uniwersalny wzmacniacz głośnikowy - universal loudspeaker amplifier







Zbigniew
Faust "Uniwersalny wzmacniacz głośnikowy"
Radioamator
i Krótkofalowiec 12/1971




    
Opisany tu wzmacniacz odznacza się dobrymi parametrami i może mieć
bardzo szerokie zastosowanie. Pięć różnych wejść umożliwia dołączenie
do niego praktycznie wszystkich źródeł sygnału, z którymi ma do
czynienia radioamator, a sięgająca do 10W moc wyjściowa pozwala na
nagłośnienie większych pomieszczeń.

Dane techniczne




Wejścia: mikrofonowe, z odbiornika radiofonicznego, z przystawki UKF, z magnetofonu oraz gramofonu elektrycznego.


Przełącznik: mowa-muzyka.


Regulacja barwy dźwięku: w zakresie 32dB, oddzielna dla niskich i wysokich tonów.



Pasmo przenoszenia: 20Hz÷20kHz Ä… 2dB.



Moc wyjściowa: znamionowa 6W, maksymalna 10W.



Współczynnik zniekształceń nieliniowych poniżej 0,5%.



Zasilanie z sieci 220V/50Hz.


Opis konstrukcji

     Jak widać na schemacie ideowym
(rys.1),
uniwersalny wzmacniacz głośnikowy składa się z czterech kanałów
wejściowych, dwustopniowego wzmacniacza wstępnego wraz z układem
korekcji barwy dźwięku, stopnia odwracającego fazę, stopnia końcowego w
układzie przeciwsobnym klasy AB oraz zasilacza sieciowego.
     Pierwszy kanaÅ‚ wejÅ›ciowy skÅ‚ada siÄ™ z
jednostopniowego wzmacniacza mikrofonowego z lampÄ… L1 i jest
przystosowany do przyłączenia mikrofonu dynamicznego (np. typu AMD-106
lub AMD-111 produkcji krajowej). Aby zmniejszyć poziom szumów tego
stopnia, napięcie anodowe jest dodatkowo filtrowane przez R3C5. Z obwodu anodowego lampy L1 wzmocnione napięcie mikrofonowe przechodzi przez kondensator sprzęgający
C9 do regulatora siły dźwięku R9.
     Drugi kanaÅ‚ wejÅ›ciowy wraz z lampÄ… L2a ma dwa
gniazda wejściowe przeznaczone do przyłączenia odbiornika
radiofonicznego i przystawki UKF. Do gniazda We3 zostajÄ… doprowadzone
napięcia zasilające przystawkę UKF. Sygnał z diody detekcyjnej
radioodbiornika po wzmocnieniu przez lampÄ™ L2a zostaje doprowadzony do
regulatora siły dźwięku R11. Impedancja wejściowa drugiego kanału wynosi około 50K.
     Trzeci i czwarty kanaÅ‚ nie zawierajÄ… stopni
wzmacniających. Sygnał z magnetofonu lub gramofonu elektrycznego
przedostaje się przez kondensatory sprzęgające wprost do regulatorów
siÅ‚y dźwiÄ™ku R12 i R13.     
Regulatory siły dźwięku poszczególnych kanałów wejściowych są
przyłączone poprzez filtry RC do dwustopniowego wzmacniacza wstępnego z
lampami L2b i L3a. Filtry RC (100pF, 510K) mają za zadanie zapobiegać
sprzężeniom między kanałami. Przełącznik "mowa
muzyka", oznaczony
symbolem W1, w położeniu "otwarte" tłumi niskie tony o około 10dB.
Dwustopniowy wzmacniacz wstępny zawiera ponadto układ korekcji barwy
dźwięku. Za pomocą potencjometru R26, można regulować wzmocnienie tonów wysokich w zakresie od -16dB do +16dB, a potencjometrem
R24 tony niskie w tym samym zakresie.
     NastÄ™pnym czÅ‚onem wzmacniacza jest stopieÅ„
odwracający fazę (lampa L3b). Zastosowano układ katodyny, w którym
napięcia na oporniku R37 jest w fazie z napięciem wejściowym, podczas gdy napięcie na oporniku
R34 w obwodzie anodowym jest przesunięte w fazie o 180 stopni. Potencjometr
R25 służy do zrównania wartości oporu obciążenia anodowego i oporu katodowego
(R37).
     StopieÅ„ koÅ„cowy wzmacniacza (lampy L4 i L5)
wykonano w układzie przeciwsobnym klasy AB. W obwodzie siatki
sterującej każdej z lamp umieszczono antyparazytowe oporniki R41 i R42. Wartość oporników upływowych
nie powinna być większa od podanej: 0,75M. Aby można było ustawić
jednakową wartość prądu anodowego w obu lampach końcowych w układzie
zostały zastosowane oporniki katodowe o regulowanym oporze
(potencjometry R43 i R44). Dla uzyskania dobrego odtwarzania niskich tonów zaleca się stosować
100µF. Wtórne uzwojenie transformatora gÅ‚oÅ›nikowego Tr1 jest poÅ‚Ä…czone gaÅ‚Ä™ziÄ… sprzężenia zwrotnego (opornik
R32)
z obwodem katodowym lampy L3a. Takie rozwiÄ…zanie zapewnia zmniejszenie
współczynnika zniekształceń nieliniowych wzmacniacza do wymaganej
wartoÅ›ci.      Zasilacz sieciowy skÅ‚ada siÄ™ z
prostownika pełnookresowego oraz filtru. Cztery diody półprzewodnikowe
D1÷D4 poÅ‚Ä…czone w ukÅ‚adzie mostkowym prostujÄ… napiÄ™cie zmienne z
wtórnego uzwojenia transformatora sieciowego Tr2. Filtr prostownika
zawiera dławik oraz dwa kondensatory elektrolityczne. Do zasilania
włókien żarzenia lamp wzmacniacza służy oddzielne uzwojenie na
transformatorze sieciowym. Równolegle do uzwojenia żarzeniowego jest
włączony potencjometr R40, którego suwak połączono z masą. Przesuwając suwak osiąga się minimum poziomu przydźwięku sieci we wzmacniaczu.


Spis elementów



Oporniki
R1, R5, R19, R33
1M/0,25W, masowy OWS
R2, R20
51K/0,5W, masowy OWS
R3, R37
0,1M/0,5W, masowy OWS
R4
0,3M/0,25W, masowy OWS
R6
2K/0,25W, masowy OWS
R7
1,5M/0,25W, masowy OWS
R8, R22
1,6K/0,25W
R9, R11, R12, R13
potencjometr 1M/0,5 W/C, masowy PA-101
R10
0,15M/0,5W, masowy OWS
R14, R15, R16, R17
0,51M/0,25W, masowy OWS
R18
5,1M/0,25W, masowy OWS
R21, R31
0,2M/0,5W, masowy OWS
R23, R25
0,1M/0,125W, masowy OWS
R24. R26
potencjometr 1M/0,5W/A, masowy PA-101
R27
10K/0,125W, masowy OWS
R28
10M/0,25W, masowy OWS
R30
10K/0,5W, masowy OWS
R32
5,1K/0,125W, masowy OWS
R34
68K/0,5W, masowy OWS
R35
potencjometr 50K/0,25W/A, nastawny PR-104
R36
2,2K/0,25W, masowy OWS
R38, R39
0,75M/0,25W, masowy OWS
R40
potencjometr 100omów/2W, drutowy DP-101
R41, R42
1K/0,125W, masowy OWS
R43, R44
potencjometr 270omów/2W, drutowy DP-101
R45, R46
100omów/0,25W, masowy OWS

Kondensatory
C1
0,01µF/400V, styrofl. KSF
C2, C3, C4, C10
0,047µF/400V, styrofl. KSF
C5
50µF/350V, elektrolit. KEN
C6, C19
0,25µF/400V, papier. KBG-M1
C7
20µF/25V, elektrolit. KES
C8
0,02µF/200V, papier. KBG
C9, C15, C23, C24
0,02µF/400V, styrofl. KSF
C11÷C14
100pF/250V, styrofl. KSF
C16
1000pF/250V, styrofl. KSF
C17
32µF/350V, elektrolit. KEN
C20, C25
2400pF/250V, styrofl. KSF
C21
20pF/500V, ceram. KCP
C22
160pF/500V, ceram. KCR
C26
50µF/25V, elektrolit. KES
C27÷C29
0,1µF/400V, styrofl. KSF
C30, C31
100µF/15V, elektrolit. KES
C32
0,5µF/600V, papier. KBG-MP
C33, C34
4700pF/1000V, papier. KP
C35, C36
50µF/450V, elektrolit. KEN

Lampy
L1
EF86
L2, L3
ECC83
L4, L5
EL84

Diody
D1÷D4
półprzewodnikowe DZG7 lub prostowniki selenowe typu SPS-6B-250-C-100

Transformatory
Tr1
wyjściowy T4-C-4247-072-1 stosowany we wzmacniaczu stereofonicznym typu W-600
Tr2
sieciowy typu TS-6071-6076 stosowany w radioodbiorniku
"Carmen-Stereo". Może być także wykonany samodzielnie. Rdzeń o średnicy
11,5cm2, na który należy nawinąć następujące
uzwojenia: pierwotne
880 zwojów drutu średnicy 0,4mm w emalii; wtórne
anodowe
840 zwojów drutu średnicy 0,35mm w emalii; wtórne żarzeniowe

28 zwojów drutu średnicy 1,1mm w emalii.

Inne
DÅ‚1
dławik filtru zasilacza typu C-4245-212 od odbiornika RV "Turkus", "Szmaragd"
GÅ‚
głośnik dynamiczny, szerokopasmowy GDS-30/10 lub kolumna
głośnikowa, stosowana do wzmacniacza stereofonicznego typu W-600


Montaż
    
Wzmacniacz montuje siÄ™ na chassis o rozmiarach 360x220x50mm, wykonanym
z blachy aluminiowej o grubości 2mm lub stalowej o grubości 1mm. Na
części chassis zwróconej ku przedniej stronie wzmacniacza, umieszcza
się lampy elektronowe, w drugim rzędzie transformatory, dławik i
kondensatory elektrolityczne (rys. 2). Między tymi elementami można
umieścić potencjometry R40, R43, R44 wymagające jednorazowego ustawienia podczas uruchamiania układu. Natomiast regulatory siły głosu
R9, R11, R12, R13 i barwy dźwięku
R24, R26, wyłączniki W1, W2
oraz gniazda wejściowe powinny znaleźć się na płycie czołowej
wzmacniacza. Szczególną uwagę należy zwrócić na wykonanie układu
korekcji barwy dźwięku, który montuje się na płytce bakelitowej o
długości 100mm i szerokości 20mm (rys.3), umieszczonej między
potencjometrami R24, R26. Elementy układu korekcji powinny być wlutowane możliwie ściśle na płytce, a doprowadzenia do kondensatorów
C18, C24 wykonane przewodem w ekranie.
     PoÅ‚Ä…czenia miÄ™dzy poszczególnymi elementami
wzmacniacza, czyli okablowanie wzmacniacza wykonuje się od wewnętrznej
strony chassis. Większość oporników i kondensatorów można przymocować
na listwie bakelitowej o szerokoÅ›ci 60mm i dÅ‚ugoÅ›ci 300÷350mm,
przykręconej do chassis na odstępnikach. Rozmieszczenie elementów oraz
wszystkie połączenia należy wykonać zgodnie z ogólnymi zasadami montażu
wzmacniaczy, aby uniknąć sprzężeń wywołujących szumy i gwizdy podczas
pracy wzmacniacza.

Rys. 2. Szkic montażowy chassis wzmacniacza


Rys. 3. Sposób zmontowania układu korekcji barwy dźwięku
    
Wzmacniacz może być umieszczony w obudowie, której zaprojektowanie
pozostawia siÄ™ uznaniu konstruktorów.     
Zestaw głośnikowy powinien stanowić oddzielną całość, połączoną ze
wzmacniaczem za pomocą kabla. Można wykorzystać jedną z kolumn
głośnikowych od wzmacniacza stereofonicznego typu W-600 produkcji
krajowej, lub wykonać samodzielnie opierając się na rozwiązaniu
konstrukcyjnym takiej kolumny.
Zbigniew Faust, na
podstawie Funktechnik 22/1960
(RiK12/1971)




[artykuły]




©
2000-2003
FonAr Sp. z o.o. e-mail: [e-mail]