takich sposobów użycia podzielimy się z wami na
TC ELECTRONIC
tych stronach.
Podręcznik stosowania kompresji
[5]
CZ
ŚĆ I: WPROWADZENIE
Wprowadzenie
Dlaczego stosuje siÄ™ kompresjÄ™?
Prawidłowo zastosowana kompresja pozwala na
Podstawowa zasada działania kompresora, lub
zwiększenie nasycenia miksowanych materiałów,
ogranicznika poziomu (limitera) jest bardzo prosta.
przybliżenie wokalu oraz spotęgowanie brzmienia
Jest to urządzenie, które automatycznie reguluje
basu i perkusji, które są podstawą wszystkich zna-
wzmocnienie w określonym stosunku do poziomu
komicie brzmiących nagrań muzyki popularnej.
sygnału wejściowego  mówiąc inaczej, zwiększa
Kompresja może również wpłynąć na barwę
głośność w cichszych miejscach, a zmniejsza, gdy
dz
więku, wypełniając ją, lub rozjaśniając. Jest to
sygnał staje się głośniejszy.
zarazem narzędzie muzyczne, ponieważ pozwala na
Choć określenia kompresji i ograniczania poziomu
wydłużanie wybrzmienia, bądz
zmianÄ™ narastania
są często używane zamiennie, przyjęło się uważać,
dz
więku wybranych instrumentów, a nawet poje-
że gdy takie przetwarzanie dynamiki odbywa się ze
dynczych dz
więków.
stosunkiem (nachyleniem) niższym, niż 10:1 (czyli
Z drugiej strony nie brakuje przykładów złego
wówczas, gdy zmiana poziomu na wejściu o mniej,
podejścia do kompresji  niezależnie od tego, czy
niż 10 dB powoduje zmianę poziomu wyjściowego
została użyta, czy też nie. Jeśli dla ścieżki wokalnej
o 1 dB), to jest to kompresja; przy wyższych nachy-
nie zostanie zastosowana odpowiednia kompresja,
leniach określa się to jako ograniczanie poziomu.
to wokal może stać się nieczytelny, z niesłyszalny-
Mające niższe nachylenie kompresory stopniowo
mi pewnymi spółgłoskami; w przypadku np. partii
redukują dynamikę sygnału powyżej określonego
basu, niektóre dz
więki mogą stać się wręcz niesły-
przez użytkownika poziomu progowego. Ogranicz-
szalne, a inne mogą się nadmiernie wybijać. Z kolei
niki poziomu (limitery) dzięki wyższych nachyle-
ścieżka, dla której została zastosowana kompresja
niom w raptowny sposób zapobiegają przekrocze-
zbyt intensywna, będzie miała wciąż tę samą gło-
niu przez sygnał określonej, maksymalnej wartości.
śność (zubażając odczucia słuchowe), lub wręcz
Przy nagraniach wielośladowych przetwarzanie
może spowodować poważne odkształcenia brzmie-
dynamiki (jest to ogólne określenie kompresji i
nia wówczas, gdy bardzo silne dz
więki w rodzaju
pro.megamusic.pl
ograniczania poziomu; dotyczy ono również dają-
uderzeń w talerze będą wpływały na ogólny poziom
cych odwrotny efekt ekspansji i bramkowania)
nagrania. Nie zawsze jednak można powiedzieć, że
stosowane jest z założenia dla poszczególnych
nadmiar kompresji jest czymś złym. Pewien bardzo
instrumentów oraz niewielkich grup instrumentów.
znany producent nagrywa bas stosujÄ…c zazwyczaj
Podczas masteringu, bÄ…dz
przy emisji radiowej i
niezależną kompresję dla sygnału bezpośredniego i
telewizyjnej, kompresji poddawany jest natomiast
dla sygnału z mikrofonu, po czym sumuje te oba
kompletny materiał dz
więkowy. A więc powodów
sygnały i poddaje kompresji po raz trzeci, ponow-
do stosowania kompresji jest wiele, od technicznej
nie wraca na stół, sumuje to z sygnałem dużego
konieczności do twórczych zamierzeń.
bębna i włącza na to czwarty kompresor. Ten pro-
ducent używa również stereofonicznego kompreso-
ra na sumę ostatecznego miksowanego materiału i
Zabezpieczenie przed przesterowaniem
prosi jeszcze czasem inżyniera masteringu o dodat-
Pierwotnym zastosowaniem kompreso-
kowÄ… kompresjÄ™. Zapewne brzmi to wszystko nie-
rów/limiterów było zabezpieczenie urządzeń audio
pokojÄ…co, ale z nazwiskiem tego producenta zwiÄ…-
przed nadmiernymi sygnałami. I tak na przykład,
zanych jest wiele platynowych płyt.
podczas emisji radiowej na niebezpieczeństwo
W dziedzinie kompresji, podobnie jak w całej dzie-
przesterowania i uszkodzenia narażony był lampo-
dzinie nagraniowej, obowiÄ…zuje jedna podstawowa
wy, wyjściowy wzmacniacz mocy nadajnika 
zasada: prawidłowe użycie jakiegoś procesu zawsze
bardzo duże i drogie urządzenie. Również i dzisiaj,
jest zależne od zaakceptowania go przez słuch i nie
w zwiÄ…zku z coraz szerzej stosowanymi cyfrowymi
jest zwiÄ…zane z jakimiÅ› sztywnymi zasadami. Kre-
technikami zapisu (zapewniajÄ…cymi bezszumne
atywne techniki kompresji mogą udostępnić całe
nagrania o dużej rozpiętości dynamiki), łatwo jest
bogactwo rozmaitych efektów brzmieniowych, od
spowodować niepożądane zniekształcenia przeste-
specjalnego uderzenia w werbel, poprzez rozmaite
rowując przypadkowymi, zbyt silnymi sygnałami
przestrzenne pogłosy, aż do charakterystycznych
nośnik, lub układy elektroniczne. Jak na ironię,
zniekształceń, jakie można wytworzyć jedynie w
nieodłącznym atrybutem technologii cyfrowej stał
przesterowanym procesorze dynamiki. Używanie
się problem przesterowań, dających silne i słyszal-
kompresji to prawdziwa sztuka i większość profe-
ne zniekształcenia w wyniku ostrego obcinania
sjonalnych inżynierów dz
więku opracowuje swoje
wierzchołków sygnału.
własne zastosowania tych urządzeń. Wieloma z
Maureen Droney & Howard Massey - "PodrÄ™cznik stosowania kompresji", tÅ‚um. Piotr Madziar. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2001 MEGA MUSIC
1
Równie ważne jest zabezpieczenie się przed nad-
miernymi poziomami podczas nagłaśniania koncer-
Zwiększenie głośności
tów, gdy wykonawcy posługują się odsłuchami
Gdy zostanie zredukowana rozpiętość dynamiki,
dousznymi. Niepożądane, zbyt silne sygnały mogą
zwiększony może zostać ogólny poziom głośności,
spowodować wręcz trwałe uszkodzenie słuchu.
bez zniekształceń, powodowanych przez nadmierne
Inżynierowie dz
więku koncertowego stosują w
szczyty sygnału. Ten rodzaj  ściskania dynamiki
takich sytuacjach bardzo ostre ograniczanie pozio-
stosowany bywa również dla zwiększenia głośności
mu, momentalnie i automatycznie redukujÄ…ce po-
cichych miejsc w materiale dz
więkowym. Kompre-
ziom sygnałów przekraczających określony po-
sja, zmieniając stosunek poziomu średniego do
ziom.
szczytowego, powoduje znaczne zwiększenie gło-
śności przy jedynie niewielkim zwiększeniu ogól-
[6] nego poziomu szczytowego.
Takie zastosowanie jest szczególnie pożądane, jeśli
nagrana przez nas muzyka ma być odtwarzana
Odpowiednia dynamika
przez radio lub telewizję, ponieważ oczywista jest
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, kompresor speł-
wówczas konieczność zwiększenia głośności utwo-
nia rolę automatycznego tłumika, redukując różnice
ru w stosunku do konkurencyjnych produkcji.
głośności poprzez zmianę wzmocnienia pomiędzy
Zwiększenie głośności podczas nagrywania jest
najgłośniejszymi, a najcichszymi miejscami mate-
również znaczącym czynnikiem, zarówno przy
riału. Jest to funkcja niezbędna z wielu praktycz-
stosowaniu techniki analogowej, jak i cyfrowej.
nych powodów.
Podczas zapisu na taśmie analogowej, kompresja
Rozpiętość dynamiki ludzkiego słuchu (czyli różni-
pomocna jest przy zwiększeniu poziomu nagrywa-
ca pomiędzy najcichszymi dz
więkami, jakie może-
nego sygnału i utrzymaniu żądanego odstępu od
my usłyszeć, a najgłośniejszymi, jakie jeszcze zno-
szumów taśmy.
simy) wynosi około 120 dB. Wiele spośród współ-
Podczas zapisu na medium cyfrowym, kompresja
czesnych cyfrowych mediów nagraniowych posiada
pomaga w nagraniu sygnału z możliwie najwyż-
zbliżony zakres dynamiki. Poza nielicznymi wyjąt-
szym poziomem, ponieważ używana jest wówczas
kami, w których słuchacz znajduje się w całkowicie
możliwie najwyższa liczba bitów, definiujących
cichym otoczeniu, ciche miejsca materiału muzycz-
sygnał.
nego mogą zostać zamaskowane przez tło dz
wiÄ™-
kowe, które w typowym środowisku domowym ma
pro.megamusic.pl
głośność rzędu 35 do 45 dB.
[8]
I podobnie w sytuacji, w której materiał o dużej
dynamice jest odtwarzany poprzez medium o małej
CZ
ŚĆ II: MANIPULATORY I WA
AÅšCIWO-
rozpiętości dynamicznej, jak choćby przez radio,
ÅšCI
większość informacji może zginąć. Doświadczył
Wejście (Input)
tego każdy, kto próbował słuchać koncertu przez
radio prowadząc samochód z otwartą szybą. Jest to oczywista nazwa. Gałka o nazwie Input
Level, znajdująca się w większości procesorów
Aby wyeliminować takie problemy, używa się
audio (choć nie we wszystkich), służy do regulacji
kompresji dla zredukowania zakresu dynamiki
poziomu sygnału docierającego do urządzenia. Jej
materiału dz
więkowego do wielkości odpowiedniej
używanie w kompresorach jest nieco bardziej
do otoczenia, w którym jest słuchany, jak również
skomplikowane, niż w innych urządzeniach, po-
do medium, za pośrednictwem którego jest przeka-
nieważ poziom sygnału wejściowego bezpośrednio
zywany.
wpływa na próg, od którego kompresor, lub limiter
Podczas nagrywania kompresja jest z kolei używa-
rozpoczyna pracę. Działanie regulatorów wejścio-
na do zmniejszenia wahań poziomu, które mogą
wych i ich ustawienie dla wzmocnienia jednostko-
zdarzyć się wówczas, gdy wokalista lub instrumen-
wego (czyli takie, przy którym sygnał nie jest ani
talista wykonuje swoją partię ze zbyt dużą dynami-
wzmacniany, ani tłumiony), zależne jest od produ-
kÄ… w stosunku do akompaniamentu. Kompresja jest
centa; warto więc zawsze zajrzeć do instrukcji i
również pomocna przy wyrównywaniu dynamiki
sprawdzić zalecane domyślne ustawienia. I tak na
samych instrumentów, np. wówczas, gdy pewne
przykład regulator Analog Input w procesorze Fina-
dz
więki gitary basowej są głośniejsze od innych (co
lizer TC Electronic pozwala na uzyskanie maksy-
się często zdarza), lub gdy np. trąbka jest głośniej-
malnego wzmocnienia +26 dB, lub tłumienia -6 dB,
sza w niektórych rejestrach. Prawidłowo zastoso-
a z kolei regulator Input Level w procesorze Tri-
wana kompresja pozwala na właściwe wyrównanie
ple" C ma zakres regulacji od -6 dB do +18 dB.
dynamiki wykonywanej partii.
Próg (Threshold)
[7]
Maureen Droney & Howard Massey - "PodrÄ™cznik stosowania kompresji", tÅ‚um. Piotr Madziar. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2001 MEGA MUSIC
2
Regulator oznaczony jako Threshold jest chyba określa, w jaki sposób kompresor osiąga maksy-
najistotniejszym manipulatorem w każdym kom- malną wybraną wartość nachylenia  czy w sposób
presorze. Służy on do ustawienia poziomu, od któ- łagodny, czy też natychmiast. Płynne przejście
rego kompresor rozpoczyna pracę. Poniżej punktu charakterystyki (kolano łagodne  Soft Knee) od
progu poziom sygnału pozostaje niezmieniony; braku kompresji do pełnej, właściwej redukcji
powyżej niego zaczyna się redukcja wzmocnienia. I wzmocnienia, daje delikatniejsze, bardziej natural-
tak na przykład, jeśli próg zostanie ustawiony na 0 ne brzmienie, natomiast przejście natychmiastowe
dB, kompresji zostaną poddane sygnały o poziomie (kolano ostre  Hard Knee) powoduje gwałtowną,
wyższym od 0 dB, a sygnały leżące poniżej 0 dB słyszalną redukcję poziomu sygnału. Z tego powo-
pozostaną niezmienione. du kolano łagodne jest z założenia stosowane dla
większości materiału dz
więkowego, natomiast ostre
Detekcja docierającego sygnału może zostać doko-
kolano bywa użyteczne przy intensywnym ograni-
nana na dwa sposoby  zarówno przez sprawdzanie
czaniu i w pewnych specyficznych sytuacjach, jak
szczytów sygnału, jak i średniego poziomu (według
choćby podczas de-esingu (łagodzenie zgłosek
formuły RMS, zgodnej z właściwościami słuchu
syczÄ…cych).
ludzkiego). Kompresor może dokonywać detekcji
sygnału według dowolnego z tych sposobów, lub Kolano w większości kompresorów może być na
też oferować do wyboru oba z nich (jak w przypad- stałe ostre, lub łagodne; niektórzy producenci
ku urządzeń TC Electronic Finalizer, Triple" C, umożliwiają również przełączanie pomiędzy tymi
M5000 i System 6000). Z założenia detekcja szczy- dwiema opcjami.
towa sprawdza siÄ™ lepiej w tych zastosowaniach, w
których urządzenie spełnia rolę limitera, zabezpie-
Atak
czajÄ…cego przed przesterowaniami, natomiast de-
Podstawą pracy z każdym kompresorem jest usta-
tekcja RMS jest bardziej odpowiednia podczas
wienie czasów ataku (Attack) i powrotu (Release);
zwiększania ogólnego średniego poziomu.
są to parametry, które najbardziej wpływają na
charakter brzmienia po kompresji.
Nachylenie (Ratio)
Po przekroczeniu przez sygnał progu, czas ataku
Wielkość przyrostu poziomu sygnału wejściowego
jest okresem czasu, w ciągu którego nastąpi spadek
(w decybelach, skrótowo dB), wymagana do spo-
jego poziomu do wartości określonej regulatorem
wodowania przyrostu sygnału wyjściowego o 1 dB
nachylenia (Ratio).
jest nazywana nachyleniem (stosunkiem  Ratio)
Szybki atak powoduje natychmiastowÄ… reakcjÄ™ i
pro.megamusic.pl
kompresji). Nachylenie 1:1 oznacza, że każdy przy-
wyłapuje transjenty sygnału, zmniejszając ich po-
rost sygnału wejściowego o 1 dB powoduje przy-
ziom, co daje zmiękczenie brzmienia. Dłuższe
rost sygnału wyjściowego o 1 dB, a więc nie jest
czasy ataku pozwalajÄ… na przekraczanie przez tran-
wówczas stosowana jakakolwiek kompresja. Na-
sjenty poziomu progu bez zmiany, jeszcze zanim
chylenie 8:1 oznacza, że dla spowodowania przyro-
zacznie działać kompresja.
stu sygnału wyjściowego zaledwie o 1 dB wyma-
Pamiętaj: Jeśli czas ataku będzie zbyt krótki, mogą
gany jest przyrost sygnału wejściowego aż o 8 dB.
zostać utracone korzystne dla brzmienia transjenty,
Regulatory progu (Threshold) i nachylenia (Ratio)
co powoduje jego niepożądane zmiękczenie, a
zawsze wpływają na pracę kompresora łącznie.
nawet wręcz zniekształcanie spółgłosek w przypad-
Przy niższych ustawieniach progu kompresja obej-
ku partii wokalnych.
muje sygnały o niższych poziomach. Mimo to, jeśli
nachylenie jest niższe  np. 2:1, kompresor będzie
wpływać na sygnał w mniejszym stopniu. Nachyle-
Powrót
nia rzędu 10:1 i wyższe, z założenia są rozważane
Czas powrotu (Release) to czas, w ciągu którego
bardziej w kategoriach ograniczania poziomu, niż
kompresor powoduje powrót poziomu sygnału do
kompresji. Przy wysokich nachyleniach, rzędu 20:1
pierwotnej wartości (sprzed redukcji wzmocnienia),
i wyższych (niektóre limitery często posiadają nie-
z chwilą jego opadnięcia poniżej punktu progu.
skończone nachylenie  oo:1), mamy już do czy-
Jeśli czas powrotu będzie zbyt krótki dla określo-
nienia z typowo zaporowym ograniczaniem pozio-
nego materiału dz
więkowego, to po opadnięciu
mu, co oznacza, że jakakolwiek zmiana poziomu na
sygnału poniżej progu będzie szybko przywracane
wejściu nie spowoduje żadnego przyrostu poziomu
zbyt duże wzmocnienie, co da uboczne efekty w
na wyjściu.
postaci  pompowania i  oddychania , gdyż będą
nadmiernie wyciągane zakłócenia tła. Jeśli czas
[9] powrotu będzie z kolei zbyt długi, głośne fragmenty
materiału będą powodowały redukcję wzmocnienia,
pozostającą również i na cichych partiach, które
Kolano Å‚agodne i ostre
staną się przez to słabo słyszalne.
 Kolano charakterystyki kompresora również jest
zwiÄ…zane z regulatorem progu Threshold. Kolano
Maureen Droney & Howard Massey - "PodrÄ™cznik stosowania kompresji", tÅ‚um. Piotr Madziar. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2001 MEGA MUSIC
3
Poziom wyjściowy zmniejszając poziom tylko dla takich fragmentów
sygnału.
Ostatnim regulatorem jest Output (wyjście), nazy-
wany również czasem Makeup Gain (korekta Inne specjalne zastosowanie to tzw.  ducking ,
wzmocnienia), gdyż w istocie służy do skompen- funkcja polegająca na automatycznym obniżaniu
sowania redukcji wzmocnienia, jakiej dokonuje poziomu sygnału, która może być wykonywana
kompresor. Dla łatwiejszej oceny wyniku przetwa- właśnie przy użyciu wejścia pętli sterującej. Ta
rzania sygnału, regulator ten powinien zostać usta- technika jest często używana w radiofonii i telewi-
wiony na łączne jednostkowe wzmocnienie, tak, zji do zmniejszania głośności podkładu muzyczne-
żeby przetwarzany sygnał miał poziom porówny- go z chwilą wejścia komentarza słownego. Sygnał z
walny z nieprzetworzonym sygnałem wejściowym mikrofonu lub ścieżki lektora jest podawany do
(jeśli na przykład sygnał został zredukowany do wejścia pętli sterującej; mając odpowiednio usta-
poziomu ok. -6 dB, regulator ten powinien zostać wiony próg, kompresor reaguje przy każdorazo-
ustawiony na +6 dB). wym pojawieniu się głosu, w konsekwencji zmniej-
szając głośność muzyki.
[10]
WiÄ…zanie stereo
Funkcja Stereo Link (wiązanie stereo) jest z zało-
Niektóre z kompresorów, jak np. TC Electronic
żenia używana dla stereofonicznych instrumentów,
Finalizer, automatycznie przeliczają wartość tego
chórków lub kompletnych stereofonicznych mate-
parametru jako funkcję ustawień progu i nachyle-
riałów dz
więkowych; pozwala ona na identyczną
nia.
pracę obu kanałów, o parametrach ustawianych
tylko jednym kompletem regulatorów. Dzięki temu
Ominięcie
poziom obu kanałów zawsze zmienia się współ-
bieżnie, bez zmiany równowagi obrazu stereo, co
Nie należy lekceważyć funkcji tego skromnego
przycisku z napisem Bypass (ominięcie)  jest to miałoby miejsce, gdyby używane były dwa nie
narzędzie, które pozwala na zorientowanie się, czy powiązane ze sobą kompresory. Funkcja ta reali-
to, co robisz, jest korzystne dla sygnału! zowana jest na dwa sposoby: albo kanał, który
wykonuje silniejszą redukcję wzmocnienia wpływa
na wzmocnienie drugiego z kanałów, albo też jeden
Funkcja śledząca w przód Look-Ahead
z kanałów zawsze jest kanałem sterującym, a drugi
Pewne kompresory są wyposażone w funkcję Look-
pro.megamusic.pl
podrzędnym.
Ahead, która dzięki niewielkiemu opóz
nianiu sy-
gnału audio pozwala na reakcję kompresora na
[11]
sygnał z wyprzedzeniem, dzięki czemu reakcja na
zmiany poziomu docierającego sygnału jest szybsza
i dokładniejsza. Czas opóz
nienia dla tej funkcji jest
Kompresja pełnopasmowa i wielopasmowa
zazwyczaj ustawiany automatycznie razem z cza-
Tradycyjne kompresory operują na pełnym zakresie
sem ataku, choć niektóre kompresory, jak choćby
częstotliwości docierającego sygnału; reagują za-
algorytm kompresji w TC Electronic System 6000,
tem na zmiany poziomu wejściowego niezależnie
pozwalają na ręczne ustawianie tego parametru
od tego, w jakim zakresie częstotliwości leżą naj-
przez użytkownika.
większe skoki poziomu. Mimo że tak skonstruowa-
ny kompresor może być używany z powodzeniem
w wielu przypadkach (np. do kompresji prostego
Wejście pętli sterującej
z
ródła sygnału, jak choćby dużego bębna, czy wer-
Wejście opisane jako Sidechain Input umożliwia
bla), wiele spośród nowoczesnych kompresorów 
reakcję kompresora na sygnał inny, niż bieżąco
jak choćby TC System 6000, M5000, Triple" C czy
przetwarzany. Wiele kompresorów posiada zamiast
Finalizer  daje dużo większe możliwości w postaci
niego punkt insertowy dla pętli sterującej, który
wielopasmowej kompresji, znacznie bardziej uży-
umożliwia przetworzenie sygnału jeszcze przed
tecznej dla szerokopasmowych z
ródeł sygnału.
jego dotarciem do obwodów detekcji; jest to funk-
Sygnał wejściowy jest w nich dzielony na kilka
cja szczególnie użyteczna przy stosowaniu kompre-
określanych przez użytkownika pasm częstotliwo-
sji zależnej od częstotliwości, jak choćby de-essing
ści, dla których jest następnie stosowana niezależna
(redukcja zgłosek syczących).
kompresja. Jeśli na przykład chcesz poddać kom-
Przy tego rodzaju kompresji, w pętli sterującej
presji kompletny zmiksowany materiał, wielopa-
podbijane są wyższe częstotliwości z jednoczesnym
smowy kompresor pozwoli na pełną kontrolę nisko-
obniżeniem poziomu częstotliwości niskich i śred-
tonowych transjentów (w rodzaju uderzeń dużego
nich. Detektor kompresora reaguje dzięki temu na
bębna), bez wpływu na zakresy częstotliwości
nadmiernie uwypuklone częstotliwości wysokie,
średnich i wysokich. Unika się w ten sposób
ubocznych efektów w rodzaju  oddychania i
Maureen Droney & Howard Massey - "PodrÄ™cznik stosowania kompresji", tÅ‚um. Piotr Madziar. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2001 MEGA MUSIC
4
 pompowania . Przykłady użycia kompresorów, nych (np. wychodzących z grup miksera czy też z
zarówno pełnopasmowych, jak i wielopasmowych, głównego wyjścia stereo). Przyjrzyjmy się kolejno
zamieszczone są w części III tej broszurki. każdemu z tych zastosowań.
Częstotliwości podziału (kompresja wielopa- I. SYGNAA
Y Z PROSTYCH y
RÓDEA

smowa)
Wokale
Jak już napisaliśmy w poprzedniej części, kompre-
Najczęstszym chyba zastosowaniem kompresji dla
sory wielopasmowe, jak TC Electronic Finalizer,
prostych z
ródeł są wokale; związane jest to z nie-
Triple" C, M 5000 i System 6000 pozwalajÄ… na
zwykle dużą rozpiętością dynamiki głosu ludzkie-
oddzielną optymalizację dynamiki dla różnych
go. Wyszkoleni śpiewacy operowi potrafią na przy-
zakresów częstotliwości. Unika się w ten sposób
kład rozbijać głosem szklane przedmioty!
wielu problemów, nieodłącznie związanych z tra-
Pełnopasmowe kompresory bardzo dobrze się
dycyjną kompresją  jak choćby ubytek wyższych
sprawdzają na wokalach, ponieważ poprawiają ich
częstotliwości w wokalu.
zrozumiałość i artykulację. Czasem jednak bywa
Regulator Crossover w kompresorach wielopa-
preferowane użycie kompresora wielopasmowego,
smowych pozwala użytkownikowi na określenie
zwłaszcza wówczas, gdy pożądana jest kontrola
dolnej i górnej granicy każdego pasma częstotliwo-
określonych transjentów, leżących w średnicy pa-
ści, dzięki czemu kompresja obejmuje tylko pożą-
sma akustycznego, bez niepożądanej redukcji
dane obszary pasma akustycznego; dla różnych
wzmocnienia dla wyższych częstotliwości.
zakresów częstotliwości mogą być przy tym usta-
Koncertowi realizatorzy dz
więku zawsze w kana-
wiane inne parametry kompresji. Częstotliwości
łach wokalnych stosują pełnopasmowe kompresory,
podziału zawsze muszą zostać ustawione bardzo
ponieważ zapewniają one wyrównany poziom na-
starannie, ponieważ już nawet niewielkie zmiany
wet przy dużych zmianach odległości wokalisty od
mogą drastycznie zmienić brzmienie.
mikrofonu. Kompresory wyrównują ponadto dy-
namikę partii wokalnej, tak, że w cichych fragmen-
Tryb obwiedniowy tach jest ona zawsze czytelna, a w najgłośniejszych
miejscach nie przesterowuje wzmacniaczy i głośni-
Kompresor TC Triple" C posiada specjalny tryb,
ków. Przy takich zastosowaniach używa się niskich
którego nie posiada żaden inny kompresor. Tryb ten
ustawień progu (uzyskując nawet 10 dB i więcej
nosi nazwÄ™ Envelope (obwiednia). W trybie tym
redukcji wzmocnienia) i dużych nachyleń kompre-
obwiednia głośności oryginalnego sygnału może
pro.megamusic.pl
sji, rzędu 8:1 lub więcej. Dla zachowania czytelno-
zostać zmieniona poprzez zmianę poziomu w punk-
ści używane są umiarkowane czasy ataku (5  10
tach ataku i powrotu. Gdy sygnał przekroczy próg
ms), pozwalające na zachowanie transjentów (jak
ustawiony przez użytkownika, zostanie podbity, lub
choćby spółgłosek na początku słów); czasy powro-
stłumiony do poziomu zdefiniowanego przez para-
tu powinny być możliwie krótkie bez ubocznych
metr Envelope Attack Gain, po czym powróci do
efektów pompowania (zazwyczaj jest to 100 ms).
poziomu progu przez okres czasu zdefiniowany
Chórki są często wstępnie miksowane, a kompresja
przez użytkownika. Gdy sygnał opadnie poniżej
z podobnymi ustawieniami stosowana na całą gru-
progu, wzmocnienie kompresora będzie powracało
pÄ™.
do pierwotnej wartości wyznaczonej parametrem
Envelope Release Gain przez zdefinowany okres W studiu nagraniowym używana jest delikatniejsza
czasu. Ten tryb jest szczególnie użyteczny wów- kompresja, zwłaszcza dla wokalistów posiadają-
czas, gdy konieczne jest przedłużenie wybrzmienia cych dobrze wyszkolony głos i umiejących praco-
dz
więków, lub też gdy należy zmienić charaktery- wać z mikrofonem. Podczas nagrywania wokali
stykÄ™ dz
więku (zrobić np. brzmienie werbla bar- nachylenie kompresji wynosi zazwyczaj 4:1 lub
dziej agresywnym przez podbicie jego ataku, czy mniej (czasem nawet 1.5:1), a próg jest ustawiany
złagodzić zbyt ostry atak fortepianu, bądz
gitary tak, żeby średnia redukcja wzmocnienia wynosiła
akustycznej). około 3  6 dB. Podobnie jak w przypadku koncer-
tów czas ataku musi być wystarczająco długi dla
przepuszczenia początków słów, a czas powrotu
[12]
odpowiednio długi dla uniknięcia oczywistych
efektów pompowania (krótsze czasy ataku i powro-
tu mogą być oczywiście użyte dla uzyskania bardzo
CZ
ŚĆ III: ZASTOSOWANIA KOMPRESJI
bliskiego brzmienia wokalu). Podczas miksowania
W tym rozdziale zajmiemy się określonymi zasto-
materiału, mając już większą kontrolę nad brzmie-
sowaniami przetwarzania dynamiki sygnału. Kom-
niem, często stosuje się wielopasmowy kompresor
presja, jak i ograniczanie sygnału mogą być stoso-
z wyższym nachyleniem rzędu 6:1 (lub większym),
wane zarówno dla prostych z
ródeł sygnału (pocho-
dla okiełznania solowych wokali, które powinny
dzących np. z poszczególnych mikrofonów, lub
zostać wtopione w gęsty podkład instrumentalny.
nagranych ścieżek), bądz
też dla sygnałów złożo-
Wielu realizatorów często stosuje odmienną kom-
Maureen Droney & Howard Massey - "PodrÄ™cznik stosowania kompresji", tÅ‚um. Piotr Madziar. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2001 MEGA MUSIC
5
presję dla różnych partii utworu (np. delikatniejsze ne. Czysta gitara funkowa odniesie korzyść z uży-
zwrotki mogą mieć większą kompresję od agre- cia kompresora wielopasmowego, mającego nachy-
sywnych refrenów), lub wręcz dla poszczególnych lenie dla zakresu średnich częstotliwości rzędu 6:1,
słów. Towarzyszące chórki są zazwyczaj miksowa- a mniejsze (3:1 lub 4:1) dla częstotliwości wyso-
ne jako monofoniczne bÄ…dz
stereofoniczne (więcej kich. Musi zostać przy tym użyty czas ataku wy-
informacji znajdziesz w dalszej części  Sygnały starczająco długi dla przepuszczenia bez zmian
stereofoniczne ), z bardziej intensywną kompresją uderzenia każdego akordu. Gitary akustyczne o
(czyli niższym progiem, większym nachyleniem metalowych strunach również zabrzmią znacznie
oraz krótszym czasem ataku i powrotu). lepiej po zastosowaniu kompresora  pełnopasmo-
wego, bÄ…dz
wielopasmowego, w zależności od
jakości samej gitary (dobrej klasy instrument ma
[13]
wyrównane brzmienie wszystkich strun, co pozwala
na użycie z powodzeniem kompresora pełnopa-
Innym sposobem, często stosowanym podczas smowego; gitara niższej klasy o znacznej rozbież-
zgrywania materiału, jest podanie ścieżki wokalnej ności brzmienia pomiędzy strunami, a nawet po-
jednocześnie na dwa tłumiki, z których tylko jeden szczególnym dz
więkami, wymaga już użycia kom-
jest objęty silną kompresją, a następnie staranne presora wielopasmowego). W tym przypadku zale-
cana jest kompresja o delikatnym nachyleniu rzędu
zmiksowanie ze sobą obu sygnałów. Dzięki temu
zostaje zachowana bardziej naturalna dynamika 1.5:1 lub 2:1 i progu zapewniajÄ…cym redukcjÄ™
przy zwiększonej czytelności delikatniej zaśpiewa- wzmocnienia 2  3 dB; czas ataku również i tu musi
nych partii. być wystarczająco długi, żeby nie zmiękczyć ataku
kostki uderzajÄ…cej w struny.
De-essing
[14]
Sybilanty (zgłoski syczące   s i  c ) w głosie
ludzkim, często powodujące nieprzyjemne znie-
kształcenia, mogą zostać wybiórczo złagodzone
Bas
przez użycie de-esera. Jest to kompresor działający
Ponieważ ważne jest, aby każdy dz
więk basu był
w zależności od częstotliwości, posiadający filtr w
czytelny (a niewiele instrumentów ma wyrównane
układzie wejściowym (lub w układzie pętli sterują-
brzmienie w całej skali, podobnie jak niewielu
cej), dzięki czemu kompresja jest uaktywniana
basistów ma wystarczająco dobrą technikę dla rów-
tylko po wykryciu nadmiernego poziomu wysokich
pro.megamusic.pl
nego zagrania wszystkich dz
więków), partia basu
częstotliwości. Szczególnie do takiego zastosowa-
jest prawie zawsze poddawana kompresji; wielu
nia nadają się kompresory wielopasmowe, w któ-
realizatorów stosuje nawet kompresję dwukrotnie 
rych po użyciu regulatora Crossover do wyizolo-
raz podczas nagrania i drugi raz przy zgrywaniu
wania pasma, w którym znajdują się zgłoski syczą-
materiału.
ce (zazwyczaj 7  10 kHz) poddaje siÄ™ kompresji
Typowe wyjściowe ustawienia pełnopasmowego
tylko to pasmo.
kompresora użytego dla rockowego basu to nachy-
Pamiętać należy o tym, że de-esery są zazwyczaj
lenie 3:1 lub 4:1 i próg zapewniający redukcję
krosowane przed mikserem i zewnętrznymi korek-
wzmocnienia 4  8 dB przy silniejszych dz
więkach.
torami, dzięki czemu można skorygować zubożone
SprawdzajÄ… siÄ™ tu dobrze kompresory o ostrym
nieco przez ten proces pasmo wysokich częstotli-
kolanie charakterystyki. Jeśli basista gra kostką,
wości, bez wprowadzania zniekształceń i nadmier-
czas ataku może być stosunkowo krótki dla złago-
nego zwiększania ich poziomu.
dzenia ataku dz
więków; jeśli do gry używa palców
(zwłaszcza w stylu funkowym), czas ataku z kolei
powinien być nieco dłuższy, dla uniknięcia od-
Gitara
kształcenia transjentów. Czas powrotu jest szcze-
Istnieje wiele różnych rodzajów brzmienia gitary,
gólnie ważny dla basu i powinien być wystarczają-
poczynając od zniekształconego brzmienia metalo-
co długi dla uzyskania stopniowego wybrzmienia
wej gitary elektrycznej, poprzez czyste, krystalicz-
dłużej trzymanych dz
więków.
ne brzmienie gitary funkowej, aż do miękkich,
gęstych akordów rytmicznej gitary akustycznej; Kompresory wielopasmowe pracują na basie na-
kompresja może być oczywiście stosowana w tych prawdę dobrze, ponieważ pozwalają na uzyskanie
wszystkich przypadkach. dobrej zwartości niskich częstotliwości (zreduko-
wanie dudnienia) bez wpływu na zakresy częstotli-
Dla ciężkiego brzmienia gitary rockowej spróbuj
wości średnich i wysokich, przenoszących atak
użyć pełnopasmowego kompresora z ostrym nachy-
dz
więku. Jeśli poddaje się kompresji same tylko
leniem 10:1, lub nawet 20:1, progiem zapewniajÄ…-
niskie dz
więki, czas ataku może być bardzo krótki,
cym 6  10 dB redukcji wzmocnienia oraz wystar-
gdyż fale niskich dz
więków mają dużą długość; z
czająco długim czasem ataku, żeby transjenty dla
tego samego powodu czas powrotu musi być jednak
każdego akordu lub dz
więku pozostały niezmienio-
bardzo długi.
Maureen Droney & Howard Massey - "PodrÄ™cznik stosowania kompresji", tÅ‚um. Piotr Madziar. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2001 MEGA MUSIC
6
 brzmienia, szczególnie wówczas, gdy wybijają się
niektóre dz
więki lub akordy. W tym przypadku
Perkusja
szczególnie użyteczne są kompresory wielopasmo-
Perkusja jest zazwyczaj nagrywana przy użyciu
we, ponieważ można przy ich użyciu ograniczyć
wielu mikrofonów, a następnie podczas zgrania
kompresję tylko do tych zakresów częstotliwości,
miksowana stereofonicznie. Na ogół dla zebrania
które wymagają redukcji dynamiki, bez wpływu na
werbla, dużego bębna i każdego tomu (a czasami
pozostałe. Najczęściej używane są niewielkie na-
hi-hatu) są używane oddzielne mikrofony. Najczę-
chylenia, rzędu 1.5:1 lub 2:1 (czasem 4:1 dla mu-
ściej dla zebrania talerzy (i dodania przestrzenności
zyki rockowej), z progiem ustawionym tak, żeby
do całego zestawu) jest ustawiana osobna para
redukcja wzmocnienia nie przekraczała 2  4 dB.
mikrofonów, a w zależności od akustyki studia
Czas ataku jest tu szczególnie krytyczny, ponieważ
mogą zostać również użyte dodatkowe mikrofony
ma on znaczący wpływ na zachowanie transjentów
do zebrania pogłosu.
 uderzeń młotków w struny; zazwyczaj nie powi-
Najczęściej kompresja jest stosowana dla werbla i
nien być krótszy, niż 50 ms.
dużego bębna, dodając ataku i wyrównując gło-
Również i czas powrotu wymaga w tym przypadku
śność instrumentu. Sprawdzają się tutaj dobrze
dokładnego ustawienia, w celu uniknięcia pompo-
kompresory pełnopasmowe, z uwagi na ograniczo-
wania; jeśli są grane długie dz
więki, to należy użyć
ne pasmo werbla i dużego bębna.
długich czasów powrotu.
Typowe ustawienie kompresora użytego dla werbla
to nachylenie 3:1, redukcja wzmocnienia 4  8 dB i
Organy
bardzo szybki atak oraz powrót (tak, żeby nastąpiło
coÅ› w rodzaju  sprasowania dz
więku). Duży bę- Organy rockowe wytwarzają ciągłe dz
więki o dłu-
ben wymaga użycia podobnych ustawień, choć z gim ataku; kompresja może tu pomóc w wyrówna-
nieco wyższym nachyleniem (4:1 lub 5:1) i nieco niu fraz muzycznych, zwłaszcza w przypadku or-
niższym progiem (dla uzyskania redukcji 6  10 ganistów, którzy niezbyt perfekcyjnie posługują się
dB). Przy obu zastosowaniach najlepiej sprawdzają pedałem głośności. Najlepiej sprawdzają się tu
się kompresory z łagodnym kolanem; na uzyskanie kompresory wielopasmowe, ponieważ przy ich
żądanego brzmienia ma bardzo duży wpływ precy- użyciu można wpływać na dynamikę określonych,
zyjne ustawienie czasu ataku. Dla ścieżek tom- wybranych pasm częstotliwości. Często stosowane
tomów też czasem stosuje się kompresję, z podob- są do tego celu wysokie nachylenia, 10:1 lub 12:1,
nymi ustawieniami. wraz z nisko ustawionym progiem zapewniajÄ…cym
pro.megamusic.pl
8  12 dB redukcji wzmocnienia. Ponieważ w
większości barw organowych nie ma transjentów
[15]
(chyba, że używane są barwy perkusyjne), mogą
być więc stosowane krótkie czasy ataku, rzędu
milisekund; czasy powrotu muszą być jednak od-
Zazwyczaj stosuje się również kompresję dla mi-
krofonów pogłosowych perkusji w celu uzyskania powiednio długie, żeby uniknąć słyszalnego pom-
specyficznego efektu brzmieniowego. Jeśli użyte powania dz
więku.
zostanie duże nachylenie (10:1 lub nawet 20:1)
Jeśli kompresor wielopasmowy nie znajduje się w
przy niskim ustawieniu progu i bardzo krótkich
zasięgu ręki, możesz skorzystać z prostego sposo-
czasach ataku i powrotu, tak, że wręcz będzie sły-
bu: zastosuj pełnopasmowy kompresor tylko dla
szalne pompowanie, to przy starannym zmiksowa-
mikrofonu zbierającego niskotonowy głośnik Le-
niu tych kanałów z pozostałymi, blisko ustawiony-
slie, a pozostałe mikrofony, zbierające dz
więki z
mi mikrofonami zestawu otrzyma się potężne, prze-
wirujÄ…cych tub wysokotonowych, pozostaw bez
strzenne brzmienie instrumentu (zwłaszcza wów-
kompresji. Dzięki skutecznej kompresji samych
czas, gdy mikrofony pogłosowe będą dodatkowo
tylko niskich częstotliwości brzmienie organów
ostro bramkowane). Tak brzmiącą perkusję można
stanie siÄ™ zwarte, bez uszczerbku na transjentach.
usłyszeć w wielu znanych nagraniach rockowych.
[16]
Fortepian
Fortepian akustyczny solo odznacza siÄ™ nadzwyczaj
II. SYGNAA
Y ZA
OŻONE
dużym zakresem odcieni dynamicznych  zarówno
Sygnały stereofoniczne i dwukanałowe mono
w muzyce klasycznej, jak i jazzowej. Ponieważ
stanowi to o pięknie wykonywanej na nim muzyki, Gdy poddawane są kompresji sygnały stereofonicz-
podczas gry solowej kompresja jest dla tego in- ne (np. fortepian akustyczny nagrywany dwoma
strumentu stosowana nadzwyczaj rzadko. mikrofonami, chórki rozłożone w panoramie, czy
ścieżki pogłosowe), pożądane jest z założenia włą-
W muzyce rockowej i wszędzie tam, gdzie forte-
czenie stereofonicznego trybu pracy kompresora,
pian wchodzi w skład zespołu, delikatna kompresja
tak, żeby transjenty pojawiające się tylko w jednym
może dopomóc w odpowiednim wyważeniu
z kanałów powodowały identyczną redukcję
Maureen Droney & Howard Massey - "PodrÄ™cznik stosowania kompresji", tÅ‚um. Piotr Madziar. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2001 MEGA MUSIC
7
wzmocnienia w obu kanałach dla uniknięcia efek- dzo delikatne nachylenia, od 1.5:1 do 2:1, z długim
tów zmiany równowagi panoramy. czasem ataku i powrotu (50 lub więcej milisekund
dla ataku i 250 lub więcej milisekund dla powrotu)
Jeśli kompresja jest stosowana dla dwukanałowych
dla uniknięcia pompowania.
sygnałów monofonicznych, stereofoniczny tryb
pracy kompresora może dać interesujące efekty Pojawienie się DVD i wielokanałowego audio spo-
brzmieniowe. W latach 60 stosowany był sposób, wodowało konieczność stosowania wielokanało-
polegający na podaniu sygnału wokalu solowego do wych kompresorów do współbieżnej kompresji we
drugiego kanału stereofonicznego kompresora, wszystkich kanałach. Procesor TC System 6000
przez którego pierwszy kanał przepuszczany był wyposażony został w taki właśnie algorytm  MD-
sygnał chórku. Sygnał z tego drugiego kanału nie 5.1, który jest szeroko stosowany przez realizato-
był już nigdzie podawany, lecz w momentach po- rów i inżynierów masteringu pracujących w elitar-
jawienia się wokalu solowego chórek w pierwszym nej, jak na razie domenie dz
więku surround. Algo-
kanale był automatycznie trochę ściszany, ponie- rytm ten zapewnia pięć niezależnych kanałów trój-
waż kompresor miał włączony tryb stereo, wiążący pasmowej kompresji wraz z pełnopasmowymi
pracę obu kanałów. ogranicznikami poziomu na wyjściach wszystkich
kanałów, jak również oddzielny kanał niskotonowy
Innym, podobnym do pisanego sposobem było
z pełnopasmową kompresją i ograniczaniem po-
przepuszczanie nagranego dwukanałowo basu (linia
ziomu. A co najważniejsze  trzy przyporządko-
+ mikrofon) przez kompresor pracujÄ…cy w trybie
wywalne wejścia pętli sterującej dla każdego z
stereofonicznym. W ten sposób dz
więki, które były
pięciu głównych kanałów pozwalają na selektywną
głośniejsze w jednym z kanałów, automatycznie
i interaktywnÄ… kompresjÄ™ wielu z
ródeł dz
więku bez
zmieniały wzmocnienie również i w drugim kanale.
słyszalnych efektów ubocznych. I tak na przykład,
StosujÄ…c kompresor na stereofonicznym powrocie
dwa tylne i dwa przednie kanały mogą zostać po-
pogłosu można uzyskać inny ciekawy efekt. Jeśli
wiązane ze sobą, przy czym kanał centralny może
zastosowane zostały długie czasy ataku i powrotu
reagować na zmiany poziomu zarówno w central-
(przy nachyleniu 8:1 i wyższym), poziom pogłosu
nym, jak i w lewym i prawym przednim kanale.
był zwiększany na końcówkach sygnału wejścio-
Ponieważ dz
więk surround pozwala na rozmiesz-
wego, dając wrażenie bardzo bliskiego, lecz prze-
czenie materiału w sześciu, zamiast w dwóch kana-
strzennego z
ródła dz
więku.
łach, z założenia jest wymagana mniejsza kompre-
sja (i korekcja), niż w tradycyjnych materiałach
Kompresja na sumę sygnału
stereofonicznych. Dla materiałów surround stoso-
pro.megamusic.pl
 Kompresja jest elementem brzmienia muzyki wane są małe nachylenia  2:1 lub 3:1, z długim
rockowej stwierdził jeden z realizatorów dz
więku, czasem ataku i powrotu oraz progiem zapewniają-
mających na swoim koncie wiele platynowych płyt. cym nie więcej, niż 3  5 dB redukcji wzmocnienia.
Szczególnie to stwierdzenie dotyczy dz
więku ra-
diowego i telewizyjnego, ponieważ praktycznie
[18]
wszystkie stacje nadawcze stosujÄ… na sygnale wyj-
ściowym kompresory lub limitery. W dawnych
czasach płyt winylowych, podczas masteringu na- Kompresja dla podkładu w słuchawkach
grań, kompresja stosowana była na całość materiału
Podczas nagrywania wokalu ważne jest uzyskanie
w celu zwiększenia głośności i wyeliminowania
od wykonawcy maksymalnej ekspresji przy zacho-
transjentów, które mogłyby dosłownie wyrzucić
waniu dobrej intonacji. Z tego powodu nadzwyczaj
igłę gramofonu z rowka płyty.
istotne jest właściwe brzmienie podkładu w słu-
W dzisiejszych czasach płyt CD, takie operacje z chawkach; wielu wokalistów lubi słyszeć nagrywa-
technicznego punktu widzenia nie mają żadnego ny utwór w możliwie najdoskonalszej postaci. Re-
sensu. Wydawcy płyt nadal jednak chcą mieć na- alizatorzy stosują zatem często w torze wysyłko-
grania o jak największej głośności, które nie tylko wym miksera kompresor, często z progiem usta-
lepiej brzmią, ale również bardziej przyciągają wionym stosunkowo nisko i z krótkim czasem
uwagę słuchacza. Kompresja jest więc nadal stoso- powrotu, tak, żeby wręcz było słyszalne pompowa-
wana przez inżynierów masteringu, a i realizatorzy nie, takie, jak podczas emisji radiowej. Niektórzy z
studyjni chętnie włączają kompresor w sumę wyj- nich stosują nawet po kilka procesorów dynamiki,
ściową stołu mikserskiego. włączając monofoniczny kompresor dla ścieżki
wokalnej, a dla podkładu instrumentalnego kom-
Przy takich zastosowaniach zawsze obowiÄ…zuje
presor stereofoniczny, którego pętla sterująca jest
zasada  mniej oznacza lepiej , ponieważ nadmierna
wyzwalana sygnałem wokalu, dzięki czemu pod-
kompresja jest trudna, o ile czasem nie niemożliwa
kład jest delikatnie wyciszany z chwilą pojawienia
do wyeliminowania. Typowe ustawienia progu sÄ…
się wokalu. Jak to powiedział jeden z producentów:
tu bardzo niskie, zapewniajÄ…c zaledwie 1  2 dB
 Czegokolwiek by nie potrzebował wokalista dla
redukcji wzmocnienia  i to tylko podczas niektó-
uzyskania możliwie najlepszej ekspresji, to zawsze
rych szczytów sygnału. Stosowane są również bar-
staram mu się to zapewnić .
Maureen Droney & Howard Massey - "PodrÄ™cznik stosowania kompresji", tÅ‚um. Piotr Madziar. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2001 MEGA MUSIC
8
Ograniczanie poziomu w odsłuchach dousznych
Jak już wspomnieliśmy w pierwszej części tej bro-
szurki, użycie na koncercie odsłuchów dousznych
zapewnia wykonawcom dokładne wzajemne sły-
szenie się, bez konieczności korzystania z monito-
rów podłogowych, które mają tendencję do powo-
dowania sprzężeń. Niekontrolowany, zbyt głośny
przypadkowy sygnał w słuchawkach może jednak
nawet spowodować trwałe uszkodzenie słuchu;
realizatorzy koncertowi stosują więc ograniczniki
poziomu, które momentalnie i automatycznie redu-
kują poziom sygnałów przekraczających określony
poziom. Przy takich zastosowaniach ustawiane jest
możliwie największe nachylenie (10:1, 20:1, lub
nawet  jeśli jest dostępne  oo:1), z progiem sta-
rannie ustawionym poniżej poziomu, który mógłby
spowodować uszkodzenie słuchu. Czas ataku jest z
tu założenia stosowany bardzo krótki, tak, żeby nie
przedostawały się ostre transjenty; czas powrotu
jest natomiast zależny od rodzaju materiału.
pro.megamusic.pl
Maureen Droney & Howard Massey - "PodrÄ™cznik stosowania kompresji", tÅ‚um. Piotr Madziar. Wszelkie prawa zastrzeżone © 2001 MEGA MUSIC
9