OŚWIATA
ZATRUDNIANIE
NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
ZATRUDNIANIE
NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
OŚWIATA
ZATRUDNIANIE
NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
ZATRUDNIANIE
NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
2
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
Spis treści
Masz do wyboru 3 formy zatrudnienia nauczyciela ...................................................... 3
Sprawdź, w jakiej sytuacji możesz zawrzeć z jednym nauczycielem dwie umowy .................... 4
Optymalny czas trwania umowy na czas określony .......................................................5
Umowę na czas określony stosuj jako wyjątek a nie, jako jedną z dostępnych form zatrudnienia! ...... 6
Sprawdź, jak rozwiązać problem z urlopem wypoczynkowym nauczyciela zatrudnionego
na czas określony! .......................................................................................... 6
Przekształcenie umowy o pracę w akt mianowania z mocy prawa – tylko w przypadku
umowy na czas nieokreślony .............................................................................. 7
Zaświadczenie o niekaralności nauczyciela, który był zatrudniony przed 2008 r. ..................... 7
Ponowne zatrudnienie nauczyciela po zastosowaniu art. 20 KN ....................................... 9
Zatrudnienie nauczyciela bezpośrednio po przejściu na emeryturę ................................... 9
Wiek, po ukończeniu którego nauczyciel nie może pracować ......................................... 10
Zakaz zatrudniania bliskich osób w szkole publicznej – sprawdź kogo dotyczą! .................... 11
Konsultacja merytoryczna i autorstwo
Patryk Kuzior
doktorant na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, współautor komentarza
do ustawy o systemie oświaty
Redakcja
Agnieszka Rumik
Korekta
Zespół
CBP 308 ISBN 978-83-7677-991-1
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2010
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a,
www.wip.pl
tel. 0 22 518 29 29, faks 0 22 617 60 10
Praktyczny raport „Zatrudnianie nauczycieli” chroniony jest prawem autorskim. Przedruk mate-
riałów opublikowanych w raporcie „Zatrudnianie nauczycieli” – bez zgody wydawcy – jest za-
broniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejszy raport
został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwali-
fikacji, wiedzy i doświadczenia. Zaproponowane w raporcie „Zatrudnianie nauczycieli” wska-
zówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przy-
padku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie
mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych.
W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie
zawartych w raporcie „Zatrudnianie nauczycieli” wskazówek, przykładów, informacji itp. do
konkretnych przypadków.
3
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
Jak co roku zapewne zastanawiasz się, jaki rodzaj umowy powinieneś wybrać dla poszczegól-
nych nauczycieli, ile powinna trwać umowa na czas określony – czy musisz nią obejmować wakacje,
jak rozliczyć urlop z takiej umowy? To tylko niektóre pytania, które przychodzą na myśl kadrow-
com w szkołach, gdy zbliża się rok szkolny. Do tego dochodzi niepewność – od których nauczy-
cieli można żądać zaświadczenia z KRK oraz na jakich warunkach można zatrudnić nauczyciela,
którego przed chwilą (z końcem sierpnia) zwolniłeś? Rozwiązania najczęstszych problemów
związanych z zatrudnianiem nauczycieli znajdziesz w tym tekście. Zwróć uwagę na gotowe
sformułowania, które możesz wpisać do umów nauczycielskich!
Masz do wyboru 3 formy zatrudnienia nauczyciela
Z nauczycielem stosunek pracy nawiązujesz na podstawie:
1) umowy o prace na czas określony,
2) umowy o prace na czas nieokreślony,
3) mianowania
(art. 10 Karty Nauczyciela).
Im wyższy stopień awansu tym bardziej stabilna forma zatrudnienia
Rodzaj umowy zawieranej z nauczycielem w dużej mierze zależy od posiadanego przez nauczyciela
stopnia awansu zawodowego:
1) nauczyciele stażyści zatrudniani są na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu,
2) nauczyciele kontraktowi zatrudniani są na czas nieokreślony,
3) nauczyciele mianowani i dyplomowani zatrudniani są na podstawie mianowania
(art. 10 ust. 2, ust. 4 i ust. 5 Karty Nauczyciela), o ile spełniają następujące dodatkowe warunki:
1) posiadają obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkow-
skiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
2) mają pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych;
3) nie toczy się przeciwko nim postępowanie karne lub dyscyplinarne, lub postępowanie o ubezwłasno-
wolnienie;
4) nie byli karani za przestępstwo popełnione umyślnie;
5) mają kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska;
6) istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony
(ten warunek dotyczy tylko nauczycieli zatrudnianych na podstawie mianowania)
(art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela).
Chcesz aby sprawy pracownicze w Twojej placówce
były poprawnie prowadzone?
Zamów praktyczny poradnik „Karta Nauczyciela od A do Z. Kadry w oświacie”, dzięki
któremu zyskasz gotowe rozwiązania zawsze z aktualną podstawą prawną!
4
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
Sprawdź, w jakiej sytuacji możesz zawrzeć z jednym
nauczycielem dwie umowy
Zapamiętaj!
Zasadą jest, że z tym samym pracodawcą, w zakresie wykonywania pracy tego samego
rodzaju, pracownik może pozostawać tylko w 1 stosunku pracy. Jeżeli w Twojej szkole są wolne wakaty,
to
w pierwszej kolejności powinieneś zatrudnić nowego nauczyciela, gdy jest to niemożliwe –
z różnych przyczyn – to rozważ możliwość rozdysponowania tych godzin w ramach godzin ponadwy-
miarowych (chodzi o godziny, do których nauczyciel posiada kwalifikacje). Mogą zdarzyć się jednak
nieprzewidziane przypadki, kiedy zawarcie drugiej umowy jest niezbędne (np. w celu zastępstwa
przez pewien okres nieobecności nauczyciela, gdy nie ma możliwości zatrudnienia nowego nauczy-
ciela na to stanowisko).
Zastosuj w swojej szkole!
Pracodawca i pracownik mogą zawrzeć dodatkową umowę o pracę, pod
warunkiem że jej przedmiotem będzie praca innego rodzaju niż dotychczas wykonywana. Umowa ta
nie może także naruszać przepisów o czasie pracy.
Zawarcie kolejnej umowy o pracę z nauczycielem, który jest już zatrudniony w pełnym wymia-
rze czasu pracy nie może też służyć ominięciu przepisów o pracy w ramach tzw. podwyższone-
go wymiaru pensum – art. 42 ust. 4a Karty Nauczyciela.
Jedna umowa – gdy nauczyciel posiada kwalifikacje do pracy na obu stanowiskach
Wyjątkowo, zwłaszcza w przypadku braku możliwości zatrudnienia nauczyciela na danym stanowisku
w pełnym wymiarze zajęć, nauczyciel może łączyć w ramach etatu zajęcia o różnym wymiarze pensum.
Niezbędnym wa runkiem jest posiadanie przez nauczyciela wymaga nych kwalifikacji do wszyst-
kich realizowanych zajęć.
Kompetencje do określenia tygodniowego obowiązko wego wymiaru godzin nauczycieli realizują-
cych w ra mach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym wymiarze pensum po-
siada organ prowadzący szkołę, po uzyskaniu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny.
Kompetencje organu prowadzącego w tym zakresie wykonuje odpowiednio: rada gminy, rada powiatu,
sejmik województwa.
Zastosuj w swojej szkole!
Nauczyciela, który w ramach stosunku pracy będzie realizował zgodnie
z wymaganymi kwalifikacjami zaję cia o różnym wymiarze pensum, zatrudniasz na podstawie 1 umowy
o pracę. Wymiar pensum tego nauczyciela określi organ prowadzący szkołę w drodze stosownej
uchwały.
Zatrudnienie nauczyciela na dwóch stanowiskach – zapis w umowie
Od rodzaju stanowiska pracy nauczyciela zależy tygodniowa liczba godzin obowiązkowego wymiaru
zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych (pensum). Pojęcie stanowiska pracy nauczyciela
powinno być interpretowane zgodnie z art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela.
Zapamiętaj!
W umowie o pracę (akcie mianowania) nie wystarczy oznaczenie stanowiska pracy
jako „nauczyciel”, ale powinieneś je doprecyzować. Pamiętaj jednak, że doprecyzowanie nie może
jednak prowadzić do wskazania jakiego rodzaju zajęcia będzie realizował nauczyciel.
UWAGA!
5
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
Gotowa formułka do umowy
„Pracodawca zatrudnia Pracownika na stanowisku nauczyciela liceum ogólnokształcącego
i stanowisku nauczyciela – bibliotekarza biblioteki szkolnej.”
Nieprawidłowym jest natomiast określenie stanowiska pracy, jako np.: „nauczyciel matematyki
w gimnazjum”.
Optymalny czas trwania umowy na czas określony
Nauczyciela możesz zatrudnić na podstawie umowy na czas określony w dwóch przypadkach:
1) konieczności zastępowania nieobecnego nauczyciela,
2) potrzeby wynikającej z organizacji nauczania
(art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela).
Czas trwania umowy na zastępstwo – długość trwania nieobecności zastępowanego
nauczyciela
Czas trwania umowy na zastępstwo wyznacza okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy innego
nauczyciela, np. czas trwania urlopu zdrowotnego, macierzyńskiego, czy innej nieobecności z powodu
której nawiązujesz z nauczycielem zastępującym umowę na czas określony. Z chwilą zakończenia nie-
obecności nauczyciela umowa na zastępstwo ulega rozwiązaniu automatycznie (z mocy prawa).
Zapamiętaj!
Możesz wypowiedzieć umowę o pracę na zastępstwo, z zastosowaniem 3-dniowego
okresu wypowiedzenia (art. 33
1
Kodeksu pracy w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela).
Czas trwania umowy z przyczyn organizacyjnych – czas trwania tych przyczyn
Zastosuj w swojej szkole!
Powodem zatrudnienia nauczyciela na czas określony może być m.in. po-
trzeba organizacyjna nauczania (art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela). Przyczyna ta nie istnieje w okresie
wakacji, gdyż jest to okres przerwy w nauce w placówkach feryjnych. Oznacza to, że
nie ma pod-
staw do zatrudniania nauczyciela na czas określony w okresie wakacyjnym. Dotyczy to jednak
nauczycieli zatrudnionych w trakcie roku szkolnego, gdyż nauczyciele zatrudnieni przez cały okres
trwania zajęć w roku szkolnym mają prawo do urlopu w okresie ferii szkolnych (zimowych i letnich),
a więc należy ich zatrudniać do 31 sierpnia (art. 64 ust. 5 Karty Nauczyciela).
Zapamiętaj!
Zasadniczo nauczyciel zatrudniany na czas określony z przyczyn organizacyjnych powi-
nien być zatrudniony do końca trwania zajęć lekcyjnych.
Zatrudnienie na cały czas trwania zajęć dydaktycznych – do końca sierpnia
Odstępstwem od tej zasady jest sytuacja, gdy nauczyciel był zatrudniony na czas określony przez cały
okres trwania zajęć w danym roku szkolnym, gdyż w takiej sytuacji nauczyciel placówki feryjnej nabywa
urlop w pełnym wymiarze (tj. w okresie ferii zimowych i letnich).
Zastosuj w swojej szkole!
Zatrudniając nauczyciela od 1 września na cały okres trwania zajęć dydak-
tycznych dyrektor, powinien zatrudnić go do 31 sierpnia.
6
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
Umowę na czas określony stosuj jako wyjątek a nie, jako jedną
z dostępnych form zatrudnienia!
Jak już było wspomniane wyżej zawieranie umów na czas określony jest w placówkach oświatowych
wyjątkiem i możliwe jest w zasadzie tylko w dwóch przypadkach. Oznacza to, że zawieranie kolej-
nych umów na czas określony przez kilka lat daje podstawę sądzić, iż w szkole nie wystąpiły okolicz-
ności, o których mowa w art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela, zatem nauczyciel będzie udowodnić, że po-
winien być zatrudniony na czas nieokreślony. Jeżeli faktycznie tak było, nauczyciel może złożyć pozew
do sądu pracy o ustalenie, że na przestrzeni lat, w których byłą zawierana z nim umowa na czas określony,
faktycznie łączyła go ze szkołą umowa na czas nieokreślony (art. 91c ust. 2 Karty Nauczyciela; wyrok
SN z 9 lutego 2000 r.).
Zapamiętaj!
Jeżeli bezpodstawnie (mimo braku przesłanek z art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela) nawią-
załeś stosunek pracy na podstawie umowy na czas określony, warto, o ile nauczyciel spełnia pozostałe
warunki określone w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela, zatrudnić go od nowego semestru na podsta-
wie mianowania.
Sprawdź, jak rozwiązać problem z urlopem wypoczynkowym
nauczyciela zatrudnionego na czas określony!
Zastosuj w swojej szkole!
Nauczyciel zatrudniony w trakcie roku szkolnego nie ma prawa do urlopu
przez całe wakacje, lecz w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia, a więc
nie masz obo-
wiązku zatrudniania go przez okres wakacji w celu wykorzystania należnego urlopu.
Nauczyciel zatrudniony przez okres krótszy niż 10 miesięcy w szkole, w której w organizacji pracy
przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do
określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć (art. 64 ust. 5 Karty Nauczyciela).
Można zatrudnić nauczyciela na taki okres, by mógł wykorzystać urlop w naturze
Zastosuj w swojej szkole!
W praktyce zdarza się, że nauczyciele zatrudniani na czas określony
w trakcie roku szkolnego w placówce feryjnej są zatrudniani przez pewien okres wakacji w celu wyko-
rzystania należnego urlopu i uniknięcia konieczności wypłacania ekwiwalentu pieniężnego za urlop
wypoczynkowy.
W takiej sytuacji
ustalasz wymiar urlopu nauczyciela proporcjonalnie do określonego w umowie
okresu prowadzenia zajęć, a następnie o tyle dni wydłużasz obowiązywanie umowy w okresie
wakacji.
Zapamiętaj!
Karta Nauczyciela nie zabrania takiego rozwiązania problemu urlopu wypoczynkowego
nauczyciela, zatem możesz go stosować w praktyce – to znacznie ułatwi Twoją pracę.
Chcesz skutecznie zarządzać kadrami w swojej szkole i zyskać czas
dla swoich uczniów? Mamy dla Ciebie rozwiązanie!
Wejdź na
i zamów poradnik „Karta Nauczyciela od A do Z. Kadry
w oświacie”.
7
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
Przekształcenie umowy o pracę w akt mianowania z mocy
prawa – tylko w przypadku umowy na czas nieokreślony
Zapamiętaj!
Tylko umowa na czas nieokreślony przekształca się z mocy prawa w stosunek pracy na
podstawie mianowania, m.in. gdy, przy spełnieniu pozostałych warunków, powstała możliwość zatrud-
nienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony (art. 10 ust. 5a Karty Nauczyciela).
Potwierdź na piśmie przekształcenie umowy w akt mianowania
Jeżeli w czasie trwania umowy o pracę na czas nieokreślony nauczyciela mianowanego lub dyplomo-
wanego zostanie zwiększony wymiar zatrudnienia nauczyciela do pełnego etatu, a tym samym nauczy-
ciel spełni wszystkie warunki do zatrudnienia na podstawie mianowania (w tym także dostarczy za-
świadczenie o niekaralności z KRK), jego
stosunek pracy przekształci się w stosunek pracy na pod-
stawie mianowania z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym warunek
ten się ziścił. Fakt ten dyrektor szkoły stwierdza pismem (art. 10 ust. 5b Karty Nauczyciela).
Zaświadczenie o niekaralności nauczyciela, który był zatrudniony
przed 2008 r.
Obowiązek potwierdzenia spełnienia przez nauczyciela warunku niekaralności informacją z Krajowego
Rejestru Karnego wprowadzono na mocy ustawy z 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o systemie
oświaty, ustawy – Karta Nauczyciela oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Zgodnie
z nowelą,
nauczyciel, przed nawiązaniem stosunku pracy, jest obowiązany przedstawić dyrek-
torowi szkoły informację z Krajowego Rejestru Karnego (art. 10 ust. 8a Karty Nauczyciela).
Nauczyciele zatrudnieni przed wejściem w życie zmiany dotyczącej niekaralności
– nie muszą składać zaświadczenia
Wspomniana wyżej nowelizacja nie przewidziała możliwości żądania analogicznego zaświadczenia
o niekaralności od osób już zatrudnionych w zawodzie nauczyciela.
Zapamiętaj!
Jeżeli nauczyciel zatrudniony jest nieprzerwanie w danej szkole i nie nawiązuje się z nim
kolejnych stosunków pracy (kolejnych umów), to nie musi legitymować się takim zaświadczeniem.
Wyjątek dotyczy zatem sytuacji ponownego zatrudniania, np. przy zmianie miejsca pracy albo zawie-
raniu kolejnej umowy o pracę., jak i przy przekształceniu stosunku pracy w stosunek pracy na pod-
stawie mianowania – o czym będzie jeszcze mowa poniżej.
Zastosuj w swojej szkole!
Koszt uzyskania zaświadczenia o niekaralności obciąża pracownika, żaden
przepis prawa nie przewiduje bowiem, by pracownikowi przysługiwał zwrot kosztów z tego tytułu.
Zaświadczenie z KRK aktualne tylko na dzień jego wystawienia
Informacja o osobie stanowi zaświadczenie w rozumieniu przepisów działu VII Kodeksu postępowa-
nia administracyjnego (tzw. zaświadczenie o niekaralności) – art. 23 ustawy z 20 sierpnia 1997 r.
o Krajowym Rejestrze Karnym. Zaświadczenie o niekaralności danej osoby jest urzędowym potwier-
dzeniem faktu niefigurowania osoby w Krajowym Rejestrze Karnym, sporządzanym na podstawie
danych zgromadzonych w tym rejestrze. Biorąc pod uwagę, że w rejestrze gromadzi się dane o pra-
womocnych skazaniach, trudno mówić o okresie ważności takiego zaświadczenia, potwierdza ono
bowiem fakt niekaralności na dzień jego sporządzenia.
8
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
Zapamiętaj!
Informacji z KRK nie mogą zastąpić żadne oświadczenia złożone przez nauczyciela ani
żadne inne dokumenty.
Brak wymaganego przepisami zaświadczenia o niekaralności powoduje wygaśnięcie
stosunku pracy
Naruszenie wymogu potwierdzenia niekaralności nauczyciela, podobnie jak innych – określonych
w art. 10 Karty Nauczyciela – pociąga za sobą
wygaśnięcie stosunku pracy, który został zawarty
wbrew przepisom. Stosunek pracy nauczyciela wygasa m.in. w razie stwierdzenia, że nawiązanie sto-
sunku pracy nastąpiło na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo zostało dokonane
z naruszeniem warunków określonych w art. 10 ust. 5 pkt 1-5, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 9 (art. 26
ust. 1 pkt 5 Karty Nauczyciela).
Zapamiętaj!
Jeżeli przekształcisz umowny stosunek pracy nauczyciela w stosunek pracy na podsta-
wie mianowania, a w teczce akt osobowych nauczyciela nie będzie zaświadczenia z KRK potwierdza-
jącego niekaralność nauczyciela, to przekształcenie stosunku pracy będzie nieważne, a
Ty powinie-
neś stwierdzić wygaśnięcie stosunku pracy nauczyciela ponieważ przekształcenie umownego
stosunku pracy w stosunek pracy z mianowania odbyło się bez uzyskania potwierdzenia niekaralności
nauczyciela.
Prawomocne skazanie za przestępstwo umyślne = koniec kariery nauczyciela
Niezależnie od obowiązku przedłożenia zaświadczenia z KRK przed nawiązaniem stosunku pracy, pamię-
tać trzeba także, że niekaralność za przestępstwo popełnione umyślnie jest warunkiem utrzymania
pracy w zawodzie nauczyciela dla każdego nauczyciela, ponieważ prawomocne skazanie za prze-
stępstwo popełnione umyślnie powoduje wygaśniecie stosunku pracy nauczyciela (art. 26 ust. 1 pkt 3
Karty Nauczyciela).
Praktyczny problem, jaki wiąże się z ewentualnym wygaszaniem stosunku pracy nauczyciela skazanego
za przestępstwo umyślne, to często brak wiedzy dyrektora szkoły o skazaniu podwładnego. Przepisy
kodeksu karnego wykonawczego nie nakładają bowiem na sądy obowiązku powiadamiania dyrektora
szkoły o uprawomocnieniu się orzeczenia skazującego nauczyciela zatrudnionego w danej szkole.
Obowiązek powiadomienia pracodawcy – w myśl art. 180 Kodeksu karnego wykonawczego – doty-
czy wyłącznie orzeczenia w stosunku do skazanego zakazu zajmowania określonego stanowiska lub
wykonywania określonego zawodu, tymczasem orzeczenie takiego właśnie środka karnego nie na-
stępuje w przypadku każdego skazania.
Zastosuj w swojej szkole!
Jeżeli poweźmiesz wątpliwość co do utrzymania niekaralności nauczycie-
la pozostającego w zatrudnieniu, możesz wątpliwości te zweryfikować występując – na podstawie
art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o KRK – z zapytaniem do Biura Informacyjnego Krajowego Rejestru Karnego
lub jego punktów informacyjnych działających przy niektórych sądach powszechnych (w sądach
okręgowych i niektórych sądach rejonowych). Zapytanie takie składa się na specjalnym urzędowym
formularzu.
Zapamiętaj!
W razie uzyskania informacji o skazaniu nauczyciela upewnij się, że nauczyciel został
skazany za przestępstwo umyślne. O tym, czy dane przestępstwo, za które został skazany nauczyciel
jest przestępstwem umyślnym, czy też nieumyślnym dowiesz się z treści Kodeksu karnego. Sprawdź
zatem z jakiego artykułu Kodeksu karnego nastąpiło skazanie.
W praktyce ustalenie, czy dany czyn jest przestępstwem umyślnym, czy nieumyślnym może nastrę-
czać pewnych kłopotów.
9
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
PRZYKŁAD
Nauczyciel, za popełnienie przestępstwa z art. 177 § 1 Kodeksu karnego został skazany na karę ogra-
niczenia wolności. Wspomniany przepis Kodeksu karnego stanowi, że kto, naruszając, chociażby nie-
umyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyśl-
nie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3. W tym wypadku, nawet jeśli naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu
lądowym miało charakter umyślny (np. przekroczenie dozwolonej prędkości) samo spowodowanie
wypadku ma charakter nieumyślny. W konsekwencji mamy do czynienia z przestępstwem nieumyślnym.
Ponowne zatrudnienie nauczyciela po zastosowaniu art. 20 KN
Zastosuj w swojej szkole!
P
! Rozwiązanie stosunku pracy jest jedyną możliwością zmiany wymiaru
zatrudnienia nauczyciela pełnozatrudnionego, w sytuacji gdy nie wyraża on zgody na zmianę wymiaru
czasu pracy (art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela). W sytuacji nauczycieli zatrudnionych w pełnym
wymiarze czasu pracy jedyną możliwością zmiany wymiaru zatrudnienia jest zastosowanie porozu-
mienia stron (w przypadku nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę) lub ogranicze-
nie wymiaru zatrudnienia za zgodą nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania w trybie
art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela.
Od nowego roku szkolnego można zatrudnić tego samego nauczyciela w niepełnym
wymiarze zajęć
Zastosuj w swojej szkole!
Nauczyciela, z którym z końcem sierpnia rozwiązałeś stosunek pracy, możesz
znów zatrudnić z nowym rokiem szkolnym w niepełnym wymiarze czasu pracy – w zależności od potrzeb
placówki.
Zatrudnienie nauczyciela bezpośrednio po przejściu na emeryturę
Nauczyciel, który rozwiązał stosunek pracy i otrzymał prawo do emerytury, może zostać następnie
zatrudniony i nie straci z tego tytułu uprawnień emerytalnych (art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela).
Zobacz co się zmieni, gdy zostaniesz naszym Czytelnikiem:
•
Będziesz pewien poprawności podejmowanych decyzji kadrowych – zamieszczane
porady i wskazówki ekspertów poparte są bieżącą podstawą prawną.
•
Skutecznie skontrolujesz pracę swoich pracowników – otrzymasz terminarz ważnych
zadań i obowiązków na dany czas.
•
Zaoszczędzisz czas i skoncentrujesz się na tym, co najważniejsze w Twojej placówce
– dostaniesz gotowe rozwiązania oraz wzory dokumentów kadrowych.
Zamów i przekonaj się sam jak poradnik „Karta Nauczyciela od A do Z. Kadry w oświacie”
może Ci pomóc w codziennej pracy. Teraz możesz go zamówić na 30 dni bezpłatnego
10
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
Zastosuj w swojej szkole!
Nie ma żadnych przeszkód prawnych, aby następnie nauczyciel został za-
trudniony ponownie w szkole i nie musi mieć określonej przerwy w zatrudnieniu.
Zapamiętaj!
Warunkiem nabycia prawa do emerytury jest rozwiązanie stosunku pracy nauczyciel-
skiej i spełnianie w dniu rozwiązania stosunku pracy warunków dotyczących stażu pracy, natomiast
obojętne jest to, czy następnie ubezpieczony pozostawał bez pracy, czy ją podjął i w jakim charakterze
oraz jaki był jego status pracowniczy w dniu złożenia wniosku o emeryturę nauczycielką (wyrok SN
z 16 czerwca 2009 r., oraz wyrok SN z 24 marca 2009 r.).
System emerytalny nie zakazuje zatrudnienia po nabyciu prawa do emerytury, nawet u tego samego
pracodawcy.
Forma zatrudnienia dla nauczyciela emeryta – decydują kwalifikacje i stopień awansu,
ale i możliwości szkoły
Zastosuj w swojej szkole!
Zatrudniając nauczyciela – emeryta musisz pamiętać, że obowiązują takie
same zasady nawiązywania stosunku pracy, jak w przypadku wszystkich nauczycieli, takie same są też
wymagania od kandydata do pracy. Pamiętać musisz także, że nauczyciel – emeryt ma już określony
stopień awansu zawodowego i to także trzeba uwzględnić przy zatrudnieniu. Jeżeli więc w szkole są
warunki do zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć na czas określony podstawą nawiązania stosunku
pracy będzie musiało być mianowanie (trudno bowiem zakładać, że nauczyciel emeryt nie ma stop-
nia nauczyciela kontraktowego albo nauczyciela dyplomowanego).
Umowa na czas określony także dla nauczyciela-emeryta
Umowę o pracę na czas określony z nauczycielem – emerytem możesz zawrzeć natomiast w przypadku
zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela,
w tym w trakcie roku szkolnego.
Zapamiętaj!
Zatrudniając nauczyciela – emeryta pamiętaj też o ograniczeniu możliwości zatrudnie-
nia ze względu na wiek nauczyciela.
Wiek, po ukończeniu którego nauczyciel nie może pracować
Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania lub umowy na czas nieokreślony
ulega rozwiązaniu w razie ukończenia przez nauczyciela (bez względu na płeć) 65 lat życia. Jeżeli
z ukończeniem 65 lat życia nauczyciel nie nabył prawa do emerytury, przedłużasz okres zatrudnienia,
nie dłużej jednak niż o 2 lata od ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia (art. 23 ust. 1 pkt 4 oraz
art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela).
Zapamiętaj!
Rozwiązanie stosunku pracy z wymienionym nauczycielem następuje z końcem roku
szkolnego, w którym nauczyciel ukończył 65 lat życia, po uprzednim 3-miesięcznym wypowiedzeniu
(art. 23 ust. 2 pkt 4 Karty Nauczyciela).
UWAGA!
11
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
Zakaz zatrudniania bliskich osób w szkole publicznej
– sprawdź kogo dotyczą!
Małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącz-
nie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli nie
mogą być zatrudnieni u pracodawców samorządowych, jeżeli powstałby między tymi osobami sto-
sunek bezpośredniej podległości służbowej (art. 26 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samo-
rządowych).
Zapamiętaj!
Bliskość pokrewieństwa wyznacza się stopniami według liczby urodzeń, wskutek których
pokrewieństwo powstało. I tak ojciec/matka i syn/córka to pierwszy stopień pokrewieństwa, brat
i siostra oraz dziadek/babcia i wnuk/wnuczka to pokrewieństwo II stopnia. Powinowactwo zachodzi
między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka. Powinowatymi pierwszego stopnia są teść i teściowa,
a więc rodzice współmałżonka danej osoby.
Zastosuj w swojej szkole!
Zatrudniając pracowników niepedagogicznych
zwracaj uwagę na relacje
rodzinne pracowników. W praktyce nie może bowiem zachodzić podległość służbowa w relacjach
między małżonkami, oraz między: ojcem/matką a synem/córką, rodzeństwem, dziadkiem/babcią
a wnukiem/wnuczką oraz między teściem/teściową a zięciem/synową.
Zakazy zatrudniania osób bliskich nie dotyczą nauczycieli!
Powyższy przepis nie dotyczy jednak nauczycieli, co w praktyce budzi wiele wątpliwości. Warto za-
uważyć, że ze stosunkiem bezpośredniej podległości służbowej mamy zazwyczaj do czynienia wów-
czas, gdy jeden z krewnych lub powinowatych jest bezpośrednim przełożonym drugiego. W orzecz-
nictwie można spotkać jednak pogląd, według którego przepis ten nie pozwala także na powstanie
możliwości, nawet okresowej, bezpośredniej podległości służbowej pomiędzy małżonkami i innymi
osobami wymienionymi w tym przepisie.
Brak zakazu zatrudniania osób bliskich nauczycieli – niedopatrzenie ustawodawcy,
czy przejaw uprzywilejowania?
Brak analogicznego zapisu w Karcie Nauczyciela może powodować poczucie nierównego traktowa-
nia pracowników jednostek oświatowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Należy mieć jednak na uwadze, że te dwie ustawy powstawały w różnym okresie, różni byli też autorzy
projektów tych ustaw. Złożoność procesu stanowienia prawa, w którym nieustannie obserwujemy
zmienność poglądów prawnych, jak również przekonań moralno-etycznych czy wreszcie ścieranie się
różnych racji politycznych, powoduje, że nierzadko przyjmowane w różnym czasie akty prawne odzna-
czają się pewną niespójnością, a nawet sprzecznością zawartych w nich norm. Szczegółowa zaś ana-
liza systemowa dokonywana już po wejściu w życie poszczególnych aktów prawnych bardzo często
obnaża pewne niedociągnięcia czy też niedopatrzenia ustawodawcy, które niekiedy nijak mają się do
pewnego idealnego założenia o racjonalności prawodawcy.
Być może w okresie powstawania tekstu pierwotnego Karty Nauczyciela ustawodawca świadomie
zaniechał wprowadzenia rozwiązania, które zapobiegłoby powstawaniu podległości służbowej między
spokrewnionymi ze sobą osobami. Jednakże z chwilą wprowadzenia takiej regulacji do pragmatyki
określającej status pracowników niepedagogicznych należało w naszej ocenie rozważyć stosowną
nowelizację Karty Nauczyciela, której skutkiem byłoby wprowadzenie identycznych rozwiązań do
pragmatyki nauczycielskiej. Gdyby ustawodawca zdecydował się na taki krok, osiągnąłby większą
12
ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI
PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
spójność systemu prawa i zapobiegłby powstaniu wśród pracowników różnych grup zawodowych
zatrudnionych w jednostkach oświatowych poczucia nierównego traktowania.
Z punktu widzenia jednak litery prawa nie więc ma przeszkód, by w danej szkole byli zatrudniani jako
nauczyciele członkowie rodziny, nawet jeśli występowałby pomiędzy nimi stosunek podległości służ-
bowej. W praktyce więc może wystąpić sytuacja, że dyrektorem czy wicedyrektorem szkoły będzie
małżonek innego nauczyciela zatrudnionego w tej samej szkole.
Podstawa prawna:
•
art. 26 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2008 r. Nr 223,
poz. 1458 ze zm.),
•
art. 10 ust.2, ust. 4, ust. 5, ust, 5a, ust. 5b, ust. 6, ust. 7, ust. 8a, ust. 9, art. 13, art. 20 ust. 1 pkt 2,
art. 22 ust. 2, art. 23 ust. 1 pkt 4, ust. 2 pkt 4, art. 26 ust. 1 pkt 3, pkt 5, art. 27 ust. 3, art. 42 ust. 3,
ust. 5, art. 64 ust. 1, art. 91c ust. 1, ust. 2, art. 88 ust. 1, art. 86 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta
Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.),
•
art. 100 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
nych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227),
•
art. 6 ust. 1 pkt 10, art. 23 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz.U.
z 2008 r. Nr 50, poz. 292 ze zm.),
•
art. 157 § 1, art. 177 § 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U z 1997 r. Nr 88 poz. 553 ze
zm.),
•
art. 33
1
ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.),
•
rozporządzenie MEN z 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od
nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających
wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. z 2009 r. Nr 50,
poz. 400).
Orzecznictwo:
•
wyrok SN z 16 czerwca 2009 r., I UK 5/2009,
•
wyrok SN z 24 marca 2009 r., I UK 269/2008,
•
wyrok SN z 9 lutego 2000, I PKN 517/99.