Claudia Torres

Jacek Krawczyk

Chomik na widelcu

1

Jak się nie ma dokąd pójść, to się chodzi nocami po ulicach— myślał, paląc papierosa za

papierosem. Wrócił do tego po wielu latach i teraz, przy kolejnym papierosie, osłaniał stuloną
dłonią płomień zapalniczki. Mimo wielu lat przerwy pamiętał wszystkie odruchy, sposób
trzymania papierosa, sposób wyjmowania go z paczki... Tak samo jak kiedyś przy rozpoczynaniu
nowej najpierw zdejmował z niej celofan. Żeby mogły schnąć, bo lubił wysuszone. Mógł się
głębiej zaciągać. Chociaż z drugiej strony wypalał ich tyle, że nowa paczka wystarczała mu na
pół dnia, więc nie miały szans się przesuszyć. Nie dawał im tej szansy.

Wiało i mżyło. Lubił takie noce. Zaglądał w bramy, przystawał w zakamarkach,

przyglądał się... Czasami coś się działo, czasami niewiele albo nic. Niektóre noce były podobne
do siebie, inne tak nieoczekiwane, że pamiętał je nawet po latach.

Podobnie jest z kobietami, uśmiechnął się. Niektóre były do siebie podobne i o nich

najczęściej pamiętał, że po prostu były. Nic więcej, jakby były numerami. Inne pamiętał, bo
potrafiły mu dać coś, co zajmowało miej see w pamięci na długo. Były też takie, które wydawały
się podobne do tamtej. Te pamiętał inaczej.

Uśmiechnął się do dziwek stojących w bramie. Znał je. Czasami dzwoniły do niego, żeby

im pomógł pozbyć się jakiegoś gnoja, który chciał się nimi opiekować; czasami dzwoniły, bo
chciały pogadać, czasami — żeby on mógł pogadać: miały swoje lata i wystarczało, że spojrzały,
jak chodzi albo jak patrzy. Tak mówiły: „Wystarczy na ciebie spojrzeć”.

Dzisiejsza noc to nie było przypadkowe szwendanie się. Dzisiejsza miała misję. Chciał

się przyjrzeć klubowi, w którym zmarła dziewczyna. Nie chciał wchodzić, nie interesowały go
takie miejsca. Może później będzie musiał, pewnie będzie trzeba porozmawiać, ale na razie
chciał popatrzeć z daleka.

Zmarła... Zmarła? Młode dziewczyny nie umierają. W każdym razie nie w toaletach. A

ładne dziewczyny w ogóle nie powinny umierać. Była młoda, ładna, umarła w toalecie. To go
intrygowało. Na serce — tak powiedział Doktor: że miała wrodzoną wadę serca, że przy tym
trybie życia to była tylko kwestia czasu. Tak powiedział, chociaż w ogóle jej nie znał. Wiedział
tylko, gdzie zmarła. To niewiele, żeby decydować o czyimś życiu. Wściekały go stereotypy. A ta
dziewczyna intrygowała. Jej śmierć.

Wzruszył ramionami, żeby odpędzić myśli. Jeszcze chwilę postał i poprzyglądał się

ruchowi przed klubem, a potem zaczął wracać do domu. Kilka przecznic — i będzie mógł
włączyć telewizor. Chciał obejrzeć ten finał. Nie spodziewał się fajerwerków, ale chciał go
obejrzeć.

Śnił mu się chomik nabity na widelec. Jak zawsze, kiedy był trup. Trup, który intrygował.

Chomik się czołgał, bezradnie przebierając przednimi łapkami i zostawiając za sobą cienką
smużkę krwi. Czasami zdarzało się, że widział tego chomika w chwili, kiedy on już tylko drgał w
maleńkiej kałuży. Widelec tkwił w grzbiecie chomika, był srebrny, z monogramem, był
widelczykiem do deseru.

Nigdy nie wyśnił sprawcy, żadnej postaci ani nawet jej uciekającego cienia. Tylko

drgający chomik. Ten sen go budził. To nie były miłe przebudzenia, a teraz dodatkowo nawet
jeszcze nie dniało. Teraz, pomyślał, mogę przynajmniej zapalić.

Od kilku tygodni znowu mógł. Palił i patrzył w sufit. Nie chciał zasnąć, bo wiedział, co

go czeka. Drugi sen, zawsze w tej sekwencji: najpierw chomik, a potem postać, która odchodzi, a
on stara się za nią nadążyć, ale nie potrafi i gubi ją. I nie potrafi odszukać. Ten drugi sen był
gorszy. W nim, co prawda, nie było żadnego drgającego truchła, za to odczuwał ogromną
bezradność, bezbrzeżną bezsilność. Tego snu nie chciał. Zapalił kolejnego papierosa i spojrzał na
zegarek. Wstał, podniósł słuchawkę i wykręcił numer.

— Znowu mi się śnił — powiedział, a potem przez moment słuchał i odparł, że tak, że

wziął, ale po chwili przyznał, że nie, nie wziął... zaraz weźmie...

Jeszcze posłuchał i życzył miłego dnia. Trochę sztywno i trochę szorstko. Ale słuchawkę

odkładał delikatnie, niemal czule.

Nie wezmę, pomyślał. Zamiast tego zapalił kolejnego papierosa i położył się na kanapie.

Dym snuł się po całym mieszkaniu, ciężkie zachmurzone niebo nie chciało się przetrzeć.

Leżał, rozmyślał i palił. I pił zimne mleko. Prosto z butelki, żeby nie trzeba było zmywać.

Tuż przed siódmą wstał i się ogolił. Kiedy kończył, zaczęło znowu padać. Deszcz

rozruszał powietrze i rozgonił nieco smród papierosowego dymu. Zastanawiał się, czy wyjść, czy
jeszcze poczekać. Spojrzał na wiszący przy drzwiach na mosiężnym haku płaszcz, zawahał się, a
potem sięgnął po niego i go włożył. Zerknął w duże lustro i się uśmiechnął. Wsadził papierosa do
ust i patrząc na swoje odbicie, warknął „Cześć, Bogart”. A potem sprawdził, czy nie lepiej
zabrzmiałoby „Cześć, Marlowe”. Dzisiaj nie brzmiało lepiej. Dzisiaj padało. Kiedy pada,
pomyślał, lepiej być Bogartem.

Sięgał do klamki, kiedy zadzwonił telefon. Przez chwilę słuchał, a potem powiedział, że

tak, że był tam wczoraj w nocy, późno w nocy i że dzisiaj pójdzie tam w dzień.

— Prawdę mówiąc, właśnie wychodziłem.

Przyznał, że rzeczywiście jest jeszcze dość wcześnie.

— To w takim razie spotkajmy się wcześniej, pogadamy. W tej kawiarni na rogu. Za pół

godziny.

Odłożył słuchawkę i popatrzył na telefon. Zastanawiał się chwilę, a potem poszedł do

kuchni, otworzył szufladę i wyjął buteleczkę z tabletkami. Wziął jedną i połknął, popijając wodą
z kranu. Bez szklanki. Wrócił do pokoju i zadzwonił. Nikt nie odebrał. Chciałem ci powiedzieć
— pomyślał — że wziąłem. I że zjem dziś śniadanie.

— Tańczył z nią jeszcze z godzinę po tym, jak ją wyciągnął z kibla...

— ...z toalety — Czacki gniewnie przerwał Majorowi, odpychając od siebie prawie

nietkniętą jajecznicę. — Nie mów „kibel”. Była zbyt młoda i zbyt ładna.

— Wiesz co, Psycholog... one wszystkie tak wyglądają... nawet nie wiedzą, że zdychają.

— Nie mów „zdychają”. — Przysunął sobie kawę i popijał drobnymi łykami. — Była

podobna do Ilaszka. Więc nie mów „kibel” i nie mów „zdychać”.

Major popatrzył na niego uważnie znad swojego talerza.

— Widziałeś się z nią jakoś ostatnio?

— Z kim?

— Z Iloną. Widziałeś się z nią?

— Nie. — Pokręcił głową. — Ostatnio nie... Ale rozmawiałem z nią dzisiaj. A potem

chciałem jeszcze raz, ale już jej nie było. Chciałem jej obiecać, że zjem śniadanie.

— To jedz — Major trącił talerz z jajecznicą.

— Nie obiecałem. Nie było jej.

— To ja zjem — powiedział i przysunął sobie talerz.

— Zjadłeś swoją. Będziesz gruby jak beczka.

— Jestem gruby jak beczka.

Chłopak tańczył z nią jeszcze z godzinę po tym, jak ją wyciągnął z toalety, a później

zapakował ją do taksówki i pojechali do niego. Był tak pijany, że nie zwrócił uwagi. Myślał,
jeżeli w ogóle jeszcze myślał, że też jest pijana. A rano zorientował się, że dziewczyna nie żyje.
W południe zgłosił się na policję. Dlaczego dopiero w południe? Bo się przeraził i wypił pół
butelki wódki. Takie złożył zeznania. I powiedział kto to. Potem Major zadzwonił do Czackiego,
zrelacjonował mu sprawę i zapytał, jak o tym powiedzieć jej matce i czy Czacki do niej z tym
pójdzie. A on powiedział, że już się tym nie zajmuje.

— Jak to: się nie zajmujesz? — zdziwił się Major. — Jak to: się nie zajmujesz... Co to

znaczy, że się nie zajmujesz?

— powtarzał z irytacją. — Przecież jesteś psychologiem... psychologiem się jest już na

zawsze... — przerwał na chwilę, a Czacki miał wrażenie, że słyszy w słuchawce powoli
uspokajający się oddech przyjaciela. Milczał i czekał. I zastanawiał się nad tym, co przed chwilą
powiedział Major, to o byciu psychologiem, i czuł, że tamten ma chyba rację, że trudno, ale
chyba rzeczywiście ma rację...

— Idź — poprosił cicho Major. I dodał z jakąś dziwną nutą groźby, że jak nie, to wyśle

tam jakiegoś krawężnika i tamten zrobi to jak burek.

— Nie chcę — odpowiedział Czacki. — Już w ogóle nie chcę tego robić.

— Zrób, Psycholog. Jeszcze ten raz. — Po chwili przerwy dodał cicho: — Wiesz, chyba

była podobna do Ilony... trochę...

Czacki milczał ze słuchawką przy uchu, a Major zapytał, czy wciąż tam jest.

— Jak bardzo podobna?

— Nie wiem. Przecież widziałem ją tylko, jak była zupełnie mała. Potem na zdjęciach u

ciebie. Wydaje mi się, że... bardzo, zresztą... przyjdź i sam zobacz.

Poszedł i zobaczył, i pomyślał, że jest podobna. Nie tak bardzo, ale jest. Ale nie dlatego

się zgodził. Zgodził się, bo kiedy stał nad nią i przyglądał się bladej twarzy i kształtowi pod
prześcieradłem, na metalowych noszach, pomyślał, że nie rozumie. Nie mógł zrozumieć,
dlaczego w ogóle to się zdarza. Dlaczego młode i ładne dziewczyny umierają. Ze to
niedorzeczne. Ale umierały, widział je dostatecznie często. Na tyle często, że już więcej nie
chciał.

— Jest do niej podobna — powiedział do Majora. — Nie bardzo, ale jest. Pójdę.

— Idź — powiedział Major.

Coś jednak powinien zjeść. Chociaż raz dziennie. Kiedyś miał swoje ulubione miejsca i

potrawy, ale od dawna już nie. Przypomniał sobie zupę rybną i zastanowił się, czy ma ochotę.
Nie było daleko. Jeśli tylko miejsce jeszcze jest... Chodził tam kiedyś z Daszkiem, kilka razy w
miesiącu. Uśmiechnął się lekko do wspomnień. Odległe to, pomyślał, strasznie dawne. Tęsknił za
nią. Prawie się nie kontaktowali. Kiedyś jeszcze, dawno temu, próbował z nią rozmawiać, ale nie
chciała. Nie potrafił się do niej zbliżyć, nie potrafił dotrzeć. Zastanawiał się, czy zaczęła go
nienawidzić. I kiedy. Pewnie wtedy, kiedy odszedł od matki. Zerojedynkowe. Kto odchodzi, jest
winien. Zbrodnia i kara, wina i zadośćuczynienie. A zadośćuczynieniem ma być jego samotność.

Albo karą. I odrzucenie. Trywialne, podręcznikowe, jakby znowu był na zajęciach i słuchał
studium przypadku „toksyczna rodzina”.

— Ciekawe, czy coś z tego ją zatruje — zastanawiał się kiedyś, kiedy rozmawiali z

Majorem. Siedzieli i gadali o własnych sprawach i popijali piwo. Kiedyś zdarzało im się to
częściej. Teraz bardzo rzadko.

— Kogo?

— Ilonę.

— Przecież jesteś psychologiem...

— ...a ty majorem — przerwał zniecierpliwiony.

— Byłem majorem.

— A ja byłem psychologiem. — Zastanowił się przez chwilę. — Jeśli w ogóle kiedyś

byłem psychologiem.

— Psychologiem się jest już zawsze. Tak jak psem. A majorem się tylko bywa, jak widać

— doda! ze śmiechem.

Wszystko było jak dawniej, tylko że był sam. Zupa wyglądała jak dawniej i smakowała

tak, jak pamiętał. Ale ledwie mógł przełykać. Ciekawe, jak długo jeszcze nie będę jadł —
zastanawiał się przez chwilę, ale zaraz zaczął się zastanawiać nad czekającą go rozmową.

— Ona pewnie i tak jest już zdenerwowana, że córki nie ma od dwóch dni — powiedział

Major, zanim się pożegnali.

— Ten szczeniak siedzi na dołku, zamknęliśmy go, żeby nie narobił głupot. A poza tym

żeby wytrzeźwiał. I chcieliśmy wezwać jego ojca. Wkurwiają mnie takie chujki.

— Jak jego ojciec?

— Nieeee... jak ten chuj.

— Może też go kiedyś znajdziesz w toalecie.

— Jego znajdę w kiblu. I tam zostawię.

Dom był ładny. Proporcjonalny. Zatrzymał się na chwilę, żeby popatrzeć. Dach polski, z

oknami mansardowymi, furtka kuta, osadzona między dwoma czworobocznymi filarami,
zwieńczonymi kamiennymi donicami. Na te donice odrobinę się skrzywił. W donicach coś rosło,
ale nie wiedział co. Nie znał się na ogródkach. W każdym razie kwitnie, pomyślał.

Do drzwi prowadziła ścieżka, wyłożona kamiennymi płytami z żółtego piaskowca.

Ścieżka nieco się wiła pomiędzy jakimiś krzewami. Trochę iglaków, trochę liściastych, niektóre
kwitły. Na drzwiach mosiężna kołatka w lwim pysku. Znowu się skrzywił, pomyślał, że jednak
zawsze coś musi być spieprzone, że doskonałość widać nie istnieje. Wzruszył ramionami i
zakołatał. Zastanawiał się, czy za drzwiami zobaczy posadzkę z włoskiej terakoty albo lepiej
marmurową, duże kryształowe lustra i jakieś pilastry zwieńczone złoceniami. Albo może otworzy
kamerdyner z platerowaną tacą na bilety wizytowe? Jeśli tak, pomyślał, dam mu dwuzłotówkę i
powiem, żeby poprosił jaśnie panią...

Ta myśl go nieco rozbawiła. Uderzył jeszcze kilka razy kołatką i z ulgą pomyślał, że

może nikogo nie ma. Ta ulga trochę go zdziwiła. Jednak nie nadaję się już, nie trzeba było się
godzić. Pomyślał, że już jest za stary, że może jeszcze daje sobie radę z różnymi rzeczami, ale na
to już jest za stary.

Za drzwiami usłyszał jakiś ruch. Wymacał w kieszeni dwuzłotówkę i czekał.

Major siedział na ławce z plastikowym kubkiem kawy i przyglądał się koledze z

rozbawieniem, jak chodzi nerwowo w jedną i w drugą stronę z twarzą poczerwieniałą z gniewu.
Po raz trzeci zaproponował Psychologowi, żeby usiadł, i wyciągnął w jego stronę kubeczek.

— I co, był kamerdyner?

— Nie było...

— Ale mamusia była?

— O taaaak, mamusia była. Ze trzy godziny poiłem ją kawą i lałem na łeb zimną wodę,

żeby doszła do siebie.

— A kiedy zarzygała ci płaszcz? Opowiedz jeszcze raz, bo to mój ulubiony fragment. I

usiądź w końcu.

— Nie chciałem tam iść, mówiłem ci, nie chciałem... Cholera, nie wiem czy zadzwoni,

ale jak nie zadzwoni, nie pójdę do niej drugi raz. Sam się babrz w tym gównie. Zostawiłem jej
twój numer... na stoliku... pod jakimś cholernym cokolikiem... nie wiem, czy będzie cokolwiek
pamiętać... I nie chcę pić tej twojej kawy, zabieraj to ścierwo...

— Postaw mi lepszą.

— Nie stać mnie! — krzyknął, z trudem łapiąc powietrze. — Za mało mi płacicie!

— To weź etat. — Major był spokojny. Znał Psychologa od dawna. Od wielu, wielu lat.

Wiedział, że tamten w końcu usiądzie i opowie dokładnie. Więc czekał, popijał kawę i patrzył na
przyjaciela.

— Jestem emerytem. Pół mi wystarczy, inaczej szukałbyś mnie w kanałach.

— Jesteś wczesnym emerytem. Ja jeszcze pracuję.

— Szukałbyś mnie w kanałach — powtórzył. — Albo w jakiejś norze. Tylko po co

miałbyś mnie wtedy szukać? Miałem dość — dodał ciszej po chwili. — Nie da się tego oglądać
w nieskończoność.

— Ja oglądam.

— Ty jesteś wytrzebiony z emocji.

— Nie jestem — odpowiedział niemal szeptem Major. Nie patrzył na Psychologa. Patrzył

gdzieś daleko, nieruchomo. I już się nie uśmiechał. — Dawno nie rozmawialiśmy. Kiedy
ostatnio?

— Wiesz, kiedy... — odpowiedział cicho.

Siedzieli w milczeniu. Obaj prawie równocześnie sięgnęli do kieszeni i wyjęli papierosy.

Zdążyli je wypalić, zanim znowu zaczęli rozmawiać.

Nie było kamerdynera. Otworzyła mu kobieta w średnim wieku. Zdążył się ukłonić i

zaczął się przedstawiać, kiedy zachwiała się i zatoczyła do tyłu. Oparła się o stolik i próbowała
odzyskać równowagę, ale zatoczyła się w drugą stronę. Podbiegł do niej i złapał w ostatniej
chwili. Inaczej pewnie by uderzyła głową o drugi stolik i rozwaliła sobie łeb. Kiedy się zataczała,
wypuściła z ręki szklankę. Potem na leżącym szkle pokaleczyła stopy. Była boso, ale suknię
miała wieczorową. Czarną. Z dużym dekoltem i rozcięciem wzdłuż uda. I nic pod sukienką.

— Jezu — opowiadał — nie wiem nawet, czy w ogóle wiedziała, że ma córkę, czy

pamiętała. Nie wiem, czy ona w ogóle coś pamięta poza tym, gdzie jest wóda. A ojciec? Co z
ojcem? Lepszy?

— Ojca nie namierzyliśmy — przyznał Major. — Poczekamy, aż stara wytrzeźwieje.

Zobaczymy, czy zadzwoni. Jak nie zadzwoni, jutro do nie pójdę. Naprawdę nic nie miała pod
kiecką?

Zastanawiał się. To wydawało się nieprawdopodobne. Była dziewczyna, która zmarła w

toalecie nocnego klubu na serce. Dziewczyna miała na imię Emilia. Nie ćpała, nie była pijana.
Trochę alkoholu miała, ale za mało.

— Chyba że nigdy wcześniej nie piła — powiedział Doktor, kiedy już ją pokroili. —

Wtedy może i mogłaby zareagować odlotem. Niektórzy tak mają. Ale tego nie było dużo. I
wyglądało bardziej tak, jakby wypiła tuż przed śmiercią, nie zdążyłoby zadziałać... rozumiesz...
taka szybka lufa, jak jesteś wkurwiony tak, że aż ci się ręce zaczynają trząść. Mógłbyś kogoś
zabić albo się napić. Wygląda, że ona się napiła. Może pierwszy raz w życiu. Aha, dodał, i
wymiotowała. Tuż przed śmiercią wymiotowała. Więc to był chyba rzeczywiście pierwszy raz...

Zapalił papierosa i zaczął wydmuchiwać kółka. Regularne, duże, wolno opadające.

Nauczył się tego w liceum razem z chłopakami. Palili wtedy jakieś smrody. Sporty, popularne,
ekstra mocne z filtrem. Caro i carmeny były luksusem, a gitanes, milde sorte, lucky strike
kupowało się w peweksie albo na sztuki na bazarze. Uśmiechnął się, pomyślał, że ciekawe, co
oni teraz robią. Nigdy żadnego nie spotkał i nie chciało mu się ich szukać.

Szczeniaka wypuścili. Ojca nie znaleźli, ale jego musieli wypuścić. Wytrzeźwiał i zaczął

pohukiwać tekstami z amerykańskich filmów.

— Mogłem mu dopierdolić w dowolnej chwili — powiedział Major. — Kazałem, żeby go

przesłuchali jeszcze raz i wypuścili, bo inaczej mnie będą musieli zamknąć. I żeby go trochę
przestraszyli. Nie zaszkodzi mu, jak się trochę potrzęsie... co za chuj.

Szczeniak powiedział, że poznał ją kilka miesięcy wcześniej. W parku. Przechodził, ona

siedziała i coś czytała. Zawrócił, bo miała niezłe szkity, tak powiedział: „niezłe szki- ty”. A co
czytała? A co za różnica... Kogo to obchodzi? Mnie obchodzi, pomyślał, wypuszczając kolejne
kółko dymu. Co ona z nim mogła robić? Po co? Kilka miesięcy...? Była dziewicą. Tak
powiedział Doktor. Powiedział: Aha, to pewnie bez znaczenia, ale była dziewicą.

Wtedy zatrzymali się na chwilę, on i Major, i popatrzyli na nią. Czacki podszedł do stołu i

uniósł dłoń, chciał jej dotknąć, bladej twarzy z zamkniętymi oczami. Podobna do ciebie, Ilaszek,
pomyślał. Teraz może nawet bardziej.

Nie dotknął. Odwrócił się i wyszedł bez słowa. Major za nim. Nie rozmawiali już tego

dnia.

Było południe, kiedy następnego dnia Major zadzwonił do niego i powiedział, że właśnie

oddzwoniła matka, że była zdziwiona i że nie wie, po co miała by do nich dzwonić.

— Poprosiłem — powiedział — żeby przyszła na szesnastą. Nie mówiłem, o co chodzi.

Powiedziałem, że prowadzimy sprawę, w której potrzebujemy od niej kilku informacji.
Będziesz?

Odpowiedział, że nie chce z nią rozmawiać.

— Nie będziesz musiał. Ja będę. IV popatrzysz przez lustro. Nie jesteś ciekaw? —

zapytał, kiedy cisza zaczęła się przedłużać.

— Nie jestem — odparł. — Ale śnił mi się chomik — dodał ciszej, bardziej do siebie.

— Co? Co ci się śniło?

— Nic. Dobra. Przyjdę.

Stał przed szybą, za którą był pokój przesłuchań, nieduże pomieszczenie ze stolikiem i

dwoma krzesłami. Na jednym siedział Major, na drugim kobieta, ubrana w kostium ze
spodniami. Miała ciemne okulary zakrywające oczy. Kiedyś bym się może za nią obejrzał,
rozmyślał, paląc papierosa. Ktoś z tyłu zwrócił mu uwagę, że tu się nie pali. Odwrócił się
zaskoczony i zobaczył młodą funkcjonariuszkę z zaciętym wyrazem twarzy ze zmrużonymi,

skierowanymi na niego oczami.

— Tego nie widać, ale powinna mi pani salutować — powiedział, patrząc na nią chłodno,

i zaciągnął się.

— Tu się nie pali, tak czy siak — odpowiedziała. Nie spuściła wzroku nawet wówczas,

kiedy lekko cedząc słowa, dodała: — Igor Czacki, komisarz, psycholog, studia ukończone w ’78,
specjalność: neuropsychologia. Poza tym specjalista mediator, negocjator, zainteresowania:
literatura, antropologia, etologia... Emeryt — to ostatnie powiedziała z naciskiem. Potem, nie
zmieniając wyrazu twarzy, wolno sięgnęła do kieszeni i wyjęła paczkę papierosów. Wyciągnęła
jednego i zapaliła.

— Słucham—wycedził. — Bo przecież czegoś pani chce ode mnie, prawda?

— Może to pan czegoś będzie chciał? — mruknęła, zaciągając się.

Zmrużył oczy, odstąpił krok i przesunął ostentacyjnie wzrokiem po jej figurze. Z góry na

dół i z powrotem. Spojrzał na nią i odpowiedział:

— Nie sądzę.

— O tym to akurat raczej ja zdecyduję. I wtedy pan zrobi, co będę chciała. A na razie, to

znam tego chłopaka.

— Którego?

— Tego, którego wypuściliście wczoraj rano. Tego, którego komisarz Malesz kazał

nastraszyć i dopiero wypuścić.

— Major? Ty go straszyłaś?

— Młodszy aspirant Sabina Kańska — powiedziała wolno.

— Ty go straszyłaś? — powtórzył chłodno.

Popatrzyła na niego spokojnie, wydmuchując dym i nie

zmieniając wyrazu twarzy.

— Jak będziesz czegoś chciał, to mnie znajdź.

Odwróciła się i odeszła.

Za tą, pomyślał, obejrzałbym się na pewno.

Kiedy się odwrócił, było już po rozmowie. Major i kobieta stali, on podawał jej ogień.

Musiał przytrzymać jej dłonie, tak bardzo się trzęsły. Obok jej nóg na podłodze leżały okulary,
ale głowę miała pochyloną tak, że nie mógł zobaczyć jej oczu. Major wskazał jej drzwi. Zrobiła
kilka kroków i się zachwiała. Major podbiegł, żeby ją przytrzymać. Nawet na niego nie spojrzała,
papieros wypadł jej z dłoni, rozejrzała się, wróciła do stolika i wzięła następnego. Włożyła go do
ust i ruszyła do drzwi. Plątały jej się nogi, ale gestem powstrzymała Majora, kiedy chciał ją
przytrzymać za ramię. Otworzyła drzwi, wyszła i oparła się o ścianę. Niezapalony papieros drżał
pomiędzy jej wargami. Miała zamknięte oczy. Stała blisko Czackiego, ale go nie widziała. On
natomiast przyglądał się jej. Patrzył na jej twarz, na zamknięte oczy, na regularne ostre rysy.
Przez chwilę pomyślał z uznaniem, że nie widać po niej jej wczorajszego stanu. Spojrzał na jej
dłonie. Zwisały bezradnie. Major stanął obok niej i czekał. Spojrzał na Czackiego, wzruszył
ramionami, wyjął z kieszeni paczkę papierosów. Szczęknął zapalniczką. Kobieta otworzyła oczy
i spojrzała na niego, jakby się obudziła. Ale się nie obudziła, pomyślał Czacki, patrząc na nią.
Jeszcze się nie obudziła, jeszcze za wcześnie. Obudzi się dopiero w domu. I wtedy zacznie wyć.
Chyba że najpierw wypije dostatecznie dużo. Ale wtedy zacznie wyć rano. Wcześniej czy później
zacznie.

Kobieta przyglądała mu się przez chwilę, a potem odwróciła się do Majora, wyjęła z jego

rąk zapalniczkę i przypaliła papierosa. Ruszyła w kierunku wyjścia. Kolejny papieros wypadł jej
z ręki i znowu tego nie zauważyła. Major dał znak dyżurnemu, żeby jej otworzył. Obaj patrzyli,

jak wychodzi. Major spojrzał na Czackiego i znowu wzruszył ramionami. Zapalił kolejnego
papierosa i oparł się o ścianę.

— Słyszałeś? — zapytał.

— Nie. Z kimś rozmawiałem. Nie wiedziałem, że tak szybko skończysz.

— Widziałeś ją? Wiesz, co powiedziała?

— ...chyba trzeba by z nią pójść... chociaż ją odprowadzić... jest... chyba trzeba ją chociaż

odprowadzić...

— Pani Agnieszka — powiedział cicho Major. — Ładne imię, delikatne — dodał. —

Agnieszka... Spojrzał na Psychologa i wycedził przez zęby: — Wiesz, nie wiedziała, jaki dziś
dzień, opierdalała mnie, że zawracam jej głowę i przeszkadzam w jakichś ważnych sprawach, a
nie wiedziała nawet, jaki dziś dzień. Nie wiedziała, kiedy widziała córkę ostatni raz — mówił
coraz głośniej — i nie wiedziała, że córka ma wadę serca. Rozumiesz?! — teraz już krzyczał.

— Nie wiedziała, że córka ma wrodzoną wadę serca, rozumiesz? Rozumiesz?!

Oparł głowę o ścianę i głęboko się zaciągnął. Spojrzał jeszcze raz na Czackiego i

powiedział już ciszej:

— Więc nie mów mi, że chyba trzeba ją chociaż odprowadzić, Chryste, Psycholog, nie

mów mi takich rzeczy.

Patrzył na Majora i nie wiedział, co powiedzieć. Czekał więc i palił papierosa. Zaraz mu

przejdzie, pomyślał, jest twardy, więc zaraz mu przejdzie.

— Miała takiego kaca, że prawie mnie we łbie łomotało

— powiedział Major po chwili. Zdusił niedopałek obcasem buta i znowu wzruszył

ramionami. — Chuj z nią, mamusią — dodał.

Czacki patrzył na przyjaciela i myślał, że rzeczywiście już dawno nie rozmawiali, że

może powinni znowu zacząć?

— Kto to jest Sabina... nie pamiętam jak dalej. Młoda, ładna, z dobrą figurą...

— Sabina Kąśliwa — Major spojrzał na niego i wyszczerzył zęby w uśmiechu.

— Żartujesz? Nie... to było jakoś inaczej.

— Młodszy aspirant Sabina Kańska. Sabcia Kąśliwa, a co? — wciąż się uśmiechał.

— Nic. To z nią rozmawiałem. Powiedziała, że zna tego gnoja od tej dziewczyny.

— Może i zna — odpowiedział Major. — Może i zna, ale to nieważne. Sprawa

zamknięta. Zgon naturalny. Żadnych obrażeń. Zgon naturalny. Możemy iść do domu.

Nie poszedł do domu. Poszedł w kierunku Żoliborza. Myślał, że jednak powinni ją

odwieźć. Widział, jak wyglądała, jak zareagowała. Wiele razy widział takie reakcje. Wtedy,
myślał, nie ma człowieka, wtedy jest tylko powłoka. Silna emocja, wywołana gwałtownym
przeżyciem, albo ostry nagły uraz, szok, który może spowodować zaburzenia somatyczne. I
psychiczne. Trauma...

Uśmiechnął się. Znowu jak na wykładzie, pomyślał.

Rozejrzał się i stwierdził, że jest za daleko, żeby iść. Odszukał przystanek. Wsiadł do

najbliższego tramwaju, stąd i tak wszystkie jechały prosto. Wysiadł na Starym Żoliborzu i
poszedł w kierunku plątaniny uliczek pomiędzy willami. To, co usłyszał od Majora, nie pasowało
mu do tego, co widział. Patrzył na nią dostatecznie długo, żeby mieć wątpliwości. Major ma
doświadczenie, to prawda, ale on rozmawia przede wszystkim z szumowinami. Od wielu lat. On
co prawda też, ale jednak... to jakieś przeczucie. Moje przeczucie, pomyślał, jest inne niż jego. Ja
jej nie słyszałem. Tylko ją widziałem. Wczoraj przyznałbym rację jemu, ale dzisiaj... już nie... w
każdym razie nie tak szybko. Widziałem, jak wyglądała, jak zareagowała. Dziś już nie

przyznałbym mu racji.

Zatrzymał się przed znanym już domem. Zawahał się. Spojrzał na zegarek i stwierdził, że

minęło dopiero około dwóch godzin, odkąd wyszła z komendy. Może jej nie ma?

— pomyślał. — Albo już jest nieprzytomnie zalana? Może Major ma rację? Agnieszka to

ładne imię, delikatne. Ale to nic nie znaczy, imiona nic nie znaczą.

Otworzył furtkę i ruszył w kierunku drzwi. Zakołatał i czekał. Jednak ktoś jest, pomyślał,

kiedy usłyszał kroki.

Drzwi otworzyła ona. Zdążył zauważyć, że jest w tym samym kostiumie, kiedy zapytała:

— Słucham?

Spojrzał na nią i zorientował się, że go nie poznaje.

— Igor Czacki, komisarz Igor Czacki — przedstawił się.

— Chciałbym...

— Już byłam w komendzie — przerwała mu. — Niedawno wróciłam. Czego jeszcze

chcecie?

— Wiem, że pani była — odpowiedział i jednocześnie pomyślał, że powiedziała „w

komendzie”, a nie „na komendzie”, i że to rzadkie, bo już prawie nikt, tak uważał, nie potrafi
mówić po polsku.

—Widziałem panią, stałem obok, kiedy pani wychodziła po rozmowie z komisarzem.

Spojrzała na niego uważniej i powoli pokręciła głową.

— Nie pamiętam — powiedziała. — I bardzo proszę mi dać spokój. Jeśli pan tam

rzeczywiście był i widział, to... to proszę mi dać spokój...

Widział, jak znowu zaczyna drżeć i spojrzał jej w oczy. Zaraz nie wytrzyma — pomyślał.

— Jakoś daje sobie radę, wygląda, że i tak nieźle, ale to za krótko. To jeszcze przed nią. A jednak
patrzył na nią z uznaniem.

— Chciałbym, jeśli pani pozwoli, chwilę porozmawiać. Widzi pani, pracowałem nad tą

sprawą, jeśli mogę tak powiedzieć, z komisarzem Maleszem. I chciałbym chwilę porozmawiać...
— spojrzał na nią wyczekująco i zaczął się zastanawiać, po co tu w gruncie rzeczy przyszedł i o
czym chce rozmawiać. Sprawa jest zamknięta, pomyślał, właściwie w ogóle nie ma sprawy.

— O czym chce pan ze mną jeszcze rozmawiać? Przecież sprawa jest zamknięta. Przecież

twierdzicie, że w ogóle nie ma sprawy, więc o czym, na Boga, chcecie jeszcze rozmawiać?

Spojrzał na nią z niepokojem. Znowu pomyślał, że ona za moment nie wytrzyma. Szybko

powiedział, że to nie oni chcą porozmawiać, ale on i że po prostu komisarz Malesz powiedział
mu po rozmowie rzeczy, w które on nie bardzo potrafi uwierzyć.

— Wie pani, o jakie rzeczy może mi chodzić?

— Pan Malesz... — powiedziała po chwili przerwy. — Pan Malesz jest nieokrzesanym,

wulgarnym gburem. — Spojrzała wyzywająco na Czackiego. — Pan Malesz jest grubym,
nieokrzesanym i śmierdzącym chamem.

Pomyślał, że chyba udało mu się chociaż na chwilę ją czymś zająć.

— Pan komisarz Malesz jest bardzo doświadczonym policjantem — odpowiedział

spokojnie. — Jest bardzo dobrym i doświadczonym policjantem. — Zobaczył jak zwężają się jej
źrenice, ale wytrzymał spojrzenie. — Jest też — dodał — rzeczywiście dość nieokrzesany. Bywa
— poprawił się — dość nieokrzesany. Poza tym — powiedział po chwili —jest moim
przyjacielem. Od wielu lat. Sławek jest moim przyjacielem. I ja mu mogę wiele wybaczyć. Ale
rozumiem panią. Pani nie musi mu nic wybaczać. Ale to bardzo dobry i bardzo doświadczony
policjant. I dobry przyjaciel.

Przyglądała mu się dłuższą chwilę i z rezygnacją odsunęła się na bok, robiąc przejście.

Wszedł. W domu panował półmrok. Okna były szczelnie zasłonięte ciężkimi zasłonami, światła

się nie paliły. Ludzie, pomyślał, niektórzy ludzie uciekają czasami od świata w noc. Tak jakby
uciekali do jaskini, do nory. Żeby poczuć się bezpiecznie. Albo raczej — bezpieczniej, poprawił
się.

Poprowadziła go przez hol do dużego salonu, który już znał, i do niskiego stolika z

dwoma antycznymi fotelami, które również już znał. Wskazała mu jeden, a sama z
westchnieniem opadła na drugi. Na stole nie było żadnej butelki ani karafki, ani szklanki, co
znowu przyjął z uznaniem. I z ulgą. Na stole w ogóle nic nie było. Pusta, nieduża tafla blatu.
Mała ładna lampa stała obok na podłodze. Wczoraj, przypomniał sobie, stała na stoliku.

Patrzyli na siebie w milczeniu i Czacki znowu pomyślał, że nie wie, po co właściwie

przyszedł i o czym chciał rozmawiać. A może nie chciałem w ogóle rozmawiać? — zastanowił
się. — Może chciałem po prostu zobaczyć, co się z nią dzieje? Może to tylko dawno miniona
ciekawość studiowania zachowań ludzi w ekstremalnych emocjonalnie sytuacjach? Zdawał sobie
sprawę, że to nieprawda. Tej ciekawości już dawno w nim nie było. Widział dostatecznie dużo
takich ludzi i wiedział, że te reakcje, te zachowania, były podobne. Nie takie same, ale w gruncie
rzeczy podobne.

Kilka różnych strategii i tyle, różnice w zakresie zmienności indywidualnej. Wiedział

więc, że to nie to. Nie wiedział tylko, co. Wyjął paczkę papierosów i wyciągnął w kierunku
kobiety. Przecząco pokręciła głową.

— Nie palę — powiedziała. — Gdybym mogła prosić również pana o niepalenie,

byłabym wdzięczna.

Ze zdziwieniem uniósł brwi.

— W komendzie wyglądało, jakby pani paliła, więc...

Teraz ona spojrzała na niego ze zdziwieniem, a on przypomniał sobie, że w gruncie

rzeczy to, co widział, to to, że dwa razy trzymała papierosa, jednego przypaliła, ale się nie
zaciągnęła. I że oba papierosy zgubiła, nawet o tym nie wiedząc.

— Nie pamiętam. Pana też nie pamiętam. Nie pamiętam, jak doszłam do domu.

Pamiętam, co usłyszałam od tego pańskiego przyjaciela. Potem już niewiele.

— Byłem tu wczoraj — powiedział, przyglądając się jej uważnie.

Popatrzyła na niego i wzruszyła lekko ramionami z rezygnacją.

— Więc to pewnie pan zostawił tę wiadomość na stoliku?

— Tak.

— Jeśli panu powiem, że to był pierwszy raz od dawna, nie uwierzy mi pan?

— To będzie raczej bez znaczenia — stwierdził, cały czas uważnie się jej przyglądając.

Była blada, oczy miała spuszczone. Tylko czasami podnosiła głowę, kiedy mówił. Kiedy ona
mówiła, nie patrzyła na niego.

— Rzeczywiście — kiwnęła głową. — To bez znaczenia.

Podniosła wzrok i zapytała, o czym chciał z nią rozmawiać. I po co. Przyznał, że nie wie,

że nie jest pewien, że chyba chodzi o to, że niektóre rzeczy mu się nie układają.

— Jakie? — zapytała. — Przecież sprawa jest zamknięta — dodała z goryczą. —

Przecież w ogóle nie ma sprawy. Zgon naturalny.

Jej głos się lekko załamał, poderwała rękę do twarzy i zasłoniła ją dłonią. Sięgnął do

kieszeni i podał jej chusteczkę. Lekko kiwnęła głową.

— Właśnie takie — powiedział.

Spojrzała na niego, już opanowana. Jest silna, pomyślał, albo wytrenowana, ale to i tak

przyjdzie. Zawsze przychodzi. Rachunek za emocje, za życie. Zawsze przychodzi.

— Sławek powiedział mi, że nie wie pani, kiedy ostatnio widziała córkę.

Wyprostowała się i pochyliła w kierunku Czackiego.

— I co jeszcze panu powiedział?

— Że nie wiedziała pani, jaki jest dzień.

—A to, że nie wiedziałam, że była chora? — Jej oczy zwęziły się, splotła dłonie palcami

tak mocno, że pobielały.

— To też mi powiedział — przytaknął, nie odwracając od niej wzroku.

Popatrzyła na niego jeszcze chwilę, a potem rozluźniła się i oparła. Zamknęła oczy.

— Rzeczywiście — szepnęła. — Nie wiedziałam.

Zapadła cisza. Czacki wyjął papierosa z paczki i włożył

do ust. Przez chwilę szukał zapalniczki, wyjął ją, chciał zapalić. Spojrzał na kobietę, która

teraz przyglądała mu się uważnie. Cofnął rękę, przypominając sobie o jej prośbie, ale po chwili
wahania jednak zapalił. Zaciągnął się głęboko i wypuścił długą, gęstą chmurę dymu. Wstała,
przeszła koło niego i zniknęła mu za plecami. Za chwilę wróciła i postawiła przed nim
porcelanowy spodek pod filiżankę.

Usiadła w fotelu. Wskazał na paczkę papierosów, ale pokręciła głową.

— Mówiłam panu — powiedziała. Skinął głową. — Igor to rzadkie imię. W Polsce.

Ładne, ale rzadkie.

— Agnieszka to też ładne imię. Nie tak rzadkie, ale też ładne. Komisarz Malesz

powiedział, że jest delikatne. I ładne. Tak powiedział: Agnieszka to ładne imię, i delikatne.

— Też pan tak sądzi? — spojrzała na niego.

— Tak.

— Niezależnie od tego, co pan widział wczoraj i czego się pan dowiedział dzisiaj?

— Imię to imię — odpowiedział. — Poza tym wczoraj widziałem co innego, a dzisiaj co

innego. Pewnie właśnie dlatego przyszedłem.

Palił, strzepując popiół na spodek, a ona milczała.

— Nie sądzę — zaprzeczyła, uważnie mu się przypatrując. — Nie sądzę, że dlatego.

Co mam jej powiedzieć? — zastanawiał się. — Ze sam nie wiem?

— Mam córkę prawie w takim wieku, jak Emilia — odezwał się wreszcie. — Podobną do

Emilii... — przerwał na chwilę. — Może właśnie dlatego? A może również dlatego?

— Jak ma na imię?

— Ilona.

— To też rzadkie imię. Trochę... — szukała słowa — ...trochę twarde. A jak ją pan

nazywa? No... jak się pan do niej najchętniej zwraca? — dodała, widząc, że chyba nie rozumie
pytania.

— Ilczak — powiedział po namyśle — albo Ilaszek. Tak, Ilaszek, tak chyba najczęściej.

Tak o niej myślę. Ilaszek.

— To bardzo ładne zdrobnienie. Już nie takie twarde. Delikatne. Kocha ją pan?

Popatrzył na nią i kiwnął głową.

— Tak — przytaknął. — Bardzo.

Żadne się nie odzywało, patrzyli gdzieś w swoje strony, Czacki zaciągnął się ostatni raz i

zdusił niedopałek na spodku.

— Emilia to też ładne imię — Czacki przerwał milczenie.

Uśmiechnęła się na chwilę, słabo. Ma ładny uśmiech, pomyślał. Czekał.

— Nie wiedziałam o jej chorobie. Milę wychowywała babcia. Moja mama. Na wsi.

Pewnie dlatego. — Zamyśliła się. —Ale przecież to mnie nie usprawiedliwia. Sądzi pan, że
jestem wyrodną matką?

— Nie wiem —- odpowiedział. — Nie mnie to osądzać. To właściwie pani problem, pani

będzie z tym żyć. — Wiedział, że jest obcesowy, ale nie chciał rozmowy o sumieniu i

moralności. Nie potrafił już takich rozmów prowadzić. I nie lubił. Niecierpliwiły go, a nie chciał
się zniecierpliwić. Robił się wtedy czasami agresywny, a to nie było miejsce ani czas na
podnoszenie głosu.

Spojrzała na niego i kiwnęła głową.

— Ten dom kupiliśmy na początku mojego pierwszego małżeństwa — zaczęła, a on

mimowolnie westchnął. Spojrzała na niego uważnie.

— Nie chce pan historii? — zapytała.

— Nie... nie wiem — zająknął się. Uciekł wzrokiem przed jej spojrzeniem. Poczuł się

niezręcznie. Przypomniał sobie Majora, kiedy tamten mówił, że psychologiem się jest już
zawsze. Spojrzał na nią i powiedział, że nie wie, czy chce.

—.. .ale niech pani mówi, proszę mówić. Niech pani mi powie, żebym mógł zrozumieć.

Chyba potrzebuję zrozumieć.

— Co zrozumieć?

— Dlaczego dzieją się niektóre rzeczy.

— Takie, że matka pijaczka nie wie o śmiertelnej chorobie córki, choć twierdzi, że ją

kocha?

Popatrzył na nią i ponownie westchnął.

— Nie — odpowiedział. — To akurat wiem. Nie wiem, dlaczego ludzie przestają ze sobą

rozmawiać. Dlaczego przestają się znać — popatrzył na nią i dokończył: — Dlaczego tak łatwo
jest wszystko rozpieprzyć, a potem nie ma nawet co zbierać, nic nie można naprawić.

Tym razem to ona popatrzyła na niego uważnie i po chwili westchnęła.

— Ten dom kupiliśmy na początku mojego pierwszego małżeństwa — zaczęła jeszcze

raz.

Rozmawiali kilka godzin. Kończyli, spacerując krętymi uliczkami wśród willi z

zadbanymi ogrodami. Czacki niemal siłą zmusił ją, żeby wyszli.

— Będzie pani miała jeszcze dość czasu, żeby siedzieć w mroku.

Kiedy się żegnali pod furtką jej domu, sięgną! po długopis i kawałek kartki i zapisał jej

swój numer.

— Po co? — zapytała.

— Może będzie chciała pani zadzwonić — odpowiedział. Popatrzył na nią i dodał: — To

się jeszcze nie zaczęło. Dopiero przyjdzie. Wie pani, o czym mówię. Może dopiero jutro, a może
już dziś. A może trochę później, ale przyjdzie. I wtedy nie jest łatwo... — przerwał i przyglądał
się jej. — Wie pani — dodał — mam jeszcze kilkoro znajomych terapeutów ze studiów. —
Uniosła pytająco brwi. — Z psychologii —wyjaśnił. — To dobrzy fachowcy znają się na swojej
robocie.

— Jest pan psychologiem? — spojrzała na niego ze zdziwieniem. — Nie widać tego... to

znaczy... nigdy bym nie pomyślała...

— Już nie jestem. W każdym razie tak myślę, chociaż Major mówi, że psychologiem jest

się już zawsze — uśmiechnął się słabo.

— Major?

— Komisarz Malesz.

— Jest majorem?

— Nie, taką ma ksywkę — uśmiechnął się znowu, szerzej. — Jest komisarzem.

— Dlaczego nazywa go pan majorem?

— Niech go pani sama zapyta, jak się kiedyś spotkacie — popatrzył na nią. — Warto go

poznać, niezależnie od tego, co pani o nim myśli.

Wzruszyła ramionami, spojrzała na kartkę z numerem telefonu i trzymając już dłoń na

klamce furtki, spytała:

— Sądzi pan, że będę potrzebowała psychologa?

— Nie wiem.

Pożegnali się. Kiedy zniknęła za drzwiami, pomyślał, że tak. Że doskonale wie, że będzie

potrzebowała. Nie wiedział, czy będzie go szukać, ale że będzie potrzebować — był pewien.
Spojrzał na zegarek i aż gwizdnął. Prawie pięć godzin. Było już zupełnie ciemno.

Nie chciało mu się wracać do domu. Ruszył w kierunku placu Inwalidów. Jeszcze raz

popatrzył na zegarek i stwierdził, że raczej nie będzie już żadnego tramwaju ani autobusu. Jakiś
nocny może by się trafił, ale nocnych nie lubił. Zresztą było ciepło i poza tym miał o czym
myśleć. Postanowił się przejść. Do śródmieścia nie było aż tak daleko, trzydzieści, może
czterdzieści minut i będzie u siebie. Wypali parę papierosów i już.

Zastanawiał się nad tym wszystkim, co usłyszał. Pani Agnieszka, pomyślał, Aga... To

chyba nie była najszczęśliwsza kobieta na świecie. Ale przynajmniej miała takie chwile. Kiedyś.
Nie takie krótkie, ale też i nie najdłuższe. A teraz? Teraz, pomyślał, już pewnie jest po
wszystkim. Był pewien, że nie będzie piła. Usiądzie i będzie myślała. Aga. Może wyciągnie
jakieś zdjęcia i będzie oglądać, może zadzwoni do kogoś, może do ojca Emilii? Jego Major nie
próbował odszukać. Po co. Namierzyli przecież matkę. To wystarczy. Jednak Major się mylił, a
on miał rację. Tę intuicyjną rację. Major za dużo jednak przestaje z szumowinami. Chyba
rzeczywiście muszą znowu zacząć rozmawiać. Już chyba pora, chyba nadszedł czas. Mnie,
pomyślał, mnie też to się pewnie przyda.

Pomyślał o córce. Zatrzymał się, rozejrzał i usiadł na ławce. Przypomniał sobie fragment

rozmowy z Agą. Ciekawe, pomyślał, ale tak właśnie zaczął o niej myśleć. Nie „ta kobieta” i nie
„Agnieszka” ani „pani Agnieszka”. Nawet nie „Natolska”, „Agnieszka Natolska”, ale właśnie
Aga.

Przypomniał sobie, jak zerknęła na kartkę z jego numerem i zdziwiona stwierdziła, że to

numer stacjonarny.

— Nie mam komórki — wyjaśnił.

— Nigdy pan nie miał?

— Nigdy — przyznał.

Popatrzyła na niego z jakimś cieniem rozbawienia i uwagi.

— Jest pan jakiś... jest pan taki... dziewiętnastowieczny — powiedziała.

Uśmiechnął się do tego wspomnienia.

Przypomniał sobie również, jak próbował jej powiedzieć, czego nie rozumie w ludziach i

znowu wróciły mu przed oczy postaci. Ilczak, jej matka, a jego żona, jego rodzice... Potrząsnął
głową, żeby to odpędzić. Był już niedaleko domu. Widać było kamienicę przy placu Trzech
Krzyży.

Cały dzień siedział w domu. Obudził się koło południa i otworzył okno. Nigdzie się nie

wybierał, ale się ogolił. Włączył telewizor na jakiś kanał sportowy i przez chwilę oglądał
powtórkę z bezładnej kopaniny polskiej ligi. Zmienił kanał raz, drugi i trzeci, a potem wyłączył
telewizor i nastawił płytę. Czarny ebonit na „Bernardzie”. Wyregulował obroty i opuścił ramię.
Johann Christian Bach, koncerty na harfę. Rozejrzał się i uznał, że musi trochę posprzątać, że już

najwyższa pora, bo zaczyna wyglądać, jakby mieszkał w komórce.

Zaczął od kuchni. Wymył wszystkie naczynia zalegające zlew, potem otworzył lodówkę i

powyrzucał wszystkie zeschnięte resztki. Skończyła się pierwsza strona płyty. Odwrócił ją i
poczekał na pierwsze delikatne dźwięki. Wrócił do kuchni, wyjął słoik z kawą i przesypał garść
do ręcznego młynka. Zmełł, przesypał do dżezwy trzy łyżeczki, zalał wodą, dorzucił dwa
goździki i postawił na najmniejszy palnik kuchenki. Po kuchni zaczął się rozchodzić przyjemny,
mocny aromat kawy. Zmniejszył płomień i przez kilka minut mieszał kawę, nie przerywając
gotowania, a potem przelał ją do filiżanki, filiżankę postawił na spodku i poszedł do pokoju.
Zamienił płyty. Tym razem wybrał dojrzałość i precyzję ojca, Wariacje Goldbergowskie,
wykonane na klawesynie. Usiadł w fotelu i wziął filiżankę. Upił łyk, posmakował, upił jeszcze
jeden i z ulgą opadł na oparcie. Zamknął oczy, popijał kawę i słuchał. Dwadzieścia dwie minuty,
pomyślał, zanim będę musiał zmienić stronę. A potem następne dwadzieścia minut. Dopiero
później, postanowił, znowu weźmie się za sprzątanie. Pozostały dwa pokoje i łazienka.

Wysłuchał obu stron płyty i dopił kawę. Poszukał papierosa i zapalił ostatniego z paczki.

W małym pokoju było mniej sprzątania, tam pracował. Biurko, wygodny fotel, lampa i dwa
regały z książkami, gazetami, które uważał za ważne, pismami, które uważał za ważne i z jakimiś
szpargałami, o których najczęściej nie pamiętał, a które kiedyś dawno pewnie także uważał za
ważne. Na podłodze dywan, na biurku komputer, z którego rzadko, ale jednak korzystał... Uwinął
się z tym w pół godziny. Kiedy skończył, zastanowił się, czy wyjść po papierosy teraz, czy
dopiero po dużym pokoju, a przed łazienką. Postanowił nie przerywać, dobrze mu się sprzątało.
Duży pokój okazał się bardziej wymagający. Ząjął mu ponad dwie godziny i wywołał zadyszkę.
Usiadł na chwilę w fotelu, żeby odsapnąć. Spojrzał za okno i stwierdził, że zaczyna zmierzchać.
Podniósł się i wyszedł.

Kupienie papierosów zajęło mu kilkanaście minut, ale postanowił się jeszcze kawałek

przejść, nie chciało mu się wracać. Łazienka — to było duże wyzwanie. Zatrzymał się na chwilę
przy księgarni i spojrzał na wystawę. Mnóstwo książek, mających coś wspólnego z psychologią.
Poradniki, samouczki, drogi do sukcesu czyjeś, czyjeś, czyjeś. Skrzywił się, westchnął i zaczął
wracać.

Nie mylił się co do łazienki. Zajęła mu półtorej godziny. I nie zapalił, dopóki nie

skończył. Poszedł do kuchni zrobić herbatę i uświadomił sobie, że nic nie jadł. W lodówce
znalazł dwa jajka. Całą resztę rano wyrzucił. Zaparzył herbatę, a jajka zaczął gotować. Spojrzał
na zegarek — trzy i pół minuty od momentu, kiedy woda zacznie wrzeć. Na półmiękko. Nie był
głodny, ale uznał, że te dwa jajka może zjeść. Bez pieczywa. Pieczywa nie miał.

W łazience odkręcił kurek nad wanną i poszedł do małego pokoju, żeby wybrać książkę.

Był spocony, zakurzony i zmęczony.

Nie wiedział, czy ma ochotę na jakąś specjalną lekturę. Raczej po prostu chciał poczytać,

oderwać myśli od innych spraw, które zaczęły się niebezpiecznie zbliżać. Nie był pewien, czy ma
na te myśli ochotę... albo raczej był pewien, że nie ma. Przez chwilę zastanawiał się również, czy
to nie obawa przed czymś, co może mu zabrać spokój. Tak jakbym miał ten spokój Bóg wie jak
ogromny — zaśmiał się w duchu. Przepatrywał półki. Potem zamknął oczy i na chybił-trafił
sięgnął przed siebie. Namacał twardy grzbiet, spojrzał: Obietnica poranka. Gary. Ucieszył się.
Lubił jego frazę, lubił melodię tej książki, jej melancholię, dystans i jakiś podskórnie kipiący
emocjami żal... smutek... Poszedł do łazienki i zakręcił wodę. Sprawdził temperaturę i uznał, że
akurat zdąży zjeść, zanim woda trochę przestygnie.

Jadł, czytając, bez apetytu. Potem wrócił do łazienki, rozebrał się, ubranie wrzucił do

wiklinowego kosza z brudami i zanurzył się w wodzie. Wziął książkę.

Zdążył doczytać do połowy, kiedy odezwał się dzwonek.

Otulony w szlafrok podszedł do drzwi. Wcześniej spojrzał na zegarek. Po dziewiątej.

Otworzył. W drzwiach stał Major.

Minął zaskoczonego Czackiego i wszedł. Powiesił płaszcz na mosiężnym wieszaku i

poszedł do pokoju. W ręce trzymał plastikową torbę. Czacki, wciąż zaskoczony, zamknął drzwi i
poszedł za nim. Major już siedział w fotelu i wyszczerzał zęby w uśmiechu.

— Cześć — powtórzył i wskazał na torbę. — Dziś są moje imieniny.

— Raczej nie są — odpowiedział Czacki po namyśle — i jeszcze długo ich nie będzie.

— Nie tak długo. A poza tym mogłyby być — Major sięgnął po torbę i wyjął butelkę. —

Masz. Twój ulubiony. Jeśli się nic nie zmieniło.

Czacki złapał rzuconą w jego stronę butelkę i zerknął na etykietę. Calvados Le Pére Jules.

Uśmiechnął się.

— Nie zmieniło się — przyznał — ale nie wiem, czy ja w ogóle jeszcze piję. — Cały czas

patrzył na etykietę.

— Dziś są moje imieniny — powtórzył Major z dziecięcym uporem i się uśmiechnął — a

nawet jak jeszcze nie są, to niedługo będą. Poza tym... dawno mnie tu nie było. — Rozejrzał się.
— Jakoś tu... porządnie. — Spojrzał na Czackiego. — Trzeba znowu zacząć rozmawiać. Więc
ustalmy, że jeszcze pijesz — zastanowił się — albo znowu. Wiesz, ile to kosztowało?

Czacki się uśmiechnął. Przypomniał sobie smak dobrego calvadosu i poczuł, jak ślinianki

wzięły się do roboty.

Usiadł w drugim fotelu, popatrzył na przyjaciela i otworzył butelkę. Zbliżył szyjkę do

nosa i powąchał. Zmrużył oczy, a po chwili spojrzał przekornie na Majora, przystawił szyjkę do
ust i pociągnął zdrowy łyk.

— Hej, hej, hej! — zawołał Major i zerwał się, próbując odebrać Czackiemu butelkę. —

Hola, hola, nie tak na raz!

Czacki roześmiał się, odstawił butelkę na stolik, wstał i poszedł do kuchni. Za chwilę

wrócił z dwiema szklaneczkami.

Rozmawiali i popijali wolno, z namaszczeniem, smakując. Mówili o starych sprawach i o

niedawnych. O zmianach i o rozgrywkach ligowych. Starannie omijali ważne rzeczy. Obaj czuli,
że to jeszcze za wcześnie. Za długo nie rozmawiali.

Do północy wypili połowę z trzech czwartych litra, jakie mieściła butelka. Czacki zaczął

opowiadać o Natolskiej, kiedy zadzwoniła komórka Majora.

Zdziwiony wyjął ją z kieszeni, spojrzał na ekranik, spojrzał na Czackiego, wzruszył

ramionami i odebrał połączenie. Słuchał przez chwilę lekko znudzony. Zakrył mikrofon i nie
przestając słuchać, powiedział Czackiemu, że to jakiś dziennikarz pyta o tę młodą Natolską, która
zmarła.

— Tak — mówił Major do rozmówcy — rzeczywiście, zmarła, tak, przedwczoraj

zostaliśmy powiadomieni... nie, nie będziemy spr... — zobaczył, że Czacki wstał i daje mu
rozpaczliwie jakieś znaki. — Chwileczkę — powiedział i zakrył mikrofon. Spojrzał zdziwiony na
Czackiego i uniósł pytająco brwi.

— Nie mów mu — szepnął Czacki — nie mów mu nic ważnego... powiedz... nie wiem,

powiedz, że sprawdzamy.

— Major patrzył na niego zaskoczony. Kiwnął nieznacznie głową i odsłonił mikrofon.

— Nie — powiedział — nie będziemy sprawy komentować. Mogę tylko powiedzieć, że

sprawdzamy jeszcze kilka rzeczy... tak — przytaknął, patrząc w oczy Czackiemu

— nie zamykamy.

Rozłączył się i utkwił wyczekujące spojrzenie w Czackim.

— No i co? — zapytał.

— Nic... nie wiem — odpowiedział Czacki. — Sam nie wiem... — Wzruszył ramionami.

— Sam nie wiem, ale... zobacz, jest po północy... i co? I jakiś dziennikarz przypomina coś sobie i
dzwoni do ciebie? W środku nocy? W takiej jakiejś żadnej sprawie? Przedstawił się? Jak się
nazywał?

Major się zastanowił.

— Jakoś na „r”... albo może z wyraźnym „r”? Z jakiegoś babskiego pisma. Powiedział, że

ta Natolska to jakaś znana kreatorka mody czy jakoś tak. I że dostali informację, że zmarła jej
córka... — Zastanowił się. — Hmm... ciekawe, skąd? I że jeśli to prawda, to chcieliby być
pierwsi z materiałem... O co ci chodzi?

— Nie wiem — Czacki był zakłopotany. — Naprawdę nie wiem. Coś mnie tknęło.

Zobacz — powtórzył —jest północ i ktoś cię znalazł... Pomyśl, w takiej żadnej sprawie... Nie
mogli poczekać do rana? Kto o tej porze pracuje...? — Zamyślił się. — Wiesz, byłem wczoraj u
Natolskiej. — Zobaczył zdziwione spojrzenie Majora. — Byłem u niej — ciągnął — i kilka
godzin rozmawialiśmy...

Major patrzył na niego w milczeniu i czekał.

— Nie wiem, dlaczego mnie to zakręciło, ten telefon. Chyba intuicja. Nie wiem co, coś

jest nie tak... jest północ... — mówił zamyślony.

— Po co do niej poszedłeś?

— Nie wiem — przyznał Czacki.

Major nalał do szklanek wódkę i wypił swoją porcję. Czacki zrobił to samo.

Patrzyli na siebie bez słowa. Czacki wstał i podszedł do gramofonu. Poszperał na półce z

płytami i wyjął jedną. Nastawił i wrócił na fotel. Rozległy się pierwsze takty koncertów na flet
Antonia Lucia Vivaldiego, kiedy po raz drugi zadzwoniła komórka Majora.

Major spojrzał na wyświetlacz, potem na Czackiego i odebrał. Słuchał przez chwilę.

— Wypadek? — zapytał lekko znudzony i zniecierpliwiony, ale po chwili zmarszczył

brwi i jeszcze raz spojrzał na Czackiego. Jeszcze chwilę słuchał, podziękował i przerwał
połączenie.

Czacki przyglądał się, jak Major nalewa sobie calvadosu, wypija jednym haustem i

znowu nalewa. Tym razem i Czackiemu. Popatrzył na niego, wziął swoją szklankę i wskazał mu
jego. Wypili razem.

— Co? — zapytał Czacki.

— Dzwoniła Kąśliwa.

— Kto?

— Sabina Kańska. Młodszy aspirant Sabcia Kąśliwa. — Popatrzył na Czackiego i wolno

powiedział: — Tego szczeniaka potrącił samochód.

— Jakiego szczeniaka?

— Tego od młodej Natolskiej.

Czacki przez moment się zastanawiał.

— Wypadek? — zapytał.

— Nie — zaprzeczył Major. — Nie wypadek. — Uważnie przyglądał się Czackiemu. —

Potrącił go samochód, kiedy przechodził na drugą stronę ulicy. Na światłach i na zebrze. A kiedy
wstawał, samochód na wstecznym uderzył go drugi raz. Przejechał po nim. — Wpatrywał się w
Czackiego. Przez chwilę milczał, a potem dodał: — Kańska ma dyżur. Dali jej znać przez radio...
dwóch krawężników akurat tam było... niedaleko... dlatego tak szybko. Sprawdzili jego
dokumenty i dali znać na dyżur... — Patrzył badawczo na Czackiego. — A ona dała znać mnie.

— Nie spuszczał wzroku z przyjaciela. — Mówisz: intuicja?

Śnił mi się chomik, pomyślał Czacki. Nic nie powiedział.

— Chodź — ponaglił Major — to niedaleko. A pojechać i tak nie możemy — wskazał

butelkę. — Chodź — powtórzył. — Może wracamy do sprawy?

Major rozmawiał z dwoma policjantami, od czasu do czasu coś notował. Obok stał

radiowóz. Policjanci z drogówki mierzyli, fotografowali i też coś zapisywali. Karetka pogotowia
stała trochę dalej, przy krawężniku. Lekarz znudzonym głosem powiedział, że oni nie mają tu nic
do roboty.

— Zeskrobywać go nie będziemy — stwierdził — za bardzo się przykleił.

Czacki ominął go bez słowa. Podszedł do ciała. Dżinsy, buty sportowe, wyświechtana

kurtka udająca wojskową, nic szczególnego. Czekał na Majora.

— Było tak — powiedział, podchodząc do Czackiego. — Chłopak szedł z tamtej strony

— wskazał w kierunku Hożej — i tu przechodził przez jezdnię. Samochód jechał za nim powoli z
wyłączonymi światłami. Tak im się wydaje — wskazał na policjantów, z którymi rozmawiał —
bo nie mogli sobie przypomnieć, żeby coś wcześniej zwróciło ich uwagę. Stali tu z dziesięć
minut. Kiedy chłopak wszedł na jezdnię, samochód gwałtownie przyspieszył i uderzył go.
Podrzuciło go podobno ze dwa metry w górę — spojrzał w kierunku zwłok. — Usłyszeli
samochód i uderzenie i wychylili się z bramy. Chłopak próbował się podnieść i wtedy samochód
cofnął się i przejechał po nim. Byli przy tamtej latarni — wskazał miejsce kilkanaście metrów
dalej — i zaczęli biec. Wtedy chyba ich zobaczyli ci w samochodzie i odjechali. Duży, czarny,
może mercedes. Tyle widzieli. Tutaj jest zepsuta latarnia, więc niewiele widać, powiedzieli.
Numerów nie zauważyli, możliwe, że były zasłonięte. Kańska zawiadomiła patrole, już go
szukają. Pewnie znajdziemy go gdzieś spalonego. — Major wzruszył ramionami. — Sprawdzili,
co z nim. — Kiwnął głową w kierunku chłopaka. — Jeden zgłosił to przez radio, a drugi znalazł
portfel i dokumenty. Niczego więcej nie ruszali. Ci z drogówki też nie.

Czacki się nie odzywał. Wrócili do zwłok i zaczęli się rozglądać. Ślady opon były już

pomierzone, opisane i obfotografowane. Uklękli i spojrzeli z bliska. Major westchnął i zaczął
przeszukiwać kieszenie chłopaka. Podszedł do nich jeden z policjantów z radiowozu i spytał, czy
chcą rękawiczki. Major pokręcił przecząco głową.

— Ale możecie dać torebki — poprosił. — I puśćcie karetkę — dodał. — Zaraz powinni

przyjechać z Oczki.

Policjant kiwnął głową i odszedł. Wrócił z torebkami i podał je Majorowi. Potem poszedł

w kierunku karetki.

— Jaki prokurator? — zapytał Czacki.

— Chyba Marianek — odpowiedział Major. — W każdym razie chciałbym. Miałbym

spokój. Zaraz powinien być.

Major znalazł telefon komórkowy, wyjął go dwoma palcami i włożył do jednej z torebek.

Szukał dalej; jakieś pieniądze, kilka zmiętych kartek, paczka papierosów, zapalniczka, nic nie
oglądał, wszystko wkładał do torebek i chował do kieszeni płaszcza. Szukał dalej.

Czacki podniósł się i odszedł kilka kroków. Zapalił papierosa. Patrzył na zwłoki i myślał,

że w przypadku takich chłystków nie odzywa mu się sumienie, że do nich nie mają zastosowania
te zasady, które każą mu nie godzić się ze śmiercią na przykład Emilii. Pomyślał, że to powinien
być sygnał alarmowy dla jego sumienia, ale nie był. Pewnie dlatego, stwierdził, chciałbym już
odejść. Zupełnie. A w każdym razie powinienem odejść. Pół etatu to cały czas praca. Palił i
patrzył, jak Major podnosi się i idzie w jego kierunku, trzymając coś w ręce.

— Zobacz — powiedział i podał Czackiemu torebkę z kilkoma tabletkami luzem.

— Co to?

— Nie wiem. Damy do zbadania. Raczej nie żadne prochy, ale zobaczymy.

Usłyszeli jadący samochód i obejrzeli się. Obok nich zatrzymał się radiowóz i wysiadł z

niego mężczyzna w cywilnym ubraniu.

— Marianek — szepnął Major — dobra moja. — Poczekał, aż tamten się zbliży. —

Dobry wieczór, panie prokuratorze — przywitał się, wyjmując papierosa i wyciągając paczkę w
jego kierunku.

Prokurator pokręcił głową.

— Zabierz to gówno — powiedział. — Już dwa miesiące nic. — Wyszczerzył zęby w

uśmiechu i spojrzał na nich. — Major i Psycholog, no proszę... — nie przestawał się uśmiechać.
Podszedł bliżej i pociągnął nosem. — Piłeś, Malesz

— warknął. — I ty pewnie też? — spojrzał na Czackiego.

— Ty też — Major pociągnął ostentacyjnie nosem i zaciągnął się głęboko. Nie spuszczał

wzroku z prokuratora. Tamten próbował wytrzymać spojrzenie, ale w końcu rozciągnął usta w
uśmiechu i wzruszył ramionami.

— A co można robić innego we wtorkową noc? Co mamy?

— Pewnie morderstwo, może zabójstwo.

— Może... może... A coś przypuszczasz?

— Ja nie przypuszczam — odpowiedział Major —ja się dowiaduję. Dopiero potem

zaczynam przypuszczać.

— Do jutra do południa raport u mnie na biurku, OK?

— Do jutra do wieczora — odpowiedział Major. — Jeśli mogę prosić... — dodał z

uśmiechem. — A jeszcze lepiej pojutrze rano. Muszę coś dać do zbadania, OK?

— A ty, Psycholog, coś przypuszczasz? — zwrócił się do Czackiego.

— Ja nie przypuszczam — zaprzeczył Czacki, przyglądając się prokuratorowi

zmrużonymi oczami, trzymając w ustach papierosa. — Ja czekam, aż Major się dowie i powie
mi, co przypuszcza. I wtedy ja zaczynam przypuszczać.

Prokurator spojrzał na obu. Przestał się uśmiechać i zaczął iść w kierunku zwłok. Kiedy

ich mijał, rzucił: — OK, pojutrze rano.

— Możemy wracać do domu — powiedział Major. — Zaraz go zabiorą. Ciekawe, czy

jest tam jeszcze ta mała Natoł- ska... Może sobie coś wyjaśnią — zaśmiał się.

Czacki się nie zaśmiał. Spojrzał na zegarek. Była czwarta.

— Trzeba by się przejść chociaż po tych knajpach i popytać... — zatoczył ręką wokoło.

Major się zastanowił.

— E tam! — machnął ręką. — Jest wtorek. Tam już pewnie nikogo nie ma. Nie mamy

zdjęcia. Nawet tu nie ma kogo popytać. Żadnych mamusiek — rozejrzał się. — Śpią już, albo się
pochowały. Jutro wieczorem się przejdziemy, jak to wszystko ożyje. Dokończymy calvados?

— Dokończmy — zgodził się Czacki.

Major podszedł jeszcze na chwilę do policjantów i o czymś rozmawiał. Czacki widział,

jak skinęli głowami.

— Poprosiłem ich, żeby się poszwendali. Jak kogoś zobaczą w okolicy, żeby go

przesłuchali i zanotowali dane. Jutro rano dadzą znać, czy coś znaleźli.

Szli trochę naokoło, do placu Konstytucji i dalej, przez plac Zbawiciela do Alei

Ujazdowskich, a potem wzdłuż parku do placu Trzech Krzyży. Czacki lubił ten kawałek miasta, a
Major się nie sprzeciwił. Było zupełnie pusto, jakieś pojedyncze samochody od czasu do czasu,
ze dwa patrole na wpół śnięte.

Do domu dotarli około piątej. Zdjęli płaszcze i usiedli w fotelach. Major sięgnął po

butelkę i nalał. Parę kropli wylał na stolik. Obaj wypili jednym haustem. Czacki wstał i poszedł
do kuchni. Przygotował dwie filiżanki kawy. Tym razem dodał do kawy wanilię, o tej porze
powinna ich nieco orzeźwić. Wrócił do pokoju i postawił obie filiżanki na stole. Major sięgnął po
swoją, wciągnął aromat i upił łyk.

— Nie rozmawiamy — odezwał się Major.

— Nie rozmawiamy — zgodził się Czacki.

Patrzyli na siebie.

— Może wpadniesz kiedyś do nas? — zaproponował Major. — Jadwiga czasami pyta o

ciebie.

— Były przyjaciółkami — odpowiedział Czacki. — Nie wiem, czy bym potrafił... czy to

dobry pomysł... Będziemy udawać? Po co udawać?

— Sporo lat minęło. Różne rzeczy się zmieniły, przestały być takie ważne... Jadwiga cię

lubi... wtedy też, tylko nie mogła zrozumieć, nie mogła się pogodzić... Podobasz jej się za córkę.

Czacki spojrzał na zdjęcia stojące na regale. Była na nich Ilona w różnym wieku. Na

jednym była z matką. I na jednym byli wszyscy, dziadkowie, rodzice z córką, Ilona zupełnie
malutka. To dawno, pomyślał.

— Może wpadnę — odpowiedział. Uśmiechnął się. — Może na twoje imieniny?

Major przyglądał mu się. Sięgnął po kawę. Była już chłodna.

— Po co byłeś u Natolskiej?

— Mówiłem ci. Nie wiem — Czacki wzruszył ramionami. — Ale byłem.

Rozmawialiśmy. Właściwie ona mówiła. Opowiadała.

— I co? — zapytał Major ze śmiechem.

— I nic. Co mam ci powiedzieć? Mówiła o sobie — uśmiechnął się. — Może miałeś

rację, że psychologiem jest się już zawsze?

— No i...?

— Coi...?

— Co mówiła?

— Różne rzeczy. O sobie. Swoją historię — Czacki się zamyślił. — W każdym razie

chyba ją lubię... — chwilę się zastanawiał. —A na pewno jej nie nie lubię.

— Zobaczymy — powiedział Major. Spojrzał na pustą butelkę i uśmiechnął się. — Idę.

Puszczę te pastylki do analizy. Jak będę coś wiedział, dam ci znać. Powiesz jej, że pewnie
wracamy do sprawy?

— Powiem, jak wrócimy

Major podniósł się, spojrzał na zegarek, westchnął i poszedł do przedpokoju. Włożył

płaszcz, wychylił się, kiwnął ręką i wyszedł. Czacki chwilę jeszcze siedział. Patrzył na zdjęcia.
Potem wstał, otworzył okno, położył się na kanapie i znowu patrzył na zdjęcia. Nie zdążył
zapalić kolejnego papierosa. Usnął.

Obudził go telefon. Spojrzał na zegarek. Było po dwunastej. Wstał, podszedł do telefonu i

podniósł słuchawkę. Major. Czacki poprosił, żeby chwilę poczekał i wrócił do stolika po
papierosa.

— Obudziłem cię?

— Tak. Co się dzieje?

— Ja w ogóle nie spałem. W każdym razie mam już wyniki tych pigułek.

— Szybko się uwinęli. Co to?

— Flunitrazepam.

Czacki zmarszczył brwi. Był zaskoczony.

— Jesteś tam?

— Jestem.

— Wiesz, co to?

— Wiem.

— I co ty na to?

Czacki nie odpowiadał. Stał ze słuchawką przy uchu i ze zmarszczonymi brwiami patrzył

na ostatnie zdjęcie Ilaszka. Była na nim uśmiechnięta, w letniej sukience, niezwykle zgrabna.
Miała siedemnaście lat.

— Dobra — powiedział Major. — Tak czy siak musimy pogadać. Wpaść do ciebie?

— Nie. Niech będzie w tej kawiarni, co poprzednio. Zjem chociaż śniadanie.

— OK. Zjem najwyżej dwie jajecznice — Major się zaśmiał. — Za pół godziny?

— Za pół godziny.

Kiedy wchodził, Major już siedział i jadł. Usiadł naprzeciw niego i poprosił o kawę.

— I jajecznicę! — krzyknął Major do kelnerki. — Z czterech jaj, na boczku! —

Uśmiechnął się do przyjaciela. — Musisz przecież coś jeść.

Czacki napił się kawy i popatrzył wyczekująco na Majora. Kelnerka postawiła przed nim

duży talerz jajecznicy Sięgnął po widelec i nabrał solidną porcję. Nie smakowała mu, ale zmusił
się do przełknięcia. Poczuł, jak kurczy mu się żołądek, ale wziął następną porcję. Już lepiej,
pomyślał. Przysunął talerz z pieczywem, położył bułki na serwetce, a na pusty talerz zsunął
większość jajecznicy i pchnął w stronę Majora.

— Co chciałbyś na początek? — zapytał Major, zabierając się dojedzenia.

— Początek — odpowiedział Czacki. — Na początek chciałbym początek.

Major kiwnął głową.

— Flunitrazepam — zaczął. — Tabletki, bez smaku, bez zapachu...

— Wiem. Wzięła je?

— Nie wiadomo, chyba nie, ale nie wiadomo. Nie zrobili badania. Fiuty. Znaleźli serce i

uznali, że mają przyczynę. Resztę obejrzeli byle jak — spojrzał na Czackiego, który z
wściekłością zaciskał szczęki. — Już ich opierdoliłem. Dlatego szybko zrobili analizę.

— Jest jeszcze u nich? Natolska? Jest jeszcze tam?

— Nie, matka zabrała ją, to znaczy zakład ją zabrał rano. Jutro ma być pogrzeb. Na

Powązkach. Wybierzesz się?

— Pewnie tak... raczej tak. Nie można jej przywieźć z powrotem i sprawdzić?

— Nie, to się rozkłada w kilkanaście czy kilkadziesiąt godzin. Bez śladów. Tak

powiedział Doktor. W laboratorium potwierdzili, więc już po ptakach.

— Krawężniki coś znalazły?

— Nic. Dzisiaj rano jeden do mnie dzwonił. Nic. Żadnych świadków. Pewnie będzie się

trzeba tam przejść wieczorem. To twoje rejony. Popytasz?

Czacki skinął głową. Wściekłość powoli przechodziła. Zapytał Majora, czy rozmawiał z

Kańską o szczeniaku. Jeszcze nie rozmawiał.

— Mogę ja?

Major zaczął się głośno śmiać i Czacki pomyślał, że zaraz się udławi, ale spokojnie

czekał.

— Możesz — odpowiedział, z trudem się uspokajając

— mnie ona wkurza. Ale ona jest po dyżurze. Będziesz ją musiał łapać na komórkę —

sięgnął po telefon i odszukał numer. Czacki zapisał numer na serwetce i schował ją do kieszeni.
Dokończył jajecznicę, napił się trochę kawy i zapalił papierosa. Przyglądał się Majorowi.

— Szukają już rodziców chłopaka?

— Na razie sprawdzają adres z dowodu. Zobaczymy. — Spojrzał na zegarek. — Już

powinni dzwonić.

— Dużo nie wiemy — stwierdził Czacki. Zamyślił się.

— A ten dziennikarz?

— Ten z nocy?

— Yhy. Cały czas mi to siedzi w głowie. Masz jego numer?

Major sięgnął znowu po telefon i poszukał.

— Mam. Myślisz, że to ważne?

— Myślę, że to dziwne. Środek nocy i zaraz potem ginie chłopak. To myślę. Może to nic,

ale wiele i tak nie mamy. Mamy jego zdjęcie?

— Mamy. Jest na nim bladziutki, ale mamy. — Roześmiał się głośno. — Wieczorem

będzie trzeba pochodzić i popytać.

Wstali. Czacki zapłacił i wyszli. Umówili się o dziewiętnastej na Hożej, przy

Marszałkowskiej.

Wrócił do domu. Chciał sprawdzić, kiedy jest pogrzeb i czy będzie mógł porozmawiać z

Kańską. Przypomniał mu się śmiech Majora. Dlaczego chciał z nią rozmawiać? Łudził się przez
chwilę, że rzeczywiście chodzi o informacje, ale w gruncie rzeczy wiedział, że to nieprawda.
Zrobił sobie kawę z całą celebracją rytuału, tak jak lubił. Przyniósł ją do pokoju i podszedł do
półki z płytami. Przeglądał je powoli, aż w końcu wybrał Schumanna. Nie przepadał za
romantykami, w każdym razie w muzyce, ale tym razem romantyzm wydał mu się właściwy.
Usiadł w fotelu, wziął kawę, pociągnął długi łyk. Poparzył wargi i język, ale to było nieważne.
Jakbym się karał, pomyślał, tylko za co?

Napił się znowu i znowu się poparzył. Może nie za to, myślał, co się stało, tylko za to, co

się nie stało? Zastanawiał się, czy nie poprosić Majora, żeby to jednak on porozmawiał z Kańską,
ale wiedział też, że nie poprosi. Starał się skupić na muzyce, jednak obrazy natrętnie wracały.
Wiedział, co to znaczy. Ogony przeszłości. To wszystko, co nie- załatwione, myślał,
podmiecione, ale niezałatwione. Cała kupa lat — i niezałatwione. Niewiele było trzeba, żeby
zaczęło wracać.

— No dobra — powiedział nagle głośno—jest do niej podobna. — Zamknął oczy. —

Podobna jak jasna cholera.

Otworzył oczy i wstał. Podszedł do gramofonu, podniósł ramię i go wyłączył. Numer do

administracji cmentarza znalazł w książce telefonicznej. Przedstawił się, zapytał o porę
jutrzejszego pogrzebu Natolskiej. Chwilę słuchał, kiwnął głową. Czy jest przewidziana msza? I
znowu kiwnął głową, podziękował, odłożył słuchawkę. Zdąży. Tak naprawdę większość roboty
powinni z Majorem załatwić dziś wieczorem, więc powinien zdążyć. Usiadł w fotelu i zapalił
papierosa. Został jeszcze jeden telefon, ale uświadomił sobie, że nie jest pewien, czy się nie boi
dzwonić. Tylko czego? — zastanawiał się. — Własnych wspomnień... własnych... czego? Nie

potrafił znaleźć słowa.

Wzruszył ramionami, zgasił papierosa i podszedł do aparatu. Odszukał w kieszeni

serwetkę z numerem Kańskiej i wykręcił numer. Po kilku sygnałach usłyszał proste „słucham”.

— Komisarz Igor Czacki — przedstawił się — czy mogę rozmawiać z panią Sabiną

Kańską?

— Słucham.

— Przepraszam za telefon — zaczął niepewnie — wiem, że jest pani po dyżurze, ale...

— Słucham — przerwała mu obcesowo.

Z ulgą przyjął oficjalny ton.

— Dwa dni temu powiedziała pani, że zna pewnego chłopaka, tego, który wczoraj

zginął...

— Tak, znałam go — odpowiedziała rzeczowo, znowu wpadając mu w słowo. Odczekał

chwilę i starając się ukryć irytację, powiedział, że chciałby z nią porozmawiać w tej sprawie. Czy
ma chwilę i czy może do niej przyjechać?

— Nie może pan — stwierdziła. — Ja przyjadę. Proszę podać mi adres.

— Nie chciałbym... — Czacki poczuł, że znowu zaczyna odczuwać niepewność. — Nie

chciałbym... — powtórzył niepewnie, ale znowu mu przerwała.

— Proszę podać adres.

Podał. Chwilę milczała i w końcu powiedziała:

— Mogę być za jakieś dwadzieścia minut. Czy to panu odpowiada?

Czacki odruchowo zgodził się, całkowicie zaskoczony. Usłyszał w słuchawce sygnał

przerwanego połączenia. Stał, czując się zupełnie bezradny. Spojrzał na zegarek. Była za
kwadrans druga. Poszedł do łazienki, ogolił się i wrócił do pokoju. Złożył koc, pod którym
sypiał, schował poduszkę i opróżnił popielniczkę. Otworzył okno i rozejrzał się niepewnie po
pokoju. Wydawało mu się, że wszystko jest w porządku. Rozległ się dzwonek. Poszedł otworzyć
drzwi i odsunął się, robiąc przejście. Kańska weszła i zatrzymała się w przedpokoju. Czekała.
Zaprosił ją do pokoju, poszedł za nią, wskazał fotel.

— Wolę ten. — Wybrała inny. — Będę widziała cały pokój.

Zaproponował kawę, a kiedy kiwnęła głową, poszedł do kuchni. Zmełł dwie porcje,

przygotował tygielek, zastanowił się chwilę i dodał kardamon. Poczekał, aż kawa się zagotuje i
pozwolił jej jeszcze kilka minut wrzeć. Napełnił dwie filiżanki i wrócił do pokoju. Postawił kawy
na stoliku i usiadł w fotelu. Dopiero teraz odważył się spojrzeć na Kańską. Miała na sobie
niebieski sweter, niebieskie wąskie dżinsy opinające biodra i smukłe nogi. Pomyślał, że dobrze,
że nie jest w spódnicy. Spłoszony podniósł głowę i zobaczył z ulgą, że ona z kolei przygląda się
regałowi z płytami. Potem przeniosła wzrok na zdjęcia i na chwilę zatrzymała na nich spojrzenie.
Nie patrząc na niego, zapytała, co go interesuje.

— Lubię muzykę klasyczną... — zaczął, ale przerwała mu zniecierpliwiona.

— Co pan chce wiedzieć o tym chłopaku, komisarzu?

Przyglądał się jej i znowu poczuł narastającą irytację.

— Dlaczego wolała pani przyjechać?

— Nie mogłam pana przyjąć u siebie. Mój były partner właśnie się pakuje. Czy to panu

wystarczy?

Z pewnością jest bezpośrednia — pomyślał. — Zobaczymy, co będzie dalej.

— Jak mogę się do pani zwracać?

Wzruszyła ramionami i pierwszy raz odkąd przyniósł kawę spojrzała na niego.

— Jak panu wygodniej. Może być „pani aspirant”, może być „pani Sabino”. Może być

„Sabina”, jeśli panu to przejdzie przez gardło. — Cały czas mu się przyglądała i nagle

uśmiechnęła się. Krótki, niewielki grymas ust, ale jednak uśmiech, pomyślał Czacki. — Proszę
tylko nie nazywać mnie Sabcią.

Czuł się niezręcznie. Miał nadzieję, że to dlatego, że dawno nie było w tym mieszkaniu

kobiety, a już na pewno nieznajomej kobiety. I do tego młodej. Sięgnął po filiżankę i upił łyk.
Kańska również się napiła i z zadowoleniem zobaczył na jej twarzy zaskoczenie i przyjemność.
Smak i aromat, pomyślał z zadowoleniem. Wypiła kilka kolejnych łyków, zanim odstawiła
filiżankę.

— Ten chłopak... — zaczął. — Co pani może powiedzieć?

Znała go z widzenia. Mieszkali na tym samym osiedlu i chodzili do tej samej szkoły

podstawowej. Był o kilka lat młodszy. Sporo młodszy. Skumał się z towarzystwem
trzepakowym, teraz większość już siedziała albo siedzi. Jak już się wyprowadziła, zawsze się
kłaniał, kiedy przychodziła do matki i go spotykała. Ale to było kilka lat temu. Słyszała od czasu
do czasu od kolegów, że zaczął się pojawiać na różnych posterunkach przy okazji różnych
przesłuchań, ale nigdy nic z tego nie wynikało. Może był cwańszy? — zastanawiała się głośno.
— Albo ostrożniejszy od kumpli? Zwykle chodziło o jakieś samochody, jakieś radia, drobnica.
Potem zniknął z komisariatów. Nie wiedziała, czym się zajął. Sądząc po efektach — niczym
dobrym. Matka wychowywała go w zasadzie sama. Kańska nie mogła sobie przypomnieć, żeby
widziała kiedykolwiek jego ojca. To raczej nie był zamożny dom, chociaż ojciec to podobno
jakiś limuzynowy garnitur.

— Ale nie wiem, co robi. Ani jak wygląda. Mogę porozmawiać z moją matką —

zaproponowała. — Pewnie będzie coś wiedziała. W każdym razie pewnie więcej, niż ja.

Czacki przyglądał się jej, nie mogąc się skupić na tym, co mówiła. Wracały obrazy. Stare

i, jak sądził, wypłowiałe, odzyskiwały barwy i zapachy. Ze dwadzieścia lat — pomyślał —już ze
dwadzieścia lat...

Zastanowił się chwilę i przypomniał sobie dokładną datę. Potrafił ją sobie przypomnieć,

bo była powiązana z inną. Niemal na stałe, jakby na śmierć i życie, jak pępowiną. Trzy miesiące,
prawie dokładnie trzy miesiące po jego kolejnych urodzinach. Już dawno o tym nie myślał. A
teraz, przyglądając się dziewczynie, stwierdził, że rzeczywiście wystarczyła chwila, żeby
wszystko zaczęło wracać...

— Jak zawsze — odezwał się. — Tak jakby to coś zmieniało. Samotna matka, niepełna

rodzina, trzepak, kolesie... Klasyka — machnął ręką. — Wina środowiska.

Przyglądał się jej i zastanawiał, jak nazywała ją matka, kiedy była mała. Usłyszał swój

głos, uświadomił sobie, że zadał to pytanie głośno, i przeraził się.

Kańska spojrzała na niego ze zdziwieniem. Zmarszczyła brwi. Nic nie odpowiedziała,

sięgnęła po papierosa i zapaliła.

— Mam porozmawiać z mamą?

— Proszę. I proszę mi powiedzieć, gdzie mieszka jego matka. Trzeba jej powiedzieć.

Ojca, z tego, co wiem, jeszcze nie znaleźli. Wygląda zresztą, że nie wiadomo nawet, gdzie go
szukać.

Kiwnęła głową. Paliła i przyglądała się Czackiemu. Na tyle uważnie, że czuł się

niezręcznie. Wstał i poszedł do kuchni.

Wrócił z butelką wody mineralnej i dwiema szklankami. Postawił je na stole i do swojej

nalał połowę. Postawił butelkę i wskazał gestem, żeby sobie nalała. Pokręciła głową, cały czas
mu się przyglądała.

— Możemy pojechać tam razem. Nawet zaraz. One mieszkają w tym samym bloku —

powiedziała. — Jego matka i moja.

Zdusiła niedopałek w popielniczce i wstała. Spojrzała wyczekująco na Czackiego. Wypił

wodę i również wstał. Poszli do przedpokoju. Sięgał po płaszcz, kiedy zadzwonił telefon.
Zawrócił, usłyszała, jak mówi „dobra” i jak odkłada słuchawkę. Chwilę potem wyszli.

Dzwonił Major. Pod adresem z dokumentów chłopaka nikogo nie było. Major namierzył

także dziennikarza, ale o tym nie chciał opowiadać Czackiemu przez telefon.

— Powiem ci wieczorem — obiecał i się rozłączył. Zatrzymali taksówkę i wsiedli.

Kańska podała adres gdzieś na Sadach Żoliborskich, jak wydawało się Czackiemu. Jechali w
milczeniu. Kiedy się zatrzymali, nie patrząc na niego, powiedziała:

— Sonia.

Nie zrozumiał.

— Sonia. Albo Sońka. Tak mówi do mnie mama. Pokazała blok w drugim rzędzie,

oddalony kilkadziesiąt metrów od ulicy. Przyglądał się pomalowanym budynkom i zadbanemu
podwórku z ogrodzonym trawnikiem i drzewami i pomyślał, że teraz, odkąd wzięły się za to
wspólnoty, pewnie wygląda to lepiej, niż kilka lat temu.

Kańska nie znała numeru mieszkania, ale wskazała mu klatkę schodową, sama weszła do

sąsiedniej. Umówili się za pół godziny na dole.

Kiedy zszedł na dół, już czekała. Siedziała na ławce i przeglądała jakieś pismo. Usiadł

obok i zapalił papierosa.

— Może mnie pan poczęstować? — spytała.

Wyciągnął w jej stronę paczkę i podał ogień.

— Chłopak nie mieszka tu od jakichś trzech lat — po wiedziała.

— Od ponad trzech — zgodził się Czacki.

— Jego ojca mama nie widziała już dawno. Powiedziała, że równie dobrze ze

dwadzieścia lat.

— Chłopak miał dziewiętnaście — uściślił i się zaciągnął. — Ojciec wpadł w tym czasie

może ze dwa razy. Matka chłopaka nie utrzymywała z nim nigdy kontaktu. Tak w każdym razie
powiedziała.

— Chyba poza tym jednym razem — odpowiedziała Kańska, marszcząc brwi.

— Może poza tym jednym razem — zgodził się Czacki zdziwiony jej ironią. — O to nie

pytałem. Regularnie przysyłał im za to pieniądze, które matka wpłacała na konto syna. Ale nic
mu nie mówiła. Sama nie chciała tych pieniędzy. Myślała, że daje synowi, jak będzie chciał się
usamodzielnić... — Czacki zamyślił się. Zapalił kolejnego papierosa. — Ale usamodzielnił się
wcześniej. Nie widziała go, odkąd się wyprowadził. I nie wiedziała, gdzie mieszka. Zdziwiła się,
że w ogóle miał jakiś meldunek. Straciła z nim kontakt. Zresztą, jak powiedziała, nigdy go nie
miała. Przez kilka lat się starała. Ale potem zaczął coraz bardziej przypominać swojego ojca. I
zaczął ją obwiniać. Aż w końcu się wyniósł — Czacki wzruszył ramionami.

— Musiał się zameldować — powiedziała Kańska. — Po- dzwoniłam do kolegów po

różnych komisariatach. Teraz. Z domu. Jakieś dwa lata temu mieli go na Ochocie na jakimś
okazaniu. Nie miał żadnych dokumentów, więc kazali mu wyrobić i dali dozór, aż to zrobi. Więc
zrobił. Ale pewnie tam nie mieszkał — spojrzała na Czackiego.

— Pewnie nie. Ale trzeba będzie to sprawdzić. Powiedziałem matce, gdzie może go

zobaczyć. Że będzie musiała załatwić formalności i pogrzeb, bo ojca nie potrafimy znaleźć. Ona
też nic o nim nie wie. Wpłat na konto dokonywał jakiś zagraniczny bank. Dała mi jeden odcinek.
Chociaż nie wiem, po co. Jak jest ona, on nie jest nam potrzebny.

— Czacki znów się zamyślił. — Nie wiem, czy coś poczuła. Chyba tak, ale nie wiem.

Kiedy jej powiedziałem, długo milczała. A potem wyszła do łazienki. Też na długo. Żadnych
zdjęć — dodał po chwili — żadnych pamiątek... Może tak to ma właśnie być?... Może tak to

jest?...

Spojrzał na Kańską i jej podziękował. Powiedział, że jest umówiony z Majorem

wieczorem. Może ma ochotę pomóc im rozpytywać w okolicy, w której zginął chłopak? Szybciej
by skończyli. Czuł, że nie o to chodzi, że po prostu chciałby ją widzieć, ale starał się tego do
siebie nie dopuścić.

— Z Majorem? — spytała. —Wie pan, to śmieszne, wszyscy nazywają go Majorem, ale

nikt nie wie, dlaczego. Pan wie?

— Wiem.

— Dlaczego?

— Niech pani go sama zapyta — wzruszył ramionami.

Wydawało mu się, że znowu widzi ten grymas, który

mógł być uśmiechem.

— Gdzie się umówiliście? O której?

Powiedział. Kiwnęła głową i wstała. Czacki wstał również. Podała mu rękę, odwróciła się

i poszła w kierunku bloku.

— Nie wzięła pani pisma! — krzyknął za nią.

— Nie moje. Leżało.

Miał jeszcze dużo czasu. Poszedł wzdłuż Broniewskiego do Popiełuszki i przeszedł

wiadukt nad Dworcem Gdańskim. Skręcił w prawo w Stawki i doszedł do Wydziału Psychologii.
Zatrzymał się przy furtce i po chwili wahania wszedł na dziedziniec. Rozejrzał się, usiadł na
wolnej ławce. Przyglądał się grupce studentów, rozprawiających żywo o jakimś niezwykle
ważnym problemie. Usłyszał, jak wymieniają jakieś nazwiska i przerzucają się terminami.
Niektórych z tych nazwisk nie pamiętał, ale terminy znał. Przypomniał sobie własne studiowanie
i takie samo zacietrzewienie i pewność, że zna odpowiedzi na wszystkie pytania o ludzką naturę.
Potem już nigdy nie miał takiej pewności.

Wypalił papierosa i wstał. Przeszedł koło pomnika Um- schlagplatz i skręcił w lewo, w

wąskie uliczki i dalej przez park. Zatrzymał się na chwilę przy pałacu Mostowskich i patrzył, jak
nudzi się policjant na służbie. Poszedł dalej, mijając kino Muranów, spojrzał na plakaty. Był jakiś
film Almodóvara. Kiedy ostatnio był w kinie? Nawet nie pamiętał. Spojrzał na zegarek. Wciąż
miał dużo czasu. Wszedł do kina i kupił bilet. Usiadł w fotelu i jeszcze chwilę musiał poczekać,
zanim zgasły światła. Niedługo potem usnął.

Obudził go ruch i zapalone światła. Kiedy wyszedł z kina, było już ciemno. Zostało

jeszcze trochę czasu. Wszedł do pobliskiej restauracji, zamówił kawę i zaczął przeglądać gazetę.
Doniesień politycznych w ogóle nie chciało mu się czytać. Już dawno uznał, że są bez znaczenia,
że to tylko igrzyska. W dziale nauki prześlizgnął się po artykule o meandrach pamięci i zatrzymał
wzrok na drugim, o znalezionym przez Chińczyków opierzonym dinozaurze. Ten drugi
przeczytał, popijając kawę. Spojrzał na zegarek. Musi się pospieszyć.

Wysiadł przy Wspólnej i poszedł w kierunku Hożej. Z daleka zobaczył Majora, stojącego

w świetle latarni. Kiedy podszedł, Major sięgnął do kieszeni płaszcza i podał mu zdjęcie.
Umówili się, że Czacki weźmie kawałek od Marszałkowskiej do Emilii Plater i w kierunku Alei
Jerozolimskich. Tam miewam jeszcze znajomych, wytłumaczył. Major skinął głową. Nie
powinno im to zająć więcej niż godzinę, może półtorej. Spotkają się w tym samym miejscu, na
wszelki wypadek za dwie godziny. Czacki poprosił, żeby jeszcze chwilę poczekali i zaczął się
rozglądać, kiedy za plecami usłyszał głośne „dobry wieczór”. Odwrócili się jednocześnie.

— Sabcia? — Major był zaskoczony.

— Majorek? — zapytała Kańska, udając zdziwienie.

Czacki się uśmiechnął. Major zerknął na niego nieco

zaskoczony.

— Poprosiłem ją, żeby nam pomogła — wytłumaczył Czacki zakłopotany. — Wcześniej

byliśmy u matki chłopaka. Potem ci opowiem.

Major bez słowa wyjął z kieszeni kolejne zdjęcie i podał je Kańskiej, wskazując jej rejon.

Zanim się rozeszli, zapytał ją jeszcze, czy wie, dlaczego go tak nazywają. Czacki spojrzał na
niego ze zdziwieniem, a Kańska z zaciekawieniem. Pokręciła przecząco głową.

— To nie mów do mnie „Majorek”.

Twarz Kańskiej stężała. Czacki nie mógł się powstrzymać od śmiechu.

Szedł wolno. Przechodniów było jeszcze całkiem sporo. W restauracjach, w pubach, w

dyskotekach właściwie jeszcze nie zaczął się ruch. Można było wejść i spokojnie pytać.
Rozmawiał z kelnerami i z barmanami. Jeśli potrafili wskazać stałych bywalców, podchodził i do
nich. Pokazywał zdjęcie i czekał. Niektórzy prawie bez patrzenia kręcili przecząco głowami, inni
brali zdjęcie i przyglądali mu się chwilę. Kilka osób rozpoznało chłopaka, ale stwierdzili, że
dawno go nie widzieli. Jakaś dziewczyna powiedziała po namyśle, że go poznaje, ale że niewiele
może powiedzieć.

— To był taki frajer — mówiła — przychodził do różnych dyskotek i wyszukiwał jakieś

towary. Stawiał im i one go obskakiwały. Prawie zawsze wychodził z jakąś uwieszoną na szyi.

— Czy bywało, że wyglądały na odurzone?

— Panie komisarzu, w środku nocy to one wszystkie są już odurzone — zaśmiała się. —

Jak nie wódą, to prochami, jak nie prochami, to skrętami albo jeszcze czymś innym.

— Czym na przykład?

Dziewczyna spojrzała na niego uważnie i się zawahała.

— Na przykład czymś takim? — spytał, pokazując jej jedną z tabletek znalezionych przy

chłopaku. Wzięła ją od niego i obejrzała.

— Nie wiem, co to jest — powiedziała — ale jeżeli to to, co myślę, to być może też.

— Jak łatwo o to?

Znowu spojrzała na niego zdziwiona.

— Jak o papierosy — wzruszyła ramionami.

Teraz on spojrzał na nią zdziwiony.

— Dużo tego jest? Jak często?

— Panie komisarzu — powiedziała — niech pan nie będzie dzieckiem — rozejrzała się

po sali. — Teraz to może nie, jeszcze za wcześnie. Niech pan przyjdzie koło północy, to
wygarnie pan tego na kilogramy. To jest wszędzie: na bazarach, w internecie... Po prostu trzeba
uważać.

Czacki kiwnął głową i zapytał jeszcze, czy na pewno wczoraj nie widziała chłopaka.

Pokręciła głową, ale dodała, że wczoraj jej tu nie było.

Podziękował i wyszedł. Jak do tej pory, praktycznie nic. Zaczął się zbliżać do miejsca

wypadku czy raczej — pomyślał — zdarzenia. Wyraz „morderstwo” jakoś mu zgrzytał w głowie,
chociaż wiedział, że z dużym prawdopodobieństwem to właśnie to. Przeszedł na drugą stronę
ulicy i zaczął się rozglądać. Zobaczył kilka bardzo już dojrzałych panienek i podszedł do nich.
Spojrzały na niego niepewnie i zamierzały odejść, kiedy zatrzymał je, dyskretnie pokazując
„blachę”.

— I bez tego widać — mruknęła jedna. Przyjrzał się jej, a ona puściła oko. — Dawno cię

nie było, Psycholog...

Spojrzał na nią uważniej, ale nie mógł sobie przypomnieć.

— Mówiłeś do mnie „Maluchu” — podpowiedziała. Popatrzył z niedowierzaniem. —

Wtedy wyglądałam inaczej

— westchnęła.

Przyznał jej w duchu rację. Pomyślał, że jeszcze najwyżej kilka lat i będzie musiała się

przenieść jeszcze bliżej bram i jeszcze dłużej będzie musiała stać. Przypomniał też sobie, jak
kilka lat temu obili z Majorem gęby dwóm taj- niakom, żądającym od dziewczyn usług i
pieniędzy. Potem oni dostali w gębę od tych samych tajniaków i ich koleżków, to prawda, ale
dziewczyny miały spokój. Pewnie poszli gdzie indziej...

Uśmiechnął się na to wspomnienie. Chwilę pogadał z nimi o niczym, trochę się pośmiali,

aż w końcu wyjął zdjęcie. Obejrzały je uważnie, ale nie znały chłopaka. A czy słyszały coś o
wczorajszym wypadku? Popatrzyły na siebie niepewnie i jedna powiedziała, że ktoś tam
wspominał dzisiaj, że coś tam jakaś inna widziała i że potem węszyło dwóch krawężników.
Podobno minęli ją o półtora metra i nie zauważyli. Pewnie jakieś świeżynki. Kto to był? A, taka
tam, Lidka... Powinna być dzisiaj gdzieś bliżej Nowogrodzkiej. Na pewno będzie okryta
czerwonym szalem. Zawsze tak chodzi. Mówi, że to szyk — zaczęły się śmiać. Poczęstował je
papierosami i poszedł w kierunku Nowogrodzkiej. Nie znalazł Lidki i nie znalazł nikogo, kto by
wiedział, gdzie można ją znaleźć. Spojrzał na zegarek i zaczął iść w kierunku Hożej. Myślał o
tym, że wciąż mają niewiele i jeśli tamci też nic nie znajdą, to nie mają nic. Myślał o Ilczaku i o
dawnych latach, myślał o tym, że chciałby się z nią zobaczyć, że tęskni i że chciałby jej to
powiedzieć. Ktoś, mijając go, ukłonił się. Odruchowo kiwnął głową, ale nie wiedział, kto to.
Jakaś kobieta i tyle. Nie obejrzał się nawet. Przyspieszył kroku.

2

Była pewna, że jej nie poznał, chociaż odwzajemnił nieme powitanie. Pewnie odruchowo.

Być może w tę chłodną październikową noc, która wciskała krople drobnego deszczu w każdy
zakamarek odzieży, w tym zaułku, w którym nie powinna była się znaleźć, i w tym stroju, sama
by siebie nie poznała. Ani ona, pomyślała, ani te kobiety w swoich zbyt kusych spódnicach,
eksponujące mokre i zmarznięte dekolty, ogrzewające swoje ciała gorącem wciąganego głęboko
w płuca dymu nie powinny tu być. Nikt tu nie powinien być. Przez takie miejsca, myślała, trzeba
szybko przechodzić. I tylko wtedy, kiedy to absolutnie konieczne.

Nie poznał jej. Gdy z lekka kiwnął głową, w jego oczach nie pojawiło się nic. Nawet

ciekawość. Nie zwolnił. Nie zmienił rytmu kroku.

Był taki czas... — pomyślała z nagłą nostalgią, ale natychmiast się za to ostro skarciła. To

był czas sprzed wielu istnień.

Noc była wyjątkowo paskudna, ale spacer tymi ulicami stanowił dla niej teraz istotną

wartość, klamrę, spinającą kolejny dzień z poprzednim. Poprzednie istnienie z tym najnowszym.
Obojętnie mijała ożywione bary i nocne lokale, zaciemnione, zasłonięte kratami okna
wystawowe. Czasem umykała bokiem, gdy na trasie pojawiała się zbyt hałaśliwa grupa. Może
niemądrze? — zastanawiała się. — Może byłoby lepiej spotkać się z tym, co miało zostać jej
losem? Czy nie temu były poświęcone te nocne wędrówki?

Nie poznał jej. Nie zdziwiła się. Ona poznała jego. W tę ciemną noc poznała faceta, który

szedł z nisko pochyloną głową, z twarzą ukrytą za żarem papierosa i z uniesionymi ramionami.
Może poznała jego charakterystyczny, lekko rozkołysany chód, a może sposób trzymania
papierosa? Może teraz już wbił się tak głęboko w jej życie, że poznałaby go wszędzie i zawsze,
nawet na dnie tych jej piekieł?

A może raczej się go domyśliła? Wzruszyła ramionami. Pewnie łatwiej było rozpoznać

dopiero co poznanego faceta w przypadkowym przechodniu, niż zanurzyć się we własnych
myślach. Może lepiej przypomnieć sobie każdą inną porażkę, niż wracać myślą do opustoszałych
pokojów w olbrzymim domu, który teraz dzieliła już tylko z gosposią. Gosposią, która teraz,
kiedy zabrakło Emilii, mogła zacząć zapadać się w długo odwlekaną starość, głuchotę i
zapominanie. Przyszło jej nagle do głowy, że być może właśnie tego jej zazdrości.

Poza tym spotkaniem wieczór nie różnił się niczym od poprzednich. Był beznadziejnie

trzeźwy. I pełen wystudiowanej samotności. Miękkie mokasyny milczały, gdy stawiała długie,
męskie kroki na mokrym trotuarze. Otulona starym gabardynowym prochowcem, z miękkim
filcowym kapeluszem, wciśniętym nisko na czoło, jej solidna sylwetka zniechęcała drobnych
pijaczków, których te uliczki były o tej porze pełne.

Wiedziała, że nigdy nie znajdzie tego, czego szuka. Ale akurat ta świadomość nigdy jej

nie przeszkodziła w dążeniu do nieosiągalnego. Stąd rozwody Stąd życie takie, a nie inne. Stąd
pewnie alkohol i owe nieśmiałe narkotykowe podróże. Zmagała się teraz z uczuciem dojmującej,
wszechogarniającej pustki, eksplodującej w głębi splotu słonecznego; to przed nią teraz uciekała.

Kilka minut po północy zamknęła za sobą drzwi domu. Przez chwilę, stojąc przy

drzwiach, nasłuchiwała odgłosów odjeżdżającej taksówki. Przestrzeń wydała się pulsować ciszą.
Zrzuciła buty, powiesiła płaszcz, rzuciła kapelusz na stojący przy drzwiach fotel. Części
garderoby oswoiły nieco teatralnie uporządkowaną przestrzeń.

Dom był przeraźliwie pusty. Być może było tak od wielu lat, ale ona nie miała okazji

wcześniej tego zauważyć. Jak i kilku innych rzeczy. Resztek życia, które przepłynęły obok,
pogrążając się w obłoku luźnych obrazów, przypominających niezmontowany film.

Kupili go na początku pierwszego małżeństwa. Ona dumnie obnosiła wielki brzuch,

przechodząc z pokoju do pokoju, rozglądając się wokół, wciąż w pewnym oszołomieniu, z
radosnym uśmiechem na ustach. On nie mógł oderwać oczu od jej tak łatwo noszonej nagości, od
nabrzmiałych, lekko już zwisających piersi z powiększonymi, niesłychanie go podniecającymi
sutkami. Łapczywie chwytał je w usta niemal przelotem, muskał zębami, aż czuł, jak twardnieją,
zgrane z jego nazbyt pobudliwą męskością. Trochę zaskoczona, jakby to wszystko zauważała
dopiero wówczas, rozchylała się, wpuszczając go, by natychmiast wpaść w stan kociego
zapamiętania, namiętności dążącej do natychmiastowego, gwałtownego spełnienia. Potem,
zaspokojona i spokojna, na chwilę opadała obok niego na posadzkę, dywan, parkiet lub stół.
Szeroko otwartymi oczami patrzyła wokoło z uśmiechem, napawając się tą jedyną chwilą, w
której wreszcie wszystko stanowiło nieomalże organiczną jedność.

Tak przez pierwsze lata naznaczyli przestrzeń wielkiego, zbudowanego na początku

ubiegłego wieku domu, wypędzając swym bezwstydem duchy wszelkich poprzednich pokoleń.
Aż stał się domem, przesiąkniętym ich zapachem niczym piżmem, w które chętnie się zanurzała,
pozostawiając za drzwiami świat zewnętrzny.

W tamtych pierwszych latach dom stanowił też sanktuarium ciszy. Na przekór

imprezowemu stylowi życia, młodości, pierwszym alkoholowym i narkotykowym odurze- niom
nie przyjmowali w nim gości, nie słuchali muzyki, nie oglądali wielkiego, zajmującego pokaźną
część salonu masywnego telewizora. Przybywali tu, by otulić się sobą. Stapiali w jedno, kołysząc
się w rytm słów własnych ciał. Na przekór wszystkim, którzy twierdzili, że ten związek,
wymuszony dawno zakończoną ciążą, nie ma żadnej przyszłości.

Historia tamtych czterech lat to wyraźnie napisana, solidnie rozwinięta opowieść o tym,

jak obejmowała dłońmi własne życie, jak stawała się sobą, jak zyskiwała władzę, ujeżdżając
słabnącego pod nią partnera. Aż stała się zbyt silna, zbyt niezależna i w ciszy przerywanej ich
głośnymi oddechami i jękami rozbrzmiał cichy elektryczny odgłos jej pierwszego wibratora,
zakupionego, nieco przewrotnie, w Nowym Jorku, gdzie świętowali trzecią rocznicę ślubu.

Nadal pojawiali się regularnie na łamach rozwijających się dopiero kolorowych

magazynów, ale już nie za sprawą sławy najmłodszego prezesa banku, ale dzięki niej. To było
nawet zbyt proste. Niewielka szwalnia, którą przejęła od matki i prowadziła, by zapełnić czas
jego obecności w pracy i nieobecności w jej ciele, oraz by uzasadnić niemożność sprawowania
osobistej opieki nad Emilią, rozrosła się, stężała i stała domem mody w tym złaknionym stylu
kraju ubogo zamożnych kobiet. Z pomocą kredytu, przyznanego przez zaprzyjaźniony bank,
wykorzystując narzędzia, które raczkujący kapitalizm wkładał jej w dłonie, oraz uważaną za
bezużyteczną uniwersytecką wiedzę przejęła kilka innych firm odzieżowych, by ostatecznie
wszystko zgrabnie w całości sprzedać tuż przed zalaniem rynku przez azjatycką konfekcję.
Większość uzyskanej kwoty dobrze zainwestowała na giełdzie, część zaś przeznaczyła na
utrzymanie przy życiu firmy haute couture, którą prowadziła dla niej para młodych projektantek.
Nikt nigdy poważnie nie zapytał, skąd te urocze młode lesbijki pochodzące z ubogich domów
miały dosyć pieniędzy, by jeden po drugim otwierać salony sprzedaży w niewielu wówczas
luksusowych lokalizacjach Warszawy. Ale też były to czasy, w których stawiano niewiele pytań.

Babcia była szczęśliwa, zajmując się Emilią, ganiając po ogrodzie za kilkulatką z miską

zupy w dłoni, rozpieszczając małą i wypełniając jej życie szczęśliwymi wspomnieniami
szczeniąt, kotów, a nawet kuców. Tym wszystkim, czego nie mogłoby jej dać śródmiejskie
lokum i zbierająca się w sobie po rozwodzie matka.

Ten pierwszy rozwód był całkowitym zaskoczeniem. Jakby z dnia na dzień przeszli z

tarzania się po mięsistym chińskim dywanie do rozmów prowadzonych wyłącznie w obecności
adwokatów.

Nie pamiętała, co wtedy czuła. Czy w ogóle coś czuła? Poza satysfakcją, że pomyślana

jako ochrona jego majątku rozdzielność majątkowa pozwoliła jej na zatrzymanie całości swego
dorobku.

Teraz, siedząc samotnie w ciemnościach salonu, wbita głęboko w olbrzymi fotel, z

zagubionym spojrzeniem, szukała uczuć sprzed z górą szesnastu lat. Uczuć, których nie
przywoływała nigdy przedtem. Które były, jak dotąd myślała, jej jedyną porażką.

Do dnia, kiedy okazało się, że wszystko, dosłownie wszystko było porażką.

Wbrew opinii otoczenia kochała Karola. Może nie w dniu poczęcia Emilii ani w dniu

ślubu, ale z całą pewnością w dniu rozwodu i przez kilka poprzedzających go lat. Do dziś
odczuwała bolesny skurcz w dole brzucha na myśl o jego ramionach, o jego gładkiej skórze.

Był, jak się okazało, jej jedyną miłością.

Oprócz Emilii.

Karol kochał ją. Kochał ją, jak kocha trzydziestolatek, któremu wydaje się, że kładzie

świat u stóp pięknego dziecka. I który nie może towarzyszyć mu wówczas, gdy ono ten świat
ujarzmia już samo. Pragnął jej i desperacko ją kochał, lecz ból czytania o sobie jako jej małżonku
okazał się nie do zniesienia. Wstydził się zresztą powodów tego rozstania i w gruncie rzeczy ani
przed sobą w cztery oczy, ani w obecności adwokatów nigdy nie omówili powodów tego
niezwykle cywilizowanego rozwodu, przeprowadzonego sprawnie i pozornie bez jednej łzy.
Gdyby zrobił najmniejszy gest w jej kierunku, gdyby wówczas domyśliła się, o co chodzi, bez
żalu porzuciłaby zarządzanie pieniędzmi i firmami. Zresztą wkrótce i tak zostawiła to w rękach
innych.

Gdy Karol wyprowadził się z mieszkania, zabierając ze sobą tylko ubranie i przybory

toaletowe, nie mogła znieść ciszy. Zakupiła rozbudowany system audio, który wypełniał
bezustannie dom muzyką, by mogła przestać nasłuchiwać męskiego oddechu za plecami. Gdy zaś
samotność stała się nie do zniesienia, zatrudniła starzejącą się gosposię, która miała jej pomóc
przy córce. Ale czas mijał i dziewczynka pozostawała u babci, często odwiedzana przez
uwielbiającego ją ojca. Wydawało się niemalże okrucieństwem wyrwanie jej z tych znajomych
kątów i przyjaznych klimatów dla własnego spełnienia.

Tak oto Emilia pozostała u babci, a gosposia Ewa pomagała się nią zajmować jedynie w

tych rzadkich chwilach, gdy mała przebywała przez weekend w domu z matką. I właściwie
pewnie by się rozstały, gdyby Agnieszce nie przydarzyło się drugie małżeństwo, które ożywiło i
zmieniło dom, wprowadzając sporo zamieszania w ich życie.

Nigdy nie kochała Jana. Ale potrzebowała mężczyzny u swego boku, oswojonej bestii,

której mogłaby używać do obrony przed coraz brutalniej szym światem, w którym krótkotrwałe
związki stawały się kosztowną i niebezpieczną rozrywką, a ona nie mogła się przyzwyczaić do
niespodzianki, jaką był widok kochanka o poranku.

On potrzebował dobrego małżeństwa, by umocnić swoją z trudem osiągniętą pozycję na

salonach. Żony niezbyt uciążliwej, za to otwierającej maksymalnie wiele drzwi. Był czułym i
wyrozumiałym kochankiem. Jego gibkie, wysportowane mimo czterdziestki ciało bez trudu
przechodziło od tańca do brutalności w takt pragnienia partnerki, zgodne, niewymagające,
niezaangażowane.

Dom ożył, stając się ośrodkiem życia towarzyskiego. Zatrudnieni przez Jana dekoratorzy

wypełnili go kosztownymi drobiazgami, uporządkowali ogród i podjazd. Nie pozwoliła jedynie
na dokonanie trwałych zmian architektonicznych, co było powodem jedynego i niezwykle
krótkiego nieporozumienia w jej drugim małżeństwie. Dom stał się miejscem, przyciągającym
nieodmiennie młodych ludzi, do których z biegiem czasu przestała pasować. Coraz więcej
musiała wypić, czasem coś wziąć, by zgrać się z szampańskim nastrojem, będącym wymogiem
chwili. To wówczas Jan zatrudnił dla niej kierowcę, obawiając się skandalu, jaki wywołałoby
zatrzymanie jej za jazdę pod wpływem alkoholu. W praktyce oznaczało to, że nie musiała w tym
zakresie wykazywać się już wstrzemięźliwością.

Jan cieszył się już silną własną pozycją i całkowitą niezależnością finansową, gdy w ich

życiu, a potem w łóżku, pojawiły się pierwsze napalone dwudziestolatki. Ich ciała bywały
wspaniałe i ich wspomnienie budziło jeszcze dziś dreszcze. Przy odpowiednio dobranych
dawkach alkoholu i środków pobudzających stanowiłyby doskonałą rozrywkę, gdyby nie ten
smutek, ta pustka w ich oczach, gdy Jan nieodmiennie kończył wieczór w ramionach żony, na jej
piersi, poszukując bezpieczeństwa w dobrze znanym pustym łonie. Gdyby nie ich złość, gdy rano

musiały opuścić mieszkanie, nieodprowadzane przez nikogo, by nigdy do niego nie powrócić.

Z czasem wszystko się skomplikowało. Było bolesne, coraz brudniejsze i bardziej

żałosne. Młode dziewczyny zaczęły pojawiać się na zdjęciach u boku jej i męża. Sama czuła
coraz większy pociąg raczej do nich niż do niego. I choć Ewa pomagała ukryć przed wszystkimi
bałagan, jakim stało się jej życie, pewnego dnia Jan po prostu wrócił zbyt wcześnie do domu i ku
swemu zaskoczeniu zastał ją w łóżku ze swoją kochanką. Było to podniecające, lecz jednocześnie
stanowiło ostateczną granicę, której zbliżający się do pięćdziesiątki mężczyzna nie chciał
przekroczyć.

3

Obudziła ją świadomość czyjegoś spojrzenia. Przykryta kocem, spędziła tę kolejną

ciężką, niezupełnie bezsenną noc skulona w zwróconym ku ogrodowi fotelu. Plecy nieomalże
zaskrzypiały, gdy z determinacją wyciągnęła się, napinając mięśnie. Próbowała opóźnić moment
otwarcia oczu, by jak najpóźniej napotkać widok zastygłej, odartej z emocji twarzy Ewy. Lecz
ostatecznie ten widok nadchodził, a wraz z nim poczucie winy za zmarnowanie tylu lat wysiłków
gospodyni, wysiłków i gorących modlitw, składanych u stóp ołtarza u świętej Anny. Świętej
Anny, która wcale nie była najbliższym kościołem, lecz biorąc pod uwagę okoliczności,
wydawała się najbardziej właściwym. Jedynym, w którym można było porozmawiać z księżmi
bez wstydu o problemach związanych z chlebodawczynią.

Otrząsnęła się, poderwała z fotela i odprowadzona spojrzeniem Ewy poszła do łazienki.

Gosposia w milczeniu przygotowywała w kuchni codzienną kawę, ona tymczasem położyła się w
z wolna napełniającej się ciepłą wodą wannie. Powoli się odprężała. Pomyślała, że mogłaby tak
leżeć cały dzień. Nikt na nią nie czekał. Żadna sprawa nie wymagała już jej obecności. Żaden
telefon nie musiał zostać wykonany. Ani odebrany. Lubiła ten moment, gdy woda, napełniająca
wannę, przykrywała jej usta i powoli dochodziła do nosa. Lubiła tę chwilę, gdy pieściła
przeczucie możliwej śmierci, choć wiedziała, że i na to jej nie stać. Zwłaszcza teraz, w tym
beznadziejnie trzeźwym i pozbawionym farmakologicznej terapii nowym życiu, w którym starała
się być już wyłącznie ciałem. Czującym ciałem, któremu przydarzało się, niestety, coraz częściej
myślenie, rozważanie opcji, których nie pragnęła.

Ale ciało, myślała, to ciekawe, lubi życie bardziej niż myśl. Ciało, gdy nie przeszkodzi

mu myśl, nie zrobi nigdy nic przeciwko sobie. Ciało się broni, odrzucając najpierw wszystko to,
co jest mu wrogie, wyginając się w paroksy- zmach wymiotów, skręcając w bólu. Trzeba je
dopiero wytresować, by wszystko przyjęło spokojnie, by przechodziło poza magiczne granice, by
przekraczało bariery. Bo chce istnieć i funkcjonować. Tylko tyle. Bez względu na cenę, którą
płaci umęczony umysł, postrzępione serce.

Gdyby to umysł decydował o życiu...

Nie było tamy dla tego bólu, dla tej solidnej porcji pustki, która ogarniała ją znienacka,

która porywała każdy jej nerw i ściskała w metalowych kleszczach bez litości. Nie było nic poza
tęsknotą i tym cholernym wierszem, który — wyciągnięty z głębokich pieczar dzieciństwa — nie
był już wzruszający: Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim... To niedorzeczne, myślała,
płacząc, nigdy cię tu nie było...

Karol i jego zranione psie oczy, pełne niewypowiedzianego wyrzutu. On, jego elegancka

druga żona i jego dwóch synów. On i wszystko, co załatwił, o czym nie wspomniał ani słowem.
On i ta kupa ludzi za jego plecami. Słuszność jego wszystkich decyzji. On i wszystko, co mu
zabrała. A tym razem zabrała mu wszystko. Tak powiedział: „Teraz zabrałaś już wszystko”.

Darek, który był jej kierowcą od bez mała dziesięciu lat, zamknął za nią drzwi samochodu

i stanął obok. Była mu wdzięczna za ten gest. Gest, który pozwolił jej zaryczeć, pogrążyć się w
żalu, schować twarz w dłonie i dać płynąć rozpaczy.

Policjant powiedział, że zmarła z przyczyn naturalnych, miała wadę serca. Wrodzoną

wadę serca.

— Nie wiedziała pani o tym?— zdziwił się szczerze.

Nie wiedziała też, kiedy, z kim i gdzie Emilia podziewała się wieczorami. Nie wiedziała,

czy i od kiedy piła alkohol. Nie wiedziała, czy paliła. Czy brała. Nie wiedziała, czy miała
chłopaka. Nie wiedziała. Wiedziałaby pewnie Ewa. O to i o mnóstwo innych rzeczy trzeba by
zapytać Ewę, gosposię...

— Ona umarła na serce — powiedziała głośno, gdy odjechali sprzed komisariatu. —

Miała chore serce.

Darek się nie odezwał. Ale zauważyła, że spojrzał na nią we wstecznym lusterku. Jeżeli w

jego spojrzeniu były nagana, potępienie, gniew, to nie miała mu tego za złe.

— Do domu?— zapytał.

— Często woziłeś ją wieczorem do śródmieścia?

— Nigdy. Jeździła taksówkami. Mówiła, że powinienem spędzać jak najwięcej czasu z

rodziną...

— Tak — odpowiedziała po chwili milczenia. — Do domu.

— Ona umarła na serce — powiedziała głośno i wyraźnie. Siedziały z Ewą na kanapie w

salonie. Ze łzami płynącymi po policzkach, tylko że jej łzy, inaczej niż łzy Ewy, były ciche. —
Miała chore serce. Jutro będę mogła przeczytać protokół... sekcji zwłok.

4

Kiedy przyszedł, już czekali. Oboje wzruszyli ramionami. Niewiele mieli do

powiedzenia. Gdzieniegdzie kojarzyli chłopaka, ale raczej z innych miejsc. Szwendał się po
klubach od kilku lat. Do niektórych już go nie wpuszczali. Wszędzie się handluje, mówili, ale on
był głupi, próbował rządzić, był zbyt, jak to powiedział jeden z barmanów, ostentacyjny.
Czasami nikt już nawet nie chciał do niego podchodzić. Nawet siusiumajtki miały go dosyć. Poza
tym był zaczepny, prowokował ochroniarzy, parę razy dostał po ryju, odgrażał się, że wróci, nie
sam.

— A tym gównem — powiedział Major — handlują prawie wszędzie.

Czacki kiwnął głową. Wspomniał, że pewnie jeszcze tu wróci, może jutro, bo chyba jest

ktoś, kto mógł widzieć wypadek. Tylko nie mógł jej znaleźć. Zawsze podobno stoi w czerwonym
szalu.

— Dziwka? — zapytał Major.

Czacki kiwnął głową.

— Czerwony szal i dupa jak stodoła?

Czacki spojrzał na niego i ponownie kiwnął głową.

— No to ją widziałem. Nawet z nią rozmawiałem... No i nic — dopowiedział Major,

widząc pytające spojrzenia obojga. — Nic nie wiedziała.

— Gdzie?

— Przy Poznańskiej, koło szkoły, jakieś piętnaście minut temu.

Spojrzeli po sobie i bez słowa ruszyli w tamtym kierunku. Rozdzielili się, żeby wejść na

Poznańską w różnych punktach.

— Na wszelki wypadek — powiedział Major — gdyby dziwka uznała, że woli się

przebiec niż pogawędzić.

Kiedy Czacki wyszedł zza rogu, zobaczył leżący na ulicy czerwony szal i szarpiącą się z

kimś kobietę. Nie myśląc wiele, zaczął biec. Dostrzegł biegnącą z drugiej strony Kańską. Była o
kilka metrów od tamtych, kiedy zobaczy! ją napastnik. Odepchnął kobietę i spojrzał na
Czackiego, ale ten był jeszcze daleko. Biegł najszybciej jak mógł, miał jednak wrażenie, że się
nie zbliża. Napastnik odwrócił się w kierunku Kańskiej, która niemal mogła go już dotknąć,
zamachnął się i wyprowadził cios, celując w jej twarz. Uchyliła się i wtedy dostała kopniaka w
brzuch. Zgięła się i runęła na jezdnię. Napastnik spojrzał w kierunku Czackiego, ocenił
odległość, spojrzał na leżące kobiety i zawahał się. Jedna i druga pomału zaczęły się podnosić.
Pojawił się Major. Zobaczył biegnącego przyjaciela, a chwilę później obie dziewczyny i
napastnika. Był bliżej od Czackiego. Zaczął biec i jednocześnie sięgał pod płaszcz. Wyszarpnął
broń i biegnąc, próbował wycelować. Mężczyzna spojrzał na niego, podbiegł do podnoszącej się
Kańskiej, która już trzymała w dłoni swój pistolet, i mocno kopnął ją w rękę. Znowu upadła.
Major zatrzymał się, ciężko dysząc, i zaczął celować, Czackiemu pozostało kilkanaście metrów.
Napastnik rozejrzał się i pobiegł w kierunku przechodniej bramy i Marszałkowskiej.

Zdyszany Czacki podbiegł do Kańskiej i ukląkł przy niej. Była oszołomiona. Spojrzała

nieprzytomnie wokoło. Kilka metrów od niej leżał pistolet. Spróbowała wstać, ale opadła z
jękiem. Czacki poprosił, żeby się nie ruszała, i krzyknął do Majora, żeby dzwonił po karetkę. Ten
w tym czasie podbiegł do Lidki i pomógł jej wstać. Szarpała się, ale przytrzymywał ją mocno za
ramię. Drugą ręką wyjął telefon, wystukał numer i coś mówił. Potem podszedł do przyjaciela,
który cały czas klęczał obok Kańskiej. Zapytał, czy wszystko w porządku. Czacki nawet na niego
nie spojrzał. Dotknął twarzy dziewczyny i delikatnie przesunął dłonią po policzku. Wydawało
się, że tego nie zauważyła. Major zauważył. Nie odezwał się. Odszedł kilka kroków i podniósł
pistolet Kańskiej. Czacki wstał, zdjął płaszcz i okrył nim trzęsącą się policjantkę. Zaczęli zbierać
się gapie. Major rozejrzał się, pokazał odznakę i poprosił o pozostanie tych, którzy coś widzieli.
Po chwili wokół zrobiło się pusto. Podszedł do Czackiego, oparł dłoń na jego ramieniu.

— Zaraz powinna być karetka — powiedział, starając się uspokoić przyjaciela.

Usłyszeli sygnał pogotowia, a za chwilę sygnał policji. Oba samochody podjechały

niemal jednocześnie. Lekarz ukląkł koło Kańskiej, która wciąż leżała zgięta wpół, z rękami
przyciśniętymi do brzucha. Czacki pochylił się nad nim i krótko zrelacjonował przebieg
zdarzenia. Po chwili sanitariusze nieśli policjantkę do karetki. Lekarz popatrzył na Czackiego.

— Zabieramy ją na Koszykową — powiedział. — Jest najbliżej.

— Może na Komarowa? — zaproponował niepewnie Czacki i pokazał odznakę.

Lekarz spojrzał na niego zdumiony. Po chwili zastanowienia pokręcił głową.

— Na Wołoską — poprawił. — Nie, na Wołoską może być za daleko. Najpierw trzeba ją

zbadać. Niech pan się nie martwi. Koszykowa jest OK. Chyba nawet lepsza... takie czasy —
dodał z lekkim uśmiechem.

Czacki skinął głową. Kiedy karetka odjechała, obejrzał się i podszedł do Majora. Stali już

koło niego policjanci z radiowozu. Coś im tłumaczył. Potem wsadzili Lidkę do wozu i pojechali.

Przyjaciele zostali sami. Popatrzyli na siebie. Obaj wciąż jeszcze ciężko dyszeli.

— Chyba muszę zacząć biegać — Major próbował się uśmiechnąć.

Czacki nie próbował. Machnął w kierunku szpitala i powoli ruszył w tamtą stronę.

Siedzieli w szpitalnym korytarzu. Lekarz powiedział, że Kańska w karetce straciła

przytomność. Na razie wiadomo, że ma zwichnięty nadgarstek, raczej niezłamany, i stłuczone
palce, może połamane. Więcej jeszcze nie wiedzieli. Zajęli się obrażeniami wewnętrznymi. To
ważniejsze, powiedział lekarz. I że mogą poczekać. Czekali więc. Czacki był blady. Nie mógł się
skupić. Kiwał głową, kiedy Major próbował mu opowiedzieć, czego się dowiedział przez cały
dzień, ale go nie słuchał. Po kilkudziesięciu minutach przyszedł lekarz

— W tej chwili wiemy tyle, że raczej nie ma uszkodzeń wewnętrznych.

— Powie nam pan coś więcej ?

— Jest pan z rodziny? — lekarz przyglądał się uważnie Czackiemu.

— Tak — kiwnął ten głową bez zastanowienia, a Major spojrzał na niego ze

zdziwieniem.

— Zbadaliśmy ją. Jest ogólnie poturbowana, ale nie ma poważniejszych obrażeń. Mocno

oberwała, ale miała szczęście. Poleży na pewno do jutra. Zrobimy dokładne badania. Ale wydaje
mi się, że nie ma niebezpieczeństwa.

— Możemy z nią porozmawiać? spytał Czacki.

Lekarz pokręcił głową.

— Teraz śpi. Przyjdźcie panowie jutro po obchodzie. Będzie więcej wiadomo. —

Pożegnał się i odszedł.

Major spojrzał na przyjaciela.

— Czegoś nie wiem? — zapytał.

Czacki nie odpowiedział. Spojrzał na zegarek. Było już późno.

— Chodź — powiedział — do mnie. Po drodze coś kupimy.

— Nie stać mnie na następny calvados ostrzegł Major.

— Mnie stać. Pogadamy. Opowiesz mi, co dzisiaj Czacki czuł wielką ulgę.

— A ty? — zapytał Major. — O czym ty mi opowiesz?

Major usiadł w fotelu. Czacki wrócił po chwili z kuchni z dwoma kieliszkami. Otworzył

butelkę i nalał. Wypili w milczeniu, Czacki nawet nie usiadł. Odstawił kieliszek i podszedł do
gramofonu. Wybrał płytę i nastawił. Z głośnika popłynęły dźwięki rosyjskiej ballady. Okudżawa,
powiedział, widząc zdziwienie Majora. Nalał znowu i usiadł.

Major przyglądał się dwóm pustym filiżankom.

— Rozmawiałem tu z Kańską powiedział Czacki. Sama zaproponowała, że to ona tu

przyjedzie. Zdał sobie sprawę, że to zabrzmiało, jakby się tłumaczył. Major kiwnął głową.

— O czym chcesz rozmawiać? — zapytał.

— Opowiedz, co dzisiaj.

Tak, jak sugerował Czacki, Major sprawdził numer dziennikarza. Dowiedział się, jak

tamten się nazywa. Reszta była prosta. Numer był służbowy, więc ustalił redakcję. Rzeczywiście
to był jakiś babski tygodnik. Taka szmata o wszystkim. Zadzwonił tam i rozmawiał z naczelnym.
Nic nie wiedział o śmierci Natolskiej i o tym, żeby przygotowywali jakiś materiał. Ale zastrzegł,
że dziennikarze u niego mają dużą swobodę. Inna sprawa, dodał, że stara Natolska to raczej nie
jest temat dla nich. Kiedyś, kilka lat temu, może tak, ale teraz już nie. Chyba, że to jakaś pikantna
historia. Major podziękował mu i uprzedził, żeby raczej na to nie liczył. Z dziennikarzem umówił
się na spotkanie jutro o jedenastej w komendzie, nie podając prawdziwego powodu. Czy Czacki
chce z nim rozmawiać?

— Tak — odpowiedział krótko.

— OK. Przyjdź o ósmej. Najpierw pogadamy z dziwką.

Czacki pokręcił głową.

— O ósmej będę w szpitalu — powiedział cicho.

Major podniósł swój kieliszek, obejrzał go pod światło i nie przestając się nim bawić,

powiedział:

— U mnie to chyba tyle — spojrzał na przyjaciela i wypił. — A o czym ty chcesz mi

opowiedzieć?

Płyta się skończyła i Czacki próbował wstać z fotela, ale się rozmyślił. Nalał sobie i

Majorowi i, nie czekając, wypił. Wstał i podszedł do regału. Odsunął szufladę i wyjął duże
pudełko. Na wierzchu były jakieś dokumenty. Odłożył je na bok i zaczął przeglądać pozostałą
zawartość. Po kilku minutach coś znalazł. Przyglądał się przez chwilę trzymanej w ręku
fotografii i wrócił z nią na fotel. Major spoglądał na niego z zaciekawieniem.

— Znałem kiedyś pewną dziewczynę — zaczął. — Siedemnaście lat temu... Pamiętam,

jak ją poznałem... każdy szczegół... tak mi się wydaje. Pamiętam, jak się uśmiechnęła i jakie
miała włosy. Pamiętam, jak była ubrana...

Przerwał i zaczął się uśmiechać. Major pomyślał, że chociaż przyjaciel ma otwarte oczy,

nie ma go tu. Czacki jakby się ocknął i spojrzał na Majora.

— Pamiętam, o czym rozmawialiśmy i pamiętam, jak zaczęliśmy się widywać. Na spacer,

na kawę. I jak zacząłem chcieć ją spotykać częściej. Coraz częściej. I coraz dłużej...

Przerwał i Major znowu wiedział, że go nie ma.

— Ale nie chciałem więcej — zaczął Czacki po przerwie.

— Byłem starszy i myślałem, że da się tym rządzić. A ona chciała mnie... bez

warunków...

-A ty?

— Ja?... Ja też... tylko... Myślałem, że jestem silny. I że to niedobre. Tak myślałem —

pochylił się i pokazał wyciągniętą z pudła kartkę.

Na zdjęciu była młoda dziewczyna z długimi ciemnymi włosami, siedząca na drewnianej

huśtawce w jakimś parku. Była roześmiana, pełna radości i wpatrzona w obiektyw ogromnymi
ciemnymi oczami.

Major przyglądał się dziewczynie na fotografii i myślał, że ona nie wpatruje się w

obiektyw, tylko w fotografa. I że roześmiana jest też nie do zdjęcia. Pomyślał, że dziewczyna na
zdjęciu jest szczęśliwa.

A potem pomyślał, że jest podobna do Kańskiej.

5

O szóstej Czacki był już w szpitalu, dlatego nie mógł odebrać telefonu od Majora. Major

chciał mu powiedzieć, że dziwkę mogą przesłuchać po rozmowie z dziennikarzem, że Czacki
może się nie spieszyć. Domyślił się, gdzie jest, i zadzwonił do szpitala. Długo nie mógł się
połączyć, a kiedy mu się udało, było już około wpół do ósmej. Chwilę rozmawiali i Czacki
podziękował Majorowi.

Potem wrócił do sali, gdzie leżała Kańska, usiadł na krześle i przyglądał się jej, jak śpi.

Dowiedział się od lekarza dyżurnego, że noc minęła spokojnie i że pewnie będzie spała aż do
obchodu. Stali i rozmawiali o tym przy jej łóżku, kiedy się obudziła. Spojrzała na nich i obaj
spostrzegli, że jest zdezorientowana. Próbowała wstać, ale nie miała siły. Spojrzała ze
zdziwieniem na zabandażowaną rękę i na kroplówkę wkłutą w drugą dłoń. Czacki uśmiechnął się
i powiedział, że jest w szpitalu i że straciła przytomność. Zaczęła sobie przypominać.

— Pan komisarz? — powiedziała lekko zdziwiona.

Lekarz spojrzał na Czackiego i uniósł ze zdziwieniem

brwi.

— Rodzina? — zapytał.

— Skłamałem — odpowiedział, patrząc na nią. A potem dodał, że musi już iść. Nie chciał

jej tłumaczyć. Nie wiedziałbym, co powiedzieć — pomyślał. Wyszedł z lekarzem i zapytał, kiedy
będzie wiadomo więcej.

— Około południa — powiedział lekarz. — Powinny już być wszystkie wyniki.

— Zadzwonię do pana — Czacki poprosił o jego numer.

— Nie jest pan rodziną. Nie będę mógł...

— To niech pan przyjmie, że jestem — przerwał lekarzowi. Ten spojrzał na niego

uważnie i po chwili kiwnął głową.

Nie chciał wracać do domu. Pomyślał, że w domu usiądzie i będzie myślał. Nie chciał

myśleć. Poszedł w kierunku komisariatu.

Major siedział przed kartką papieru, na której coś notował. Zobaczył Czackiego i spojrzał

pytająco.

— Obudziła się. Noc w porządku, dokładne wyniki będą o dwunastej.

— OK—Major kiwnął głową. Chwilę przyglądał się Czackiemu. — Słuchaj — zaczął

ostrożnie — mówiłeś, że to siedemnaście lat... Tak sobie w domu trochę kombinowałem, że...
czy to przypadek, że...? — zobaczył, że Czacki patrzy na niego w napięciu. — Nie przypadek?

— Nie. — Czacki usiadł i wyjął papierosy. Poczęstował Majora i obaj zapalili. —

Możemy porozmawiać z Lidką?

— zapytał. — Mamy czas do dziennikarza, więc może porozmawiamy?

— Rozmawiałem. Pomyślałem, że mogę i bez ciebie.

— Ico?

— Stała niedaleko w jakiejś bramie. I widziała ten samochód, jak stał przy krawężniku z

wyłączonymi światłami, chociaż w środku było dwóch facetów. Podeszła do nich i stuknęła w
szybę, szukała klienta, podchodziła z drugiej strony ulicy, więc stuknęła od strony kierowcy.
Stuknęła kilka razy, aż w końcu kierowca opuścił szybę i kazał jej spierdalać. Mówiła, że było

ciemno, że stali w takim miejscu, że nie oświetlała ich latarnia, więc niewiele widziała.
Powiedziała tylko, że ten drugi był dużo mniejszy i że miał długie włosy, a kierowca był krótko
ostrzyżony. I że tamten chyba miał okulary. Kierowca to był kawał chłopa. Obaj byli w
marynarkach.

— Mógł ją napaść wczoraj?

— Mówi, że chyba nie, że tamci byli za dobrze ubrani. Ale nie wie. Ten, co ją lał, był co

najmniej tak wielki jak kierowca. W każdym razie tamtego wieczoru wróciła do bramy i dalej
czekała na okazję. I wtedy przeszedł ten szczeniak, po drugiej stronie, czyli przeszedł koło
tamtego samochodu. Ale to skojarzyła dopiero później. Kiedy usłyszała hałas. Podbiegła
kawałek, żeby zobaczyć, co się dzieje. I akurat z daleka zobaczyła, jak samochód uderza gnoja
drugi raz i jak zaraz potem pojawiają się policjanci. Na więcej nie czekała. Dała nogę. Aha, i ja ci
to streszczam, bo ona nie była skora do zwierzeń. Stare kurwisko z niewyparzoną gębą.
Powiedziałem jej, że jak raz próbowali, spróbują i drugi. Tylko wtedy możemy nie zdążyć. A tak
gdzieś ją przechowamy. Na jakichś wakacjach. W każdym razie stwierdziła, że tego, co ją tłukł,
nie pozna na pewno, bo miał kominiarkę, a kierowcę i tego drugiego, to jakby ich zobaczyła, to
może tak. Teraz przegląda zdjęcia.

— A jaki samochód?

— A jaki samochód to „nieeee wie”, bo się „nieeee zna”. „Czaaaarny i duuuuży”.

Zadzwonił telefon. Major odebrał, posłuchał i podziękował.

— Przyszedł Dragała — powiedział. — Idę po niego.

— Gdzie chcesz rozmawiać? Tutaj?

— Tutaj.

Major wyszedł, a Czacki przysunął dwa krzesła i na jednym usiadł. Zerknął na kartkę na

biurku i przeczytał napis dużymi literami: „co mamy”. Na kartce było niewiele poza tym. Za
plecami usłyszał kroki. Odwrócił się i wstał. Major prowadził gościa.

Mężczyzna we flanelowej koszuli i skórzanej kurtce stanął wyczekująco przed Czackim.

— Roman Dragała — przedstawił się.

— Komisarz Igor Czacki — uścisnął wyciągniętą dłoń i wskazał jedno z krzeseł.

Usiedli i Major wyciągnął w kierunku Dragały paczkę z papierosami. Dziennikarz wziął

jednego i poczekał, aż Major poda mu ogień.

— O czym będziemy rozmawiać? — zapytał. — I bardzo proszę, jeśli to możliwe,

żebyśmy możliwie szybko zakończyli. Ja się, panowie, dość spieszę.

Czacki się nie odezwał. Nawet nie patrzył na Dragałę. Major uśmiechnął się przymilnie.

— Chcielibyśmy zapytać pana o Natolską.

— A o co konkretnie? — zapytał Dragała, strząsając popiół na podłogę. — Aha, czy

mogę prosić jakąś kawę? Bardzo mało spałem.

— Nie może pan — Czacki spojrzał na Dragałę przelotnie i podał mu stojącą na stole

popielniczkę. — A jeśli zależy panu na czasie, to niech pan po prostu opowiada albo odpowiada.
Więc jeśli bardzo pana prosimy, żeby pan nam powiedział coś o Natolskiej, to niech pan powie
— spojrzał dziennikarzowi w oczy — co pan chce. Byle wszystko.

Dragała przyglądał mu się przez chwilę, a potem rzucił niedopałek na podłogę, przydeptał

go butem i kopnął pod biurko. Major przyglądał mu się rozbawiony. Podniósł się, ukląkł i za
chwilę wyprostował się z wygrzebanym spod biurka niedopałkiem.

— Mogę go wyrzucić do kosza? — zapytał z uśmiechem.

— Mogę? Nie będzie pan go już używał?

Dragała przeniósł spojrzenie na Czackiego. Widać było, że jest zdezorientowany.

— Panowie — zapytał, starając się, żeby to wypadło twardo — o co chodzi?

— Chodzi o to — wyjaśnił Major — żeby nam pan opowiedział o Natolskiej.

— Ale co, u licha, chcecie wiedzieć? Natolska to, zdaje się, jakaś właścicielka firmy

odzieżowej czy coś takiego — Dragała był zdenerwowany.

— Chodzi o młodą Natolską — powiedział cicho Czacki, nie patrząc na Dragałę.

— O jaką młodą Natolską? — dziennikarz podniósł głos.

— Chodzi o Emilię Natolską. Chodzi o to, że przedwczoraj w środku nocy zadzwonił pan

do mnie i pytał o nią. Twierdził pan, że w związku z jej śmiercią przygotowuje pan jakiś materiał
o starej — Major przyglądał mu się. — Czyżby pan nie pamiętał?

Dragała popatrzył na obu i przez chwilę się zastanawiał. Uśmiechnął się i rozluźnił.

— Pamiętam — stwierdził spokojnie. — Rzeczywiście. Dotarła do mnie informacja o

śmierci młodej Natolskiej i pomyślałem, że ze względu na to, że stara Natolska i jej mąż byli
kiedyś ważni, może da się z tego zrobić materiał... — przerwał, nie przestając się bezczelnie
uśmiechać. — Wiedzą panowie, takie pikantne odgrzewane dania.

— Nie — zaprzeczył cicho Czacki. W dalszym ciągu nie patrzył na Dragałę. — Nie

wiemy. Tak naprawdę sądzimy, że dzwonił pan na czyjeś polecenie — popatrzył chłodno na
dziennikarza. — I teraz chcielibyśmy, żeby pan powiedział, na czyje...

Dragała był zaskoczony. Milczał chwilę napięty.

— Panowie — odpowiedział po chwili już z uśmiechem — raczycie mnie o coś oskarżać?

Jestem dziennikarzem. Wykonuję swoją pracę. Mogę wam o tym opowiedzieć, ale to moja dobra
wola. A jeśli mnie oskarżacie, to poproszę o wezwanie na przesłuchanie. A jak nie, to panowie
pozwolicie, że się pożegnam? Bo zdaje się, że nie muszę uczestniczyć w tej... grotesce. Prawda?
— Przerwał na chwilę. — Groteska — dodał — to dość trudny wyraz. Raczej rzadki.
Wytłumaczyć panom znaczenie?

— Posłuchaj, gnoju — Czacki miał wzrok wbity w podłogę, a głowę obejmował dłońmi.

Mówił cicho. — I tak powiesz. Jak nie dziś, to jutro. Albo pojutrze. Ale powiesz. Przede
wszystkim dlatego — spojrzał Dragale w oczy — że ja chcę to wiedzieć. I jeszcze dlatego, że
zaczniesz się mnie bać. — Mówił bardzo wolno. Odczekał chwilę i uśmiechnął się szeroko. — A
teraz istotnie, jeśli w tej chwili nic pan nie pamięta w związku z wydarzeniami, mającymi
miejsce onegdaj, możemy się pożegnać. Aha, zarówno wyraz „istotnie”, jak i „onegdaj” są
wyrazami niskofrekwencyj- nymi. Więc, jeżeli to niezbędne, mogę wytłumaczyć panu ich
znaczenie. — Nie czekając na odpowiedź, wstał i podszedł do ekspresu z kawą. Napełnił kubek i
popijał, stojąc plecami do obecnych.

Gdy się odwrócił, Dragały już nie było. Major przyglądał mu się zaciekawiony.

— Nie wiedziałem, że mamy hipotezę o zleceniu.

— Nie mieliśmy — odpowiedział Czacki. — Przyszła mi do głowy teraz. To właściwie

jedyna hipoteza, jaką mamy. Bo nie mamy przecież wiele — wskazał kartkę na biurku. Major
kiwnął głową.

— Zobacz, telefon o północy w sprawie jakiejś śmierci, ani bardziej ważnej, ani mniej niż

sto innych tego dnia. Naczelny nic nie wie o przygotowywanym materiale, OK, nie musi, w
końcu dziennikarze są samodzielni. Ale w dwa dni później w dalszym ciągu nic nie wie.
Piętnaście minut po telefonie ginie jakiś szczeniak. Przez przypadek związany z Natolską. Tak to
wygląda. Zamordowany. Potem dziwka. Być może świadek zabójstwa. Może i nie potrafi
rozpoznać kierowcy albo tego drugiego, ale oni o tym nie wiedzą. I znowu dziennikarz:
powiedziałeś mu w nocy, że sprawa być może jest rozwojowa. I może dopiero wtedy chłopak
ginie. Żeby nie była rozwojowa.

— Powiedziałem, że jest rozwojowa, bo tak chciałeś.

— Rzeczywiście — kiwnął głową Czacki i się zamyślił.

— Ale wtedy jeszcze nie miałeś hipotezy?

— Nie.

— To skąd?

— Śnił mi się chomik — odpowiedział Czacki ze smutnym uśmiechem.

— Co ci się śniło?

— Chomik nadziany na widelec. Deserowy.

Major przyglądał mu się dłuższą chwilę, a potem się uśmiechnął. A po następnej chwili

zaczął się śmiać. Coraz głośniej. Czacki przyglądał mu się ze spokojem.

— Nie znałem cię takiego — skonstatował Major, kiedy się uspokoił.

— To ja sprzed psychologii — odpowiedział Czacki z uśmiechem. — Chociaż ja

właściwie chyba nie pamiętam siebie sprzed psychologii.

Major zapadł na chwilę w zadumę, po czym gwałtownie otrząsnął się i powiedział:

— Dzwonili rankiem z zakładu medycyny sądowej. Mają coś o tym chłopaku, którego

przywieźli w nocy. Jedziesz ze mną?

Czacki spojrzał na zegarek. Było wpół do dwunastej. Miał jeszcze trochę czasu. Kiwnął

głową.

Kiedy wychodzili, spotkali w drzwiach Marianka w towarzystwie kilku policjantów i

jakichś ludzi w cywilnych ubraniach, których nie znali. Prokurator spojrzał na Majora i zatrzymał
go gestem. Komisarz spojrzał na niego wyczekująco.

— Nie mam do tej pory żadnego raportu. To znaczy, że nie wykonał pan mojego

polecenia. Proszę mi to wytłumaczyć.

— Pocałuj mnie w dupę, Marianek. Spieszę się. Jak będę coś miał, to ci podrzucę. Na

razie nie mam o czym pisać — Major ukłonił się pozostałym i wyszedł. Czacki poszedł za nim.
Kątem oka zobaczył rozbawione twarze policjantów i osłupiałego prokuratora.

Wsiedli do samochodu i odjechali. Czacki spojrzał na przyjaciela.

— Daję ci godzinę — powiedział.

— E tam — Major machnął ręką. — Nie więcej niż dwadzieścia minut.

Dojechali na Oczki. Kiedy weszli do zakładu, Doktor wycierał ręce, a na stole leżał jakiś

topielec. Major spojrzał pytająco i wskazał na niego.

— O co chodzi? Ten to nie nasz.

— Ten nie — odpowiedział Doktor i podszedł do wózka stojącego w kącie. Odchylił

prześcieradło. — Ale ten jest wasz.

Podeszli bliżej. Spojrzeli na zwłoki i kiwnęli głowami.

— Ten nasz — przyznał Major. — Zechcesz nam opowiedzieć, jak zginął? — zapytał,

drwiąc.

— Po wpadce z Natolską — odpowiedział z ironią Doktor — tego zbadaliśmy dokładniej.

— I co? — Major nie przestawał się uśmiechać.

— Taka ciekawostka — odparł spokojnie Doktor — że to albo męska dziwka, albo gej.

-Gej?

— Pedał — stwierdził.

Spojrzeli na siebie zaskoczeni.

— Skąd to przypuszczenie?

— Mówiłem już. Zbadaliśmy go. Dokładnie — Doktor przyglądał się im z rozbawieniem.

— I okazało się, że, upraszczając, w dupie ma śmietankę. — Teraz już zaczął się głośno śmiać.

— Co ma? — nie zrozumiał Czacki.

— Spermę — odparł krótko Doktor. — Poza tym otarcia śluzówki odbytu. Innymi słowy,

denat przed śmiercią odbył stosunek analny z mężczyzną. — Patrzył ubawiony na
zdezorientowanych policjantów Obaj milczeli dłuższą chwilę. W końcu Major zapytał:

— Raczej pedał czy może biseks?

— Gdybym miał obstawiać, to raczej pedał — odpowiedział Doktor. — Zbyt duże... —

szukał słowa — ...zbyt duże zmiany... w tyłku.

Przyglądali się zwłokom. W końcu kiwnęli głowami Doktorowi i ruszyli do wyjścia.

— Przyda się? — zawołał za nimi Doktor.

Major odwrócił się i kiwnął głową.

— No, to nie ma za co — pożegnał ich.

Major jeszcze raz kiwnął głową i wyszedł. Za drzwiami czekał Czacki. Wyszli z zakładu,

zapalili papierosy i stali w milczeniu. W końcu Major nie wytrzymał. Spojrzał na przyjaciela i
spytał:

— No to po jaki chuj były mu te dziewczyny?

Czacki rzucił niedopałek i wzruszył ramionami.

— Nie wiem — odpowiedział.

Zadzwonił telefon. Major sięgnął do kieszeni i spojrzał na ekran.

— Jędza — mruknął i odebrał. Słuchał przez chwilę i zakończył oficjalnym Już jadę”.

Schował telefon i spojrzał na zegarek.

— Pół godziny. Byłem bliżej.

Pożegnali się. Czacki pojechał do szpitala. Wolał rozmawiać z lekarzem osobiście, niż

przez telefon. Poza tym chciał zobaczyć Kańską.

Major pojechał do prokuratury.

— Jest? — spytał sekretarki.

Uśmiechnęła się i kiwnęła głową. Chciał wejść od razu, ale wstrzymała go gestem,

podniosła się, podeszła do drzwi prowadzących do gabinetu i delikatnie zapukała. Na drzwiach
wisiała mosiężna tabliczka z imieniem i nazwiskiem. Tylko tyle. Imię i nazwisko. Żadnego
tytułu, żadnej funkcji, żadnego dziwnie wyglądającego skrótu. Zwrócił na to uwagę już za
pierwszym razem, kiedy został wezwany przez prokuratora po tym, jak funkcję objęła Jędza.
Wtedy pomyślał o tym z jakimś szacunkiem, a w każdym razie był przyjemnie zaskoczony po
tych wszystkich mgr-ach albo prok.-ach I w zasadzie w dalszym ciągu myślał o tym w ten
sposób, niezależnie od tego, że bardzo szybko wszyscy policjanci na Śródmieściu nie mówili o
niej inaczej niż „Jędza”. Niektórzy się jej bali bardziej, inni mniej, ale czuli przed nią jakiś rodzaj
respektu. Major również. Na początku czuł się z tym nieswojo, ale dość szybko uznał, że to
respekt przed jej wiedzą i umiejętnościami. A potem, niedługo po tej pierwszej wizycie, doszło
między nimi do różnicy zdań — wynikającej z odmiennych opinii na temat metod prowadzenia
dochodzenia oraz tego, co jest ważne, a co nie — zakończonej trzaśnięciem drzwiami. Nigdy
więcej sobie na to nie pozwolił, a ona nigdy więcej nie sprawdzała, czy byłby do tego zdolny.
Może dlatego, że tamto dochodzenie pokazało, że ona zna się na swojej robocie, a on potrafił to
przyjąć, a może dlatego, że ona zobaczyła, że on zna się na swojej robocie, a ona potrafiła to
przyjąć? Może wreszcie dlatego, że żadne z nich nie tryumfowało? Oboje byli wystarczająco
rozsądni, żeby przyjąć to za oczywiste i w ten sposób zdefiniowali swoje relacje na przyszłość.

— Już jest, pani prokurator — sekretarka włożyła tylko głowę w uchylone drzwi, chwilę

słuchała, po czym wycofała się, spojrzała na Majora i powiedziała, żeby zaczekał.

— To czeka, czy nie czeka? — zirytował się Major.

— Prosiła, żebyś ty zaczekał.

Usiadł na krześle. Wziął ze stolika jakieś pismo i zaczął je niecierpliwie kartkować.

Mijały minuty. Ona rządzi, pomyślał, widać musi pokazać.

Minęło dziesięć minut, zanim na biurku zadzwonił telefon. Sekretarka odebrała. Odłożyła

słuchawkę i wskazała Majorowi drzwi do gabinetu. Wstał, zapukał i nie czekając, wszedł.
Zamknął za sobą drzwi i popatrzył na kobietę siedzącą za biurkiem. Nigdy nie byłaś ładna,
pomyślał, a z wiekiem wcale ci się nie poprawia.

— Dzień dobry, pani prokurator — przywitał się. — Czym sobie zasłużyłem na ten...

przywilej?

Zignorowała jego słowa i przeglądała w dalszym ciągu papiery, od czasu do czasu coś

poprawiając.

— Niech pan uważa, panie komisarzu — powiedziała, nie podnosząc wzroku. — Niech

pan uważa, balansuje pan na cienkiej linie. To może być niemądre... — spojrzała na niego —
...na chwilę przed emeryturą.

— Nigdy bym się nie ośmielił, pani prokurator.

Popatrzyła na niego.

— Pan wie, że nie lubię pana?

— Jest mi przykro z tego powodu, pani prokurator.

Westchnęła.

— Pan się nie chce zmienić, prawda? Tak jest panu lepiej?

— Mnie w ogóle nie bywa lepiej — odparł Major.

Znowu westchnęła.

— Skarży się na pana jeden z moich ludzi. Twierdzi, że go pan sabotuje oraz ośmiesza.

— Niech pani nie żartuje. Marianka nie da się ośmieszać. On to załatwia we własnym

zakresie. A na sabotowanie go to ja nie mam czasu. Ja pracuję.

— Pan prokurator Zbigniew Czułecki twierdzi, że pan nie współpracuje. Nie dostarczył

mu pan, na przykład, raportu. I nie informuje o postępach...

— Jak pan prokurator Czułecki nie przestanie mi zawracać dupy, to postępów nie będzie

— wpadł jej w słowo.

Przyglądała mu się obojętnie.

— Pan raczy się chyba zapominać — powiedziała wolno.

Major spoglądał na nią chłodno, ale po chwili spuści!

wzrok.

— Pani prokurator — powiedział pojednawczo — przecież pani wie, że on nie jest w

stanie zakończyć tej sprawy. Zresztą jak żadnej. A ja tak. I o tym pani też wie. Więc bez
znaczenia jest, czy pani mnie lubi, czy nie, bo ja jestem, żeby rozwiązywać sprawy. A Marianek
od statystyki. Wystarczy, że się nie będzie wtrącał. Jak będę mógł napisać coś sensownego, to mu
przyniosę. Na razie nie mogę.

— Mogę pana odsunąć — powiedziała.

— Może pani — zgodził się. — Ale wtedy z dużym prawdopodobieństwem sprawa trafi

do szuflady jako umorzona. Pani o tym wie. Więc proszę się zastanowić... nad statystykami
prokuratury Warszawa-Śródmieście.

Przyglądała mu się dłuższą chwilę.

— Nad czym dokładnie pracujecie?

— Nad trupem szczeniaka, pigułkami gwałtu, naturalną śmiercią młodej dziewczyny i

być może próbą zabójstwa prostytutki. — Popatrzył na nią i dodał: — Poza tym napad na

funkcjonariuszkę. Staramy się to połączyć. Bo że się łączy, tego akurat jestem pewien.

Milczała przez dłuższą chwilę, nie spuszczając wzroku z Majora. W końcu westchnęła i

powiedziała:

— Nie lubię cię, Major. Rzeczywiście cię nie lubię. W tobie nie ma nic, za co mogłabym

cię lubić, więc cię nie lubię... — zamilkła na chwilę. — Ale faktycznie masz rację. Więc ciągnij
to — znowu przerwała na chwilę. — I uważaj

— dodała. — Ja mam ograniczoną cierpliwość. A dla ciebie nie mam już rezerw. To tyle.

— Wróciła do papierów. — Marianka nie lubię jeszcze bardziej — mruknęła znad dokumentów,
kiedy wychodził. Tak, żeby słyszał.

Zamknął drzwi i oparł się o futrynę. Westchnął z ulgą. Spojrzał na sekretarkę. Uśmiechała

się do niego niepewnie.

— Jeszcze nie tym razem — powiedział i puścił do niej oko. — Na razie.

Wychodząc, usłyszał, jak mówi:

— Do następnego razu.

Wyszedł z prokuratury i zatrzymał się na chodniku. Popatrzył na przechodzących ludzi.

Czacki jest w szpitalu, myślał, a potem pewnie pojedzie na pogrzeb. Chyba że coś będzie nie tak.
Ale wtedy pewnie zadzwoni, żebym ja pojechał. To plan na dziś.

Zaczął iść w kierunku Nowego Światu. Minął kawiarnię z ogródkiem, zawahał się i

zawrócił. Usiadł i poczeka! na kelnera. Zamówił colę. Zmroził go wzrokiem, kiedy ten zapytał,
czy light.

— Nie piję tego ścierwa — mruknął. — Normalną. Pełną cukru.

Kelner wrócił po chwili i postawił przed nim szklankę i butelkę. Od razu zapłacił. Popijał

drobnymi łykami i zastanawiał się. Ciekawe, czy dziwka kogoś rozpoznała... I jeszcze ta menda
Dragała. Jego będzie trzeba przycisnąć. Może postraszyć? Tylko jeszcze nie wiedział, jak. Jeśli
szybko czegoś nie znajdziemy, to Marianek jest gotów zamknąć śledztwo. Na złość jemu. Drugi
raz nie przekona Jędzy.

Zadzwonił telefon. Dzwonili z komendy. Słuchał przez chwilę i kiwał głową.

— A dziwka? — zapytał. — Kogoś rozpoznała? — Znowu słuchał i kiwał głową. —

Dobra, niech będzie. Ma się gdzie zamelinować? Jak ma gdzie wyjechać, niech wyjedzie, tylko
niech powie gdzie i niech tam siedzi. I niech się nie wychyla, żadnego wyłażenia na ulice. A jak
nie ma, to coś jej znajdziemy. W którymś naszym ośrodku może. Tam teraz jest pusto. Aha —
dodał na zakończenie — możecie poszperać za jednym facetem? Dragała, Roman Dragała,
dziennikarz.. . — wymienił nazwę pisma. — Cokolwiek, żeby można nim było potrząsnąć.

Schował telefon, dopił colę i wstał. Przeszedł na drugą stronę ulicy, minął Bristol i skręcił

w Karową. Musi się przejść i spokojnie pomyśleć. Mają niewiele. Pozostaje czekać i węszyć.
Zatrzymał się na chwilę ze zmarszczonym czołem. Muszą jeszcze wejść do mieszkania
szczeniaka i muszą sprawdzić jego komórkę. Może tam coś będzie? Jak nic nie będzie, to dupa
— stwierdził. Nakaz może wydać Marianek... Skrzywił się. Trzeba mu coś napisać. Na
odczepnego.

Poszedł Karową w dół, rozejrzał się i usiadł w parku na ławce. Zapalił papierosa i zerknął

na zegarek. Sięgnął po telefon. Zadzwoni do Czackiego i dowie się czegoś o Kańskiej.
Siedemnaście lat temu, zastanawiał się, czas zmian, przebudowy kraju. Skrzywił się. Pamiętał
tamte dni, pamiętał, jak Czacki przyjechał do niego w środku nocy i jak Jadzia zdziwiła się i
obraziła, że się zamknęli sami w pokoju. To wtedy odszedł z domu. I zniknął. Major widywał go
tylko od czasu do czasu w komendzie, ale przyjaciel unikał go. Unikał wszystkich. I nie

odpowiadał na telefony. I bardzo, bardzo źle wyglądał. Nie potrafił mu pomóc, bo nie rozumiał,
co się stało. Zresztą Igor nie szukał pomocy. Jadzia wieszała na nim psy. Trzymała stronę
Karoliny. Spotykały się i gadały, a potem Jadzia wracała do domu wściekła. Prawie wtedy nie
rozmawiali.

No i proszę, uśmiechnął się, a to po prostu inna kobieta. Przestał się uśmiechać.

Przypomniał sobie, że nigdy nie widział go z inną kobietą. Czacki od siedemnastu lat był sam.
Wzruszył ramionami. Stwierdził, że w dalszym ciągu niewiele rozumie. Czacki pierwszy raz
cokolwiek powiedział, ale chyba dopiero zaczął. Może teraz pójdzie łatwiej, zastanawiał się.
Psycholog, zaśmiał się smutno do siebie

— pojebany, jak oni wszyscy.

Wystukał numer do szpitala i poprosił o odszukanie Czackiego. Powiedział pielęgniarce,

gdzie może go znaleźć. Za chwilę usłyszał jego głos. Kańska była już po badaniach. Były wyniki.
Miała lekkie wstrząśnienie mózgu. Zostawią ją jeszcze na kilka dni w szpitalu. Czy pojedzie na
pogrzeb Natolskiej, czy woli zostać i Major ma pojechać? Pojedzie. Powiedział, że chce
porozmawiać z Natolską.

Major schował telefon i wstał. Musiał wrócić pod prokuraturę po samochód. Przypomniał

sobie chłopaka i Doktora. Po co mu były te dziwki? Wzruszył ramionami. Pewnie będzie trzeba
jeszcze pochodzić ze zdjęciami, spróbować znaleźć jakieś dziewczyny.

Wrócił do komendy i napisał krótki raport dla Marianka. Opisał mniej więcej, co udało

się zebrać do tej pory i jakąś wstępną hipotezę, bardzo naciąganą. O hipotezie Czackiego nie
wspomniał. Była, kiedy się nad tym zastanowił, dość atrakcyjna. Gdyby się potwierdziła, byłoby
już coś. Nie chciał jej palić. Zakończył prośbą o nakaz przeszukania lokalu, w którym
zameldowany był chłopak. Zastanawiał się chwilę, czy Marianek się zgodzi. Po namyśle dopisał
na dole formułkę, żeby przekazać pismo również do wiadomości Jędzy. Uśmiechnął się. Podpisał
raport i zaniósł do sekretariatu. Poprosił, żeby pismo pilnie trafiło do prokuratury. Potrzebował
odpowiedzi szybko. Najlepiej jeszcze dzisiaj.

Wrócił do siebie i zapalił papierosa. Dopisał dwa punkty na kartce po stronie „nie mamy”

i przez moment się zastanawiał. Przysunął sobie telefon i odbył dwie rozmowy. Odchylił się z
uśmiechem i spokojnie dopalił papierosa. Pogrzebał w szufladzie biurka i wyjął kilka zdjęć
chłopaka. Zaniósł je do dyżurnego, udzielił kilku wskazówek, przeciągnął się i spojrzał na
zegarek. Czacki powinien być już w drodze na cmentarz. Stwierdził, że zadzwoni do niego po
wszystkim. Rozważał przez chwilę, czy nie wrócić wcześniej do domu, a potem przyszło mu do
głowy, że może też odwiedzić Kańską, a potem wrócić do domu. I tak będzie wcześniej niż
zwykle. Przynajmniej zje ciepły, nieodgrzewany obiad.

Najpierw porozmawiał z lekarzem, który powtórzył mu to, co już wiedział od Czackiego.

Potem wszedł do Kańskiej. Leżała na łóżku przy oknie. Poza jej łóżkiem na sali były jeszcze trzy
inne, ale zajęte było chyba tylko jedno, bo tylko to jedno miało poruszoną pościel. Pozostałe były
idealnie zasłane. Kańska leżała odwrócona do okna. Nie widziała, jak wchodził. Zbliżył się cicho
i zerknął z góry, czy nie śpi. Wyglądała przez okno.

— Cześć, Sabcia — powiedział.

Drgnęła i spojrzała w jego stronę. Uśmiechnął się.

— Cześć, Majorze — odpowiedziała. — Chcę wyjść.

— Jeszcze przez chwilę chyba nie — usiadł na krześle i przyglądał jej się z uwagą. Starał

się uśmiechać, ale źle na niego działała atmosfera szpitala i widok poobijanej Kańskiej. Nie
wyglądała dobrze. W dalszym ciągu była blada, miała obandażowaną rękę, usztywnioną szynami.

— Tak samo patrzył na mnie komisarz Czacki — przerwała milczenie. — I tak samo

siedział — dodała. — Źle wyglądam?

Major kiwnął głową.

— Nie najlepiej — przyznał.

Uśmiechnęła się słabo.

— I tak chcę wyjść — przyglądała mu się przez chwilę uważnie, jakby chciała o coś

zapytać, ale zrezygnowała. Odwróciła głowę w stronę okna.

— Dlaczego nazywają pana Majorem? — zapytała.

— Zapytaj Psychologa — uśmiechnął się.

— On powiedział, żebym zapytała pana — zniecierpliwiła się.

— Wiesz, dlaczego jego nazywają Psychologiem?

— Bo jest psychologiem — Kańska przyglądała mu się ze złością. — Chcę wyjść —

powiedziała twardo.

— Zostań jeszcze dzień, to ci powiem — zaproponował Major.

Popatrzyła na niego z zainteresowaniem.

— Dobra, zostanę — zgodziła się. — To dlaczego?

— Powiem ci, jak wyjdziesz. — Major nie przestawał się uśmiechać.

Ze złością uderzyła zdrową ręką w materac.

— Chcę wyjść — upierała się. — I tak się dowiem.

Major wstał. Machnął jej ręką i pożegnał się prostym „na razie”. Kiwnęła głową i

odwróciła się bez słowa do okna.

Był już prawie na korytarzu, kiedy usłyszał ciche „dziękuję”. Odwrócił się i zobaczył, że

mu się przygląda.

— Wie pan — powiedziała — komisarz Czacki był tu wczoraj. — Major kiwnął głową.

— I dzisiaj. Był też dzisiaj. Kilka godzin. Czasami trochę rozmawialiśmy, czasami gdzieś
wychodził na chwilę, ale w sumie był kilka godzin. Wyszedł niedawno, chyba już musiał —
wpatrywała się w niego uważnie. — Wie pan, o co chodzi?

Skinął głową. Kańska nie przestawała go obserwować.

— Powie mi pan?

Pokręcił głową.

— Zapytaj go.

— Powie mi?

Nie odpowiedział. Odwrócił się i wyszedł.

Wrócił do domu, do trzypokojowego mieszkania w jednym z bloków na starym

Ursynowie, blisko stacji metra. To metro, teraz, kiedy już sięgało Żoliborza, to była dobra rzecz.
Mógł się łatwo dostać do miasta i łatwo wrócić, nawet późno w nocy. Nie lubił wjeżdżać do
centrum samochodem, zbyt duży tłok, zbyt mało parkingów, zbyt wiele traconego czasu. To
metro to była dobra strona mieszkania na Ursynowie. Trzy pokoje to też była dobra rzecz. W
wielkiej płycie, ale jednak. W trzech pokojach można było sobie wygospodarować własną
przestrzeń. Wygospodarował ją w najmniejszym. Zawalił go rupieciami i niechętnie zgadza! się
na sprzątanie w nim. Ulega! najwyżej dwa razy w roku, przy okazji tych najważniejszych świąt.

Trzydzieści lat po ślubie dotarli się z Jadwigą tak doskonale, że nie potrzebowali

zbędnych słów. Toteż rozmawiali zdawkowo. Ale lubił tu wracać, lubił atmosferę mieszkania,
którą potrafiła stworzyć. Poza tym była cierpliwa i go kochała. Pomimo trzydziestu lat

małżeństwa umiała się do niego uśmiechnąć i powiedzieć mu o tym w dowolnej chwili. Na
przykład przy śniadaniu, jeśli akurat mógł je zjeść w domu. Potrafiła podejść do niego od tyłu,
objąć jego głowę, pocałować w ucho. Dotykał wtedy jej dłoni, odwracał głowę i całował ją w
szyję. Często myślał o tym, że jednak ma szczęście. Pamiętał kilka kryzysów, ale udało się je
jakoś rozładować. Jeden z nich, myślał, był siedemnaście lat temu. Starał się wtedy bronić
przyjaciela, a Jadwiga jednoznacznie była przeciw niemu. Żądała, aby on również zajął taką
pozycję. Wtedy w domu było dużo krzyku albo dużo milczenia. Na zmianę. I wtedy zaczął
wracać późno, coraz później i na coraz krócej. Otarli się o rozwód. Przez jakiś czas nocował w
komendzie. Ale jakoś w końcu wszystko się wygładziło.

Wszedí do kuchni i pocałował Jadwigę w policzek. Usiadł przy stole. Przyglądał się jej,

jak otwiera szafkę i wyjmuje jakieś przyprawy, jak próbuje gotującego się jedzenia i jak czegoś
dosypuje. Odwróciła się do niego z uśmiechem i powiedziała, że za pięć minut będzie gotowe.
Kiwnął głową i uśmiechnął się. Co będzie? Zupa gulaszowa, odwzajemniła uśmiech. Z papryką,
pomidorami, ziemniakami i pociętą w kostkę wołowiną. To była jedna z jego ulubionych zup.
Ona nie przepadała za nią, ale wiedziała, że on lubi. I on też wiedział, że ona nie przepada.
Podszedł do niej i pocałował ją jeszcze raz.

Usiadł i zapalił papierosa. Podniósł się, żeby otworzyć okno, wziął popielniczkę i wrócił

do stołu.

— Studiujesz jeszcze czasem sny? — spytał. — Co to jest, jak się śni chomik?

— Jaki chomik? Po prostu chomik? — zapytała, nie odwracając się.

— Zabity chomik. Przebity widelcem. Chyba deserowym.

Odwróciła się i spojrzała na niego rozbawiona.

— Tobie się śnił?

— Nie — odpowiedział i zaciągnął się. — Wiesz, co to jest?

— Nie wiem... — zastanowiła się — ...ale tak czy owak jest śmierć i to dosyć

makabryczna... Jest krew?

— Nie wiem — wzruszył ramionami — chyba jest.

— Poszperam, jak ci zależy. A komu się śni?

— Igorowi. — Spojrzał na nią i zobaczył, jak zwężają się jej źrenice.

— Co u niego? — zapytała i pomyślał, że stara się nadać swojemu głosowi wyraz

obojętności, ale że nie do końca jej się udaje. Odwróciła się, wzięła talerz i nalała zupy. Podeszła
do stołu i postawiła przed nim dużą porcję gulaszowej. Usiadła na drugim krześle i przyglądała
mu się.

— Śni mu się chomik przebity widelcem — odpowiedział, zanurzając łyżkę w zupie. —

A poza tym, jak zawsze. Mówi, że ma już dość. Umarła młoda dziewczyna podobna do Ilony.
Trochę pracujemy nad tym.

— Do Ilaszka? — rozpogodziła się i już z uśmiechem zapytała, czego ma dość.

— Nie wiem... chyba... umierania. — Jadł powoli, ze smakiem. — Zaprosiłem go do nas

— spojrzał na nią uważnie — na moje imieniny.

— Dawno go nie widziałam — powiedziała zamyślona

— dawno go tu nie było... dużo lat minęło...

Kiwnął głową, kończąc jeść.

— Dzisiaj, raczej wczoraj w nocy, zaczął coś opowiadać

— powiedział, przyglądając się żonie — tamte rzeczy... jakby coś w końcu zaczął... —

wzruszył ramionami. — Ale nie skończył. Znasz go.

Nie patrzyła na niego, spoglądała za okno ze zmarszczonymi brwiami.

— Widziałaś ostatnio Karolinę? Albo rozmawiałaś z nią?

Pokręciła głową. Popatrzyła na niego i powiedziała cicho, że dobrze, żeby Igor przyszedł.

Zadzwonił telefon. Major wstał i poszedł do przedpokoju. Zanim zdążył odebrać

połączenie, sygnał się urwał. Spojrzał na wyświetlacz. Dzwonił sekretariat Jędzy. Wybrał numer
i chwilę czekał.

— Komisarz Malesz, słucham. — Spojrzał na żonę i zrobił grymas zniecierpliwienia.

Potem przytaknął kilka razy i podziękował. Przerwał połączenie i chwilę się zastanawiał.
Wystukał numer i znowu przez chwilę czekał. Nie wiedział, czy Igor jest już w domu.

Czacki odebrał po kilku sygnałach. Major przekazał mu, że mają zgodę na przeszukanie

mieszkania szczeniaka. Mogą to zrobić jeszcze dzisiaj albo jutro rano. Dodał, że na zamknięcie
sprawy mają tydzień. Tak zdecydowała Jędza. Marianek chciał ją zamykać już. Powiedział jej, że
nic nie mają i że nie mają szans mieć, że to nic dziwnego, jeśli cały czas włóczą się, zalani, po
knajpach. Nędzna menda. W każdym razie dostali tydzień. I ani minuty dłużej. I żeby uważali,
żeby to nie była ich ostatnia sprawa.

— Chyba nas nie lubi — zakończy! rozmowę. Umówili się, że jeśli zdążą dziś z

przeszukaniem, to dobrze, jeśli nie, to pójdą jutro rano.

Położył telefon na stoliku i podszedł do kuchenki. Nastawił wodę i wsypał do kubeczka

dwie łyżki rozpuszczalnej kawy. Potem dolał mleka i czekał, aż zagotuje się woda. To był jego
sposób na kawę. Najpierw zalać ją mlekiem, a dopiero później wrzątkiem. Każdy ma swój
sposób, pomyślał, przypominając sobie niemal kilkudziesięciominutowe celebracje Czackiego.
Uśmiechnął się. Lubił pić kawę u niego, ale jednocześnie wiedział, że nie ma takich wymagań.
Czacki z kolei nie lubił kawy rozpuszczalnej. Twierdził, że to ścierwo, a nie kawa. Major przejął
od niego to słowo i lubił je stosować. Dla niego ścierwem były zarówno niektóre piwa, jak i
niektóre wędliny. Ścierwem mogło być dużo różnych rzeczy, które nie zasługiwały na to, żeby je
zjeść albo wypić. Ale i tak czasami je jadł albo pił.

Zalał kawę wrzątkiem, posłodził i zaniósł do łazienki. Napuścił wody, rozebrał się i

wszedł do wanny. Kawę postawił na taborecie tak, aby wygodnie było po nią sięgnąć. Zanurzył
się z przyjemnością. Nie zdążył się napić. Zasnął.

6

Karol załatwił wszystko tak, żeby nie mogła zobaczyć ciała córki aż do dnia pogrzebu.

Poza krótką chwilą identyfikacji zwłok, której nie była bardzo świadoma, to dopiero tutaj, w
kaplicy na Powązkach, ujrzała twarz córki. Śmierć, myślała, odebrała jej wyraz, ale nie urodę.
Nie chciała patrzeć na okaleczone ciało, którego się domyślała, nie mogąc zapomnieć
sformułowań z sekcji zwłok. Z sekcji ciała. Z sekcji dokonanej na jej córce. Z otwarcia ciała.
Ubrali ją w jakąś sukienkę, której nigdy nie założyłaby, kiedy żyła. Od lat by takiej nie założyła.
Miała czyste długie włosy, gładko zaczesane do tyłu, wydawała się starsza. Ale już nigdy nie
będzie — pomyślała z rozpaczą.

Przejmujący zapach kadzidła wypełniał jej głowę i osaczał. Nie pozwalał zapomnieć ani

na chwilę, gdzie jest. Uczepiona jej ramienia, wpatrując się w milczeniu w Emilię, stała Ewa. W
pierwszej ławce siedział Karol, a za nim jego rodzina. Ładna, niewyróżniająca się niczym żona i
dwóch nastoletnich synów.

Stały już długo przy trumnie i powinny się wycofać, ale ona nie mogła się poruszyć. Nie

mogła nawet myśleć o odejściu. Myślała, że będzie tak stać do końca świata.

I niech ten koniec nastąpi szybko. Na katafalku, w drogiej mahoniowej skrzyni, pośród

miękkich zwojów tkaniny, leżała jej córka. Nie tylko jej ciało. Leżała Emilia.

Było za późno, żeby powiedzieć wszystko to, co miała jej teraz do powiedzenia. Nie było

już komu tego opowiedzieć. Widziała ją ostatni raz i może po raz pierwszy od wielu, wielu lat
naprawdę na nią patrzyła. Może w ogóle pierwszy raz.

— Już — szepnął Karol, który nagle znalazł się za nimi i chwyciwszy obie za łokcie,

próbował odprowadzić sprzed trumny. — Wszyscy czekają.

Nie mogła się ruszyć. Chciała w nieskończoność przedłużyć tę właśnie chwilę. Bo innej

już nie będzie. Czy nie wiesz o tym? — pomyślała, stawiając bierny opór. — Czy nie wiesz, że
już nic dalej nie będzie?

Ewa puściła jej ramię i cicho odeszła w stronę ławek.

— Już pora — powtórzył. — Nie rób scen. Nie teraz.

— Dlaczego?— zapytała głośno i spojrzała na niego, jakby się przebudziła.

— Bo to ona tu jest najważniejsza i zakłócasz...

— ...zakłócam tobie... — rozejrzała się — wam — przerwała podnosząc głos. — Jej jest

już wszystko jedno... — zawahała się i dodała ciszej: — I mnie powinno być... a nie jest...

— Ale było — szepnął cicho, z wyrzutem.

— Trzeba było ją wziąć do siebie — niemal krzyknęła, nie panując nad niczym, będąc

sobą sprzed tygodnia. Albo sprzed dwudziestu lat. — Trzeba było ją wziąć do siebie... ale
okazało się w końcu, że nowa żona nie chce starej córki... takie banalne... Zostawiłeś ją na moją
pastwę?! Zostawiłeś ją z kimś nieodpowiedzialnym i niepanującym nad własnym życiem?!
Pozwoliłeś mi ją zawieść?! Zmarnować?!

Echo jej krzyku niosło się w ciszy kaplicy. Skonsternowani widzowie niemal wstrzymali

oddechy. Znowu się rozejrzała. Zrozumiała, że niczego nie naprawi. Karol nadal trzymał ją pod
łokieć. Pozwoliła odprowadzić się do pierwszej ławki. Usiadła i Ewa, być może z czystego
nawyku, wzięła jej dłoń w swoją i zaczęła mocno ściskać. Zabrzmiały dzwonki kościelne.
Wszyscy wstali. Ona nie. Zaciągnęła głęboko na twarz gęsto tkany czarny woal. Dlaczegóż
miałaby to przyjmować w milczeniu i pokorze? Przecież tak robiła aż do tej chwili i do czego to
doprowadziło? Żaden z dwóch mężczyzn jej życia nie mógł znieść tego, że świetnie wchodziła w
zadaną przez nich rolę. Pierwszy złamał jej serce i nie musiał oglądać ani jednej łzy. Oszukała go
tak dalece, że zaprosił ją na swój drugi ślub.

Obecni wstawali, klękali i modlili się, jak nakazywała liturgia. Ksiądz nie wiedział nic o

jej córce i nie miał o niej niczego do opowiedzenia. Po wyprowadzeniu trumny ledwo dowlokła
się te kilka kroków do rodzinnego grobowca Karola. Solidna dziewiętnastowieczna budowla
budziła zaufanie. Chciała, żeby jej córka tu została. Wśród oddechów historii i miłości.
Bezbrzeżnej miłości ojca, pomyślała z goryczą. Kiedy Karol zapytał ją, czy zgodzi się na
pochowanie jej tutaj, nie mogła zrozumieć pytania. Jakby to było oczywiste. Za życia była jego i
babci. A babcia została pochowana na wsi. Może trzeba było tam? Chociaż to nie miało
znaczenia. Tam jest miejsce dla mnie, pomyślała, ściskając bryłę ziemi.

Rzucona na wieko trumny rozbiła się głucho na drobne grudy, które zostały zasypane

kolejnymi, rzucanymi zgodnie z obyczajem przez przybyłych. Rodzina Karola, jego ojciec,
zawsze przeciwny ich związkowi, wujowie, kuzyni, paru wspólnych przyjaciół. I kilkoro
młodych ludzi, z których ona kojarzyła zaledwie jedną lub dwie osoby. Wszyscy oni natomiast
poznawali Ewę i wyjątkowo serdecznie składali jej kondolencje po zakończeniu ceremonii. Był
też komisarz. Chyba Czacki... Zastanawiała się, nie była pewna, czy pamięta nazwisko, za to
pamiętała imię. Igor. Tylko jego kondolencje wydały jej się szczere. Jakby rozumiał, że wbrew

tej scenie sprzed kilkudziesięciu minut ona też, albo może przede wszystkim ona, poniosła stratę.

W końcu przed obstawionym kwiatami grobowcem pozostali tylko ona, Karol i Czacki.

Darek odprowadził Ewę do samochodu. Rodzina Karola pojechała do domu.

Czacki, stojący w pewnej odległości za nimi, zapalił papierosa. Zapach papierosowego

dymu pobudził ją. Odkryła twarz, podeszła do niego, wskazała spojrzeniem papierosa. Czacki
poczęstował ją, podał ogień. Zdziwił się pamiętając, że nie pali. Wzruszyła tylko ramionami.
Zaciągnęła się ostrożnie. Poczuła, jak żar i ostry dym wypełniają jej płuca. Zabolało. I dobrze,
pomyślała.

— Pan komisarz — odpowiedziała Karolowi na jego niemo zadane pytanie —

powiadomił mnie o... Pan zawsze nawiedza pogrzeby tych, z którymi się pan zetknął po ich
śmierci?

— Nie starczyłoby mi na to czasu.

— Dziękujemy panu — powiedział Karol oficjalnym tonem i wyciągnął rękę do

pożegnania.

— Wie pan — Czacki przytrzymał jego dłoń w swojej — właściwie chciałem z panem...

z państwem zamienić słowo.

— Na jaki temat? — zapytał Karol.

— To chyba oczywiste.

— Nie jestem w nastroju — odparł Karol zbyt ostro. W jego oczach błyszczały

niewypłakane łzy i było jasne, że panuje nad sobą resztkami sił. — Przecież nie prowadzicie
żadnej sprawy? Po co? Zgon naturalny — dokończył z wściekłością.

— Rozumiem — Czacki wycofał się. — Ale nalegam jednak na rozmowę. Kiedy

możemy się umówić?

Karol odwrócił się do nich plecami. Drżał. Miał budowę ciała młodzieńca, którym już nie

był. Miał skulone plecy kogoś, kto zbyt wiele oberwał. Zbyt łatwo.

Natolska cisnęła tlącego się papierosa w cmentarną aleję. Wiatr poruszył liśćmi.

Wzdrygnęła się.

— Niech pan pyta teraz, komisarzu — Karol zapanował nad głosem.

Czacki przyjrzał mu się uważnie.

— Czy pan wiedział o chorobie córki?

— Nie. Córka wychowywała się z babcią na wsi i wydawała się okazem zdrowia. Tak

dalece, że chyba poza szczepieniami i badaniami okresowymi nigdy nie była u lekarza. Wiem, że
to rzadkie, bo mam jeszcze dwóch synów.

— Może babcia po prostu zapomniała państwu powiedzieć?

— Nie. Nie zapomniałaby. O takich rzeczach się nie zapomina — powiedział Karol.

— Rozumiem... Czy pan może słyszał o jakimś chłopaku, sympatii? Narzeczonym?

— Co to ma do rzeczy? Nie, nie słyszałem. Ostatnio... ostatnio mieliśmy z Milą pewne

nieporozumienia...

— To znaczy?

— Zdała na resocjalizację — przypomniała sobie Natolska. — A ty... — spojrzała na

Karola. — On jej to odradzał. Pytał ją, co będzie potem robić. Ale ona miała zacząć te studia za
dwa tygodnie. I nie dała się przekonać nawet jemu.

— A pani co o tym myślała?

— Ja? — zdziwiła się.

Czacki spojrzał na nią uważnie.

— Czyli nie słyszeli państwo o żadnym chłopaku?

— A pan słyszał? — zniecierpliwił się Karol.

— Przypadkiem tak. O chłopaku, z którym tańczyła i być może piła tamtej nocy. O

chłopaku, którego przeraziła jej śmierć, choć być może był wtedy zbyt naćpany, żeby to
zauważyć... — Przemilczał informację o tym, że być może chłopak tańczył, a potem spał z już
nieżywą Emilią.

— O chłopaku, który został dwa dni temu zabity przez samochód. — Starał się nie być

obcesowy, choć ta para zaczynała go drażnić. Jakby lewitowali tuż przy nim. Przy czym
Agnieszka wydawała się trochę ożywiona, odkąd zrozumiała, że ojciec nie był z córką ostatnio w
idealnych stosunkach, jakby cieszyła ją myśl o tym, że to możliwe.

— Chłopak zginął w wypadku, jak się domyślam. Nie jest mi przykro, choć, jak

rozumiem, nic nie był winien — powiedział naiwnie Karol.

— Rzadki to wypadek — odpowiedział Czacki ironicznie — bo samochód przejechał się

po nim w tę i we w tę. Zaledwie w kilka dni po śmierci, której de facto był świadkiem... taki
przypadek... nie, że nie wierzymy w przypadki, ale jesteśmy od tego, by je badać. — Odczekał
chwilę.

— A to oznacza, że jednak być może jest sprawa.

Oboje spojrzeli na niego zaskoczeni.

— Niech pan porozmawia z Ewą, komisarzu. Jeżeli ktokolwiek, to tylko ona mogła coś

wiedzieć — przyznała Natolska. Czackiemu wydawało się, że powiedziała to z zażenowaniem,
może nawet ze wstydem. A na pewno z poczuciem winy. — A teraz, pozwoli pan... muszę
wracać do domu — dokończyła.

Odprowadzili ją spojrzeniem. Z tyłu wydaje się młodsza i bardziej krucha, pomyślał

Czacki. Woalka z boku kapelusza powiewała na wietrze. Kroki stawiała pewnie.

— Dlaczego — zwrócił się do Karola — żona zachowała pańskie nazwisko po

rozwodzie?

— Bo tak było wygodniej. Tak sądzę, ale nigdy na ten temat nie rozmawialiśmy —

Zobaczył lekko zdziwione spojrzenie Czackiego i dodał, że wtedy starali się w ogóle nie
rozmawiać. Unikali się.

— A dlaczego nie przyjęła nazwiska drugiego męża?

— Pewnie z tego samego powodu — Karol wzruszył ramionami.

— Po rozwodzie widywał pan często córkę?

— Częściej nie mógłbym. Co najmniej dwa razy w tygodniu jeździłem do nich na wieś.

Codziennie czytałem jej bajkę przez telefon — Karol się uśmiechnął — skądkolwiek bym
dzwonił. Kochałem ją... chyba bardziej, niż kocham synów. Może byłbym zazdrosny o chłopaka,
może dlatego mi nie powiedziała? Nie pokłóciliśmy się. Nie potrafilibyśmy. Miałem jej za złe, że
wolała zamieszkać z matką niż ze mną, po śmierci babki. Moja żona i synowie lubili Milę. Nie
można było jej nie lubić — powiedział, pocierając mocno nos u nasady. — Ale ona się uparła. Że
mama jest samotna, że ktoś musi ją uratować... takie tam...

— Przed czym?

— Przed nią samą... Żona ma pewne kłopoty, o których wolałbym...

— Była żona — Czacki poprawił go celowo i, jak ze zdziwieniem zdał sobie sprawę,

również z satysfakcją. — Domyślam się.

Karol spojrzał przeciągle na policjanta. Zerknął w kierunku bramy cmentarza, sprawdził

godzinę i uśmiechnął się smutno.

— Kiedyś — zaczął — już po ślubie, ale jeszcze zanim wszystko zaczęło się... — szukał

słowa — ... rozsypywać, zdarzało nam się bawić w próbę opowiedzenia o tym, jak o sobie
wzajemnie myślimy. Ale chodziło o to, żeby to było nie wprost, żeby to było... — znowu nie
mógł znaleźć słowa — żeby to było — powtórzył — na przykład poprzez jakiś fragment prozy,

jakiś obraz... nie wiem, czy pan rozumie... nie wiem, czy potrafię to wytłumaczyć... — spojrzał
pytająco na Czackiego.

— Myślę — Czacki kiwnął głową — że w taki sposób opowiadaliście o własnych

emocjach. To jest w ogóle trudne, emocje to trudna część życia... a to, o czym pan mówi, to
zupełnie niezły sposób. Dlaczego mi pan o tym mówi?

— Bo przyszło mi do głowy, że wiem, jak bym to zrobił teraz, jak bym o niej opowiedział

teraz.

Czacki przyglądał się uważnie Karolowi. Zastanawiał się nad jego bólem, nad jego

smutkiem i nad spojrzeniem, jakim odprowadzał Natolską, nad jakimś smutnym namysłem tego
spojrzenia.

— Jak? — zapytał.

Karol zebrał myśli i wyrecytował:

Helena, bóstw wybranka, tylko nudę znała,Aż wreszcie w awanturę z głupcem się
wplątała,Podczas, kiedy królowa, co wyrosła z piany,Bez ojca, mogąc sama los wybrać
żądany,Wolała kuternogę-kowala za męża.Piękne kobiety muszą swe potrawy Szczyptą
szaleństwa do smaku przyprawićI Obfitości Róg światu odebrać.

— Yeats?

— Tak, panie komisarzu — Karol kiwnął głową. — Moja była żona ma swoje problemy.

— Westchnął, po czym skłonił się nieco teatralnie. — A teraz, pozwoli pan...

Czacki skinął głową, pozwalając Natolskiemu odejść.

7

Jadwiga obudziła go lekkim dotknięciem w ramię. Podała mu telefon i wyszła. Dzwonił

Czacki. Chyba to przeszukanie zrobią jednak rano. Było już po dwudziestej. Rzeczywiście lepiej
było poczekać do rana. Umówili się o dziewiątej na miejscu. Major miał przyjechać z ekipą.
Pożegnali się.

Sięgnął po kawę i stwierdził, że jest tak samo zimna jak woda. Wyszedł z wanny i włożył

szlafrok. Poczekał, aż woda spłynie i opłukał ścianki. Poszedł do kuchni i zapalił papierosa. Tak
się umówili z Jadwigą. Że nie będzie palił w pokojach, a ona nie będzie się wściekać, że pali w
kuchni. Tylko żeby otwierał okno. Otworzył okno i usiadł na krześle. Dopijał zimną kawę, palił i
zastanawiał się, czy coś znajdą. Cokolwiek, co zacznie łączyć ze sobą wydarzenia.

Weszła Jadwiga i spytała, czy interesuje go jeszcze ten sen z chomikiem. Uśmiechnął się i

kiwnął głową.

— Masz coś?

— Trochę, niewiele. Nie wiem, co to ten chomik, ale generalnie śmierć zwierzęcia to

choroba lub śmierć — spojrzała na męża — albo w rodzinie, albo śniącego... a może wśród
przyjaciół, bliskich... może być różnie. Jeśli jest tam krew, to może oznaczać utratę sił. Krew to
życie, siły witalne, więc przelana krew to utrata tych sił... możliwe, że z powodu wyrzutów
sumienia. — Przerwała na chwilę i się zamyśliła. — To może nawet ma jakiś sens, bo rany to
najczęściej rany emocjonalne. Nawet jeżeli to cudze rany. Pewnie mogą być i u chomika. Czemu
nie? I tak będą dotyczyć śniącego.

— A widelec?

— Nie wiem, sporo możliwości. W ogóle może być różnie. Zależy, kiedy mu się śni, o

czym myśli, co robi. Mówiłeś, że deserowy?

Skinął głową.

— Chyba tak, chyba deserowy, to ma znaczenie?

— Nie wiem, może ma? Pewnie wszystko ma jakieś znaczenie. Nie wiem co zrobić z tym

widelcem — zastanowiła się. — Jaki to widelec dokładnie?

Wzruszył ramionami.

— Nie wiem. Nie mówił. Chyba normalny.

— A może coś tam było, na tym widelcu? — Zmarszczyła brwi. — Jakaś grawerka?

Monogram? Może to jakieś inicjały? Może coś takiego? Na sztućcach kiedyś były takie rzeczy.
Zapytaj go.

— Może zapytam — kiwnął głową. — Jak nie zapomnę, to zapytam. Jutro. I ci powiem.

— Popatrzył na nią z uśmiechem. — A ty rzeczywiście w to wierzysz?

— Ja wierzę w różne rzeczy — odpowiedziała. — Na przykład w ludzi... że nie są źli. Ty

już dawno przestałeś wierzyć w cokolwiek. — Wstała, pocałowała go w policzek i powiedziała,
że idzie spać.

— Ja też zaraz przyjdę — odpowiedział.

Poszedł do pokoju i położył się na kanapie naprzeciw telewizora. Parę razy przerzucił

pilotem kanały, aż zatrzymał się na Discovery. Oglądał rekonstrukcję bitwy pod Poitiers w
wojnie stuletniej. To były niezłe czasy, myślał, wystarczył miecz, łuk albo kusza i krótki odwet
zza węgła, a sąd był majestatyczny osobą króla. Kara najczęściej bez możliwości odwołań...

Zaczął zapadać w sen, kiedy odezwał się sygnał telefonu. Było po dwudziestej drugiej.

Niechętnie wstał i poszedł po komórkę. Odebrał, posłuchał a potem przerwał połączenie i
zadzwonił do Czackiego.

— Chyba mamy tego pismaka — powiedział. — Chcesz jechać? Będę po ciebie za pół

godziny.

Ubrał się i wszedł do sypialni. Jadwiga nie spała. Popatrzyła na niego i kiwnęła głową.

Zapytała, kiedy wróci. Nie wiedział, ale odparł, że postara się szybko.

— Jedziesz z Igorem? — Skinął głową. — Zapytaj go o ten widelec. — Uśmiechnęła się i

przekręciła na drugi bok.

W ciągu dwudziestu minut był na placu Trzech Krzyży.

O tej porze było już pusto na drogach. Czacki czekał. Wsiadł do samochodu i podjechali

w kierunku Nowego Światu.

— Czekają na nas dwaj cywilni w nieoznaczonym wozie. Dzwonili, że może uda się

dorwać Dragałę — powiedział Major.

Poza tym nie rozmawiali. Major zaparkował tuż za rondem de Gaulle’a, wysiedli, minęli

empik i przy krawężniku zobaczyli samochód, a obok dwóch mężczyzn. Podeszli do nich i
uścisnęli sobie ręce.

— Co macie? — zapytał Major.

— Cześć, Psycholog — wyższy z policjantów spojrzał na Czackiego. — Dawno cię nie

było. — Odwrócił się do Majora. — Siedzi w środku. — Wskazał ręką samochód. — Przyjechał
własnym i siedział w knajpie tak z godzinę. Sprawdziliśmy go trochę, bo prosiłeś. Wyszło, że

zdarzało mu się jeździć na fleku. Parę razy go mieli.

— I ma prawo jazdy? — zapytał Major.

Obaj policjanci wzruszyli ramionami.

— No wiesz... — powiedział drugi — ...w papierach nic nie ma. W każdym razie

jeździliśmy za nim dzisiaj trochę i proszę. Masz go na patelni. Jak wyszedł, wsiadł do wozu i
ruszył, machnęliśmy blachą.

— Ico?

— I już jest po alkomacie... Nie pękaj — uśmiechnął się wyższy, widząc niezadowolenie

Majora. — Nierejestro- wanym...

— I co? — powtórzył Major.

— I ma półtora. Możesz sobie z nim pogadać.

Major otworzył drzwi i wsiadł do samochodu. Czacki wsiadł z drugiej strony. Dragałę

mieli między sobą. Policjanci zostali na dworze.

— Panie redaktorze — zaczął Major — mamy nieprzyjemną sytuację. Prowadził pan po

spożyciu alkoholu. — Odczekał chwilę, przyglądając się Dragale, który spoglądał na niego
kompletnie zaskoczony. — Na szczęście właśnie przejeżdżaliśmy i zobaczyliśmy dwóch
kolegów. Więc wysiedliśmy pogadać. — Przerwał i z uśmiechem przyglądał się dziennikarzowi.
— Powiedzieli nam, że mają jakiegoś pismaka i zastanawiają się, co zrobić. Bo tak naprawdę to
kończą dyżur i woleliby pojechać do domu, zamiast bawić się w jakieś papierki... — Znowu
przerwał i z satysfakcją przyglądał się zdezorientowanemu Dragale. — A my z kolegą uznaliśmy,
że przecież możemy spróbować pomóc... znajomemu. Widzi pan, jak dobrze się stało, że akurat
przejeżdżaliśmy... i że panowie są naszymi kolegami, bo inaczej to co byśmy mogli zrobić? —
Rozłożył bezradnie ręce. — Nic. Ale na szczęście zdarzyły się te wszystkie rzeczy. Ma pan więc
być może trochę szczęścia.

Dragała spojrzał na Majora. Zaczął kojarzyć. Powoli zaczynał rozumieć. Major ze

złośliwą satysfakcją obserwował, jak wściekłość na twarzy dziennikarza zaczyna zastępować
wcześniejsze zaskoczenie.

— Chyba coś wam się — wycedził — po-je-ba-ło. Może od palenia tych waszych

śmierdzieli — dodał z bezczelnym uśmiechem, próbując wysiąść.

Major pchnął go z powrotem na siedzenie i westchnął:

— Wiesz być może coś, co może nam się przydać, gnoju. Pytaliśmy o to wczoraj, ale nie

pamiętałeś. Więc teraz sobie przypomnij, szczylu. I szybko, bo mi się nie chce tracić na ciebie
czasu.

— A jednak — Dragała próbował się uśmiechać — rzeczywiście coś wam się pokręciło.

— Zaczął się śmiać. — Rzeczywiście was pojebało. — Śmiał się coraz głośniej.—Wy nawet nie
wiecie, że nic mi nie zrobicie... nawet nie wiecie, że nie możecie mi nic zrobić. Nie możecie mnie
nawet w dupę pocałować! — zaczął krzyczeć —jeśli się nie zgodzę!

— Weźmy jego komórkę. — Czacki z zainteresowaniem przyglądał się dziennikarzowi,

który znowu próbował się wydostać z samochodu. — Sprawdzimy jego numery. To może być
niezły początek. I tymczasem go zostawmy. Szkoda czasu na tego szmaciarza.

— OK. Tak zrobimy — zgodził się Major. — Ale to na początek. Na drugie danie

zamkniemy go na razie, a jutro zrobimy przeciek do jakiejś gazety, że policja stara się chronić
informatora, który popełnił przestępstwo. — Popatrzył na Dragałę. — Do takiej samej szmaty, w
jakiej pracujesz, tylko do codziennej. I poprosimy, żeby pielesili ten materiał z tydzień.
Codziennie. Żeby nawet te twoje burki bez mózgu skumały, że to może o ciebie chodzić.

Dragała zbladł.

— Już nie żyjesz — wysyczał. — Obaj nie żyjecie... chuje! — zaczął krzyczeć, ale tym

razem bez uśmiechu. — Pierdolone chuje... obaj nie żyjecie!...

— O, z tym to bym się tak nie upierał — odpowiedział Major. — Możesz nie zdążyć się

nacieszyć, bo nie mówiłem ci tego od razu, ale teraz przyszło mi jeszcze do głowy, że
przewieziemy cię parę razy radiowozem po mieście. W dzień. Na koszt podatnika. — Wysiedli,
pozostawiając go wściekłego i bladego.

— Zabierzcie go na dołek — zwrócił się Major do policjantów. — Jutro się nim

zajmiemy. Niech posiedzi, aż przyjedziemy. To nie będzie rano. Rano mamy co innego do
roboty. Przyda mu się, jak pomięknie. Aha, i zabezpieczcie jego komórkę, zanim ochłonie.

Podziękowali i uścisnęli sobie dłonie.

— Miło było cię zobaczyć, Psycholog — powiedział niższy.

— A co? Potrzebujesz pomocy? — zapytał z uśmiechem Czacki.

— Nie, ale poszukam dla ciebie — policjant odwzajemnił uśmiech i machnął im ręką.

Wrócili do samochodu.

— Do mnie, czy do ciebie? — zapytał Major.

Stanęli przy samochodzie.

— Ja do mnie, a ty do siebie — powiedział Czacki. — Muszę trochę odpocząć.

Major skinął głową.

— Dobra — powiedział. — Jutro mi opowiesz o pogrzebie. Na przeszukaniu. Myślę, że

nic tam nie znajdziemy.

— Czacki skinął głową. — Aha, samochód znaleźli gdzieś pod Markami na polu.

Spalony. Kazałem sprawdzić komórkę szczeniaka. Może coś będzie. I poprosiłem, żeby jeszcze
pochodzili całą noc z jego zdjęciem po knajpach. Żeby poszukali jakichś dziewczyn, które by go
rozpoznały. Jak to nie wypali i Dragała nie zmięknie, to jesteśmy w kiblu. Do końca tygodnia
Marianek zamknie sprawę i będzie kazał nam lizać się po dupie. A dupę ma wstrętną pewnie tak
jak ryj- — Uśmiechnął się. — Jędza też nas chyba nie polubi. To znaczy, mnie na pewno. Nie
tylko dlatego, że będzie musiała przyznać mi rację... Podrzucić cię?

Czacki wolał się przejść.

Około dwudziestej czwartej Major dotarł do szpitala. Pokazał ochroniarzowi legitymację i

wszedł na drugie piętro. Na korytarzu paliły się tylko niektóre lampy. Był przyjemny półmrok,
pełen nieprzyjemnego szpitalnego zapachu. Dyżurna pielęgniarka wychyliła się ze swojego
pokoju i zdziwiona jego widokiem wyszła naprzeciw. Jej również pokazał legitymację, a kiedy
kiwnęła głową i wskazała mu salę Kańskiej, powiedział, że wie i podziękował.

W sali ciemność była rozświetlona tylko wpadającym przez okno blaskiem ulicznych

latarni. Na krześle przy łóżku Kańskiej zobaczył siedzącą postać. Podszedł cicho i dotknął
ramienia Czackiego. Przysunął sobie cicho drugie krzesło i usiadł obok. Kańska spała. Czacki
siedział, milcząc, i patrzył na nią.

— Wróciłem do domu i coś mi przyszło do głowy — powiedział szeptem Major. —

Zadzwoniłem do ciebie, ale nie odebrałeś, więc zadzwoniłem jeszcze drugi i trzeci raz i nic.

Pomyślałem, że może... no wiesz? Że może coś... A potem pomyślałem, że może jesteś

tutaj... więc przyjechałem... żeby sprawdzić.

Czacki kiwnął głową.

— Jestem tutaj — odpowiedział szeptem i lekko się uśmiechnął.

— Wie, że jesteś?

— Nie. Już spała. I nie mów jej — dodał po chwili. Major kiwnął głową. — Wiesz —

odezwał się szeptem Czacki

— mógłbym tak przy niej siedzieć już zawsze. Wystarczyłoby mi, że jest blisko... —

Przerwał na chwilę, a Major się nie odzywał. — Słyszę, jak oddycha równo, regularnie,
spokojnie i pamiętam taki oddech. Pamiętam włosy rozrzucone na poduszce i lekko rozchylone
wargi. Pamiętam lekko przekręconą głowę i dłoń zaciśniętą w piąstkę koło szyi. Pamiętam
wszystko, jakby było wczoraj... jakbym się z nią żegnał tylko do następnego dnia... Wszystko
pamiętam... wróciło... — spojrzał na Majora. — I wiesz co? Najdziwniejsze jest to, że się cieszę.
Tam, na Nowym Swiecie, kiedy odjechałeś, zdałem sobie sprawę, że się cieszę... poczułem ulgę i
lekkość, i radość... jakby wszystko się wygładziło, jakby zmiękło.

Major przyglądał się profilowi Kańskiej, odcinającemu się w szarości, rozrzuconym na

poduszce włosom, podgię- tej w okolicach szyi ręce i jej drobnemu ciału pod kocem.

— Widziałeś ją jeszcze kiedyś? — zapytał.

Czacki pokręcił głową.

— A myślałeś o niej czasami?

— Prawie codziennie — szepnął Czacki, spoglądając na niego spokojnie. — Jeśli nie

codziennie.

— Spałeś z nią?

— Nie — odpowiedział szeptem. — Wiesz, raz się pocałowaliśmy, może dwa razy, i cały

czas mam wrażenie, że ja go czuję, ten pocałunek... Ale nie znam jej smaku. Widziałem ją kilka
razy śpiącą, kilka razy przy mnie usnęła, ale nie znam jej smaku. Tylko te dwa pocałunki. I
uśmiech. Dużo go miała w oczach... i w głosie... i w dłoniach... i w sposobie, w jaki się
poruszała... — spojrzał na przyjaciela — .. .i nie wziąłem — dodał bezradnie. — Nie wziąłem, bo
wydawało mi się, że to takie mądre, takie dojrzałe...

Milczeli dłuższą chwilę.

— Odeszła? — spytał Major.

Czacki pokręcił głową.

— Ja odszedłem.

Spojrzał na niego zdziwiony

— To czemu się wyprowadziłeś? Karolina się dowiedziała? — zapytał zaskoczony.

Czacki znowu pokręcił głową.

— Nie, nigdy jej nie powiedziałem. Ale już nie potrafiłem... straciłem strasznie dużo siły,

żeby zerwać... i potem już jej nie miałem... żeby zostać.

— Karolina była pewna, że to dziwki i wódka... tak mi powtórzyła Jadwiga. Wiesz, one

wtedy dużo ze sobą rozmawiały... i Jadzia mi potem to powtarzała... wierzyła Karolinie...
pewnie... nie miała powodu nie wierzyć... ty nic nie wyjaśniałeś... nie tłumaczyłeś...

— Wiem. Znienawidziła mnie.

— Nie chciałeś nic wytłumaczyć?

Milczeli. Po chwili Czacki wzruszył ramionami.

— Wtedy nie, nie miałem siły — przerwał zamyślony — a potem już nie było po co.

Znowu na chwilę zapadła cisza.

— Czasami ci zazdroszczę — szepnął Czacki.

— Czego?

— Że kochasz... ciągle... wciąż...

— Ty chyba też...

— Tak — spojrzał na Majora. — Ale ty masz.

— Żałujesz?

Czacki skinął głową. Milczeli.

— Nigdy cię nie widziałem z kobietą — odezwał się Major po chwili.

— Nie było innych kobiet. To znaczy, jakieś były... jestem mężczyzną... ale to były... —

zamyślił się. — Innej już nigdy nie było.

Kiedy wstawali, Czacki przykrył dłonią dłoń Kańskiej i przez chwilę ją zatrzymał.

Odsunął kosmyk włosów z jej twarzy i już stojąc, przyglądał się jej. Odwrócili się i wyszli. Major
pomacał kieszenie i cofnął się do sali. Kiedy podchodził do krzesła, na którym siedział, zobaczył,
że Kańska mu się przygląda. Zatrzymał się i popatrzył jej w oczy. Kiwnął głową, schylił się,
podniósł z podłogi legitymację i wyszedł.

8

Siedziała na łóżku ze skrzyżowanymi nogami i dużym brulionem na kolanach. Z brulionu

wysypywały się kartki i karteluszki, kwity i stare bilety. Nie mogła się nadziwić, jak niewiele po
niej zostało. Jakieś gadżety, płyty, ubrania, książki — wszystko równo poukładane na półkach i
w szufladach, powieszone w szafach. W biurku kilka dokumentów, laptop i ten brulion. I dziesięć
zatemperowanych ołówków w drewnianym kubku.

Może reszta, jeśli była jakaś reszta, została w zamkniętym od ponad roku domu na wsi,

zastanawiała się.

Nie mogła się zdecydować na otwarcie brulionu, choć siedziała tu od powrotu z pogrzebu.

Zadawała sobie pytania, na które odpowiedzi spodziewała się tu znaleźć, myślała o tym, a jednak
się obawiała. Przeczuwała, że naruszanie prywatności Emilii będzie ostatecznym uznaniem jej
śmierci za fakt, i bała się tego. Myślała o tym, że dopóki nie otworzy brulionu, będzie mogła
chociaż udawać, że to się nie stało, mogła próbować... Uśmiechnęła się smutno.

Na jej kolana spadło zdjęcie grupki młodych i uśmiechniętych ludzi, a wśród nich Emilia,

w nieodłącznej za dużej koszuli i workowatych spodniach. Uśmiechnięta. Obok niej stal
nieznajomy, obejmujący ją w talii chłopak. Ten ze zdjęcia pokazanego przez Czackiego na
cmentarzu. Przyglądała się zdjęciu i myślała, że w tym objęciu nie było czułości ani ciepła... ani
niczego. Emilia była szczera w swojej radości. Zdjęcie musiało być całkiem niedawne. Lato było
chłodne tego roku.

Znalazła jakieś bilety do kina sprzed kilku tygodni, dwa. Były też wakacyjne kartki od

koleżanek z liceum, kartki z Oksfordu — gdzie mogła studiować, ale nie chciała. .. Wśród
rysunków i zapisków, których brulion — niebędący pamiętnikiem — był pełen, kryły się cytaty,
zwłaszcza z poezji angielskiej. Barrett-Browning, Yeats, Keats, łacińskie sentencje, notatki z
przeczytanych książek, obejrzanych filmów, wysłuchanych koncertów. Kilka cierpkich uwag o
Coelho. Wszystko szczere, inteligentne, niezwykle osobiste i jednocześnie nieosobiste. Czasami
naiwne. Ani słowa o jej własnym życiu, o mijających dniach, o nastrojach, uczuciach, innych
ludziach... ani jednego słowa...

Wśród różnych skrawków znalazła oficjalny list z fundacji „Dawcy Życia”, zaadresowany

na nazwisko Emilii, ale na stały adres Ewy, nieopodal huty. Pismo kierowało Emilię Natolską do
Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej przy ul. Oleandrów w Warszawie na badania i testy,
mające ją zakwalifikować jako dawcę szpiku kostnego. List był sprzed ośmiu miesięcy. To
znaczy, pomyślała, że Emilia zgłosiła się do fundacji tuż po osiemnastych urodzinach. Nie
mówiąc nic nikomu... Nikomu?

Rano Agnieszka Natolska zjawiła się w siedzibie fundacji, niedużym mieszkaniu w

niskim bloku na Mokotowie. Drzwi otworzyła jej szczupła, krótko ostrzyżona kobieta w średnim
wieku, która o tej porze chyba nikogo specjalnie się nie spodziewała. Rozmawiały w
wypełnionym kartotekami sekretariacie, zajmującym duży pokój. Umeblowania dopełniały dwa

postawione naprzeciwko siebie nowoczesne biurka o szklanych blatach i nogach z polerowanej
stali, na których w pewnym nieładzie leżały dokumenty, artykuły biurowe, kolorowe pisma.

Kiedy Natolska się przedstawiła, oczy kobiety pojaśniały, na jej ustach pojawił się cień

uśmiechu, a głos stał się ciepły. Poprowadziła ją do drugiego pokoju, posadziła w fotelu i
zaproponowała herbatę. Kobieta zaczęła z uśmiechem opowiadać o Emilii i wtedy ze
zdziwieniem dowiedziała się, że matka nie wiedziała, że Emila zgłosiła się jako dawca. Nie
wiedziała również, że córka pracowała w fundacji jako wolontariuszka trzy wieczory
tygodniowo. Bardzo ceniona wolontariuszka, niesłychanie dobrze radząca sobie z całym
administracyjnym bałaganem, a to, powiedziała kobieta, bardzo rzadka umiejętność. Zwłaszcza
wśród bardzo młodych ludzi. Fundacja zajmowała się prowadzeniem banku niespokrewnionych
dawców szpiku, zlecała badania zgodności tkankowej HLA, a następnie udostępniała dane
wyspecjalizowanym ośrodkom. Zbierała pieniądze na swoją działalność, propagowała idee
transplantologii. Emilię szczególnie zajmowały kwestie przygotowywania plastikowej karty z
podpisem, wielkości karty kredytowej, która była bezwzględną zgodą na dokonanie pobrania
narządów do transplantacji na wypadek śmierci. Projekt karty opracowywała ze znajomym
plastykiem, znalazła tanią wytwórnię...

Natolska słuchała tej paplaniny nieuważnie. Z ulgą skrywała twarz za wielkim kubkiem

wypełnionym parującym płynem, dzięki temu mogła ukryć swoje zaskoczenie, swoją dumę, swój
żal. I swoją gorycz. Kobieta okazywała mnóstwo sympatii i współczucia, zasypując ją
szczegółami z życia córki i Natolska po raz kolejny pomyślała, że to kolejna obca osoba, która
wie więcej ojej córce, niż ona.

— ...tak, Emilia miała chłopaka, przynajmniej od jakiegoś miesiąca. Rzadko się

pokazywał, ale się spotykali. Emila nie była bardzo wylewna w swoich opowieściach, nigdy nie
opowiadała na przykład o rodzicach, o rodzinie. O jej śmierci dowiedzieliśmy się z nekrologu.
Na pogrzeb poszły tylko dwie wolontariuszki, bo nie byliśmy nawet pewni, czy to chodzi o naszą
Emilię. Kiedy wróciły, opowiedziały przede wszystkim o tym, jak dziwny to był pogrzeb, jak
dziwnie była przygotowana ceremonia... i że działy się tam dziwne rzeczy. Nikt nigdy nie
pomyślał, znając Emilię, że pochodziła z zamożnej rodziny... aż tak zamożnej... ten jej adres na
osiedlu przy hucie... Przykro mi... nam wszystkim... naprawdę przykro. — Uklękła przy
Natolskiej i wzięła jej dłonie w swoje. — Musiała pani być z niej bardzo dumna...

— Jestem z niej dumna — powiedziała Natolska, z trudem panując nad napływającymi

łzami. Wstała i ukłoniła się. Podziękowała za herbatę. — A ten chłopak...? — zapytała już przy
drzwiach.

— Jurek?

— Jurek... — Natolska nie dała po sobie poznać, że nigdy nie słyszała jego imienia. —

Tak... wie pani, gdzie go można znaleźć?

— Nie, niestety — potrząsnęła głową.

— A może jest w kartotekach?

— Nie. — Przypuszczenie rozweseliło kobietę. — On z tych, którzy w życiu by się nie

dali ukłuć... Nie przez lekarza w każdym razie. W sumie... — zamyśliła się i spojrzała na
Natolską uważnie — .. .w sumie to oni bardzo się różnili.. . pamiętam, że trochę się zdziwiłam,
jak go poznałam, bo oni... no... pomyślałam sobie, że oni nie pasują do siebie... Ale ona była taka
szczęśliwa — dokończyła kobieta.

Schodziła po schodach powoli, niepewna, co robić. Czuła się dziwnie, jakby w jej

wnętrzu coś nieustannie drżało. Myślała, że koniecznie musi się czymś zająć. Musi. Musi znaleźć
powód, przyczynę, dowód. Dowód na to, że jej nieznajomość choroby córki była możliwa.
Wybaczalna. Chciała zrozumieć, jak to wszystko mogło się stać. Musiała znaleźć sposób, żeby

sobie wybaczyć. Inaczej, pomyślała, równie dobrze mogę się zapić.

Zaczynała zdawać sobie sprawę, o czym mówił Czacki. Przypomniała sobie jego słowa i

jego uważne spojrzenie, kiedy podawał jej kartkę ze swoim numerem telefonu. Wiedział, że to
przyjdzie, pomyślała, tak mówił — że przyjdzie, że zawsze przychodzi. W końcu.

9

Tak jak się spodziewali, w mieszkaniu nic nie znaleźli. Drzwi otworzył policyjny ślusarz,

dozorcę odszukali, ale nie miał kluczy Jednopokojowe mieszkanie było w zasadzie puste.
Nieumeblowane. Kilka sprzętów w dwóch kuchennych szafkach, kuchenka, dawno niemyte
okna, na podłodze materac, żadnej pościeli. Z pewnością nikt w nim nie mieszkał. Wyglądało,
jakby nikt w nim również nie bywał. Sąsiedzi nie kojarzyli, żeby ktoś tam przychodził. Chłopaka
na zdjęciu nie rozpoznawali. Na zdjęcie Emilii zareagowali podobnie.

— Idzie nam jak po grudzie — podsumował Major. — Dobra, jedziemy do pana

dziennikarza. Zobaczymy, czy dojrzał.

Podeszli do samochodu, Czacki wsiadł, a Major poszedł jeszcze do kiosku. Kupił

papierosy i jakąś gazetę. Zerknął na pierwszą stronę i schował ją do kieszeni.

W komisariacie przywitał ich dyżurny. Podał Majorowi zaklejoną kopertę. Poszli do

biura. Czacki zajął się nalewaniem do kubków kawy z ekspresu, Major tymczasem czytał coś z
kartki wyjętej z koperty. Kiedy skończył, uśmiechnął się.

— No, może coś w końcu będziemy mieli. Zobaczymy. A jak tam pogrzeb?

— Jak to pogrzeb — odpowiedział Czacki, popijając kawę. Krzywił się przy każdym

łyku. — Była Natolska, był ojciec ze swoją żoną i synami, była gosposia... dziwne to było.
Oskarżali się wzajemnie o śmierć córki... dużo wzajemnych pretensji. Ale jak zapytałem o jej
prywatne życie, to oboje stwierdzili, że najlepiej, żebym pytał gosposię. Oni nie wiedzieli w
zasadzie nic. Nie znali szczeniaka. Nie rozpoznali go na zdjęciu. On ledwie na nie zerknął... —
Czacki zamyślił się. — Bardzo ją kochał... ona też... — zawahał się — ...tylko ona o tym nie
wiedziała. Co tam masz?

— wskazał na kartkę.

— Kilka dziewczyn. Znaleźli je w nocy. Rozpoznały szczeniaka. Tylko nie były

wyrywne, żeby o nim opowiadać. Poza tym były wstawione. Spisali je i wzięli numery telefonów
— spojrzał na kartkę. — Mamy pięć nazwisk.

— Uśmiechnął się do Czackiego. — Trochę sobie dziś pogadamy.

— Najpierw one, czy najpierw Dragała?

— Najpierw ten gnój — Major był uśmiechnięty. Zerknął na zegarek. —Ale dajmy mu

jeszcze z godzinkę. Chodź, pójdziemy coś zjeść.

Zanim wyszli, Major poprosił dyżurnego o przyprowadzenie za godzinę Dragały do

pokoju przesłuchań. Celowo spóźnili się kilkanaście minut. Kiedy weszli, dziennikarz już czekał.
Był zniecierpliwiony i trochę wystraszony. To dobrze, pomyślał Czacki. Major usiadł na krześle
naprzeciw Dragały, a Czacki stanął za plecami dziennikarza, tak że ten nie mógł widzieć ich obu
jednocześnie. Major spokojnie mu się przyglądał. Wyjął z kieszeni wynik badania alkomatem i
wydruk połączeń telefonicznych z komórki.

— Który to numer? — zapytał krótko.

— Za chwilę stąd wyjdę — Dragała spojrzał na niego z wściekłością. — Będziecie

musieli mnie wypuścić. Jak tylko wyjdę, złożę zawiadomienie o przekroczeniu uprawnień i
nieuzasadnionym przetrzymaniu. To — wskazał na wynik badania — możecie wyrzucić do
kosza. Aha, i będziecie mnie przepraszać, możecie już zacząć.

Czacki słyszał wyraźnie niepewność w głosie dziennikarza, maskowaną zdecydowanym

charakterem zdań. Major westchnął i bez słowa wyjął z kieszeni złożoną na czworo gazetę.
Położył ją na stole i przesunął w kierunku Draga- ły. Dziennikarz niezdecydowanie sięgnął po
nią, rozłożył i zbladł. Zaciekawiony Czacki zajrzał mu przez ramię. Na pierwszej stronie, pełnej
kolorowych zdjęć, wzrok przyciągał tytuł dużymi literami: „Kogo kryje policja?”.

— Przyniosę panu kawy, dobrze? — powiedział beznamiętnie Major i wstał. Kiwnął na

Czackiego i obaj wyszli.

Stanęli przy lustrze. Obserwowali bladego Dragałę czytającego artykuł. Nerwowo

poruszał przy tym ustami.

— O tym nie wiedziałem — odezwał się Czacki.

— A tam... — machnął ręką Major. — To ci chciałem wczoraj powiedzieć. Takie tam...

prywatne możliwości.

— W środku nocy?

— Jak trzeba, to i w środku nocy. Oni to drukują późno. Żeby nie przegapić cukierków.

Wrócili z kawą. Jeden kubeczek postawili przed Dragałą i usiedli naprzeciw niego.

Czacki wyglądał na znudzonego. Podobnie Major.

— Który to numer?

— Tu nic nie ma, taka ciekawostka o niczym — dziennikarz z lekceważeniem odsunął

gazetę.

Jest spięty, pomyślał Czacki, ciekawe, kiedy pęknie.

— To pierwszy odcinek — powiedział Major. Spojrzał obojętnie na Dragałę. — Mogę ci

opowiedzieć, co będzie w następnych. Poza tym nie chce mi się tracić czasu. Mam jeszcze dziś
coś do zrobienia.

Dragała przyglądał mu się uważnie. Po dłuższej chwili przysunął kartkę z wydrukiem

połączeń i przyjrzał jej się.

— To ten — wskazał jeden z numerów.

— Kto to? — spytał Major.

Dragała wzruszył ramionami.

— Nie wiem. Zadzwonił, powołał się na wspólnego znajomego i poprosił, żebym

sprawdził, czy coś robicie. I potem do niego oddzwonił.

— Jakiego znajomego?

Dragała milczał. Major przyglądał mu się przez chwilę, a potem zniecierpliwiony wstał i

zaczął chodzić po pokoju. Dziennikarz wodził za nim wzrokiem.

— Słuchaj — odezwał się Major — i tak ci dorzucimy współudział w zabójstwie, więc

jeśli już skończyłeś, to do widzenia. Odwieziemy cię do domu na koszt podatnika i będzie po
wszystkim.

Czacki westchnął i wstał. Byli przy drzwiach, kiedy dziennikarz podał nazwisko.

Major wrócił do stołu i spojrzał na Dragałę. Dziennikarz nie patrzył na niego. Major

położył przed nim długopis i kartkę, na której tamten napisał wymienione wcześniej nazwisko.

— I adres...

Major przyglądał mu się, kiedy zapisywał dane.

— I numer telefonu.

Dragała spojrzał na niego z wściekłością i dopisał numer telefonu.

— No i widzi pan? Można współpracować w przyjaznej atmosferze — uśmiechnął się. —

Serdecznie dziękuję za pomoc. Może pan jechać do domu. Oczywiście rozumie pan, że bardzo
proszę, aby pan nigdzie nie wyjeżdżał w najbliższym czasie i był, jeśli oczywiście zajdzie taka
potrzeba... dyspozycyjny. Rozumiem, że adres pana zameldowania jest adresem pana
zamieszkania?

— Barycki. Waldemar Barycki. Znamy go? — siedzieli przy biurku Majora.

— Ja nie znam — Czacki pokręcił głową.

— Ja też chyba nie. Poproszę chłopaków, żeby sprawdzili. Może skołują jakieś zdjęcie.

Jak rozmawiamy z dziewczynami? Tutaj?

— Nie wiem... może gdzieś w mieście?...

— Z jakimi dziewczynami?

Odwrócili się jednocześnie. Kańska stała w drzwiach i przyglądała im się z uśmiechem.

Miała zabandażowaną rękę, ale poza tym wyglądała świetnie: włosy ściągnięte z tylu kolorową
gumką, kolorowa krótka sukienka podkreślała jej figurę. Na nogach buty na obcasie. Obaj
odruchowo przesunęli po niej wzrokiem i obaj się zawstydzili, kiedy roześmiała się głośno,
widząc ich spojrzenia.

— Więc o jakie dziewczyny chodzi?

— Wypuścili cię? — zapytał Major.

— Nie chcieli — odpowiedziała. — Ale się uparłam. Podpisałam taki papierek, że chcę, i

wyszłam. Mówiłam panu, że chcę wyjść.

Czacki przyglądał się jej i Major widział, że się cieszy.

— Miło cię widzieć — powiedział i podszedł do niej. Stał trochę bezradny, z

opuszczonymi rękami.

No proszę, zastanawiał się w myślach Major, Psycholog chyba nie wie, co ze sobą zrobić.

— Miło cię widzieć uśmiechniętego — odpowiedziała, przypatrując mu się wesoło. —

Nie wiedziałam, że potrafisz.

— A ja zapomniałem, że potrafi — wtrącił się Major. Wskazał jej krzesło. — Chodź,

właśnie się zastanawiamy.

— Właśnie gadacie o babach — powiedziała, siadając. Cały czas się uśmiechała i Czacki

pomyślał, że jest śliczna w tym uśmiechu i że cieszy się, że ją widzi.

— Mamy cztery gówniary, które rozpoznały szczeniaka...

— Jurka?

— Tak — Major kiwnął głową. — I zastanawiamy się, jak z nimi rozmawiać.

— Ja z nimi porozmawiam — zaproponowała Kańska.

— Mogę?

Major zawahał się.

— Mnie będzie łatwiej — dodała, widząc wahanie. — Ja będę z nimi rozmawiała prawie

jak koleżanka. Wiem, jak to zrobić, mam młodziutką siostrzenicę. Przechodzę przez takie
rozmowy co najmniej kilka razy w miesiącu...

— Spojrzała na Majora prosząco. Pomyślał, że ma niesamowite oczy i że nigdy wcześniej

nie zwrócił na to uwagi. Obejrzał się na Czackiego, ale on nadal patrzył na Kańską i bez przerwy
się uśmiechał.

— Dobra — zgodził się Major. — Tu masz namiary. — Podał jej kartkę. — Tylko

dzisiaj. Nie mamy już dużo czasu. — Spojrzał na zegarek. — Spróbuj się wyrobić do,
powiedzmy, siedemnastej. O siedemnastej spotkamy się tutaj. Zobaczymy, co będziemy mieli. A
my — zwrócił się do Czackiego — spróbujemy dowiedzieć się czegoś o panu Waldemarze
Baryckim.

— Kto to? — spytała Kańska.

— To przyjaciel pana Dragały — uśmiechnął się Major. —A ponieważ pan Dragała stał

się dzisiaj naszym przyjacielem, to teraz my spróbujemy się zaprzyjaźnić z jego przyjacielem.
Chodź — powiedział do Czackiego — mamy robotę.

— Mogę do pana mówić „Sławek”? — spytała Kańska, mrużąc oczy kokieteryjnie.

— Aja mogę do ciebie mówić „Sabcia”?

— Nie, „Sabcia” nie, ale może pan mówić „Sońka”.

— „Sońka” niech mówi Psycholog. Ja będę mówił „Sabcia”. Żeby ci się nie pomyliło —

zaśmiał się. — OK?

— OK? — Kańska spojrzała na Czackiego.

— Będzie mi miło — wybąkał Czacki.

Majorowi wydawało się, że Igor jest tak bardzo zakłopotany, że nawet się zarumienił.

Kańska wstała i z uśmiechem wyciągnęła do nich zdrową rękę.

— Fajnie — powiedziała. — Sławek, Igor, Sabcia, Sońka. Aha — dodała, przyglądając

się Majorowi — wiem, dlaczego nazywają cię „Major”.

Major spojrzał na Czackiego.

— Nie ode mnie.

Waldemar Barycki spoglądał na nich ze zdjęcia bezczelnie, z uśmiechem

przepołowionym wielkim cygarem. Obok było zdjęcie z kartoteki. Około dwudziestoletni
chłopak ze starannie zaczesanymi włosami.

Siedzieli przed ekranem komputera i przeglądali przesłane im z CBŚ materiały.

— Ceboś się nim zajmuje? — zdziwił się Czacki.

— Nie — Major machnął ręką i zaczął wykręcać numer.

— Kumpel ma kolegę, którego znajomy... rozumiesz?

Czacki kiwnął głową.

Barycki dziewięć lat temu wszedł w konflikt z prawem; próba uprowadzenia dla okupu.

Udowodniono mu tylko czynną napaść na funkcjonariusza wypełniającego obowiązki służbowe.
Wszystkiego odsiedział pół roku. Nigdy więcej nie wpadł. W materiałach była informacja, że
przewijał się przy okazji różnych włamań i napadów, ale już nigdy się nie umoczył. Kilka lat
temu przestał się nawet pojawiać w informacjach operacyjnych.

— Podobno wyjechał z kraju, to jest do sprawdzenia, tylko daj mi ze dwa dni —

powiedział Majorowi kumpel z Biura. — W każdym razie wrócić musiał chyba niedawno.

— Nie mamy dwóch dni — stwierdził krótko Major. — Spróbuj jak najszybciej i daj

znać. — Przerwał połączenie i spojrzał na przyjaciela. — Jedziemy do niego?

Czacki chwilę się zastanawiał.

— Właściwie nic nie mamy. Po co?

— Moglibyśmy — zasugerował Major — posadzić mu ogon. Nasi przyjrzeliby się co

robi, trochę pofotografowali, popatrzyli, z kim się spotyka...

— A kogo wskazała Lidka?

— Kto?

Czacki westchnął.

— Ta dziwka z Poznańskiej.

— A, ta... Dwóch chłopaków z miasta — Major zastanowił się. — Tych akurat trochę

znamy. Jeszcze kilka lat temu to był zupełny drobiazg. Może im też dać ogony? Możemy w
końcu spróbować wystawić Baryckiemu Dragałę... Zobaczymy, co zrobi... — Czacki popatrzył
na niego uważnie.

— To gnój. Społeczeństwo na tym nie straci. Zresztą... możemy mu dać jakąś ochronę,

żeby uważali na niego — dodał, widząc wahanie Czackiego.

— Nomohori.

— Co? — Major nie zrozumiał.

— Nomohori. Nikczemny fortel.

Major zaśmiał się.

— Nazywaj to, jak ci się podoba.

— Jak chcesz to zrobić? — zapytał Czacki.

— Nie wiem... Może po prostu zadzwonić do niego, przedstawić się i poprosić o

rozmowę w sprawie Dragały... Tak byle jak, pod lada pretekstem. Żeby padło nazwisko.

Czacki skrzywił się.

— To wymyśl lepiej! — zaperzył się Major.

— Może niech ta twoja szmata — zaproponował — wydrukuje materiał o śmierci Emilii

Natolskiej i połączy jakoś... — zastanowił się — ...chociaż nie... Natolska nie zasługuje na to...
— Wyjął papierosa i zapalił.

— Zróbmy tak — odezwał się po namyśle Major. — Puścimy krawężników po mieście,

po starych rewirach Bary- ckiego. Jeśli jest lewy, to może odnowił kontakty... I po knajpach,
żeby pytali o niego i o Dragałę, rozumiesz? Dwa zdjęcia jednocześnie. Jak ma do niego dotrzeć,
to dotrze. To i ogony. I zobaczymy.

Major wziął papierosa z paczki Czackiego i zapalił. Czacki przez chwilę myślał i w końcu

kiwnął głową.

— No dobra, niech będzie, zobaczymy. — Spojrzał na zegarek. — Mamy jeszcze dwie

godziny. Idę się przejść, może coś zjem?

— Coś zjesz? Idę z tobą...

— O nie, nie, ty masz robotę! To twoje nomohoń.

Wrócił do komendy chwilę przed siedemnastą. Major i Kańska już tam byli i rozmawiali.

Podszedł do nich i usiadł na krześle. Dziewczyna spojrzała na niego i uśmiechnęła się.

— Zjadłeś? — zapytał Major.

— Zjadłem.

— A co takiego zjadłeś?

— Zupę rybną z czosnkowymi grzankami. I halibuta.

— Major aż mlasnął językiem. — I wszystko popiłem cudownie zimnym staropramenem.

Halibut z fasolką szparagową. A potem posiedziałem w parku. Patrzyłem na ludzi. Nie
uwierzysz, Major, ale ludzie się uśmiechają. A niektórzy trzymają się za ręce. — Zapalił
papierosa. Nie przestawał się uśmiechać. — A co u was?

— Przejedziemy się — odpowiedział Major. — Czekamy tylko na jedną z tych kurewek...

— Nie mów „kurewek” — wtrąciła się Kańska. — Nic o nich nie wiesz, więc nie mów

„kurewek”.

Major spojrzał na nią, potem na Czackiego, i zaczął się śmiać.

— Co cię tak rozbawiło? — spytała z gniewem Kańska.

— Dobraliście się... To jak mam mówić?

— „Dziewczyny” — podsunął Czacki. — Mów „dziewczyny”.

— Czekamy na jedną i pojedziemy obejrzeć pewne miejsce. Sabcia niech ci opowie. To

jej działka.

Kańska spotkała się z nimi jednocześnie. Uznała, że tak będzie lepiej, że będą się pewniej

czuły I tak było, chociaż musiała je oswoić. Znały chłopaka i nienawidziły go. Wszystkie były z
prowincji. Proste dziewczyny bez wykształcenia, zapatrzone w szybki sukces. Podrywał je łatwo,
fundował. I wcześniej czy później, raczej wcześniej, poił je czymś, po czym nic nie pamiętały.

— Flunitrazepam — powiedział Czacki.

Kańska skinęła głową.

— W każdym razie wszystkie budziły się w tym samym mieszkaniu. Po kilku lub

kilkunastu godzinach. I wszystkie opowiadały to samo. Słuchały siebie i potwierdzały. Nie znają
adresu, ale opisały to miejsce. Później, po tym pierwszym razie, ściągał je tam wielokrotnie... —
Kańska zmarszczyła czoło. — Co za skurwiel — powiedziała.

— Nie mów „skurwiel” — zaczął z uśmiechem Major, ale wpadła mu wściekła w słowo.

— To był skurwiel! — krzyknęła — więc mogę tak o nim mówić!

— Ja mogę — przerwał jej delikatnie Major. — Dla mnie jest już za późno, ale ty mów

„szczeniak”.

— To było jakieś pół roku temu — kończyła opowiadać Kańska. — Potem się urwało.

Myślały, że mają już spokój. Aż do wczoraj, kiedy je znaleźliśmy Ucieszyły się, że on nie żyje.
Powiedziałam im o tym i wtedy popatrzyły na siebie i zaczęły się uśmiechać. Pierwszy raz przy
tej rozmowie. Jedna powiedziała: „Chuj zdechł, wypijmy za to”.

Dyżurny przyprowadził jakąś dziewczynę w króciutkiej spódniczce, z ostrym makijażem i

długimi pomalowanymi paznokciami. Kańska wstała i podeszła do niej. Kiwnęła jej głową,
wzięła pod rękę i poprowadziła do biurka. Przedstawiła policjantów.

— To jest Hania. Zgodziła się pokazać nam to mieszkanie.

Obaj podali jej ręce i kiwnęli głowami.

— W takim razie chodźmy — powiedział Major.

10

W obszernej i zimnej kaplicy cmentarza na Wólce Węglowej, na katafalku, w zamkniętej

świerkowej trumnie kremacyjnej spoczywało ciało chłopaka, który prawdopodobnie był bliski jej
córce. Zamknięta trumna mogła oznaczać, że bliskim chciano oszczędzić widoku niemożliwych
do zamaskowania obrażeń.

Młody ksiądz nie wydawał się ani zbyt zainteresowany, ani zbyt wzruszony ceremonią.

Przybyło zaledwie kilka osób. Z przodu, samotnie, stała nieco starsza od Natolskiej kobieta,
starannie ubrana w czarną spódnicę, czarny sweter, czarny skórzany płaszcz. W dłoniach ściskała
czarną torebkę. Dwa rzędy ławek za nią starsza para wzajemnie się podtrzymywała. Stojąca obok
elegancka kobieta szeptała coś do nich. Był jeszcze Czacki. No i ona.

Głos księdza roznosił się głośnym echem w prawie pustym pomieszczeniu.

Po niespełna półgodzinie rozbrzmiała muzyka i katafalk wraz z trumną zjechał do

podziemi, pozostawiając obecnych w zadumie. Natolska zerknęła na samotną postać matki
chłopaka i pomyślała, że wygląda na przygnębioną i opuszczoną. Bardzo dobrze to rozumiała.
Podeszła do niej.

— Chodźmy — powiedziała. — Pożegna się pani z synem w spokoju.

Pociągnęła ją w kierunku przejścia i schodów, które prowadziły do podziemi. Kobieta

poddała się bez zdziwienia i po kilku sekundach znalazły się przed przygotowaną do wjazdu do
pieca trumną. Obsługa krematorium cofnęła się i pozwoliła im podejść. Kobieta, stojąc przed
trumną, zaczęła płakać. Zasłoniła twarz chusteczką. Mężczyźni spuścili głowy. Natolska po kilku
minutach pociągnęła ją z powrotem na górę, kątem oka dostrzegając otwierające się drzwi pieca,
za którymi znikła trumna. Zdawała sobie sprawę, że przyszła tu dowiedzieć się czegoś o córce, a
współczucie było niemal nieobecne. Wyrzucała to sobie, ale nie potrafiła tego zmienić. W
kaplicy na katafalku stała już następna trumna, przybywali następni żałobnicy.

Wyszły przed kaplicę i kobieta spojrzała na nią ze smutnym zainteresowaniem.

— Prochy będzie można odebrać za dwie godziny — powiedziała Natolska, po czym

szybko, zanim tamta zdołała cokolwiek odpowiedzieć, przedstawiła się. — Mam na imię
Agnieszka, Agnieszka Natolska, jestem matką... byłam matką — poprawiła się — dziewczyny
pani syna. W każdym razie mogli być parą.

— Teresa — przedstawiła się kobieta i popatrzyła na Na- tolską uważnie. — Wie pani, ja

go prawie nie znałam. Już od dawna go nie widziałam. Nie byłam blisko z synem... więc, jeżeli
pani tak mówi, to... może tak... Dlaczego pani mówi „byłam”?

— Moja córka nie żyje — powiedziała cicho Natolska. Kobieta spojrzała na nią jakby

przestraszona, a po chwili kiwnęła głową.

— Bardzo mi przykro — powiedziała.

—Wszyscy już poszli — zauważyła Natolska bez zdziwienia. — Może poczekamy w

kawiarni? Napijmy się razem kawy. Porozmawiamy. Mam samochód, zdążymy... Dobrze? —
Widząc wahanie kobiety, szybko dodała: — Bardzo panią proszę... Wie pani... ja bardzo
potrzebuję tej rozmowy. Niewiele wiem o córce, więc każdy drobiazg jest dla mnie ważny.

— Ja niewiele wiem o synu — powiedziała cicho kobieta.

Zaczął padać deszcz. Popijając kawę, wpatrywały się chwilę w milczeniu w spływające

po szybie krople.

— Nikogo nie zawiadomiłam o pogrzebie. Nie zamieściłam nekrologów. Nie chciałam,

żeby jego znajomi się pokazali. Nie powiedziałam moim znajomym, kolegom z pracy... Tylko
rodzicom jego ojca. A pani skąd wiedziała?

— Przypadkiem, od znajomego policjanta. Dopiero przedwczoraj dowiedziałam się, że

moja córka miała chłopaka. I że ten chłopak też nie żyje.

Znowu zamilkły.

— Pochowałam ją przedwczoraj. — Natolska pociągnęła łyk lurowatego ciemnego płynu.

Westchnęła. — Więc chyba wiem, jak to jest. Więc chyba jestem dobrym towarzystwem.

— Też samochód?

— Nie... Na serce. Moja córka... — Natolska mówiła teraz bardzo powoli, uważnie

artykułując głoski, ze spojrzeniem utkwionym w okno —.. .umarła na serce. Miała chore serce.
Była w klubie... z Jurkiem... kiedy umarła.

— Mój syn nie mieszkał ze mną od trzech lat. Nie przychodził. Chyba, że mnie nie było.

Najadał się, zabierał jakieś rzeczy. Nie mieliśmy ze sobą wiele wspólnego. Nie chciał się uczyć,
nie wiem, co robił. Nie wiem, pewnie nie poszedł do pracy. Wyprowadził się.

— Moja córka nigdy nie przyprowadziła nikogo do domu. Przynajmniej nie do mojego

domu. Może do innego domu, takiego, którego się nie wstydziła.

Cisza, jaka zapadła między nimi, zbliżyła je. Uśmiechały się nieśmiało do siebie. Ubrane

w czerń, po czterdziestce, samotne. Niczego nie mogły się od siebie dowiedzieć.

— Policja mówi, że może to nie był wypadek — odezwała się pierwsza Teresa. — To

możliwe. Zadawał się z takimi, że sama miałam ochotę mu przyłożyć. Nie był dobrą partią. Nie
mógł nikomu przynieść niczego dobrego. Było w nim coś, jak... w jego ojcu. Coś złego. Przez
jakiś czas miałam nadzieję, że może będę go potrafiła nauczyć, że zrozumie... wróci... Ale nie
wrócił. Był prawie zupełnie obcy, zanim się wyprowadził, teraz jest jeszcze bardziej obcy. Nie
widziałam go przez ostatnie trzy lata... aż do teraz, kiedy go identyfikowałam. — Spojrzała na
Natolską. — I wie pani co? To jednak mój syn. Poczułam to i bez znaczenia stało się to, co
wcześniej myślałam. — Ścisnęła wargi, przełknęła głośno ślinę i rozpłakała się.

Natolska ścisnęła jej dłoń, leżącą na laminowanym blacie stolika. Po chwili obie

odetchnęły głośno.

— A co z jego ojcem? — spytała Natolska.

— Nie wiem — kobieta wzruszyła ramionami — od lat nie wiem... i nie chcę wiedzieć.

Darek odwiózł je z powrotem na cmentarz, gdzie szybko odbyła się druga część

uroczystości — złożenie skromnej urny do niewielkiego ziemnego grobu. Natolska zastanawiała
się, czy potrafiłaby unieść spopielone ciało swojej córki w dłoniach. Wydawało się to ciężarem
nie do zniesienia, ale znacznie od niej drobniejsza Teresa Jaszucka poradziła sobie. Oprócz nich
nie było przy tym nikogo i Natolska pozazdrościła kobiecie przywileju osobistego pożegnania z
dzieckiem.

Jaszucka pozwoliła jeszcze podwieźć się pod blok, ale było oczywiste, że potrzebuje

chwili samotności. Natolska pożegnała się z nią, wręczając wizytówkę.

— Proszę zadzwonić, kiedy będzie pani chciała. Jeśli tylko będę potrafiła pomóc... w

czymkolwiek... Będę czekać.

— Ewuniu, niech pani to zostawi — poprosiła, popychając lekko kobietę w stronę stołu.

— Napijemy się kawy.

Ewa usiadła obojętnie, przyglądając się Agnieszce, która wyjęła filiżanki z szafki,

podstawiła je pod kranik ekspresu i włączyła urządzenie. Kuchnię wypełnił pomruk pracującej
maszyny, a po chwili zapach kawy. Postawiła jedną filiżankę na stole przed Ewą. Obok postawiła
jeszcze wyjęty z lodówki karton mleka. Ewa dolała sobie sporą porcję i w milczeniu przyglądała
się Agnieszce. Zdała sobie sprawę, że widzi ją trzeźwą już któryś dzień z rzędu.

— Wiem — pierwsza odezwała się Natolska — że Emilia miała do pani zaufanie. Wiem,

że od lat byłyście sobie bliskie. Znacznie bliższe niż...

— Emilka kochała panią — przerwała jej ostro Ewa.

Znowu zamilkły. Natolska bezradnie patrzyła na Ewę.

Ewa patrzyła na stół.

— Wiem — starała się ją uspokoić — ale ja, cóż... Nie próbowałam się do niej zbliżyć...

— ...ona próbowała. Wiele razy. A pani... pani... rzeczywiście... nie próbowała pani —

Ewa spojrzała twardo na Natolską.

— I Ewa mnie zastąpiła... Widziałam, że Emilka czasem nawet używała adresu

domowego Ewy, prawda? Pewnie chciała ukryć, kim jest... Może wstydziła się mnie?...

— Co tam pani opowiada, pani Agnieszko?! — krzyknęła Ewa ze złością. — Pani nic nie

rozumie. Wciąż pani nic nie rozumie. Ona nie żyje, a pani ciągle nic nie rozumie? — Przestała
mówić i otarła oczy dłonią. — Kochała panią, mówiła o tym... ja wiedziałam... i Karol wiedział.
Tylko pani nie wiedziała. — Znowu zamilkła na chwilę. — Emilka tylko nie chciała... nie
chciała, żeby inni wiedzieli, że ona tyle ma, że ma bogatych rodziców. Chciała mieć własnych
przyjaciół, tu, w Warszawie, mówiła, że na wsi była zawsze obca, że dzieciaki albo jej
zazdrościły tego domu, basenu i kucyka, albo zbliżały się do niej tylko po to, by z tego korzystać.
Tak się cieszyła na to nowe życie i na to, że może być sobą, tak mówiła! Tak się cieszyła, że
mogła robić tyle rzeczy...

Ewa płakała. Natolska podała jej rolkę kuchennego papieru w kwiatki i siadła na krześle

obok.

— .. .że miała kolegów i koleżanki...

— Ewuniu, czy Emilia miała klucz do pani mieszkania, tego przy hucie? Proszę, to

ważne.

— A dlaczego to ważne? — zapytała ze złością Ewa.

Natolska chciała wziąć jej dłoń w swoje, ale tamta wyszarpnęła rękę.

— Nienawidzisz mnie? —wyszeptała Natolska.

Ewa spojrzała na nią i uśmiechnęła się słabo. Uspokoiła się trochę.

— Nie — odpowiedziała cicho — pewnie, że nie, tylko... ona nieżywa, a pani... pani bez

przerwy jakby myślała tylko o sobie... — przestała mówić i w milczeniu przyglądała się
Natolskiej. — Tak. Miała. Czasem tam umawiała się z koleżankami. Tam zrobiła swoje urodziny
..

Więc dlatego Mila odmówiła hucznej imprezy w restauracji — pomyślała Natolska.

— Ale nie robiła nic złego. Obiecała mi, że nigdy nie sprowadzi tam chłopaka. Obiecała

mi...

— ...ja wiem, że nic złego nie robiła. Wiem... — objęła Ewę tak, jak wiele razy Ewa

obejmowała ją przez te wszystkie lata, kiedy podtrzymywała ją na nogach i prowadziła do łóżka.
— Czy Ewa poznała może jej chłopaka? Chłopaka Emilii? — zmieniła temat.

Ewa przytaknęła ruchem głowy. Zaczerwienione oczy cały czas miała pełne łez. Była

zrozpaczona, ale zaczynała nad sobą panować. Upiła niewielki łyk kawy i spojrzała na Natolską.

— Ona mi opowiadała o swoich marzeniach... zwierzała mi się... to czasami było takie

niepoważne... — mówiła z pogodniejszą miną — .. .takie dziwne, bo to już była przecież dorosła
kobieta i tak j akoś... po raz pierwszy zapatrzona... — Uśmiechnęła się. — Jerzy był starszy od
niej, student medycyny. Podobno przystojny...

— To widziała go Ewa, czy nie?

— Raz, ale to było zimą i na dworze było już ciemno, za bardzo się nie przyjrzałam. Miał

takie jakieś włosy koloru mysiego. Mnie się nie spodobał, coś w nim było takiego... nie wiem
sama... Ale jak Emilka o nim mówiła, to to był zupełnie ktoś inny. Ona go przecież znała lepiej.
— Ewa spojrzała błagalnie na Natolską. — Opowiadała, że... razem mieli świat zbawić. —
Uśmiechnęła się niepewnie. — Ale rzadko się widywali, Emilka dużo się uczyła, nie miała czasu.
Ostatnio dopiero zaczęli się częściej widywać. Zaprosił ją potańczyć... a ona przecież nie mogła
tańczyć. — Ewa skuliła się w sobie.

— To nie taniec ją zabił — powiedziała spokojnie Agnieszka. — Ten chłopak, Jurek, nie

żyje...

Ewa spojrzała na nią zdziwiona.

— Zginął w wypadku kilka dni temu. Został zabity. I chyba miałaś rację co do niego.

Rozmawiałam z jego matką na pogrzebie... — ciągnęła zamyślona. — Ona też nie spodziewała
się niczego dobrego po nim... chociaż to jej syn...

Przerwała na chwilę, a potem objęła głowę Ewy dłońmi i przytrzymała ją tak, żeby mogła

patrzeć w jej oczy.

— To nie taniec ją zabił. Możesz być pewna. Ja jestem.

Ewa rozpłakała się i wtuliła głowę w ramiona Natol-

skiej. Kilka minut tak trwały, a potem Ewa wstała i poszła do swojego pokoju. Natolska

jakiś czas jeszcze siedziała w bezruchu, z wyprostowanymi plecami, z głową podniesioną
sztywno, wpatrzona w ścianę. Poczuła ogarniającą bezsilność i znów przypomniała sobie, co
mówił jej Czacki. Pomyślała, że do tej pory jakoś sobie radziła. Kiedy tylko czuła, że coś się w
niej zbiera, zaczynała coś robić, byle tylko czymś się zająć. Jeden pogrzeb, drugi, szukanie
śladów po Emilii, wspomnienia o Karolu, przyniesione wraz z jego pojawieniem się.

Ale teraz czuła, że może już nie wytrzymać. Wstała, wzięła płaszcz i wyszła z domu.

Chodziła pomiędzy willami, kluczyła wśród wąskich uliczek, j ednak poczucie bezradności, żalu
i winy coraz bardziej zaciskało wokół niej swoją pętlę. Tak to czuła i przed tym uciekała w
wieczorny spacer.

Niemożliwe, pomyślała, to jednak nie mógł być przypadek. Może fatum, ale nie

przypadek. Ta świadomość jednak nie pomagała. Znowu przypomniała sobie Czackiego. Do tej
pory myślała, że on przesadzał, że ona jest dostatecznie silna i dojrzała, dostatecznie twarda.
Teraz zaczęła mieć wątpliwości. Oddychała płytko, z trudnością. Nigdy wcześniej jej się to nie
przytrafiło.

Zatrzymała się zaskoczona i wtedy zdała sobie sprawę, że ma bardzo napięte mięśnie rąk i

nóg, jak zdrętwiałe. Poczuła gwałtowne uderzenie gorąca i stwierdziła, że się poci, chociaż było
chłodno. A potem nagle zapragnęła rzucić się do ucieczki, wszystko jedno gdzie, byle biec, byle
się schować jak najszybciej. Starała się opanować, starała się uregulować oddech, ale silne
uczucie lęku nie ustępowało. Powoli usiadła na krawężniku i zmusiła się do pozostania. To obłęd,
pomyślała, to jakiś obłęd. Schowała głowę w ramionach i zaczęła jednostajnie wyć, nawet o tym
nie wiedząc.

Poczuła, jak ktoś delikatnie potrząsa nią za ramiona. Spojrzała w górę i zobaczyła Darka.

Za nim stał jej samochód z zapalonymi światłami. Wstała i zachwiała się. Pozwoliła mu
przytrzymać się za łokieć, a w chwilę potem zaczęła głośno, spazmatycznie płakać. Objął ją,
przytulił i pozwolił wrzeszczeć, a kiedy poczuł, że się uspokaja, po prostu delikatnie odsunął od
siebie. Nie odzywał się. Spojrzała na niego i lekko kiwnęła głową. Spytała, czy może jeszcze
chwilę zostać. Skinął głową i powiedział, że poczeka w samochodzie. Patrzyła, jak odchodzi, i
była mu wdzięczna. Nie tylko za to, że milczał, że nie wypowiedział ani jednego słowa
potępienia. Również za to, że nawet w jego spojrzeniu nie było oskarżenia.

Znowu usiadła na krawężniku, ale tym razem już spokojna. Wyjęła z torebki telefon i

notes. Przekartkowała go i wystukała numer.

11

Pojechali samochodem Majora w kierunku Stegien. Zgodnie ze wskazówkami

dziewczyny. Skręcili w Bonifacego i zatrzymali się przy jednym z bloków. Dziewczyna
rozglądała się przez chwilę, a potem bez wahania wskazała jedną z klatek schodowych. Podała
numer mieszkania i spytała, czy musi tam iść. Kańska poprosiła ją, żeby poszła, że musi
rozpoznać mieszkanie.

Wjechali windą na trzecie piętro i podeszli do wskazanych drzwi. Major zadzwonił. Raz i

drugi. Nikt nie otwierał. Popatrzyli na siebie i Czacki stwierdził, że nie mają nakazu.

— Marianek nie da nam szybko drugiego. Szczególnie, że tam nic nie było. Odegra się —

stwierdził Major.

— To co robimy? — spytał Czacki. — Przecież nie wywalimy drzwi.

Kańska popatrzyła na nich i poprosiła, żeby się odsunęli. Rozejrzała się po korytarzu,

nikogo nie było. Sięgnęła do torebki i wyjęła mały przybornik. Zasłoniła sobą zamek i chwilę
majstrowała. Major i Czacki przyglądali się z zainteresowaniem. Dziewczyna była przestraszona.
Po chwili coś w zamku szczęknęło i Kańska nacisnęła klamkę.

— Były otwarte — powiedziała, uśmiechając się do nich.

— Wejdźmy, może ktoś potrzebuje pomocy? — Odsunęła się, robiąc im przejście.

Dziewczyna przeszła po wszystkich pokojach i potwierdziła, że to jest to mieszkanie.

Poprosili, żeby poczekała przy samochodzie.

Dwa pokoje, kuchnia i łazienka. W jednym pokoju duży tapczan i wzorzysty koc,

powieszony na ścianie. Kilka zdjęć w nierówno rozwieszonych ramkach, kilka dużych luster
stojących wokół tapczanu. W drugim pokoju regały z pustymi półkami i stolik. Przy stoliku
kanapa i dwa fotele. Komplet charakterystyczny dla lat osiemdziesiątych. Bardzo błyszczący.
Oglądali to wszystko pobieżnie. Kańska przyglądała się w tym czasie wiszącemu na ścianie
kocowi.

— Co jest? — zapytał Major, podchodząc do niej.

— Albo tu nigdy nie mieszkała kobieta — odpowiedziała Kańska — albo coś jest nie tak.

— Co?

— Powiesiłbyś to w domu?

Podeszła bliżej i przejechała dłonią po kocu. Podniosła brzeg. Odsunęła się i wskazała

triumfalnie na znajdujące się za kocem drzwi. Nacisnęła klamkę. Otworzyły się. Oboje weszli do
trzeciego pokoju. Był niemal pusty, z wyjątkiem dużego stołu i trzech krzeseł. W rogu na
podłodze stał duży telewizor i odtwarzacz CD. Obok kartonowe pudełko. Na stole leżał aparat
fotograficzny i cyfrowa kamera. Major podszedł do pudełka i zajrzał do środka. Kańska w tym
czasie przyglądała się ścianie. Major wyjął z pudełka kilka płyt. Były nieopisane. Spojrzał na
odtwarzacz, a potem na Kańską. Dopiero wtedy zobaczył, że w ścianie są wywiercone obrobione
otwory. Przypomniał sobie obrazki, wiszące w pokoju z kocem na ścianie. Podszedł do jednego z
otworów i zerknął. Był zasłonięty z drugiej strony. Wyszedł do sąsiedniego pokoju i zdjął jeden z
wiszących obrazków. Wrócił do pokoju, w którym zostawił Kańską, i znowu zerknął przez
otwór. Doskonale widać było tapczan. Pokazał Kańskiej płyty. Podeszli do odtwarzacza i Major
włożył jedną do czytnika. Uruchomił sprzęt.

— No proszę, pornole — mruknął.

Wyłączył, popatrzył na Kańską, włożył płyty do pudełka i wyszedł z pokoju.

W kuchni Czacki siedział na taborecie i przeglądał jakieś papiery. Kiedy zobaczył

Majora, wskazał mu otwartą szafkę i stojące w niej plastikowe opakowania. Major podszedł i
wziął jedno do ręki. Było pełne tabletek. Odstawił je na miejsce.

— Jest trzeci pokój. Za zasłoną. Wiesz, co tam jest?

— Domyślam się — odpowiedział Czacki. — Spójrz na to. — Podał kartki Majorowi, a

ten wziął je i zaczął przeglądać.

— Kopie jakichś papierów — powiedział. Przyjrzał się uważnie. — Jakieś wypisy z

badań z jakiejś fundacji.

— Z fundacji „Dawcy Życia” — potwierdził Czacki. — A teraz zobacz to.

Wręczył mu jeszcze jedną kartkę. Major wziął ją i zaczął czytać. Spojrzał gwałtownie na

Czackiego.

To była karta Emilii Natolskiej.

— Gdzie to znalazłeś?

— W szufladzie w pokoju. Jest tego więcej.

Weszła Kańska. Spojrzała na nich bez słowa. Major sięgnął po telefon. Wystukał numer i

chwilę poczekał.

— Komisarz Malesz, przyślijcie ekipę ze sprzętem... — Podał adres i się rozłączył.

Popatrzył na pozostałą dwójkę.

— Będzie potrzebny nakaz. Pojadę do Jędzy i poproszę. Przy okazji odwiozę dziewczynę.

Wy poczekajcie.

— Wystawi? — wątpił Czacki.

— Wystawi — odpowiedział i wyszedł do pokoju. Za chwilę wrócił z jedną płytą. —

Wystawi — powtórzył. — Ma dwie córki.

Siedzieli w kuchni i czekali. Kańska, oparta o ścianę, przyglądała się spokojnie

Czackiemu, ale on tego nie widział. Głowę miał opartą na dłoniach. Różne rzeczy zaczęły się
powoli łączyć w całość. Jeszcze dziurawą, pomyślał, ale przynajmniej coś zaczyna prześwitywać.
Tylko po co rąbnęli chłopaka? Pornografia to mimo wszystko nic wielkiego. Ale są jeszcze te
karty z fundacji.

Tego na razie nie rozumiał...

— Igor...

Spojrzał na Kańską, jakby się przebudził, ona zawahała się.

— Te zdjęcia u ciebie... w domu... ta młoda dziewczyna...

— Moja córka — odpowiedział — i jeszcze ... żona... Chyba na jednym...

— Masz żonę?

Pokręcił głową.

— Kiedyś miałem. — Patrzył na nią uważnie.

— Nie żyje? — zapytała cicho, opuszczając wzrok.

— Żyje.

Kańska milczała ze wzrokiem wbitym w podłogę.

— Jak ma na imię? — wyszeptała.

— Karolina.

Zamilkli. Czacki przyglądał się Kańskiej. Czuł, że ma ochotę podejść i przytulić ją.

Chciał z nią zacząć rozmawiać o wszystkim, o całych siedemnastu latach. Chciał z nią
rozmawiać o swoich dawnych latach i o powracających wspomnieniach. Potrząsnął głową,
odpędzając myśli. Wstał i przeszedł się nerwowo po kuchni. Kańska wodziła za nim wzrokiem.

— Byłeś u mnie w szpitalu — powiedziała.

— Byłem. — Stanął naprzeciw niej. — Martwiłem się. Wciągnąłem cię w sprawę.

— Sławek też był. — Spojrzała mu w oczy. — Ale on był dwadzieścia minut. On też się

martwił. Ale nie spędził tam dwóch dni. — Nie spuszczała z niego wzroku. Stał bardzo blisko i
bezwiednie wyciągnął dłoń w jej stronę. Ułamek sekundy później opamiętał się i cofnął ją. Miał
nadzieję, że nie zauważyła.

— Możesz... — powiedziała cicho.

— Co mogę? — zapytał zdezorientowany.

— Możesz mnie dotknąć — odpowiedziała, patrząc mu w oczy.

Usłyszeli dźwięk poruszanej klamki. Drzwi po wyjściu Majora zamknęli... Czacki

spojrzał na zegarek.

— Za wcześnie na Majora. I na ekipę.

Usłyszeli odgłos majstrowania przy zamku. Kańska położyła palec na ustach i kiwnęła na

Czackiego. Podeszli do drzwi i stanęli po obu stronach, płasko przyciśnięci do ściany. Kańska
wyjęła pistolet i ostrożnie przeładowała. Trzymała go w lewej dłoni i widać było, że jest jej z tym
niewygodnie. Czacki spojrzał na nią i pokręcił głową. Pokazał na migi, że nie ma broni.

Drzwi otwierały się na zewnątrz. Wszedł przez nie wysoki, dobrze zbudowany

mężczyzna i zanim zdążył się rozejrzeć, Kańska mocno pchnęła go w plecy. Czacki w tym czasie
błyskawicznie zamknął drzwi. Pchnięty mężczyzna zatoczył się na ścianę, ale się nie przewrócił.
Był o wiele większy i cięższy od Kańskiej. W jednej chwili rozejrzał się i sięgnął pod marynarkę.
Czacki doskoczył do niego i mocno kopnął go w krocze. Mężczyzna jęknął i zgiął się wpół. Igor
uderzył go pięścią w głowę i mężczyzna osunął się na podłogę. Leżał, trzymając się za
podbrzusze, i jęczał. Kańska podbiegła i sięgnęła pod jego marynarkę. Znalazła pistolet,
wyciągnęła go i podała Czackiemu. Przeładował broń i cofając się, wymierzył w mężczyznę.
Kańska ze swoim wycelowanym pistoletem stanęła obok. Czekali chwilę, aż mężczyzna
przestanie jęczeć. Kiedy doszedł do siebie, spojrzał w wycelowane lufy i zaczął się niezgrabnie
podnosić.

— Leż! — warknął Czacki.

Mężczyzna znieruchomiał. Kańska podeszła odrobinę bliżej i przyjrzała mu się. Bez

uprzedzenia kopnęła go w krocze, a kiedy mężczyzna znowu z jękiem zwinął się z bólu, spojrzała
na Czackiego.

— To ten — powiedziała.

Poszła do kuchni i za chwilę wróciła z taśmą samoprzylepną. Sprawnie skrępowała

mężczyznę i razem przeciągnęli go do pokoju. Z zaklejonymi ustami zostawili go na podłodze.
Usiedli na tapczanie. Czacki dyszał, Kańska spoglądała na mężczyznę z gniewem. Lewą dłonią
dotykała przy tym bezwiednie prawej zabandażowanej ręki. Była wściekła. Wstała i podeszła do
mężczyzny.

— Już mu starczy — odezwał się Czacki.

Spojrzała na niego z tą samą wściekłością, ale po chwili uśmiechnęła się lekko i kiwnęła

głową. Wróciła na tapczan.

Po wyjściu z prokuratury Major pojechał do szpitala na Wołoską. Odszukał znajomego

lekarza i pokazał mu kartę Emilii Natolskiej, pytając, co to jest. Lekarz spojrzał na dokument, a
potem na niego.

— To karta badań tej pani z fundacji „Dawcy Życia”. Zajmują się chyba dawcami szpiku.

— Czyli, że ona była dawcą?

— Tego nie wiem. Ale była w ich bazie danych. — Popatrzył jeszcze raz na kartę. — To

znaczy, że mogła być.

Kiedy wysiadał pod blokiem na Stegnach, obok niego zaparkował samochód, z którego

wysiadło trzech mężczyzn. Spojrzał na nich i machnął ręką. Jeden podszedł do niego, a dwóch
pozostałych zaczęło wyjmować sprzęt z bagażnika.

— No, ładnie, Major. Wiesz, która godzina? Ciągasz nas po dobranocce.

— Chodź, chodź — Major uśmiechnął się. — Mamy robótkę. Będzie ci się podobać.

Pooglądacie sobie filmy. Może starej w końcu będziesz potrafił dogodzić. — Podszedł do dwóch
pozostałych i przywitał się. Wziął jakąś walizkę i poczekał, aż uporają się z resztą.

Czacki otworzył im drzwi. Weszli do mieszkania. Mężczyźni rozeszli się po

pomieszczeniach. Major dał im kilka wskazówek i wszedł do pokoju. Spojrzał na leżącego
mężczyznę, a potem na Kańską. Patrzyła na niego z uśmiechem, nie przestając bawić się bronią.

— Mamy gościa? — zapytał.

— Wpadł na chwilę niedługo po twoim wyjściu i już został — odpowiedziała Kańska,

cały czas się uśmiechając.

— Nie zaproponowałeś mu kawy, Psycholog?

— Proponowałem, ale nie chciał.

— To chyba znajomy — stwierdził Major, przyglądając się uważnie leżącemu.

Podszedł i ukląkł koło jego głowy. Złapał za brzeg taśmy zaklejającej jego usta i mocno

szarpnął. Mężczyzna zawył z bólu.

— Boli?

Mężczyzna nie odpowiedział. Spojrzał na policjanta z wściekłością i splunął. Major

podniósł się i spojrzał na Kańską.

— To chyba ten? — zapytał.

Skinęła głową.

— Bijesz kobiety — zwrócił się do leżącego. — I plujesz na podłogę — dodał.

Kańska zaśmiała się głośno. Major spojrzał na Czackiego, który również się uśmiechał.

Wzruszył ramionami.

— Ściągnij tu radiowóz — poprosił Kańską. — Niech go zabiorą na posterunek. Później z

nim pogadamy.

Podszedł do mężczyzn z ekipy i chwilę z nimi rozmawiał, a potem wrócił do pokoju.

— Do jutra — zatoczył ręką wokół — to może poczekać. Chodźcie. Pojedziemy coś

zjeść.

— Chodźmy do mnie — zaproponował Czacki. — Dawno już nic nie gotowałem.

Kańska spojrzała na niego ze zdziwieniem.

— Umiesz gotować?

— Kiedyś umiał — powiedział Major. — Resztka calvadosu też chyba jeszcze jest? Czy

już nie ma?

Zatrzymali się pod delikatesami i Czacki poszedł kupić coś na kolację. Wrócił z dwiema

pełnymi plastikowymi torbami. W domu usiedli na chwilę przy stoliku i Igor rozlał calvados do
trzech kieliszków, a kiedy wypili, poszedł do kuchni. Dobiegł go z pokoju szmer rozmowy, ale
nie słyszał, o czym rozmawiali. Zajął się przygotowaniem kolacji.

Oczyścił i umył świeże pstrągi, wyfiletował je i ułożył w dużej misce. Przygotował

marynatę, zalał nią ryby i odstawił naczynie. Włączył piekarnik i zajął się sałatką, kiedy weszła
Kańska. Przyglądała mu się przez chwilę, jak kroi pomidory, paprykę, a potem jak zaczyna

siekać nat- kę pietruszki i wszystko wrzuca do dużej przezroczystej miski.

— Lubię patrzeć na mężczyzn w kuchni.

Spojrzał na nią i uśmiechnął się.

— Wyglądacie tak... — zastanowiła się — ...wyglądacie lepiej niż kobiety, jakoś tak...

dostojnie. Jeśli potraficie to robić — dokończyła ze śmiechem.

Stanęła bliżej i obserwowała, jak wyjmuje z szafki różne przyprawy, oliwę i musztardę,

jak wyciska sok z cytryny i jak miażdży ząbki czosnku.

— Co mogę robić? — zapytała.

Przesunął w jej stronę dwie cebule, czerwoną i zwykłą. Poprosił, żeby jedną, tę czerwoną,

pokroiła w talarki, a drugą drobno.

Pracowali w milczeniu. Zerknął na Kańską. Zauważyła jego spojrzenie i uśmiechnęła się,

kiedy cebula po raz kolejny wymknęła jej się z dłoni. Tym razem spadła na podłogę. Odebrał jej
nóż i pokazał, co zrobić, żeby było łatwiej, a potem wrócił do sałatki. Cały czas milczeli. Dobrze
się czuł, przygotowując kolację. Poruszał się sprawnie, z przyjemnością przypominał sobie, jak
lubił gotować.

Usłyszeli dobiegającą z pokoju muzykę. Czacki przez chwilę słuchał.

— Handel — powiedział. — Muzyka na wodzie. Mogło być gorzej — dodał z

uśmiechem. — Nie wiedziałem, że Major potrafi sobie poradzić z gramofonem.

— Dlaczego mówisz o nim „Major”?

Zastanowił się.

— Nie wiem, chyba z przyzwyczajenia. A jak on mówi o mnie?

— Psycholog — zaśmiała się. — Wszyscy tak o tobie mówią. A o nim Major.

Skończyła siekać cebulę i Czacki widział kątem oka, że przygląda mu się uważnie.

Kończył robić sos do sałatki, kiedy zapytała, jak ona się nazywała.

— Kto?

Patrzyła na niego w napięciu, ze zmarszczonymi brwiami.

— Tamta dziewczyna.

— Która?

— Ta — odpowiedziała, nie spuszczając z niego oczu — o której opowiadałeś Sławkowi

w szpitalu... — zamilkła. Zawahała się i dodała: — Kiedy myśleliście, że śpię.

Patrzył na nią zaskoczony. A potem bezradnie opuścił ręce. Zrobił krok w tył i usiadł na

taborecie. Przestał się jej przyglądać i patrzył gdzieś daleko, gdzieś —jak pomyślała Kańska —
poza siebie. Od czasu do czasu samymi kącikami ust uśmiechał się, czasami marszczył brwi albo
potrząsał głową. Kańska milczała. Po kilku minutach spojrzał na nią.

— Oczyska — powiedział wolno. — Nazywałem ją „Oczy- ska”.

W pokoju rozległ się dzwonek telefonu. Czacki podniósł się i wyszedł. Kańska słyszała

tylko strzępki słów. Kiedy wrócił do kuchni, był już w płaszczu. Dzwoniła Natolska. Prosiła o
spotkanie.

— Przełóż ryby do tego naczynia — poprosił, wskazując miskę żaroodporną — i wstaw

do piekarnika. Za jakieś dziesięć minut. I piecz jakieś dwadzieścia pięć minut. Powinno
wystarczyć. To pstrągi. Są delikatne. A potem zacznijcie jeść beze mnie. Nie wiem, kiedy wrócę.

Skinął jej głową i wyszedł. Spoglądała za nim bez ruchu, aż usłyszała trzaśnięcie drzwi.

Do kuchni wszedł Major, niosąc dwa kieliszki i butelkę calvadosu.

Czekała na placu na Rozdrożu. Oparta o barierkę nad Trasą Łazienkowską, przyglądała

się przejeżdżającym w dole samochodom. Było już późno, ale ruch był jeszcze spory.

Zastanawiała się, dokąd ci wszyscy ludzie jadą. Albo skąd. W każdym z tych samochodów,
myślała, jest jakiś człowiek,'jakieś życie, spokojne i ułożone albo niespokojne, skopane, albo
szczęśliwe, albo przetrącone, albo pełne nadziei. Może niektórzy z nich się uśmiechają?
Ciekawe, ilu? Ciekawe, ilu jest zmarzniętych i wściekłych, a ilu cieszy się, że jedzie tam, dokąd
jedzie?

Od czasu do czasu ktoś próbował ją zaczepić, ale nawet się nie odwracała. Niecierpliwie

zerkała w kierunku Alei Ujazdowskich, ale nie widziała Czackiego. Pomyślała, że rozpoznałaby
jego krok, charakterystycznie rozkołysany, i lekko przygarbioną sylwetkę. Pewnie, myślała,
będzie palił papierosa i pewnie będzie w płaszczu, a z kieszeni będzie wystawała jakaś stara
zrolowana gazeta. Uśmiechnęła się na tę myśl, uśmiechnęła się na myśl o spokoju, który widziała
w jego oczach. O spokoju rezygnacji. To spokój smutku, który jest udomowiony — pomyślała —
zaprzyjaźniony, możliwy dopiero po wielu latach.

Nie zauważyła, kiedy podszedł. Ktoś dotknął jej ramienia i kiedy się odwróciła,

zobaczyła, że już jest. Palił papierosa. Skinął głową i rozejrzał się, a potem spojrzał na nią
pytająco. Wskazała ręką gdzieś w kierunku Agrykoli i wzruszyła lekko ramionami. Zrobiła w
tamtą stronę kilka kroków i zatrzymała się, czekając na niego. Podszedł i poszli razem. Nic nie
mówili. Czacki czekał. Nie chciał się odzywać pierwszy, nie on przecież nalegał na spotkanie. To
jej sprawa, myślał spokojnie, dopalając papierosa.

Szła wyprostowana, z głową podniesioną, obcasy stukały o płyty chodnika, przez ramię

miała przewieszoną torebkę w kolorze płaszcza. A może to nie płaszcz, pomyślał, może płaszcz
powinien się kończyć poniżej kolan, a ten kończy się w połowie ud. Nie znał się na tym. Poza
tym była w spódnicy i widząc ją z daleka, zanim podszedł, myślał, że mimo dojrzałego wieku jest
niezwykle zgrabna. Zgrabniejsza od wielu młodych dziewczyn, które mijali, rozchichotanych,
pstrokatych, obejmujących chłopaków i obejmowanych przez chłopaków. Nie odwracała się za
nimi, ale widział, że odprowadza wzrokiem te, które ich wyprzedzały. Te, których wiek mógł być
wiekiem Emilii, myślał, ale w dalszym ciągu się nie odzywał.

Doszli już prawie do bramy Łazienek naprzeciw pomnika Chopina, gdy Natolska stanęła i

spojrzała na Czackiego. On również się zatrzymał i popatrzył na nią wyczekująco. Widział, że
chciałaby coś powiedzieć, i że chyba nie do końca wie, co.

— Nie musimy rozmawiać — powiedział cicho.

Kiwnęła głową. Podeszła do ławki i usiadła. Usiadł obok

i wyjął papierosa. Bawił się nim przez chwilę, ale nie zapalił. Oddał go jakiejś

dziewczynie, która podeszła i poprosiła o poczęstowanie, a potem wróciła do czekającego
chłopaka. Oboje odeszli i kiedy byli już kilka kroków od nich, chłopak obejrzał się, coś
powiedział do dziewczyny i ona też się odwróciła, a potem szarpnęła go za ramię, okręcając go
prawie w miejscu, i pociągnęła szybko za sobą.

— Myślę — odezwał się — że on skomentował pani figurę, a jej się to nie spodobało —

spojrzał na Natolską z uśmiechem. — To znaczy, że to była dobra ocena.

Z roztargnieniem spojrzała w stronę odchodzącej pary, ale nie zareagowała. Przypuszczał,

że nie usłyszała nawet, co mówił, że nie zauważyła ani dziewczyny, ani spojrzenia chłopaka.
Popatrzył na nią i pomyślał, że nawet ze zmarszczonymi brwiami i zmęczoną twarzą w dalszym
ciągu wygląda dobrze. Oparł się wygodnie i czekał. Przyglądał się drzewom za ogrodzeniem.
Pomału traciły liście. Jeszcze pełne były gęstej zieleni, chociaż teraz, po zmroku, wyglądały jak
otulone czernią. Zapalił papierosa. Z daleka odezwał się paw swoim przeciągłym, chropawym,
zawodzącym głosem. Uśmiechnął się. Pomyślał, że ten dźwięk nie licuje z wyglądem pawia, z
jego dumą, że ten skrzek przystoi raczej zwykłym kurczakom. Zaraz potem odezwały się inne
pawie i po chwili rozgadały się obudzone wrony. Przez moment to wszystko tworzyło niezły

harmider, a potem, równie nagle jak się zaczęło, wszystko ucichło.

Oparł głowę na dłoniach. Nie chciał dać się wciągnąć w jej emocje, w jej problemy. Miał

swoje sprawy, swoje myśli, były dla niego ważniejsze. Starał się być policjantem, z całych sił.
Bronił w sobie policjanta przed psychologiem. Nie chciał dać się uwikłać w te nie swoje emocje.
Umiał to robić, takie drobne sztuczki, dzięki którym można było się nie angażować albo nie
bardzo angażować. Obserwował przechodzących ludzi, słuchał głosów, budował jakieś historie z
tych obserwacji... cokolwiek, jakieś dawne filmy, jakieś książki... Spróbował sobie przypomnieć
jeden z wierszy Audena, ten o śmierci przyjaciela. Pamiętał koniec, ale nie mógł sobie
przypomnieć początku. Krążył myślami wokół wątku, ale wersy uciekały, nie pozwalały się
ułożyć. Nie chciał patrzeć na zegarek, ale powoli tracił cierpliwość. Nigdy nie był cierpliwy i
może dlatego nigdy nie chciał być terapeutą. Zastanawiał się, czy on w ogóle potrafi zrozumieć
ludzi. Wydawało mu się zawsze, że wie, jak działa maszyna nazywana człowiekiem, że zna
mechanizmy, ale nie wiedział, czy to to samo, co rozumieć ludzi. Prawdę mówiąc, miał poważne
wątpliwości. Może nawet wiedział, co to empatia, ale nie był pewien, czy posiadł tę zdolność.
Wolał myśleć o człowieku jak o maszynerii. Skomplikowanej, ale jednak maszynerii. Jak pralka
automatyczna, przypomniał sobie użyte kiedyś porównanie, tylko programów więcej.

— Co pan wie o cierpieniu? — zapytała nagle Natolska.

Spojrzał na nią zaskoczony, ale ona w dalszym ciągu spoglądała przed siebie. Nie

zmieniła pozycji. Zastanowił się przez chwilę.

— Wiem, że jest — odpowiedział z wahaniem — że się zdarza, i mniej więcej wiem, co

ze sobą niesie... — zamilkł i zmarszczył brwi. — Ale wiem też — dodał z gniewem — że
istnienie cierpienia jest skandalem. Jest czymś, co nie powinno mieć miejsca! Nie ma dla jego
istnienia żadnego usprawiedliwienia! To jest wielki skandal! Istnienie cierpienia jest skandalem!
Nie ma dla niego żadnego usprawiedliwienia!

— Tak pan myśli? — spojrzała na niego.

— Tak myślę — znowu podniósł głos gniewnie. Zastanowił się. — Ale jest też smutek —

doda! cicho. — A on ma już swoje miejsce. I ma powód, żeby istnieć. Ale to nie jest rodzeństwo,
nawet nie przyrodnie. — Uśmiechnął się i spojrzał na Natolską. — Myślę, że cierpienie jest
pomyłką. Smutek jest refleksją.

Kiwnęła głową. Znowu zapatrzyła się gdzieś daleko, milczała.

— Agnieszko, mogę pani opowiedzieć trochę teorii, jeśli ją jeszcze pamiętam. Ale to

niczego nie zmieni. To, że się wie różne rzeczy, jak to działa, nie powoduje, że się nie zdarzy.
Wie pani, człowiek to zwierzę emocjonalne, jak zresztą każde zwierzę. Ma trochę więcej kory
mózgowej, ale to akurat w tym wypadku raczej kłopot. Bo międli i międli, zamiast pozwolić
chemii działać, a te wszystkie rzeczy odbywają się i tak na poziomie pnia mózgu. Więc to bez
znaczenia, czy będzie pani potrafiła nazwać te różne rzeczy, czy będzie pani wiedziała, że to
serotonina albo noradrenalina, bez znaczenia jest, czy to reakcje lękowe wstrząsu pourazowego,
czy może stany depresyjne. Bo w końcu straciła pani córkę, a to jest tragedia. Dzieci nie powinny
umierać przed rodzicami. Nie tak to jest wymyślone. Miękka psychologia powie, że to reakcja na
stratę kogoś bliskiego i teraz przejdzie pani różne fazy, w tym żałobę. Nie formalną, taką z czarną
tasiemką na kołnierzyku, tylko żałobę emocjonalną. I dopiero od tego momentu zacznie się
poprawiać. Tylko do tego trzeba tę żałobę odbyć, a to wymaga trochę czasu. A smutek i tak
zostanie. Nie ma innej możliwości. Pani będzie z tym żyła już zawsze. Emilia nie żyje. Pani —
tak. Mogę pani opowiedzieć o neuronach, o korze przedczołowej i o komórkach glejowych, i
mogę opowiedzieć o depresji, tylko po co? Mogę też pani powiedzieć, że jest farmakologia i ona
pomaga. Ale też nie od razu. Na to też potrzeba czasu, trzy, cztery tygodnie, czasami trochę
krócej, a czasami trochę dłużej. — Przestał mówić i wyciągnął papierosa. Zastanawiał się przez

chwilę, a potem odwrócił głowę i spojrzał na jej profil. — Ale mogę też po prostu pani słuchać. I
mogę pani powtarzać, że to nie pani wina, mogę to robić tak długo, aż pani zrozumie, że to nie
pani wina. W tym w ogóle nie ma winy. To się zdarza. Zdarzają się różne rzeczy... może nie
powinny, ale się zdarzają. Więc to nie jest niczyja wina. Ani Karola, ani Emilii...

Gwałtownie odwróciła głowę i spojrzała na niego z wściekłością. Nie zareagował.

— Ani pani — dodał cicho. — To nie pani wina. Będzie pani musiała z tym żyć, że

Emilii nie ma, ale to nie pani wina. To nie pani wina.

Pokręcił głową i powtarzał to cicho, niemal monotonnie aż do momentu, w którym

zobaczył, że mięśnie jej twarzy rozluźniły się, a oczy zaszkliły i wtedy objął ją i mocno przytulił i
powtórzył jeszcze kilka razy, że to nie jej wina. Czuł, że zaczęła płakać, drżały jej ramiona, a po
szyi spływały mu jej łzy. Płakała bezgłośnie i mocno wtulała się w jego ramiona, a on obejmował
ją i gładził po głowie. Zastanawiał się przy tym, czy przekracza granicę między terapeutą a
pacjentem, a przecież, koniec końców, nie był jej terapeutą. I w domu zostawił pieczonego
pstrąga, calvados, Majora i Sonię, i co prawda pewnie już ich nie ma, bo sporo czasu upłynęło,
ale chciał już wrócić. Bo może jeszcze są... może jeszcze jest. Obejmował ją cały czas i
powtarzał, że to nie jej wina, i myślał o tym, że sobie też powinien to powtarzać — że to nie jego
wina. Próbował to robić od siedemnastu lat. Z mizernym skutkiem.

Powoli ruszyli w kierunku placu Unii Lubelskiej, wyszli na skwer Tarasa Szewczenki i

chwilę postali, przyglądając się pomnikowi młodego dumnego mężczyzny z głową w
młodzieńczych lokach. Przeszli na drugą stronę ulicy. Czacki nie miał ochoty na ten spacer, nie
potrafił jednak stanowczo się sprzeciwić, nie miał odwagi. To, myślał, jest dług, spłacany przez
psychologię, taki rodzaj oporów, taki rodzaj poczucia odpowiedzialności za drugiego człowieka,
za jego potrzeby.

Szli Chocimską w kierunku Morskiego Oka. Słuchał Natolskiej i jednocześnie

przypominał sobie czasy, kiedy spacerował tu siedemnaście lat temu, przekomarzając się i
śmiejąc, obejmując śliczną dziewczynę, której nie miał odwagi powiedzieć tej jednej rzeczy,
którą bardzo chciał powiedzieć. Nie miał odwagi jej powiedzieć, że chce z nią być już zawsze.
Pamiętał, jak zdarzało mu się zatrzymywać w zamyśleniu w pół kroku i jak ona też wtedy
przystawała i cierpliwie czekała, a jeśli trwało to zbyt długo, brała go za rękę i pociągała za sobą.
Wyrywała go z tych zamyśleń i zabierała dla siebie, a on to lubił. Przypominał sobie te wszystkie
rzeczy i myślał, że najlepsze w życiu są takie proste sprawy, jeśli tylko potrafi się je zatrzymać,
zaczarować, zakląć na zawsze, jak lot komara w bursztynie...

— Panie komisarzu — usłyszał i spojrzał przed siebie. Natolska stała kilka kroków przed

nim i przyglądała mu się ze zdziwieniem i z zaciekawieniem. Podszedł do niej i przeprosił.

— Uśmiechał się pan — powiedziała. — Chyba pierwszy raz widziałam, jak się pan

uśmiecha.

— Ja pani nie widziałem uśmiechniętej.

Spojrzał jej w oczy i zapytał, czy może do niej mówić „Agnieszko”. Sam był zaskoczony

tym, co powiedział, ale było już za późno. Uśmiechnął się do niej. — Będzie mi miło, jeśli
zgodzi się pani mówić do mnie „Igor”.

Popatrzyła na niego uważnie. A potem bardzo delikatnie uśmiechnęła się i skinęła głową.

Przeszli kilka kroków w milczeniu. Minęli kilka osób, idących szybko w przeciwną stronę. Kilka
osób idących w tę samą stronę co oni, tyle, że szybciej, wyminęło ich.

— Wiesz — Natolska zatrzymała się i położyła mu dłoń na ramieniu — kiedyś, dawno

dawno temu, byłam w Syrii. Kiedy rozmawiałam z Syryjczykami, a to nie było często, bo oni

raczej z kobietami nie rozmawiają, albo kiedy słuchałam, jak rozmawiają z Karolem, podobał mi
się sposób, w jaki mówili o swoim kraju.

Spojrzał na nią lekko zdziwiony, a ona się uśmiechnęła, widząc to zdziwienie.

— Mówili o nim „Surija”. Miękko i delikatnie. Prawie szeptali ten dźwięk i uśmiechali

się przy tym. Myślałam wtedy, że tak mężczyzna może mówić o kobiecie, którą kocha. O tej
jedynej. Lubiłam słyszeć, jak to mówią. — Zrobiła kilka kroków i odwróciła się, czekając na
niego. Przeszli kilka metrów. Znowu się zatrzymała. — Ty tak się uśmiechałeś przed chwilą. I
nie słuchałeś mnie. Widziałam. Słuchałeś? Słyszałeś, o czym opowiadałam?

Spojrzał na nią zakłopotany. Miała rację.

— O Emilii? — zaryzykował.

Pokręciła głową. Byli już niedaleko parku, kiedy spytała, czy opowie jej o tym uśmiechu.

Popatrzył na nią i prawie już zdążył pokręcić głową, kiedy znowu położyła mu dłoń na ramieniu,
jakby odgadując odmowę i chcąc ją uprzedzić, i cicho powiedziała:

— Nie teraz. Kiedyś.

Uśmiechnął się. Skinął głową.

Nagle usłyszał odgłos szybko zbliżających się kroków, niemal bieg — i zanim sam zdążył

się odwrócić, zaniepokojony, mocne szarpnięcie za rękaw płaszcza odwróciło go niemal w
miejscu. Naprzeciw zobaczył wściekłe spojrzenie zmrużonych oczu i zaciśnięte w wąską linie
usta. Nim zdołał zareagować, już słyszał wyrzucane szybko i nienawistnie słowa i czuł niemal na
sobie ich palącą wściekłość. Gdzieś z tyłu, spoza pleców kobiety, z niewidocznego dla siebie
miejsca usłyszał proszące „mamo... mamusiu...”, ale ono nie mogło przebić się przez furię
wyzwisk...

— Aaach, nowa dziwka, znowu, kolejna... tak..? tak? Dziwka i kurwiarz... szmata... dwie

szmaty... I jak ci to teraz wygląda... no jak? ochlaju... Nowa dziwka i można nie pamiętać, tak?
Gówno, gówno... — bezładne słowa rzucane szybko, rzucane w nieładzie. — I co? — Kobieta
przeniosła na chwilę wzrok na zszokowaną Natolską. — Chleje ten swój calvados? Co? Chleje,
czy już mu wszystko jedno, co chla? — Zaczęła go szarpać i coraz głośniej krzyczeć, chociaż to
wydawało się prawie niemożliwe. — Coraz starsze te szmaty, gówniary już cię mają w dupie...
pajacu... ty pajacu!

Wyrwał rękę i odsunął się. Stanął przy Natolskiej i spojrzał na nią uspokajająco, ale nie

zdołał jej uspokoić. Widział, jak zaczyna drżeć i wziął ją pod rękę. Z tylu zbliżyła się młoda
dziewczyna i wzięła pod rękę kobietę, która wciąż głośno dyszała i nie spuszczała wściekłego
spojrzenia z Czackiego.

— Karolina — wyczekał moment ciszy, kiedy dla zaczerpnięcia oddechu kobieta musiała

przerwać. — Karolina — powtórzył, nie odwracając spojrzenia od twarzy kobiety. — Karolina,
moja była żona. — Cały czas się jej przyglądał i kiedy zobaczył, że tamta jest już gotowa do
następnego ataku, podszedł do niej i wskazując Natolską, przedstawił ją. — Pani Agnieszka
Natolska — powiedział krótko i odczekał chwilę, zastanawiając się, czy Karolina w ogóle zwraca
uwagę na jego słowa. Miał nadzieję, że tak, ale nie wiedział. — Kilka dni temu straciła córkę. —
Znowu odczekał chwilę i z ulgą stwierdził, że co prawda Karolina nie przestawała wściekle
dyszeć, ale przynajmniej już nie krzyczała. — Miała na imię Emilia... — Cały czas bardzo
czujnie obserwował Karolinę, a teraz przeniósł wzrok na stojącą koło niej dziewczynę.

Karolina przyglądała mu się z tym samym wyrazem wściekłości, ale jej ramiona powoli,

jakby bezradnie opadły. Spojrzała nieprzytomnie na dziewczynę obok, wyrwała rękę z jej dłoni i
odwróciwszy się, odeszła bez słowa. Czacki przez chwilę odprowadzał ją wzrokiem, a potem
spojrzał na dziewczynę.

— Cześć, Ilaszek — powiedział ze smutnym uśmiechem.

Odwrócił się do Natolskiej. — To jest właśnie Ilaszek. Moja córka. — Natolska

uśmiechnęła się niepewnie, wciąż jeszcze wstrząśnięta.

— Miło mi panią poznać — powiedziała, starając się opanować i nawet uśmiechnąć. —

Trochę o pani słyszałam.

Dziewczyna spojrzała na nią z zainteresowaniem i lekko skinęła głową.

— Przykro mi — powiedziała — z powodu pani córki, naprawdę przykro. — Podeszła

bliżej i dotknęła jej dłoni.

— Jak sobie pani radzi? — Spojrzała na ojca i smutno dodała: — Chyba nie najlepiej.

Natolska skinęła głową.

— Nie najlepiej — przyznała. — W każdym razie na tyle nie najlepiej, że musiałam

poszukać pomocy — powiedziała, również spoglądając na Czackiego. Dziewczyna skinęła
głową. Zbliżyła się do Czackiego, wspięła na palce i pocałowała go w policzek, a on objął ją na
chwilę.

— Cześć, tatku — powiedziała. — Przepraszam.

Skinął głową i bezradnie wzruszył ramionami. Milczał.

Natolska przyglądała im się i widziała spojrzenie Czackiego. Pomyślała, że jest pełne

smutku i pełne czułości. Podobała jej się ta czułość i nawet podobał jej się ten smutny spokój,
który zobaczyła w jego spojrzeniu, zatrzymanym na córce.

Dziewczyna obejrzała się z niepokojem za szybko oddalającą się matką. Była już dość

daleko. Odwróciła się do ojca i spojrzała na niego prosząco. Zrozumiał i skinął głową. Podała
rękę Natolskiej, jeszcze raz pocałowała ojca i pobiegła. Po kilku krokach zatrzymała się, wróciła
i jeszcze raz przytuliła się do Czackiego, a on znowu ją objął i mocno przycisnął. Odsunęła się.

— Dobrze jest cię zobaczyć, Ingwar... Zadzwonię. — Tym razem już się nie odwróciła.

Słyszał jej szybkie kroki i patrzył za nią, aż zupełnie zniknęła w ciemności.

— Ingwar? — zapytała Natolska. Spojrzał na nią i skinął głową.

— Tak czasami do mnie mówi. To skandynawska wersja Igora. I ruska. Lubiła kiedyś

wywodzić mnie z... — zawahał się — z wikingów. — Uśmiechnął się. — Czasami do mnie tak
mówi... aja nawet to lubię. — Znowu się uśmiechnął. — Miło jest być wikingiem, przynajmniej
od czasu do czasu.

Przyglądała mu się.

— Ładna — powiedziała. — Wydaje mi się, że trochę podobna do Mili.

Czacki skinął głową.

— Podobna — przyznał.

Patrzył na Natolską, a ona patrzyła na niego. Podeszła do niego i objęła go przez moment,

a potem odsunęła się i stwierdziła, że jest późno. Ze na dziś wystarczy.

— Odwiozę cię — powiedział.

Odpowiedziała, że zadzwoni po kierowcę, ale pokręcił głową. Wyjął z jej dłoni telefon i

zadzwonił po taksówkę.

12

Odwiózł ją i z wahaniem, ale przyjął zaproszenie. Pomyślał, że minęło sporo czasu, odkąd

zostawił u siebie Majora i Kańską. Pewnie już ich nie ma, więc równie dobrze może jeszcze nie
wracać. Nie chciał wracać do pustego mieszkania.

W taksówce trochę rozmawiali o sprawie, trochę o drobiazgach wokół sprawy. Teraz, w

willi, dzielili się swoją wiedzą, przypuszczeniami. Czacki wiedział niewiele więcej od niej. Albo
też powiedział niewiele więcej, niż już wiedziała.

Ewa także nie znalazła w mieszkaniu niczego, co by pomogło zrozumieć chociaż

odrobinę więcej. Zrozumieć, co się stało z tą dwójką zupełnie przecież różnych od siebie dzieci,
których los zetknął tylko po to, by w tym samym czasie uśmiercić. W pokoju Emilii niczego już
więcej nie odkryła, choć nie była też w stanie bardzo dokładnie go przeszukać. Ani podjąć
decyzji, co zrobić z jej rzeczami. Może było zbyt wcześnie, a może za późno? Raczej za późno...
Bała się, żeby nie stworzyć z tego pokoju jakiejś kaplicy, do której nikogo nie będzie wpuszczać
i w której niczego nie zmieni.

Siedziała w ciszy i w ciemności i zdała sobie sprawę, że jest w niej spokój. Tak jakby

Czacki przelał na nią część swojego spokoju. Dzięki temu mogła przemyśleć mnóstwo rzeczy i
dzięki temu zdała sobie sprawę, zupełnie nagle, ale też zupełnie jasno, że w tej układance
brakowało jej tylko jednego głosu. Głosu ojca Jurka.

Teresa, matka chłopaka, nie widziała go i nie rozmawiała z nim od lat. Jedynym

dowodem na to, że ojciec w ogóle żył, były przekazy, które przysyłał z zagranicy. Co miesiąc ta
sama kwota, bez słowa. Przez lata uzbierała się spora sumka, której teraz Teresa chciała pozbyć
się jak najszybciej. Mówiła, że może gdyby Jurek wiedział o tych pieniądzach, może wtedy różne
rzeczy by się nie zdarzyły. Ukrywała te pieniądze właśnie dlatego, jak twierdziła, żeby się pewne
rzeczy zdarzyły inaczej. Sądziła, że jeśli będzie o nich wiedział, odbiorą mu one ostatnią
motywację do nauki. Oraz zachęcą do poszukiwania ojca, przed którym starała się go ochronić za
wszelką cenę.

Przez lata pieniądze przesyłane były z amerykańskiego banku w dolarach. Od trzech lat

jednak przekazy pochodziły z banku austriackiego i były w euro. Teresa zauważyła tę zmianę, bo
bank zaproponował jej otwarcie subkonta w euro, miało być bardziej korzystne.

Nie chciała bardziej wypytywać Teresy, która mimo wszystko nie radziła sobie z

ostatnimi wydarzeniami. Zadzwoniła więc do Karola. Jak zwykle okazał się pomocny. Po
godzinie oddzwonił, podając jej kontakt do agencji detektywistycznej .

— Mój szef ochrony twierdzi, że oni znajdą każdego — powiedział.

— Czy ty wiedziałeś, że... o Emilii? — zapytała, nie chcąc kończyć rozmowy.

— Co?

— To... to wszystko... te różne rzeczy?

— Nie wiedziałem o tym chłopaku — odpowiedział. — Albo raczej nie wiedziałem, że

był ważny.

— A te inne rzeczy?

— O jej pracy dla fundacji? Wiedziałem. — Zamilkł na chwilę, a ona nie przerywała

ciszy. — O tym — zaczął cicho — że była wspaniała... —jego głos załamał się — ...wiedziałem
zawsze.

13

Czacki wysiadł z taksówki i spojrzał na zegarek. Nie było go kilka godzin, dostatecznie

długo, żeby nikt już nie czekał. Wbiegł szybko na piętro i stanął pod drzwiami. Chwilę
nasłuchiwał, jakby bał się wejść. Wzruszył ramionami i włożył klucz w zamek. Wszedł do
mieszkania i z ulgą stwierdził, że w pokoju pali się światło. Poczuł zapach pieczonych ryb i
uświadomił sobie, że jest bardzo głodny. Powiesił płaszcz na wieszaku, przeszedł przez
przedpokój i stanął zaskoczony w pokoju była Kańska. Przyglądała mu się z uśmiechem. Tak
bardzo się ucieszył, że nie spostrzegł w jej uśmiechu niepewności, jakiegoś spłoszenia. Zrobił
krok do pokoju i zatrzymał się zdumiony. W drugim fotelu, niewidocznym z przedpokoju,
siedziała jego córka. Na stoliku obok butelki z winem i dwóch kieliszków leżały fotografie —
zdjęte z regału i kilka innych. Obie dziewczyny oglądały je, a Kańska jedno właśnie trzymała w
dłoni. Spojrzały na niego zaskoczonego i obie się uśmiechnęły. Kańska wstała i poszła do kuchni.
Ilona również wstał i podeszła do niego. Objęła go, a po chwili poprowadziła bezradnego do
kanapy i posadziła. Kańska wróciła z kuchni z talerzem z rybą, dwoma widelcami i salaterką z
sałatką. Postawiła wszystko na stole i przesunęła stolik w kierunku kanapy. Obie stały nad nim i
z uśmiechem przyglądały się mu milczącemu i nic nierozumiejącemu. Kańska podała mu
kieliszek wina. Wziął go odruchowo i wypił. A potem zabrał się dojedzenia.

Nie rozumiał tej sytuacji i nie wiedział, o co zapytać.

Wino go rozluźniło i pomyślał, że zajmie się jedzeniem, a któraś z dziewczyn sama

wyjaśni całą resztę. Dziewczyny usiadły z powrotem w fotelach i przyglądały mu się. Kiedy
skończył jeść, zapytał o Majora. To pytanie wydało mu się bezpieczne.

— Zadzwonili do niego jakąś godzinę po twoim wyjściu — odpowiedziała Kańska — i

musiał wyjść. Powiedział, że do ciebie zadzwoni.

— A ty, Ilaszek? — spojrzał na córkę. Czuł, że nie wie, co powiedzieć. — Ilaszek...

Podeszła do niego i usiadła obok na kanapie.

— Martwiłam się o ciebie — odpowiedziała. — Było mi przykro i trochę wstyd... za

mamę. Ona się zaraz potem uspokoiła. Jakoś starała się tłumaczyć... Odprowadziłam ją do domu
i pojechałam do siebie. Nie wiem, dlaczego taka była przy tej pani... już dawno tak nie
reagowała... Zaczęła mi nawet opowiadać trochę... pewne rzeczy... o was. Takie, których nie
pamiętałam... te dobre... Naprawdę nie wiem, czemu tak zareagowała. Ale szybko się uspokoiła.
Chyba było jej głupio... może przede mną?

Kańska przyglądała się im. Widziała, jak siedzą blisko siebie i widziała spokój w oczach

Czackiego. Myślała, że może powinna wyjść i zostawić ich samych, ale nie chciała się poruszyć,
żeby nie przerywać im tej chwili. Bała się im przeszkodzić. Poza tym pomyślała, że czekała na
niego, więc nie chce wychodzić.

— Wróciłam do siebie, ale... martwiłam się o ciebie. Więc zadzwoniłam. I odebrała

Sabina...

— Myślałam, że to Major do ciebie — wtrąciła Kańska usprawiedliwiająco. — A potem

zaczęłyśmy rozmawiać. Przedstawiłyśmy się sobie i tak jakoś... od słowa do słowa... Poprosiłam,
żeby może przyjechała, że możemy na ciebie poczekać razem, że może dobrze będzie, jak w
końcu porozmawiacie...

— ...i przyjechałam — dokończyła Ilona. — Ale nie było łatwo. — Spojrzała niepewnie

na Kańską, a tamta skinęła głową. — Uznałyśmy, że może pomoże nam alkohol, więc trochę
poszukałyśmy... ale nic nie znalazłyśmy... — spojrzała z niepokojem na ojca — ...tylko te
zdjęcia... w szufladzie... — Przerwała i przyglądała się Igorowi w napięciu.

— Sabina wyszła do sklepu i jak wróciła, zaczęłyśmy je oglądać, te zdjęcia. Wtedy już

było łatwiej... rozmawiać... trochę łatwiej. Siedziałyśmy, popijałyśmy wino, rozmawiałyśmy... i

czekałyśmy na ciebie.

Czacki wstał i podszedł do stolika. Nalał sobie kolejny kieliszek wina.

— I o czym tak sobie rozmawiałyście? — wciąż czuł się zakłopotany sytuacją.

Spojrzały na siebie a potem, obie niepewnie, na Czackiego.

— Chyba... o wszystkim — odezwała się w końcu Kańska.

Spojrzał na nią i powoli skinął głową, chociaż w gruncie rzeczy nie wiedział, co to

znaczy.

Chyba rzeczywiście rozmawiały o wszystkim. W każdym razie o tym, co obie wiedziały.

O nim. Kiedy wypuszczał córkę, już nad ranem, zdążyła mu szepnąć, że to chyba fajna
dziewczyna. Ta Sabina. I że chyba się cieszy. Nie jestem pewna, powiedziała, ale chyba się
cieszę... że ją znasz...bo od tamtego czasu... nie pamiętam, żeby cię z kimś widziała... chociaż
byłam mała... ale potem też nie... więc chyba się cieszę... nie jestem pewna... ale bardziej się
chyba cieszę, niż nie cieszę... — Szybko go pocałowała i poprosiła, żeby nie myślał źle o matce.
Odpowiedział, że nigdy tak nie myślał. Kiedy była już w drzwiach, odwróciła się na chwilę i
spojrzała z wahaniem na ojca.

— Była śliczna — powiedziała, a kiedy zobaczyła jego zdziwione spojrzenie, dodała: —

Tamta dziewczyna. Ta ze zdjęcia. Z szuflady. Była śliczna... wiesz... nie jestem pewna, ale...
wydaje mi się, że chyba bym chciała... żebyś mi opowiedział... Tamto... Chyba bym chciała...

Jeszcze raz go pocałowała i szybko wyszła.

Wrócił do pokoju. Kańska siedziała w fotelu i przyglądała mu się. Nie bardzo wiedział, o

czym rozmawiać, zdał sobie sprawę, że czuje się... niepewnie, jakby chciał wyjść, uciec. Nalał
sobie kieliszek wina i podszedł do półki z płytami. Doskonale wiedział, że stara się dać sobie
czas i dlatego zdziwił się, kiedy usłyszał, jak Kańska mówi, żeby usiadł, żeby dał spokój i się nie
wygłupiał. Usiadł na kanapie naprzeciw niej i napił się wina. Zapytał, o czym dokładnie
rozmawiały i znowu zdał sobie sprawę, że nie wie, co ze sobą zrobić. Kańska się uśmiechnęła.
Patrzyła mu w oczy i powiedziała, że rzeczywiście o nim...

— ...i rzeczywiście o wszystkim.

— Czyli o czym?

— O tobie, Igor. Nie tylko o tobie, ale o wszystkim wokół ciebie. I oglądałyśmy zdjęcia...

—umilkła i spuściła wzrok, a po chwili podniosła oczy i znowu spojrzała na niego. — A na
koniec powiedziałam Ilonie, że lubię na ciebie patrzeć. Że lubię sposób, w jaki się poruszasz i
sposób, w jaki mówisz. Że lubię te twoje zamyślenia i to, że nie zauważasz wtedy świata. Jakby
on nie istniał. Lubię sposób, w jaki palisz papierosa i lubię te twoje gazety bez przerwy wystające
z kieszeni płaszcza. O tym rozmawiałyśmy. I o tym jeszcze — dodała cicho — że jestem chyba
podobna do tamtej dziewczyny. — Spojrzała na Czackiego — To Ilona zauważyła i... nie
przeszkadza mi to.

Przyglądał się jej i czuł coraz bardziej, że nie wie, co ze sobą zrobić, co powiedzieć. Był

przestraszony i obawiał się, że to widać. W każdym razie że bardziej niż to, że ogarnia go także
wspomnienie ciepła i jakiegoś poczucia radości, rzeczy, których nie czuł od bardzo dawna. Nie
przestając mu się przyglądać, Sabina spytała wolno i cicho, czy znowu chce uciec. Pytanie
zawisło w powietrzu i czekało na niego.

— Nie znasz mnie — odpowiedział. — Pierwszy raz zobaczyłaś mnie kilka dni temu.

— To ty mnie zobaczyłeś wtedy pierwszy raz — odpowiedziała spokojnie.

Znowu napił się wina. Myślał, co powinien teraz zrobić i bał się tego. Pokręcił głową.

Bardzo powoli i prawie niedostrzegalnie, ale pokręcił. I powiedział, że nie chce uciekać.
Wymamrotał to tak cicho, że sam nie był pewien, czy to powiedział.

14

Major musiał wyjść. Zadzwonili do niego jakąś godzinę po wyjściu Czackiego i

powiedzieli, że ktoś dopadł Dragałę. Jadąc, pomyślał, że zaczęło się sprzątanie, że robi się coraz
gęściej.

W komendzie spojrzał pytająco na dyżurnego. Ten wskazał mu ruchem głowy siedzącego

na krześle policjanta i wrócił do lektury gazety. Przywitali się. Na razie niewiele było wiadomo.
Dragała leżał w szpitalu mocno połamany. Zanim stracił przytomność, zdążył wymienić
nazwisko Majora, więc zadzwonili do niego. Ale za to mieli sprawcę.

— Akurat przejeżdżał patrol — opowiadał policjant — i zobaczyli szarpaninę. Ale zanim

zawrócili, jeden drugiego lał już w bramie. Kijem. Jak zobaczył radiowóz, dolał jeszcze raz
leżącemu już Dragale i zaczął uciekać. I wypadł prosto na patrol z oddziałów prewencji, a oni się
nie zastanawiali i go trzepnęli. Najpierw o ścianę, a zaraz potem o glebę, jak powiedzieli. Więc
go masz — zakończył z uśmiechem. — U siebie. Na dołku. A co u Psychologa? Rzadko go
widać. Pracujecie podobno razem?

— A, radzi sobie — odpowiedział Major. — Znowu zaczął gotować, to idzie chyba na

lepsze. Ten cielak ma zrobione zdjęcie?

Policjant skinął głową.

— Aha, słuchaj, Major, ty znasz taką młodą kozę, Kańską?... Nie pamiętam imienia, jakoś

tak nie po naszemu.

Major spojrzał na niego z zainteresowaniem.

— Znam, a co?

— A nic — policjant uśmiechnął się. — Jakoś mocno się interesowała, dlaczego jesteś

Major. Kręcisz coś?

— Oszalałeś? Pracujemy z nią, Psycholog i ja. I co, dowiedziała się?

Policjant się zaśmiał.

— Pewnie tak — powiedział, cały czas głośno się śmiejąc.

— Co cię tak bawi? — zapytał Major, również nie mogąc opanować uśmiechu.

— Bo jej powiedzieliśmy... — policjant śmiał się bardzo głośno, a Major zastanawiał się,

czy się zaraz nie przewróci ze śmiechu, ale śmiech był tak zaraźliwy, że również zaczął się śmiać
— bo powiedzieliśmy jej... to znaczy tak zrobiliśmy, żeby się dowiedziała... że ty byłeś w
kontrwywiadzie kiedyś i rozpracowaliście koordynatora siatki na Polskę... a ty byłeś szefem
zespołu... i że dali ci za to Order Krzyża Grunwaldu... i awans... na majora... a potem jeszcze
wyjazd do akademii GRU, ale nie chciałeś, to ci ten awans zabrali...

— I ona uwierzyła? — Major kręcił z niedowierzaniem głową. — I ona uwierzyła?

— Daj spokój... jesteśmy zawodowcami. — Policjant ledwie mógł oddychać ze śmiechu.

— Ty i GRU... rozumiesz? IV iGRU...

Z trudem się uspokoili i jeszcze chwilę rozmawiali o dawnych czasach, a potem się

pożegnali. Major chwilę się zastanawiał i poszedł do dyżurnego. Chciał się przyjrzeć
zatrzymanemu i chciał jego zdjęcie. Poprosił, żeby go przyprowadzili do pokoju przesłuchań.

—...tak, teraz, w nocy. Od razu — uciął krótko. Wrócił do biurka i czekał. Zastanawiał

się, czy to może być ten drugi z samochodu, o którym mówiła dziwka, jak jej było...? Chyba
Lidka... tak, Lidka. Wskazała dwóch, to chyba ci, powiedziała, ale było ciemno. I zaznaczyła, że

nie byli mili, gnoje.

Dyżurny przyniósł zdjęcie i kiwnął głową, że już. Major wyciągnął z szuflady fotografie

wskazane kilka dni temu i porównał je ze zdjęciem zatrzymanego. No proszę, pomyślał, mamy
trochę szczęścia. Jak nic, to nic, a teraz zaczęło się dziać.

Poszedł korytarzem pod pokój przesłuchań i stanął przy oknie. W środku siedział

policjant, a naprzeciw niego szczupły, dość młody mężczyzna. Miał długie włosy i okulary.
Major starał się przypomnieć sobie zeznania Lidki, wydawało mu się, że mówiła o okularach, ale
nie był pewien. Wszedł do pokoju i kiwnięciem głowy odprawił policjanta. Usiadł naprzeciw
zatrzymanego i przez chwilę mu się przyglądał, a potem wzruszył ramionami.

— Cześć, Capik — powiedział. — Tak cię chyba wołali? Co słychać? Zacząłeś się myć?

— Urwał na chwilę, po czym spytał: — Nie poznajesz mnie?

Mężczyzna spojrzał na niego z niechęcią, ale się nie odezwał.

— Dwa razy cię zapuszkowałem, Capik, i dwa razy wychodziłeś. Wtedy byłeś gnojem i

teraz też pewnie jesteś gnojem, tylko się lepiej ubierasz. No i chyba nawet zacząłeś się myć. Jak
cię teraz wołają? — Mężczyzna przyglądał mu się ponuro. — Widzisz, Capik, teraz jak cię
wsadzę, to pewnie już nie wyjdziesz, bo co prawda tłukłeś w bramie mendę, to fakt, ale ludzi bić
nie należy. Nawet mend. A to nie wszystko. Bo ludzi nie wolno również rozjeżdżać
samochodami. Nawet takich samych gnojów, jak ty. — Przyglądał się twarzy siedzącego
naprzeciw i obserwował najpierw zaskoczenie, po chwili wściekłość, a potem powoli
pojawiający się strach. — Więc, Capik, teraz ci zadam takie pytanie: dla kogo pracujesz? I
pozwolę, żebyś się zastanowił nad odpowiedzią. Na dole. I jak cię zaproszę tutaj znowu, to mi
powiesz. Dobrze, Capik? Będę tak do ciebie mówił, bo chociaż zacząłeś się myć, to jednak chyba
niedawno...

Podniósł się i zawołał policjanta. Zostawił zatrzymanego pod jego opieką, a sam znowu

poszedł do dyżurnego i zapytał o zatrzymanego wcześniej mężczyznę, tego, który poturbował
Kańską. Gdzie go trzymają i czy ci dwaj siedzą w jednej celi? Nie, nie siedzą, tamten jest w
szpitalu z dwoma policjantami, bo jak go przywieźli, zaczął narzekać na bóle brzucha i zawroty
głowy. A kiedy go przywiozą? Pewnie rano.

— Dobrze. Jak go przywiozą, niech ich nie sadzają razem. Ale niech go tak prowadzą,

żeby się zobaczyli. Ale żeby nie mogli się porozumiewać — poprosił Major. — I ściągnijcie
mnie od razu, kiedy już tu będzie.

Wrócił do biurka. Chwilę popatrzył na notatki i dopisał kilka rzeczy. Teraz po stronie

„mamy” było już więcej, niż po drugiej stronie. Ziewnął i zaczął się zbierać. Spojrzał na zegarek.
Było po trzeciej.

15

Agencja detektywistyczna okazała się dobrze zorganizowanym przedsiębiorstwem. W

recepcji spokojna młoda dziewczyna zapytała, czym może służyć, a kiedy Natolska wymieniła
swoje nazwisko, kiwnęła głową i bez dodatkowych pytań poprowadziła ją korytarzem do
niewielkiego przytulnego pokoju ze stolikiem, kanapą i dwoma fotelami. Zaproponowała coś do
picia i wyszła.

Natolska rozejrzała się. Z uznaniem stwierdziła, że obrazy wiszące na ścianach to

oryginały. Właśnie siadała na kanapie, kiedy drzwi otworzyły się i weszła recepcjonistka, niosąc
na tacce dwie szklanki z wodą. Za nią weszła równie młoda dziewczyna. Przedstawiła się, usiadła

na fotelu naprzeciw Natolskiej i poprosiła o przedstawienie sprawy. Rozmawiały około pół
godziny.

Pomimo początkowego niepokoju, wynikającego z młodego wieku dziewczyny, już po

kilku minutach Natolska z ulgą przekonała się, że tamta zna się na swojej pracy. Zadawała
krótkie i precyzyjne pytania i zupełnie nie zdziwiło jej zlecenie. Nie zdziwiła jej niewielka ilość
informacji, jakimi rozporządzała klientka, ani pośpiech, jakiego się domagała. Uspokoiła ją, że
często otrzymują podobne sprawy, dotyczące odszukania kogoś i traktują je jednakowo poważnie
bez względu na stopień ich komplikacji. Nie interesuje ich też powód. To, jak podkreśliła,
pozostawiają uznaniu klientów. W każdym razie, zaznaczyła ze spokojem, dopóki nie wiąże się
to z łamaniem prawa.

Gdy po skończonej rozmowie wsiadała do samochodu przed nowoczesnym biurowcem w

centrum miasta, Natolska poczuła się strasznie zmęczona. Wiedziała, że musi spróbować
odszukać ojca chłopaka. Czuła, że tak trzeba, że nie ma wyboru, że musi to zrobić, żeby móc
odzyskać chociaż odrobinę spokoju. Nie miało znaczenia, że to niczego nie zmieni, nie mogło
przecież niczego zmienić. Teraz, pomyślała, teraz pozostała jej już tylko jedna rzecz do
zrobienia, a potem jedynie czekanie.

— Do domu? — zapytał Darek.

— Nie — odpowiedziała i podała mu adres klubu.

16

— Słuchaj, był do ciebie telefon — powiedział Czacki. — Połączyli mnie, bo podobno

bardzo ci zależało na informacjach, a nie odbierałeś swojego.

Przyglądał się Majorowi pijącemu kawę. Siedzieli przy jego biurku, Kańska i on. Major

przyjechał przed chwilą. W domu zdążył się trochę przespać i wykąpać. Obudziła go Jadwiga.
Dzwoniła jego komórka, kilkakrotnie, ale spał i nie odbierał. Kiedy? Ostatni raz przed chwilą.

Spojrzał na wyświetlacz, ale był ciemny. Pomyślał, że pewnie aparat się rozładował i

zaczął rozglądać się za ładowarką. Mógł ją zostawić w pracy. Powinien kupić jeszcze jedną, ale
nie pamiętał o tym. Przypominał sobie dopiero, gdy była potrzebna. Zadzwonił do Czackiego, ale
go nie było, a potem do komendy, żeby sprawdzić, czy go szukali. Chwilę słuchał i powiedział,
że już jedzie. Spojrzał na Jadwigę. Szykowała śniadanie. Podszedł do niej i pocałował ją w szyję.
Przeprosił, że nie może zostać, kiwnęła głową.

— Kto to był? — pytał teraz Czackiego.

— Jakiś twój kumpel. Mówił, że ma informacje, o które prosiłeś, i że zaraz ci je prześle

faksem, ale że nie dałeś mu zbyt dużo czasu. I powiedział, że więcej materiałów będziesz miał w
teczce. Wysłał je do ciebie pół godziny temu. Od czasu rozmowy, czyli jakąś godzinę temu —
powiedział, spoglądając na zegarek. — I przypomniał, że lubi grać w kręgle.

Major się uśmiechnął. Upił łyk kawy i poszukał czegoś w biurku. Wyjął ładowarkę i

podłączył telefon. Odczytał połączenia i znowu się uśmiechnął. Wystukał numer i po chwili
połączył się. Słuchał przez moment. Obok na szafce włączył się faks. Spojrzeli na wysuwający
się arkusz. Czacki podszedł, urwał stronę i zerknął na nią. Podał ją Majorowi, a ten spojrzał i
kiwnął głową, powiedział, że już ma i podziękował. Przeczytał wszystko dwa razy i podał kartkę
przyjacielowi. Czacki zrobił to samo i przekazał wydruk Kańskiej. Spojrzał na Majora.

— No proszę, a co tu robi jakiś Kamieński? Co to za nazwisko: Kamieński? Znasz

Mieczyslaaaasa Kamieńskiego? — zapytał, przeciągając „a” w imieniu.

— Nie znam Mieczyslaaaasa Kamieńskiego. — Major pokręcił głową. — Ale są policje,

które go znają. Jak widać.

— Wskazał na kartkę.

Wszedł dyżurny i rozejrzał się po pokoju. Podszedł do Majora i podał mu papierową

teczkę.

— Ktoś z cebosia — powiedział.

Major kiwnął głową i otworzył teczkę. Przejrzał szybko dokumenty, usiadł przy biurku i

zaczął je przeglądać jeszcze raz, tym razem uważniej. Pojedyncze kartki podawał Czackiemu.
Kańska podeszła bliżej i zaglądała mu przez ramię.

— A tutaj pan Barycki z panem Kamieńskim popijają kawę. — Major zerknął na opis

zdjęcia. — W Wiedniu. Dwa lata temu. I się uśmiechają. — Spojrzał na Czackiego, podając mu
zdjęcie. — To chyba są przyjaciółmi? A tutaj — spojrzał na kolejne zdjęcia — pływają sobie
statkiem po Sekwanie... Atu leżakują w Alpach. I też się uśmiechają. Słabe te zdjęcia, musieli ich
zdejmować teleobiektywem. Trzeba by trochę więcej informacji o tym Kamieńskim.

— Zastanowił się. — No dobra, na to przyjdzie jeszcze czas. Na razie mamy z kim

porozmawiać. Mamy na dołku dwóch, który pierwszy?

— Jak to: dwóch? — Kańska podniosła ze zdziwieniem brwi i spojrzała na Czackiego,

który był tak samo zdziwiony.

—A dwóch — uśmiechnął się Major. — Do tego drugiego ściągnęli mnie w nocy.

Ledwie zdążyłem spróbować pstrąga. A jak tam wieczór?

— Wieczór... — Czacki nie był pewien, czy się nie czerwieni...

— ...pełen wydarzeń i nagłych zwrotów akcji — wybawiła go Kańska i uśmiechnęła się

do Majora.

Spojrzał na nich i machnął ręką. Dopił kawę i podniósł słuchawkę. Poprosił dyżurnego,

żeby przyprowadzili do pokoju przesłuchań tego przywiezionego ze szpitala. A potem
opowiedział obojgu o drugim zatrzymanym.

— I co? — zapytała Kańska. — To znaczy, czego chcemy się dowiedzieć?

— Chcemy się dowiedzieć — Major podszedł do niej i ojcowskim gestem pogładził ją po

głowie — czym panowie się ostatnio zajmują. Sonieczko, wróć już z dalekiej podróży z
powrotem do policji. Aha, i przyprowadź ze sobą Psychologa, bo on chyba też jest gdzie indziej.
Razem tam jesteście — dodał ze śmiechem, spoglądając na Czackiego.

— Psycholog, ty go zbiłeś, to może ty z nim porozmawiasz? Aja wezmę tego drugiego,

będzie szybciej, co?

Czacki spojrzał na niego, jakby się dopiero obudził. Chwilę się zastanawiał i pokręcił

głową.

— Nie wiem, powiedz mi, co mamy... Jak to się układa?

Znowu odezwał się faks. Kańska podeszła do aparatu i oderwała kartkę. Spojrzała i

podeszła do biurka.

— To znowu zdjęcie tego Kamieńskiego. Tylko wyraźniejsze. — Przyjrzała się jeszcze

raz uważnie i zmarszczyła brwi. — Wydaje mi się, że go skądś znam — powiedziała, podając
zdjęcie Majorowi — ale nie wiem, skąd. Przystojny facet w każdym razie.

— Dobra, nieważne — Major zerknął na zdjęcie i oddał je Czackiemu. — Ja biorę

Capika, a ty tego drugiego. Ty rozmawiaj za szybą, a ja tu. Sońka, ty przyglądaj się przez szybę,
może coś zauważysz. A jak nie, to przyjdź do mnie. Może coś ci przyjdzie do głowy. Chcemy
wiedzieć o Baryc- kim ile się da. Zaraz powinni mi przynieść zdjęcia spod jego domu. Obaj są na

nich. Pokażemy im te zdjęcia.

17

Klub był o tej porze prawie całkowicie opustoszały. Nie należał do najwyższej kategorii,

dużą sławę i popularność miał już dawno za sobą, ale uchodził za stosunkowo dobry lokal, z
fajną muzyką, znośnymi cenami, pozbawione zbędnego blichtru. Było to takie miejsce, którego
nie bała się panicznie każda matka. Przemieszczające się po sali kelnerki miały na sobie krótkie
spódniczki i przylegające ciasno do ciała czarne t-shirty, ale w sumie nie był to strój wyzywający.
Na dwóch poziomach znajdowały się dwa rozległe bary z szerokimi kontuarami.

Przed kilkoma laty, gdy ten klub dopiero powstał, bywała w nim. Brylowała tu z Janem,

jego znajomymi i kręgiem zabawowej młodzieży obu płci. Wówczas wszystko było nieco
bardziej lśniące, powietrze wypełniała woń drogich perfum, a przed wejściem ustawiały się
kolejki. Pamiętała głośną muzykę i siebie na parkiecie, ale nie pamiętała własnych myśli czy
uczuć z tamtego okresu. W każdym razie teraz, ubrana w dżinsy, koszulę i gabardynowy płaszcz
czuła się tu nie całkiem obca.

— Co podać? — zapytał barman.

Zamówiła colę z lodem i cytryną. Młody mężczyzna uśmiechnął się sympatycznie.

Odpowiedziała uśmiechem, zastanawiając się, czy pracuje tu na tyle długo, że może ją pamiętać,
a gdy postawił przed nią szklankę, wręczyła mu stuzłotowy banknot.

— Od dawna pan tu pracuje? — zapytała.

Przez chwilę się zastanawiał.

— Trzy lata.

— Długo.

— Jeszcze mi został rok...

— Dlaczego? To wyrok?— Pociągnęła łyk zimnego napoju.

— Do końca studiów. Tylko do końca studiów—uśmiechnął się. — Podać coś jeszcze?

— Chyba nie — westchnęła po sekundzie. — Pracował pan tu w sobotę, trzeciego?

— Musiałbym sprawdzić w kalendarzu...

— To była wyjątkowa noc. Dla mnie. Mógłby pan sprawdzić, czy wtedy tu był?

Sięgnął pod bar, wyciągnął dużą płócienną zieloną torbę, a z niej kalendarz. Kiwnął

głową.

— Możemy porozmawiać chwilę? Mogę panu coś postawić?

— Nie ma potrzeby. Proszę usiąść w tamtym boksie.

— Wskazał dłonią stolik we wnęce. — Poproszę koleżankę, żeby mnie zastąpiła. —

Obserwował ją z zainteresowaniem.

Przez moment, czekając na niego, próbowała wyobrazić sobie Emilię w takim miejscu.

Nie tak jak teraz opustoszałym i leniwym, lecz w samym środku nocy. W hałasie wypełnionym
rozbawionymi, uśmiechniętymi ludźmi, kłębiącymi się na parkiecie, przy stolikach i przy barze.
Emilię w czarnych dżinsach i czerwonej koszulce, w klasycznych białych tenisówkach, ze
związanymi włosami i bez grama makijażu. Emilię, która nie chodziła na szkolne zabawy. Emilię

wreszcie, która wstydliwie chowała się za matką na tych kilku przyjęciach, na których jej
towarzyszyła. I to tylko po to, pomyślała z goryczą Natolska, żeby spróbować powstrzymać
matkę przed alkoholem i przygodnym towarzystwem.

— W czym mogę pomóc? — Chłopak postawił przed nią przyniesioną z baru szklankę.

— Widać, że pani nie bywa. Nie wolno zostawiać szklanek samopas.

— Tamtej nocy była tu moja córka. — Podała mu zdjęcie do legitymacji studenckiej,

zrobione na dwa dni przed śmiercią. Zdjęcie odebrane przez Ewę po telefonie z zakładu
fotograficznego.

— Bywa tu wiele dziewczyn — powiedział, ledwo rzucając spojrzeniem, nagle jakby

znudzony, rozczarowany.

— Proszę spojrzeć. — Sięgnęła do jego ramienia. — Bardzo proszę, proszę, niech pan

spojrzy. Była tu wtedy, może po raz pierwszy. Na pewno ostatni... To był jej ostatni wieczór. W
życiu. Była moim jedynym dzieckiem — dodała.

Chłopak wzruszył ramionami, ale sięgnął po zdjęcie i przyjrzał mu się uważnie.

— Była tu z Jerrym?

— Słucham?

— Z Jerzym — poprawił się. — Tak go tu nazywają. Częsty bywalec, chociaż od kilku

dni go nie widać. Tak, byli tutaj, bawili się, tańczyli. To nawet było dziwne, bo ona nie pasowała
do niego. Spokojna, trochę jak myszka. Zazwyczaj dobierał sobie inne, ale z nią właściwie już
przyszedł... Tak, to też było dziwne...

— Dlaczego?

— Bo zazwyczaj przychodził tu coś wyrwać. Znalazł coś, potańczył, stawiał drinki i

przed zamknięciem wychodzili razem. Dziwne, bo nigdy nie widziałem go dwa razy z tą samą
laską. Tę małą też widziałem pierwszy raz, ale ona była nie z tego świata...

— Takie oczywiste?

— Tutaj każda stara się być jak najbardziej do wzięcia, a ona strasznie starała się ukryć w

ogóle to, że jest kobietą. Takie miałem wrażenie... — znowu wzruszył ramionami. —
Przepraszam.

— Tańczyli?

— Pewnie tak, ale nie pamiętam. Wieczorem jest kocioł.

— Piła?

— To akurat pamiętam, bo chyba była nienawykła do picia. Piła long island iced tea i piła

je tak, jakby nie miały w sobie w ogóle alkoholu. Jak poprosiła o trzeci, to ją ostrzegłem, ale było
już za późno... — Pokręcił głową. — Widziałem, jak Jerry pomagał jej dojść do wucetu.

— A potem?

— Nie wiem. Potem tańczyli może... albo poszli. Chociaż dziewczyna, jak piła te

herbatki, to wydawała się zła. Wściekła. Myślałem, że jak Jerry do niej wróci, to zdzieli go
szklanką.

— Wróci? A gdzie on był?

— Tańczył z inną dziewczyną. Może o to była zła?

— Pamięta pan cokolwiek innego?

— Nie — zastanowił się — chociaż... chyba jeszcze to, że dziewczyna rozmawiała z

jakąś laską, zanim zaczęła pić.

— Z kim?

— No, tego to ja już nie wiem. — Uśmiechnął się. — Stały przy szatni. Może Ela,

dziewczyna z szatni, coś pani powie. Nic więcej nie wiem. Przykro mi... Powiem tylko pani to,
co mówiłem już glinie, który pytał: pilnowałem jej drinków i na pewno nikt jej niczego nie

dosypał. Zresztą jak piła, to stała jak przyklejona. Piła i nie ruszała się z miejsca — dodał.

Szatniarka była szczupłą, zbliżającą się do trzydziestki kobietą. Wąskie usta podkreślała

umiejętnie szminką, małe oczy uwydatniła eye-linerem i tuszem do rzęs. Uśmiechała się
zachęcająco. Najpierw była ostrożna, ale gdy tylko dowiedziała się, o co chodzi, wyraźnie się
ożywiła. Poprosiła, by wyszły na chwilę. Tutaj nie chciała rozmawiać.

Pamiętała Emilię niezbyt wyraźnie, ale pamiętała ją właśnie dlatego, że ta długo

rozmawiała z Madzią i wydawała się zdenerwowana, zdezorientowana. Madzia ją ostrzegała
przed Jerzym, tego Ela była pewna, choć nie słyszała rozmowy. Madzia twierdzi, że Jerry to
palant i że ją zgwałcił, ale nikt jej nie wierzy, choć Ela nie wie, czy słusznie.

— Madzia pojawiała się ostatnio w klubie rzadko. Bardzo młoda. Raz chyba rzeczywiście

wyszła z Jerzym, ale on często wyrywał panienki na jednorazowe numery. Właściwie chyba
nigdy nie wychodził z tą samą dwa razy. Ale jakoś też tak było, że dziewczyny przestawały
przychodzić... Policja pytała o niego w kilka dni po tym, jak pytali o Emilię. Ale pytali o niego
też wcześniej. W takiej pracy to jednak lepiej nie być ciekawą — dokończyła.

— Czy ta Magda bywa często w klubie?

— Teraz już nie. Chyba pracuje, ale w piątki zazwyczaj się pokazuje, albo w soboty.

Mają taką paczkę...

— Dałaby mi pani znać, jeśli się zjawi?— Natolska wyciągnęła w jej stronę wizytówkę i

banknot. Tamta sięgnęła po wizytówkę i schowała ją do kieszeni, zapewniając, że chętnie
pomoże.

— Też mam dziecko — powiedziała i kiwnęła głową. Pożegnały się. Natolska przez

dłuższą chwilę nieświadomie bawiła się pozostawionym przez tamtą banknotem.

18

— No i co? — zapytała Kańska.

Po mniej więcej pięciu godzinach siedzieli przy biurku Majora. Tyle czasu zabrało im

przekonanie obu zatrzymanych do złożenia zeznań. Tyle czasu zajęło im, żeby zatrzymani
zaczęli się naprawdę bać i tyle mniej więcej czasu zajęło ściągnięcie Lidki z Wybrzeża. Tam ją
schowali i stamtąd po szaleńczej jeździe przywiózł ją służbowy samochód, żeby mogli dokonać
okazania.

Teraz siedzieli we trójkę: Major, Czacki i Kańska. W milczeniu przeżuwali to, czego się

dowiedzieli. Major poprosił dyżurnego o połączenie z Mariankiem, ale Marianka nie było.
Poprosił o połączenie z Jędzą, ale wyjechała na jakąś konferencję. Major był wściekły, Czacki
przybity, a Kańska przygnębiona.

— Potrzebujemy nakaz zatrzymania i rewizji — powiedział wolno Major. —

Potrzebujemy szybko. Jeśli się spóźnimy, nie będzie co zbierać. — Bębnił nerwowo palcami po
biurku. — Na razie posadziłem mu ogon, ale długo się tak nie uda. Barycki jest cwany. Szybko
się zorientuje. Mamy może dzień, a może i nie — zamilkł. — A tego gnoja nie ma!

— wybuchnął. — Nie ma tego wała, bo pewnie gdzieś chla. Albo się pierdoli... i chla.

Kańska patrzyła na niego przestraszona, ale Czacki tylko nieznacznie podniósł głowę i nie

zareagował. Major sięgnął po słuchawkę.

— Cześć — powiedział po uzyskaniu połączenia—jeszcze raz ja. Posłuchaj, muszę złapać

Jędzę. Wydzwoń ją.

Przecież gdzieś musi być... tak, bardzo proszę! — teraz już krzyczał. — Bardzo proszę,

tak bardzo, że zaraz mnie szlag trafi... — Posłuchał chwilę i dodał cicho: — Próbuj aż do skutku.
A potem mnie łącz... Tak... bez względu na porę.

Czacki wstał i podszedł do ekspresu. Nalał trzy kubki kawy i przyniósł do biurka.

— Co za skurwysyny! — nie wytrzymał znowu Major.

— Mógłbym ich zajebać na miejscu.

Czacki zastanawiał się, czy powinien powiedzieć Na- tolskiej. W końcu się dowiedzieli, o

co chodziło. Wszystko zaczęło mieć początek i przyczynę. Może powinienem, pomyślał, ale
chyba nie teraz. Kiedyś, ale chyba nie teraz. Zresztą, zastanawiał się, jak miałbym jej to
powiedzieć? Tutaj, prosto, formalnie? Czy u niej, przy kawie? Takich rzeczy nie opowiada się
przy kawie. W ogóle nie wiem, myślał, jak się takie rzeczy opowiada. Przyglądał się Majorowi i
doskonale go rozumiał. I żałował, że on tak nie potrafi — wyrzucić z siebie i móc potem o tym
nie myśleć. Chociaż ostatnio nie był już taki pewien, czy Major zapominał o takich rzeczach. A
Sonia? Spojrzał na Kańską i widział, że coś sobie próbuje ułożyć w głowie i że nie bardzo
potrafi. Ona jest jeszcze młoda, pomyślał, jeszcze nie wie, że zdarzają się naprawdę niedobre
rzeczy. I że uczestniczą w nich ludzie.

— Już wiem — odezwała się nagle Kańska. Spojrzeli na nią zaskoczeni. — Wiem —

powiedziała — skąd znam tego Kamieńskiego. — Patrzyli na nią wyczekująco. Jeszcze raz
przyjrzała się twarzy na zdjęciu. — Jest podobny do Jurka, do tego zabitego.

Obaj przyjrzeli się uważnie, a potem Major sięgnął do szuflady i wyjął zdjęcie chłopaka.

Porównał je i podał oba zdjęcia Czackiemu. Czacki przyjrzał się i ponuro kiwnął głową.
Popatrzyli na siebie.

— Jedziemy do matki — powiedział krótko Major.

19

To był piękny dzień — z jasnym słońcem i błękitnym niebem, i rozwiewającym poły

płaszcza chłodnym wiatrem, targającym luźno zebrane włosy. Z ukrytymi głęboko w kieszeniach
płaszcza dłońmi przemierzała wolnym krokiem cmentarne alejki.

Trzy godziny wcześniej wylądowała na lotnisku Charlesa de Gaulle’a. W kopercie, którą

przygotowała dla niej agencja detektywistyczna, znajdował się adres w XVI dzielnicy, zdjęcia,
numery telefonów i nazwisko. Mieczyslas Kamieński. Takim nazwiskiem podobno posługiwał
się od lat. W kopercie był też numer telefonu do detektywa, który miał ją tu prowadzić. Ale tym
chciała się zająć dopiero jutro. Dzisiaj chciała się nasycić miastem, kiedyś banalnie ukochanym,
dawno na trzeźwo niewidzianym, rozkwitającym słoneczną późną jesienią. Po raz pierwszy od
tygodni oddychała swobodnie, bez natarczywych myśli, ze spokojem. Dziwiło ją to, ale przede
wszystkim cieszyło.

Opuściwszy hotel, udała się na spacer, który prawie bezwiednie zaprowadził ją w aleje

cmentarza Montmartre, gdzie powoli mijała nagrobki, wspaniałe pomniki opatrzone nazwiskami

sławnych tego świata. Niespiesznym krokiem przechodziła obok tablic z inskrypcjami
wieńczącymi życie Zoli, Stendhala, Goncourtów, Dumasa i pani du Plessis, Słowackiego... Szła
w określonym kierunku, inaczej, niż za poprzednich swych wizyt, gdy z aparatem w ręku
godzinami przemierzała nekropolie Pére-Lachaise, Montmartre, Montparnasse, Passy czy
katakumby Paryża, niczym dziecko w sklepie z zabawkami smakując nazwiska wykute w
kamiennych płytach, przywołując w pamięci ich dzieła i ich życie. Czuła się jak wtedy, wiele lat
temu, gdy po raz pierwszy wyjechała za granicę i zobaczyła, poczuła i dotknęła tego, co do tej
pory znała jedynie z dziewiętnastowiecznych angielskich i francuskich powieści, którymi
zaczytywała się w młodości.

Teraz była kimś innym i jako ktoś inny zatrzymała się przed rzeźbą, stanowiącą

ukoronowanie dwudziestoletniego życia Roberta Didsbury’ego. Wyrzeźbiona przez jego matkę
alegoria bólu była jednym z najpiękniejszych monumentów nagrobnych, jaki Agnieszka spotkała
kiedykolwiek. Gdy przed wieloma laty bedeker zaprowadził ją na cmentarz Montmartre, zupełnie
przypadkiem natknęła się na postać kobiety, której jędrne, mocne piersi, ramiona i brzuch
rysowały się wyraźnie pod lekką tkaniną. Myślała wtedy, że to postać opuszczonej kochanki,
której pozostało już jedynie tęsknić, postać z bezradnie wysuniętą przed siebie prawą dłonią,
napotykającą jedynie pustkę. Postać wspominająca ukochanego spod wpółprzymkniętych powiek
i warg, tak młodych, że niewiele brakowało, by zamiast w rozpaczy wyginały się w rozkoszy. La
Douleur. Myślała wtedy, że to przedstawienie oblubienicy. Dzisiaj niestety rozumiała, że to
rozpaczliwie osamotnione ciało matki, kobiety zwierzęco bolejącej nad utratą owocu swego
wnętrza.

Igor powiedział, że to musi potrwać. Ale nie powiedział, jak ona ma to przetrwać. Jakimi

pakułami ma załatać tę pustkę, która nieustannie jej towarzyszyła. Tę wielką otchłań we wnętrzu
samej siebie. Stojąc tutaj, wiedziała, że nie jest sama. I choć, pomyślała, nie przynosi to ulgi, daje
przynajmniej poczucie wspólnoty.

Tej nocy spała dobrze.

Następnego dnia w recepcji hotelu spotkała Beatrice, przedstawicielkę agencji

detektywistycznej. Była zaskoczona — spodziewała się mężczyzny. Kiedy się witały, odruchowo
rejestrowała szczegóły jej makijażu, ubioru i-sza- cowała wiek. Z rozbawieniem zauważyła, że
Beatrice robi prawdopodobnie to samo. Obie w tym samym momencie zdały sobie z tego sprawę
i roześmiały się. Ta krótka chwila pozwoliła im zmienić stosunek z zawodowego na nieco
przyjacielski. Rozluźnione usiadły w hotelowym barze i zamówiły kawę.

Beatrice powtórzyła Natolskiej rzeczy, które ta poznała już w Warszawie, ale dodała też

kilka istotnych szczegółów. Mieczyslas Kamieński przybył do Paryża przed ośmioma laty, już
jako obywatel amerykański. Był przedstawicielem firmy medycznej z siedzibą w Miami i
prowadził biuro w tej samej pięknie odrestaurowanej osiemnastowiecznej kamienicy, w której
mieszkał, w XVI dzielnicy, blisko Lasku Bulońskiego. Co prawda przez policję nie był
notowany, ale znali go. Kilkakrotnie jego osoba pojawiała się w związku z jakimiś śledztwami,
dotyczącymi różnych wątków rosyjskich lub południowoamerykańskich. Również w sprawach
związanych z nielegalnymi imigrantami. Wyglądało, że przez ostatnich kilka lat Kamieński
prowadził intensywne i różnorodne interesy, jednak każdorazowo jego obserwacja, kilka
przesłuchań, ale jedynie w charakterze świadka, i jedno przed wielu laty przeszukanie w jego
biurze nie wykazały niczego nielegalnego. Jego firma handlowała aparaturą i preparatami
medycznymi na szeroką, między- kontynentalną skalę i miała wysokie obroty. Sam Kamieński
żył w dostatku wraz z żoną i pięcioletnią córką, otoczony pracownikami, prawnikami i

kilkuosobową ochroną, a oni wszyscy tworzyli wokół niego szczelną zasłonę.

To wszystko jednak, jak stwierdziła Natolska, nie było niczym niezwykłym. Przecież ona

sama też miała takie momenty w życiu, że wokół niej kręciła się zarówno armia prawników, jak i
mała armia ochroniarzy. Beatrice przyznała jej rację, ale również niezwykle delikatnie
zaznaczyła, że mieli przecież jedynie odszukać Kamieńskiego, a nie zbierać przeciw niemu
dowody. Natolska skinęła głową. Poprosiła o dalsze informacje.

Stwierdzono z całą pewnością, że konto Mateusza Kowalskiego, z którego wychodziły

przelewy na konto Teresy, było zasilane wyłącznie z konta należącego do Kamieńskiego. Stąd
podejrzenie, że Kamieński i Kowalski to w istocie jedna i ta sama osoba. Podejrzenie graniczące
z pewnością, jeśli się porównało zdjęcia Kamieńskiego ze zdjęciami Jurka. Te same oczy, kształt
nosa, broda, linia włosów. Prawdę mówiąc, myślała Natolska, przyglądając się obu zdjęciom,
trudno było mieć większą pewność i mniejsze wątpliwości. Czemu jednak Kowalski żył pod
przybranym nazwiskiem? Beatrice wzruszyła ramionami. Była śliczną młodą dziewczyną i
Natolska pomyślała, że zazdrości jej tych wszystkich lat, które tamta ma przed sobą, i zazdrości
jej tej młodzieńczej urody, świeżości i tych wszystkich możliwości, których ona już mieć nie
będzie.

— Pewnie to te jego interesy— odezwała się Beatrice, w zamyśleniu śmiesznie marszcząc

brwi.

Skończyły pić kawę. Beatrice podwiozła Natolską do biura Kamieńskiego i zaoferowała,

że na nią zaczeka. Natolska zgodziła się na to z wdzięcznością. Mimo wszystko nie była pewna,
czego może się po tej wizycie spodziewać.

Było tuż przed porą lunchu. Minęła okno portierni, odprowadzana uważnym spojrzeniem

siedzącego w środku umundurowanego barczystego mężczyzny, weszła szerokimi schodami na
piętro i stanęła przed masywnymi drzwiami, opatrzonymi dużą mosiężną tablicą z napisem „Me-
diaMed Ltd”. Weszła. Recepcjonistka wydawała się nieco zaskoczona jej pojawieniem się, ale
obdarzyła ją profesjonalnym uśmiechem, odebrała wizytówkę i posadziła w wygodnym
skórzanym fotelu. Zaproponowała coś do picia, a kiedy Natolska pokręciła głową, zniknęła za
równie dużymi jak wejściowe drzwiami. Po chwili tak długiej, że Natolska zaczęła mieć
wątpliwości co do słuszności zakłócania spokoju Kowalskiego vel Kamieńskiego, recepcjonistka
zaprosiła ją do gabinetu.

Mężczyzna stojący naprzeciw niej obracał powoli w palcach jej wizytówkę. Spojrzał na

nią z zainteresowaniem i przyznał, że nie wie, czym może służyć, ale stara się, by wizyty
pięknych kobiet go nie dziwiły. Wskazał fotel stojący naprzeciwko swojego biurka i dodał z
delikatnym uśmiechem, że z przyjemnością się tego dowie. Mówił po francusku.

— Mam wiadomość dla pana Mateusza Kowalskiego — odpowiedziała Natolska — i

mam pewne podstawy sądzić, że pan nim jest. — Spojrzała na niego uważnie i po chwili dodała,
że jeśli się myli, po prostu przeprosi i wyjdzie.

Jego spojrzenie zmieniło się tak bardzo i tak nagle, że poczuła się niepewnie. Spojrzał

jeszcze raz na wizytówkę.

Piękną wypukłą czcionką wypisane było na niej jedynie „Agnieszka Natolska”. Przeprosił

ją na chwilę i zniknął za drzwiami, przez które niedawno weszła do jego biura. Po chwili wrócił i
usiadł w fotelu za biurkiem. W dalszym ciągu przyglądał się jej uważnie.

— Jaką wiadomość? Słucham panią — zwrócił się do niej.

Patrzyła mu w oczy. Zastanawiała się, czy zdołałaby go zmusić do spuszczenia wzroku,

ale już po kilku sekundach zrozumiała, że nie i uświadomiła sobie, że to ona odwróciła wzrok.
Była za to na siebie zła. Ponownie spojrzała na niego i stwierdziła, że on ani na chwilę nie
przestał się jej przyglądać. Nie uśmiechał się.

— Pana syn, Jurek, nie żyje — powiedziała powoli i cicho.

Nawet nie drgnął, nawet nie zwęziły mu się źrenice, nie przyspieszył oddech — przeszło

jej przez myśl. A może on już wie? Poczuła, że przestaje panować nad tym spotkaniem.
Chciałam być myśliwym, a okaże się, że jestem zwierzyną, pomyślała i usłyszała, jak
nieproszona zaczyna mówić:

— ...wypadek samochodowy... samochód go... rozjechał... policja chyba nie wierzy, że

przez przypadek... — Uświadomiła sobie ze złością, że tłumaczy się przed tym wyniosłym,
zimnym, nieznanym mężczyzną. Poczuła, jak cały jej wczorajszy spokój opuszcza ją w cholerę.
Kowalski w dalszym ciągu trwał bez ruchu, nawet jego oczy, pomyślała, nie drgnęły.

— Słucham panią w dalszym ciągu — powiedział spokojnie. — Proszę mi powiedzieć,

dlaczego postanowiła mnie pani odszukać.

Opowiedziała mu o córce, o związku, który prawdopodobnie łączył tych dwoje młodych

ludzi i o dziwnej zbieżności ich śmierci. Opowiedziała o pogrzebach. Mówiła, z trudem
zachowując spokój i obserwując siedzącego naprzeciw całkowicie spokojnego rozmówcę.
Żałowała w duchu, że nie zażyła xanaksu.

— Jak mnie pani znalazła? — spytał, kiedy skończyła, i poczuła, jak to krótkie,

bezpośrednie pytanie zmroziło ją.

— Jak? Mam pieniądze. Bardzo duże pieniądze — odpowiedziała, starając się, żeby

zabrzmiało to tak samo twardo i obojętnie, jak jego pytanie. —Wystarczająco duże, by
spróbować poinformować ojca o śmierci syna. Mąż jest bankowcem. Można się wiele
dowiedzieć, badając przepływy między kontami.

Usłyszała ciche pukanie i do gabinetu weszła sekretarka. Położyła przed Kowalskim jakąś

teczkę i bez słowa wyszła. Mężczyzna otworzył teczkę i przejrzał jej zawartość.

— Poleciłem moim ludziom, żeby panią sprawdzili. — Przeniósł wzrok znad papierów na

nią. — Rzeczywiście, straciła pani niedawno córkę. — Popatrzył na nią z ironicznym
uśmiechem. — Poza tym zebrali też kilka innych, dodatkowych informacji. Napije się pani
czegoś? — Nie starał się ukryć pogardliwej intonacji.

Nic nie odpowiedziała. Poczuła jakiś rodzaj lęku przed tym mężczyzną. Pomyślała, jak

niewiele czasu potrzebowali ci jego ludzie, żeby tyle się o niej dowiedzieć.

— No to cóż, powiadomiła mnie pani... Misja zakończona. — Wstał i teatralnie skłonił

się w jej stronę. — Zawsze czułem się w obowiązku łożyć na syna, ale, jak pani wie, nie
chciałem utrzymywać z nim i jego matką kontaktów. Zresztą przestałbym za dwa miesiące
przesyłać pieniądze.

Skończyłby dwadzieścia jeden lat. Zaoszczędziła mi pani trochę euro. To wszystko.

— Nie kontaktował się pan z synem? — Nie wstała. Nie chciała się dać w ten sposób

traktować.

— Nie, widziałem go ostatnio, jak nie miał jeszcze roku. Nie poznałbym go, gdyby stanął

przede mną na ulicy.

— Poznałby pan — stwierdziła krótko.

— Myślę, że na panią już pora. Wybaczy pani, ale mam inne zobowiązania...

— Teresa chce panu zwrócić pieniądze — powiedziała, nie ruszając się z miejsca. Chciała

go wyprowadzić z tej jego cholernej równowagi, chociaż zdawała sobie w głębi duszy sprawę, że
to niemożliwe. W każdym razie jej się to nie uda. Była tego pewna, ale jakaś jej część nie chciała
się z tym pogodzić.

— I jeszcze jedno — nie zwrócił uwagi na jej słowa i podszedł do fotela. Odruchowo

wstała. Przytrzymał j ą za łokieć i poprowadził do drzwi — byłbym wdzięczny, gdyby pani
zachowała dla siebie wszelką wiedzę o moim życiu — dokończył, otwierając je.

Szybkim krokiem zeszła kamiennymi schodami. Uciekała, uciekała z tego miejsca i przed

tym człowiekiem. Czuła, jak coś ściska ją za gardło i wiedziała, że to nie był ani smutek, ani
wzruszenie, tylko upokorzenie. I strach.

Po powrocie do hotelu chciała zadzwonić do Karola, ale zamiast tego zadzwoniła do

Igora. Długo nikt nie podnosił słuchawki i już myślała, że go nie ma w domu. Spojrzała na
zegarek i stwierdziła, że spróbuje go znaleźć przez Majora. On miał telefon komórkowy. Już
prawie zrezygnowała, kiedy usłyszała głos Czackiego. Nic nie wiedział o jej planach podróży.
Opowiedziała mu o tym, jak wynajęła agencję detektywistyczną, i o swoim dzisiejszym
spotkaniu. Opowiedziała mu o tym wszystkim, o swojej samotności i o przerażeniu. Czacki
słuchał w milczeniu, a kiedy skończyła, długo się nie odzywał.

— Kiedy wracasz? — zapytał w końcu krótko.

— Chciałam za kilka dni... ale teraz... nie wiem, chyba zaraz...

— Im szybciej, tym lepiej. Mogę dostać dokumentację z agencji?

— Po co?

Czacki zwlekał z odpowiedzią.

— Wracaj jak najszybciej — powiedział w końcu wymijająco i się rozłączył.

Patrzyła przez chwilę na milczącą słuchawkę i czuła, jak rośnie jej zdziwienie. Przez

mgnienie poczuła się odrzucona, ale zaraz pomyślała, że może po prostu nie miał czasu. Tylko
dlaczego? Czuła, jak myśli zaczynają galopować, a nie chciała tego. I wtedy odezwał się jej
telefon komórkowy.

— Przepraszam — usłyszała ciepły głos Czackiego — musiałem się rozłączyć.

Przepraszam — powtórzył i jeszcze raz dodał, żeby wracała, a potem znowu się rozłączył, ale
tym razem poczuła w sobie spokój. To ten jego głos — pomyślała i była mu wdzięczna.

Wróciła do Warszawy jeszcze tego samego dnia.

20

Ela, kobieta z szatni, dała znać szybciej, niż można się było spodziewać. Dała znać

krótkim telefonem i się rozłączyła. A potem, kiedy Natolska przyjechała do klubu, wskazała jej
szalejącą na parkiecie dziewczynę i powiedziała:

— Życzę pani powodzenia i dużo, dużo szczęścia. — Potem odeszła.

Dziewczyna rzeczywiście była młoda, może nawet młodsza od Emilii. Jednak ostry

makijaż i wyzywające ubranie dodawały jej lat. Wyglądała apetycznie, śmiała się zbyt głośno, ale
w sposobie, w jaki tańczyła, było coś nieśmiałego. Natolska przyjechała do klubu natychmiast po
otrzymaniu wiadomości. Obserwowała dziewczynę przez kilka minut, zanim zdecydowała się do
niej podejść. Nie wiedziała, co jej powiedzieć, nie była pewna, o co i jak pytać. Jeszcze trzy
miesiące temu, gdyby tu trafiła, pewnie szalałaby obok, pijąc i tańcząc. Teraz czuła się staro.
Dziewczyna skończyła taniec i podeszła z towarzyszem do baru, zapaliła papierosa.

— Świetnie pani tańczy — zagadnęła Natolska.

Dziewczyna spojrzała na nią przelotnie, bez zainteresowania.

— No chyba — roześmiała się gardłowo. — A co to? Casting?

Natolska pomyślała, że ma nieprzyjemny, wyzywający, wulgarny głos.

— Nie — pokręciła głową. Zdała sobie sprawę, że nie chce jej się niczego udawać. —

Pamięta pani Jerry’ego?

— Nigdy go nie zapomnę — dziewczyna momentalnie spoważniała, jej głos stał się dużo

młodszy, twarz dojrzalsza. Natolska uśmiechnęła się ciepło.

— Możemy porozmawiać? Może zapalimy na zewnątrz?

Dziewczyna popatrzyła na nią i skinęła głową. Poszeptała coś towarzyszowi do ucha,

odwróciła się i przecisnęła przez tłum młodych ciał. Natolska poszła za nią. Szatniarka podała im
płaszcze. Na dworze siąpił kapuśniak. Stanęły pod markizą sąsiedniego sklepu.

— O co chodzi?— dziewczyna pociągnęła nosem.

— O Jurka. Podobno znała go pani, pani Magdo?

— Pani mnie zna?

— Nie. Wiem, jak masz na imię. To wszystko. Podobno ostrzegałaś przed nim moją

córkę. Dlaczego?

— Nie znam pani córki... chyba... może ostrzegałam... pewnie... takie tam... — Magda

machnęła ręką, ale była spięta i czujna.

— W sobotę, trzeciego, moja córka była tu z Jurkiem. Młoda, twojego wzrostu, w

swetrze, długie włosy spięte w koński ogon, w twoim wieku, nieumalowana, w spodniach... —
Natolska przerwała i przyglądała się Magdzie.

— Tamtej nocy moja córka zmarła — powiedziała wolno.

Twarz dziewczyny poszarzała. Natolska przytrzymała ją za ramię. Magda spuściła głowę.

Krótko ostrzyżone włosy miała całkiem mokre i drżała. Może z zimna, pomyślała Natolska, a
może nie? Nie interesowało jej to.

— Była tu z Jurkiem. Podobno z nią rozmawiałaś przy szatni. Dlatego cię znalazłam i

dlatego chciałabym, żebyś mi powiedziała, przed czym ją ostrzegałaś.

Dziewczyna sięgnęła po kolejnego papierosa. Natolska zauważyła, jak drżą jej dłonie.

Znowu pomyślała, że to może z zimna, i znowu stwierdziła, że to bez znaczenia.

— Jak ona miała na imię? — zapytała cicho Magda.

— Emilia... Mila.

— Pamiętam ją. Co jej zrobił?

— Nic. Umarła na serce. Miała chore serce. Próbuję zrozumieć, jak to się stało. Jak się

stała ta cała masa rzeczy... że była chora, że nie wiedziałam o tym, że była z Jurkiem... i że
zmarła... że ubyła... Może ty mi pomożesz. Niewiele więcej mogę już zrobić.

21

Major prowadził. Jechali szybko, hamując z piskiem opon i gwałtownie ruszając. Nie

zwracali na to uwagi. Nie zwracali uwagi na wściekłych kierowców, na dźwięk klaksonów, na
pieszych w pośpiechu opuszczających jezdnię. Jechali w milczeniu.

Dojeżdżali do Sadów Zoliborskich, kiedy odezwała się komórka Majora. Gwałtownie

zahamował i wjechał na chodnik, wzbudzając przerażenie przechodniów. Wyjął telefon i spojrzał
na wyświetlacz.

— Jędza — powiedział krótko i odebrał połączenie.

— Niech to będzie coś ważnego, panie komisarzu — usłyszał w słuchawce. — Niech to

będzie naprawdę coś ważnego...

— Jest ważne — przerwał, wpadając jej w słowo. — Jest ważne jak cholera, jest tak

ważne, pani prokurator, że zaraz mnie szlag trafi, tak ważne, że jak się nie uda, to zatłukę
Marianka, jak go dopadnę.

Długa chwila napiętej ciszy i spokojny głos Jędzy.

— Proszę mówić.

— Muszę mieć nakaz zatrzymania i przeszukania — wy- sapał wściekle Major. — Muszę

go mieć szybko... — i znowu tylko słuchał. A potem kiwnął głową, zaciskając szczęki, i
powiedział, z trudem panując nad sobą, że nie może tego opowiedzieć przez telefon. Że za długo
by to trwało.

— W takim razie — powiedziała Jędza — niech to będzie naprawdę coś ważnego, Major.

Niech to będzie naprawdę, naprawdę coś cholernie ważnego, bo będę musiała zaraz wyjść. Będę
musiała zerwać spotkanie i natychmiast wyjść, a uwierz mi, Major, że tu jest ważna sprawa. Więc
niech ta twoja okaże się naprawdę ważna, bo będę musiała zaraz wyjść, żeby do ciebie
przyjechać. I będę musiała naprawdę szybko jechać, a i tak zajmie mi to ze trzy godziny.

— To jest ważna sprawa, pani prokurator. Najważniejsza od lat.

22

To był on. Kamieński był ojcem Jurka. Nie mieli już żadnych wątpliwości. Kańska poszła

na górę sama. Poprosiła, żeby poczekali na nią w samochodzie. Powiedziała, że jej będzie łatwiej
rozmawiać z matką Jurka, bo się znają. I że łatwiej będzie jej odmówić, jeśli zacznie pytać o
szczegóły. Bo ustalili, że nie powiedzą jej wszystkiego, czego się dowiedzieli.

Po kilkunastu minutach Kańska wróciła do nich. Siedzieli na ławce i czekali. I palili

papierosy. Siedzieli zgarbieni i głęboko, w ciszy się zaciągali, a koło ich stóp leżały niedopałki.
Usiadła koło nich i powiedziała, że matka nie miała żadnych wątpliwości. Wystarczy! jej rzut
oka.

— Powiedziała, że to on — mówiła Kańska. — A potem usiadła na krześle i milczała.

Kiedy mi otwierała, chyba szykowała sobie coś do jedzenia. Spojrzała na zdjęcie, kiwnęła głową
i usiadła. O nic nie pytała, tylko siedziała, wyprostowana, sztywna. Zaczął gwizdać czajnik, ale
nawet nie drgnęła. Patrzyłam na nią i zastanawiałam się, co jej powiedzieć. I nie wiedziałam. A
tam, w kuchni — opowiadała — cały czas gwizdał czajnik. A ona siedziała i nie słyszała. Nie
wiedziałam, co jej powiedzieć, więc poszłam do kuchni i wyłączyłam gaz. I zrobiło się cicho.
Wróciłam do niej, a ona cały czas siedziała bez ruchu. Podeszłam i powiedziałam, że muszę już
iść i że pewnie się jeszcze będziemy musieli skontaktować. I dopiero wtedy spojrzała na mnie i
głośno, wyraźnie zapytała, po co nam to.

Kańska przerwała i poprosiła o papierosa. Major wyjął paczkę i ją poczęstował.

— Nie powiedziałam jej — odezwała się Kańska. — Powiedziałam, że jej powiem, ale że

to jeszcze trochę za wcześnie. Że nie wszystko jeszcze wiemy, ale że jej powiem. Wszystko.
Obiecałam... a ona... kiwnęła głową. Spytałam jeszcze — dodała po chwili — czy zna może

mężczyznę obok Kamieńskiego, czy zna Baryckiego. Ale nie znała. „Dlaczego mówisz
»Kamienski«?” — zapytała mnie. „On się nie nazywa Kamieński. Nazywa się Kowalski.
Mateusz Kowalski”. Spojrzała na mnie i zapytała, co to za człowiek. A po chwili, cicho: „Co to
za ludzie?”.

Major i Czacki spojrzeli na nią wyczekująco.

— Powiedziałam — ciągnęła Kańska — że Baryckiego chcemy zatrzymać i postawić

zarzuty, ale o tym drugim niewiele wiemy. Powiedziałam, że to może być przypadek, że są razem
na zdjęciu. Że to może nic nie znaczyć. I wtedy ona spojrzała mi w oczy i wolno powiedziała, że
nie sądzi, żeby to był przypadek.

— Nie, Sabinko — powiedziała, patrząc spokojnie Kańskiej w oczy. — To nie był

przypadek. Znam go. Wokół niego nie ma miejsca na przypadki.

— Chyba jedziemy — Major spojrzał na zegarek, zaciągnął się ostatni raz i przydeptał

rzucony niedopałek. Podnieśli się i podeszli do samochodu. — Pojadę do prokuratury i poczekam
na Jędzę, a wy poczekajcie w komendzie. Albo gdzie chcecie. Mogę was podrzucić. Przez
najbliższe dwie godziny pewnie nic się nie wydarzy. Musimy poczekać. Gdzie was zawieźć?

— Do komendy — powiedział Czacki. — Tam poczekamy, tam będzie dobrze. —

Spojrzał na Majora. — W razie czego tam wszystko będzie pod ręką.

Major kiwnął głową.

Zaczął padać deszcz. Ciepły, drobny, delikatny. Może ostatni już tak ciepły w tym roku.

23

— Problem polega na tym, że nie wiem, co myśleć i z nikim nie mogę o tym

porozmawiać. Tylko z tobą. Ale jeśli ta dziewczyna mówiła prawdę... to jesteś częścią systemu,
który nie uratował mojej Emilii, chociaż, być może, można było ją uratować — powiedziała
Natolska.

Zadzwoniła do Czackiego zaraz po powrocie z klubu i poprosiła o rozmowę. Dzwoniła na

numer Majora, sądząc, że będzie być może gdzieś blisko, że będą razem. Jak się okazało, miała
rację. Wracali wtedy od matki chłopaka. Bardzo jej zależało na spotkaniu i chociaż Czacki nie
miał ochoty na rozmowę i wiedział, że nie będzie miał dużo czasu, nalegała. Zaprosiła go do
siebie. Wysłała po niego nawet swój samochód.

Ewy nie było. Nim wyszła, przygotowała dla nich dzbanek herbaty i kanapki.

Teraz siedzieli w salonie, usadowieni na dwóch końcach ogromnej kwiecistej kanapy.

Postanowił nic jej nie mówić o rzeczach, których się dowiedzieli przez ostatnich kilka,
kilkanaście godzin. Tak ustalili z Majorem i Kańską. Że jeszcze za wcześnie, że jeszcze nie
wiedzą wszystkiego, a poza tym i tak nie miał pomysłu, jak miałby jej to powiedzieć. Więc
siedział i słuchał.

— Magda, ta dziewczyna, twierdzi, że ponad rok temu zgłosiła u was gwałt, ale ją

zbyliście. Wyśmialiście... Nie dziwisz się? Nie miała śladów walki, przyznała się, że wiele piła i
niewiele pamięta, ale była u was...

— ... tak twierdzi.

— Tak. Ale czemu miałaby kłamać?

— Nie wiem... może po prostu za długo jestem policjantem?

— Może trafiła na jakiegoś znudzonego glinę — powiedziała z gniewem Natolska — a

może na jakiegoś Malesza... kompletnie wypranego ze współczucia chama... na jakiegoś
Majora...

— Wiesz, dlaczego nazywają go Major? — Czacki gniewnie wpadł jej w słowo,

uderzając dłonią w blat stołu. Popatrzyła na niego zdziwiona. — Więc nie mów, jeśli nie wiesz,
nie znasz go, więc nie mów, jaki jest, bo nie wiesz. Nigdy nie byłaś w jego domu, nigdy z nim
nie rozmawiałaś, więc nie mów, jaki jest! Nie mów, jaki jest, bo nie wiesz!

Przyglądała mu się dłuższą chwilę, a potem opadła plecami na kanapę. Była

zrezygnowana. Rozejrzała się bezradnie i spytała cicho:

— Dlaczego?

— Co: dlaczego? — sapnął gniewnie Czacki.

— Dlaczego nazywają go Majorem...

Czacki przyglądał jej się w napięciu.

— Bo kiedyś był majorem. Zabrali mu stopień.

— Za co?

Chwilę milczał, a potem westchnął zrezygnowany.

— Za odmowę wykonania rozkazu w stanie wojennym.

Spojrzała na niego z zainteresowaniem.

— To dlaczego mu potem nie oddali, wiesz... po zmianie systemu?

— Chcieli. On nie chciał.

— Dlaczego?

Znowu westchnął i znowu wzruszył ramionami.

— Bo oddawać mu chciał ten, który wcześniej mu zabierał.

Natolska milczała. Przyglądała się Czackiemu i milczała. A po chwili wyszeptała:

— Przepraszam. Masz rację, nie znam go.

— Nie mnie przepraszaj — burknął.

Znowu milczeli.

— Poderwał ją — odezwała się w końcu. — Tańczyli. Pili. Potem odjechała i ocknęła się

na łóżku w obcym pokoju. Była naga, obolała. Myślała, że się obsikała, ale to była krew,
zmieszana z nasieniem. Wyobrażasz sobie? Miała szesnaście lat. Bolała ją głowa. Myślała
jeszcze, że może to coś innego. Po chwili wszedł do niej chłopak i rzucił na łóżko jej ubranie,
kazał się zbierać. Zapytała o Jurka. Powiedział jej, że dawno ją tu zostawił. Ubierała się, a on się
śmiał. Gdy zaczęła płakać, złapał ją za włosy i pociągnął do drugiego pokoju, wziął ze stołu
cyfrową kamerę i włączył odtwarzanie. A tam była ona i dwaj mężczyźni. Oni bez twarzy. I
wszystko było widać. Wszystko, krew, ejakulację, ją...

Czacki dotknął jej dłoni, ale ją odtrąciła. Płakała jak małe dziecko, bezwstydnie,

wstrząsana spazmami. Mógł sobie to wyobrazić. Jakieś ścierwo zobaczyło w małej ku- rewkę.
Trudno się czasem dziwić, tak wiele się widzi. Był w tym pokoju, ale nie chciał tego mówić
Agnieszce. Widział różne nakręcone kawałki. I wiedział, jak to działa. Milczenie albo przesłanie
filmów do szkoły i rodziców. A te kawałki były różne, najczęściej ostre, warte sporo kasy dla
takich, co się brandzlują, jak to określił Major, bezpiecznie, z obrazem na czterdziestocalowej
plazmie. W ciszy swoich apartamentów i hotelowych pokojów.

— Widzisz — próbowała się uspokoić — problem polega na tym, że nie wiem, w końcu

nie wiem, czy Bóg zaoszczędził tego mojej córce. Czy ona też...

— Oszczędził... chociaż akurat nie wiem, czy Bóg — przerwał jej cicho Czacki. — Wiem

na pewno, oszczędził, uwierz mi.

— Skąd? Skąd możesz to wiedzieć?

— Bo umierając — stanął do niej plecami, zanim zaczął mówić — miała nienaruszoną

błonę dziewiczą, bez śladów penetracji także w odbycie, bez śladów walki, bez otarć, bez śladów
spermy. — Spojrzała na niego, nic nie rozumiejąc. — To protokół sekcji zwłok — dokończył.

Cisza. Taka, że słychać było tykanie zegara na kominku. Zastanawiał się, czy Natolska

poczuła ulgę. On wiedział, że jest całe mnóstwo młodych dziewczyn, które przez to przeszły i
jeszcze przejdą, bo już nikt nie zdoła zatrzymać nakręconej koniunktury na gwałtowny, coraz
gwałtowniejszy seks. Bo nawet jak ofiara się zgłasza, to może się znaleźć taki...

— Magda opowiedziała to Emilii tamtej nocy w klubie. Było jeszcze dość wcześnie.

Potem Mila zaczęła pić. Jurek poderwał jakąś inną napaloną małolatę. Tańczył z nią. Emilia się
źle poczuła, poszła do toalety... — przerwała na dźwięk swojego telefonu. Podeszła do aparatu i
podniosła słuchawkę. Przez chwilę słuchała, a potem spojrzała na Czackiego. — To do ciebie.
Major.

Podszedł do niej i wziął słuchawkę. Słuchał kilka sekund, a potem się rozłączył.

— Muszę jechać — powiedział po prostu.

Kiwnęła głową.

— Dokąd?

Spojrzał na nią zdziwiony.

— Poproszę Darka, odwiezie cię.

24

— Jedziemy zdjąć Baryckiego — powiedział Major do wchodzącego Czackiego. — Nie

rozbieraj się, wychodzimy. Ogon siedzi mu na plecach. Jest u siebie. Ekipę już zebrałem, będą
tam pewnie chwilę po nas.

Czacki skinął głową. Wyszli we troje i wsiedli do samochodu. Jechali kilka minut w

milczeniu.

— Co u Natołskiej? — zapytała w końcu Kańska.

Czacki wzruszył ramionami.

— Stara się to jakoś posklejać dla siebie, zrozumieć... — znowu wzruszył ramionami. —

Nie mówiłem jej w każdym razie... Nie wiem, możejednak powinienem, ale nie wiem. W
każdym razie nie mówiłem. Jak poszło z Jędzą?

— Najpierw była wściekła — uśmiechnął się. — Siedziała za tym swoim wielgachnym

biurkiem i trzymała mnie na stojąco. Prawie na baczność — znowu się uśmiechnął.

— Ale potem zacząłem jej opowiadać.

— Do czego była im potrzebna ta młoda Natolska? — zapytała w pewnym momencie

Jędza.

— Miała dostęp do danych o dawcach — odpowiedział Major. — Była wolontariuszką w

fundacji i miała dostęp do kartoteki.

Jędza wstała i przerwała mu gestem. A potem zaczęła nerwowo chodzić po gabinecie.

Major patrzył na nią, na zdecydowane kroki, na zaciśnięte usta i dłonie i myślał, że chyba ją
wzięło. Zatrzymała się nagle, spojrzała na niego i powiedziała cicho, że miał rację, że to jest
ważne. A potem wskazała mu fotel. Sama usiadła w drugim.

— A ten chłopak? Ten Jurek? — zapytała.

— Kręcił pornole — odpowiedział Major. — Znaleźli go przez przypadek. Jeszcze jeden

wyrobnik do czarnej roboty. On szukał czegoś większego, znudziło mu się być byle fiutem...

Jędza spojrzała na Majora ostro, ale nie odezwała się.

— Rozglądał się za czymś większym. Trafili na niego przypadkiem, trochę posprawdzali,

trochę przyjrzeli się temu jego biznesikowi i tak to poszło. Miał łatwość podrywania dziewczyn,
pewnie dlatego, że był pedałem...

Znowu spojrzała na niego ostro i znowu się nie odezwała.

— Emilię oni znaleźli. Dostał zadanie i się wywiązał. — Zamilkł na chwilę i ponuro

spojrzał na Jędzę. — Ale ona zmarła. Może przez niego, a może nie, ale wolę myśleć — podniósł
głos w gniewie — że przez niego... przez tego gnoja...

Czuł, że zaczyna tracić panowanie nad sobą i Jędza chyba też to zauważyła, bo

zmitygowała go jednym prostym gestem, uniesioną dłonią. Poczuł wdzięczność za ten gest i za
to, że znowu nic nie powiedziała, że wystarczył ruch dłonią. Wdzięczność za to, że znała takie
gesty, które wystarczały.

Uspokoił się.

— Zdążyli to rozkręcić w Polsce?

— Nie — odpowiedział z wahaniem — chyba nie, ale więcej będziemy wiedzieć, jak

zgarniemy Baryckiego. To chyba on rządził. W każdym razie w Polsce. Te dwa cieniasy mówiły,
że są w tym mniej więcej od roku, więc może nie zdążyli. W każdym razie w Polsce. Działali na
Ukrainie i na Białorusi. Tam było łatwiej. Tak mówili. Bieda, prawie żadnego ryzyka. Tam nikt
nie szukał ofiar. W Polsce chcieli trafić do osób z rzadkimi — zastanowił się przez moment — z
rzadkimi... nie wiem, jak to powiedzieć... z rzadkimi układami zgodności tkankowej... chyba
jakoś tak to się nazywa, chcieli mieć namiary na takich dawców, którzy są rzadkością. Na takie
organy jest dużo większy popyt za granicą. Trudniej o dawców, bo są rzadsi, więc i ceny były
wyższe. Po to im była Emilia.

Jędza wstała i znowu zaczęła się przechadzać, ale teraz już spokojnie. Major widział, jak

kilka razy skinęła głową, jakby prowadziła ze sobą dyskusję. A potem nagle, zdecydowanie
zatrzymała się przy biurku, sięgnęła po jakieś papiery. Coś na nich napisała, podpisała i podała
Majorowi.

— Jest wasz — powiedziała. — Bierzcie go, jest wasz.

Epilog

— Kiedy byłam w ciąży, pojechaliśmy z Karolem do Paryża. Byłam bardzo młoda,

bardzo zakochana i bardzo szczęśliwa — uśmiechnęła się, podstawiając twarz spadającym
płatkom śniegu. — To było w maju. Pamiętam każdą chwilę z tamtych dwóch tygodni, każdą
sekundę. Ale pamiętam je, jakby były jednym wielkim obrazem. Albo jednym wielkim
uczuciem. Albo jednym wielkim obrazem miłości. Do niego... tylko do niego...

— Fenyloetyloamina — mruknął, naciągając kaptur płaszcza na jej głowę — i organ

lemieszowy.

— Słucham?

Czacki potrząsnął głową. To jedna z wielu rzeczy, które nie zostaną odkryte. Może

dlatego, że zakochane kobiety wierzą w swą leczniczą moc? Jak Karolina, która wyszła za niego
w najgorszym okresie, gdy prawie się nie odzywał, bo nie potrafił zmyć z siebie całego tego
gówna, które do niego przylegało po każdej służbie, każdym przesłuchaniu. Dała mu córkę, nie
przeczuwając, że tym bardziej będzie czuł się nie na miejscu w czystym i uporządkowanym
świecie. Jednocześnie tak bardzo pragnął spełnić oczekiwania małej, tak bardzo chciał być bez
zarzutu, dojrzały i dorosły. Karolina chciała tylko, żeby jej miłość okazała się dostatecznie silna,
by go wyleczyć. A on udawał. Tak bardzo chciał, że wydawało mu się, że musi to robić. Więc
udawał.

Potem przyszło opamiętanie, ale wraz z innym uśmiechem, z inną twarzą. I znowu uznał,

że trzeba być dorosłym, odpowiedzialnym. I pojmował to w jedyny znany sobie sposób. Doszedł
do wniosku, że musi zrezygnować. Wspaniałomyślnie. Tyle, że potem było już tylko gorzej. Pił,
nie chciał, żeby widziały, więc nie wracał do domu. Łamał dane słowo. Zapominał o urodzinach,
imieninach, nawet o Bożym Narodzeniu. Znajdował różne mety. Dziewczynki zawsze chciały
mu się przypodobać, bo nie traktował ich z góry, więc nie było problemu z tym, żeby starać się
zapomnieć. I było coraz gorzej. I pewnie pogrążaliby się do śmierci w tej walce, gdyby. .. w
końcu nie odszedł. Nie wiedział wtedy, czy to słuszne, ale nic innego już mu nie pozostawało,
jeśli chciał zachować jakikolwiek szacunek dla siebie i dla Karoliny...

— Nic — odpowiedział. Spojrzał na Natolską. — Nic. Trochę niepotrzebnej nauki w

świecie należącym do serca.

Popatrzyła na niego zdziwiona.

— Karol zaś — ciągnęła po chwili — on był taki rozsądny i taki kochany. Troszczył się o

mnie niesamowicie, tylko że... Chodziliśmy po tych wszystkich kościołach. Wiesz, Notre Dame,
Sacre Coeur, Sainte-Chapelle. Wszędzie, dosłownie wszędzie zapalałam wotywne świece w
intencji naszej miłości, tego wszystkiego, o czym marzyłam. A on wszędzie zapalał świece w
intencji zdrowych i szczęśliwych narodzin dziecka...

Śnieg roztapiał się na jej uśmiechniętej twarzy. Policzki miała mokre.

— Przypomniałam sobie o tym dopiero teraz, gdy zapalałam świece za duszę mojej córki

po wieczornej mszy w Notre Dame. I przypomniałam sobie, że wówczas było mi trochę przykro,
bo chciałam, żeby chociaż raz zapalił świecę w tej samej co ja intencji.

Stali przed grobowcem, w którym była pochowana Emilia. Agnieszka zadzwoniła rano,

zapraszając go na przechadzkę. Spotkali się po raz pierwszy od tygodni. Od dnia, w którym
powiedziała Teresie przez telefon, że Kowalski jest przesłuchiwany i że pewnie zaraz wyjdzie, bo
nic mu nie mogą zrobić. I powiedziała, gdzie to jest. Powiedziała to zupełnie odruchowo, bo
Teresa zapytała, a ona wiedziała. Nie sądziła, że może to się tak skończyć. Czacki miał jej to za
złe. Pewnie miał rację, ale w sumie to on jej o tym powiedział. Może dlatego był taki wściekły,
gdy mundurowi zakładali Teresie kajdanki? Widziała się z nią później. I wbrew temu, co mówił
Czacki, bardzo dobrze rozumiała. Widziała się z nią na Rakowieckiej, w areszcie śledczym.

— Bo kazał zabić własnego syna — powiedziała Teresa, gdy ją zapytała, dlaczego.

— Nie wiedział chyba, że to on — odpowiedziała Natolska. — Kazałby pewnie zabić

każdego. Nawet nie wiedział, że Jurek pracuje dla niego. Zresztą Jurek też nie wiedział.

Tyle wiedziała od Czackiego i powiedziała to Teresie, a Teresa skinęła głową.

— To bez znaczenia — odpowiedziała. — Kazał kogoś zabić. Tylko że to był jego syn.

Ale przede wszystkim mój... i dlatego to ja musiałam to zrobić. A poza tym — spojrzała na

Natolską zza szyby — poza tym za tę całą resztę. Za Emilię, za Magdę, za tych wszystkich,
którzy już byli... i przede wszystkim za tych wszystkich, którzy dopiero mogli być.

Czacki opowiadał, że jak usłyszeli strzały i wypadli z Majorem przed komendę,

mundurowi już przy niej byli. Mówił, że stała z opuszczonymi rękami, w prawej trzymała
pistolet.

— Miała lugera — powiedział ze złością, przyglądając się Natolskiej. Tak, jakby to miało

jakieś znaczenie, tak jakby miała wiedzieć, co to jest luger. — Miała opuszczoną głowę — mówił
— i patrzyła na leżącego mężczyznę spokojna. Obok leżały łuski. Siedem łusek. Ostatni nabój
pozostał w komorze. Strzelała tak, żeby zabić, żeby mieć pewność. Wiedziała, co robi. Chciała to
zrobić. Kiedy ją skuwali, była spokojna. Żadnej histerii, żadnego płaczu.

Tak mówił Czacki, kiedy Natolska przyjechała do komendy, wezwana przez Majora. A

Major stał obok i przyglądał się jej. I palił papierosa. Patrzył na nią i na Czackiego i palił
papierosa, a kiedy Igor, wściekły, wyszedł, trzaskając drzwiami, podszedł do niej, i patrząc jej w
oczy, spokojnie zapytał, jak się czuje. I czy pomyślała o czymkolwiek innym, niż ona sama?
Mówił spokojnie, nie podniósł głosu, nie był wściekły, jak Czacki, tylko właśnie spokojny. I
jakoś tak smutny. I to było jeszcze gorsze.

A teraz padał śnieg. Zbliżały się święta. Miasto za murem tętniło życiem. Sprawa była

zakończona. Czacki przypomniał sobie rozmowę z Natolską, kiedy wróciła z Francji.

— I jeszcze jedno — powiedziała wtedy. — Kowalski przylatuje do Polski.

— Skąd wiesz?— ożywił się

— Mam pieniądze. Dużo pieniędzy — uśmiechnęła się gorzko. — Kupi! dzisiaj bilet.

— Zostaw to — Czacki był stanowczy. — Nie spotykaj się z nim. Jeśli będzie próbował,

daj nam znać... — zamyślił się. — Nic już więcej nie zrobisz. Nie możesz zrobić — poprawił się.

— Muszę powiedzieć Teresie. Może do niej przyjść. Wiecie już, przed kim się ukrywa?

— Wiemy. Ale on się nie ukrywa. Po prostu... kiedyś musiał zniknąć. Więc zniknął.

— Może wrócić do Polski?

— Może. I my nic mu nie możemy zrobić.

— A po co przyjeżdża?

Tak rozmawiali wtedy, a teraz zastanawiał się, czy gdyby wtedy powiedział jej wszystko,

o czym już wiedzieli, pewne rzeczy by się nie wydarzyły. Ale wtedy jej nie powiedział, więc,
pomyślał z goryczą, pewne rzeczy się wydarzyły. Przyglądał się jej teraz i słuchał jej.

— Nie nadaję się na terapeutę. — Wzruszył ramionami. — A już na pewno nie na

twojego. Zresztą... nigdy nie chciałem być terapeutą. Nie interesowało mnie to.

— Wiem. Ty wolisz trochę chemii, ja wiem... ale ja i tak nie znam nikogo lepszego.

— I?

— I?!

— Chciałaś coś powiedzieć...

— Tak. — Czubkiem buta rozgrzebywała żwir. — Dopiero śmierć Mili wyrwała mnie z

żałoby po Karolu. Zrozumiałam to właśnie tam, w Notre Dame. I dopiero wtedy mogłam
pokochać kogoś innego. Kochać naprawdę. Dawać siebie. Ja wiem... to brzmi śmiesznie. Ale nie
ma nic zabawnego w tym, że dorosła kobieta jest zazdrosna o własną córkę i jej ojca.

— I...

—... nie przerywaj mi! Poudawaj, że cię to interesuje. Bo nie mam komu tego

opowiedzieć, Psycholog. — Spojrzała na niego z ironicznym, zaczepnym błyskiem. — Kocham
moją córkę. Czy masz pojęcie, jakie to wspaniałe: móc kochać własne dziecko? Jestem z niej
dumna. I Bogu dziękuję, że zaoszczędził jej... sam wiesz. — Przetarła dłonią twarz. — Poznałam
ją i myślę sobie, że musi być we mnie choć odrobina dobra, skoro ona była moim dzieckiem.

Tylko powiedz mi — złapała go za mankiet płaszcza — kiedy skończy się ten okropny ból, że
nie mogę jej tego powiedzieć? Mówiłeś, że minie. A nie mija.

— Bo nie minie. Kłamałem.

Zapadła cisza. Agnieszka patrzyła mu prosto w oczy z odwagą, której już dawno w sobie

nie czuła. I to było tak, jakby patrzyła w swoje oczy. Chciała mu tylko powiedzieć, że żal nad
tym, co się skończyło, co umarło, co się nie stało, może zabić, zniszczyć rzeczy znacznie
ważniejsze. Ale on to wiedział. Była pewna. No i widziała spojrzenie tej młodej policjantki,
odprowadzające każdy jego krok.

— Płacisz za adwokata Jaszuckiej ?

— Kogo? — W pierwszej chwili nie zrozumiała. — A, Teresy. Tak — odrzekła krótko.

— Jestem jej... — szukała słowa —.. .dłużniczką.

— Dłużniczką?

— Wy byście go wypuścili.

Po namyśle kiwnął głową. Agnieszka strzepnęła śnieg z wieńca, który przyniosła. Słyszał,

że najnowsza akcja promocyjna fundacji „Dawcy Życia” została zrealizowana przy jej pomocy.
Sam nosił przy sobie zgodę na pobranie narządów. Jakoś bawiła go ta myśl, bo uważał, że jego
ciało było zbyt zużyte, by mogło kogokolwiek uratować.

— I co dalej ?— zapytał.

— Wiesz — powiedziała — kiedy cię pierwszy raz zobaczyłam... albo nie, nie pierwszy.

Tego pierwszego razu nie pamiętam. I drugiego też nie. Kiedy cię zobaczyłam wtedy, na placu
Na Rozdrożu, pomyślałam, że wyglądasz w tym swoim płaszczu, z gazetą w kieszeni i
papierosem w dłoni, że wyglądasz jak Bogart.

Chwilę się zastanawiał, jakby chciał coś sobie przypomnieć, a potem uśmiechnął się.

— Wtedy — powiedział — nie padało. Kiedy nie pada, wolę być Marlowem.

— A dzisiaj? Dzisiaj pada — uśmiechnęła się.

— Dzisiaj pada — kiwnął głową i również się uśmiechnął. — Co prawda śnieg, ale pada.

Dzisiaj mogę być Bogartem.

— To dobrze.

— Dlaczego?

— Ponieważ myślę — odpowiedziała, biorąc go pod ramię i kierując ku bramie

wyjściowej — że to początek pięknej przyjaźni.