Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

STUDIA PODYPLOMOWE

KADRY I PŁACE

PRZEDMIOT:

,,WPROWADZENIE DO PRAWA PRACY''

dr Katarzyna Niedzielska-Czyż

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

1

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

WPROWADZENIE DO PRAWA PRACY

Zasady prawa pracy

1.Zasada wolności pracy

2.Zasada swobody nawiązania stosunku pracy

3.Zasada poszanowania godności i dóbr osobistych pracownika

4.Zasada równego traktowania pracowników

5.Zasada niedyskryminacji w stosunkach pracy

6.Zasada odpłatności pracy

7.Prawo do wypoczynku

8.Zasada zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

9.Zaspokajanie bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników

10.Ułatwienie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych

11.Ochrona uprawnień pracownika

12.Zasada wolności zrzeszania się w związki zawodowe i organizacje pracodawców

Pojęcie i rodzaje stosunku pracy, pojęcie pracownika i pracodawcy

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy

określonego rodzaju oraz miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, na rzecz i

pod kierownictwem pracodawcy, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za

wynagrodzeniem. Nawiązanie stosunku pracy, bez względu na jego podstawę prawną

wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.

Rodzaje stosunków pracy:

a)na podstawie powołania

b) na podstawie wyboru

c) na podstawie mianowania

d) na podstawie spółdzielczej umowy o pracę

e) na podstawie umowy o pracę

Pracownik-może nim być tylko osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat, a na warunkach

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

2

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

określonych w przepisach o zatrudnianiu młodocianych-także osoba niepełnoletnia.

Przymiot pracownika uzyskuje się na skutek zawarcia umowy o pracę, powołania,

wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Pracodawca- jest nim jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości

prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudnia pracowników.

Pojęcie umowy o pracę, zawarcie umowy o pracę, treść umowy o pracę

Umowa o pracę to zgodne oświadczenie woli, według którego jedna strona zwana

pracownikiem , zobowiązuje się do świadczenia w sposób ciągły, powtarzającej się na

rzecz drugiej strony, zwanej pracodawcą, pracę określonego rodzaju, a druga –

zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem.

Umowa o pracę odznacza się cechami, które pozwalają zaliczyć ją do kilku rodzajów

umów według ogólnej nauki o zobowiązaniach. Umowa jest dwustronnie

zobowiązującą, odpłatną i konsensualna; wynikają z niej prawa i obowiązki dla obu

stron stosunku pracy, świadczenia ich są spełnione zasadniczo pod tytułem odpłatnym, a

zawarcie umowy następuje zawsze przez samo porozumienie stron.

Rodzaje umów o pracę:

1 umowa na okres próbny,

2 na czas określony,

3 w zastępstwie,

4 na czas wykonywania określonej pracy,

5 na czas nie określony

Umowa na okres próbny

Każda z umów może być poprzedzona umową na okres próbny. Przepisy Kodeksu

pracy określają maksymalny czas trwania tej umowy na 3 miesiące,pozostawiając

ostatecznie ustalenie trwania próby stronom stosunku pracy. One potrafią najlepiej

ustalić, jaki okres w danym przypadku będzie niezbędny do dokonania oceny

możliwości wzajemnego związania się umową na dłuższy czas. Kodeks pracy

przewiduję kilkakrotne zawieranie umów na okres próbny pracodawcy z jednym

pracownikiem, w przypadku gdy np. pracownik nie sprawdził się na poprzednim

stanowisku, ale jego kwalifikacje i umiejętności są wystarczające do obsadzenia go na

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

3

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

innym wolnym stanowisku pracy. Jeżeli jednak przedmiotem kolejnej umowy na okres

próbny, są czynności wykonywane już w czasie trwania pierwszej umowy, to umowa

taka ma na celu obejście i jest ona w rzeczywistości umową na czas określony. Umowa

na okres próbny rozwiązuje się z upływam okresu na który ją zawarto.Strony mogą

rozwiązać umowę w każdej chwili na mocy porozumienia.

Umowa na czas określony

W przypadku zawarcia umowy na czas określony strony zgodnie ze swoją wolą ustalają

czas jej trwania. Nie ma określonego maksymalnego czasu trwania tej umowy. Może

być ona zawarta na kilka dni, jaki na kilka lat.Generalnie umowa taka rozwiązuje się z

upływem czasu na jaki ją zawarto. Można ją wypowiedzieć na dwa tygodnie naprzód

tylko wtedy gdy opiewa na więcej niż 6 miesięcy i zastrzega możliwość

wypowiedzenia.

Umowa na zastępstwo

Umowa o pracę w zastępstwie to nowy rodzaj umowy na czas określony, którą

pracodawcy mogą zawierać od 29 listopada 2002r. w celu zapewnienia zastępstwa

pracownika nieobecnego z przyczyn usprawiedliwionych, np. z powodu choroby ,

urlopu wychowawczego czy bezpłatnego itp. Zastępcę można wcześniej sprawdzić,

angażując na maksymalnie trzymiesięczny okres próbny. Przedsiębiorcy nie muszą się

też obawiać angażowania kobiet w zastępstwie, bo jeśli w momencie wypowiedzenia

lub rozwiązania umowy będą one w ciąży- ich zatrudnienie nie ulega przedłużenia do

dnia porodu. Pracodawca nie stanie zatem przed koniecznością utrzymywania na etacie

dwóch pracowników: zastępowanego (powracającego np. ze zwolnienia lekarskiego czy

urlopu macierzyńskiego ) i zastępcy. Umowa w zastępstwie rozwiązuje się –jak każda

umowa na czas określony – z upływem terminu, do którego ją zawarto, czyli z chwilą

powrotu zastępowanego do pracy bądź w razie przekształcenia jego usprawiedliwionej

nieobecności w nieusprawiedliwioną , np. gdy kobieta nie zjawiła się w zakładzie po

urlopie wychowawczym. Wypowiedzenie przy tej umowie wynosi 3 dni.

Umowa na czas wykonania określonej pracy

Umowę na czas wykonania określonej pracy zawiera się najczęściej w sytuacji, gdy

ścisłe oznaczenie czasu jej trwania nie jest możliwe (nie można określić terminu

wykonania pracy), różni się od umowy na czas określony tym, że czas trwania takiej

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

4

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

umowy możliwy do dokładnego określenia w dniu jej zawarcia .Zakończenie tej umowy

jest związane z nadejściem zdarzenia przyszłego. W treści takiej umowy należałoby

oprócz zaznaczenia , że jest zawarta na czas wykonania określonej pracy, dodać zapis

określający rodzaj pracy, np. " umowa na czas wykonania bilansu". Umowy tego

rodzaju nie można rozwiązać za wypowiedzeniem. Z wyjątkiem, gdy nastąpią

zwolnienia grupowego, upadłość czy likwidacja zakładu.

Umowa czas nie określony

Jest to umowa dająca pracownikowi największe spośród wszystkich umów pewność

zatrudnienia , wyrażająca się w wielu przepisach chroniących przed wypowiedzeniem.

Długość okresu wypowiedzenia określa Kodeks pracy, uzależniając go od stażu pracy u

danego pracodawcy. Umowa o pracę na czas nie określony zostaje zawarta wówczas,

gdy strony wyraźnie to ustaliły (co powinno być regułą) lub gdy brak jest ustalenia, jaką

zawarto umowę, a z okoliczności towarzyszących zawarcia umowy nie wynika , że

zawarto umowę innego rodzaju

Treść umowy o pracę

Zgodnie z postanowieniem art. 29 k.p. umowa o prace powinna być zawarta na piśmie

nie później niż w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy, jak również powinna:

-określać rodzaju umowy,

-rodzaju pracy,

-miejsca wykonywania pracy,

-termin rozpoczęcia pracy,

-wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy.

-wymiar czasu pracy

.Rozwiązanie stosunku pracy

Rozwiązanie stosunku pracy następuje:

-na mocy porozumienia stron,

-przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia

(rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),

-przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia

(rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

5

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

-z upływem czasu, na który była zawarta,

-z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

Oświadczenie strony o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia

powinno nastąpić na piśmie.

Rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron może nastąpić przy wszystkich

rodzajach umów. Wymaga zgodnego oświadczenia woli pracownika o pracodawcy i

następuje w terminie ustalonym przez strony i na warunkach ustalonych przez strony.

Pracownik nie ma więc w żadnym razie roszczenia do pracodawcy o złożenie w tym

przedmiocie oświadczenia woli.

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem jest jednostronnym oświadczeniem

woli jednej ze stron mającym na celu zakończenie stosunku pracy po upływie okresu

wypowiedzenia. Wypowiedzenie stanowi podstawowy sposób rozwiązania umowy

zawartej na czas nieokreślony. W drodze wypowiedzenia może być również rozwiązana

umowa na okres próbny oraz umowa na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy, jeżeli

strony przewidziały wcześniej taką możliwość. Niezależnie natomiast od czasu na jaki

zostały one zawarte, zarówno umowa na czas określony jak i na czas wykonania pracy,

mogą być wypowiedziane z przyczyn niedotyczących pracownika, w tym m.in. z

powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy. Ustalenie chwili w której wypowiedzenie

jest złożone ma istotne znaczenie dla określenia początku biegu okresu wypowiedzenia.

Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę należy uznać za złożone z chwilą gdy

doszło do drugiej strony w taki sposób że mogła zapoznać się z jego treścią. Odmowa

przyjęcia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę nie ma znaczenia prawnego.

Wypowiedzenie jest bowiem czynnością jednostronną która dochodzi do skutku bez

względu na zgodę drugiej strony. Cofnięcie wypowiedzenia wymaga jednak zgody

drugiej strony.

Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu umowy o pracę powinno być złożone w

formie pisemnej. W piśmie pracodawcy wypowiadającym umowę o pracę na czas

nieokreślony powinna być wskazana przyczyna uzasadniające wypowiedzenie. Pismo o

wypowiedzeniu powinno zawierać pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie

do odwołania od tego wypowiedzenia do sądu pracy.

.

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

6

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia jest złożeniem oświadczenia woli,

przez jedną ze stron umowy, które powoduje natychmiastowe ustanie stosunku pracy.

Rozwiązanie dochodzi do skutku z chwilą, gdy oświadczenie doszło do drugiej strony w

taki sposób, że mogła się ona zapoznać z jego treścią. Strony nie obowiązuje żaden

okres wypowiedzenia.

Rozwiązać bez wypowiedzenia można każdą umowę o pracę. Jednak muszą zaistnieć

wyjątkowe przyczyny i wymagania przewidziane przepisami prawa pracy.

Oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia powinno zostać złożone

drugiej stornie w formie pisemnej. W oświadczeniu strona, która je składa musi podać

przyczyny natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę. Ponadto oświadczenie

złożone przez pracodawcę powinno dodatkowo zawierać pouczenie pracownika o

przysługujących mu prawnie środkach odwołania. Pouczenie powinno zawierać

informację, że pracownik ma prawo złożyć wniosek o przywrócenie do pracy lub

odszkodowanie do sądu pracy w ciągu 14 dni od dna doręczenia oświadczenia o

rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia.

Przyczyny rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, w odróżnieniu od rozwiązania za

wypowiedzeniem są szczegółowo wskazane w przepisach Kodeksu pracy. Wskazanie

przyczyny rozwiązania umowy należy rozumieć jako podanie istoty przyczyny. Nie jest

wystarczające podanie jednej z przyczyn, należy dokładnie opisać sytuację, która

powoduje zaistnienie przyczyny rozwiązania bez wypowiedzenia.

Wynagrodzenie za pracę:

Wynagrodzenie to świadczenie, jakie pracodawca zobowiązany jest wypłacać

pracownikowi okresowo w zamian za wykonaną przez niego pracę, odpowiednio do

rodzaju tej pracy, ilości oraz jakości.

Według kodeksu pracy

składniki wynagrodzenia

dzielą się na

:

-obligatoryjne (obowiązkowe) - obowiązkowe wynagrodzenia za pracę określonego

rodzaju lub na określonym stanowisku,

-fakultatywne (nieobowiązkowe) - dodatkowe składniki, które zostały przyznane

pracownikowi na mocy obowiązujących u danego pracodawcy przepisów.

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

7

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

Do obowiązkowych elementów wynagrodzenia za pracę należą:

-

wynagrodzenie zasadnicze

-wynagrodzenie

za pracę w nocy

-wynagrodzenie za dyżury pełnione poza

normalnymi godzinami pracy

-wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy,

-dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych oraz

w niedziele i święta

Wynagrodzenie zasadnicze jest najważniejszym, stałym i obowiązkowym składnikiem

wynagrodzenia.

Wynagrodzenie zasadnicze jest wynikiem przyjętego w danym zakładzie

systemu

wynagradzania

.

Możemy wyróżnić następujące systemy wynagradzania:

•

System czasowy - to wynagradzanie za efektywny czas pracy w zależności od

kategorii osobistego zaszeregowania pracownika. Wynagrodzenie zasadnicze w

systemie czasowym określane może być w stawce miesięcznej lub godzinowej.

•

System akordowy - to wynagradzanie za efekty pracy. W systemie tym

wynagrodzenie zależy od wydajności pracy pracownika indywidualnego bądź zespołu

pracowników, uzyskanej w określonej jednostce czasu, oraz od stawek płac

wynikających z kategorii zaszeregowania danej pracy.

•

System prowizyjny - uzależnia wysokość wynagrodzenia od wielkości osiągniętego

obrotu.

Dodatki do wynagrodzenia

W skład wynagrodzenia mogą wchodzić także różnego rodzaju dodatki. Pracodawca

może uregulować wypłacanie w jego zakładzie pracy dodatków w:

•

układzie zbiorowym pracy,

•

regulaminie wynagradzania,

•

umowie o pracę.

Jeśli pracodawca przewidzi nieobowiązkowe składniki wynagrodzenia, pracownik

zyskuje do nich prawo, jeśli spełnieni przesłanki ich uzyskania. Pracownik

po spełnieniu niezbędnych warunków uzyskania świadczenia uzyskuje roszczenie o

dodatki. Najczęściej spotykanymi fakultatywnymi dodatkami do wynagrodzenia są:

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

8

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

•

dodatek funkcyjny,

•

dodatek

stażowy

•

dodatek za szczególne umiejętności,

•

dodatek za

znajomość języków obcych

•

dodatek

zmianowy

•

dodatek za pracę w

warunkach szkodliwych

dla zdrowia.

Do fakultatywnych składników należy również premia, którą charakteryzują trzy

elementy, a w szczególności to że stanowi: uzupełniający niesamodzielny składnik

wynagrodzenia za pracę, jest niestałym składnikiem wynagrodzenia pracowniczego, jest

to świadczenie obowiązkowe przysługujące pracownikowi z tytułu ekwiwalentu za

określone wyniki w pracy indywidualnej i zespołowej w danym okresie.

J

ako dodatkowy składnik występuje też prowizja, która jest wyrażona w określonym

procencie od uzyskanych efektów pracy.Prowizja uzupełnia wynagrodzenie

podstawowe które musi być zagwarantowane pracownikowi co najmniej w wysokości

wynagrodzenia minimalnego.

Pracownik może być zatrudniony:

•

na podstawie umowy o pracę,

•

umowy zlecenia,

•

umowy o dzieło,

•

może także rozpocząć prowadzenia własnej działalności gospodarczej,

•

może pracować w charakterze wolontariusza.

Pracownik nie ma obowiązku występować do pracodawcy o zgodę na podjęcie pracy,

działalności lub nauki. Pracodawca nie może mu tego zabronić.

Umowa zlecenia jest jedną z umów zawieranych na czas określonych, które dodatkowo

oznaczają produkt czy usługę, którą pracownik musi wykonać, powinna ona zawierać

dokładny opis zlecenia ( określenie tego co ma zrobić zleceniobiorca) i srony mogą

postanowić, że zlecenie zostanie wykonane bezpłatnie. Przy wykonywaniu takich umów

za wynagrodzeniem, należy wskazać jego wysokość oraz termin i sposób jego zapłaty,

Strony powinny określić kogo obciążają dodatkowe koszty umowy, jakie są

zobowiązania zleceniobiorcy, oraz obie strony powinny własnoręcznie podpisać

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

9

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

umowę. Stronami umowy mogą być dowolne osoby fizyczne lub osoby prawne (pod

warunkiem posiadania zdolności do czynności prawnych), a umowa może być w każdej

chwili wypowiedziana przez każdą ze stron.

Umowa o dzieło, to taka umowa w której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do

wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o

dzieło jest umową: zobowiązującą, odpłatną, wzajemną oraz konsensualną. Warunkiem

zaistnienia umowy o dzieło jest określenie w umowie dzieła jakie ma wykonać

przyjmujący zamówienie. Dziełem może być dowolna rzecz, utwór, program

komputerowy. Może też mieć wymiar niematerialny - organizacja koncertu, konferencji,

prezentacja nowego produktu firmy

Urlopy

Urlop uzyskuje się z upływem miesiąca pracy (w wymiarze proporcjonalnym) a prawo

do kolejnych urlopów 1 stycznia albo później w chwili podjęcia pracy. W razie ustania

stosunku pracy i ewentualnego nawiązania nowego stosunku pracownik ma prawo do

urlopu proporcjonalnego u dotychczasowego pracodawcy i ewentualnie u nowego

pracodawcy stosownie do liczby miesięcy przepracowanych u każdego z nich.

Wymiar urlopu: oznacz liczbę dni przysługujących pracownikowi w danym roku

kalendarzowym w celu wypoczynku. W zależności od okresu zatrudnienia wynosi on:

a. 20 dni- po roku pracy

b. 26 dni- po 10 latach pracy

Do okresu zatrudnienia od którego zależy wymiar urlopu wlicza się okres poprzedniego

zatrudnienia bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku

pracy. Zasadą jest, że pracodawca powinien ustalić plan urlopów. W planie terminy

urlopów pracodawca wyznacza samodzielnie biorąc pod uwagę wnioski

pracowników oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.

Rodzaje urlopów:

Bezpłatny:Pracownik ma prawo wystąpić o udzielenie urlopu bezpłatnego przez

pracodawcę. Pracodawca może udzielić urlop pracownikowi tylko na jego wniosek. Nie

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

10

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

ma możliwości zmuszenia pracownika, aby wystąpił z takim wnioskiem.

Urlop bezpłatny jest przerwą w wykonywaniu pracy, udzieloną pracownikowi na jego

pisemny wniosek.

W czasie urlopu bezpłatnego ulegają zawieszeniu prawa i obowiązki pracownika i

pracodawcy:

-okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu czasu pracy,

-za okres zwolnienia nie przysługuje pracownikowi wynagrodzenie.

Macierzyński: Przysługuje pracownicy. Celem jego jest opieka nad dzieckiem w

pierwszych miesiącach jego życia. Urlopu macierzyńskiego nie można się zrzec.

Istnieje możliwość jego skrócenia, jednak dopiero po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu.

Urlop macierzyński rozpoczyna się z dniem urodzenia dziecka. Pracownica otrzymuje

ze szpitala zaświadczenie, w którym jest podana data porodu. Data porodu to pierwszy

dzień urlopu macierzyńskiego.

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

•

20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

•

31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,

•

33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,

•

35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,

•

37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym

porodzie.

W przypadku, kiedy pracownica przyjęła na wychowanie dziecko jako rodzina

zastępcza lub wychowuje dziecko adoptowane, przysługuje jej urlop w wymiarze 20

tygodni. Nie dotyczy to rodziny zastępczej wykonującej zadania pogotowia rodzinnego.

Część urlopu macierzyńskiego może przypadać przed porodem. Jest to co najmniej 2

tygodnie. Po porodzie przypada wtedy urlop niewykorzystany przed porodem, aż do

wyczerpania się pozostałego okresu urlopu macierzyńskiego.

Wychowawczy: Matce, ojcu albo opiekunowi przysługuje prawo do urlopu

wychowawczego, w celu sprawowania opieki nad dzieckiem przez trzy lata.

Pracownik od dnia złożenia wniosku o urlop wychowawczy podlega szczególnej

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

11

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

ochronie. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z takim

pracownikiem. Wyjątkiem od tej zasady jest zwolnienie z powodu ogłoszenia upadłości

bądź likwidacji pracodawcy oraz zwolnienie z przyczyn niedotyczących pracownika.

Warto wiedzieć, że urlop wychowawczy nie chroni przed zwolnieniem dyscyplinarnym.

Po powrocie z urlopu pracodawca ma obowiązek zatrudnić pracownika na

dotychczasowym stanowisku. W przypadku, gdyby było to nie możliwe, na stanowisku

równorzędnym lub na innym odpowiadającym jego kwalifikacjom.

Pracownik powracający po urlopie wychowawczym ma prawo do wynagrodzenia,

nie niższego, niż to, które mu przysługiwało w dniu podjęcia pracy na stanowisku

zajmowanym przed urlopem.

Podstawą do udzielenia urlopu wychowawczego jest pisemny wniosek złożony przez

pracownika. Pracodawca nie może bez wniosku pracownika wysłać go na urlop. W

razie złożenia wniosku o urlop wychowawczy pracodawca, nie może odmówić

udzielenia urlopu. Pracownik powinien złożyć wniosek co najmniej na dwa tygodnie

przez rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Szkoleniowy: Pracownik powinien dokształcać się, aby podnosić swoje kwalifikacje

zawodowe. Jeśli pracownik dokształca się na polecenie pracodawcy może liczyć na

urlop szkoleniowy oraz zwolnienia z części dnia pracy. Pracowniku sprawdź czy i w

jakim wymiarze przysługuje Ci urlop szkoleniowy.

Pracodawca co do zasady powinien ułatwiać pracownikowi zdobywanie

wykształcenia. Wszystko jednak zależy w jakiej formie pracownik się dokształca oraz

czy to pracodawca skierował pracownika na dokształcanie, czy też pracownik sam

podjął taką decyzję.

Szkoła – skierowanie od pracodawcy

Najlepszą sytuację mają pracownicy, którzy podejmują naukę na podstawie skierowania

od pracodawcy.

Najważniejszym uprawnieniem na jakie może liczyć pracownik uczący się

jest urlop szkoleniowy.

W przypadku, kiedy pracownik podejmuje naukę w szkole:

•

podstawowej,

•

ponadpodstawowej,

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

12

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

•

wyższej

przysługuje mu urlop szkoleniowy i zwolnienie z części dnia pracy.

Pracownik może liczyć na urlop szkoleniowy w wymiarze:

•

6 dni roboczych – dla pracownika przystępującego do egzaminów końcowych,

w tym egzaminów eksternistycznych, w szkołach ponadpodstawowych

wszystkich typów,

•

6 dni roboczych – dla pracownika, który po ukończeniu szkoły

ponadpodstawowej przystępuje do egzaminu dojrzałości,

•

12 dni roboczych przeznaczonych na udział w zajęciach obowiązkowych

(konsultacjach) - dla pracownika, który podejmuje naukę w szkole

ponadpodstawowej systemem zaocznym,

•

21 dni roboczych na studia wieczorowe lub 28 dni na studia zaoczne – wymiar

urlopu szkoleniowego w każdym roku studiów w szkole wyższej, przeznaczony

na udział w obowiązkowych zajęciach oraz przygotowanie się do przystąpienia

do egzaminów,

•

21 dni roboczych dodatkowo w ostatnim roku studiów, na przygotowanie pracy

magisterskiej (dyplomowej) oraz przygotowanie się do przystąpienie do

egzaminu magisterskiego (dyplomowego).

Pracownik ponadto może liczyć na zwolnienie z części dnia pracy, które nie przekracza

5 godzin tygodniowo. Pracownik ma prawo do takiego zwolnienia, jeśli podejmuje

naukę w szkole wieczorowej i czas pracy nie pozwala mu na przybycie na zajęcia.

Pracownik może także dokształcać się w formach pozaszkolnych zaliczymy do nich:

•

udział w szkoleniach,

•

studia podyplomowe.

Pracownicy, których pracodawca kieruje na takie dokształcanie mogą liczyć także na

urlop szkoleniowy i zwolnienie z części dnia pracy. Pracownikowi przysługuje:

•

do 28 dni roboczych – na udział w obowiązkowych zajęciach w ciągu całego

okresu trwania nauki na studiach podyplomowych zaocznych,

•

do 6 dni roboczych – na przygotowanie się i przystąpienie do egzaminów

końcowych dla pracownika skierowanego na wieczorowe i zaoczne studia

podyplomowe, kursy wieczorowe i zaoczne oraz seminaria, samokształcenie

kierowane, staże zawodowe lub specjalistyczne,

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

13

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

•

do 2 dni roboczych w miesiącu – na udział w obowiązkowych konsultacjach dla

pracownika skierowanego na kursy zaoczne,

Pracownikowi przysługują także:

•

zwolnienia z części dnia pracy nie przekraczające 5 godzin tygodniowo – dla

pracownika skierowanego na wieczorowe studia podyplomowe oraz na kursy i

seminaria przysługuje, jeśli czas pracy nie pozwala na punktualne przybycie na

zajęcia,

Szkolenie bez skierowania

W przypadku dokształcania w formie szkolnej pracownikowi, nie skierowanemu przez

pracodawcę nie przysługuje urlop szkoleniowy.

Pracodawca może natomiast udzielić takiemu pracownikowi urlopu bezpłatnego, bez

prawa do wynagrodzenia. Pracodawca może także zwolnić pracownika z części dnia

pracy. Niestety pracownik nie otrzyma za to zwolnienie wynagrodzenia.

Pracownik i pracodawca powinni ustalić wymiar takiego zwolnienia

w drodze porozumienia.

Identycznie kształtuje się sytuacja, pracownika który bez skierowania pracodawcy

podejmuje dokształcenie w formie pozaszkolnej. Nie może liczyć na urlop szkoleniowy

i na zwolnienie z części dnia pracy. Pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego

oraz zwolnienia za części dnia pracy bez wynagrodzenia.

Urlopy okolicznościowe to nazwa potoczna, używana jest do określenia dni, w których

pracownika jest zwolniony od obowiązku świadczenia pracy. Pracodawca ma zaś

obowiązek wypłacić za taki dzień wynagrodzenie. Urlopy te związane są z ważnymi

wydarzeniami rodzinnymi i osobistymi pracownika.

Wykaz zwolnień urlopowych, jakich pracodawca musi udzielać swoim

pracownikom:

•

1 dzień w razie ślubu dziecka pracownika,

•

1 dzień w razie zgonu i pogrzebu siostry, brata, teściowej, teścia, babci, dziadka

pracownika,

•

1 dzień w przypadku zgonu i pogrzebu innej osoby, będącej na utrzymaniu lub

pod bezpośrednią opieką pracownika,

•

2 dni w związku ze ślubem pracownika,

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

14

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

•

2 dni w razie urodzenia się dziecka,

•

2 dni w razie zgonu i pogrzebu małżonka pracownika, jego dziecka, ojca matki,

ojczyma lub macochy.

Na pracodawcy ciąży obowiązek udzielania wyżej wymienionych zwolnień

okolicznościowych. Oznacza to, że nie ma prawo odmówić pracownikom określonych

dni wolnych. Pracownik musi wcześniej wystąpić z wnioskiem o

udzielenie urlopu okolicznościowego.

Przedawnienie roszczeń ze stosunku pracy.

Zasadą jest, że roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3

lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Roszczenia pracodawcy

o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika

wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych,

ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął

wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem

3 lat od jej wyrządzenia. Takiemu samemu przedawnieniu podlegają roszczenia

pracodawcy, w razie nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę przez pracownika

oraz roszczenia związane ze szkodą, jakiej doznał pracodawca wskutek naruszenia

przez pracownika zakazu konkurencji.

Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, do przedawnienia roszczenia o

naprawienie tej szkody stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Przedawnieniu według

przepisów kodeksu cywilnego podlegają roszczenia związane ze stosunkiem pracy (np.

uzupełniające roszczenia pracownika o odszkodowanie, zadośćuczynienie, rentę

wyrównawczą z tytułu wypadku pracy lub choroby zawodowej).

Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność

prawną.

Roszczenie stwierdzone

prawomocnym orzeczeniem organu powołanego do

rozstrzygania sporów, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą w trybie

określonym w kodeksie przed takim organem, ulega przedawnieniu z upływem 10

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

15

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub zawarcia ugody. Dotyczy to także

roszczeń objętych wyrokiem sądu polubownego, ugodą zawartą przed takimi sądami

lub komisją pojednawczą oraz ugodą zawartą przed mediatorem po zatwierdzeniu ich

przez sąd. Nie obejmuje zaś ugod pozasądowych.

Roszczenia przedawnionego nie można dochodzić, chyba że ten, przeciwko komu

roszczenie przysługuje, zrzeka się korzystania z przedawnienia; zrzeczenie dokonane

przed upływem przedawnienia jest nieważne.

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Ekonomiczny w Szczecinie

16