BAZY DAYCH W PRZETWARZAIU DAYCH

Baza danych do zestaw programów do przetwarzania danych przeznaczonych do
profesjonalnej obsługi danych. Bazy danych występują zarówno w zastosowaniach
indywidualnych

(prywatnych),

jak

i

w

zastosowaniach

profesjonalnych

(w

przedsiębiorstwach). Przykładem prywatnej bazy danych jest Access (Microsoft), można
znaleźć podobne bazy w środowisku Linux.
Baza danych w firmie jest zestawem programów wkomponowanych w całość
informatycznych

zastosowań

ukierunkowanych

na

wspomaganie

zarządzania

przedsiębiorstwem. Baza działa w architekturze klient-serwer, tzn. przetwarzanie danych
odbywa się na takiej zasadzie, że wielu klientów (użytkowników) wspólnie użytkuje dane
zgromadzone w jednym miejscu, na serwerze bazy danych. Dane do przetwarzania są w
odpowiedni sposób sformatowane, dane są zapisywane do bazy danych tylko raz
(nieredundantne). Dane są przetwarzane na serwerze bazy danych, a klienci tego serwera
korzystają z tych danych w ramach własnej specyficznej funkcjonalności, np. księgowość,
gospodarka materiałowa, zarządzanie personelem.

Rodzaje baz danych:

• Proste
• Kartotekowe
• Relacyjne
• Obiektowe
• Strumieniowe
• Temporalne

Bazy danych do domowego (indywidualnego) użytku

Bazy danych w przedsiębiorstwach (instytucjach)

azwisko, imię
Adres
Wiek
Płeć
.........

Access
Excel
Linux

Zestaw programów do profesjonalnej obsługi danych

IFORMATYKA A PRZETWARZAIE DAYCH

Informacja

dana

IFORMACJA – pewna treść związana z przekazem, pleceniem,

nakazem, zakazem. Teoria informacji

DAE – uporządkowane zapisy informacyjne. Dane mają zawsze

pewien format. Odnoszą się do sfery gospodarczej, społecznej

PRZETWARZAIE DAYCH – ogromne ilości danych, proste algorytmy i przebiegi
przetwarzania. Różne źródła danych, różne miejsca przeznaczenia danych (klienci).
Informacja jest tworzywem dla informatyki, informatyka w najbardziej ogólnym sensie to
informacja plus automatyka, gdzie automatem jest komputer (sprzęt plus oprogramowanie).
Dane stanowią specjalny rodzaj informacji (odmianę informacji) ukierunkowanej na
opisywanie zdarzeń gospodarczych.
Przetwarzanie danych stanowi specjalny rodzaj zastosowania informatyki, jest ono
ukierunkowane na zagadnienia ekonomiczne i społeczne.
Przetwarzanie danych występuje w informatyce wspomagającej zarządzanie. Dane będące
przedmiotem przetwarzania muszą być wcześniej w specjalny sposób sformatowane
(przygotowane do przetwarzanie w komputerze).
Przetwarzanie danych odbywa się w formie systemów przetwarzania danych, w sensie
użytkowym tworzy się specjalne systemy przetwarzania danych zwane często aplikacjami
użytkowymi.
Przetwarzanie informacji jest ukierunkowane na pozyskiwanie informacji o danych i o
zmianach jakie zachodzą w obrębie danych, np. dane opisują stan rodziny, a informacja to
urodzenie dziecka

TECHOLOGIA PRZETWARZAIA DAYCH

W systemach przetwarzania danych wyróżniamy różne

typy operacji

przetwarzania danych

:

dostępu do danych,
przemieszczania danych w przestrzeni (zmiana miejsca),
przemieszczania danych w czasie (zapamiętywanie danych),
operacje algorytmiczne (łączenie, rozdzielanie, grupowanie,

porządkowanie danych),

operacje logiczne wynikające z logiki procedury ewidencyjno–

administracyjnej lub informacyjno–decyzyjnej danego systemu
informacyjnego.

Przebiegi przetwarzania danych:

Zapamiętywanie danych w zbiorach danych,
Wyszukiwanie danych
Przekształcanie danych (grupowanie, rozdzielanie)
Aktualizacji danych w zbiorach danych

Stosuje się specjalne reguły typologii przetwarzania danych. Wyróżnia się pewne typowe
operacje przetwarzania danych. Operacje te stosujemy następnie w konkretnych użytkowych
systemach przetwarzania danych.
W systemach przetwarzania danych posługujemy się także typowymi operacjami na zbiorach
danych zwanymi przebiegami przetwarzania. Są to na ogół operacje powtarzalne, typowe,
mające charakter uniwersalny, tzn. znajdują zastosowanie w dowolnym systemie
informatycznym. Przebieg przetwarzania danych zatem to zespół operacji na zbiorach danych
przekształcaniu danych pobieranych z jednego zbioru danych i zapisywaniu ich do innego
zbioru. Najczęściej przebieg przetwarzania jest obsługiwany jednym programem. Z
podstawowych przebiegów przetwarzania można konstruować procesy technologiczne dla
dowolnych systemów informatycznych wspomagających zarządzanie.

1

1

Zob. Z.Biniek, Informatyka w zarządzaniu, Vizja&Pres, Warszawa 2009

FORMATOWAIE DAYCH

W systemie przetwarzania danych posługujemy się danymi, które zostały wcześniej
sformatowane. Formatowanie danych to definiowanie danych według pewnych ogólnych
reguł. Został określony podział na jednostki danych:

Znak

– najmniejsza jednostka danych do przetwarzania, np. litera alfabetu, cyfra, jakiś znak

specjalny (&)

Element danych

(pole danych) – składa się ze znaków, pewna logicznie powiązana kolekcja

danych, np. nazwisko, imię, stan konta. Bywają pola danych zwykłe i kluczowe.

Klucz

– dane kluczowe, zakodowane na potrzeby przetwarzania danych, umożliwiają dostęp

do zasobów danych z poziomu programu przetwarzania danych, np. indeks materiałowy, kod
kontrahenta

Segment danych

– grupa pól danych powiązanych pewną wspólną cechą, np. adres, dane

kontrahenta

Rekord

– grupa pól danych logicznie ze sobą powiązanych posiadających wspólny klucz

identyfikacyjny, np. konto,

Zbiór danych

(plik) – grupa rekordów danych odpowiednio uporządkowanych, w zbiorach

gromadzone są dane do przetwarzania, a przetwarzane są rekordy danych

Blok danych

– czasami występuje w przetwarzaniu danych, dane są przetwarzane blokami,

np. wczytywane do pamięci.
Formatowanie danych ma ułatwić posługiwanie się danymi w procesie przetwarzania danych,
tj. przekształcania danych w różnych układach, zapamiętywania danych, przenoszenia danych
.

Element danych

Nazwisko

imię

ulica

Kod

Miejsco
wość

Nr konta

Stan
konta

Ostatnia
wpłata

Segment danych Adres

Rekord danych Konto, dane sformatowane, pola kluczowe i zwykłe

znak

Zbiór danych, zb. klientów, zb.pracowników, zb. artykułów
Blok danych

klucz

ORGAIZACJA PRZETWARZAIA DAYCH

Zadania:
1.Analiza struktur danych
2.Modelowanie danych tj. opis struktur w formie modeli danych
3.Określenie kluczy do identyfikacji danych
4.Określenie optymalnych form zapamiętywania danych
5.Określenie przebiegów manipulacji danymi i przebiegów

przekształcania danych

Rodzaje danych:
1.Dane słownikowe, podstawowe
2.Dane o stanach
3.Dane ruchu
4.Dane o zmianach

Organizacja przetwarzania danych zajmuje się przygotowaniem

danych do przetwarzania. Podstawowe zadanie specjalistów w ramach organizacji
przetwarzania danych to analiza struktur danych do przetwarzania. Określane jest
zapotrzebowanie na dane oraz definiowane są formaty danych. Modelowanie danych odbywa
się zgodnie z regułami odpowiednich notacji. W ramach notacji oferowane są konkretne
diagramy do opisu modeli danych. Istnieje standard SQL do modelowania danych w bazach
danych. Ważnym zagadnieniem przy formatowaniu danych jest poprawne zdefiniowanie
kluczy danych (tzw. danych kluczowych) pomocnych przy wyszukiwaniu danych (dostęp do
danych) zawartych w masowych zbiorach danych. Dane zapamiętywane są w rekordach, a
rekordy gromadzone są w zbiorach danych. Podział na zbiory i rekordy stanowi jedno z
ważniejszych zagadnień organizacji przetwarzania danych. Przetwarzanie danych w sensie
logicznym odbywa się w postaci przebiegów przetwarzania. Istnieją przebiegi przekształcania
danych pod kątem potrzeb informacyjnych użytkowników.
Dane podstawowe: dane te służą do opisania takich cech podstawowych obiektu zarządzania,
które albo w ogóle nie ulegają zmianie, albo zmieniają się bardzo rzadko np. Nazwisko,
Adres, Branża, Nr Personalny, Data Urodzenia
Dane o stanach: opisują zasoby stanów np. stany magazynowe, stany kont. Dane te są
uaktualniane na bieżąco. W przetwarzaniu dialogowym (interaktywnym) w sposób ciągły, a w
przetwarzaniu batchowym (bez bezpośredniego udziału użytkownika) poprzez dopisywanie.
Dane o ruchu: zawierają zmiany stanów. Zasadniczo w formie ilościowych i wartościowych
przychodów i rozchodów, np. wpłaty, wypłaty, doksięgowania, dostawy towarów.
Dane o zmianach: opisują zmiany zachodzące w danych podstawowych, kasowanie
nieaktualnych i wprowadzanie nowych danych podstawowych.
Istnieją dwa systemy organizacji przetwarzania danych: system plików i system baz danych.

SYSTEM PLIKÓW

System plików to tradycyjny system przetwarzania danych, stosowany powszechnie w
przeszłości. Obecnie występuję sporadycznie.
P1, P2, P3 – programy komputerowe do przetwarzania danych
ZB1, ZB2, ZB3 – zbiory danych do przetwarzania
Zarządzanie, Organizacja, Produkcja – problematyka przetwarzania danych (aplikacja,
przebieg przetwarzania).
Obowiązuje tutaj zasada ścisłego powiązania pomiędzy programami i zbiorami. W logice
działania programu są umieszczone obsługi zbiorów danych. Każdy program korzysta z
własnego zbioru danych. Brak jest współdziałania pomiędzy poszczególnymi programami w
zakresie korzystania ze wspólnych danych. Te same dane są zapisywane wielokrotnie w
różnych zbiorach danych. Mamy zatem do czynienia z tzw. redundancją danych
(przepełnieniem). Tradycyjne systemy przetwarzania danych cechuje brak integracji poprzez
dane, czyli brak wspólnych danych. Każdy program ma własny moduł do obsługi
manipulowania danymi.

P1

P2

P3

PROGRAMY

ZBIORY

SYSTEM PROGRAMY - ZBIORY

ŚCISŁE POWIĄZAIE MIĘDZY PROGRAMAMI I ZBIORAMI

ZB1

ZB2

ZB3

ZARZĄDZANIE

ORGANIZACJA

PRODUKCJA

TECHOLOGIA BAZ DAYCH

View – poszczególne programy z konkretną funkcjonalnością (przebiegi przetwarzania)
SZBD – system zarządzania bazą danych (Serwer)
Baza Danych – zbiory wspólnych danych do przetwarzania.
W technologii baz danych zakłada się podział funkcji przetwarzania na funkcje obsługi
danych i funkcje obsługi konkretnych zadań użytkownika (np. księgowość, kasa,
fakturowanie). Występują wspólne dane do przetwarzania w różnych konkretnych
zastosowaniach. Dane zgromadzone są wspólnie w jednej odpowiednio zaprojektowanej
bazie danych. Do zarządzania danymi stosowany jest specjalny program zwany serwerem
bazy danych (SZBD). Podczas przetwarzania konkretnych programów (View) dane pobierane
są z bazy danych i umieszczane na komputerze użytkownika, tylko na czas przetwarzania. Po
zakończeniu konkretnego przebiegu przetwarzania dane umieszczane są ponownie w bazie
danych, już w nieco przekształconej formie.
Zarówno Sewer, jak i klienci są obsługiwani przez konkretne systemy operacyjne, bowiem
przetwarzania danych może odbywać się na wielu komputerach jednocześnie.

SYSTEM BAKU DAYCH

VIEW1

VIEW2

VIEW3

SZBD

BAZA
DANYCH

BRAK BEZPOŚREDIEGO POWIĄZAIA POMIĘDZY PROGRAMAMI I ZBIORAMI

ZARZĄDZANIE

ORGANIZACJA

PRODUKCJA

ARCHITEKTURA FUKCJOALA BAZ DAYCH

Funkcjonalnie baza danych ma zapewnić jednoczesny dostęp wielu użytkowników do
wspólnych danych. Konkretny użytkownik posługuje się konkretną aplikacją użytkową
(APL), tj. programem komputerowym przygotowanym na konkretne potrzeby użytkownika.
Wielu użytkowników może pracować jednocześnie, korzystając z różnych aplikacji i tych
samych danych.
System zarządzania bazą danych (SZBD) zapewnia bezkonfliktowe użytkowanie wspólnych
danych. SZBD oferuje odpowiedni język manipulacji danymi (DML) dla potrzeb
przeszukiwania zbiorów danych. Istnieje również język definicji danych (DDL),
zapewniający opis logicznej struktury danych. Niezbędna jest ponadto pewna organizacja
fizycznego zapamiętywania danych na nośnikach magnetycznych (DSDL).
Hardware stanowią: urządzenia do przetwarzania danych, a w tym urządzenia pamięci
masowej (głównie Hard Disk) do zapisywania danych na nośnikach magnetycznych.

Użytkownik

Użytkownik

Użytkownik

Program użytkowy

(APL)

Program użytkowy

(APL)

Program użytkowy

(APL)

. . . .

Język manipulacji danymi (DML)

Język definicji danych. Logiczna struktura danych (DDL)

Fizyczne zapamiętywanie danych na nośnikach (DSDL)

Hardware (urządzenia pamięci masowej)

S
Z
B
D

ARCHITEKTURA TECHICZA BAZ DAYCH – SIEĆ LA

W sensie technicznym baza danych jest obsługiwana przez sieć komputerową LAN (ang.
Local Aera etwork). Istnieje segment sieci LAN, do którego podłączone są komputery
klientów (jeden lub więcej) oraz komputer z serwerem bazy danych (zwykle jeden).
Komputery po stronie klienta i komputery po stronie serwera są obsługiwane przez
odpowiedni system operacyjny (WIN).
Baza danych dysponuje odpowiednim oprogramowaniem zapewniającym sprawną
komunikację pomiędzy klientami i serwerem bazy danych.
Ponadto istniej możliwość wspólnego użytkowania w sieci różnych ograniczonych zasobów,
np. Drukarek.
W ramach sieci LAN istnieje specjalny protokół komunikacyjny do przesyłania danych
pomiędzy stacjami roboczymi a serwerem. Administrator bazy danych ma obowiązek
uzgodnienia

odpowiedniego

interfejsu

komunikacyjnego

pomiędzy

komputerami

współdziałającymi w ramach wspólnej bazy danych.

LAN

WIN

WIN

KlBD

SeBD

APL

DANE

ROZPROSZOA BAZA DAYCH – SIEĆ WA

K – klient bazy danych
LAN – lokalna sieć komputerowa (ang. Local Aera etwork)
CZD – wspólne centralne zbiory danych
S – lokalny serwer bazy danych
LZD – lokalne zbiory danych
Baza danych działa w ramach sieci WAN (ang. Wide Aera etwork) w trybie rozproszonym.
Sieć WAN składa się z wielu sieci LAN wzajemnie ze sobą powiązanych. W ramach takiej
wspólnej sieci komputerowej działa więcej niż jeden serwer bazy danych, a zbiory danych
mogą być w znacznym stopniu rozproszone. Dane mogę być obsługiwane przez serwery
lokalne oraz cześć danych może być wyłączona do wspólnego użytkowania w ramach sieci
WAN. Sieci WAN budują na swoje wewnętrzne potrzeby korporacje międzynarodowe.

CZD

K

K

S

S

K

K

LZD

LZD

LAN

LAN

ARCHITEKTURA KLIET-SERWER

Funkcje (zadania) systemu przetwarzania danych:
Prezentacja – wyświetlanie na ekranie danych w trakcie przetwarzania
Sterowanie – sterowanie przepływem danych w urządzeniach komputerowych
Aplikacja – przetwarzanie danych według logiki zdefiniowanej przez użytkownika
Zarządzanie danymi – zapisywanie i wywoływanie danych na potrzeby aplikacji
Zbiory danych – przechowywanie danych do ponownego przetwarzania.
Architektura klient – serwer (K/S) zapewnia podział zadań z zakresu przetwarzania danych
pomiędzy stację roboczą klienta a program zwany serwerem bazy danych.
W praktyce występuje sześć indywidualnych przypadków podziału zadań pomiędzy
klienta i serwer [(1).....(6)].
Modelu (1) – tylko prezentacja na stacji klienckiej (terminal), a pozostałe zadania są
wykonywane na serwerze, tzw. rozproszona prezentacja
Model (2) – prezentacja i sterowanie na stacji klienckiej, a pozostałe zadania są wykonywane
na serwerze, tzw. prezentacja na odległość
Model (3) – model (2) plus podział zadań w ramach aplikacji, a reszta zadań na serwerze, tzw.
praca grupowa
Model (4) – model (2) plus cała aplikacja na stacji klienckiej, a na serwerze zarządzanie
danymi i zbiory danych, tzw. zapamiętane algorytmy przetwarzania
Model (5) -
Model (6) - całość zadań jest wykonywana na stacji roboczej klienta, a część zbiorów danych
jest utrzymywana na serwerze, tzw. rozproszony bank danych.
W konkretnych zastosowaniach baz danych należy wybrać konkretny model podziału żądań
pomiędzy stacje klienckie i serwer bazy danych.

prezentacja

prezentacja

prezentacja

prezentacja

prezentacja

prezentacja

sterowanie

aplikacja

zarządzanie
danymi

zbiory
danych

Rozproszona
prezentacja

sterowanie

aplikacja

zarządzanie
danymi

zbiory
danych

Prezentacja
na odległość

sterowanie

aplikacja

aplikacja

zarządzanie
danymi

zbiory
danych

Praca
grupowa

sterowanie

aplikacja

zarządzanie
danymi

zbiory
danych

Zapamiętane
algorytmy
przetwarzania

sterowanie

aplikacja

zarządzanie
danymi

zbiory
danych

Rozległe
banki
danych

sterowanie

aplikacja

zarządzanie
danymi

zbiorydanych

zbiory
danych

Rozproszony
bank danych

PODZIAŁ FUKCJI SYSTEMU W ARCHITEKTURZE KLIET/SERWER

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

Klient

Serwer

KLIET BAZY DAYCH

Powyżej przedstawiono przykładowe okno przeznaczone do obsługi klienta bazy danych.
Okno MDI, system wielookienkowy, przełączanie pomiędzy poszczególnymi oknami. Menu
rozwijane oraz okna tabelaryczne. Pełna integracja w ramach systemu Windows.

ITERFEJS GUI

Użytkownik jako klient bazy danych posługuje się odpowiednim interfejsem graficznym
podczas użytkowania konkretnych aplikacji bazodanowych. Interfejs GIU (ang. Graphical
User Interface) jest de facto standardem światowym w zakresie definiowania komunikacji
okienkowej użytkownika z bazą danych. Standard ten wywodzi się z systemu Windows,
podstawową jego cechą jest stosowanie w procesie obsługi aplikacji użytkowej systemu
wielookienkowego (MDI). Istnieją specjalne elementy okienkowe pomocne przy
definiowaniu konkretnej obsługi użytkownika: Pole danych, Wieloliniowe pole danych,
Grupa pól, grupa przycisków, pole opcji, pole wyboru, lista rozwijana, belka narzędziowa.
Wszystkie te elementy są stosowane przez programistę podczas komponowania konkretnego
wielookienkowego układu obsługi konkretnej aplikacji użytkowej.

Lista rozwijana

Pole opcji

Pole wyboru

Pole danych

Wieloliniowe
pole danych

Grupa pól

Belka
narzędziowa

Grupa
przycisków

SERWER BAZY DAYCH

Zestaw programów komputerowych wspomagających wybrane zadania:

Tworzenie baz danych
Obsługa zapytań i aktualizowanie danych
Wielozadaniowość
Utrzymywanie dzienników systemowych
Utrzymywanie integralności bazy danych

Zarządzanie bezpieczeństwem danych

SQLTALK
PL1
Serwer bazy danych to odrębny program komputerowy do zarządzania danymi. Serwer
obsługuje pewną grupę zadań z zakresu przetwarzania danych. Bazy danych tworzone są na
bazie skryptu bazy danych, tj. zestawu komend SQL opisujących zasady tworzenia bazy.
Serwer umożliwia obsługę zapytań do bazy (Select) oraz aktualizowanie danych (komendy:
Insert, Update, Delete). Serwer powinien zapewniać możliwość jednoczesnego korzystania z
bazy danych większej grupie użytkowników, z których każdy może wykonywać swoje
specyficzne zadania (wielozadaniowość). Wszelkie operacje na danych wykonywane przez
konkretnego użytkownika są odnotowywane w dziennikach systemowych, tak aby w razie
nieprzewidzianego przerwania przetwarzania można było odtworzyć dany przebieg od tego
miejsca, gdzie nastąpiła przerwa. Ponadto w dziennikach systemowych zapisywana jest
historia przetwarzania.
Integralność bazy danych jest zapewniania w ten sposób, że w strukturze bazy danych
przewidziano relacje pomiędzy tabelami SQL. Relacja jest konkretnym poleceniem dla
serwera nie dopuścić do wykonania pewnej operacji na danych gdy jest to niewskazane, np.
skasować zapis w tabeli podrzędnej, jeżeli nie został wcześniej skasowany w tabeli
nadrzędnej (prze relacji Restrict).
Bezpieczeństwo danych jest zapewnione poprzez odpowiednie szyfrowanie danych oraz
poprzez profesjonalne zarządzanie użytkownikami i prawami użytkowników bazy danych.
Istnieją pakiety programowe do administrowania serwerem bazy danych. SQLTalk to pakiet
do administrowania serwerem SQLBase, a PL1 to pakiet do administrowania serwerem
Oracle.

STRUKTURA BAZY DAYCH

Powyżej przedstawiono model danych dla pewnej konkretnej bazy danych. Jest model danych
w notacji SQL. Modelowanie danych jest rodzajem formatowania danych. Mówimy format
danych w notacji SQL. W tym konkretnym przypadku jest to notacja SERM (ang. Structured
Entity Relationsship Model)

2

W powyższym modelu znajdujemy dwa rodzaje tabel SQL, tabele nadrzędne i tabele
podrzędne. Relacje (łuki) służą do wyrażenia zależności pomiędzy tabelami. W każdej tabeli
znajdują się pola danych zwykłe i pola danych kluczowe. W tabeli Klient np. pola danych
zwykłe to: Nazwa klienta, rodzaj klienta, data transakcji, oraz pole kluczowe: numer klienta.
Pole kluczowe jest dziedziczone w tabeli Adresy ( poprzez relację: KLI_ADR), gdzie również
jest polem kluczowym oprócz np. numeru adresu.
Relacja ma za zadanie zapewniać spójność danych w bazie danych. Istnieją trzy sposoby
zarządzania relacjami w bazie danych: Restrict, Delete, Set Null.
Model danych w notacji SQL stanowi podstawę do wygenerowania skryptu bazy danych.

2

K.Ferstl, E.Sinz, Grundlagen der Wirtschaftsinformatik, Band 1, Oldenbourg, Wien 2001 lub Z.Biniek, Analiza

systemowa i projektowanie baz danych SQL, INFOPLAN, Warszawa 1998

POS

KLIENT

POS

OFERTY

POS

ZLECENIA

POS

PRODUKTY

POS

POZ_OFER

POS

POZ_ZLEC

POS

ADRESY

POS

OF_KLIENTA

KLI_ADR

KL_OFKL

OF_OFKL

OFK_POZOF

ZLE_POZLE

PR_POFE

PRO_POZL

JĘZYK BAZY DAYCH SQL

Za pomocą SQL można:

tworzyć tablice w bazach danych,
zapamiętywać dane,
pobierać dane,
zmieniać dane oraz strukturę zdefiniowanych tablic,
zestawiać i kalkulować dane,
kontrolować dostęp do danych

DDL - komendy definicji zasobów (Data Definition Language) CREATE

TABLE, CREATE EVENT, CREATE INDEX, CREATE TRIGGER

CREATE VIEW, ALTER TABLE, DROP, ERASE

DML - komendy operowania danymi (Data Manipulation Language)

DELETE, INSERT, UPDATE

DQL - komenda zapytań (Data Query Language)

SELECT

SQL to Structured Query Language, angielski skrót strukturalnego języka zapytań i definicji
danych w bazach danych. SQL jest standardem światowym dla baz danych IV generacji.

3

Zadania języka SQL w sferze zarządzania danymi w bazach danych. SQL składa się z
modułów: DDL, DML, DQL i komend: CREATE, DELETE, SELECT. Każda komenda SQL
ma swoją specyficzną składnie.
Dane gromadzone są w tabelach (TABLE) i w tabelach wirtualnych (VIEW), a konkretne
wartości wpisywane są do kolumn w tabelach.
TRIGGER to wyzwalacz, pozwala na uruchomienie przebiegu przetwarzania bezpośrednio na
serwerze, tzw. procedura serwerowa.

3

Zobacz: Z.Biniek, Administrowanie baz danych SQL, INFPLAN, Warszawa 1999

SKRYPT BAZY DAYCH

Connect

nowa;

grant connect to

jan;

identified by

jan;

grant dba

to jan;

create table

jan.tabela1 (id_t1 number not null

nazwa1 char(30)

) pctfree 10;

commit

;

disconnect

nowa;

exit;

Skrypt bazy danych to zestaw komend języka SQL wraz z definicjami własnymi niezbędnych
do utworzenia własnej bazy danych. Powyżej przedstawiono przykładowy skrypt baz danych
„nowa”. Komendą „grant connect to jan” nadano uprawnienia użytkownika bazy o naziw
„jan”. Komenda „grant dba” nadano temu użytkownikowi uprawnienia administratora bazy
danych „dba”.
Komendą „create table” utworzono tabelę SQL o nazwie „tabela1”. W nawiasie zdefiniowano
strukturę danych – nazwy pól danych i ich obrazy.
Komenda „commit” służy do zatwierdzenia transakcji, a komenda „disconnect” do
rozłączenia się klienta z bazą.

KOFIGURACJA BAZ DAYCH

Konfiguracja bazy danych należy do zadań administratora bazy danych. Używając
specjalnych programów konfiguracyjnych administrator bd. definiuje parametry niezbędne do
tego aby można było uzyskać połączenie pomiędzy stacją kliencką i serwerem bazy danych.
Administrator definiuje protokół transmisji danych, lokalizację serwera bazy danych oraz
nazwy baz danych umieszczone na serwerze. Parametry konfiguracyjne są zapisywane w
pliku sql.ini
Jednym z parametrów do uzgodnienia jest wybór protokołu komunikacyjnego dla
użytkowników bazy danych w ramach sieci LAN/WAN (Local connection, IPX/SPX,
NetBIOS, TCP/IP)

4

. Można ograniczać dostęp do konkretnych baz danych na serwerze.

4

Z.Biniek, Administrowanie bazami danych SQL, INFOPLAN, Warszawa `1998

PRZETWARZAIE TRASAKCJI

Co to jest transakcja

?

W języku potocznym transakcja to ciąg czynności, składających się na jedną
całość,która może zakończyć się jednym z dwóch możliwych wyników:
sukces - transakcja jest zatwierdzana, porażka - wszystkie czynności są
odwoływane i transakcja jest nieważna

PRZYKŁAD TRASAKCJI

Konkretnym przykładem może być złożenie zamówienia w sklepie, na które
składa się następujący ciąg pojedynczych czynności:
1)Wybór towaru,
2)Sprawdzenie czy towar jest dostępny,
3)Pomniejszenie zapasów w magazynie,
4)Płatność kartą,
5)Potwierdzenie, że jest pokrycie na towar,
6)Pomniejszenie stanu konta,
7)Wydanie towaru.
Oczywiście jest to pewne uproszczenie rzeczywistości, ale chodzi o samą
zasadę. Załóżmy, że jesteśmy w pkt. numer 5. Okazuje się, że klient nie ma
wystarczająco gotówki, a my już zmniejszyliśmy stan zapasów w magazynie.
Klient się rozmyśla, a my mamy "manko" w towarze. Jeśli to będzie transakcja
to wszystkie czynności muszą zostać odwołane. Czyli anulowane jest
pomniejszenie stanu zapasów itd.

TRASAKCJE W BAZIE DAYCH

Transakcje w bazie danych

Niemal wszystkie profesjonalne bazy danych posiadają wbudowany mechanizm
obsługi transakcji. Jest tak np. serwer bazy danych jest zwykle wyposażony w
specjalny mechanizm obsługi transakcji. Aby transakcja mogła być
przeprowadzona, musimy to jawnie zaznaczyć.W tym celu użyjemy metody
BeginTrans obiektu Connection. Zatwierdzenie transakcji odbywa się poprzez
wywołanie metody CommitTrans, natomiast odwołujemy wywołując metodę
RollbackTrans. Skąd mam wiedzieć odwołać czy nie odwołać transakcji?O
tym czy chcemy odwołać transakcję informuje nas kolekcja Errors obiektu
Connection, która zwraca ilość błędów jakie zostały wykryte.

REPLIKACJA DAYCH W BAZACH DAYCH

Replikacja danych jest stosowana w bazach danych wszędzie tam, gdzie zachodzi potrzeba
uaktualniania danych pomiędzy terytorialnie rozproszonymi bazami danych. Jeżeli np. mamy
sprzedawców (handlowców), którzy przemieszczają się z miejsca na miejsce używając
notebooka, wtedy zachodzi potrzeba stworzenia mechanizmu replikacji danych pomiędzy
centralnym serwerem, a lokalnymi klientami posiadającymi własne lokalne bazy danych.
Mechanizm replikacji polega na systematycznym uaktualnianiu tych samych danych w
różnych bazach danych, najczęściej terytorialnie rozproszonych.