2360
Wzmacniacz
Wzmacniacz
do aktywnej
do aktywnej
kolumny głośnikowej
kolumny głośnikowej
Do czego to służy? fakt, że koszt elementów potrzebnych do wodu drukowanego i po zmontowaniu
Nie tak dawno, w artykule opisującym budowy zwrotnicy aktywnej jest nieporów- układu przystąpiłem do jego testowania.
budowę wzmacniacza do  kina domowe- nywalnie niższy, niż koszt zakupu odpowie- Wyniki testów okazały się na tyle obiecują-
go , pozwoliłem sobie wyrazić opinię, że dniej jakości kondensatorów i dławików ce, że postanowiłem nie zwlekając przeka-
budowa kolumn głośnikowych w warun- niezbędnych do wykonania biernej zwrotni- zać opis wykonanego wzmacniacza moim
kach amatorskich jest przedsięwzięciem cy głośnikowej. Ponadto w porównaniu ze Czytelnikom.
skazanym z góry na niepowodzenie. Rze- zwrotnicami biernymi filtry aktywne mają Jednak wzmacniacze i zwrotnica aktywna
czywiście, takie jest moje zdanie, ale ... nie jeszcze inne zalety, jak na przykład pomijal- to nie wszystko, co jest potrzebne do wyko-
zgadzam się z nim! A właściwie w dalszym nie małe straty mocy i brak jakichkolwiek nania kolumny głośnikowej. Potrzebna jest
ciągu utrzymuję, że budowa klasycznego problemów z przesunięciem fazowym sy- także solidnie wykonana obudowa o odpo-
zespołu głośnikowego, wyposażonego gnału. W przypadku wymiany głośnika na wiednich parametrach, której zaprojektowa-
w bierne filtry kierujÄ…ce dz
więki o właści- inny, dopasowanie charakterystyki filtru do nie i wykonanie nie jest bynajmniej sprawą
wych częstotliwościach do odpowiednich parametrów głośnika sprowadza się zwykle prostą. I tu także pomogła mi lektura cieka-
głośników jest dla nas zbyt trudna. Wykona- do wymiany kilku kondensatorków, a nie wego miesięcznika jakim jest Elektor Elek-
nie w warunkach amatorskich dławików przewijania dławików lub wymiany ko- tronik. W jednym z ostatnich numerów pol-
o odpowiednich, bardzo wysokich parame- sztownych kondensatorów bipolarnych. skiej edycji tego pisma znalazłem nie tylko
trach jest z pewnością mało realne. Zdoby- Do rozpoczęcia prac nad budową ak- opis ciekawej kolumny głośnikowej, nadają-
cie kondensatorów bipolarnych o dużych tywnej kolumny głośnikowej skłoniła mnie cej się do budowy w warunkach amatorskich.
pojemnościach także nie należy do łatwych przede wszystkim lektura ... katalogu firmy Zamieszczono tam także opisy kilku kolumn
zadań, a i obliczenie parametrów zwrotnic SGS-THOMPSON. Potrzebowałem uzy- produkcji renomowanych firm, z których
może niejednego amatora (zawodowca też!) skać jakieś dane na temat popularnej koń- przynajmniej dwie nadają się do amatorskiej
przyprawić o ból głowy. Co zatem należy cówki mocy typu TDA2030 i po uzyskaniu realizacji.
zrobić, jeżeli jakieś zadanie jest niewyko- potrzebnych informacji zacząłem dalej Mamy więc wszystko, czego potrzebowa-
nalne? To proste, należy  obejść bokiem przeglądać katalog. Zaowocowało to na- liśmy. Zapoznam Was za chwilę z konstruk-
trudności i zastosować równoważne rozwią- tknięciem się na bardzo ciekawą aplikację, cją trójpasmowego wzmacniacza do kolum-
zanie alternatywne. Takim rozwiązaniem firmowaną przez SGS. Był nią kompletny ny aktywnej i podam podstawowe dane doty-
jest zbudowanie głośnikowej zwrotnicy ak- wzmacniacz do kolumny aktywnej, zreali- czące współpracującej z naszym urządze-
tywnej, a właściwie całego zespołu wzmac- zowany z wykorzystaniem trzech scalo- niem kolumny głośnikowej. Natomiast
niaczy zasilających głośnik nisko-, średnio- nych wzmacniaczy mocy typu TDA2030, w sprawie szczegółów wykonania obudowy
i wysokotonowy w kolumnie. Wykonanie a więc elementów bardzo tanich i łatwych kolumny i doboru głośników odsyłam Was
takiego układu nie przekracza z pewnością do zdobycia. Prostota tego wyjątkowo cie- do lektury numeru 1/98 Elektora Elektronika
możliwości nawet niezbyt zaawansowanego kawego układu tak mnie urzekła, że prawie (dostępny jako egzemplarz archiwalny
konstruktora. Nie bez znaczenia jest też natychmiast zaprojektowałem płytkę ob- w ofercie AVT).
Elektronika dla Wszystkich
82
Zanim jednak przejdziemy do opisu pro-
ponowanej konstrukcji, zapoznajmy siÄ™ z jej
podstawowymi parametrami technicznymi.
Maksymalna moc kanału niskotonowego:
40W/4&! (moc muzyczna)
Maksymalna moc kanału średniotonowego:
25W/4&! (moc muzyczna)
Maksymalna moc kanału wysokotonowego :
15W/4&! (moc muzyczna)
Częstotliwości podziału: 300Hz i 3kHz
Zniekształcenia nieliniowe dla wszystkich kana-
łów: 0,06% przy 2/3 maksymalnej mocy wyjściowej
Napięcie zasilania: 36VDC
Jak więc widzicie, maksymalna suma-
ryczna moc wyjściowa naszej kolumny nie
może przekroczyć 80W. W warunkach do-
mowych moc taka jest jednak całkowicie wy-
starczająca, nawet po uwzględnieniu ko-
niecznej  rezerwy mocy wzmacniaczy. Ko-
lumna taka, a właściwie dwie kolumny nada-
Wykaz elementów
Kondensatory
C1, C2, C8, C11,C23 . . . . . . . . . . . . . . . . . .220nF
C
1
,
C
2
,
C
8
,
C
1
1
,
C
2
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
0
n
F
C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2200µF/40
C
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
0
0
µ
F
/
4
0
C4, C9, C13, C20 . . . . . . . . . . . . . . . . .100µF/25
C
4
,
C
9
,
C
1
3
,
C
2
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
µ
F
/
2
5
C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18nF
C
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
8
n
F
C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33nF
C
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
3
n
F
C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1µF/25V
C
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
µ
F
/
2
5
V
C10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220µF/25
C
1
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
0
µ
F
/
2
5
C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47µF/25
C
1
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
µ
F
/
2
5
C14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1,8nF
C
1
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
,
8
n
F
C15, C18, C19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3,3nF
C
1
5
,
C
1
8
,
C
1
9
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
,
3
n
F
C17, C16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF
C
1
7
,
C
1
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
n
F
C22, C21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4700µF/50
C
2
2
,
C
2
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
0
0
µ
F
/
5
0
Rezystory
R1, R2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1,5/5W
R
1
,
R
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
,
5
/
5
W
R3, R10, R12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1/0,5W
R
3
,
R
1
0
,
R
1
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
/
0
,
5
W
R4, R17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3,3k&!
R
4
,
R
1
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
,
3
k
&!
R5, R16, R19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100/0,5W Rys. 1 Schemat elektryczny
R
5
,
R
1
6
,
R
1
9
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
/
0
,
5
W
Podstawowe parametry
R6, R7, R9,R14,R15, R21,R22, R23 . . . . . . . .22k&!
R
6
,
R
7
,
R
9
,
R
1
4
,
R
1
5
,
R
2
1
,
R
2
2
,
R
2
3
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
k
&!
ją się znakomicie do zastosowania jako elektryczne układu TDA2030
R8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .680&!
R
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6
8
0
&!
główne zestawy głośnikowe podczas realiza- Napięcie zasilania: +/-6V ... +/-22V
R11, R13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,2k&!
R
1
1
,
R
1
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
,
2
k
&!
cji kina domowego, a także mogą być dosko- Prąd spoczynkowy: 50 ...80mA
R18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6,8k&!
R
1
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6
,
8
k
&!
&!
nałym elementem wykonawczym typowego Moc wyjściowa przy obciążeniu 4&!,
R20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12k&!
R
2
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
2
k
&!
zestawu HiFi stereo. 2x19V: 18W
Półprzewodniki
&!
Moc wyjściowa przy obciążeniu 8&!,
BR1 mostek prostowniczy 3A
B
R
1
m
o
s
t
e
k
p
r
o
s
t
o
w
n
i
c
z
y
3
A
Jak to działa? 2x19V: 12W
D1, D2, D3, D4, D5, D6 . . . . . . . . . . . . . . .1N4001
D
1
,
D
2
,
D
3
,
D
4
,
D
5
,
D
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
N
4
0
0
1
Na rysunku 1 został przedstawiony sche- Pasmo przenoszenia: 10Hz ... 100kHz
IC1, IC2, IC3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TDA2030
I
C
1
,
I
C
2
,
I
C
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
T
D
A
2
0
3
0
mat elektryczny trzech wzmacniaczy zasila- Zniekształcenia harmoniczne przy
T1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BD911
T
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B
D
9
1
1
&!
jących kolumnę głośnikową wraz z potrzeb- ą0,1 ... 10W/4&!: 0,03%
T2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BD912
T
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B
D
9
1
2
nymi do ich prawidłowego działania filtrami. Zabezpieczenia: przeciwzwarciowe
Pozostałe
Mam nadzieję, że podzielicie moją opinię na i przed przeciążeniem termicznym
CON1, CON2, CON3, CON4, CON5 ARK2*
C
O
N
1
,
C
O
N
2
,
C
O
N
3
,
C
O
N
4
,
C
O
N
5
A
R
K
2
*
temat prostoty i elegancji tego rozwiÄ…zania Obudowa: Pentawatt5
5 podkładek izolacyjnych mikowych lub silikono-
5
p
o
d
k
Å‚
a
d
e
k
i
z
o
l
a
c
y
j
n
y
c
h
m
i
k
o
w
y
c
h
l
u
b
s
i
l
i
k
o
n
o
(mogę tak twierdzić, ponieważ nie jestem je-
wych
w
y
c
h
go autorem). Głównymi elementami układu W naszym układzie trzy TDA2030 zosta-
5 tulejek izolacyjnych
5
t
u
l
e
j
e
k
i
z
o
l
a
c
y
j
n
y
c
h
są trzy układy scalone typu TDA2030, peł- ły wykorzystane nie tylko jako końcówki
CON1, CON2 i CON3 nie wchodzą w skład kitu niące jednocześnie funkcje wzmacniaczy mocy, ale także jako aktywne elementy
C
O
N
1
,
C
O
N
2
i
C
O
N
3
n
i
e
w
c
h
o
d
z
Ä…
w
s
k
Å‚
a
d
k
i
t
u
mocy i elementów filtrów aktywnych roz- trzech filtrów: dolnoprzepustowego, środko-
dzielających pasmo akustyczne na trzy woprzepustowego i górno przepustowego.
podzakresy. Przyjrzyjmy się więc bliżej  bo- Wzmacniacz IC1 pracuje w układzie wzmac-
Komplet podzespołów z płytką jest
haterowi dnia , nieco już leciwemu układowi niania tonów niskich, przenosząc dz
więki
dostępny w sieci handlowej AVT jako
TDA2030. o częstotliwości mniejszej od 300Hz. W tym
kit szkolny AVT - 2360
Elektronika dla Wszystkich
83
pasmie akustycznym przenoszone są najwięk-
sze moce i dlatego wzmacniacz ten został wy-
posażony w  dopalacz zbudowany na tranzy-
storach T1 i T2. Wzmacniacz IC2 wraz z ukła-
dem podwójnego filtru o charakterystyce
środkowoprzepustowej odpowiedzialny jest
za przekazanie do głośnika dz
więków o po-
średnich częstotliwościach, od 300Hz do
3kHz. Wzmacniacz IC3 jest najmniej obciÄ…-
żonym fragmentem układu, ponieważ prze-
nosi jedynie najwyższą część pasma aku-
stycznego, powyżej 3kHz.
Zastosowane w układzie filtry są filtrami
Buttherwortha drugiego rzędu. To co napi-
sałem o częstotliwościach podziału pasma
akustycznego nie oznacza, że podział ten
dokonywany jest idealnie równo, jakby
 cięcia nożem . W rzeczywistości pasma styku elementu półprzewodnikowego z ra- Rys. 2 Schemat montażowy
akustyczne zachodzÄ… lekko na siebie, co diatorem.
umożliwia uzyskanie doskonałych efektów Po prowizorycznym przykręceniu tranzy-
akustycznych. storów i układów scalonych do radiatora nym wynoszącym 24VAC i mocy min.
Układ zasilany jest z wewnętrznego zasi- wkładamy ich końcówki lutownicze we wła- 100W.
lacza zbudowanego z wykorzystaniem pro- ściwe otwory w płytce drukowanej i po do- Otwarta pozostaje jeszcze sprawa wyko-
stownika pełnookresowego BR1. Wyprosto- kładnym wyrównaniu radiatora względem nania kolumn głośnikowych, z którymi nasze
wane napięcie wygładzane jest za pomocą płytki (konieczne jest zachowanie kąta pro- wzmacniacze będą współpracować. W EdW
kondensatorów C21 i C22. Do wejścia stego pomiędzy tymi elementami), lutujemy. nie zajmujemy się opisywaniem prac mecha-
CON4 należy dołączyć transformator siecio- Kolejną czynnością będzie mocne dokręce- nicznych lub stolarskich i dlatego też odsy-
wy o napięciu na uzwojeniu wtórnym wyno- nie elementów półprzewodnikowych do ra- łam Was do lektury wspomnianego wyżej ar-
szącym 24V. Uzyskamy w ten sposób napię- diatora, a następnie wlutowanie w płytkę du- tykułu w Elektorze Elektroniku. Szczególnie
cie stałe o wartości ok. 36V, bezpieczne dla żych kondensatorów elektrolitycznych. polecałbym Wam wykonanie  naściennego
układów i umożliwiające uzyskanie pełnej Mam nadzieję, że wykonane przez Was zespołu głośnikowego opisanego w tym nu-
mocy wyjściowej. układy odziedziczą cechy prototypu i  od- merze EE. Znajdziecie tam też szczegółowy
palą od razu, bez jakiejkolwiek regulacji opis budowy kolumny głośnikowej TOLO-
Montaż i uruchomienie i poprawek. Zawsze jednak powtarzam, że MEO produkcji znanej niemieckiej firmy IT.
Na rysunku 2 została pokazana mozai- tylko ten się nigdy nie myli, kto nic nie ro- Kolumna ta wyjątkowo dobrze nadaje się do
ka ścieżek płytki obwodu drukowanego, bi. W pośpiechu spowodowanym chęcią jak odtworzenia w warunkach amatorskich, a za-
wykonanego na laminacie jednostronnym, najszybszego usłyszenia efektów swojej mieszczone w artykule szczegółowe rysunki
oraz rozmieszczenie na niej elementów. pracy łatwo o pomyłkę i dlatego też polecał- techniczne pozwolą na samodzielne wykona-
Montaż wszystkich elementów z wyjąt- bym użyć za pierwszym razem zasilacza nie odpowiednio zwymiarowanych kształtek
kiem układów scalonych i tranzystorów z ograniczeniem prądowym lub ograniczyć lub zlecenie tych prac do wykonania zakła-
wykonujemy w typowy sposób, rozpoczy- prąd pobierany z zasilacza wbudowanego dowi usługowemu. Opisy budowy kolumn
nając od wlutowania w płytkę dwóch zwo- w układ. Możemy to uczynić włączając zamieszczane były także w Elektronice Prak-
rek, rezystorów, a kończąc na elementach w szereg z wtórnym uzwojeniem transfor- tycznej oraz w wielu innych pismach dla
o średnich gabarytach. Celowo napisałem, matora sieciowego rezystor 100 ... elektroników.
że pierwszą fazę montażu musimy zakoń- 200&!/10W. Przy takim zasilaniu sprawdza-
czyć na wlutowaniu elementów o średnich my, czy napięcie na wyjściach głośniko- Zbigniew Raabe
wymiarach, ponieważ z montażem dużych wych jest dokła-
kondensatorów elektrolitycznych musimy dnie równe poło-
REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA
chwilę zaczekać. wie napięcia zasi-
Po wlutowaniu w płytkę wyżej wymie- lania. Następnie
ZESTAW STARTOWY-WZMACNIACZEOPERACYJNE
nionych elementów przystępujemy do podłączamy gło-
Z OFERTY AVT
zmontowania w jedną całość płytki z ele- śniki i wysterowy-
mentami i radiatora. Po dokładnym zazna- wując wzmacniacz
czeniu otworów w radiatorze, wiercimy je słabym sygnałem
wiertłem o średnicy 3mm. Następnie lekko sprawdzamy obe-
przykręcamy układy scalone do radiatora, cność dz
więku
nie zapominając o obligatoryjnym za- w głośnikach. Je-
stosowaniu podkładek i tulejek izolacyj- żeli te próby wy-
nych. Niezastosowanie tych elementów padną pomyślnie,
prowadziłoby do powstania totalnej ka- to możemy już
tastrofy, czyli zwarcia w układzie, które bezpośrednio dołą-
zakończyłoby się uszkodzeniem co naj- czyć do układu
Cena 30zł
mniej kilku elementów. Nie zapominaj- transformator sie-
my także o zastosowaniu pasty silikono- ciowy o napięciu
Informacje dotyczące zamawiania towarów na stronie 105.
wej zmniejszającej opory termiczne na na uzwojeniu wtór-
Elektronika dla Wszystkich
84
Do podanej ceny należy doliczyć 22% VAT.