PONOWNE NARODZINY

Symbolika nowych narodzin — to temat do

ść częsty we wszystkich religiach. I tak np. były rozpowszechnione u

ludów pierwotnych praktyki czynienia doros

łego z dziecka, wtajemniczonego — ze zwykłego profana. Praktyki tego

rodzaju wi

ązały się bardzo często z obrzędami, w których „nowo narodzony" przechodził przez poszczególne etapy

swego pierwszego dzieci

ństwa. Nawet intronizacja króla — była niekiedy przedstawiana jako ponowne narodziny

(Ps 2,7

;

Ps 110,3, LXX)

. Lecz w ramach objawienia judeochrae

ścijańskiego symbolizm ten wyrażał rzeczywistości

znajduj

ące się na bardzo szczególnej płaszczyźnie. „To, co się z ciała narodziło, jest ciałem, a to, co się z Ducha

narodzi

ło, jest duchem"

(J 3,6)

. Naturalnym narodzinom cz

łowieka Nowy Testament przeciwstawia narodziny

nadnaturalne, takie, których

źródłem jest *słowo Boże albo *Duch Boży, a dokonują się one przez *wiarę i *chrzest.

1.

Przygotowania.

Stary Testament nigdy nie mówi o ponownych narodzinach cz

łowieka: na mocy już samych

narodzin naturalnych Izraelita nale

ży w pełni do ludu Bożego. Nie ma więc potrzeby rodzić się na nowo. Lecz ten

temat tkwi swymi korzeniami g

łęboko w Starym Testamencie.

Powo

łanie Izraela do godności *ludu Bożego jest w Biblii przedstawiane często jako narodziny prawdziwe. Izrael

jest „pierworodnym" Boga

(Wj 4,22

;

Mdr 18,13)

. Rodzi Bóg Izraela wtedy, kiedy go wyprowadza z Egiptu

(Pwt

32,6

;

Pwt 32,18n)

, a pobyt Izraela na *pustyni — to jakby lata jego dzieci

ęctwa

(Pwt 1,31

;

Pwt 32,10

;

Oz 11,1-5)

.

Tradycja

żydowska związała w sposób bardziej specjalny te narodziny Izraela z przekazaniem *Prawa: „Dlaczego

mówi si

ę Synaj to znaczy: Dom mojej matki? Bo tam właśnie Izraelici stali się nowo narodzonymi dziećmi"

(Midrasz na Pnp 8,2)

.

W Nowym *Przymierzu, zapowiedzianym przez proroków, Bóg nie poprzestaje na przekazaniu ludowi prawa. On
wypisze to prawo w najg

łębszym wnętrzu każdego człowieka

(Jr 31,31-34

;

Pwt 30,10-14)

. Na innym miejscu za

ś

jest powiedziane,

że Duch ma przyjść, żeby odnowić *serce człowieka

(Wj 36,26n)

. Ponowne narodziny s

ą poza tym

źródłem niezwykłej radości, tej radości, która „otwiera łono" Jerozolimy i napełnia ją dziećmi

(Iz 66,7-14)

.

Judaizm

I w. naszej ery zna

ł również temat ponownego narodzenia. Kiedy jakiś poganin nawracał się i

przyjmowa

ł *chrzest prozelicki, uważano, że wszystkie jego poprzednie więzi zostały tym samym zerwane. Chcąc

wyrazi

ć ideę tego zerwania, mówiono o nim, że jest jak nowo narodzone dziecko. Istniała w związku z tym tylko ta

jedna metafora, pojmowana w sposób przede wszystkim jurydyczny. Mia

ła się ona stać rzeczywistością w Nowym

Testamencie.

1.

S

łowa Jezusa.

W Ewangeliach synoptycznych Chrystus nie mówi o ponownym narodzeniu, lecz nawi

ązując do

Jr 31

i

Pwt 30

porównuje s

łowo Boże z *ziarnem rzuconym w serce człowieka, po to by było tam zasadą moralnego

życia

(Mt 13,18-23 paral.)

. Gdzie indziej mówi o konieczno

ści „powrotu do stanu dziecięctwa", jeśli się chce wejść

do Królestwa niebieskiego

(Mt 18,3)

: cz

łowiek dorosły, podobnie jak małe *dziecko, powinien być gotowy wszystko

przyj

ąć od Boga. Pouczenie to zostało sformułowane bardzo wyraźnie w czwartej Ewangelii: „Zaprawdę, zaprawdę

powiadam ci, je

śli się ktoś nie narodzi powtórnie, nie może ujrzeć Królestwa Bożego"

(J 3,3

;

J 3,5)

.

2.

Refleksje apostolskie

a.)

Bo

że źródło.

Ka

żde narodziny dokonują się na podstawie ziarna życia, które określa naturę bytu zrodzonego.

Aby si

ę narodzić powtórnie w sposób nadnaturalny, musi człowiek otrzymać jakieś źródło życia przychodzącego „z

góry", od Boga. Otó

ż tradycja apostolska utożsamia to źródło albo ze słowem, albo z Duchem Bożym.

S

łowo.

Wed

ług

Jk 1,18

;

Jk 1,21

Bóg „zrodzi

ł nas przez swoje słowo prawdy". Należy to słowo przyjąć, jeśli chce

si

ę być zbawionym. W perspektywie judeochrześcijaństwa *słowo utożsamia się z Prawem mojżeszowym

(Jk 1,22-

25)

. Trudno przy tym rozstrzygn

ąć, czy narodzenie, o które tu chodzi, odnosi się do ustanowienia przez Boga Jego

ludu

świętego, czy też do ponownych narodzin chrześcijanina. Według

1P 1,22-25

zrodzi

ł nas Bóg przez swoje

s

łowo (głoszenie Ewangelii), złożone w nas jako ziarno życia, któremu powinniśmy być posłuszni. „Jak nowo

narodzone dzieci" (por. Introit z I Niedz. po Wlk.) pragniemy *mleka s

łowa, które ma nam umożliwić *wzrastanie aż

do osi

ągnięcia zbawienia

(1P 2,2)

. Wed

ług Jana nasze ponowne narodziny są wynikiem wzrastania ziarna Bożego,

które zosta

ło w nas złożone

(1J 3,9)

. Jest nim Chrystus, S

łowo Boże

(1J 2,14

;

1J 5,18)

, które nale

ży „przyjmować"

przez wiar

ę

(J 1,1

;

J 1,12n)

.

Duch

Święty.

U

J 3,3nn

— to ju

ż nie słowo, lecz Duch w połączeniu z wodą chrztu, podobnie zresztą jak w

Tt 3,5

,

jest

źródłem naszych *ponownych narodzin. W przekonaniu Pawła *Duch Święty czyni z nas „dzieci Boga"

(Rz

8,15n

;

Ga 4,6)

. Narodziny przez s

łowo, przyjmowane w wierze, albo przez Ducha, którego się otrzymuje na chrzcie

— oto dwa uzupe

łniające się nawzajem aspekty tej samej rzeczywistości; słowo bowiem i Duch są ze sobą

nierozdzielnie powi

ązane: Duch zapewnia skuteczność słowu. Podobnie jak stworzenie

(Rdz 1,2n

;

Ps 33,6)

, tak te

ż i

dzie

ło naszego odradzania byłoby nie do pomyślenia bez współudziału słowa z Duchem.

b.)

Nowe

życie.

W Nowym Testamencie „ponowne narodziny" nie s

ą już tylko metaforą, lecz najpełniejszą

rzeczywisto

ścią. Stworzony na nowo mocą Słowa i Ducha Świętego człowiek staje się *nowym bytem

(Tt 3,5)

,

istot

ą, której postawa moralna jest całkowicie odmieniona. Odstąpił on już od zła

(1P 2,1

;

Jk 1,21)

, nie chodzi ju

ż

drogami swoich po

żądliwości

(1P 1, 14)

, lecz poddaje si

ę słowu, które mu nakazuje *miłość do braci

(1P 1,22n)

; nie

mo

że już wykraczać przeciwko wymaganiom miłości bliźniego

(1J 3,9n)

. Pozostaje odt

ąd pod działaniem Ducha

Świętego

(Rz 8,14)

, który wyciska swoje pi

ętno na całym *życiu chrześcijanina

(Rz 6,5)

.

c.)

Owoce eschatologiczne.

Stawszy si

ę *dzieckiem Bożym, człowiek ma prawo pretendować do *dziedziczenia

Królestwa

(J 3,5

;

1P 1,3nn

;

Rz 8,17

;

Ga 4,7)

. Z

łożone w nim ziarno zasiewu jest zadatkiem niezniszczalności, gdyż

jest to s

łowo, „które trwa na wieki"

(1P 1,23nn)

. Je

śli się chce wstąpić do nieba, trzeba najprzód przyjść stamtąd

(J

3,13)

. Ta zasada odnosz

ąca się w pierwszym rzędzie do Syna Człowieczego, ma znaczenie powszechne. Może więc

wst

ąpić do nieba jedynie ten, kto otrzyma „pochodzącą z wysoka" możność ku temu

(J 3,3

;

Jk 1,17)

: Ducha Bo

żego

(J 3,5)

, r

ękojmię naszego chwalebnego zmartwychwstania

(Rz 8, 10-23)

.