Ajurweda Tajemnice medycyny holistycznej

Dr Chopra przekazuje nam zadziwiające informacje z dziedziny współczesnej
medycyny umysłu i ciała w taki sposób, w jaki może to zrobić tylko ktoœ, kto zna
tę tematykę z doœwiadczenia

dr Craig A. Lambert, „Harvard Magazine”

Przez zdrowie rozumiem możnoœć cieszenia się pełnym, dojrzałym, radosnym
życiem, w œcisłym związku z tym, co kocham — ziemią i wszystkimi jej
cudownoœciami.

Katherine Mansfield

Twoje ciało jest jak żywa œwiątynia. Pełna sił witalnych, tętniących w każdej komórce,
i energii, płynącej w żyłach. By mogło Ci służyć i być silne jak skała, musi być przede
wszystkim zdrowe. Bycie zdrowym to Twój naturalny stan. To coœ więcej niż tylko
brak choroby lub ułomnoœci — zdrowie to pełny fizyczny, psychiczny i społeczny
dobrobyt. To także poczucie radoœci, spełnienia oraz œwiadomoœci pozostawania
w harmonii z otaczającym Cię œwiatem.
Otwórz oczy i wpuœć do swojej œwiątyni œwiatło, jakim jest Ajurweda. Ten starożytny
system lecznictwa indyjskiego zawiera medyczną i metafizyczną wiedzę o zdrowym
życiu. Pomoże Ci on poprawić Twoje fizyczne, psychiczne i duchowe samopoczucie.
To jeden z niewielu systemów medycyny niekonwencjonalnej wykorzystujących
chirurgię.
Oto przełomowa książka - pierwsza, w której Deepak Chopra zaprezentował nowe
spojrzenie na kwestię zdrowia, zaburzeń energii oraz leczniczej siły umysłu. Dr Chopra
jest najwybitniejszym rzecznikiem Ajurwedy. Z prawdziwą wprawą łączy zdobycze
medycyny Wschodu i Zachodu, prezentując jasną, bogatą wizję drogi prowadzącej
do idealnego zdrowia — drogę do harmonii umysłu, ciała oraz ducha. Słynny
hinduski aforyzm głosi, że „Ajurweda służy nieœmiertelnoœci”. Przekonaj się, że ta
uzdrawiająca siła tkwi w utrzymaniu harmonii w kwestii jedzenia, zachowania, rytmów
biologicznych, œrodowiska i myœli.

Spis treci

Sowo na temat poprawionego wydania ................................................ 5

Wstp ....................................................................................................... 7

I ZDROWIE I CHOROBA

Jak by w peni zdrowym i czu si zawsze modo ...............15

Choroba ..................................................................................16

Nadcinienie, zawa serca i udar mózgu ..............................19

Nowotwór ...............................................................................34

Papierosy, alkohol i narkotyki ..............................................48

Kontrola wagi ciaa i otyo .................................................57

Chroniczne zmczenie ............................................................64

Zaburzenia odkowo-jelitowe .............................................68

Niemoc seksualna ..................................................................72

10.

Sen i bezsenno .....................................................................78

11.

Stres i syndrom wypalenia ....................................................83

12.

Zaburzenia emocjonalne i depresja .......................................89

13.

Reakcja psychofizjologiczna

— kilka wstrzsajcych przypadków ...................................94

II PODSTAWY

14.

Zdrowie powstaje w jednym miejscu ..................................109

15.

Szczcie i zdrowa gospodarka chemiczna mózgu ..............111

16.

Myli, impulsy inteligencji — umys ludzki

jako skarbnica inteligencji ..................................................115

17.

Ewolucja ...............................................................................120

18.

Zdrowie — suma pozytywnych i negatywnych

impulsów inteligencji ...........................................................123

19.

ycie i dugowieczno — problem starzenia si ................125

20.

Od czowieka do supermana ................................................138

SPIS TRECI______________________________________________________________________

III STRATEGIE BUDOWANIA ZDROWIA

21.

Samowiadomo .................................................................145

22.

ycie w teraniejszoci ........................................................148

23.

Zadowolenie ego ...................................................................151

24.

Znaczenie satysfakcji zawodowej ........................................154

25.

Kontakt z niewiadomoci — sia przyzwyczajenia ......158

26.

Dieta i przeznaczenie ...........................................................165

27.

Rytmy, spoczynek oraz aktywno ......................................178

28.

Zachowujc otwarty umys .................................................183

29.

Zachwyt i wiara ...................................................................187

30.

Droga wspóczucia ...............................................................192

31.

Wizja peni i mioci ............................................................197

IV KU WYSZEJ RZECZYWISTOCI: MEDYTACJA I PRZEMIANA

32.

Rzeczywisto jawna i ukryta .............................................203

33.

Natura i ogrom inteligencji .................................................210

34.

Mechanizmy tworzenia ........................................................217

35.

Techniki medytacji ..............................................................226

36.

Intuicyjnie waciwe zachowanie

i wysze stany wiadomoci ................................................232

37.

Jedno jest wszystkim, wszystko jest jednym .......................244

Epilog. Przyszo ................................................................................253

Podzikowania ....................................................................................257

___________________________________ ZDROWIE POWSTAJE W JEDNYM MIEJSCU

– 109 –

ROZDZIA 14.

Zdrowie powstaje

w jednym miejscu

A TYM ETAPIE

czytelnik powinien ju rozumie hipotez, któr

rozwijam. Dowody na jej potwierdzenie s niezaprzeczalne.

Zajmowalimy si powszechnymi, ale powanymi problemami, takimi

jak podwyszone cinienie krwi, choroby serca, nowotwory, nadwaga,

chroniczne zmczenie, depresja, syndrom wypalenia oraz zaburzenia

psychiczne. Odkrylimy, e umys odgrywa istotn rol w powstawa-

niu wszystkich tych zaburze. Moim zdaniem dotyczy to take kadego

innego zaburzenia, któremu si przyjrzymy. Wrzody s typowe dla osób

nerwowych i odczuwajcych cigy niepokój. Wrzodziejce zapalenie

jelita grubego, bolesna choroba jelit, dotyka osoby majce tendencj do

niekontrolowanych zachowa i obsesji. Impotencja oraz inne zabu-

rzenia seksualne niemal zawsze spowodowane s lkiem przed tym,

czy uda si speni oczekiwania. Wypadki najczciej przytrafiaj si

ludziom szczególnie na nie podatnym, których charakteryzuje nie-

ustanne rozkojarzenie przycigajce niefortunne wydarzenia.

Mona by kontynuowa omawianie dobrze udokumentowanych

przypadków, jednake, gdy analizujemy gbiej patogenez choroby,

na jaw wychodzi naczelna prawda: kada choroba jest rezultatem

zaburzonego funkcjonowania inteligencji organizmu. Mówic o inte-

ligencji, ludzie automatycznie nawizuj do intelektu oraz jego umie-

jtnoci rozwizywania problemów, lecz inteligencja nie jest umiej-

scowiona jedynie w gowie. Moe ona wyraa si na poziomie

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 110 –

subkomórkowym, komórkowym lub na poziomie tkanek, a take cen-

tralnego ukadu nerwowego. Enzymy, geny, receptory, antyciaa, hor-

mony oraz neurony s jej wyrazem.

Kady z tych elementów posiada inteligencj. Reguluj one wane

yciowe funkcje, kierujc si doskona wiedz, i robi to w najdalszych

zaktkach ciaa, z dala od miejsca, w którym mieszka intelekt. Chocia

wszystkie te przejawy inteligencji mog zosta zlokalizowane, samej

inteligencji zlokalizowa nie mona. Przenika ona kady wymiar

bdcy jej przejawem; jest wszechobecna w nas samych i powszechna

w wiecie natury. Inteligencja to umys i, jak bdziemy mogli si

przekona, zakres jej wpywów obejmuje kosmos. Nierozwanym

byoby stwierdzenie, e dziaa ona jedynie w obrbie mózgu. W tym

sensie kady z procesów chorobowych powstaje na wielkiej scenie

Umysu.

W podobny sposób dochodzi do generowania zdrowia.

___________________ SZCZCIE I ZDROWA GOSPODARKA CHEMICZNA MÓZGU

– 111 –

ROZDZIA 15.

Szczcie i zdrowa

gospodarka chemiczna mózgu

O DO OCZYWISTE

, e zdrowi ludzie s szczliwsi ni chorzy.

To, co staje si obecnie coraz bardziej jasne dziki badaniom,

to fakt, e odwrotna zaleno jest równie prawdziwa: szczliwi

ludzie s zdrowsi od nieszczliwych. Okazuje si, e szczcie, które

oznacza zwykle, e dana osoba myli przez wikszo czasu pozytyw-

nie, prowadzi do zmian biochemicznych w obrbie mózgu, co z kolei

wywiera bardzo korzystny wpyw na fizjologi ciaa.

Z drugiej strony smutne lub przygnbiajce myli prowadz do

zmian skadu chemicznego mózgu, co z kolei daje efekt szkodliwy

dla fizjologii ciaa. Substancje chemiczne w mózgu, za pomoc których

przekazywane s myli, nosz nazw neuroprzekaników. W tkance

tego narzdu udao si zidentyfikowa co najmniej trzydzieci ich

rodzajów. W zalenoci od nastroju, w jakim znajduje si dana osoba,

wzajemny stosunek ilociowy tych neuroprzekaników ulega zmianie.

Ze wzgldu na to, e myli podlegaj naszej wiadomej kontroli —

moemy wiadomie i dowolnie je przywoywa — oczywistym staje

si fakt, e gospodarka chemiczna mózgu, chocia trudno podda

to naukowej analizie, moe by kontrolowana równie atwo. Mylenie

jest tosame z zarzdzaniem ni. Gospodarka chemiczna mózgu ma

wpyw na wydzielanie przez podwzgórze i przysadk mózgow hormo-

nów, te za przenosz informacje do odlegych organów ciaa.

Przyjrzyjmy si kilku konkretnym przypadkom, analizujc na po-

cztku myli negatywne. Ze, wrogie myli wywouj midzy innymi

przyspieszon akcj serca, wzrost cinienia krwi, wystpienie na twarzy

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 112 –

rumieców. Niepokojce myli równie mog prowadzi do przyspie-

szenia pracy serca oraz wzrostu cinienia krwi, a poza tym mog

wywoa take drenie rk, wystpienie zimnego potu i uczucie ci-

skania w odku oraz skutkowa postpujcym osabieniem, jak

w powiedzeniu, które gosi, e kto jest „chory ze strachu”. Owe objawy

fizyczne spowodowane s zmianami w mózgu wywoanymi przez ró-

nego rodzaju myli. Te szczególnie niepokojce ju od dawna czone

s z wystpowaniem zaburze w gospodarce chemicznej mózgu. Jak

stwierdzi jeden z naukowców: „Nie istnieje zaburzona myl bez ist-

nienia zaburzonej molekuy”.

Take rónego rodzaju pozytywne myli, pene mioci, spokoju

i harmonii, pene wspóczucia, przyjaznych emocji, uprzejmoci, hoj-

noci, przywizania, ciepa i bliskoci, wywouj analogicznie odpo-

wiedni dla nich stan w sferze fizjologii organizmu poprzez przepyw

neuroprzekaników i hormonów w obrbie centralnego ukadu ner-

wowego. Gbokie zmiany fizjologiczne wywoane przez pozytywne

myli zapewniaj dobre zdrowie, poniewa neuroprzekaniki, które te

myli przenosz, maj dziaanie pobudzajce. Jeli, jak moglimy si

przekona, ukad odpornociowy organizmu zostaje osabiony przez

uczucia gniewu, apatii, nienawici, alu, niezgody oraz przygnbienia,

pozytywne wzorce mylowe powinny suy zwikszeniu odpornoci

na chorob poprzez zastosowanie podobnych mechanizmów.

Mona dostrzec to w „efekcie placebo”, dziki któremu myli decy-

duj o rozwoju procesu chorobowego. Placebo to tabletka zrobiona

z cukru, do której dodaje si obojtne substancje barwice, tak aby

wygldaa jak autentyczne lekarstwo. Jest ona podawana pacjentom,

których informuje si, e jest to prawdziwy lek o bardzo silnym dzia-

aniu, zwykle rodek przeciwbólowy. Ze wzgldu na to, e pacjenci

oczekuj ulgi — sowo placebo pochodzi z aciny i oznacza „sprawi

komu przyjemno” — ulga rzeczywicie przychodzi. Przykadowo

w jednym z ostatnich bada grupie pacjentów cierpicych na krwa-

wienia z wrzodów podano lekarstwo, które okrelone zostao przez

lekarzy mianem najsilniejszego istniejcego obecnie rodka stosowa-

___________________ SZCZCIE I ZDROWA GOSPODARKA CHEMICZNA MÓZGU

– 113 –

nego w leczeniu wrzodów. W efekcie u ponad 70 procent pacjentów

przestay one krwawi. Kolejnej grupie powiedziano jednak, e lek

znajduje si na etapie testowania i jego skuteczno nie jest znana;

krwawienie z wrzodów ustpio tu jedynie u 25 procent pacjentów.

W rzeczywistoci kadej z grup podawano jedynie placebo.

Nastpstwa tego typu bada wykraczaj znacznie poza dotychcza-

sowe wyobraenia. W przeszoci uwaano, e efekt placebo zastpuje

„prawdziwe” leczenie dziki „nabieraniu” pacjenta, a w zasadzie dziki

temu, e udaje mu si nabiera samego siebie. Lekarze odkryli, e

tabletki placebo s skuteczne, ale ich dziaanie przynosi osobliwe

skutki w sferze psychiki. Obecnie wiadomo, e tabletki takie uaktyw-

niaj naturalne, lecznicze mechanizmy organizmu (opisaem ju ca

grup naturalnych rodków przeciwbólowych, endorfin, które wytwa-

rzane s w tym celu przez organizm). Jeli przyjrzymy si tej kwestii

bliej, odkryjemy by moe, i placebo to najlepsze z lekarstw. Postrze-

gam je jako pozwolenie, jakiego umys udziela samemu sobie, dziki

czemu moe rozpocz si proces leczenia. Naukowcy zaczynaj

dostrzega moliwoci, jakie daje zastosowanie efektu placebo w lecze-

niu powanych chorób organicznych, w tym równie raka. Norman

Cousins, którego ksiki pokazay ludziom istnienie takiej moliwoci,

pisze: „Placebo jest wic nie tyle tabletk, co procesem… To lekarz,

który zamieszkuje wntrze”.

Tabletki placebo dziaaj, uwalniajc neuroprzekaniki. Oznacza

to, e w rezultacie to nie placebo, ale myl o tym, e pacjent je przyj-

muje, jest czynnikiem aktywnym. W badaniu z wrzodami u pacjen-

tów doszo do ustpienia krwawienia, poniewa wierzyli oni, e ta-

bletka bdzie skuteczna; im sabsza wiara, tym sabszy efekt leczniczy.

Tabletki placebo, kiedy naprawd dziaaj, s tak skuteczne, e w jed-

nym z bada po tym, jak, wedle zapewnie, podano pacjentom silne

tabletki przeciw mdociom, objawy te ustpiy, podczas gdy w rzeczy-

wistoci tabletki te byy silnym lekiem wywoujcym mdoci. Kiedy

wiara jest skierowana w jednym kierunku, „rzeczywiste” dziaanie leku

moe zosta cakowicie zmienione, a nie tylko ulepszone. Wiara w to,

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 114 –

e tabletka moe wyleczy ból gowy, umierzy innego rodzaju ból,

obniy cinienie krwi, poprawi sprawno seksualn, zwikszy si

i witalno, poprawi apetyt, pomóc przybra na wadze lub zrzuci

zbdne kilogramy, a nawet doprowadzi do wyleczenia zoliwych

guzów, naprawd moe prowadzi do osignicia oczekiwanego efektu.

Lecznicze dziaanie myli jest moliwe, jeli s one wyrazem szcze-

rej wiary i pielgnowane s bez przymusu przez duszy okres czasu,

poniewa im duej lecznicze wzory mylowe oddziauj na waciwe

neuroprzekaniki, w tym wikszym stopniu te ostatnie mog wpywa

na fizjologi mózgu. Jeli wzorce mylowe i stan naszego umysu s

takie wane, w jaki sposób mona zmieni je na lepsze? Chcc odpo-

wiedzie na to pytanie, musimy w pierwszej kolejnoci zrozumie,

czym jest myl oraz co kryje si pod pojciem umysu. To temat

kolejnego rozdziau.

________________________________________________ MYLI, IMPULSY INTELIGENCJI

– 115 –

ROZDZIA 16.

Myli, impulsy inteligencji

— umys ludzki jako

skarbnica inteligencji

SIKA

, któr czytasz, jest niczym innym jak przekazem myli

pochodzcych z mojego umysu, które przepywaj przez Twoje

zmysy do Twojego umysu. Rozejrzyj si, a wszdzie ujrzysz przejawy

myli. Krzeso, na którym siedzisz, miao w nich swój pocztek, podob-

nie jak mieszkanie lub dom, w którym mieszkasz, óko, w którym

pisz, ubrania, które nosisz, samochód, który prowadzisz, jedzenie,

które spoywasz, czy praca, któr wykonujesz. Nie ma wtpliwoci co

do oczywistoci tego faktu: wszystko, co jest dzieem czowieka —

autostrady, samochody, samoloty, statki kosmiczne, komputery,

powieci gotyckie, elki — jest niczym innym jak przejawem myli.

Niektóre z tych myli mog by Twoje, wikszo pochodzi jednak

od osób, których nie znasz. Wszystkie one powstaj jednake natu-

ralnie oraz w nieograniczonej iloci w umyle, który z tego wzgldu

moe zosta uznany za skarbnic twórczej inteligencji. Kiedy twórcze

myli zostaj dobrze pokierowane, w naturalny i atwy sposób prowa-

dz one do dziaa i w wyniku ich uzewntrzniania powstaj ksiki,

przedmioty oraz zdrowe ciaa.

Droga, która prowadzi od wiadomoci do tworzenia rzeczywisto-

ci nieustannie podlega naszym dziaaniom; chodzi jedynie o to, e

nie zwracamy na to wiadomie uwagi. Kiedy ju zaczniemy, bdziemy

bardziej wszechstronnie patrze na ycie. Zaómy na przykad, e

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 116 –

jestem artyst. Impulsy inteligencji wypywajce z mojej wiadomo-

ci — mojego umysu — bd prowadziy do podjcia dziaa, o ile

nimi odpowiednio pokieruj. Zbieram wic materiay, organizuj

pdzle i farb oraz zaczynam czy je w odpowiedni sposób. Rezul-

tatem moich dziaa bdzie powstanie nowej rzeczy, obrazu stworzo-

nego przez moj myl. Aby móg on zaistnie, niezbdnych jest kilka

czynników: (a) wiadomo lub umys, z którego zrodz si (b) moje

myli lub impulsy twórczej inteligencji, pojawiajce si (c) w zorgani-

zowany sposób i prowadzce do (d) dziaa, których ukoronowaniem

bdzie (e) moje dzieo — do dobry obraz przedstawiajcy Tad Mahal

w wietle ksiyca.

Umiejtno waciwego kierowania mylami jest czym tak natu-

ralnym jak same myli lub fakt, i s one przejawem inteligencji.

Kade dziaanie, które nie jest przypadkowe — a aden akt twórczy

nie jest w swej naturze przypadkowy — ju od pierwszych chwil ma

w sobie moc waciwej organizacji. Kiedy wic architekt tworzy pro-

jekt budynku, kada linia wykonywanego rysunku niesie w sobie mo-

liwo manifestowania si w postaci czci kompletnej fizycznej

struktury. Mona powiedzie, e myli niemal dosownie kryj w sobie

moc, która pozwala im zamienia si w rzeczy. Zwykle nie dostrze-

gamy tej mocy, poniewa jest ona gboko zakorzeniona w naszej

inteligencji. Kiedy umys pragnie, aby rka zacisna si w pi, jej

reakcja jest automatyczna. Naleaoby przyjrze si fizjologii, aby

móc wyjani wiedz, która przekazywana jest przez mózg do rki za

pomoc neuroprzekaników, hormonów, adunków elektrycznych,

enzymów oraz ruchów mini — nie wspominajc o ogólnej inteligen-

cji, która podtrzymuje ycie oraz procesy odywiania ciaa jako caoci.

Tak naprawd w skrócie „umys” mona zdefiniowa jako struktur

posiadajc umiejtno organizowania rzeczywistoci.

A co z przedmiotami, które nie zostay wykonane przez czowieka,

ale s dzieem natury? Tego rodzaju naturalne elementy zaliczane s

przez nas do dwóch kategorii: do przyrody oywionej i nieoywionej.

Nie chodzi o to, e w zalenoci od kultury roliny i zwierzta uzna-

________________________________________________ MYLI, IMPULSY INTELIGENCJI

– 117 –

wane s za cz przyrody oywionej, a ogie, ziemia i wiatr zaliczane

s do przyrody nieoywionej, lecz o to, e tak wanie je postrzegamy.

Jeli chodzi o wiat przyrody oywionej, nauka potwierdza dzi, e na

kadym z jej poziomów wystpuj róne formy inteligencji. Potencja

mocy organizacyjnej organizmów przejawia si na poziomie mózgu

i jdra kadej komórki. W momencie poczcia pojedyncza zapodniona

komórka jajowa jest niczym wicej jak tylko zbiorem informacji zako-

dowanych w podwójnej spirali DNA. Uoone s one w okrelonym

porzdku, a ich odczytanie skutkuje powstaniem okrelonej jednostki

ludzkiej. Jeli z DNA rozwija si Albert Einstein, wtedy moliwoci

zmiany wiata za pomoc myli staj si nieograniczone. Moliwoci

te przechodz wic drog od okrelonego skadu biochemicznego

komórki do nieskoczenie kreatywnego umysu Einsteina. Dostrze-

gamy, e w ycie wpisana jest nieograniczona moc czy te umiejt-

no organizowania rzeczywistoci.

Przyjrzyjmy si teraz przyrodzie nieoywionej. We kawaek skay,

po czym rozbij go — rozup, rozkrusz, wydziel z niego zwizki che-

miczne, nastpnie rozbij te zwizki na atomy, a atomy podziel na

czsteczki elementarne. I co widzimy? Widzimy pewien porzdek.

Widzimy protony, elektrony i inne czsteczki uoone w zorganizowany

sposób. Zanim skaa zostaa rozupana, rozbita, rozkruszona i roztrza-

skana, wiedza ta istniaa ju w sposób spójny, automatyczny i, jeli

mona tak powiedzie, inteligentny. Wszystkie przedmioty nieoy-

wione wyraaj t swoj wiedz w planie dziaania natury.

Oto wniosek: wszystko we wszechwiecie, co pojmujemy za pomoc

naszych zmysów — wszystkie przedmioty naturalne lub wykonane

przez czowieka, oywione lub nieoywione — s wyrazem mocy czy

te wiedzy organizacyjnej. Moglimy si ju przekona, w jaki sposób

ta zasada dziaa w sferze naszych umysów. wiadomo — kady

impuls pochodzcy z ludzkiego umysu — niesie ze sob pewn

wiedz, jednake myl zostaje tak naprawd wysana w kosmos. Sam

Einstein zauway, e nauka znajduje swój pocztek w „gbokim

przekonaniu o racjonalnej naturze wszechwiata”. Einstein mówi

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 118 –

o swoim uczuciu „ogromnego zdumienia harmoni naturalnych praw”

i jedno z jego pierwszych stwierdze gosio, i harmonia ta wskazuje

na istnienie wyszej inteligencji, której przejawem jest wszechwiat.

Jeden z najsynniejszych fragmentów hinduskich ksig mdroci

zwanych Wedami zawiera zdanie: „Jestem Tym, twoja sztuka jest

Tym, wszystko to jest Tym i to samo w sobie jest Tym”. Nie bdziemy

postrzega tego cytatu jako mistycznej zagadki, jeli odkryjemy, e

sowo „To” oznacza „inteligencj”.

Wszystkie rzeczy we wszechwiecie wywodz si ze wiadomoci

i przybieraj posta wiedzy. Trudno zrozumie t zdumiewajc kon-

cepcj i trudno j zaaprobowa. Zasada ta mówi nam, e jedyn

prawdziw i uchwytn rzecz we wszechwiecie jest wiedza. Wiedza

ta (lub moc organizacji) umiejscowiona jest w wiadomoci i w porów-

naniu do niej reszta materialnego wiata nie jest tak rzeczywista.

Przedmioty materialne maj w porzdku rzeczy wasn, niezaprze-

czaln rzeczywisto — gwiazdy, skay, grzyby i kangury znajduj si

w jej obrbie — jednake kiedy docieramy do ich róda, okazuje

si, e s one przejawem naczelnej rzeczywistoci, któr jest wiedza.

Napoleon Hill, który, opierajc si na tej zasadzie, opracowa sposób

na sukces, pisze: „Tsknimy nie za tym, co jest widzialne, ale za tym,

co niewidzialne, poniewa rzeczy widzialne s tymczasowe, a to co

niewidzialne jest wieczne”.

Jeszcze raz powtórz to, co zostao ju przedstawione w wymiarze

praktycznym. Na pocztku istnieje wiadomo, w której znajduj si

impulsy twórczej inteligencji. Impulsy te przybieraj w naszym umyle

posta myli. Jeli wyraane s za ich pomoc wedug okrelonego

porzdku — dziki mocy lub wiedzy porzdkowania — prowadz do

podjcia dziaania, którego rezultatem jest powstanie materialnego

tworu. Ten proces, który zachodzi w nas, odbywa si jednoczenie

w wiecie natury i jest zjawiskiem powszechnym. Nasze impulsy s

takie same jak wszystkie inne impulsy inteligencji. Nazywamy je

mylami, poniewa tak wanie je postrzegamy. Ptak, który przelatuje

nad poow Atlantyku, równie posiada impuls inteligencji, który

________________________________________________ MYLI, IMPULSY INTELIGENCJI

– 119 –

wskazuje mu drog, prowadzc do jego migracji (cznie z wczeniej

podjtymi dziaaniami takimi jak gromadzenie zapasów poywienia,

wybór odpowiedniej pory na migracj i tak dalej). Ten impuls, który

pojawia si w mózgu ptaka, jest równie pewnego rodzaju myl, cho

my nie nazywamy go w ten sposób, poniewa sowo „myl” uywane

jest przez nas jedynie w odniesieniu do ludzi. Gdyby tak si mówio,

moglibymy równie dobrze powiedzie, e to wanie myli kieruj

pszczo, która zbiera nektar i wytwarza miód.

Zatem mona powiedzie, e caa natura to wszechwiat peen

rónych impulsów lub myli, które znajduj wyraz w nieskoczonej

rónorodnoci tworów.

Podobnie jeli przyjrzymy si naszemu ciau, bdziemy mogli

dostrzec t sam nieskoczon inteligencj w dziaaniu. Zwykle jednak

postrzegamy j jako co, co znajduje si jedynie w mózgu; dzieje si

tak dlatego, i mamy zwyczaj porównywania inteligencji i moliwoci

intelektualnych. Jednake dziki naszej analizie moemy odkry, e

inteligencja dziaa w kadej komórce naszego ciaa. Skomplikowany

mechanizm funkcjonowania serca, nerek, systemu immunologicznego

i hormonalnego to natomiast pozostae przejawy mocy porzdkowania.

Dochodzimy wic do niezaprzeczalnego wniosku, i umys, wiado-

mo czy te inteligencja przenika kad cz wszechwiata. Nasze

umysy równie s jej przejawem; to wanie z inteligencji nasza ludzka

wiadomo czerpie nieograniczone moliwoci.

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 120 –

ROZDZIA 17.

Ewolucja

AKI CZAS TEMU

nieskoczona ilo informacji znajdujca si

w bardzo maej, zaopatrzonej w witk, pojedynczej komórce sper-

my zostaa poczona z nieskoczon iloci informacji ulokowan

w mikroskopijnej wielkoci pojedynczej komórce jajowej. W rezulta-

cie ponownie powstaa nieskoczona ilo informacji, które zostay

tym razem umieszczone w mikroskopijnych rozmiarów pojedynczej

komórce zarodka. Zarodek by wyjtkowy, poniewa w caym wszech-

wiecie nie istniao nic, co byoby dokadnie takie jak on — posiad

nieskoczon ilo informacji, które zostay zakodowane w postaci

podwójnej spirali DNA. Majc odpowiednie warunki i poywienie,

komórka podzielia si ponownie miliardy razy, przenoszc za kadym

razem wyjtkow wiedz i unikatowy zbiór informacji. Dzisiaj jest ona

miliardem innych komórek, które pracuj ze sob w zgodzie, prezen-

tujc wiedz i inteligencj, która nigdy nie traci swojej skompliko-

wanej mocy porzdkowania. Dzi ta komórka jest Tob.

Nie chodzi jednak tylko o Twoje ciao. Na komórk, która jest

Tob, skadaj si Twoje myli, uczucia, to co lubisz, to czego nie

lubisz, pragnienia i pasje. Dzi moesz dowodzi jakiemu przedsi-

wziciu lub wyglda wieczornej gwiazdy, siedzc w odzi; moesz

czyta po grecku lub wznieca rewolucj. Moesz by Hitlerem lub

Gandhim i na wiecie mog pojawi si róne myli, poniewa Ty na

nim yjesz. Kim jeste? W rzeczywistoci jeste nikim wicej jak tylko

t pojedyncz komórk, która powstaa, kiedy jedna z setek milionów

komórek spermy, niosc wyjtkowy zbiór informacji, ubiega pozostae

komórki i dostaa si do komórki jajowej w onie matki.

______________________________________________________________________ EWOLUCJA

– 121 –

Dzi kod z informacjami umieszczonymi w podwójnej spirali DNA

jest taki sam jak wtedy. W realnym sensie jeste po prostu zbiorem tych

informacji i niczym wicej. Mówi one o Tobie wszystko — determi-

nuj kolor Twoich oczu, Twoj skór, zmysy, umys i intelekt. Jeste

fragmentem wiedzy. Ta wiedza przejawia si w nieskoczonej róno-

rodnoci, nie jeste wic dzi t sam osob, któr bye wczoraj, a jutro

bdziesz równie cakiem innym czowiekiem. Zmiany moliwe s

dziki ich przeciwiestwu — niezmiennemu kodowi, który zawarty

jest w Twoim DNA. Kiedy te dwa przeciwiestwa ze sob wspópra-

cuj, zmiana i niezmienno prowadz do nieustannego wzrostu. To

wanie nazywamy ewolucj.

Ewolucja nie oznacza, e stae si inny lub e zdobye wicej

wiedzy. Ju na samym pocztku wiedza bya kompletna i pena. Kiedy

rozpocza wdrówk w postaci informacji przechowywanych w poje-

dynczej komórce, miaa charakter nieskoczony. Chodzi jedynie o to,

czy sposób, w jaki si ta wiedza przejawia, bdzie podlega rozwojowi.

Czy istniej jakie granice tego rozwoju i tym samym ewolucji? Skupie-

nie si nauki na wiecie materialnym moe sprawi, e zaczniemy

postrzega zmian jako kolejny szczebel na drabinie rozwoju ewolu-

cyjnego, jaki musz pokona prymitywne organizmy, aby ostatecznie

sta si ziemskimi gatunkami rolin i zwierzt. Jednake nauka jest

bliska pojmowania ewolucji jako czego znacznie wikszego.

Ewolucja jest wpisana w natur ycia. Pozwol sobie zacytowa

stwierdzenie wybitnego lekarza i naukowca Jonasa Salka:

Zasada ewolucji, o której naley pamita, polega na tym, e przenika

ona wszystko. Zanim doszo do ewolucji biologicznej, istniaa jeszcze

wczeniejsza, przedbiologiczna ewolucja, przed ni natomiast zacho-

dzia ewolucja kosmosu. Po ewolucji biologicznej miaa miejsce ewo-

lucja metabiologiczna, ewolucja wiadomoci, ewolucja wiadomoci

w obrbie wiadomoci, jak równie wiadomo ewolucji. Obecnie

ewolucja zachodzi w umyle czowieka, co wynika z ludzkich dowiad-

cze, które przetwarzamy i które staj si czci naszego „ja”. Ludzka

myl i kreatywno rozwiny si w odpowiedzi na nasze rodowisko.

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 122 –

Ewolucja metabiologiczna wie si z przetrwaniem najmdrzej-

szych, a sama mdro staje si obecnie nowym kryterium zdrowia.

Doktor Salk informuje nas o tym, e gównym celem ewolucji

czowieka jest „przetrwanie najmdrzejszych jednostek”. Dotarlimy

do tego etapu wanie dziki ewolucji, zjawisku, które uformowao

gwiazdy, Ziemi i ycie na niej. Na kadym z tych etapów dziaanie

ewolucji jest naturalne — wpisana jest ona po prostu w natur istnie-

nia i wzrastania. Zyskanie mdroci bdzie jedynie kolejnym etapem

wzrostu. Nie musimy robi niczego, tylko kierowa si naturaln

skonnoci, która na pocztku sprawia, e stalimy si wiadomi,

a potem zyskalimy wiadomo bycia wiadomymi.

Jeli mdro stanowi kryterium przetrwania, czym ona jest?

W Indiach klasyczna definicja czowieka mdrego mówi, e jest to

„znawca rzeczywistoci”. Mona by powiedzie, e mdro to wie-

dza na temat ycia jako caoci. Poniewa ludzka inteligencja pod-

lega nieskrpowanemu rozwojowi, zaczynamy rozumie ycie cao-

ciowo — z tego wzgldu tak bardzo interesuje nas doskonae zdrowie

i szczcie. To naturalne, podlegajce rozwojowi cele ludzi, którzy

zaczynaj pojmowa nieskoczon inteligencj znajdujc odzwier-

ciedlenie w ich umysach i ciaach. Kiedy ju zaakceptujemy to, e

naszym naturalnym przeznaczeniem jest rozwój wiedzy, nastpnym

krokiem bdzie pokazanie, dlaczego celem tego rozwoju jest zdobycie

wikszego szczcia.

______________________________________________________________________ EWOLUCJA

– 123 –

ROZDZIA 18.

Zdrowie

Zdrowie — suma pozytywnych

i negatywnych impulsów

inteligencji

WOJE ZDROWIE

jest zawsze sum wszystkich impulsów, pozytyw-

nych i negatywnych, pochodzcych z Twojej wiadomoci. Jeste

tym, za kogo si uwaasz. Jeli jeste szczliwy, oznacza to, e przez

wikszo czasu masz pozytywne myli. Jeli jeste przygnbiony, to

znaczy, e przez wiksz cz czasu Twoje myli s smutne. W tej

kalkulacji uwzgldni naley równie inne stany naszego umysu,

nasze codzienne uczucia gniewu, strachu, zazdroci, dzy, dobroci,

wspóczucia, yczliwoci i mioci. Wszystkie one s po prostu mylami.

Jeli jedna z tych myli zaczyna dominowa, prowadzi do powstania

odpowiadajcego jej stanu umysu oraz, jak udao nam si zaobser-

wowa, do powstania odpowiadajcego jej stanu fizjologii.

Moemy tu w jednym zdaniu przypomnie dowód na istnienie

reakcji psychofizjologicznej: kademu stanowi wiadomoci odpowiada

waciwy stan fizjologii. Jeli na przykad masz wrogie myli, przeja-

wiaj si one w Twoim nastroju, w wyrazie twarzy, w zachowaniach

spoecznych oraz w kondycji fizycznej. Patrzysz wilkiem na ludzi, jeste

niecierpliwy w kontaktach z innymi, w Twoim odku wydziela si

zbyt wiele kwasu odkowego, a we krwi wzrasta poziom adrenaliny,

co w konsekwencji moe prowadzi do rozwoju wrzodów trawiennych

i nadcinienia. Spostrzegawcza osoba nie bdzie miaa problemu

z odczytaniem Twoich myli. Komórki Twojego ciaa potrafi zareje-

strowa je z naprawd du precyzj.

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 124 –

W przypadku wikszoci osób dziaanie reakcji psychofizjologicz-

nej jest mniej lub bardziej przypadkowe. Myli powstaj w nastp-

stwie interakcji ze wiatem. Maj one negatywny lub pozytywny wpyw

na ciao i pozostawiaj dugo utrzymujcy si lad w postaci nastro-

jów, tendencji do chorób, ich rzeczywistych objawów oraz procesu

stopniowego „zuywania si” ciaa, który nazywamy procesem starze-

nia si. Niewiele z tych zjawisk moe by przez nas wiadomie kon-

trolowanych, jednak wiadomo, e niektóre myli podlegaj naszej

kontroli, i fakt ten pozwala mie nadziej na dalszy rozwój w kierunku

osignicia panowania nad sob.

Panowanie nad sob okrelane jest tradycyjnie mianem „owie-

cenia”. Ze wzgldu na to, e koncepcja ta jest zwykle le rozumiana

przez spoeczestwo, póniej zajmiemy si jej szczegóowym omó-

wieniem. Owiecenie oznacza zwykle kontrolowanie reakcji psycho-

fizjologicznej. Wysoko rozwinity umys nie staje si ofiar przypad-

kowych wpywów choroby; panuje on nad swoimi mylami. Z tego

wzgldu s one pozytywne i zdrowe. Osignicie tego typu umie-

jtnoci nie jest ani czym szczególnym, ani „nienormalnym”. To

tylko rozwinicie zwyczajnej umiejtnoci kontrolowania niektórych

myli. Jeli ta naturalna zdolno bdzie miaa moliwo rozwoju,

poprowadzi Ci w kierunku lepszego zdrowia i wikszego szczcia.

To wanie mia na myli doktor Salk, kiedy pisa o przetrwaniu naj-

mdrzejszych.

Z racji tego, e ewolucja wpisana jest w natur ycia, nie musimy

robi wszystkiego, aby rozwin si we waciwym kierunku. Zdoby-

cie umiejtnoci panowania nad sob, wraz ze wszystkimi wynikaj-

cymi z tego korzyciami dla zdrowia, oznacza nieznaczne zboczenie

z obranej drogi i umoliwienie nieskoczonej inteligencji umysu i ciaa

lepszej wspópracy. Tego wanie pragn ciao i umys. Kiedy przesta-

jemy ingerowa i jestemy do mdrzy, aby pozwoli reakcji psycho-

fizjologicznej dziaa na nasz korzy, a nie przeciwko nam, nasze

umysy pospiesznie zmierzaj ku dobremu zdrowiu.

_____________________YCIE I DUGOWIECZNO — PROBLEM STARZENIA SI

– 125 –

ROZDZIA 19.

ycie i dugowieczno — problem starzenia si

ycie i dugowieczno

— problem starzenia si

TARZENIE SI POLEGA

na stopniowym pogarszaniu si fizycznych

i umysowych funkcji organizmu, do którego dochodzi wraz

z upywem czasu i które koczy si przerwaniem wszystkich ycio-

wych funkcji, czyli mierci. Mechanizmy starzenia si nie s jasne.

Do niedawna naukowcy nie wykazywali duego zainteresowania tym

procesem i nie ma na ten temat zbyt wielu danych. Funkcje poszcze-

gólnych organów w organizmie zostay jednak poznane bardzo dobrze

i istnieje tylko jeden sposób opisania tego, jak podlegaj one procesowi

starzenia si: ulegaj one stopniowej degradacji. Badano równie

hormony i naukowcy zaobserwowali interesujce zmiany w ich iloci

we krwi, a zwaszcza hormonów przysadki mózgowej i nadnerczy. Wraz

z wiekiem u ludzi zaobserwowa mona wzrost poziomu tyreotropiny

(TSH), czyli hormonu pobudzajcego dziaanie tarczycy, oraz spadek

iloci hormonu nadnerczy zwanego siarczanem dehydroepiandro-

steronu (DHEAS). (Nie chodzi o to, by zapamita te nazwy. Znam

je, poniewa zostaem zaangaowany w te badania). Odwrócenie war-

toci tych poziomów, majce ogromne znaczenie dla spowolnienia pro-

cesu starzenia, omówione zostanie w czwartej czci tej ksiki.

Badania przeprowadzone na zwierztach, których wyniki mog

by, cho niekoniecznie, miarodajne w odniesieniu do ludzi, rzucaj

wicej wiata na mechanizmy starzenia si. Odkryto na przykad, e

okresowy post zwiksza dugo ycia szczurów. Poszczenie jest tra-

dycyjnie czci wielu kultur i jest typowe dla postaci w wikszoci

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 126 –

religii. Jeli ma ono rzeczywicie korzystny wpyw na fizjologi orga-

nizmu, odkrycie to naley poczy z faktem, i zachowanie postu

powoduje podniesienie si poziomu hormonu wzrostu wydzielanego

przez przysadk mózgow.

Jednym z dziaa hormonu wzrostu jest pobudzanie produkcji

limfocytów T przez grasic, te za odgrywaj wan rol w walce sys-

temu immunologicznego z chorobami. Starzenie si i choroby wieku

starczego takie jak zapalenie stawów pojawiaj si, jeli immunolo-

giczna odpowied organizmu jest osabiona. Wiadomo równie, e

poziom hormonu wzrostu we krwi podnosz wiczenia fizyczne.

Obiektywna nauka popiera wic przekonanie laików, i regularne

wiczenia i post pomagaj przeduy ycie. Zdrowy sen te od dawna

uznawany jest za czynnik pomagajcy zwikszy dugo ycia i okazuje

si, e podczas snu równie dochodzi do podwyszenia poziomu hor-

monu wzrostu. Aminokwasy arginina i ornityna maj takie samo dzia-

anie, std sklepy ze zdrow ywnoci sprzedaj je jako „piguki mo-

doci”, podpierajc si publikacjami na temat przeduania ycia.

Jest zbyt wczenie, aby mona byo stwierdzi, czy próby zwiksze-

nia poziomu hormonu wzrostu we krwi za pomoc wicze, postu

i suplementów diety rzeczywicie pomagaj zwikszy dugo ycia,

ale pierwsze dane wydaj si by obiecujce. Powinienem w tym miej-

scu ostrzec, e poszczenie moe mie negatywne skutki, jeli jest zbyt

intensywne, a jednym z tych efektów ubocznych moe by niedoy-

wienie biakowo-energetyczne oraz osabienie systemu immunolo-

gicznego. Ogólnie mówic, zalecenia ywieniowe zaakceptowane przez

specjalistów obejmuj: stopniowe, trwajce wiele tygodni ograniczanie

iloci spoywanego pokarmu, unikanie jedzenia przetworzonego, stro-

nienie od produktów bogatych w tuszcz, sól czy cukier oraz zwiksze-

nie iloci spoywanych owoców i wieych warzyw. Kiedy ju

przyzwyczaisz si do tych zmian, bdziesz móg rozpocz okresowe

poszczenie poprzez rezygnacj z jednego posiku w cigu dnia lub

zastpienie go mlekiem czy sokiem. Jeli pocisz cay dzie, wystarczy,

e bdziesz to robi raz w tygodniu.

_____________________YCIE I DUGOWIECZNO — PROBLEM STARZENIA SI

– 127 –

Rady dotyczce „zwikszenia dugoci ycia” dotykaj równie

kwestii wystpowania w diecie substancji zwanych przeciwutlenia-

czami lub antyoksydantami. Uznaje si, e proces starzenia si i cho-

roby wieku starczego takie jak miadyca ttnic mog pojawia si,

poniewa w ciele dochodzi do powstawania „wolnych rodników”.

S to wysoce czynne substancje, które powoduj powstawanie w tkan-

kach ciaa anormalnych pocze zwizków chemicznych; wolne rod-

niki powstaj w wyniku interakcji, do jakiej dochodzi pomidzy komór-

kami naszego organizmu a czynnikami zewntrznymi dostajcymi si

do niego wraz z zanieczyszczonym powietrzem, dymem tytoniowym,

skaon wod oraz pewnymi rodzajami poywienia. Podczas tych reak-

cji zuywany jest tlen, powinnimy wic przyjmowa przeciwutlenia-

cze, poniewa zapobiegaj one powstawaniu wolnych rodników, unie-

moliwiajc czsteczkom tlenu branie w nich udziau.

Wiele z przeciwutleniaczy mona znale w naturalnych pro-

duktach spoywczych, ale plan „przeduania ycia” podpowiada,

aby w celu zwikszenia ich iloci zaywa suplementy. Te dostpne

powszechnie w sklepach ze zdrow ywnoci zawieraj witaminy

A, C i E, kwas pantotenowy oraz konserwanty BHT i BHA. atwo

mona równie dosta mineray ladowe takie jak cynk i selen oraz

aminokwasy takie jak cysteina, ornityna czy arginina, których przyj-

mowanie jest równie zalecane. Ze wzgldu na to, e jest to do

niepoznana dziedzina, nie bd mówi o zalecanych dawkach, tym

bardziej e nie popieram wcale tych zalece. Znane s przecie

toksyczne waciwoci konserwantów. Przejcie od chci kupowania

jedzenia, na którego etykiecie nie byyby one wymienione, do wiado-

mego nabywania kapsuek zawierajcych tego typu konserwanty wska-

zuje, i nasza wiedza nie jest w tym punkcie jednoznaczna. Zwolen-

nicy witaminy E od duszego czasu twierdz, e substancja ta ma

korzystne dziaanie opóniajce proces starzenia, ale nawet jeli s

co do tego zgodni — chocia nie wszyscy naukowcy s do tego prze-

konani — nie mona ustali optymalnej dawki.

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 128 –

Przyspieszy procesy starzenia moe stres emocjonalny oraz nie-

pokój. Dziaajc za porednictwem osi neuroendokrynologicznej, o któ-

rej ju wspominalimy, pene napicia myli zamieniane s w neuro-

przekaniki w obrbie mózgu. Neuroprzekaniki te wpywaj z kolei na

ilo „hormonów stresu”, takich jak ACTH, w przysadce mózgowej.

Kiedy rozpoczyna si dziaanie hormonów, dochodzi do osabienia

systemu immunologicznego lub inaczej do immunosupresji. Jak ju

mówilimy, kiedy nastpuje hamowanie odpowiedzi immunologicznej,

organizm staje si bardziej podatny na rónego rodzaju choroby, w tym

równie na nowotwory. Dlatego te uznaje si, e wród korzyci py-

ncych z redukcji poziomu stresu wymieni mona równie zwiksze-

nie szansy na dusze ycie.

Dugowieczno i inteligencja

Chocia biochemiczne aspekty procesu starzenia si s bardzo inte-

resujce, myl, e warto przyjrze si temu procesowi dokadniej.

Kiedy naukowcy uwiadomili sobie, i centralny ukad nerwowy

odgrywa w nim kluczow rol, zaczli snu hipotezy mówice o tym,

e proces starzenia si moe by wczeniej zaprogramowanym mecha-

nizmem. Teoria ta wywodzi si z dobrze znanego faktu, e DNA pro-

gramuje wiele z naszych yciowych zdarze „na okrelony czas”, cz-

nie z zbkowaniem i dojrzewaniem. Poza tym odkryto równie, i ilo

naturalnych przeciwutleniaczy produkowanych przez nasz organizm

jest kwesti dziedziczn; to pomaga nam zrozumie, dlaczego ludzie

o pewnej puli genów mog cieszy si dugim yciem trwajcym ponad

osiemdziesit lat.

Teoria zakada wic, e mózg ma naturalnie wbudowany zegar,

który determinuje dugo ycia. To wanie on okrela czas ycia po-

szczególnych gatunków, chocia na jego dugo bd miay równie

wpyw specyficzne czynniki rodowiskowe. Zegar dziaa u ludzi, a take

u zwierzt; przykadowo cykl ycia ososia koczy si tu po odbyciu

wdrówki w gór strumienia i zoeniu ikry, i jest to funkcja wczeniej

_____________________YCIE I DUGOWIECZNO — PROBLEM STARZENIA SI

– 129 –

zaprogramowana w systemie nerwowym kadej z tych ryb. Ustawienie

zegara biologicznego jest zdeterminowane genetycznie i odkrycie to

otworzyo drog wielu moliwociom w dziedzinie inynierii genetycz-

nej, która bdzie miaa ogromny wpyw na odkrycie metod przedu-

ania ycia. Zasadniczo chodzi o zmian kodu w nici DNA, co pozwoli

ponownie nastawi zegar. Moliwo stworzenia niemiertelnych na

poziomie genetycznym komórek pobudza wyobrani biologów zaj-

mujcych si t dziedzin. Obecnie istniej metody, które pozwalaj

„uniemiertelnia” komórki w probówce — innymi sowy komórki te

bd yy wiecznie.

Niemiertelno nie jest jednak w wiecie natury czym nowym.

Prymitywna ameba, jeden z najbardziej znanych organizmów jedno-

komórkowych, do dosownie jest fizycznie niemiertelna. Kiedy jedna

ameba zbytnio si zestarzeje, dzieli si na dwie mode i ttnice yciem

ameby. Pierwotna ameba nie ginie; zamienia si w swoje dwie córki.

Kiedy te dwie ameby dorosn, równie zrobi to samo. W tym cigym,

niekoczcym si procesie tworzenia nowych pokole pierwsza ameba

wci pozostaje ywa — nie ma ladu jej martwego ciaa. Kolejny pry-

mitywny organizm zamieszkujcy wod, czyli stubia, równie zdoa

osign wieczne ycie, korzystajc z nieco innych metod. Metabolizm

stubi jest tak szybki, e wszystkie komórki jej organizmu wymieniane

s co dwa tygodnie. Dugo jej ycia jest dziki temu staa; u stubi

nie istnieje proces starzenia si ani mier.

Inteligencja natury zaprogramowaa inne, zimnokrwiste gatunki

zwierzt — niektóre gatunki ryb i krokodyle — tak, e tempo meta-

bolizmu w ich organizmach jest tak wolne, i ich komórki cigle rosn.

Stworzenia te stale rosn, nie przybierajc okrelonej wielkoci ciaa

typowej dla dorosych osobników, i mier dopada je wtedy, gdy staj

si ofiarami innych drapieników. Wród rolin sekwoje i sosny kol-

czaste by moe nie s niemiertelne, ale niektóre yj i s w dobrym

stanie, majc od dwóch do piciu tysicy lat. Drzewo bodhi, pod któ-

rym trzy tysice lat temu medytowa Budda, jest miejscem pielgrzy-

mek we wspóczesnych Indiach.

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 130 –

Kiedy naukowcy próbuj „uniemiertelni” komórki, uywajc

technik mikroinynierii, nie zmieniaj zawartoci genów, lecz jedy-

nie sposób, w jaki si ona przejawia. Geny od zawsze znay sekret nie-

miertelnoci. S one jedyn yjc jednostk w naszym ciele, która

nigdy nie umiera. Na przestrzeni tysicleci w obrbie genów moe

doj do zmian, ale one same yj wiecznie.

Fakt ten dotkn moj rodzin w dramatycznych okolicznociach

czternacie lat temu, kiedy moja ona bya w ciy z naszym pierw-

szym dzieckiem. Rutynowe badanie krwi ujawnio, e cierpiaa ona

na agodn anemi. Uznaem, e ma niedobór elaza, ale z czystej

ciekawoci obejrzaem pod mikroskopem preparat sporzdzony z kro-

pli krwi Rity. Kiedy dostrzegem dziwne ksztaty wród jej czerwonych

ciaek, skonsultowaem si z patologiem z naszego szpitala, który

natychmiast postawi diagnoz — chodzio o „agodn niedokrwisto

ródziemnomorsk”. Bardziej skomplikowany test wykaza, e Rita

cierpiaa na talasemi minor, tak jak stwierdzi patolog.

Talasemia minor jest chorob krwi typow dla ludzi zamieszkuj-

cych obszary Morza ródziemnego, ale moja ona pochodzi z New

Delhi i nic jej nie wiadomo na temat krewnych mieszkajcych poza

Indiami. Poszedem do biblioteki i przeprowadziem wiele rozmów

z epidemiologami oraz naukowcami w Indiach, by w kocu dowiedzie

si, e „teren wystpowania talasemii” rozciga si od obszaru Mace-

donii, przez pónocn Grecj, do regionu zwanego Multanem, czyli

obecnego Pakistanu. Okazao si, e pradziadek Rity wyemigrowa do

Indii z obszaru Multanu. Ponadto „teren wystpowania talasemii”

obejmuje szlaki kampanii wojennych Aleksandra Wielkiego, którymi

poday jego wojska ponad trzy wieki przed narodzeniem Chrystusa.

Siedzc tak i wpatrujc si po raz setny w t drobn maz krwi

umieszczon pod mikroskopem, znajdujc si w obskurnym labora-

torium szpitala miejskiego w New Jersey, nagle zrozumiaem natur

niemiertelnoci. Doznaem nagego uczucia radoci. Geny pynce

w yach mojej ony przeyy swym wiekiem wszystko: bunt wobec

_____________________YCIE I DUGOWIECZNO — PROBLEM STARZENIA SI

– 131 –

Aleksandra Wielkiego nad rzek Indus, Kazanie na górze, zagad

Pompejów, wyprawy krzyowe, odwrót wojsk Napoleona spod Moskwy,

wieki rewolucji oraz fal wydarze, których nie przetrwa aden

czowiek, a zaledwie kilka idei. Te geny, którym si przygldaem,

opary si wszelkim zmianom, podczas gdy wszystko dookoa si zmie-

nio. Przetrway one zawirowania na przestrzeni wieków, a teraz trway

w mojej onie i zostay przekazane moim dzieciom. Z pewnoci nie

potrzebujemy bardziej przekonywajcego dowodu niemiertelnoci —

geny s jej ywym ucielenieniem.

Czy powinnimy traktowa je jako fizyczne struktury, a moe jako

unikalne przejawy wiedzy i impulsów inteligencji? S jednym i drugim.

Geny maj charakter fizyczny, poniewa mona je zobaczy i analizo-

wa ich struktur pod ktem skadu chemicznego, jednak, podobnie

jak w przypadku innych ywych tkanek, s one czym wicej ni tylko

tworem fizycznym. Ich istnienie pozostaje zawsze w dynamicznym

zwizku z natur jako caoci. Podlegaj one temu samemu proce-

sowi ewolucji, który jest podstaw caego wszechwiata, bez wzgldu

na to, czy chodzi o zmiany w skali mikrona, czy caej galaktyki. Geny

to zbiór pospiesznie zebranych informacji. S one fizycznym przeja-

wem najgbiej ukrytej formy wiedzy, która istniaa od zawsze. Jedno-

czenie podtrzymuj ycie — s doskonaym narzdziem natury,

umoliwiajcym zmian temu co niezmienne. Podobnie jak nasze

myli, równie i geny nigdy nie bd takie same, kiedy minie dana

chwila, jednak ich chemiczna stao pozwala miriadom chwil czy

si ze sob w czas ycia — ycia ludzkiego.

Geny zamieszkay w naszych komórkach, ale miejscem, w którym

zdobyway wiedz, by kosmos. Mina wieczno, zanim wszechwiat

„nauczy si”, w jaki sposób tworzy wodór, wgiel i inne elementy

skadajce si na ukad okresowy pierwiastków. Nastpnie nauczy

si, jak tworzy organiczne czsteczki o bardziej zoonej budowie,

i ostatecznie stworzy realne miejsce, t planet, dziki czemu ycie

mogo powsta i rozwija si z nieograniczon wolnoci. Wszystko to

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 132 –

jest wynikiem poytecznej nauki. Kada informacja, która jest istotna

dla osignicia punktu kocowego, jakim jest ludzko, jest przecho-

wywana w genach i wszystko wskazuje na to, e proces ten bdzie

kontynuowany.

Zatem nasze geny wiedz ju co na temat niemiertelnoci. Jeli

mamy zrozumie j na innych poziomach naszej inteligencji, musimy

znale rodzaj dowiadczenia, które nie jest zdeterminowane „my-

leniem o tym zjawisku”, prób ujrzenia lub dotknicia go. Nasza

codzienna zaleno od procesu mylenia i korzystania ze zmysów jest

na stae zwizana z tym, co okrelamy mianem czasu. Ze wzgldu na

to, e starzenie si zachodzi wraz z jego upywem, pragnc lepiej zro-

zumie, czym jest ten proces, musimy mie janiejszy obraz tego, co

nazywamy czasem. J. Krishnamurti, myliciel hinduski i nauczyciel,

nazwa czas „psychologicznym wrogiem czowieka”. Ze wzgldu na to,

e niemal wszyscy boimy si staroci, stwierdzenie to jest niepodwa-

alne. Czym jednak jest czas? Krishnamurti twierdzi po prostu: „Myl

jest czasem”. Dla pacjenta dowiadczajcego procesu, podczas którego

starzeje si jego ciao i umys, lub dla lekarza leczcego objawy, które

s wynikiem oddziaywania czasu na fizjologi organizmu, jest to bar-

dzo fascynujca kwestia. Musimy zrozumie, e czas jest pojciem.

W ksice Space, Time and Medicine, któr zreszt gorco pole-

cam, doktor Larry Dossey zauwaa, e

trzymamy si pojcia rzeczywistego czasu — czasu, który upywa

i moe zosta podzielony na przeszo, teraniejszo i przyszo.

Nasze przekonanie o istnieniu linearnego, rzeczywistego czasu znaj-

duje wyraz w naszym podejciu do zdrowia i choroby, do ycia i mierci,

jednak tego typu mylenie zwizane jest ze starsz nauk.

Starsza nauka, o której pisze Dossey, zostaa obalona przez teori

wzgldnoci Einsteina, która kae nam traktowa czas, przestrze

i narzdy ludzkich zmysów jako elementy zwizane nieprzerwan

cigoci. Chcc analizowa „realno” czasu, musisz na pocztku

przeanalizowa wiadomo, która go postrzega, oraz cao natury,

_____________________YCIE I DUGOWIECZNO — PROBLEM STARZENIA SI

– 133 –

w której mieszkaj czas i wiadomo. Stworzylimy czas — ja i Ty.

To narzdzie umysu, pojcie, którego uywamy, aby zmierzy wza-

jemn wzgldno istniejcych rzeczy. Nie powinnimy traktowa

czasu jako odrbnego bytu. Jest on tylko czci kontinuum czasoprze-

strzennego i okrelone zmiany w tym kontinuum mog go zmienia.

Einstein po raz pierwszy przedstawi postulat, i podróujc z prd-

kociami zblionymi do prdkoci wiata (ok. 300 000 km/s), moemy

spowolni lub „rozcign” czas. Oznacza to, i gdyby utrzyma tak

prdko wystarczajco dugo, aby dotrze do najbliszej gwiazdy

i powróci na Ziemi w cigu trzech lat, okazaoby si, e na Ziemi

upyno lat dwadziecia jeden. Taka te byaby rzeczywisto dla

komórek podróujcego ciaa, które byyby modsze ni komórki

ludzi, którzy nie odbyli tej podróy. W ten sposób mona by dowiad-

czy starzenia si jako zjawiska wzgldnego.

W tym zjawisku kryje si wicej ni tylko fizyka wysokich prdkoci.

Doktor Dossey mówi:

miertelno, narodziny, mier, dugowieczno, choroba i zdrowie —

podwiadomie tworzymy te pojcia i wczamy je do absolutnego upywu

czasu, który uznajemy za cz zewntrznej rzeczywistoci. Jednak

jeli Einstein mia racj, wszelka wiedza o rzeczywistoci zaczyna si

i koczy na dowiadczeniu; nie istnieje rzeczywisto zewntrzna, z któ-

rej te zdarzenia wywodz swoje znaczenie. Na dowiadczeniu zaczyna

si i koczy take nasza wiedza o zdrowiu.

Wynika z tego, e zdrowie, choroba, ycie i mier nie s bytami

absolutnymi: s z nami zwizane i z nas si wywodz. Sposób, w jaki

na siebie patrzymy, tworzy to, jakimi jestemy. Gdybymy mogli zmie-

ni sposób patrzenia na siebie, moglibymy zmieni wszystkie wyobra-

enia o rzeczywistoci ycia, starzenia si, miertelnoci i wreszcie

niemiertelnoci — to wanie nasze wyobraenia tworz te rzeczy-

wistoci. Do takiego wniosku dochodzimy, kiedy pojmujemy, e to

nasze myli i sposób postrzegania tworz struktur caego material-

nego wszechwiata.

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 134 –

Zastanów si nad tym przez chwil. Z czego skada si Twoje ciao?

Zoone jest z tkanek i komórek, które na niszym poziomie s niczym
innym jak ukadem moleku i atomów. Jeszcze mniejsze od nich s
czsteczki subatomowe, które istniej od pocztku czasu. Nie powstay
one w chwili Twoich narodzin i nie zgin, kiedy rozo si komórki
Twojego ciaa. S czci materii wszechwiata i tym samym konti-
nuum czasoprzestrzennego. Tylko ich odpowiednie uoenie tworzy
byt, którym jeste Ty. Co wicej, Twoje ciao nie jest nawet dzi zo-
one z tych samych czsteczek, z których skadao si kilka lat temu.
Dziki cigemu zastpowaniu komórek starych nowymi, starej mate-
rii now, Twoje ciao podlega wiecznym zmianom.

Nie powiniene wic myle o swoim ciele jak o rzebie, a raczej

jak o rzece. Staroytny grecki filozof Heraklit zostawi nam sentencj,
która od wieków opisuje nasz natur: „Nie wchodzi si dwa razy do
tej samej rzeki, poniewa przepywa w niej cigle nowa woda”. Analogia
do rzeki jest szczególnie pikna i trafna. Dopóki przepyw zmian
wewntrz nas istnieje, jestemy doskonale zdrowi. Starzenie si to
stagnacja tego przepywu. Tyle moesz zrobi dla swojego ciaa w sferze
fizycznej, potem pozostaje tylko by w zgodzie z jego natur; za-
chowa mdro. Myl o ludzkiej fizjologii, kiedy czytam w powieci
Siddhartha Hermanna Hesse: „Kochaj t wod! Zosta przy niej!
Ucz si od niej!”.

Poniewa chcia si uczy o sobie, Siddhartha zosta przy rzece:

Och tak, tego wanie pragn: uczy si od niej, sucha jej. Kto rozu-
mie t wod i jej tajemnice — zdawao mu si — ten zrozumie te
wiele innych rzeczy, wiele tajemnic, wszystkie tajemnice.

Dzi wszake dostrzega z tajemnic rzeki tylko jedn i ta poruszya

go do gbi. Widzia oto, e rzeka pynie i pynie, pynie bez ustanku,
a przecie cigle jest, jest cigle i zawsze ta sama, a przecie w kadej
chwili nowa! Któ zdoaby to poj, któ to zrozumie! Siddhartha nie
pojmowa i nie rozumia, czu tylko, jak poruszaj si w nim jakie

przeczucia, odlege wspomnienia, boskie gosy

Hermann Hesse Siddhartha, Pastwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa

1998, s. 56.

_____________________YCIE I DUGOWIECZNO — PROBLEM STARZENIA SI

– 135 –

Podobnie jak rzeka, Twoje ciao jest cigle takie samo, a jednak

w kadej chwili nowe. Nie jeste niezmienn, statyczn materi. Ta
sama materia bya kiedy pyem midzygwiezdnym i natura znajdzie
dla niej inne zastosowanie w przyszoci kosmosu. W tej chwili wgiel
w Twoich kociach i tlen we krwi bior udzia w dynamicznej wymia-
nie ze wiatem za porednictwem procesów trawienia, oddychania
i wydalania. Na kady atom, który w danej chwili przebywa „w domu”,
przypada inny, który podróuje, a kolejny czeka wanie na dworcu.
Twoje materialne ciao nie wyznacza „prawdziwego” Ciebie — jeste
podobny do strumienia wody spywajcego ze wzgórza i resztek ze
stou lecych na stercie mieci, co wic jest prawdziwym Tob?

Prawdziwy Ty to ukad, uporzdkowanie, wiedza, inteligencja,

impuls wiadomoci, który projektuje stany materii, aby da istnie-
nie Tobie. To jedyna rzeczywisto, która moe wyznacza Ci jako
cao. Jest ona niematerialna, zupena, dynamiczna, ale cakowicie
stabilna i niesie w sobie moliwo ewoluowania. Dziki swoim nie-
skoczonym sposobom wyrazu sprawia wraenie zmieniajcej si,
ewoluujcej, niszczejcej, rozkadajcej si i umierajcej, jednak
w swojej istocie stoi obok postrzeganych zmian, poniewa to inteligen-
cja kontroluje te zmiany.

W dalszej czci ksiki powiemy, w jaki sposób zaawansowana

nauka, poprzez fizyk kwantow, potrafi wyrazi to wszystko w mie-
rzalnych pojciach. Teraz przekonajmy si tylko, e ludzka intuicja od
wieków potrafi uchwyci t rzeczywisto. Staroytna Bhagavad Gita
tak oto mówi o ludzkiej naturze:

Dla duszy nie ma narodzin ani mierci. Nie powstaa ona, nie powstaje
ani te nie powstanie. Jest nienarodzon, wieczn, zawsze istniejc,

nigdy nie umierajc i pierwotn. Nie ginie, kiedy zabijane jest ciao

ri rimad Bhagavad-Gita taka jak jest, The Bhaktivedanta Book

Trust, 1986, 2.20.

PODSTAWY _______________________________________________________________________

– 136 –

Nigdy i adn broni nie mona poci duszy na kawaki. Ani ogie
nie moe jej spali, ani woda zmoczy, ani te nie moe wysuszy jej

wiatr

. Dusza ta jest niewidzialna, niepojta, staa i niezmienna

Dusza w powyszym fragmencie to inteligencja. Dziaa ona jako sia

sprawcza i dlatego jest prawdziwym Tob. Aby opisa siy, którymi si

posuguje i które s we wszechwiecie elementami podstawowymi,

nauka stworzya pojcie pola. Podobnie jak pole magnetyczne moe

uoy opiki elaza na kartce papieru w okrelony wzór, tak wspólne

pole wszechwiata potrafi organizowa ciaa oraz umysy — i robi to.

Z pola tego wychodz wszelkie bodce odpowiedzialne za stworzenie.

Cokolwiek yje i umiera, jest jego czci i nigdy go nie opuszcza. Jest

to dosownie „pole wszelkich moliwoci”.

Problem starzenia si omówiem tak dogbnie, poniewa wiem,

e wyjdziemy poza rozmowy o poziomach hormonów i pigukach na

„przeduenie ycia”. Zrozumielimy wczeniej, kiedy przygldalimy

si procesom chorobowym, e zdrowie rezyduje na tym samym pozio-

mie co „ja” kadego czowieka. Teraz dotarlimy do tego „ja” — jest

nim nasza wiadoma inteligencja. Gdybymy poczyli t wiedz z wie-

kami nieprzyjemnych dowiadcze, uznalibymy, e choroby i starze-

nie si s nieuniknione. Chcc by uczciwymi wobec naszych dzieci,

dobrze bdzie, jeli powiemy im, czym s obarczone. Ja jednak myl,

e na obecnym etapie ewolucji, definiowanym przez dr. Salka jako

„przetrwanie najmdrzejszych”, taka wiedza pomoe nam rozwija

samych siebie.

Rozwój ten nie bdzie wymaga wysiku, poniewa bdzie wypy-

wa z naszego wntrza. To wiadomo chci rozwoju przygotuje mu

podatny grunt. Choroby i starzenie si trwaj dziki mitom i uprze-

dzeniom pchajcym ludzi ku sabniciu. Nasz obecny system wie-

rze, czyli innymi sowy to, czego spodziewamy si po naszych ciaach,

powstawa przez wieki kulturowego warunkowania i indoktrynacji

Ibid. 2.23.

Ibid. 2.25.

_____________________YCIE I DUGOWIECZNO — PROBLEM STARZENIA SI

– 137 –

(wielu z nas pamita przykadowo szok, który przeylimy, kiedy oka-

zao si, e akupunktura naprawd dziaa. Czy do tamtej chwili nie

bylimy pewni, e operacja to co, co wymaga silnych rodków ane-

stezjologicznych?). System ten zapuci korzenie gboko w naszej

fizjologii i nazywamy go „prawdziwym”. Zwyky czowiek szybko

niszczeje z upywem czasu wanie dziki tej „prawdzie”, a ten, komu

udaje si y dugo i aktywnie a do koca, postrzegany jest jako co

niezwykego.

Wszystko to moe si zmieni (i zmieni si) dziki reakcjom psy-

chofizjologicznym. Bez wzgldu na to, jakie s nasze myli i wierzenia,

s one przekazywane za porednictwem centralnego ukadu nerwo-

wego — t drog stare myli zapuciy korzenie w naszych komórkach.

Kiedy informacje rozprzestrzeniane przez centralny ukad nerwowy

zmieni si, nasze ciao nie bdzie miao innego wyjcia, jak tylko

take si zmieni. Na pocztku musimy odrzuci relikty i pozostaoci

zuytych idei — musimy zapragn pozosta zdrowymi na zawsze.

Gdy to si stanie, poczona inteligencja ciaa i umysu zostanie uwol-

niona i bdzie moga przej na kolejny etap ewolucji. Ju teraz zmie-

rzaj one w tym kierunku, inaczej ksiki takie jak ta nie zostayby

napisane. Kolejn rzecz, nad któr si zastanowimy, bdzie to, jak

wygldaj nasze oczekiwania wzgldem samych siebie.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ajurweda Tajemnice medycyny holistycznej ajurwe
Chiny, kuchnia, tajemnice medycyny Claude Diolosa a
Chiny kuchnia i tajemnice medycyny
Diolosa Cloude Chiny Kuchnia Tajemnice medycyny
Chiny Kuchnia Tajemnice medycyny
Diolosa Claude Chiny kuchnia tajemnice medycyny
Ajurweda - Indyjska Medycyna Wedyjska, MEDYCYNA naturalna, Ajurweda
Chiny kuchnia i tajemnice medycyny
Chiny, kuchnia, tajemnice medycyny Claude Diolosa a
MEDYCYNA HOLISTYCZNA ehm
Chiny Kuchnia Tajemnice Medycyny

więcej podobnych podstron