NBI
N
N I
N I
NBI
NBI
NBI
MOSTY
Oprócz znajomości sztuki inżynierskiej konstrukcja wymagała wizji i odwagi w projektowaniu
Magiczny most Golden Gate
Krzysztof Dąbrowiecki
Widok mostu od strony północnej, fot. K. Dąbrowiecki
techniczne granice i torowały drogę dla realizacji przedsięwzięć,
zdawałoby się, niemożliwych.
Ogromnym entuzjastą, zwolennikiem i niestrudzonym promo-
torem idei budowy mostu nad Golden Gate był Joseph B. Strauss
(1870 1938), póz
niejszy główny inżynier budowy. Idea ta stała
się dla Straussa celem i wyzwaniem życiowym. Był pierwszym,
który w 1921 r. złożył propozycję budowy mostu. Początkowo,
według jego pomysłu, było to rozwiązanie mostu hybrydowego,
wspornikowo-wiszącego, póz
niej wersja mostu wiszącego projektu
Cieśnina Golden Gate przed rozpoczęciem budowy mostu w 1933 r., z
ródło: Mu- Leona S. Moisseiffa (1872 1943). Koncepcja mostu wiszącego,
zeum Miasta San Francisco zaproponowana w raporcie przygotowanym dla Straussa w 1925 r.
przez tego jednego z najwybitniejszych projektantów mostów
Podobnie jak Nowego Jorku nie można sobie dzisiaj wyobrazić bez wiszących XX w., z małymi modyfi
kacjami stanowiła póz
niej
Brooklyn Bridge, tak i San Francisco bez Golden Gate Bridge. Obie podstawę projektu budowy obecnego mostu Golden Gate. Zna-
konstrukcje stały się symbolem i magnesem turystycznym dla obu komitym uzupełnieniem zespołu inżynierskiego dla realizacji
tych miast, leżących po przeciwnych stronach rozległego amery- nowatorskiej wizji Moisseiffa byli Charles A. Ellis (1876 1949),
kańskiego kontynentu. Budowane w innych okresach, Brooklyn główny projektant mostu i Irving F. Morrow (1884 1952), kon-
Bridge w latach 1869 1883, Golden Gate Bridge w latach 1933 1937, sultant architektoniczny.
stanowiły dla inżynierów i budowniczych wyzwanie techniczno- Charles A. Ellis, zatrudniony w latach 1922 1931 w firmie Strauss
technologiczne o niespotykanej dotychczas skali. Obie konstrukcje Bascula Bridge Company, był profesorem inżynierii konstrukcji
wymagały, oprócz znajomości sztuki inżynierskiej, również wizji i mostów na Uniwerstecie Illinois i, oprócz akademickiego, miał
i odwagi w projektowaniu. Brooklyn Bridge i Golden Gate Bridge, również doświadczenie praktyczne, wyniesione z firm mostowych
choć różne od siebie pod wieloma względami, to w równym stopniu Dominion Bridge Company i American Bridge Company. Z jego
są fascynujące, magiczne, inspirujące i interesujące pod względem udziałem i przy jego bezpośrednim nadzorze był wykonywany,
konstrukcyjnym. Oba projekty przekraczały w ówczesnym czasie a następnie skonsultowany z Moisseiffem i zaakceptowany przez
8 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Styczeń  Luty 2009
Wjazd na most od strony San Francisco, fot. K. Dąbrowiecki
komisję projekt mostu Golden Gate. Oto jak w liście do Straussa,
Ammanna (inżynier konsultant) i Derletha (inżynier konsul-
tant) oceniał Moisseiff wykonaną przez Ellisa pracę projektową
mostu:
 Panowie, zgodnie z naszą umową podczas spotkania Zarządu
Inżynierów Konsultantów w Chicago 11 i 12 czerwca 1930, ja i mój
personel pod moim kierownictwem uważnie przeegzaminowali-
śmy i sprawdziliśmy projekt mostu Golden Gate, przygotowany
przez Strauss Engineering Corporation pod kierunkiem Pana
Charlesa A. Ellisa. Sprawdziłem również szacunkowe wielkości
dla tego projektu oraz szacunkowy koszt. W tym celu Pan Ellis
przedłożył mi 41 rysunków razem z fotokopiami jego obliczeń
i ocen. [...] Mam tę sposobność wyrazić moje zadowolenie, że praca
wykonana przez Pana Ellisa i pod jego kierunkiem personel Strauss
Engineering Corporation pokazuje troskliwą rozwagę zawartych Falowe osłony blachowe i stopniowane podparcia portali, fot. K. Dąbrowiecki
problemów i przedstawia dobry, wykonalny projekt mostu 1.
Splot zdarzeń, których genezą były ambicje Straussa i osobiste projektowania zajmował się mostem Golden Gate. Z tego powodu
urazy polegał na tym, że nazwisko Charlesa A. Ellisa nie fi
guruje należało mu się oficjalne uznanie.
ani w końcowym raporcie głównego inżyniera, ani na tablicy bu- Leon S. Moisseiff należał do czołówki budowniczych mostów
downiczych mostu wiszącej na południowym pylonie. To wielka w latach 20. i 30. XX w.. Przez wprowadzenie nowoczesnej metody
szkoda, bo pracując ze Straussem przez dziewięć lat, był szefem obliczania mostów zbudował niepodważalny autorytet jako teore-
jego biura projektowego i od początku do niemal zakończenia fazy tyk w dziedzinie budowy mostów wiszących, budowanych w tam-
tych latach w Stanach. Jego odważne podejście do rozwiązywania
1
Van der Zee J.: The Gate. The True Story of the Design and Construc-
trudnych problemów wielkich rozmiarów mostów budziło respekt
tion of the Golden Gate Bridge. New York 1986. Wyd. Simon & Schuster.
i podziw wśród rzesz inżynierów. Miało to również ogromny
Tłumaczenie fragmentu listu K. Dąbrowiecki.
Styczeń  Luty 2009 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 9
Golden Gate od strony Berkeley, fot. K. Dąbrowiecki Kratownica usztywniająca przęsło główne, fot. K. Dąbrowiecki
Kratownice usztywniające i podpierające po stronie północnej, fot. K. Dąbrowiecki A
uk nad fortem Point i pylon południowy, fot. K. Dąbrowiecki
wpływ na przełamanie stereotypów analizowania i projektowania
konstrukcji o wymiarach bijących w ówczesnym czasie rekordy
długości i proporcji rozpiętości do szerokości i głębokości przęseł
wiszących. Fakt, że most Golden Gate ma właśnie takie proporcje
wymiarowe, jest tylko i wyłącznie zasługą Moisseiffa. Prostota,
lekkość i smukłość, dominujące w tym nowoczesnym i śmiałym
rozwiązaniu, to główne cechy charakterystyczne dla tej konstruk-
cji. Nawet dzisiaj, po ponad 70 latach od czasu wybudowania
mostu Golden Gate, trudno byłoby znalez
ć równie zachwycającą
budowlę na świecie.
Nie ulega wątpliwości, że wyjątkowa lokalizacja podkreśla wa-
lory mostu Golden Gate. Jednak by wydobyć piękno konstruk-
cji i bez szkody dla środowiska umiejętnie wkomponować tak
ogromną bryłę przestrzenną w tak szczególne otoczenie, jakim
Most we mgle, fot. K. Dąbrowiecki jest wąskie przejście pomiędzy oceanem a zatoką, konieczna była
wyobraz
nia i wrażliwość architekta. Dlatego zasługą Straussa było
włączenie w 1930 r. do zespołu inżynierskiego Irvinga Morrowa,
lokalnego architekta. Morrow ukończył studia w Berkeley, póz
niej
w Ecole des Beaux Arts w Paryżu. Pracował w środowisku Bay
Area, przede wszystkim projektując domy. Był przewodniczącym
miejscowych komisji i komitetów architektów, dlatego Strauss
uważał, że jego opinia w zbliżającym się głosowaniu nad pożyczką
na budowę mostu była bardzo ważna. Drugim, równie istotnym
powodem zatrudnienia Morrowa, była modyfi
kacja zabudowy
wjazdu na most od strony San Francisco, wymagana przez władze
federalne. Niezależnie od takich czy innych powodów, wybór był
niezwykle trafny, gdyż Morrow wniósł do projektu znacznie więcej
niż to, czego od niego oczekiwał Strauss.
Nie było w zespole budowniczych mostu nikogo, kto by lepiej
Portale pylonu południowego, fot. K. Dąbrowiecki orientował się w uwarunkowaniach i zmianach pogody nad zatoką,
10 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Styczeń  Luty 2009
Pylon południowy, fot. K. Dąbrowiecki Pylon północny przesłonięty mgłą, fot. K. Dąbrowiecki
Tablica upamiętniająca nadzór i wykonawców, fot. K. Dąbrowiecki Unikatowy system oświetlenia mostu, fot. K. Dąbrowiecki
a wraz nimi koloru i intensywności światła, barw wzgórz i wody
przy wschodzie i zachodzie słońca, mgły raptownie nadciągającej
znad oceanu w słoneczne popołudnia i wolno wycofującej się
póz
nym przedpołudniem. Niezwykłe są szkice węglowe Morrowa,
wykonane dwa lata przed rozpoczęciem budowy mostu. Uderza-
jąco przypominają wybudowany most. Do prostoty i przejrzy-
stości rozwiązania Morrow dodał portalowe połączenia pylonów,
podkreślając ich dostojność i smukłość zamkniętymi, pionowo
falowanymi blachami. Wraz ze zmianą wysokości, przestrzeń
pomiędzy każdym portalowym wiązaniem stopniowo przekształca
się od prostokąta w przekroju w dolnej części, do kwadratu w części
górnej. Wraz ze zmianą kształtu przestrzeni pomiędzy portalami,
zwężeniu ku górze ulegają pylony. Gra cieni i półcieni od załamań
światła na portalach i wzdłuż pylonów w różnych porach dnia Widok mostu od strony południowej, fot. K. Dąbrowiecki
i roku kreuje dodatkowe, przyjemne wrażenia optyczne. Trudno
dzisiaj wyobrazić sobie ten most w kolorze szarym w czarno-
żółte pasy, jak proponowało wojsko, lub w kolorze srebrnym,
jak proponował Ammann. Wybór koloru orange-vermilion do
pomalowania mostu był istotnym uzupełnieniem otoczenia i jed-
nocześnie świadczy o ogromnej wrażliwości estetycznej Morrowa.
Dzięki pomarańczowej barwie most pięknie odznacza się na tle
otaczających go brązowo-brunatnych wzgórz, granatowej wody
oceanu i błękitnego nieba.
Wyjątkowo przyjemnie jest spacerować po moście i podzi-
wiać panoramę miasta, lub wędrować po okolicznych wzgórzach
i przyglądać się mostowi, będącemu co rusz w innej szacie ko-
lorów albo ginącemu gdzieś we mgle. Liczne miejsca widokowe
po obu stronach pozwalają na delektowanie się widokiem mostu
z różnej perspektywy i w pełni docenić innowatorską wizję jego Zabezpieczenie antysejsmiczne pomiędzy kratownicą i kolumną, fot. K. Dą-
twórców. browiecki
Styczeń  Luty 2009 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 11