INSTYTUT ORGANIZACJI I ZARZ
DZANIA POLITECHNIKI WROCA
AWSKIEJ
Na prawach rękopisu
Do użytku wewnętrznego
TECHNOLOGIE INFORMACYJNE
WPROWADZENIE DO UŻYTKOWANIA KOMPUTERÓW
INSTRUKCJA LABORATORYJNA
CZ
ŚĆ I Oprogramowanie systemowe  środowisko MS Windows
CZ
ŚĆ II Edycja tekstu
CZ
ŚĆ III. Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS EXCEL
CZ
ŚĆ IV. Prezentacja w Power Point
WROCA
AW 2010/11
PWr Informatyka - Wprowadzenie do użytkowania komputerów Instrukcja
CZ
ŚĆ I Oprogramowanie systemowe  środowisko MS Windows
SPIS TREÅšCI CZ. I
ZADANIE 1. Podstawy systemu Windows ....................................................................................... 1
ZADANIE 2. Zarządzanie zasobami w pamięci zewnętrznej ........................................................... 3
PWr Oprogramowanie systemowe  MS Windows Instrukcja
ZADANIE 1. Podstawy systemu Windows
Zagadnienia: - pasek zadań, okna i ikony, uruchamianie i aktywowanie zadań (aplikacji i dokumentów)
1. Pasek zadań
" Zlokalizować na ekranie pasek zadań.
" Zmienić właściwości - na karcie Opcje paska zadań w oknie Właściwości: Pasek zadań ustawić
opcje Zawsze na wierzchu, Autoukrywanie, Pokazuj zegar. Po zaakceptowaniu zmian sprawdzić
jak zachowuje się pasek przesuwając wielokrotnie kursor myszki w obrębie całego pulpitu (jeżeli nie
znika z pulpitu kliknąć jeden raz na pulpicie).
" Przesunąć pasek zadań do położenia pionowego po lewej stronie pulpitu; sprawdzić jak zachowuje
się pasek. Przesunąć pasek do położenia poziomego u dołu aplikacji.
2. Uruchamianie, aktywowanie i zamykanie aplikacji - menu Start/Programy
" Uruchomić aplikację Kalkulator z podmenu Akcesoria; wykonać dowolne obliczenia.
" Uruchomić aplikację Notatnik z podmenu Akcesoria, wpisać tekst:  Pierwszy notatnik .
" Aktywować aplikację Kalkulator. Powielić wynik obliczeń do Notatnik: w menu Kalkulator wybrać
opcję Edycja/Kopiuj, aktywować Notatnik i wybrać z jego menu opcję Edycja/Wklej.
" Uruchomić aplikację Solitaire z podmenu Akcesoria/Gry. Następnie uruchomić aplikację Paint z
podmenu Akcesoria.
" Uruchomić jeszcze jedną aplikację Notatnik, wpisać tekst:  Drugi notatnik . Aktywować pierwszy
Notatnik.
" Poćwiczyć aktywowanie aplikacji z użyciem paska zadań i myszki oraz kombinacji klawiszy
Alt-Tab i Alt-Esc; zaobserwować różnice w sposobie aktywacji.
" Zakończyć działanie aplikacji Solitaire - korzystając z menu aplikacji oraz Paint - poprzez
zamknięcie okna aplikacji (na ew. pytanie o zapisanie wprowadzonych zmian odpowiedzieć NIE).
3. Zmiana rozmiaru i przesuwanie okien
" Aktywować Kalkulator i zminimalizować jego okno. Przywrócić poprzedni rozmiar okna
aplikacji.
" Aktywować pierwszy Notatnik. Zmaksymalizować okno aplikacji. Przywrócić poprzedni rozmiar
okna aplikacji.
" Przesunąć okno pierwszego Notatnika w lewy górny róg ekranu. Zmienić rozmiar okna tak, aby
zajmowało całą górną połowę ekranu.
" Aktywować drugi Notatnik. Przywrócić poprzedni rozmiar jeśli okno jest zmaksymalizowane.
Zmienić rozmiar okna tak, aby zajmowało całą dolną połowę ekranu.
4. Elementy składowe okna aplikacji, okna wewnętrzne aplikacji, okna dialogowe
" Uruchomić aplikację Microsoft Word z menu Programy.
" Zaobserwować elementy składowe okna aplikacji i okna standardowo otwieranego dokumentu
(możliwość niezależnego zamknięcia okna dokumentu bez kończenia działania aplikacji); na pasku
zadań umieszczony jest dokument MS Word.
" Zamknąć okno dokumentu - na pasku zadań umieszczona jest aplikacja MS Word
" Otworzyć kolejno dwa nowe okna dokumentu wybierając opcję Plik/Nowy...; w zakładce Ogólne
wybrać dokument Normalny.
" Zaobserwować obecność dokumentów na pasku zadań; przećwiczyć zmianę aktywnego okna
dokumentu poprzez wskazania żądanego dokumentu na pasku zadań oraz poprzez wybór z menu
Okno/ pozycja numerowanej listy nazw otwartych dokumentów
- cz. I str. 1 -
PWr Oprogramowanie systemowe  MS Windows Instrukcja
5. Zakończenie pracy
" Zakończyć działanie wszystkich uruchomionych aplikacji.
" Zakończyć pracę komputera  wcisnąć przycisk Start na pasku zadań, wybrać z menu polecenie
kończące działanie, potwierdzić decyzję o zakończeniu pracy.
INFORMACJE POMOCNICZE
Zmiana właściwości obiektów
" Naprowadzić kursor myszki na obiekt (najlepiej na jego  zasadnicze lub puste miejsce) i nacisnąć
prawy przycisk myszki - otwiera się menu podręczne. Z menu podręcznego wybrać opcję
Właściwości. W oknie dialogowym ustawić żądane opcje właściwości i zaakceptować wybór.
Przesuwanie obiektów  metoda  przeciągnij i upuść
" Wskazać kursorem myszy obiekt (np. ikonę lub tytuł okna), wcisnąć i przytrzymać lewy przycisk
myszy; trzymając wciśnięty przycisk przeciągnąć obiekt w inne miejsce i zwolnić przycisk.
Uruchamianie aplikacji
" Wcisnąć przycisk Start na pasku zadań, zlokalizować wzrokiem żądaną aplikację w grupach
(podmenu) menu Programy i kliknąć
" Lub wykonać dwuklik na ikonie skrótu na pulpicie (jeżeli ikona żądanej aplikacji znajduje się na
pulpicie).
Po uruchomieniu aplikacji na pasku zadań jest wyświetlony przycisk reprezentujący program.
Aktywowanie aplikacji
" Na wyświetlonym pasku zadań należy klikać odpowiednie przyciski zadań (aplikacji/dokumentów).
" Umieścić kursor myszy w widocznym fragmencie okna i nacisnąć lewy przycisk myszy (kliknąć).
" Naciskać kombinację klawiszy Alt_Esc do chwili ukazania się żądanej aplikacji/dokumentu na
ekranie.
" Naciskać kombinację klawiszy Alt-Tab do chwili ukazania się wykazuj aplikacji/dokumentów na
ekranie i dalej aż do wskazania w tym oknie żądanej aplikacji/dokumentu.
Zmiana rozmiaru okien
Uwaga: zmiana rozmiaru niektórych okien (pozbawionych wypukłej krawędzi np. okna zakładek,
kalkulatora) jest niemożliwa.
" Dowolna zmiana rozmiaru: naprowadzić kursor myszy na ramkę lub narożnik okna. Gdy kursor
zmieni swoją postać na strzałkę z dwoma grotami przesunąć kursor w pożądanym kierunku
przytrzymując wciśnięty lewy przycisk myszy.
" Minimalizowanie okna: kliknąć ikonę przycisku Minimalizuj (ikona ze znakiem w prawym
górnym rogu okna (w wierszu tytułowym).
" Maksymalizowanie okna: kliknąć na małym przycisku ze znakiem pogrubionego kwadratu w
prawym górnym rogu okna (w wierszu tytułowym).
" Przywracanie rozmiaru okna: kliknąć na małym przycisku ze znakiem dwóch kwadratów w
prawym górnym rogu okna (w wierszu tytułowym).
" Przywracanie rozmiaru okna (gdy jest zmaksymalizowane): kliknąć na przycisku zadania
(aplikacji/dokumentu) na pasku zadań.
Zamykanie (likwidacja) okien
" Kliknąć ikonę przycisku Zamknij (ikona ze znakiem X w prawym górnym narożniku okna w
wierszu tytułowym).
Zakończenie działania aplikacji
" Zamknąć okno aplikacji lub wybrać z menu aplikacji opcję Plik/Zakończ.
- cz. I str. 2 -
PWr Oprogramowanie systemowe  MS Windows Instrukcja
ZADANIE 2. Zarządzanie zasobami w pamięci zewnętrznej
Zagadnienia: przeglądanie zawartości nośników, tworzenie, kopiowanie, przenoszenie, usuwanie
folderów i plików.
UWAGA! Po wykonaniu poleceń sprawdz
zawartość wynikowego folderu!
1. APLIKACJA SYSTEMOWA DO ZARZ
DZANIA ZASOBAMI - Eksplorator Windows
" Uruchomić Eksplorator Windows z menu Start/Programy/Akcesoria.
" Zapewnić wyświetlanie struktury dostępnych nośników Widok/Pasek eksploratora/Foldery.
" Ustawić dogodne rozmiary paska eksploratora i okna folderu (przeciągnąć myszką pionową linię
rozdzielajÄ…cÄ…).
2. PRZEGL
DANIE HIERARCHII FOLDERÓW NA DYSKU - Eksplorator Windows
" Wyświetl (wskazując w pasku eksploratora ikonę folderu) zawartość folderu Pulpit najwyższego w
hierarchii.
" Wyświetl zawartość dowolnego dostępnego folderu (wykonać dwuklik na ikonie folderu w oknie
folderu) w różnych postaciach: opcja Widok/Duże ikony, Małe ikony, Lista, Szczegóły.
" Wykorzystując przyciski ze znakiem  + wyświetl (rozwiń) w pasku eksploratora dwa poziomy
hierarchii dostępnych folderów; obserwuj zmiany w oknie folderu.
" Wykorzystując przyciski ze znakiem  - zwiń hierarchię do minimalnej postaci wskazując folder
najwyższy w hierarchii; obserwuj zmiany w oknie folderu.
3. WYSZUKIWANIE FOLDERÓW I PLIKÓW
" Wyszukać pliki i foldery (na wskazanym przez prowadzącego dysku) zawierające w nazwie cyfrę 1
" Wyszukać plik zawierający w treści następujący ciąg znaków: a kuku!
Uruchomić z menu Start polecenie Wyszukaj/Pliki lub foldery& . (lub w Eksploratorze Windows
po wskazaniu dysku/folderu: polecenie Plik/Wyszukaj lub menu podręczne opcja Wyszukaj).
W oknie Wyniki Wyszukiwania w części Wyszukaj zdefiniować warunki wyszukiwania
- w polu Wyszukaj foldery i pliki o nazwie: wpisać ciąg znaków występujący w nazwie
poszukiwanego pliku/folderu np. LISTA_?.doc, st*.*
* - zastępuje całość lub dowolny fragment nazwy lub rozszerzenie nazwy pliku;
?  zastępuje pojedynczy znak w określonej pozycji w nazwie lub rozszerzeniu nazwy pliku
Można również wykorzystać do określenia kryteriów wyszukiwania Opcje wyszukiwania 
skojarzenia plików z aplikacjami.
Następnie:
- w polu Zawierające tekst wpisać poszukiwany ciąg znaków
- z listy Szukaj w: wybrać właściwy dysk,
- przyciskiem Wyszukaj teraz uruchomić procedurę wyszukiwania.
UWAGA!
Wykaz plików/folderów będący wynikiem wyszukiwania może być (po uprzednim zaznaczeniu
całości Edycja/Zaznacz wszystko lub fragmentu wykazu) przedmiotem dalszych działań:
kopiowania, przeniesienia lub usunięcia.
4. TWORZENIE STRUKTURY FOLDERÓW NA NOŚNIKU - Eksplorator Windows
" W obszarze roboczym utwórz foldery o nazwach GRAFIKA, MUZYKA i MS_OFFICE.
" W folderze o nazwie MS_OFFICE utwórz foldery o nazwach TEKSTY, ARKUSZE i
POZOSTAA
E
(polecenie Plik/Nowy/Folder º%lub menu podrÄ™czne pozycja Nowy º%)
- cz. I str. 3 -
PWr Oprogramowanie systemowe  MS Windows Instrukcja
5. ZMIANA NAZWY FOLDERU I PLIKU - Eksplorator Windows
po wskazaniu pliku/folderu polecenie Plik/Zmień nazwę, lub menu podręczne (prawy przycisk myszy)
Zmień nazwę - wpisanie nowej nazwy)
" Zmień nazwę pliku DO_ZMIANY.PLK z obszarów roboczych na ZMIANA.PLK.
" Zmień nazwę folderu STARY na ARCHIWUM.
UWAGA!
Operacje kopiowania, przenoszenia i usuwania rozpoczynamy od zaznaczenia obiektu, który ma być
poddany operacji:
- pojedynczy plik/folder  wskazać i kliknąć kursorem myszy;
- kilka plików/folderów położonych kolejno jeden za drugim ( ciąg ) kliknąć pierwszy element,
nacisnąć klawisza Shift i (przy ciągle wciśniętym klawiszu Shift) kliknąć ostatni elementu;
- kilka  rozproszonych plików/folderów - kliknąć pierwszy element, nacisnąć klawisz Ctrl i (przy
ciągle wciśniętym klawiszu Ctrl) klikać kolejne elementy.
- pliki/foldery wskazywane przez nazwę lub rozszerzenie  wykorzystać Wynik wyszukiwania
opcja Edycja/Zaznacz wszystko
6. KOPIOWANIE FOLDERÓW I PLIKÓW - Eksplorator Windows
Po zaznaczeniu obiektów:
polecenia: Edycja/Kopiuj, Edycja/Wklej
Kopiowanie z użyciem myszki:
- zaznaczyć i uchwycić obiekt/grupę obiektów z jednego folderu (pliki i foldery);
- przeciągnąć w wybraną pozycję w hierarchii folderów;
- jeżeli nowa pozycja jest na tym samym nośniku (dysku), to podczas przeciągania należy nacisnąć
klawisz CTRL.
" Z folderu wzorcowego skopiuj do folderu NOWY/GRANIE pliki o rozszerzeniu nazwy MP3
" Skopiuj do folderu NOWY/OBRAZKI folder BITMAPY.
7. PRZENOSZENIE PLIKÓW I FOLDERÓW - Eksplorator Windows
Po zaznaczeniu obiektów:
polecenie Edycja/Wytnij (klawisze Ctrl_X), Edycja/Wklej (klawisze CTRL_V),
Przenoszenie z użyciem myszki
- zaznaczyć i uchwycić prawym przyciskiem myszki obiekt/grupę obiektów z jednego folderu;
- przeciągnąć (z prawym tylko przyciskiem wciśniętym) w wybraną pozycję w hierarchii folderów
i po zwolnieniu przycisku wybrać z menu żądaną operację;
" Z folderu wzorcowego przenieś do folderu NOWE/DOKUMENT/AGATA pliki, których nazwa
zaczyna siÄ™ literami AGATA.
" Z folderu wzorcowego przenieÅ› do folderu NOWE/DOKUMENT folder MAREK.
8. USUWANIE PLIKÓW I FOLDERÓW Z NOŚNIKA - Eksplorator Windows
Po zaznaczeniu obiektów:
polecenie Plik/Usuń, lub menu podręczne Usuń, lub klawisz Del
" Usuń z folderu roboczego USUWANIE plik USUN.PLK.
" Usuń z folderu USUWANIE wszystkie pliki których nazw kończy się cyfrą 6.
" Usuń wszystkie pliki z folderu USUWANIE/2001
- cz. I str. 4 -
PWr Oprogramowanie systemowe  MS Windows Instrukcja
" Usuń z folderu USUWANIE folder 2002, zawierający pliki i foldery (bez wcześniejszego usuwania
zawartość folderu).
" Usuń z folderu USUWANIE zawartość folderu 2003 (pliki i foldery).
9. ZAKOC
CZENIE DZIAA
ANIA APLIKACJI  polecenie Plik/Zamknij lub kliknąć ikonę
przycisku Zamknij (ze znakiem X) w prawym górnym narożniku okna (w wierszu tytułowym).
- cz. I str. 5 -
PWr Informatyka - Wprowadzenie do użytkowania komputerów Instrukcja
CZ
ŚĆ II EDYCJA TEKSTU
SPIS TREÅšCI CZ. II
ZADANIE 1. Edytor tekstu. Tworzenie dokumentu tekstowego
ZADANIE 2. Przetwarzanie tekstu
ZADANIE 3. Organizacja tekstu na stronie
ZADANIE 4. Narzędzia edycyjne  przygotowanie dokumentu do druku
ZADANIE 5. Tabulatory i tabele
ZADANIE 6. Rysunki i wzory
PWr Edycja tekstu Instrukcja
ZADANIE 1. Edytor tekstu. Tworzenie dokumentu tekstowego
Zagadnienia:
- podstawowe operacje konfigurujÄ…ce edytor
- wprowadzanie tekstu: znaki, wyrazy, zdania, wiersze, akapity,
- formatowanie czcionki i akapitów tekstu
- numerowane i wypunktowane listy akapitów,
- zapamiętywanie dokumentu w pliku.
1. OPERACJE KONFIGURUJ
CE
Określić następujące parametry działania programu:
" Postać okna edycji i sposób prezentacji wprowadzanego tekstu:
polecenie Widok:
- zapewnić wyświetlanie pasków narzędzi: standardowego, formatowania (Paski narzędzi),
- wyświetlić dokument w trybie Normalny i Układu strony, zaobserwować zmiany.
polecenie Narzędzia/Opcje& , karta Widok:
- zaniechanie wyświetlania pionowego i poziomego paska przewijania, paska stanu (po
zaobserwowaniu różnicy w wyglądzie ekranu przywrócić wyświetlanie powyższych elementów):
obszar Pokaż/Pasek stanu, Poziomy pasek przewijania, Pionowy pasek przewijania,
- zapewnić wyświetlanie na ekranie wszystkich (również nie drukowanych) znaków: obszar
Znaczniki formatowania/Wszystko.
" Zapewnić obsługę zapamiętywania dokumentów gwarantującą:
- Zachowywanie plików (backup) poprzednich wersji tekstu (polecenie Narzędzia/Opcje& , karta
Zapisywanie, obszar Opcje zapisywania, uaktywnić opcję Zawsze z kopią zapasową),
- automatyczne zapamiętywanie dokumentu co 15 min (polecenie i obszar jw., uaktywnić opcję
Zapisywanie informacji potrzebnych do odtworzenia pliku co: wybierając z listy wartość 15.
2. TWORZENIE NOWEGO DOKUMENTU
" Wykorzystując dostępny po uruchomieniu edytora dokument przepisać pierwszą część załącznika
starając się zachować wygląd wzorca.
" Utworzyć nowy dokument wykorzystując standardowy szablon NORMALNY (polecenie
Plik/Nowy& karta Ogólne).
3. WPROWADZANIE TEKSTU O OKREÅšLONYM FORMACIE
W utworzonym dokumencie przepisać tekst zamieszczony w drugiej części załącznika stosując
następujące reguły (polecenie Format):
" w linii tytułowej użyć (polecenie Czcionka) pogrubionej (lista Styl czcionki) czcionki
Comic Sans MS (lista Czcionka) o rozmiarze 16 pt (lista Rozmiar) wykorzystujÄ…c Efekty:
Wersaliki;
" wyśrodkować linię tytułową (polecenie Akapit, lista Wyrównanie),
" tekst akapitu zawierającego uwagę wprowadzić zmniejszając Rozmiar czcionki do 12 pt (pasek
narzędzi) oraz ustawiając poleceniem Format/Akapit& w karcie Wcięcia i odstępy:
- wcięcie pierwszego wiersza na 1,5 cm (Wcięcia/Specjalne/Wielkość);
- odsunięcie od prawego i lewego marginesu na 2 cm (obszar Wcięcia/ Od lewej i Od prawej),
- odstępy między wierszami na wysokość 1,5 wiersza (obszar Odstępy/Odstępy między
wierszami),
- odstępy poprzedzające i następujące po akapicie na wysokość 18 pt (obszar Odstępy/Przed i Po),
- cz. II str. 1 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
- w akapitach zastosować rzymską numerację automatyczną; starać się zachować ciągłość
numeracji listy  opcja Kontynuuj poprzedniÄ… listÄ™ polecenie Format/Wypunktowanie i
numerowanie& , karta Numerowanie.
- wypunktowania w tekście zrealizować zmieniając standardowe ustawienia:
- wykorzystujÄ…c polecenie Format/Wypunktowanie i numerowanie karta Wypunktowanie
polecenie Dostosuj/ Pozycja punktora: 1,5 cm; Położenie tekstu: 2,1 cm;
- wybierajÄ…c jako symbol wypunktowania znak .
4. ZACHOWYWANIE DOKUMENTÓW
" Wykorzystując polecenie Plik/ Zapisz zapamiętać w katalogu TEKSTY (ikona Utwórz nowy
folder) na dyskietce roboczej dokumenty zawierające przepisane teksty z załącznika podając jako
Nazwa pliku odpowiednio: TEKST1 oraz TEKST2 i określając sposób zapisu w polu Zapisz jako
typ na Word  dokument (*.DOC).
" Wykorzystując polecenie Plik/Zapisz jako zapamiętać ponownie zawartość dokumentu
TEKST1.DOC w pliku o nazwie KOPIA.DOC w katalogu TEKSTY.
ZAA

CZNIK:
Część I.
Wrocław, 23 września 2004 r.
To i owo o edycji tekstu
W edytorze można tworzyć teksty na amatorskim jak i na profesjonalnym poziomie.
Pozwala on m.in. na: organizowanie dokumentu w szpalty, wstawianie tabel i elementów
graficznych w dowolnym miejscu tekstu.
Dostępnych jest szereg czcionek proporcjonalnych (każda litera ma inną
szerokość). W rezultacie otrzymujemy różną liczbę znaków w wierszu - stąd konieczność ustalania
szerokości strony w centymetrach, a nie jako liczbę znaków przypadających na linię.
Część II.
ZAKRES TEMATYCZNY ĆWICZEC
Z EDYCJI TEKSTU
Uwaga! To jest jedynie tekst do wprowadzenie w trakcie zajęć a nie oficjalna
deklaracja.
I. ĆWICZENIE 1
Ò! wprowadzanie nowego tekstu,
Ò! formatowanie na bieżąco.
II. ĆWICZENIE 2
Ò! reedycja istniejÄ…cego dokumentu,
Ò! przygotowanie do druku.
- cz. II str. 2 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
ZADANIE 2. Przetwarzanie tekstu
Zagadnienia:
- wyszukiwanie i otwieranie plików,
- format tekstu (znaków i akapitów),
- zastosowanie i modyfikacja stylów formatowania
- definiowanie własnego stylu,
- style nagłówkowe -generowanie spisu treści.
1. OTWIERANIE DOKUMENTÓW
" Otworzyć z obszaru wzorcowego plik o nazwie ARTYKUL.DOC.
- Polecenie Plik/Otwórz, a następnie:
" wybrać podany przez prowadzącego folder, znalez
ć na liście plik i nacisnąć przycisk
Otwórz (lub dwuklik). albo
" W polu Szukaj w wybrać folder, który ma zostać przeszukany, w polu Nazwa pliku
wpisać nazwę pliku (lub jej część); nacisnąć przycisk Narzędzia i wybrać polecenie
Znajdz
uaktywnić opcję Przeszukać podfoldery, nacisnąć przycisk Znajdz
teraz. Jeżeli
wyszukiwanie zakończyło się sukcesem  nacisnąć przycisk Otwórz.
2. DOKONYWANIE ZMIAN POSTACI FRAGMENTÓW TEKSTU (polecenie FORMAT)
" Zapewnić prezentację informacji o autorce tekstu wytłuszczoną czcionką Courier o wysokości 15 pt.
- Polecenie Format/Czcionka; na karcie Czcionka wykorzystać okna Czcionka, Styl czcionki i
Rozmiar lub odpowiednie listy i ikony na pasku narzędzi formatowania.
" Wyśrodkować ten fragment tekstu w linii zapewniając wcięcie całego tekstu akapitu na 3 cm od
lewego marginesu.
- Polecenie Format/Akapit; na karcie Wcięcia i odstępy; z listy Wyrównanie wybrać Do środka;
w obszarze Wcięcia w liście Od lewej ustawić wartość 3 cm; zaakceptować zmiany OK.
" Zastosować styl Nagłówek 1 do akapitów zawierających tytuły głównych rozdziałów tekstu.
- Polecenie Format/Styl; wybrać z listy Wyświetl wartość Wszystkie style, a z listy Styl nazwę
Nagłówek 1; zakończyć naciskając przycisk Zastosuj lub dokonując wyboru stylu Nagłówek 1 z
listy stylów paska narzędziowego Formatowanie, wcześniej ustawiając kursor w obrębie akapitu
zawierającego tytuł rozdziału.
3. DEFINIOWANIE STYLU (polecenie Format/Styl/Modyfikuj, Format/Styl/Nowy)
" Zmienić definicję stylu Nagłówek 1: czcionka Courier, wytłuszczona, wysokość 20 pt.
- Polecenie Format/Styl; wybrać w liście Wyświetl wartość Wszystkie style; w liście Styl wybrać
styl Nagłówek 1;
- wydać polecenie Modyfikuj;
- wykorzystując polecenie Format/Czcionka (jak w pt. 2), ustawić parametry czcionki;
- zakończyć - po zaakceptowaniu modyfikacji (2 x OK) - poleceniem Zamknij (zapamiętanie
zmian definicji stylu bez zastosowania w akapicie wskazywanym przez pozycjÄ™ kursora).
- zaobserwować zmiany w wyglądzie wszystkich tytułów rozdziałów.
" Na bazie stylu o nazwie Standardowy zdefiniować własny styl o nazwie MOJE zapewniając
stosowanie czcionki Arial o wysokości 12 pt., poprzedzanie każdego akapitu 12 pt odstępem oraz
wcięcie pierwszej linii akapitu na 1,5 cm.
- Polecenie Format/Styl; polecenie Nowy; w oknie listy Oparty na wybrać Standardowy,
- wydać polecenie Format/Czcionka a następnie polecenie Format/Akapit (jak w pt.2)
" Zastosować styl MOJE jedynie w akapitach treści 3. rozdziału tekstu.
- Zaznaczyć właściwe akapity; zastosować styl (jak w pkt. 2).
- cz. II str. 3 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
4. TWORZENIE SPISU TREÅšCI (POLECENIE WSTAW/SKOROWIDZ I SPISY)
" Wykorzystując użycie standardowych stylów nagłówkowych w tytułach i podtytułach rozdziałów
sporządzić spis treści dokumentu. Umieścić go na osobnej stronie w początkowej części dokumentu
po tytule i informacjach o autorze i tłumaczu (przed rozdziałami tekstu).
Uwaga! Umieszczenie spisu treści na odrębnej stronie wymaga wykonania polecenia Wstaw/Znak
podziału/Podział strony przed miejscem wstawienia spisu oraz poniżej spisu.
- Ustawić kursor tekstowy w miejscu, gdzie ma być wstawiony spis treści;
- wydać polecenie Wstaw/Indeks i spisy; na karcie Spis treści w części Ogólne dokonać wyboru
postaci spisu z listy Format;
- uaktywnić opcje Pokaż numery stron i Numery stron wyrównaj do prawej; wybrać kropki
jako Znaki wiodące tabulacji; zaakceptować ustalenia naciśnięciem przycisku OK.
" Zaktualizować utworzony spis treści uzupełniając go o tytuły podrozdziałów drugiego rozdziału
(2.6.1 itd.).
- Po wykonaniu zmian formatu podtytułów zaktualizować spis treści:
ponownie wykorzystujÄ…c polecenie Wsta/Indeksy i spisy... i odpowiadajÄ…c twierdzÄ…co na pytanie
Czy zamienić wybrany spis treści? lub aktualizując pole spisu treści (ustawiając kursor w
obrębie spisu i naciskając F9 lub wykorzystując z menu podręcznego polecenie Aktualizuj pole;
w obu przypadkach należy w oknie Uaktualnij spis treści wybierać opcję Aktualizacja całego
spisu).
5. ZAPISYWANIE ZMIAN  poprawiony dokument zapisz w pliku ART_CW2.DOC
Selekcja tekstu
TEKST MYSZ
znak wcisnąć lewy przycisk i przeciągnąć nad znakiem
wyraz dwuklik w obrębie wyrazu
wiele wierszy: wciśnij klawisz myszy i przesuń nad paskiem wyboru z lewej strony
wiersza
zdanie w obrębie zdania Ctrl + kliknięcie
wiersz kliknięcie w obrębie obszaru selekcji
akapit dwuklik w obrębie obszaru selekcji lub trzykrotne kliknięcie
gdziekolwiek w obszarze akapitu.
dowolny element lub fragment wciśnij klawisz myszy i przemieść nad wybranym tekstem.
tekstu
pionowy blok tekstu wciśnij klawisz Alt i przemieszczaj wskaz
nik myszy. (z wyjÄ…tkiem
tekstu w komórce tabeli)
dowolny element lub fragment wciśnij klawisz myszy i przemieść nad wybranym tekstem.
tekstu
TEKST KLAWISZE TEKST KLAWISZE
O następny znak O następny ekran SHIFT+PGDN
SHIFT+
O poprzedni znak O poprzedni ekran SHIFT+PGUP
SHIFT+
Do końca słowa Do końca dokumentu CTRL+SHIFT+ END
CTRL+SHIFT+
Do początku słowa Do początku dokumentu CTRL+SHIFT+ HOME
CTRL+SHIFT+
Do końca wiersza SHIFT+END Cały dokument CTRL+A
Do początku wiersza SHIFT+HOME Do pionowego bloku tekstu CTRL+SHIFT+F8, a następnie
klawisze strzałek; ESC wyłącza
tryb zaznaczania
O następny wiersz Do wybranego miejsca w F8+klawisze strzałek: ESC
SHIFT+
dokumencie wyłącza tryb zaznaczania
O poprzedni wiersz
SHIFT+
Do końca akapitu
CTRL+SHIFT+
Do poczÄ…tku akapitu
CTRL+SHIFT+
- cz. II str. 4 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
ZADANIE 3. Organizacja tekstu
Zagadnienia:
- podział dokumentu na strony i sekcje,
- obszary pozatekstowe: przypisy, komentarze
W dokumencie z pliku ART_CW2.DOC (utworzonego w poprzednim ćwiczeniu) wykonać
następujące aktualizacje:
1. STRONICOWANIE, PODZIAA
TEKSTU NA SEKCJE NA Å»
DANIE
" Dokonać podziału na strony tak aby:
a. strona pierwsza zawierała imię i nazwisko autorki, tytuł artykułu oraz imię i nazwisko
tłumacza,
b. strona druga zawierała informacje biograficzne o autorce i tłumaczu,
c. strona trzecia zawierała spis treści.
- Polecenie Wstaw/ Znak podziału obszar Typy podziałów opcja Podział strony.
" Dokonać podziału tekstu na sekcje tak, aby treść zasadnicza począwszy od Wstępu znalazła się na
nowej (pierwszej) stronie w drugiej sekcji.
- Polecenie Wstaw/ Znak podziału obszar Typy podziałów sekcji opcja Następna strona.
2. AUTOMATYCZNY PODZIAA
NA SEKCJE - EDYCJA KOLUMNOWA
" Tylko w drugiej sekcji dokonać podziału tekstu na dwie kolumny jednakowej szerokości oddzielone
od siebie linią; o odstępie między kolumnami równym 0,5 cm.
- Polecenie Format/Kolumny obszar Wzorce wariant Dwie (lub lista Liczba kolumn wartość 2),
w obszarze Szerokość i odstęp określić Odstęp równy 0,5 cm; uaktywnić opcje Rozdzielone
linią i Jednakowa szerokość kolumn.
" Sprawdzić efekt wykonanego podziału podglądając postać strony drukowanej  polecenie Plik opcja
PodglÄ…d wydruku.
" Podpunkty rozdziału 2. (2.6.1  2.6.4) zaprezentować w układzie jednej kolumny
- Zaznaczyć podpunkty (tytuły i treść). Zastosować polecenie Format/Kolumny j.w. oraz w liście
rozwijanej Zastosuj do wybrać Do zaznaczonego tekstu
UWAGA! Automatycznie utworzona zostaje nowa sekcja.
3. PRZYPISY, KOMENTARZE
" Po tytule artykułu wstawić automatycznie numerowany przypis następującej treści:  Tekst
tłumaczenia zawiera błędy ortograficzne i stylistyczne.
- Polecenie Wstaw/Przypisy; w obszarze Wstaw wybrać opcję Przypis dolny; w obszarze
Numerowanie wybrać opcję Autonumerowanie).
" Przy danych o autorce artykułu umieścić komentarz o konieczności wstawienia fotografii .
- Polecenie Wstaw/Komentarz.
- cz. II str. 5 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
ZADANIE 4. Narzędzia edycyjne  przygotowanie dokumentu do druku
Zagadnienia:
- aranżacja tekstu w dokumencie:
zmiana układu tekstu w dokumencie, kopiowanie, przenoszenie z
wykorzystaniem schowka i przeciÄ…gania myszkÄ…;
- wyszukiwanie i zastępowanie fraz,
- sprawdzanie pisowni i gramatyki,
- składowe strony drukowanego tekstu:
- nagłówki i stopki;
- różnicowanie zawartości nagłówków i stopek w obrębie dokumentu
i sekcji;
- automatyczna numeracja stron
- drukowanie.
1. PRZENOSZENIE, KOPIOWANIE, USUWANIE WSKAZANYCH FRAGMENTÓW TEKSTU
" Zamienić miejscami informacje o autorce i tłumaczu (przeciągając wyselekcjonowany tekst
myszkÄ…).
" W nowym dokumencie sporządzić spis tytułów głównych rozdziałów tekstu z dokumentu
ART_CW2.DOC.
- W dokumencie ART_CW2.DOC skopiować do schowków (polecenie Edycja pozycje Kopiuj
(Ctrl_C) i Wklej (Ctrl_V)) tytuły głównych rozdziałów;
- wyświetlić pasek narzędzi Schowek (polecenie Widok/Paski Narzędzi);
- utworzyć nowy dokument;
- skopiować do niego tytuły rozdziałów naciskając ikonę Wklej wszystko na pasku narzędzi
schowka.
" W dokumencie ART_CW2.DOC usunąć pierwszy akapit z rozdziału 3.
- Polecenie Edycja pozycja Wytnij (Ctrl_X)).
Uwaga: Przemieszczanie się między kilkoma równocześnie przetwarzanymi dokumentami
możliwe jest poprzez wskazywanie żądanego dokumentu na pasku zadań lub przez użycie
polecenie Okno i dokonanie wyboru właściwego dokumentu z listy aktywnych dokumentów.
2. WYSZUKIWANIE I ZAST
POWANIE FRAZ TEKSTU (POLECENIE EDYCJA/ZNAJDy
,
EDYCJA/ZAST
P)
" Sprawdzić czy występuje w tekście skrót MIS napisany wytłuszczoną czcionką Arial i dużymi
literami.
- Polecenie Edycja/Znajdz
, na karcie Znajdz
w polu Znajdz
wpisać poszukiwany tekst;
- wykonać polecenie Więcej, w Opcjach wyszukiwania określić zakres w polu Szukaj wybierając
z listy Wszędzie oraz aktywować opcję Uwzględniaj wielkość liter;
- nacisnąć przycisk Format i ustalić parametry zgodności wyszukiwanego tekstu ze wzorcem;
wydać polecenie Znajdz
następny.
" Zastąpić błędnie wpisaną frazę  tranzak" jej poprawnym wariantem  transak .
- Polecenie Edycja/Znajdz
, na karcie Zamień w polu Znajdz
wpisać zamieniany tekst; w polu
Zamień na wpisać tekst zastępujący;
- ustawić (jeżeli to potrzebne) Opcje wyszukiwania;
- cz. II str. 6 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
- przeprowadzić procedurę zamiany wydając naprzemiennie polecenia Znajdz
następny i Zamień
Uwaga! Wydanie polecenie globalnego Zamień wszystkie nie daje możliwości śledzenia
procedury i wyboru miejsc, w których zamiana jest pożądana.
3. SPRAWDZANIE PISOWNI I GRAMATYKI
" otwórz dokument ARTYKUL.DOC; popraw występujące w teście błędy ortograficzne i
gramatyczne; pomiń w procedurze sprawdzania poprawności fragmenty tekstu napisane dużymi
literami
4. NAGA
ÓWKI I STOPKI (polecenie Widok/Nagłówek i stopka )
" Nagłówek pierwszej strony w pierwszej sekcji pozostawić pusty; w stopce pierwszej strony w
pierwszej sekcji umieścić napis:  PC Science & Business"; napis ma być wyśrodkowany.
- Po ustawieniu kursora w pierwszej sekcji tekstu należy wykonać polecenie Plik/Ustawienia
strony karta Układ obszar Nagłówki i stopki opcja Inne na pierwszej stronie, w liście Zastosuj
do wybrać wartość Ta sekcja;
- zapewnić wyświetlanie obszarów i belki narzędziowej nagłówków i stopek  polecenie
Widok/Nagłówek i stopka;
- przejść do obszaru stopki wykorzystując ikonę Przełącz nagłówek/stopka i wprowadzić
zawartość stopki,
" Na pozostałych stronach dokumentu nagłówki powinny zawierać tytuł artykułu, a stopki 
wyśrodkowany numer kolejny strony.
- Zapewnić wyświetlanie obszarów i belki narzędziowej nagłówków i stopek  polecenie
Widok/Nagłówek i stopka;
- do nagłówka strony drugiej w pierwszej sekcji skopiować tytuł, przejść do obszaru stopki
wykorzystując ikonę Przełącz nagłówek/stopka;
- w stopce strony drugiej w pierwszej sekcji korzystajÄ…c z ikony Wstaw numer strony lub Wstaw
pozycję autotekstu/Strona umieścić bieżący numer strony w dokumencie;
- po ustawieniu kursora w obszarze drugiej sekcji dokumentu należy wykonać polecenie
Plik/Ustawienia strony karta Układ i w obszarze Nagłówki i stopki upewnić się, że ani opcja
Inne na pierwszej stronie ani opcja Inne na stronach parzystych i nieparzystych nie sÄ…
aktywne; następnie w liście Zastosuj do wybrać wartość Ta sekcja;
- kolejno wchodząc w obszary zarówno nagłówka jak i w stopki drugiej sekcji wydać polecenie
(korzystając z ikony w pasku Nagłówek i stopka) Taki jak poprzednio.
" Sprawdzić efekt dokonanych ustaleń metodą podglądu strony drukowanej (polecenie Plik/Podgląd
wydruku) oraz zmianą sposobu prezentacji dokumentu na ekranie (polecenie Widok/Układ
strony i Widok/Powiększenie opcja Cała strona).
5. DRUKOWANIE
UWAGA! W przypadku braku dostępności drukarki ograniczyć się do obejrzenia postaci strony
drukowanej (opcja Pliki/PodglÄ…d wydruku)!
" Zapewnić możliwość drukowania na drukarce zainstalowanej w pracowni na pojedynczych kartkach
papieru o wymiarach standardowych A4.
- Polecenie Plik/ Drukuj obszar Drukarka lista Nazwa;
- polecenie Plik/Ustawienia strony karta Rozmiar papieru lista Nazwa).
" Ustalić marginesy wydruku na 2,5 cm.
- Polecenie Plik/Ustawienia strony karta Marginesy.
" Wydrukować jedynie stronę tytułową artykułu.
- Polecenie Plik/Drukuj obszar Zakres stron opcja Bieżąca strona, Zaznaczony fragment lub
Strony 1 .
" Sprawdzić na wydruku rozmieszczenie tekstu, nagłówków, stopek; w razie stwierdzonych
nieprawidłowości dokonać zmian w układzie strony i powtórzyć drukowanie/podgląd.
- cz. II str. 7 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
ZADANIE 5. Tabulatory i tabele
Zagadnienia:
- organizacja tekstu z wykorzystaniem tabulatorów:
rodzaje tabulatorów,
ustawianie/usuwanie tabulatorów
- wstawianie tabel /konwersja tekstu w tabelÄ™/rysowanie/
- operacje na tabelach:
sortowanie zawartości,
wstawianie komórek, wierszy i kolumn
obramowanie komórek/tabeli
scalanie/dzielenie komórek
właściwości tabeli/wierszy/kolumn/komórek,
autodopasowanie i autoformatowanie.
1. TABULATORY
" w nowym dokumencie zdefiniować tabulatory umożliwiające utworzenie następującej listy osób:
Nazwisko ImiÄ™ Data urodzenia Kwota Uwagi
Kowalski Jan 1.05.1978 13,50 ................. Do potrÄ…cenia
Borkowska Katarzyna 23.4.1980 1450,30 ..................... Do wypłaty
Malec Zbigniew 13.12.1979 345,15 ..................... Do wypłaty
Malec Paweł 13.12.1979 345,15 ................. Do potrącenia
Chojecka Maria 14.11.1978 12510,00 ..................... Do wypłaty
Polecenie Format/Tabulatory, ustalić Położenie tabulatorów na :
- 3,5 cm Wyrównanie: Do lewej Znaki wiodące: 1. Brak
- 7,5 cm Wyrównanie: Do środka Znaki wiodące: 1. Brak
- 11 cm Wyrównanie: Dziesiętne Znaki wiodące: 1. Brak
Tylko w akapicie nagłówkowym:
- 16 cm Wyrównanie: Do prawej Znaki wiodące: 1. Brak
We wszystkich akapitach zawierajÄ…cych opis osoby:
- 16 cm Wyrównanie: Do prawej Znaki wiodące: 2. ........
" zapamiętać utworzony dokument w pliku o nazwie WYPA
ATA.DOC.
2. TWORZENIE TABEL W TEKÅšCIE
" WykorzystujÄ…c dokument WYPA
ATA.DOC utworzyć tabelaryczne zestawienie osób i kwot.
- Zaznaczyć akapity zawierające listę osób sporządzoną z wykorzystaniem tabulatorów
- polecenie Tabela/Konwertuj/Przekształć tekst na tabelę, w polu Separator tekstu
zaakceptować opcję Tabulator;
- zidentyfikowany automatycznie Rozmiar tabeli pozostawić bez zmian jeżeli wskazuje na 6
wierszy i 5 kolumn;
- w obszarze Zachowanie autodopasowania wybrać opcję Autodopasowanie do okna;
- poleceniem Autoformatowanie ustalić postać tabeli według dowolnego Formatu;
zaktualizowany dokument zapamiętać jako plik TABELA1.DOC .
- cz. II str. 8 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
3. OPERACJE NA TABELACH
W tabeli zawierającej spis osób (plik TABELA1.DOC) wykonać następujące operacje:
" Posortować tabelę rosnąco według nazwisk i imion wskazując pierwszy wiersz jako nagłówek tabeli.
- Polecenie Tabela/Sortuj, okno Sortuj, obszar Lista;
- uaktywnić opcję Ma wiersz nagłówkowy, a następnie w obszarze Sortuj według wskazać
Nazwisko, a w obszarze Następnie według Imię jako kryteria sortowania; w obu obszarach
wybrać rosnący wariant sortowania,
" Nie naruszając porządku alfabetycznego nazwisk wstawić informacje o Jacku Adamskim.
- Ustawić kursor w wierszu nagłówkowym tabeli (lub w pierwszym wierszu opisu osoby)
- polecenie Tabela/Wstaw/Wiersze poniżej (lub polecenie Tabela/Wstaw/Wiersze powyżej).
" Uzupełnić tabelę kolumną L.p. (wstawiając jako pierwszą od lewej) zawierającą numer kolejny osoby
w spisie.
- Zaznaczyć pierwszą kolumnę;
- polecenie Tabela/Wstaw/Kolumny w lewo.
" Zróżnicować sposób obrysowania krawędzi zewnętrznych i wewnętrznych w tabeli.
- Ustawić kursor wewnątrz tabeli;
- polecenie Format/Obramowanie i cieniowanie..., karta Krawędzie;
- z listy Zastosuj do wybrać Tabela, z list Styl, Kolor i Szerokość wybrać pożądany wygląd
kreski obramowania;
" Zacieniować komórki w wierszu nagłówka  czerwone kropeczki na zielonym tle
- Zaznaczyć wiersz nagłówkowy tabeli;
- polecenie Format/Obramowanie i cieniowanie karta Cieniowanie; w obszarze Rodzaj
wypełnienia wybrać kolor zielony;
- w obszarze Desenie wybrać z listy Styl wartość 20%; a z listy Kolor  kolor czerwony;
- z listy Zastosuj do wybrać Komórka.
" Ustalić wysokość wiersza nagłówkowego tabeli na 1,1 cm, a pozostałych wierszy tabeli na  0,9 cm .
- Po ustawieniu kursora w wybranym wierszu lub zaznaczeniu kilku wierszy wykonać polecenie
Tabela/Właściwości tabeli, karta Wiersz,
- w obszarze Rozmiar uaktywnić opcję Określ wysokość i ustawić pożądaną wartość, z listy
Wysokość wiersza wybrać wariant Dokładnie.
" Ustalić szerokość kolumny L.p. na dokładnie 1,3 cm.
- Po ustawieniu kursora w wybranym wierszu lub zaznaczeniu kilku wierszy wykonać polecenie
Tabela/Właściwości tabeli, karta Kolumna, w obszarze Rozmiar uaktywnić opcję Określ
szerokość i ustawić pożądaną wartość, z listy Szerokość kolumny wybrać wariant Centymetry,
" W pozostałych kolumnach tabeli dopasować szerokość kolumny do zawartości.
- Po zaznaczeniu wybranych kolumn wykonać polecenie Tabela/Autodopasowanie/
Automatycznie dopasuj do zawartości.
" W nowym dokumencie TABELA2. DOC utworzyć tabelę o wymiarach: 5 kolumn i 3 wiersze.
- Polecenie Tabela/Rysuj lub Tabela/Wstaw, obszar Rozmiar tabeli listy Liczba wierszy
wprowadzić wartość 3, Liczba kolumn : 5.
" Utworzoną tabelę przekształcić w tabelę identyczną jak przedstawiona w załączniku.
- Polecenia Tabela/Podziel komórki oraz Tabela/Scal komórki.
- cz. II str. 9 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
Załącznik do punktu 3:
Zasady selekcji w obszarze tabeli
Wykonaj
Komórkę kliknij w pobliżu lewej krawędzi komórki.
Wiersz kliknij na lewo od tego wiersza.
Kolumnę kliknij górną linię siatki kolumny lub górną krawędz
.
Wiele komórek, wierszy przeciągnij myszą przez komórkę, wiersz lub kolumnę, lub zaznacz
lub kolumn pojedynczą komórkę, wiersz lub kolumnę, a następnie kliknij inną
komórkę, wiersz lub kolumnę przy wciśniętym klawiszu SHIFT.
Tekst w następnej komórce wciśnij klawisz TAB.
Tekst w poprzedniej naciśnij klawisz SHIFT+TAB.
komórce
Całą tabelę kliknij znacznik tabeli lub
umieść kursor w tabeli, a następnie naciśnij klawisze ALT+5 na
klawiaturze numerycznej. Klawisz NUM LOCK musi być
wyłączony!
Wskazówka: Można również zaznaczać wiersze, kolumny lub całe tabele przez kliknięcie na obszarze
tabeli i wybranie odpowiedniego polecenia: Zaznacz z menu Tabela.
- cz. II str. 10 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
ZADANIE 6. Rysunki i wzory
Zagadnienia:
Wstawanie rysunków w tekście: rysowanie obiektów graficznych, pola tekstowe, operacje na
obiektach graficznych: grupowanie, obroty, kolejność itp., wzory matematyczne.
1. Rysowanie obiektów graficznych w tekście
Otworzyć nowy dokument i posługując się paskiem narzędzi Rysowanie narysować poniższy
rysunek:
zapisać utworzony dokument w pliku o nazwie RYSUNEK.DOC
2. Edycja obiektów graficznych (siatka, obroty, kolejność, grupowanie)
Wykonać kopię rysunku (zaznaczyć cały rysunek za pomocą wskaz
nika-strzałki i wydać polecenia
Edycja/Kopiuj, Edycja/Wklej)
Zgrupować składowe rysunku - wskazywać myszką kolejne składowe rysunku przy wciśniętym
klawiszu Shift, a następnie wybrać Rysuj/Grupuj
sprawdzić działanie skalowania (efektu zmiany wymiarów)  kliknąć w obrębie rysunku, a następnie
przeciągając przy wciśniętym lewym przycisku myszy zmieniać jego rozmiary
Wydać polecenie obrotu rysunku w dowolnym kierunku Rysuj/Obróć lub Przerzuć
Rozgrupować rysunek Rysuj/Rozgrupuj
W elipsę wpisać dowolny tekst. menu podręczne Dodaj tekst
Za pomocą polecenia Rysuj/Kolejność spowodować, by gruba strzałka była umieszczone pod
prostokÄ…tem
Włączyć siatkę (polecenie Rysuj/Siatka) pozwalającą na precyzyjne pozycjonowanie elementów
rysunku
Przesuwać składowe rysunku sprawdzając działanie włączonej opcji Siatka; wyłączyć opcję Siatka i
ponowić sprawdzenie efektu przy przesuwaniu składowych rysunku.
3. Wstawianie nowych obiektów (zapamiętywanych wraz z tekstem) do obszaru dokumentu.
wstawić do dokumentu wykorzystując polecenie Wstaw/Obiekt/Obraz Microsoft Word rysunek
zapisany w pliku RYSUNEK.DOC (kopiuj/wklej);
wpisać poniższy wzór korzystając z polecenia Wstaw/Obiekt i wybierając w oknie Obiekt na karcie
Utwórz nowy z listy Typ obiektu edytor równań (Microsoft Equation)
m
"
a
i
i=1
WSK =
( ) - B
A + B * A
( )
- cz. II str. 11 -
PWr Edycja tekstu Instrukcja
Zadanie dodatkowe
4. GENEROWANIE KORESPONDENCJI SERYJNEJ
" Otwórz dokument PISMO.DOC; utwórz z niego poleceniem Narzędzia/Korespondencja seryjna
w karcie Pomocnik korespondencji seryjnej w obszarze 1. Dokument główny/Utwórz/Listy
seryjne/Aktywne okno,
" Utwórz dokument stanowiący z
ródło danych o następujących rekordach (polecenie Narzędzia/
Korespondencja seryjna w karcie Pomocnik korespondencji seryjnej w obszarze 2. y
ródło
danych/Pobierz dane/Utwórz z
ródło):
- z listy Nazwa pola w wierszu nagłówkowym usuń przyciskiem Usuń nazwę pola zbędne pola;
dodaj brakujące pola nagłówka Ulica, Zost i Wybr korzystając z przycisku Dodaj nazwę pola i
wpisujÄ…c nazwy w oknie edycyjnym Nazwa pola;
Tytuł Imię Nazwisko Ulica Miasto KodPoczt Zost Wybr
Pan Jan Nowicki Lipowa 1 Opole 47-240 został wybrany
Pani Olga Borecka Nowa 13 Kalisz 63-400 została wybrana
Pan Marek Kowalewski Topolowa 2 Radom 87-540 został wybrany
- zachowaj definicjÄ™ z
ródła danych w pliku ADRESY.DOC (karta Zapisz jako wskazując jako
miejsce zapisu Zapisy w dyskietkÄ™ lub folder na dysku );
- korzystajÄ…c z polecenia Edytuj z
ródło danych wprowadz
przykładowe rekordy w karcie
Formularz danych polecenie Dodaj; aby zakończyć wprowadzanie rekordów naciśnij OK.
" W dokumencie zawierającym treść pisma (PISMO.DOC) zastąp słowa wyróżnione kolorem
czerwonym polami korespondencji seryjnej:
- Polecenie Narzędzia/Korespondencja seryjna w oknie Pomocnik korespondencji seryjnej w
obszarze 1. Dokument główny/Edytuj,
- zaznaczyć napis wyróżniony kolorem czerwonym i wykonać polecenie Wstaw pole
korespondencji seryjnej,
- zapisz dokument w pliku na dyskietce lub w folderze na dysku.
" Wygeneruj plik korespondencji seryjnej przez scalenie dokumentu zawierającego treść pisma i
z
ródła danych - Narzędzia/Korespondencja seryjna w karcie Pomocnik korespondencji seryjnej
w obszarze 3. Scalaj dane z dokumentem/Scalaj wskazujÄ…c w karcie Scalaj w polu Scalaj dane do
wariant Nowy dokument; zapisz plik na nośniku.
- cz. II str. 12 -
PWr Informatyka - Wprowadzenie do użytkowania komputerów Instrukcja
CZ
ŚĆ III. Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS EXCEL
SPIS TREÅšCI CZ. III
ZADANIE 1. Ms Excel - skoroszyt i arkusz kalkulacyjny
ZADANIE 2. Tworzenie modelu obliczeniowego
ZADANIE 3. Monitorowanie wartości wprowadzanych i obliczanych w arkuszu
ZADANIE 4. Analiza modelu obliczeniowego skonstruowanego w arkuszu
kalkulacyjnym
ZADANIE 5. Prezentacja graficzna danych i wartości obliczonych
ZADANIE 6. Drukowanie arkuszy kalkulacyjnych i wykresowych
ZADANIE 7. Baza danych w arkuszu kalkulacyjnym
ZADANIE 8. Tabele przestawne
ZADANIE 9. Tworzenie jednolitego dokumentu zawierającego elementy z różnych
aplikacji
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
ZADANIE 1. MS Excel - skoroszyt i arkusz kalkulacyjny.
Zagadnienia:
- przykładowe operacje konfigurujące aplikację,
- tworzenie skoroszytu oraz zapisywanie i otwieranie skoroszytu z pliku
- edycja zawartości skoroszytu i arkusza (usuwanie, kopiowanie,
przenoszenie),
- formatowanie
1. OPERACJE KONFIGURUJ
CE
Określić następujące parametry działania programu
" Zapewnić prezentację na pasku zadań okien dokumentów zawierających skoroszyty (polecenie
Narzędzia/Opcje karta Widok opcja Okna na pasku zadań);
" wyświetlić linie siatki arkusza w kolorze czerwonym (polecenie Narzędzia/Opcje karta Widok lista
Kolor);
" Zapewnić wyświetlanie danych czcionką Times New Roman o wysokości 12 pt (polecenie
Narzędzia/Opcje karta Ogólne listy Czcionka standardowa i Rozmiar);
" Ograniczyć liczbę arkuszy w nowym skoroszycie do 3 (polecenie Narzędzia/Opcje karta Ogólne,
zadziała przy tworzeniu nowego dokumentu).
2. TWORZENIE, UDOST
PNIANIE I ZAPISYWANIE SKOROSZYTU
" Utworzyć nowy skoroszyt (polecenie Plik/Nowy karta Ogólne, wybrać szablon podstawowy)
" Utworzyć nowy skoroszyt z predefiniowaną zawartością (polecenie Plik/Nowy karta Arkusze
kalkulacyjne, wybrać dowolny szablon)
" Otworzyć plik GOTOWE.XLS z zapisanym skoroszytem (polecenie Plik/Otwórz)
" Zapisać do pliku nowoutworzone skoroszyty nadając im odpowiednio nazwy PUSTY.XLS i
PEA
NY.XLS (polecenie Plik/Zapisz).
3. ZARZ
DZANIE ZAWARTOÅšCI
SKOROSZYTU
Wykorzystując przykładowe arkusze w skoroszycie GOTOWE .XLS wykonać poniższe polecenia:
" Zmienić nazwy arkuszy: ARKUSZ1 na TEKSTY, ARKUSZ2 na MIESI
C, ARKUSZ3 na
KWARTAA

- Wskazać kartę arkusza; dwukrotnie nacisnąć lewy przycisk myszy i wpisać nową nazwę w
miejsce nazwy dotychczasowej lub
- wskazać kartę arkusza; nacisnąć prawy przycisk myszy otwierając menu podręczne; wybrać opcję
Zmień nazwę i wpisać nową nazwę w miejsce nazwy dotychczasowej.
" Zmienić w skoroszycie porządek nazw arkuszy TEKSTY, MIESI
C, KWARTAA
, FORMAT na
FORMAT, KWARTAA
, MIESI
C,TEKSTY
- Wskazać kartę arkusza; nacisnąć lewy przycisk myszy, uchwycić kartę i przemieścić w właściwe
miejsce lub
- wskazać kartę arkusza; menu podręczne (lub polecenie Edycja z menu); wybrać opcję Przenieś
lub kopiuj, pozostawić bez zmiany nazwę skoroszytu w polu Do skoroszytu; w polu Przed
arkuszem i wskazać nową pozycje wybranego arkusza.
" Wstawić w skoroszycie nowy arkusz; skopiowanemu arkuszowi nadać nazwę KOPIA
- wskazać kartę arkusza; menu podręczne opcja Wstaw (lub przy dowolnym ustawieniu kursora w
arkuszu wybrać z menu polecenie Wstaw/ Arkusz),
- nadanie nazwy j.w.
- cz. III str. 1 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
" W obrębie skoroszytu skopiować cały arkusz KWARTAA
i nazwać kopię DRUGI KWARTAA
.
- Wskazać kartę arkusza; Polecenie Edycja (lub menu podręczne)/Przenieś lub kopiuj arkusz;
- aby skopiować arkusz zaznacz pole wyboru Utwórz kopię; w polu Do skoroszytu pozostawić
nazwę bieżącego skoroszytu, w polu Przed arkuszem kliknij arkusz, przed którym chcesz
wstawić kopiowany arkusz;.
" Do nowego skoroszytu skopiować cały arkusz KWARTAA
.
- Wskazać kartę arkusza; Polecenie Edycja (lub menu podręczne)/Przenieś lub kopiuj arkusz;
- aby skopiować arkusz zaznacz pole wyboru Utwórz kopię; w polu Do skoroszytu wybrać z listy
opcje nowy skoroszyt.
" Do arkusza KOPIA skopiować z arkusza KWARTAA
dane tekstowe i liczbowe.
- Po zaznaczeniu zakresu obejmującego komórki z danymi tekstowymi i liczbowymi wykonać
polecenie Edycja/Kopiuj; w docelowym arkuszu wykonać polecenie Edycja/Wklej; zamiast
polecenia Edycja można skorzystać menu podręcznego
UWAGA! Wykonać różne warianty kopiowania zaznaczając w różny sposób kopiowany zakres: jedynie
komórki, wiersze lub kolumny zawierające komórki z danymi. Zaobserwować różnice w wyniku
kopiowania. Wykorzystać przy kopiowaniu również możliwości polecenia Edycja/Wklej specjalnie.
" Usunąć ze skoroszytu wszystkie arkusze poza arkuszami o nazwach: KOPIA, KWARTAA
i
FORMAT.
- Wskazać arkusz grupę arkuszy wskazując odpowiednie karty przy wciśniętym klawiszu Ctrl;
polecenie Edycja/Usuń arkusz lub menu podręczne opcja Usuń.
4. FORMATOWANIE i EDYCJA ARKUSZA.
Poniższe operacje wykonać w arkuszu FORMAT
" Zapewnić wyświetlanie tekstów wartości i obliczanych w modelu czcionką Times New Roman o
wysokości 12 pt (polecenie Format/Komórki karta Czcionka).
" Uzupełnić brakujące nazwy miesięcy do czerwca.
- zaznaczyć komórki z wpisanymi nazwami miesięcy, wykorzystując uchwyt wypełnienia przeciągnąć
przez obszar, który ma zostać wypełniony kolejnymi wartościami. Wygenerowane wartości powstają w
oparciu o automatycznie zidentyfikowaną zależność między wartościami początkowymi (dla liczb 
kolejne elementy ciągu arytmetycznego, dla wartości pochodzących z predefiniowanych serii np. dzień
tygodnia, miesiąc  kolejne wartości z serii, dla formuł  wyrażenia zachowujące reguły obliczenia dla
zmodyfikowanych adresów względnych argumentów).
" W kolumnach zawierających wartości danych modelu zaprezentować:
Cenę i koszty z dokładnością do 1 grosza.
- polecenie Format/Komórki... karta Liczby lista Kategoria wybrać Walutowe w liście Miejsca
dziesiętne wprowadzić wartość 2, z listy Symbol wybrać zł).
Efektywność sprzedaży  w postaci procentu.
- polecenie Format/Komórki... karta Liczby lista Kategoria wybrać Procentowe).
Wielkość produkcji jako liczbę całkowitą bez podania wymiaru, ale z oddzieleniem tysięcy.
- polecenie Format/Komórki... karta Liczby lista Kategoria wybrać Liczbowe w liście Miejsca dziesiętne
wprowadzić wartość 0, uaktywnić opcję Użyj separatora tysiąca().
Szerokość kolumny zawierającej nazwy wielkości określić na 30 znaków.
- Polecenie Format/Kolumna/Szerokość w polu Szerokość kolumn wpisać wartość,
- dla kolumn wartości dobrać szerokość dostosowaną do aktualnej zawartości,
- polecenie Format/Kolumna/Autodopasowanie obszaru lub usytuować kursor myszki na prawej granicy
pola z etykietą kolumny, dwukrotnie wcisnąć szybko lewy przycisk myszki.
Ustalić wysokość wszystkich wierszy na 20 pikseli.
- polecenie Format/Wiersz wybrać opcję Wysokość i w okienku Wysokość wiersza wpisać wartość lub
usytuować kursor myszki na dolnej granicy pola z numerem wiersza kolumny, wcisnąć lewy przycisk
myszki i przeciągać do uzyskania pożądanej wysokości wiersza.
- cz. III str. 2 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
Zapewnić wyśrodkowanie pionowe tekstów i liczb w wierszach oraz wyśrodkowanie w poziomie
tylko tekstów.
- po zaznaczeniu właściwych komórek wykonać polecenie Format/Komórki karta Wyrównanie i wybrać
w obszarze Wyrównanie tekstu w polach Pionowo i Poziomo odpowiednie wartości.
Powyżej wprowadzonego modelu wstawić wiersz. Umieścić w nim napis: KALKULACJE
PRODUKCJI w taki sposób, aby był on wyśrodkowany w obszarze o szerokości równej łącznej
szerokości wszystkich kolumn modelu.
- Po ustawieniu kursora w pierwszym wierszu zawierającym dane i wartości modelu wykonać
polecenie Wstaw/Wiersze;
- po zaznaczeniu sąsiednich komórek (kolumna nazw wielkości i wartości ofert) we wstawionym
wierszu wykonać polecenie Format/Komórki karta Wyrównanie z listy Poziomo wybrać
Wyrównaj zaznaczenie do środka.
Po lewej stronie kolumny zawierającej nazwy składowych kosztu wstawić nową kolumnę
- Po ustawieniu kursora w kolumnie zawierającej nazwy składowych kosztu wykonać polecenie
Wstaw/Kolumny;
5. ZAPISANIE SKOROSZYTU W PLIKU ZE ZMIAN
NAZWY
" Zapamiętać na dyskietce zmodyfikowany skoroszyt GOTOWE w pliku MODEL.XLS korzystając z
opcji Plik/Zapisz jako.
- cz. III str. 3 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
ZADANIE 2. Tworzenie modelu obliczeniowego .
Zagadnienia:
- wprowadzanie danych do arkusza,
- kontrola wprowadzanych danych do arkusza,
- wprowadzanie prostych formuł obliczeniowych,
- proste funkcje standardowe (SUMA, JEŻELI).
1. WPROWADZANIE DANYCH
" W arkuszu kalkulacyjnym (dostępnym w skoroszycie otwartym automatycznie lub utworzonym za
pomocą polecenia Plik/Nowy) wprowadzić poniżej zadane wartości (parametry modelu). Nazwy
wielkości, wartości dane i formuły wprowadzić w dwóch sąsiednich kolumnach począwszy od
pierwszego wiersza arkusza.
Składniki kosztu wycieczki Oferta I Oferta II Oferta III
koszt wynajęcie autokaru 390 410 320
cena 1 km 0,97 0,95 1,01
koszt wynajęcia przewodnika 150,00 125,00 135,00
cena noclegu 30 34 32
cena wyżywienia 22,50 21 23
% rabatu organizatora gdy płatne gotówką 0,05 0,06 0,075
liczba uczestników 42
długość trasy w km 857
liczba dni 3
dysponowana kwota 6500
" Sformatować wartości wprowadzone w modelu zgodnie z ich znaczeniem  koszty i ceny w zł z
dokładnością do 1 gr, rabat - %, liczby osób, dni, kilometrów  bez miejsc dziesiętnych.
2. WPROWADZANIE FORMUA

" Wykorzystując powyższe dane zbudować model obliczający koszt wycieczki według danych z Ofert.
KOSZTY WYKUPIENIA WYCIECZKI U RÓŻNYCH ORGANIZATORÓW
Oferta I Oferta II Oferta III
Całkowity koszt przejazdu
Koszt wyżywienia
Koszt noclegów
Całkowity koszt bez rabatu
Całkowity koszt z rabatem
Znaczenie obliczanych kwot:
Całkowity koszt przejazdu = koszt wynajęcia autokaru +
cena 1 km * długość trasy w km
Koszt wyżywienia = liczba uczestników * cena wyżywienia * liczba dni
Koszt noclegów = liczba uczestników * cena noclegu *(liczba dni  1)
Koszt noclegów obliczany jest przy założeniu, że wyjazd i powrót odbywają się nocą (stąd liczba dni  1).
Całkowity koszt bez rabatu = Całkowity koszt przejazdu+ Koszt wyżywienia+
+Koszt noclegów, +Koszt wynajęcia przewodnika
- cz. III str. 4 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
Całkowity koszt z rabatem = (1 - % rabatu organizatora gdy płatne gotówką) *
Całkowity koszt bez rabatu
UWAGA! We wprowadzanych formułach zastąpić nazwy składników kosztu wycieczki -
adresami komórek zawierających odpowiednie wartości!
" Wprowadzić formuły w kolumnie kosztów wynikających z OFERTY I zastępując nazwy składników
kosztu wycieczki - adresami komórek zawierających odpowiednie wartości. Zmodyfikować adresy
komórek we wprowadzonych formułach obliczających koszty wg danych z OFERTY I tak, aby po
skopiowaniu formuł do kolumn kosztów obliczonych na podstawie danych z OFERTY II i III
obliczone wartości były prawidłowe. Modyfikacja polega na zastosowaniu adresacji bezwzględnej
lub mieszanej komórek zawierających wartości argumentów formuł.
3. ZASTOSOWANIE FUNKCJI  funkcja JEŻELI i SUMA
" W komórkach wiersza poniżej obliczonych kosztów wycieczki z rabatem spowoduj wyświetlenie
napisu WYSTARCZY, jeżeli posiadana kwota jest większa niż wyliczony koszt, lub napisu
ZABRAKNIE  w przeciwnym przypadku.
- Ustawić kursor we właściwej komórce, rozpocząć wpisywanie formuły (=); użyć polecenia
Wstaw/Funkcję, z listy Kategorie funkcji wybrać Logiczne; z listy Nazwa funkcji wybrać funkcję
JEŻELI {JEŻELI(test_logiczny; wartość_jeżeli_PRAWDA; wartość_jeżeli _FAA
SZ)};
przyciskiem OK. zaakceptować wybór.
W oknie definiowania argumentów funkcji należy:
- w polu test_logiczny wpisać wyrażenie logiczne
adres_komórki_posiadanej_kwoty > adres_komórki_kosztów_z_rabatem
Jeżeli nie znamy adresu komórek, to należy korzystając z ikony przejścia do arkusza uzyskać
adres komórki poprzez jej wskazanie w arkuszu; powrót do definicji funkcji  poprzez ikonę
powrotu z arkusza.
- w polu wartość_jeżeli_PRAWDA wpisać tekst: WYSTARCZY,
- w polu wartość_jeżeli _FAA
SZ wpisać tekst: ZABRAKNIE
- naciskając przycisk OK. zaakceptować definicję argumentów funkcji.
" zastąpić formułę obliczającą koszt całkowity bez rabatu formułą wykorzystującą funkcję Suma
- w komórce wpisać =SUMA( i następnie zaznaczyć komórki z wartościami kosztów składowych;
zamknąć otwarty nawias ) lub
- ustawić kursor w komórce wartości kosztu całkowitego z rabatem i nacisnąć przycisk
Autosumowanie na Standardowym pasku narzędziowym; upewnić się, że właściwe komórki
wartości zostały zaznaczone (jeżeli ni - to zaznaczyć właściwe komórki) i zaakceptować
naciśnięciem klawisza Enter.
4. ZAPISANIE SKOROSZYTU W PLIKU
" Zapamiętać skoroszyt w pliku WYJAZD.XLS na nośniku korzystając z opcji Plik/Zapisz.
INFORMACJE POMOCNICZE:
0. Prawy przycisk myszy udostępnia kontekstowe menu podręczne.
1. Wprowadzanie formuł: rozpocząć od znaku  =", wpisywać liczby z klawiatury, adresy komórek z
klawiatury lub wskazując myszką właściwą komórkę.
2. Poprawianie zawartości komórki:
a) wskazać komórkę i wcisnąć klawisz F2, kursor edycyjny pojawi się wewnątrz komórki
b) wskazać komórkę i przenieść kursor myszy do paska formuły, edycja w pasku formuły
c) wskazać komórkę i dwukrotnie nacisnąć lewy przycisk myszy, kursor edycyjny w komórce.
3. Kasowanie zawartości jednej lub wielu komórek: wcisnąć prawy przycisk myszki, wybrać
Wyczyść zawartość (z klawiatury - Del).
- cz. III str. 5 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
4. Zaznaczanie bloku komórek: wskazać kursorem myszy pierwszą komórkę bloku, wcisnąć przycisk
myszki, rozciągnąć podświetlenie, zwolnić przycisk. Można teraz wykonać operację na bloku lub
zaznaczyć kolejny blok - przy wciśniętym klawiszu Ctrl postąpić jak wyżej.
5. Zaznaczanie całej kolumny lub wiersza w arkuszu: kursorem myszy wskazać symbol kolumny lub
numer wiersza, wcisnąć lewy przycisk myszki. Można zaznaczyć kilka kolumn lub wierszy - należy
rozciągnąć podświetlenie (przy wciśniętym przycisku).
6. Zmiana szerokości kolumny / wysokości wiersza: usytuować kursor myszki na granicy symbolu
kolumny/ numeru wiersza (kursor przyjmie postać krzyżyka ze strzałkami), ciągnąć przy wciśniętym
przycisku myszki, po osiągnięciu żądanego rozmiaru - zwolnić przycisk.
- cz. III str. 6 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
ZADANIE 3. Monitorowanie wartości wprowadzanych i obliczanych w arkuszu
Zagadnienia:
- kontrola wprowadzanych danych do arkusza,
- formatowanie warunkowe
1. KONTROLA WPROWADZANYCH DANYCH
" W komórce zawierającej liczbę uczestników zapewnij możliwość wprowadzania jedynie wartości 34,
52, 56; niech przy wyborze tej komórki pojawi się komunikat  Dopuszczalne wartości to 34, 52, 56 ,
a przy próbie wprowadzenia błędnej wartości informacja -  Liczba miejsc siedzących w autokarze 
należy wybrać wartość z listy!
- Ustawić kursor we właściwej komórce. Użyć polecenia Dane/Sprawdzanie poprawności... i w
trzech udostępnionych kartach okna Sprawdzanie poprawności wykonać poniżej opisane
działania za każdym razem akceptując ustawienia naciśnięciem przycisku OK.
- W karcie Ustawienia, w polu Kryteria poprawności wybierz z listy rozwijanej Dozwolone
wariant Lista, w wyświetlonym (po dokonanym wcześniej wyborze) polu y
ródło danych wpisz
ciąg dopuszczalnych wartości oddzielając je średnikami. Zachowaj domyślne ustawienia opcji
Ignoruj puste i Rozwinięcie w komórce (zapewnia możliwość wyświetlenia dopuszczalnych
wartości w postaci listy rozwijanej).
- W karcie Komunikat wejściowy wpisz w polu Komunikat wejściowy tekst komunikatu, który
ma być wyświetlony po wybraniu komórki. Zachowaj domyślne ustawienia opcji Pokazuj
komunikat wejściowy przy wyborze komórki.
- W karcie Ostrzeżenie o błędzie z listy rozwijanej Styl wybierz wariant Zatrzymaj; wpisz w
polu Komunikat błędu tekst informacji, która ma być wyświetlony przy próbie wpisania do
komórki niewłaściwej wartości. Zachowaj domyślne ustawienia opcji Pokazuj ostrzeżenia po
wprowadzeniu nieprawidłowych danych.
2. FORMATOWANIE WARUNKOWE
" Wyróżnić czerwonym kolorem czcionki i zielonym kolorem obramowania te komórki, dla których
wartości kosztu wycieczki obliczone z rabatem są wyższe od posiadanej przez nas kwoty.
- Zaznaczyć formatowane komórki;
- w menu Format kliknąć polecenie Formatowanie warunkowe;
- aby użyć wartości w zaznaczonych komórkach jako kryteriów formatowania, kliknij opcję
Wartość komórki jest i zaznacz wyrażenie porównania (większe niż), a następnie wskaż
komórkę zawierającą wartość posiadanej kwoty (lewy górny róg tabeli danych lub komórkę
zawierającą odpowiednią formułę w modelu);
- kliknąć przycisk Format i wybrać pożądane cechy formatu komórki;
- zaakceptować decyzję naciskając przycisk OK.
- cz. III str. 7 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
ZADANIE 4. Analiza modelu obliczeniowego skonstruowanego w arkuszu
kalkulacyjnym
Zagadnienia:
- scenariusze  warianty obliczeniowe dla różnych danych,
- tabele danych,
- szukanie wyniku
-
-
Otworzyć plik WZORY.XLS i wykorzystując arkusz MUZYKA zawierający dane o planowanym
imporcie w sklepie muzycznym zrealizować następujące operacje:
" Obliczyć brakujące wartości kwot w $USA (ilości w sztukach * ceny jednostkowe) oraz w zł (kwoty
w $USA* średni kurs $USA) zakładając, że:
ceny nośników w lutym wzrosną o 10% w stosunku do cen w styczniu, a w marcu zmaleją o
0,07 $ w stosunku do cen w lutym;
wielkości zakupów w sztukach w kolejnych miesiącach I kwartału nie ulegają zmianie;
obliczenia zrealizować wprowadzając najbardziej efektywne formuły z wykorzystaniem adresacji
względnej ,mieszanej i bezwzględnej.
" Utworzyć dwie kopie arkusza MUZYKA w nowym skoroszycie i nadać im nazwy odpowiednio
SCENARIUSZE i ANALIZA MODELU. Skoroszyt utworzony w ten sposób zachować w pliku o
nazwie SKLEP.XLS.
W arkuszu SCENARIUSZE zrealizować pkt 1.
1. WARIANTY REALIZACJI OBLICZEC
Z WYKORZYSTANIEM RÓŻNYCH DANYCH
" zdefiniować scenariusz o nazwie
PODSTAWOWY prezentujący model sprzedaży obliczany według wartości początkowych, a
następnie scenariusze:
OPTYMISTYCZNY  w którym wielkości sprzedaży wszystkich rodzajów muzyki na CD wyrażone
w sztukach wzrosną odpowiednio do wielkości: muzyka pop 1500 szt, muzyka klasyczna 550 szt,
jazz 600 szt
oraz
PESYMISTYCZNY, w którym kurs dolara wyrażony w zł osiągnie 5,12 zł, a ceny w styczniu będą
wyższe o 10% w stosunku do zaplanowanych.
- Polecenie Narzędzia/Scenariusze;
- w oknie Menadżera scenariuszy wykonać polecenie Dodaj; w oknie Dodaj scenariusz
wprowadzić w polu Nazwa scenariusza właściwą nazwę, a jako Komórki zmieniane wskazać w
arkuszu komórki zawierające zadane parametry modelu;
- jeżeli zachodzi konieczność zmiany wartości komórek, to w oknie Wartości scenariusza
wprowadzić odpowiednie wartości lub wyrażenia obliczające (nie ma możliwości korzystania z
adresów komórek!).
" sporządzić podsumowanie scenariuszy dla obliczonej kwoty sumarycznych obrotów sklepu
wyrażonej w zł
- Polecenie Narzędzia/Scenariusze;
- w oknie Menadżera scenariuszy wykonać polecenie Podsumowanie; w oknie Podsumowanie
scenariuszy wskazać w polu Komórki wynikowe komórkę zawierającą wartość obliczaną w
modelu;
- cz. III str. 8 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
W arkuszu ANALIZA MODELU zrealizować polecenia z pkt. 2 i 3:
2. BADANIE ZMIENNOŚCI WARTOŚCI OBLICZANYCH W MODELU W ZALEŻNOŚCI OD
JEDNEJ LUB DWÓCH ZMIENNYCH
" Zbadać jak będą zmieniały się kwoty sumarycznych obrotów sklepu dla poszczególnych rodzajów
nośników wyrażonych w zł, gdy średni kurs dolara będzie się zmieniał w zakresie od 3,7 zł do 4,5 zł
z krokiem co 20 gr.
UWAGA! Objaśnienia - patrz informacje dodatkowe tabela danych z jedną zmienną.
" Zbadać jak zmieni się kwota sumarycznych obrotów sklepu - wyrażonych w $, gdy cena CD będzie
zmieniała się w zakresie od $2,85 do $3,90 z krokiem co 0,15$, a cena KASET w zakresie od $1,70
do $2,15 z krokiem co $0,05.
UWAGA! Objaśnienia - patrz informacje dodatkowe tabela danych z dwiema zmiennymi.
3. SZUKANIE SZCZEGÓLNEJ WARTOŚCI WIELKOŚCI OBLICZANEJ W MODELU
(formuła/funkcja) PRZEZ DOBIERANIE WARTOŚCI ZADANEJ W MODELU JAKO
STAA
A, WYKORZYSTANEJ BEZPOÅšREDNIO LUB POÅšREDNIO W FORMULE
" Znajdz
liczbę wartość średniego kursu $ dla której koszt importu w zł będzie równy 100 000 zł.
- W menu Narzędzia wybrać polecenie Szukaj wyniku; wprowadzić (wpisać/wskazać) w polu
Ustaw komórkę adres komórki zawierającej formułę, której wartość chcesz uzyskać;
- w polu Wartość wpisać pożądaną wartość (kwotę sumarycznego kosztu w zł);
- w polu Zmieniając komórkę wskazać komórkę (z wartością średniego kursu $). której wartość
należy zmienić, aby uzyskać pożądaną wartość w ustawianej komórce.
4. ZAPISANIE DOKUMENTU W PLIKU ZE ZMIENION
NAZW

" Zachowaj skoroszyt z wprowadzonymi zmianami w pliku o nazwie SKLEP.XLS (Plik/Zapisz jako).
INFORMACJE POMOCNICZE
TABELA DANYCH Z JEDN
ZMIENN
dla jednej lub wielu funkcji można projektować tak, żeby
lista argumentów była umieszczona w kolumnie (orientacja kolumnowa) lub w wierszu (orientacja
wierszowa). Obszar wyróżniony na schematach poglądowych przedstawia zakres tabeli danych.
Tabela z kolumnową komórką wejściową Tabela z wierszową komórką wejściową
A B C D E
A B C D E F
1 x= 3 F1=x+2 =C1+2
1 x= 3F1=x+2 =C1+2
2 F2=x*2 =C1*2
2 F2=x*2 =C1*2
3 argument X
3
4 =E1 =E2
4 argument X
5 1 3 2 5 1 2 3 4
6 2 4 4 6 =E1 3 4 5 6
7 3 5 6 7 =E2 2 4 6 8
8 4 6 8 8
Formuły występujące w tabeli danych z jedną zmienną muszą odwoływać się do komórki wejściowej
kolumnowej lub odpowiednio wierszowej (w przykładzie jest nią C1)
Tworzenie tabeli danych z jednÄ… zmiennÄ…
1. Wpisz listę argumentów, które chcesz wstawiać do komórki wejściowej, umieszczając je w jednej
kolumnie lub w jednym wierszu.
2. Jeżeli argumenty znajdują się w kolumnie, wpisz formułę w komórce wyznaczonej przez wiersz
znajdujący się nad pierwszym argumentem i kolumnę z prawej strony listy argumentów. Dodatkowe
formuły możesz wpisywać w komórkach na prawo od pierwszej formuły.
Jeżeli argumenty zostały umieszczone w wierszu, wpisz formułę w komórce na przecięciu kolumny z
- cz. III str. 9 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
lewej strony pierwszego argumentu i wiersza znajdującego się poniżej listy. Dodatkowe formuły
możesz wpisywać w komórkach poniżej pierwszej formuły.
3. Zaznacz zakres komórek zawierających formuły i wartości, które chcesz podstawiać do wzoru/ów
funkcji (argumenty).
4. W menu Dane kliknij polecenie Tabela.
5. Jeżeli tabela danych ma orientację kolumnową, wpisz adres komórki wejściowej w polu Kolumnowa
komórka wejściowa.
Jeżeli kolumna danych ma orientację wierszową, wpisz adres komórki wejściowej w polu
Wierszowa komórka wejściowa.
TABELA DANYCH Z DWIEMA ZMIENNYMI pozwala na obliczenie wartości tylko jednej formuły
z dwiema listami argumentów. Formuła musi odwoływać się do dwóch różnych komórek wejściowych 
kolumnowej i wierszowej (w przykładzie są to odpowiednio komórki C2 i C1).
A B C D E
1 x= 3 F1=x+y =C1+C2
2 y= 2
3 argument X Ò!
4 =E1 1 2 3
5 argument Y 1 2 3 4
6 Ó! 2 3 4 5
7 3 4 5 6
8 4 5 6 7
Tworzenie tabeli danych z dwiema zmiennymi
1. W komórce arkusza wpisz formułę odwołującą się do dwóch komórek wejściowych.
2. Pierwszą listę argumentów wpisz w tej samej kolumnie, poniżej formuły. Drugą listę wpisz w tym
samym wierszu, co formuła, na prawo od formuły.
3. Zaznacz zakres komórek obejmujący formułę oraz kolumnę i wiersz z argumentami.
4. W menu Dane kliknij polecenie Tabela.
5. W polu Wierszowa komórka wejściowa, wpisz adres komórki wejściowej dla argumentów w
wierszu; w przykładzie jest nią C1.
6. W polu Kolumnowa komórka wejściowa, wpisz adres komórki wejściowej dla argumentów
umieszczonych w kolumnie; w przykładzie jest nią C2.
- cz. III str. 10 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
ZADANIE 5. Prezentacja graficzna danych i wartości obliczonych
Zagadnienia:
- wykresy jednej i wielu serii: nazwy i wartości serii, etykiety osi X,
- wykresy wbudowane i w nowym arkuszu
- format składowych wykresu,
- modyfikacja wartości na wykresie
Otworzyć plik WZORY.XLS. Skopiować arkusz DANE DO WYKRESÓW do nowego skoroszytu.
Zapisać skoroszyt w pliku MODEL_4.XLS. Wykorzystując dane z arkusza zrealizować następujące
operacje tworzÄ…ce i modyfikujÄ…ce wykresy:
1. TWORZENIE WYKRESU JEDNEJ SERII DANYCH na podstawie zaznaczonego zakresu
komórek zawierającego wartości i opisy (wbudowanych w arkusz)
" Utworzyć w oparciu o zaznaczone dane wbudowany w arkusz wykres kolumnowy pokazujący
wartości eksportu w styczniu do poszczególnych krajów europejskich.
- zaznaczyć w arkuszu obszar (B5:E6) zawierający dane o eksporcie w styczniu:
MIESI
C NIEMCY WLK. BRYTANIA FRANCJA
sty 2045800 1534350 818320
- uruchomić Kreator wykresów (ikona lub polecenie Wstaw/Wykres):
Krok 1  Typ wykresu: na karcie Standardowe typy wybrać typ wykresu Kolumnowy; sprawdzić
wygląd wykresu wydając polecenie Naciśnij i przytrzymaj, aby zobaczyć przykład
Krok 2 - y
ródło danych: na karcie Zakres danych ustawić opcję Serie w: wiersze (a następnie w Serie
w: kolumny) i sprawdzić na karcie Serie zawartość listy Serie oraz wskazania odpowiednich obszarów
arkusza w polach Nazwa, Wartości oraz Etykiety osi kategorii (X)
UWAGA! W zależności od wyboru wariantu serie w wierszach/kolumnach zmianie ulega interpretacja
zaznaczonego obszaru: jeżeli w wierszach  to prezentowana jest jedna seria  styczeń, a na osi X
prezentowane są nazwy krajów; jeżeli w kolumnach  to prezentowane są 3 serie po jednej dla każdego
kraju, a na osi X jest jedna etykieta miesiÄ…ca stycznia.
Krok 3 - Opcje wykresu: dla ustawienia w Kroku 2 zakresu danych Serie w: wierszach wprowadzić:
- na karcie Tytuły w polu Oś wartości Y napis tys. $USA,
- na karcie Etykiety danych wybrać opcję Pokaż wartości;
Krok 4  Położenie wykresu: w obszarze Umieść wykres wybrać opcję Jako obiekt w  pozostawić
nazwę arkusza DANE DO WYKRESU; naciskając przyciski Zakończ potwierdzić zrealizowanie
wykresu.
" Utworzyć wykres kołowy pokazujący proporcje procentowe rocznych eksportów do Europy i Azji.
Zatytułować wykres EUROPA i AZJA.
UWAGA! Wykres kołowy jest zawsze wykresem jednej serii. W tym typie wykresu nazwa serii jest
domyślnym tytułem wykresu
- Ustawić kursor w dowolnej komórce arkusza (np. A1).
- uruchomić Kreator wykresów (ikona lub polecenie Wstaw/Wykres);
Krok 1  Typ wykresu: na karcie Standardowe typy wybrać typ wykresu Kołowy;
Krok 2 - y
ródło danych:
- na karcie Zakres danych wyczyścić pole Zakres danych,
- na karcie Serie za pomocą przycisku Dodaj zdefiniować serię:
(1) w polu Nazwa wpisać EUROPA i AZJA, (2) w polu Wartości  wskazać dwie komórki z sumami
rocznymi kwot eksportu do Europy i Azji, (2) w polu Etykiety osi kategorii (X) wskazać komórki
zawierajÄ…ce nazwy kwoty.
Krok 3 - Opcje wykresu: wprowadzić:
- na karcie Etykiety danych wybrać opcję Pokazuj procenty
Krok 4  Położenie wykresu: w obszarze Umieść wykres określić miejsce tworzenia wykresu jako
wbudowany w arkusz. Korzystając z polecenia Zakończ zakończyć definiowanie wykresu.
- cz. III str. 11 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
2. TWORZENIE WYKRESU KILKU SERII DANYCH drogÄ… kolejnego wskazywania zakresu
danych zawierających wartości i opisy wykresu (jako nowy arkusz)
" Utworzyć w osobnym arkuszu o nazwie WYKRES KWOT wykres liniowy prezentujący wielkości
sumaryczne eksportu do krajów Europy i Azji w kolejnych miesiącach I półrocza wraz z tabelą
danych z
ródłowych wykresu. Wykres zatytułować KRZYWE EKSPORTU DO EUROPY I AZJI.
- Ustawić kursor w dowolnej komórce arkusza (np. A1).
uruchomić Kreator wykresów (ikona lub polecenie Wstaw/Wykres);
Krok 1  Typ wykresu: na karcie Standardowe typy wybrać typ wykresu Liniowy;
Krok 2 - y
ródło danych:
- na karcie Zakres danych wyczyścić pole Zakres danych,
- na karcie Serie za pomocą przycisku Dodaj zdefiniować kolejno dwie serie:
(1) w polu Nazwa wskazując komórkę z tekstem MIESI
CZNIE W EUROPIE, w polu Wartości 
wskazując w kolumnie komórki zawierające odpowiednie kwoty,
(2) Dla obu serii w polu Etykiety osi kategorii (X) wskazać komórki zawierające nazwy miesięcy.
Krok 3 - Opcje wykresu: wprowadzić:
- na karcie Tytuły w polu Tytuł wykresu napis KRZYWE EKSPORTU W EUROPIE I AZJI
- na karcie Tabela danych wybrać opcję Pokazuj tabele danych;
Krok 4  Położenie wykresu: w obszarze Umieść wykres wybrać opcję Jako nowy arkusz i wpisać
nazwÄ™ arkusza z wykresem: WYKRES KWOT.
Korzystając z polecenia Zakończ zakończyć definiowanie wykresu bez ustalenia szczegółowej
prezentacji.
3. EDYCJA ELEMENTÓW SKA
ADOWYCH WYKRESU
Wykorzystując przygotowany w pkt 2. wykres (w arkuszu WYKRES KWOT) wprowadzić modyfikacje
wskazujÄ…c odpowiednie elementy wykresu i wykonujÄ…c polecenia:
" wprowadzić na osi Y skalę co 500 000 jednostek:
- wskazać na wykresie oś Y: polecenie Format/Zaznaczona oś, karta Skala, anulować automatyczne
określanie Jednostka główna i wprowadzić wartość 500 0000.
- zrezygnować z prezentacji symbolu waluty i miejsc dziesiętnych: karta Liczby, Kategoria: Liczbowe,
Miejsca dziesiętne: 0.
" zmienić grubość linii łamanej i zamienić łamaną na krzywą:
- wskazać na wykresie linię serii; polecenie Format/ Zaznaczone serie danych karta Desenie, w obszarze
Linia uaktywnić opcję Niestandardowa i określić Grubość wybierając z listy np. najgrubszy wariant,
wybrać Wygładzone linie,
" dodać do wykresu serię zatytułowaną  MIESI
CZNIE ŚWIAT zawierającej dane o wielkości
eksportu do krajów Europy i Azj w pierwszym półroczu:
- przy wskazaniu obszaru wykresu: polecenie Wykres/Dodaj dane, w polu Zakres wskazać w arkuszu
DANE DO WYKRESU właściwe komórki (z nazwą serii i wartościami); zaakceptować wybór zakresu
naciskajÄ…c przycisk OK.;
- (jeżeli nie nastąpi automatyczne przyporządkowanie) w oknie Wklej specjalnie w obszarze Dodaj
komórki jako: wybrać opcję Nowe serie, a w obszarze oraz Wartości (Y): - opcję Kolumny,
zaakceptować wybór opcji Nazwa w pierwszym wierszu.
UWAGA! Nową serię do wykresu można również dodać korzystając z polecenia Wykres/Dane/ z
ródłowe i
powtórzyć działania z pkt. 2. Krok 2 karta Serie
" dodać do wykresu zawierającego dane o wielkości eksportu do krajów Europy i Azj w pierwszym
półroczu punkty odpowiadające kolejnym miesiącom drugiego półrocza:
- przy wskazaniu obszaru wykresu: polecenie Wykres/Dodaj dane, w polu Zakres wskazać w arkuszu
DANE DO WYKRESU właściwe komórki (z nazwą serii i wartościami); zaakceptować wybór zakresu
naciskajÄ…c przycisk OK.;
- (jeżeli nie nastąpi automatyczne przyporządkowanie) w oknie Wklej specjalnie w obszarze Dodaj
komórki jako: wybrać opcję Nowe punkty, a w obszarze oraz Wartości (Y): - opcję Kolumny,
zaakceptować wybór opcji Kategorie (etykiety X) w pierwszej kolumnie.
- cz. III str. 12 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
4. ZMIANA WARTOÅšCI
" Zmieniaj w arkuszu wartości danych z
ródłowych (bezpośrednio dane w komórkach lub pośrednio
przez zmianę wartości danych wykorzystywanych w formułach), których ilustracją graficzną jest
wykres. Zaobserwuj efekt na wykresie.
" Zaznacz dowolny punkt wykresu klikając myszką i przemieść tak wybrany punkt wykresu. Sprawdz

jakie zmiany nastąpią w komórkach zawierających dane z
ródłowe.
- Jeżeli serie odwołują się jako do danych z
ródłowych do komórek zawierających wartości stałe (seria w
wykresie wbudowanym z pkt. 1), to zmieniane są odpowiednio wartości komórek z
ródłowych
- Jeżeli serie odwołują się, jako do danych z
ródłowych, do komórek zawierających wyrażenia (serie w
nowym arkuszu wykresowym z pkt. 2 oraz seria ÅšWIAT z pkt. 3), to uruchamia siÄ™ procedura Szukaj
wyniku.
- cz. III str. 13 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
ZADANIE 6. Drukowanie arkuszy kalkulacyjnych i wykresowych
Zagadnienia:
- obszar wydruku: podział na strony, skalowanie ,
- ustawienia stron drukowanych,
- nagłówki i stopki  autonumeracja stron wydruku,
Otworzyć plik skoroszytu WZORY.XLS i uaktywnić arkusz WYDRUK .
1. REDAGOWANIE STRON WYDRUKU
W arkuszu WYDRUK wykonać następujące ustalenia:
UWAGA! Efekty wprowadzanych ustaleń obserwować na Podglądzie wydruku (opcja na kartach
ustawień lub poprzez polecenie Plik/Drukuj/Podgląd).
" Dokonać podziału arkusza na strony, tak aby na pierwszej stronie znalazły się informacje o
aktualnym kursie dolara, cenach nośników i zrealizowanej sprzedaży w sztukach, a na kolejnej 
obliczane wartości sprzedaży (polecenie Wstaw/Podział strony).
" Spowodować, aby napis IMPORT SKLEPU ... umieszczony w formie tytułu arkusza pojawiał się na
każdej stronie drukowanej.
Polecenie Plik/Ustawienia strony karta Arkusz obszar Tytuły wydruku pole U góry powtarzaj
wiersze  wskazać 2 pierwsze wiersze w arkuszu.
" Zapewnić drukowanie zawartości arkusza na stronie o orientacji poziomej.
Polecenie Plik/Ustawienia strony karta Strona obszar Orientacja wybrać opcję Pozioma.
" Zapewnić szerokość wszystkich marginesów równą 2 cm, a odległość nagłówka i stopki od krawędzi
kartki równą 1,5 cm.
Polecenie Plik/Ustawienia strony karta Marginesy.
" Zapewnić środkowanie drukowanych tekstów i wykresów w pionie i poziomie.
Polecenie Plik/Ustawienia strony karta Marginesy, obszar Wyśrodkuj na stronie opcje w
pionie i w poziomie.
" W nagłówku strony drukowanej umieścić centralnie swoje imię i nazwisko napisane pogrubioną
czcionką o wysokości 15 pt.
Polecenie Plik/Ustawienia strony karta Nagłówek/Stopka;
przejść do Nagłówek niestandardowy i w Środkowej sekcji zredagować żądany tekst.
" Zapewnić drukowanie numeru strony w stopce w jednej z dostępnych postaci standardowych.
Polecenie Plik/Ustawienia strony, karta Nagłówek\Stopka z listy Stopka wybrać standardową
postać numeracji.
2. WYBÓR ZAKRESU DRUKOWANIA
" Wskazać jako obszar wydruku fragment arkusza kalkulacyjnego zawierającego jedynie informacje o
sprzedaży w sztukach.
- Zaznaczyć fragment i wykonać polecenie Plik/Obszar wydruku/Ustaw obszar wydruku
lub
- polecenie Plik/Ustawienia strony karta Arkusz;
- w polu Obszar wydruku wskazać żądany zakres komórek w arkuszu.
" Przygotować do wydruku fragment arkusza WYDRUK zawierający przeliczenia złotówkowe.
- Dokonać selekcji (zaznaczenia) właściwego fragmentu arkusza;
- Polecenie Plik/Drukuj opcja Zaznaczony fragment.
" Całość arkusza WYDRUK wydrukować na 1. stronie.
- Polecenie Plik/Obszar wydruku/Wyczyść obszar wydruku;
Następnie polecenie Plik//Ustawienia strony karta Strona obszar Skalowanie opcja Wpasuj w
strony 1 H x 1 V).
- cz. III str. 14 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
ZADANIE 7. Baza danych w arkuszu kalkulacyjnym
Zagadnienia:
- wyszukiwanie i zastępowanie danych w arkuszu,
- sortowanie,
- formularz ekranowy wprowadzania danych,
- wyszukiwanie danych,
- sumy pośrednie  agregowanie danych
1. Otworzyć plik WZORY.XLS. Uaktywnić arkusz BAZA.
2. AKTUALIZACJA ZAWARTOÅšCI
" Zmienić nazwę artykułu  PASZTET na  PASZTET z DZIKA" pozostałe nazwy zawierające słowo
 pasztet pozostawić bez zmiany.
Polecenie Edycja/Znajdz
/Zamień w polu Znajdz
wpisać PASZTET, w polu Zamień na
PASZTET Z DZIKA,
uaktywnić opcję Znajdz
tylko całe komórki..
3. SORTOWANIE
" Posortować wiersze składowe zestawienia (bez nagłówka) ze względu na nazwę klienta i nazwę
towaru.
Polecenie Dane/Sortuj, pole Sortuj według wybrać z listy KLIENT,
w polu następnie sortuj według wybrać z listy NAZWA, w obszarze Lista zaznaczyć Ma
wiersz nagłówka.
4. DOPISYWANIE DO LISTY
" Dopisać na końcu zestawienia dane o dowolnej transakcji.
Polecenie Dane/Formularz/Nowy, wprowadzić wartości do odpowiednich pól, zakończyć 
Zakończ.
5. USUWANIE ZAPISÓW Z LISTY
" Usunąć dwudziesty pierwszy zapis transakcji.
Polecenie Dane/Formularz, znalez
ć zapis o właściwym numerze kolejnym w bieżącym
uporzÄ…dkowaniu listy (suwak),
wykonać polecenie Usuń.
6. DODAWANIE PÓL DO LISTY
" Dodać do bazy danych pole WARTOŚĆ (miedzy kolumnami ILOŚĆ i KLIENT) zawierające iloczyn
ceny i ilości zakupionego towaru.
Ustawić kursor w pożądanym miejscu i wykonać polecenie Wstaw/Kolumny,
we wstawionej kolumnie wpisać nazwę pola w wierszu nagłówkowym i poniżej zredagować i
skopiować formułę obliczającą wyrażenie.
7. WYSZUKIWANIE INFORMACJI
" Wyszukać w formularzu i przejrzeć kolejno transakcje których przedmiotem były CHRUPKI.
Polecenie Dane/Formularz/Kryteria, w polu NAZWA wpisać CHRUPKI i wydając polecenia
Znajdz
następny i Znajdz
poprzedni przejrzeć zapisy dotyczące chrupek.
" Wyszukać i przejrzeć dane o transakcjach których przedmiotem była BOUTIGUE CAFE.
Polecenie Dane/Filtr/Autofiltr, z listy w polu Nazwa wybrać właściwą nazwę towaru.
" Wyszukać w liście transakcje dotyczące różnych rodzajów kaw.
Polecenie Dane/Filtr/Autofiltr, z listy w polu Nazwa wybrać Inne;
- cz. III str. 15 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
w oknie Autofiltr niestandardowy zdefiniować odpowiednią alternatywę logiczną
wykorzystującą porównania do wzorców ogólnych *caf* i *kaw*.
" Wśród transakcji dotyczących kawy wyszukać te których wartość pochodzi z przedziału 50-100 zł.
Polecenie Dane/Filtr/Autofiltr, z listy w polu NAZWA wybrać j.w., a w polu WARTOŚĆ
skonstruować koniunkcję warunków >=50 i <=100.
UWAGA! Wyszukane za pomocą autofiltru zapisy mogą być usuwane z listy, kopiowane, drukowane itp.
8. AGREGOWANIE DANYCH Z LISTY - Tworzenie "zagnieżdżonych" lub wielopoziomowych
sum pośrednich
" Obliczyć i zaprezentować kwoty na jakie łącznie zostały wykonane transakcje z wszystkimi klientami
pochodzącymi z jednego województwa oraz sumaryczne kwoty transakcji z poszczególnymi
klientami.
Polecenie Dane/Filtr/Autofiltr  anulować autofiltrację;
poleceniem Dane/Sortuj uporządkować listę według kolumny WOJEWÓDZTWO, a następnie
wg kolumny KLIENT;
poleceniem Dane/Sumy pośrednie obliczyć kwoty dokonując wyborów w polach:
Dla każdej zmiany w: WOJEWÓDZTWO, Użyj funkcji: Suma, Dodaj sumę pośrednią do:
WARTOŚĆ; wybrać opcję Podsumowania poniżej danych co zapewni prezentację obliczonych
sum
Dla każdej zmiany w: KLIENT, Użyj funkcji: Suma, Dodaj sumę pośrednią do: WARTOŚĆ;
wybrać opcję Podsumowania poniżej danych co zapewni prezentację obliczonych sum
UWAGA: Przy wstawieniu automatycznych sumy częściowych, program Excel tworzy konspekt
listy, grupując wiersze szczegółów z każdym odpowiednim wierszem sumy częściowej i wiersze
sum częściowych z wierszem sumy całkowitej. Korzystając z przycisków  - i  + można
ukrywać i wyświetlać informacje o wierszach składających się na obliczane sumy częściowe/
" Zaprezentować na wydruku kwoty na jakie sumarycznie zostały wykonane transakcje z
poszczególnymi klientami.
Wybrać właściwy poziom konspektu;
zaznaczyć kolumny WARTOŚĆ i KLIENT;
skorzystać z polecenia Plik/Obszar wydruku,
sprawdzić poleceniem Plik/Podgląd wydruku wykaz danych przygotowanych do wydruku.
- cz. III str. 16 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
ZADANIE 8. Tabele przestawne
Zagadnienia:
- raport tabeli przestawnej,
- wykres przestawny
1. TWORZENIE RAPORTU TABELI PRZESTAWNEJ
Raport tabeli przestawnej jest interaktywną tabelą używaną do szybkiego podsumowywania dużych
ilości danych. Wiersze i kolumny tabeli można obracać, aby zobaczyć różne podsumowania danych
z
ródłowych, można filtrować dane, wyświetlając różne strony lub wyświetlać szczegóły dla
interesujących obszarów.
Wykorzystując dane zawarte w arkuszu TABELA w pliku WZORY.XLS sporządzić raport
prezentujący średnie ocen z różnych przedmiotów (lub grup przedmiotów) w różnych semestrach
uzyskane przez studentów różnych rodzajów studiów. Każda strona raport niech zawiera informacje
odnośnie jednego rodzaju studiów. Wykorzystać polecenie Dane/Raport tabeli przestawnej i wykresu
przestawnego uruchamiające Kreator tabel i wykresów przestawnych.
" Krok 1  w obszarze Gdzie znajdują się dane, które chcesz analizować? wybrać opcję Lista lub
baza danych Microsoft Excel; w obszarze Jaki rodzaj raportu chcesz utworzyć? wybrać opcję
Tabela przestawna. Naciskając przycisk Dalej przejść do kolejnej fazy definiowania tabeli
przestawnej.
" Krok 2 - odpowiadając na pytanie Gdzie znajdują się dane, które chcesz wykorzystać? należy
podać w polu Zakres obszar arkusza, w którym znajdują się dane; wskazany obszar powinien
zawierać wartości danych oraz nazwy pól  nagłówek tabeli; obszar danych można wskazać
wykorzystując ikonę przejścia do arkusza i zaznaczając w nim żądany obszar, a następnie wracając
do kreatora poprzez ikonę powrotu. Naciskając przycisk Dalej przejść do kolejnej fazy definiowania
tabeli przestawnej.
UWAGA! Jeżeli na tym samym zakresie danych zdefiniowano już wcześniej tabelę przestawną, MS
EXCEL zaproponuje wykorzystanie tej tabeli jako z
ródła danych (wariant oszczędzający pamięć
pamięci). Decyzja użytkownika o ponownym wykorzystaniu danych z
ródłowych może wymóc
tworzenie raportów niezależnych.
" Krok 3  składa się z dwóch etapów:
ETAP 1: odpowiadając na pytanie Gdzie chcesz umieścić tabelę przestawną? wybrać opcję
Nowy arkusz,
ETAP 2: naciskając przycisk Układ ... przejść do definiowania struktury tabeli przestawnej:
W oknie Kreator tabel przestawnych  układ należy przeciągnąć przyciski pól z listy widocznej
po lewej stronie w odpowiednie obszary tabeli/ W naszym przypadku należy:
pole Rodzaj studiów umieścić w obszarze Strona
Przedmiot Wiersz
Semestr Kolumna
Ocena Dane
Ponieważ prezentowane mają być średnie ocen należy po umieszczeniu pola Ocena w obszarze
Dane należy, po dwukrotnym kliknięciu lewym przyciskiem na przeniesionej nazwie pola Ocena,
w oknie Pole tabeli przestawnej wybrać z listy Podsumowanie według opcję Średnia. W tym
oknie po naciśnięciu przycisku Liczby... można również określić format obliczonej średniej
według zasad jak w arkuszu kalkulacyjnym (np. z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku).
Decyzje podjęte w oknie Pole tabeli przestawnej należy zaakceptować naciśnięciem przycisku
OK.
Po dwukrotnym kliknięciu lewym przyciskiem na przeniesionych nazwach pól w obszarach
Wiersz i Kolumna można w oknie Pole tabeli przestawnej określić w obszarze Sumy częściowe
sposób wyznaczania tych wielkości jako Automatyczne, Niestandardowe lub zaniechaniem ich
- cz. III str. 17 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
wyświetlania  Brak. Zachowanie ustawienia standardowego  Automatyczne. spowoduje, że
wyznaczone wielkości charakterystyk dla grup określonych na podstawie wartości pól
wskazanych w Wiersz i Kolumna będą zgodne z wyborem dokonanym w obszarze Dane
Jeżeli zawartość wszystkich obszarów została zdefiniowana należy naciskając przycisk Zakończ
zakończyć definiowanie tabeli przestawnej.
2. ZMIANA UKA
ADU TABELI PRZESTAWNEJ
" Zmienić układ tabeli przestawnej tak, aby na każdej stronie prezentowane były różne Semestry, w
kolumnach  Przedmiot, w wierszach  Rodzaj studiów.
- udostępnić arkusz, w którym umieszczona jest tabela przestawna,
- przeciągnąć nazwy pól do właściwych obszarów.
3. WYKRES PRZESTAWNY
Wykres przestawny można skonstruować jako graficzną reprezentację informacji z istniejącej
tabeli przestawnej. W tym celu należy:
- przejść do arkusza zawierającego utworzoną tabelę
- nacisnąć przycisk Kreatora wykresów na pasku narzędzi Standardowym lub Tabela przestawna
lub bez jej wcześniejszej konstrukcji realizując analogiczną, jak w przypadku tabeli przestawnej,
procedurę kreacji  w Kroku 1 należy odpowiedzieć na pytanie Jaki rodzaj raportu chcesz
utworzyć wybierając opcję Wykres przestawny (z tabelą przestawną). Procedurę należy
zainicjować w arkuszu zawierającym dane, które mają być przedstawione na wykresie.
4. MODYFIKACJA WYKRESU PRZESTAWNEGO
" Zmienić układ tabeli przestawnej tak, aby na każdej stronie prezentowane były różne Przedmioty, w
seriach - Rodzaj studiów, a na osi kategorii  Grupy przedmiotów.
- Udostępnić arkusz, w którym umieszczona jest wykres przestawny.
- Przeciągnąć nazwy pól do właściwych obszarów.
UWAGA!
Modyfikacje tabeli przestawnej wpływają na postać związanego z nią wykresu przestawnego i odwrotnie.
- cz. III str. 18 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
ZADANIE 9. Tworzenie jednolitego dokumentu zawierającego elementy z różnych
aplikacji
Zagadnienia:
- umieszczanie w dokumencie tekstowym kalkulacji i wykresów z arkusza
(zapisanego w pliku) drogÄ… kopiowania z wykorzystaniem schowka,
- osadzanie i dołączanie obiektów.
1. WSTAWIANIE DO DOKUMENTÓW TEKSTOWYCH DANYCH Z ISTNIEJ
CEGO
ARKUSZA KALKULACYJNEGO
KorzystajÄ…c z przygotowanego pliku OFERTA.DOC oraz arkusza DODATKI w pliku
WZORY.XLS dokonaj wstawienia fragmentów kalkulacyjnych poprzez:
" skopiowania do schowka z arkusza otwartego w MS EXCEL i następnie wklejenia do tekstu oferty
poleceniem Edycja/Wklej komórki zestawienia  Ceny opak. jedn. (zawartość komórek arkusza);
Sprawdz
możliwości edycji wklejonych danych. Informacje o cenach tworzą zwykłą tabelę.
Modyfikacja np. ceny hurtowej w $ dla próbki 1 nie powoduje przeliczenia pozostałych cen tej
próbki.
" skopiowania do schowka z arkusza otwartego w MS EXCEL i następnie wklejenia do tekstu oferty
poleceniem Edycja/Wklej specjalnie/Arkusz Microsoft Excel - obiekt fragmentów arkusza jak w
pkt 1.
Sprawdz
możliwości edycji wklejonych danych. Dane tworzą arkusz kalkulacyjny wbudowany w
dokument tekstowy. Modyfikacja np. ceny hurtowej w $ dla próbki 1 powoduje przeliczenie
pozostałych cen tej próbki.
" skopiowania do schowka wykresu osadzonego w arkuszu DODATKI i następnie wklejenia do tekstu
oferty poleceniem
- Edycja/Wklej .
Wstawiony została kopia skoroszytu WZORY.XLS zawierająca wszystkie arkusze kalkulacyjne i
utworzony dla celów prezentacji wykresu nowy arkusz wykresowy (mimo, że kopiowany i
wstawiany wykres był obiektem osadzonym w arkuszu). Można korzystać z pełnego zakresu
funkcji programu MS Excel. Zmiany wartości danych z
ródłowych wykresu powodują zmiany na
wykresie, ale nie są uwzględniane w pliku. Wstawione  okno może zawierać dowolny fragment
skopiowanych arkuszy.
lub
- Edycja/Wklej specjalnie/Wykres Microsoft Excel - obiekt - wstawiony zostaje skoroszyt
zawierajÄ…cy arkusze kalkulacyjne i arkusz wykresowy jw.
lub
- Edycja/Wklej specjalnie/ Rysunek - wstawiony zostaje rysunek w pełni edytowany z poziomu
MS WORD, bez dostępu do danych z
ródłowych.
UWAGA!
- WstawiajÄ…c do tekstu dane lub wykres ze skoroszytu MS Excel za pomocÄ… polecenia
Edycja/Wklej/Specjalnie w oknie Wklej specjalnie można wykorzystać opcję Wklej łącze.
W dokumencie nie zostanie wówczas osadzona kopia obiektu, ale jego  fotografia oraz
informacja o lokalizacji pliku arkusza na dysku (tzw. dołączanie, podłączanie). Można wówczas
dokonywać aktualizacji pliku zawierającego skoroszyt bezpośrednio z dokumentu MS Word i na
odwrót  w przypadku edycji pliku skoroszytu w MS Excel, obraz obiektu będzie aktualizowany
po wczytaniu macierzystego dokumentu tekstowego w MS Word. Wymaga to jednak
świadomego zarządzania miejscem przechowywania plików obu połączonych dokumentów
- cz. III str. 19 -
PWr Przetwarzanie i wizualizacja danych w MS Excel Instrukcja
- W podobny sposób można w dokumencie osadzać obiekty pochodzące z innych niż MS Excel
aplikacji.
2. WSTAWIANIE ZESTAWIEC
TABELARYCZNYCH I WYKRESÓW JAKO NOWE
OBIEKTY MS EXCEL DO DOKUMENTÓW MS WORD
" utwórz nowy dokument w edytorze tekstu poleceniem Plik/Nowy,
" korzystając z polecenia Wstaw/Obiekt/Arkusz Microsoft Excel i karty Utwórz Nowy sporządz

następującą tabelę:
L.p. ImiÄ™ Nazwisko Ocena 1 Ocena 2 Åšrednia
1 Jan Nowak 3,5 4,5 4,0
2 Karol Bielski 4,0 5,0 4,5
Wstawiony zostaje arkusz kalkulacyjny z pełnymi możliwościami edycji z zakresu programu MS
EXCEL; nie jest tworzony żaden plik ze skoroszytem..
" korzystając z polecenia Wstaw/Obiekt/Wykres Microsoft Excel i karty Utwórz Nowy sporządz

wykres przedstawiający średnie uzyskane przez osoby
Wstawiony zostaje arkusz wykresowy oraz arkusz kalkulacyjny z pełnymi możliwościami edycji z
zakresu funkcji programu MS EXCEL; nie jest tworzony żaden plik ze skoroszytem. We
wstawionym arkuszu kalkulacyjnym, na podstawie którego tworzony będzie wykres, należy usunąć
przykładowe dane i wpisać wartości jak. powyżej.
- cz. III str. 20 -
PWr Prezentacja w MS PowerPoint Instrukcja
CZ
ŚĆ IV. Prezentacja w MS PowerPoint
1. Każdy student przygotowuje prezentację zawierającą 8-10 slajdów na temat zadany
przez prowadzÄ…cego.
2. Prezentacja powinna być zrealizowana w oparciu o wybrany szablon projektu (motyw)
i zawierać:
(a) slajd tytułowy,
(b) slajd z listą numerowaną będącą swego rodzaju  spisem treści prezentacji,
umożliwiającym  przejście do wybranego slajdu,
(c) slajd z listą wypunktowaną (wyświetlane krokowo  po kliknięciu lub upływie
określonego czasu),
(d) slajd z elementem graficznym,
(e) slajd tabeli,
(f) slajd na bazie schematu organizacyjnego,
(g) slajd wykresu.
3. W obszarze stopki wzorca slajdów umieścić imię i nazwisko realizatora zadania oraz
grupÄ™ laboratoryjnÄ… (np. CZ TN 9.15).
4. W każdym ze slajdów (z wyjątkiem tytułowego i slajdem spisu treści) należy
zrealizować możliwość powrotu do spisu treści.
5. Na slajdach kategorii d, e, f i g należy wykorzystać układ tekst+obiekt.
6. Zastosować w prezentacji 2 rodzaje przejścia slajdu i animacji elementów slajdu.
7. W obszarze treści notatek podać z
ródło informacji prezentowanych na slajdzie.
- cz. IV str. 1 -