Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Uniwersalny wzmacniacz
samochodowy
2273
Proponowany układ jest tanim i prostym
w wykonaniu wzmacniaczem, przeznaczo-
nym w zasadzie do zamontowania w sa-
mochodowej instalacji nagłaśniającej. Pros-
tota wykonania i taniość nie idzie jednak by-
najmniej w parze z pogorszeniem paramet-
rów układu. Wprost przeciwnie, zastoso-
wanie nowoczesnego monolitycznego
układu końcówki mocy pozwoliło na osiąg-
nięcie doskonałych parametrów i co bardzo
ważne, na zbudowanie urządzenia odpor-
nego na większość  nieszczęść , jakie mo-
gą spotkać wzmacniacz samochodowy.
W wersji podstawowej nasz wzmac-
niacz posiada cztery tory wzmacniające,
umożliwiające zasilenie czterech nieza-
leżnych kolumn głośnikowych. Jeżeli jed-
nak taka liczba głośników nie będzie wy- nie wymiarów wzmacniacza, bez ponosze- letniskowym. Dodatkowym atutem prze-
korzystywana, a zależy nam na osiągnię- nia większych kosztów. Autor lansował już mawiającym za zastosowaniem naszego
ciu dużej mocy, to przez proste dodanie (opis  Aktywnego radiatora ) i z uporem wzmacniacza w urządzeniach o zasilaniu
kilku zwór i  wywalenie niektórych ele- będzie lansował dalej taką koncepcję chło- bateryjnym jest możliwość okresowego
mentów z układu możemy zbudować dzenia urządzeń elektronicznych dużej mo- wprowadzania go w stan STAND BY,
wzmacniacz dwukanałowy, o mocy dwu- cy. Oferowane obecnie  wiatraczki do w którym pobór prądu jest praktycznie
krotnie większej od mocy każdego z ka- procesorów i wentylatory są tak tanie i łat- niemożliwy do zmierzenia za pomocą
nałów wersji podstawowej. wo dostępne, że ich stosowanie zamiast prostych przyrządów pomiarowych.
Każdy wzmacniacz mocy wydziela dość kosztownych radiatorów ma także
podczas pracy duże ilości ciepła, które sens ekonomiczny. Opis działania
muszą być odprowadzone do otoczenia. Być może niektórzy czytelnicy zanie- Podstawowy schemat naszego wzmac-
Wprawdzie zastosowany układ scalony pokoili się, myśląc o szumie generowa- niacza wykonanego w wersji czterokana-
r
y
s
u
n
k
u
3
jest zabezpieczony przed uszkodzeniem nym przez wentylator, który mógłby prze- łowej pokazany został na rysunku 3. Jak
wynikającym z ewentualnego przegrza- szkadzać w słuchaniu muzyki. Obawy ta- widać, sercem układu jest monolityczny
nia, ale nadmierny wzrost temperatury kie są jednak całkowicie nieuzasadnione. wzmacniacz scalony typu TDA7374. Jest
może uniemożliwić jego poprawną pracę. W samochodzie, nawet jeżeli to będzie to bardzo interesująca kostka i warto po-
Przy pracy wzmacniacza z pełną mocą (p- najbardziej komfortowy model Mercede- wiedzieć o niej parę słów. Z konieczności
onad 40W) do przegrzania doszłoby już sa, szum silnika zawsze zagłuszy pracę będą to informacje o charakterze skróto-
po kilku sekundach! Tak więc zastosowa- wentylatorka. Jeżeli wzmacniacz zasto- wym, ponieważ pełny opis układu zajmuje
nie odpowiedniego radiatora okazało się sujemy w domowej instalacji nagłaśniają- w biuletynie USKA RTV i AV 4/1995 aż 10
absolutnie konieczne. cej, to pamiętajmy, że wymuszone chło- stron formatu A4! Do lektury tego biulety-
Najczęściej jednak nie wykorzystujemy dzenie włącza się dopiero po przekrocze- nu (dostępnego w naszej ofercie handlo-
pełnej mocy wzmacniaczy akustycznych. niu pewnej mocy wyjściowej, tak że od- wej) zapraszamy czytelników, którzy
W większości przypadków pracują one wy- głosy pracy układu chłodzenia mogą być chcieliby lepiej poznać zastosowany w na-
korzystując jedynie ułamek swoich możli- słabo słyszalne jedynie podczas krótkich szym wzmacniaczu układ.
wości. Jednak musimy także zapewnić so- przerw w odtwarzaniu muzyki. Układ TDA7374 jest poczwórnym
bie możliwość stworzenia w samochodzie Opisany niżej układ nazwany został akustycznym wzmacniaczem mocy pra-
prawdziwej dyskoteki i umożliwić układowi wzmacniaczem samochodowym, bo ta- cującym w klasie AB, wykonanym za po-
długotrwałą pracę na  maksymalnych ob- kie jest jego podstawowe zastosowanie. mocą nowoczesnej technologii. Struktura
rotach . Wiąże się to z koniecznością zasto- Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby umieszczona jest w typowej dla tej klasy
sowania radiatora o bardzo dużych wymia- wykorzystywać go do innych celów. Nis- układów obudowie MULTIWATT15. Pod-
rach, kosztownego i wykorzystywanego je- kie napięcie zasilania predestynuje nasz stawowym zastosowaniem układu jest
dynie sporadycznie. Nie ma to większego wzmacniacz do stosowania we wszelkie- praca w radioodbiornikach i radioodtwa-
sensu technicznego i ekonomicznego, i dla- go rodzaju przenośnych instalacjach na- rzaczach samochodowych. Wzmacniacz
tego zdecydowaliśmy się na zastosowanie głaśniających, zasilanych z akumulatorów umożliwia uzyskiwanie dużych mocy bez
nowoczesnego i skutecznego rozwiązania lub baterii. Bez najmniejszych przeróbek stosowania kondensatorów sprzężenia
jakim niewątpliwie jest chłodzenie wymu- może on zostać zastosowany jako bootstrap.
szone. Użycie radiatora z wentylatorkiem  dopalacz do walkmana, umożliwiając Z powyższych danych można wyciąg-
od CPU pozwoliło na radykalne zmniejsze- głośne słuchanie muzyki np. w domku nąć wniosek, że układ TDA7374 jest
10 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/98
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
wzmacniaczem prawie idealnym, zabez- którekolwiek z wyjść
pieczonym przed wszelkimi pomyłkami określonego poziomu
w montażu i awariami samochodowej in- zniekształceń. Wypro-
stalacji nagłaśniającej. Jednak do niektó- wadzenie to może zo-
rych danych katalogowych należy podcho- stać wykorzystane do
dzić z dużą ostrożnością i zabierać się za realizacji współpracy
dokonywanie ryzykownych eksperymen- układu wzmacniacza
c
a
tów dopiero po zapoznaniu się z treścią ca- z kompresorem
łej karty katalogowej. Jako przykład może wzmocnienia, co za-
ł
e
j
posłużyć podana przez producenta, pewni wysoką jakość
umieszczona dużymi literami na początku dz
więku przy wszyst-
karty katalogowej informacja o tym, że kich poziomach odsłu-
wzmacniacz jest odporny na omyłkowe chu. W najprostszym
odwrócenie polaryzacji zasilania. Czy ozna- przypadku wyjście to
cza to, że możemy bez najmniejszych może zostać wyko-
obaw dołączyć nasz wzmacniacz  odwrot- rzystane do włączania
nie do zasilania i spokojnie obserwować diody LED w momen-
zachowanie się tak torturowanego układu? cie przesterowania
Bynajmniej, ponieważ w dalszej części ka- wzmacniacza. W na-
talogu, w szczegółowym opisie kostki szym układzie diodę
TDA7374 czytamy, co następuje:  Układ taką możemy dołą-
może bez obawy uszkodzenia przewodzić czyć do wyjścia ozna-
prąd nawet do 10A o odwróconej polaryza- czonego CON2, a re-
n
i
ż
p
o
t
r
z
e
b
n
y
d
o
cji przez czas dłuższy, niż potrzebny do zystor R2 ogranicza
przepalania szybkiego bezpiecznika . Tak płynący przez nią prąd.
p
r
z
e
p
a
l
a
n
i
a
s
z
y
b
k
i
e
g
o
b
e
z
p
i
e
c
z
n
i
k
a
więc eksperyment polegający na prostym Drugim wyprowa-
Rys. 1.
R
y
s
.
1
.
odwróceniu polaryzacji zasilania w układzie dzeniem układu, które
nie zabezpieczonym bezpiecznikiem topi- może zainteresować
kowym z pewnością skończyłby się na- wielu czytelników jest wejście
tychmiastowym uszkodzeniem kostki! SBY (STAND BY). Podczas normal-
Powyższe informacje pozwolą czytel- nej pracy wzmacniacza jest ono
nikom z grubsza zorientować się dołączone do plusa zasilania za po-
we właściwościach kostki TDA7374, po średnictwem rezystora R1. Rezys-
pozostałe dane odsyłamy do wspomnia- tor ten, łącznie z kondensatorem
nego już biuletynu USKA. Warto jednak C13 tworzą filtr RC zabezpieczają-
jeszcze opisać dwa wyprowadzenia ukła- cy przed powstawaniem przykrych
du, które mogą posłużyć do ciekawych stuków w momencie włączania
(bezpiecznych!) eksperymentów i ewen- Rys. 2. zasilania układu. Podanie na we-
R
y
s
.
2
.
r
y
s
u
n
tualnej rozbudowy układu. Na rysun- jście SBY stanu niskiego (zwarcie
ku 1 pokazano uproszczony schemat bu- niacza objawiające się silnymi zniekształ- go do masy) spowoduje natychmiastowe
k
u
1
r
y
s
u
n
dowy wewnętrznej układu, a na rysun- ceniami. Informowaniu  otoczenia o ta- wyłączenie wzmacniacza i przejście
ku 2 opis jego wyprowadzeń. kim fakcie służy wyjście oznaczone CD w stan oczekiwania, przy którym pobór
k
u
2
Wzmacniacz TDA7374 wyposażony (Clip Detection). Jest to wyjście typu ot- prądu spada do pomijalnie małej wartości.
został w wewnętrzny układ wykrywający warty kolektor, którego stanem aktyw- W instalacji samochodowej, dysponującej
nasycenie jednego z czterech stopni wy- nym jest przewodzenie tranzystora wy- z zasady wielką rezerwą mocy, wejście to
jściowych, czyli przesterowanie wzmac- jściowego w momencie osiągnięcia przez możemy pozostawić nie wykorzystywa-
ne. Natomiast w urządzeniach zasilanych
z baterii może ono oddać nieocenione
Podstawowe właściwości wzmacniacza
P
o
d
s
t
a
w
o
w
e
w
ł
a
ś
c
i
w
o
ś
c
i
w
z
m
a
c
n
i
a
c
z
a
usługi. Zachęcamy czytelników do prób
" Minimalna liczba elementów zewnętrznych
" Rozwiązanie układowe bez sprzężenia zwrotnego bootstrap
zbudowania np. prostego detektora wy-
" Możliwość pracy w układzie BTL (dwa kanały o podwyższonej mocy wyjściowej
krywającego sygnały akustyczne na we-
" Detektor przesterowania wzmacniacza
jściach wzmacniacza. Przy braku tych syg-
" Stałe wzmocnienie
" Bardzo mały prąd w stanie oczekiwania (typowo 1�A)
nałów układ przełączałby wzmacniacz
" Zabezpieczenie przed zwarciem wyjść do masy i napięcia zasilania
w stan oczekiwania, oszczędzając w ten
" Zabezpieczenie przed przekroczeniem bezpiecznej temperatury pracy
" Zabezpieczenie przed impulsowymi przepięciami zasilania sposób kosztowne baterie.
" Zabezpieczenie przed odłączeniem obwodu masy
Cała dolna część schematu przedstawia
" Zabezpieczenie przed odwrotną polaryzacją zasilania
układ sterowania wentylatorem chłodzą-
" Zabezpieczenie przed wyładowywaniami elektrostatycznymi
cym radiator zamocowany do kostki
TDA7374. W układzie zastosowano naj-
prostszy i najtańszy wzmacniacz operacyj-
Parametry charakterystyczne
P
a
r
a
m
e
t
r
y
c
h
a
r
a
k
t
e
r
y
s
t
y
c
z
n
e
ny typu TL081, pracujący w układzie kom-
" Zakres napięć zasilania 8...18VDC
" Spoczynkowy prąd zasilania
paratora napięcia. Porównuje on napięcie
(bez włączania trybu STAND BY) maks. 150mA
uzyskiwane z dzielnika z termistorem RT1
" Maksymalna moc wyjściowa 4x10,5W (przy zasilaniu 14VDC)
z napięciem regulowanym za pomocą po-
" Wzmocnienie napięciowe 26dB
" Zniekształcenia 0,1% przy 10W mocy wyjściowej
tencjometru montażowego PR1. Jeżeli
" Impedancja wejściowa 10k&!
oporność termistora RT1 pod wpływem
" Prąd w stanie oczekiwania 1�A
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/98 11
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
temperatury spadnie poniżej
wartości powodującej powstanie
na wejściu 2 wzmacniacza napię-
cia mniejszego od ustawionego
na wejściu 3, to na wyjściu
wzmacniacza postanie stan
 wysoki . Tranzystor T1 zacznie
przewodzić, włączając wentyla-
torek F1. Po opadnięciu tempera-
tury wymuszone chłodzenie wy-
łączy się. Tak więc układ pracuje
jakby jako regulator temperatury,
zapewniając kostce TDA7374
stabilne warunki pracy. Rezystor
R5 wprowadza do układu nie-
wielką histerezę, zabezpieczając
go przed ewentualnym wzbudza-
niem się.
r
y
s
u
n
k
u
4
Na rysunku 4 przedstawiono
drugą wersję układu wzmacnia-
cza, która być może zostanie
uznana przez wielu czytelników
za podstawową. Tym razem
TDA7374 pracuje w układzie po-
dwójnego wzmacniacza BTL
(mostkowego). Dopiero teraz wi-
dać, że informacja producenta
o minimalnej liczbie elementów
zewnętrznych potrzebnych do
Rys. 3. Schemat ideowy wersji czterokanałowej
R
y
s
.
3
.
S
c
h
e
m
a
t
i
d
e
o
w
y
w
e
r
s
j
i
c
z
t
e
r
o
k
a
n
a
ł
o
w
e
j
pracy TDA7374 nie była bynaj-
mniej czczą przechwałką. Do
zbudowanie wysokiej klasy wzmacniacza dości autora zbudowanie takiego układu W wersji dwukanałowej nie stosuje-
2x21W potrzebne są zaledwie 4 konden- wymagałoby zastosowania kilkunastu my elektrolitycznych kondensatorów wy-
satory (nie licząc kondensatorów blokują- tranzystorów i wielkiej liczbie elementów jściowych, dołączając głośniki bezpośred-
cych zasilanie) i jeden rezystor! I pomyśleć biernych, a i tak zmontowany układ praco- nio do odpowiednich wyjść układu
tylko, że za czasów  elektronicznej mło- wałby najczęściej jako generator! (szczegółowy opis dołączenia głośników
w dalszej części artykułu). We-
jścia TDA7374 zostały także od-
powiednio połączone parami.
Przy pracy wzmacniacza w ukła-
dzie BTL uzyskujemy dwukrotne
zwiększenie mocy kosztem re-
zygnacji z dwóch kanałów. Nasz
układ będzie teraz pracował jako
typowy wzmacniacz stereofo-
niczny, dostosowany do współ-
pracy z większością tanich od-
biorników i radioodtwarzaczy sa-
mochodowych.
Pozostała część układu jest
identyczna, jak w wersji czteroka-
nałowej i nie wymaga komentarza.
Montaż i uruchomienie
r
y
s
u
n
k
u
5
Na rysunku 5 przedstawiono
mozaikę ścieżek płytki drukowa-
nej wzmacniacza oraz rozmiesz-
czenie na niej elementów. Płytka
została zaprojektowana jako uni-
wersalna, co pozwoli na zmonto-
wanie na niej dowolnie wybranej
wersji wzmacniacza, oraz na
ewentualną zmianę tej wersji
w gotowym układzie. Płytka zo-
stała wykonana na laminacie jed-
nostronnym i niestety nie unik-
Rys. 4. Schemat ideowy wersji dwukanałowej
R
y
s
.
4
.
S
c
h
e
m
a
t
i
d
e
o
w
y
w
e
r
s
j
i
d
w
u
k
a
n
a
ł
o
w
e
j
12 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/98
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
nięto konieczności zastosowania dwóch ju POXIPOL. Możemy także zasto-
zwór, oznaczonych na schemacie symbo- sować klej DISTAL, dobre rezultaty
lem  Z . Od nich właśnie rozpoczniemy można także osiągnąć za pomocą
montaż układu, w dalszej kolejności wlu- poliestrowej szpachlówki do napra-
towując w płytkę rezystory i inne ele- wiania karoserii samochodowych.
menty o mniejszych gabarytach. Jak Sposób montażu radiatora zależy od
zwykle w układach  samochodowych jego typu i z pewnością w wielu
zastosowanie podstawki pod IC2 jest przypadkach można będzie zastoso-
sprawą dyskusyjną: jeżeli jednak ją zasto- wać połączenia śrubowe.
sujemy, to musi to być podstawka najwy- Zmontowany układ wzmacnia-
ższej jakości, najlepiej tzw. precyzyjna. cza nie wymaga ani uruchamiania
Po wlutowaniu mniejszych elementów ani jakiejkolwiek regulacji i  od-
musimy podjąć decyzję, jaką wersję pala natychmiast po włączeniu
wzmacniacza chcemy wykonać. Jeżeli zasilania. Natomiast układ stero-
będzie to wersja czterokanałowa, to mon- wania wentylatorem radiatora
tujemy wszystkie elementy widoczne na wymaga prostej regulacji. W tym
schemacie z rysunku 3, pozostawiając celu należy termistor RT1 pod-
wlutowanie IC1 wraz z radiatorem na ko- grzać do temperatury np. ok.
niec. Jeżeli natomiast zdecydowaliśmy 60oC. Następnie pokręcając po-
się na budowę wzmacniacza stereofo- tencjometrem regulacyjnym PR1
nicznego to kondensatory C1...C4 zastę-  łapiemy punkt włączenia się
Rys. 6.
R
y
s
.
6
.
pujemy zworami wykonanymi dość gru- wentylatora. Jeżeli układ ma pra-
bym drutem (najlepiej srebrzanką 1mm). cować w instalacji samochodo-
Następnie wykonujemy kolejne, dodatko- się większą efektyw-
we zwory w punktach oznaczonych na nością chłodzenia i taki
płytce symbolem  X . Kondensatorów właśnie radiator pole-
wejściowych C3 i C8 nie montujemy. camy Czytelnikom.
Ostatnią czynnością podczas montażu Pierwszą czynnoś-
wzmacniacza, którą zostawiliśmy sobie cią podczas montażu
 na deser będzie przykręcenie radiatora radiatora będzie chwi-
do IC1 oraz wlutowanie tego układu lowe zdjęcie z niego
w płytkę. W układach prototypowych sto- wentylatora, który
sowane były dwa typy radiatorów z wen- mógłby zostać uszko-
tylatorami: od procesora 486 i od PEN- dzony podczas wierce-
TIUM. Radiatory takie można nabyć nia otworu pod śrubkę
w sieci handlowej AVT oraz w każdym mocującą układ scalo-
sklepie z osprzętem komputerowym. ny. W radiatorze wier-
Dobrym miejscem zakupu radiatorów są cimy otworek o śred-
Rys. 7.
R
y
s
.
7
.
także giełdy komputerowe, gdzie ofero- nicy 2mm, uważając,
wane są one w wielkim asortymencie, aby wypadł on dokładnie pomiędzy jego
zróżnicowanym pod względem efektyw- żeberkami. Następnie przykręcamy do ra-
Wykaz elementów
W
y
k
a
z
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
n
i
e
z
a
p
o
m
i
n
a
j
ą
c
ności chłodzenia i oczywiście, ceny. Pod- diatora układ TDA7374, nie zapominając
o
z
a
s
t
o
s
o
w
a
n
i
u
s
i
l
i
k
o
n
o
w
e
j
p
a
s
t
y
p
o
l
e
p
czas prób laboratoryjnych większy i wy- o zastosowaniu silikonowej pasty polep- Rezystory
R
e
z
y
s
t
o
r
y
R1: 10k&!
s
z
a
j
ą
c
e
j
o
d
p
r
o
w
a
d
z
a
n
i
a
c
i
e
p
ł
a
posażony w mocniejszy wentylatorek ra- szającej odprowadzania ciepła. Kolejną
R3, R2: 510&!
diator od procesora PENTIUM wykazał czynnością będzie ponowne zamontowa-
R4: 1,5k&!
nie wentylatorka
R5: 1M&!
R6: 5,6k&!
na radiatorze,
R7: 6,8k&!
a następnie wlu-
R8: 1,2k&!
towanie układu
PR1: 100k&!
IC1 w płytkę. RT1: ok. 20k&!* przy 18oC
Otwarta pozo- Kondensatory
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
C1, C2, C3, C4, C10, C11: 3300�F/25V
staje sprawa przy-
C6, C5, C7, C8: 470nF MKT
mocowania radia-
C9: 47�F/25
tora do płytki.
C12: 100nF MKT
C13: 10�F/25V
 Zawieszenie go
na wyprowadze- Półprzewodniki
P
ó
ł
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
IC1: TDA7374
niach IC1 z pew-
IC2: TL081
nością skończyło-
T1: BC548 lub odpowiednik
by się ich uszko- Dioda LED dowolnego koloru i średnicy
dzeniem! W ukła-
Pozostałe
P
o
z
o
s
t
a
ł
e
dach modelo- CON3, CON4: ARK3
CON1: mini ARK3 (3,5mm)
wych radiator zo-
CON5, CON2: mini ARK2 (3,5mm)
stał po prostu
F1: wentylatorek z radiatorem (nie
przyklejony do
wchodzi w skład kitu AVT-2273B) patrz
tekst)
płytki za pomocą
Rys. 5. Schemat montażowy
R
y
s
.
5
.
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
znacznej ilości kle-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/98 13
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
wej, to po zakończonej regulacji koniecz- dzie, to spodnią powierzchnię płytki mu- Jest to układ trójkanałowy, w którym dwa
nie musimy zabezpieczyć PR1 przed simy dokładnie zabezpieczyć lakierem kanały stereo pracują z mocą 10W, a trze-
przesunięciem pod wpływem drgań, za elektroizolacyjnym (dostępny w ofercie ci kanał wykorzystuje dwa wzmacniacze
pomocą kropli lakieru lub kleju. Nato- AVT). Pamiętajmy, że nawet w samocho- pracujące w układzie BTL i dysponuje mo-
miast termistor RT1 należy docisnąć do dzie dobrej marki wilgoć potrafi się wcis- cą 21W. Układ taki może być użyteczny
radiatora i najlepiej przykleić za pomocą nąć wszędzie! przy konstruowaniu bardziej rozbudowa-
kropli dobrze przewodzącego ciepło kleju Jeszcze jedna, użyteczna uwaga. Syg- nych systemów nagłaśniających. W takim
silikonowego. nał wyjściowy z odbiornika samochodo- systemie dwa kanały 10W mogą zostać
Dołączenie diody LED do układu jest wego może okazać się zbyt silny (nie ma wykorzystane do przenoszenia sygnału
opcjonalne, może jednak ona niekiedy takich obaw w przypadku walkmana) stereo, a trzeci kanał o podwojonej mocy
okazać się użyteczna, np. podczas dopa- i wystąpi zjawisko przesterowania można wykorzystać do zasilania środko-
sowywania naszego wzmacniacza do ra- wzmacniacza przy większej sile głosu. Ta- wego głośnika przenoszącego tony niskie
dioodbiornika samochodowego. ki przypadek możemy stwierdzić  na i z zasady wymagającego wzmacniacza
r
y
s
u
n
k
u
6
Na rysunku 6 pokazany jest sposób słuch lub obserwując diodę LED dołą- większej mocy. I pomyślcie tylko, ile moż-
połączenia każdej z wersji wzmacniacza czoną do wyjścia układu. Środek zaradczy liwości kryje w sobie ta jedna, prosta
z głośnikami, napięciem zasilającym jest bardzo prosty: zastosowanie proste- w stosowaniu i tania kostka  TDA7374!
i stopniem wejściowym. Jeżeli jednak go dzielnika napięcia na wejściu naszego Autorowi pozostaje już tylko życzyć
nasz układ będzie, zgodnie ze swoim wzmacniacza. Autor zakłada, że jego czy- zmotoryzowanym czytelnikom miłego
podstawowym przeznaczeniem, praco- telnicy wiedzą, jak taki dzielnik wykonać! słuchania muzyki podczas podróży (ale
r
y
s
u
n
wał w instalacji samochodowej, to zanim A teraz, na deser coś ekstra! Na rysun- błagam, nie za głośno)!
k
u
7
umieścimy go w obudowie (koniecznie ku 7 pokazano jeszcze jeden sposób
Z
b
i
g
n
i
e
w
R
a
a
b
e
z otworami wentylacyjnymi) i samocho- skonfigurowania naszego wzmacniacza. Zbigniew Raabe
Wielokanałowy interkom ciąg dalszy ze str. 9
Z jednej strony tory te dołączane są napięcia na rezystorze R5 powoduje ot- cyjnego umożliwi uzyskanie: normalnej
przez przekaz
niki do punktów X, Y, Z. Oczy- warcie tranzystora T1 przez obwód R3, głośności, zmniejszonej głośności i całko-
wiście punkty te dołączone są do punktów R4 i kondensator filtrujący C2. Tranzystor wite wyłączenie głośnika. Wartość R1
Y, Z i jednego z punktów X centralki; po- uruchamia przekaz
nik i mikrofon zostaje dobrano drogą prób.
dobnie jak punkty obwodu zasilania P, O. połączony do punktów Y i Z. Naciśnięcie przycisku S1 przełączy
Z drugiej strony każdy tor ma wyjścia Praca systemu przy naciśnięciu kilku aparat z odbioru na nadawanie. Ponieważ
oznaczone A i B prowadzące przez linie przycisków nie wymaga komentarza. pierwotny sygnał z mikrofonu jest nie-
połączeniowe do aparatów. Schemat ideowy aparatu abonenckie- wielki i byłby podatny na zakłócenia,
Jak się łatwo domyślić, w stanie spo- go jest pokazany na rysunku 4. Ponieważ wprowadzono wzmacniacz sygnału
czynku przekaz
niki nie pracują. Przebiegi pokazany układ wymaga odpowiedniej z tranzystorem T1. Elementy R3, R4, R5
zmienne z wyjścia wzmacniacza (czyli biegunowości napięcia stałego (połączo- i C3 polaryzują tranzystor. Rezystor R5
z punktu Y) są podawane przez rezystory ne punkty A i B bloku przekaz
ników i apa- jest konieczny, by zapewnić odpowiednie
R1 i bierne styki przekaz
ników, przez ratu), zastosowano wskaz
nik niewłaści- napięcie między punktami A i B linii. Bez
punkt A na głośnik aparatu abonenckiego wego podłączenia aparatu z czerwoną niego napięcie to wynosiłoby około 2V
(włączony w szereg z kondensatorem), diodą D2 włączoną przez zwykłą diodę i byłoby za małe do poprawnej pracy mik-
i z powrotem przez punkt B i kondensator D1. Wskaz
nik ten jest potrzebny tylko rofonu elektretowego Mikr.
C3 do masy. W punkcie A i w punkcie podczas montażu systemu, potem w cza- Wzmocnienie wzmacniacza mikrofo-
X napięcie jest równe dodatniemu napię- sie pracy dioda D2 oczywiście nigdy nie nowego wyznaczone jest między innymi
ciu zasilania, co właściwie polaryzuje kon- będzie świecić. Sprawa właściwej biegu- wartością rezystora R2, ale głównie do re-
densatory C10...C13 w części centralo- nowości jest ważna, ponieważ przy od- gulacji poziomu sygnału wysyłanego w li-
wej. Rezystory R1 są konieczne między wrotnym włączeniu aparatu kondensator nię służy potencjometr montażowy PR1.
innymi dlatego, by przy włączeniu do jed- C1 w aparacie może się uszkodzić, a na- Potencjometr ten przewidziano na wypa-
nego wyjścia wzmacniacza dziesięciu wet eksplodować. Dlatego nawet dek, gdy poszczególne egzemplarze mik-
głośników 8-omowych, całkowita opor- w obecności diod D1 i D2 nie należy po- rofonów miałyby zdecydowanie różną
ność obciążenia nie była mniejsza niż 2&!. zostawiać na dłużej aparatu włączonego czułość. Mikrofony użyte w modelu miały
Dodatkowo rezystory R1 umożliwiają po- do linii odwrotnie. zbliżoną czułość i nie trzeba było indywi-
prawną pracę systemu także podczas Działanie aparatu jest bardzo proste. dualnie korygować wzmocnienia poszcze-
przypadkowego zwarcia jednej z linii, za- Przełącznik S1 raczej powinien być prze- gólnych torów. Jednak wśród tanich mik-
pobiegając bezpośredniemu zwarciu wy- łącznikiem niestabilnym, powracającym rofonów elektretowych (cena poniżej 1zł)
jścia wzmacniacza mocy. samoczynnie do położenia spoczynkowe- zdarzają się egzemplarze uszkodzone lub
W stanie spoczynku wejście przed- go, ale może też być zwykłym przełączni- mające wyjątkowo małą czułość.
wzmacniacza, czyli punkty Y i Z nie są po- kiem dwupozycyjnym. W położeniu spo- Szczegółowe wskazówki dotyczące
łączone z żadnym z
ródłem sygnału i tym czynkowym głośnik jest dołączony do linii montażu i uruchomienia zostaną podane
samym w głośnikach panuje cisza. przez kondensator C1, a więc w linii na w następnym numerze EdW.
Naciśnięcie przycisku w jednym z apa- pewno nie będzie wtedy płynął prąd stały.
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
ratów powoduje dołączenie mikrofonu Przełącznik S2 i rezystor R1 przewi- Piotr Górecki
Z
b
i
g
n
i
e
w
O
r
ł
o
w
s
k
i
i przepływ prądu stałego przez rezystory dziano do skokowej regulacji głośności. Zbigniew Orłowski
R2 i R5 odpowiedniego kanału. Spadek Zastosowanie tu przełącznika trzypozy-
14 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/98