1

MODELE ODPOWIEDZI I SCHEMATY PUNKTOWANIA

Zadanie sprawdzające rozumienie czytanego tekstu Tolerancja

Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mogą przybierać różną formę
językową, ale ich sens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę ucznia należy
stosować punktację z modelu.
Uwaga: Za pełną odpowiedź przyznaje się maksymalną liczbę punktów, za niepełną – wskazaną w
rubryce „punkty cząstkowe”. Nie należy przyznawać połówek punktów. Za brak odpowiedzi lub
odpowiedź błędną nie przyznaje się punktów. W nawiasach podane są odpowiedzi synonimiczne.

Nr

zadania

Odpowiedzi

Maksymalna
liczba
punktów

Punkty
cząstkowe

1.

wyrozumiałość w stosunku do odmiennych przekonań
poszanowanie wierzeń, upodobań, zwyczajów innych

ludzi

niedyskredytowanie ludzi tylko dlatego, że są inni
brak uprzedzeń

(dopuszcza się odpowiedzi sformułowane w postaci
czasowników, np. szanuje, akceptuje itd.)

1 0

2. C

1

0

3.

stereotypowe myślenie (stereotyp myślowy, stereotypy)

1

0

4.

postrzeganie świata przez pryzmat własnych uprzedzeń,

schematycznych poglądów

1 0

5.

wyzwalają w człowieku negatywne emocje
izolują od ludzi myślących inaczej lub w jakiś sposób

innych

prowadzą do fałszywego obrazu rzeczywistości,

stworzonego na podstawie cudzych opinii i przekonań

wyzwalają agresję wobec przedmiotu uprzedzeń
nie pozwalają właściwie funkcjonować w rzeczywistym

świecie

2

(za podanie 3
argumentów)

1

(za 2
argumenty)

6.

rywalizacja o pracę lub szerzej - konflikt ekonomiczno-

społeczny (napięcia społeczne, dyskryminacja
ekonomiczna)

niski poziom wykształcenia

środowisko rodzinne, dostarczające negatywnych
wzorów zachowań

2 1

po 1 punkcie

za każdy

prawidłowo
wymieniony

czynnik

7. B

1

0

8.

bezsilny z powodu braku możliwości lub chęci obrony
wyróżniający się na tle grupy, inny
nielubiany w grupie

1 0

9.

należy stanąć w jego obronie

1

0

2

Nr

zadania

Odpowiedzi

Maksymalna
liczba
punktów

Punkty
cząstkowe

10.

płaszczy się wobec przełożonych (silniejszych)
jest bezwzględny dla ludzi (słabszych) zależnych od

niego (dzieci i podwładnych), chętnie ich karze

nie toleruje przejawów słabości (u siebie i innych)
jest podejrzliwy wobec innych i stale nastawiony na atak
nie przyjmuje argumentów innych ludzi, ponieważ nie

potrafi zmienić własnych poglądów

bez sprzeciwu przyjmuje wszystkie uznane przez grupę

społeczną konwencjonalne wartości (akceptuje siłę
zbiorowości)

2 1

po 1 pkt. za

2 poprawne

odpowiedzi

11.

uległość wobec obowiązujących norm (np. w celu

uzyskania korzyści)

upodabnianie się w zachowaniu i sposobie myślenia do

otoczenia

nieumiejętność przeciwstawienia się uprzedzeniom
posługiwanie się wiedzą czerpaną z błędnych informacji
interesowność

2

(za podanie 3
przyczyn)

1

(za podanie
2 przyczyn))

12.

np. prymitywizm, prostactwo i głupotę

(wystarczy 1 przykład)

1 0

13. D

1

0

14. Związek stały

być przez kogoś manipulowanym, być narzędziem

w czyimś ręku, poddawać się komuś nie znając
dokładnie jego zamiarów, być marionetką

2 1

(za jedną

część

odpowiedzi)

15. C

1

0

RAZEM 20

3

MODELE ROZWINIĘCIA TEMATU I SCHEMAT PUNKTOWANIA

Temat 1:. Romantyczna koncepcja poety jako przywódcy narodu.
Zinterpretuj podany fragment, odwołując się do swojej wiedzy o Konradzie –
bohaterze III cz. Dziadów Adama Mickiewicza

I.

ROZWINIĘCIE TEMATU (można uzyskać maksymalnie 25 punktów; model zawiera
wszystkie przewidywane konstatacje, ich liczba jest większa niż wymagana; kolejność
stwierdzeń w pracy ucznia może być inna)

Interpretacja fragmentu
Bohater sceny – Konrad:

1. bojownik o sprawę narodową,

1

p.

2. więzień oskarżony w procesie filomatów i filaretów,

1 p.

3. romantyczny

poeta

(bohater

romantyczny).

1

p.

Określenie sytuacji:

4. improwizacja

(spontaniczny

akt

twórczy),

1

p.

5. rozmowa z Bogiem (pozorność dialogu – milczący

adresat),

1

p.

6. forma

apostrofy

(„O

Ty!”).

1

p.

Portret Konrada jako poety i przywódcy:

7. podkreślanie dystansu wobec Stwórcy („o którym mówią”),

1

p.

8. dostrzeżenie

ironii, 1

p.

9. samotność poczucie niezrozumienia przez ludzi,

1 p.

10. porównywanie własnej potęgi twórczej z boską, („widzisz

jaka ma potęga!”),

1 p.

11. deklaracja miłości do całego narodu („ja kocham cały naród”),

1 p.

12. poszukiwanie sposobu na pomoc narodowi („nie mam sposobu

i tu przyszedłem

go

dociec”),

1

p.

13. zdefiniowanie

istoty

postawy

prometejskiej,

1

p.

14. deklaracja nieograniczonych możliwości twórczych – poczucie dumy,

1 p.

15. pogarda wobec świata („gardzę budową, którą gmin światem zowie”),

1 p.

16. żądanie władzy nad ludzkimi duszami od Boga („daj mi rząd dusz!”),

1 p.

17. utożsamienie się z losem narodu („ja i ojczyzna

to

jedno”),

1

p.

18. koncepcja cierpienia jako nieodłącznego elementu miłości do ojczyzny.

1 p.

Interpretacja fragmentu w kontekście całości utworu

19. kontekst autobiograficzny: Konrad jest więźniem oskarżonym w procesie

filomatów i filaretów (podobnie jak

Mickiewicz),

1

p.

20. metamorfoza romantycznego kochanka z IV cz. „Dziadów” w bojownika

o sprawę narodową

w

cz.

III.

1

p.

Konrad jako romantyczny poeta-indywidualista:

21. nieśmiertelność Boga tożsama z nieśmiertelnością poezji Konrada,

1 p.

22. pogarda wobec innych twórców, nieuznawanie żadnych autorytetów,

1 p.

23. nazywanie siebie „najbardziej czującym na ziemskim padole” (romantyczna

wrażliwość).

1 p.

Konrad jako przywódca:

24. zarzut wobec Boga o złe urządzenie świata – romantyczny bunt

1 p.

25. przypisywanie Bogu mądrości, zarzut braku miłości do ludzi,

1 p.

26. przekonanie o posiadanym talencie

przywódczym,

1

p.

27. projekcja władzy

Konrada

jako

despoty,

1

p.

28. klęska

jego

koncepcji.

1

p.

4

Wnioski:

29. pełne podsumowanie (jest to poeta – indywidualista na czele zbiorowości – konflikt

romantyczny, powodem skrajnego buntu Konrada jest miłość do ojczyzny; w imię tej
miłości bohater wyrzeka się szczęścia osobistego; od czynu nie jest go w stanie odwieść
nawet świadomość potępienia); (4 p.)

30. częściowe podsumowanie (wskazanie, że powodem buntu Konrada – poety

jest miłość do ojczyzny oraz podkreślenie indywidualizmu bohatera), (2 p.)

31. próba podsumowania (dostrzeżenie indywidualizmu lub patriotyzmu bohatera (poety

romantycznego). (1 p.)

II.

KOMPOZYCJA

podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie,

przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym, (5 p.)

uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych

części, (3 p.)

wskazująca na podjęcie próby uporządkowania myśli, na ogół spójna. (1 p.)

III.

STYL

jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona

leksyka, (5 p.)

zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, (3 p.)
na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. (1 p.)

IV.

JĘZYK

język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne:

słownictwo, frazeologia, fleksja, interpunkcja i ortografia, (15 p.)

język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia

i fleksja, w większości poprawne ortografia (naruszenie normy w zakresie błędów
drugorzędnych) i interpunkcja, (12 p.)

język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne

składnia, słownictwo, frazeologia, ortografia (sporadyczne błędy różnego stopnia)
i interpunkcja, (9 p.)

język w całej pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych

(słownictwo i frazeologia), fleksyjnych, ortograficznych (różnego stopnia)
i interpunkcyjnych, (5 p.)

język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów

składniowych, leksykalnych, ortograficznych (różnego stopnia) i interpunkcyjnych.(2 p.)

V.

SZCZEGÓLNE WALORY PRACY

(0 – 4 p.)

5

Temat 2: Różne oblicza heroizmu. Na podstawie podanych fragmentów Nad Niemnem
Elizy Orzeszkowej wyjaśnij symbolikę dwóch mogił.

I.

ROZWINIĘCIE TEMATU ((można uzyskać maksymalnie 25 punktów; model zawiera
wszystkie przewidywane konstatacje, ich liczba jest większa niż wymagana; kolejność
stwierdzeń w pracy ucznia może być inna))

Mogiła Jana i Cecylii
Prezentacja bohaterów

1. pochodzenie z różnych stanów społecznych, 1

p.

2. miłość zmuszająca ich do ucieczki z domów rodzinnych,

1 p.

3. osiedlenie

w

puszczy,

1

p.

4. założenie rodziny i osady dzięki wytrwałej i mozolnej pracy.

1 p.

Symbolika nazwiska nadanego przez króla Zygmunta Augusta

5. nadanie szlachectwa jako wyraz podziwu dla bohaterstwa Jana i Cecylii,

1 p.

6. uznanie przez króla, że bohaterstwo to odwaga codziennej pracy, zmagania się

z trudnościami życia,

1

p.

7. docenienie przez króla ludzi tworzących nowe wartości, budujących nową

cywilizację,

1 p.

8. podkreślenie patriotyzmu protoplastów rodu ojczyźnie bogactwa przymnażając. 1 p.

Symbolika mogiły Jana i Cecylii

9. pozytywistyczna koncepcja bohaterstwa – heroizm pracy,

1 p.

10. pozytywistyczne rozumienie patriotyzmu – praca dla ojczyzny, a nie walka,

1 p.

11. podkreślenie znaczenia pracy w życiu człowieka.

1

p.

Mogiła powstańców
Wspomnienie czasów powstania styczniowego

12. Mogiła – miejsce ostatniej, tragicznej bitwy,

1 p.

13. powstanie styczniowe jako wydarzenie kształtujące dzieje bohaterów powieści. 1 p.

Mogiła jako symbol najszlachetniejszych cech i dążeń narodu polskiego

14. patriotyzm,

heroizm

walki,

1

p.

15. solidaryzm społeczny, 1

p.

16. szacunek

dla

tradycji.

1

p.

17. Pamięć o Mogile i otaczanie jej czcią miarą

patriotyzmu.

1

p.

18. Mogiły – miejsca otoczone czcią i pamięcią

(sacrum),

1

p.

19. Mogiły Jana i Cecylii jako symbole głównych wartości

epoki.

1

p.

Wykorzystanie kontekstów

20. Poszanowanie tradycji rodowej źródłem wartości moralnych rodu

Bohatyrowiczów.

1 p.

21. Zainteresowanie mogiłą bohaterów doceniających wartość pracy. (np. Justyna, Witold).

1 p.

22. Krytyka i szyderstwo wobec pasożytów i darmozjadów (Zygmunt, Kirło, Emilia, Różyc)

.

1 p.

23. Walka Jerzego Bohatyrowicza i Andrzeja Korczyńskiego wyrazem dawnej

przyjaźni i wspólnoty ideałów.

1

p.

24. Traktowanie pracy przez pozytywnych bohaterów jako warunku osiągnięcia

szczęścia i odnalezienia sensu życia.

1

p.

25. Brak zrozumienia dla tradycji powstania wyrazem tchórzostwa

i

kosmopolityzmu.

1

p.

6

26. Indywidualizacja języka (zwrócenie uwagi na język (np. sposób mówienia

Anzelma – gdzieściś, sposób mówienia Jana, np. posłyszeli
my...,do dworu korczyńskiego lecieć... 1

p.

27. snucie opowieści w sposób baśniowy – Aż pewnego razu..., szyk przestawny).

1 p.

Wnioski

28. Pełny (dostrzeżenie dwóch rodzajów heroizmu, łączących się z nową koncepcją patriotyzmu

oraz wskazanie najważniejszych kryteriów oceny człowieka w powieści: stosunek do pracy
i ojczyzny). (4 p.)

29. Częściowy (mogiły symbolizują kult pracy i ojczyzny, stosunek do nich określa wartości

moralne bohaterów). (2 p.)

30. Próba podsumowania (mogiły symbolizują kult pracy i ojczyzny, są symbolem

przeszłości). (1 p.)

III.

KOMPOZYCJA

podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie,

przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym, (5 p.)

uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie

głównych części, (3 p.)

wskazująca na podjęcie próby uporządkowania myśli, na ogół spójna. (1 p.)

III.

STYL

jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona

leksyka, (5 p.)

zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca

leksyka, (3 p.)

na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. (1 p.)

IV.

JĘZYK

język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne:

słownictwo, frazeologia, fleksja, interpunkcja i ortografia, (15 p.)

język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia

i fleksja, w większości poprawne ortografia (naruszenie normy w zakresie błędów
drugorzędnych) i interpunkcja, (12 p.)

język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne

składnia, słownictwo, frazeologia, ortografia (sporadyczne błędy różnego stopnia)
i interpunkcja, (9 p.)

język w całej pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych

(słownictwo i frazeologia), fleksyjnych, ortograficznych (różnego stopnia)
i interpunkcyjnych, (5 p.)

język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów

składniowych, leksykalnych, ortograficznych (różnego stopnia)
i interpunkcyjnych. (2 p.)

V.

SZCZEGÓLNE WALORY PRACY

(0 – 4 p.)

W wypracowaniu krótszym niż około 250 słów ocenia się tylko rozwinięcie tematu, styl,

kompozycja i język pracy nie są oceniane.