Rozdział I

Nowe uwarunkowania polityki zagranicznej Polski

Koniec lat 80 XX w – Polska wkracza na drogę reform demokratycznych

Uwarunkowania wewnętrzne:
a) demokratyczna transformacja ustrojowa
-System społeczno-polityczny – jedno z głównych uwarunkowań wewnętrznych prowadzonej przez państwo polityki
zagranicznej.
-Treść i charakter prowadzonej polityki zależy od cech systemy politycznego państwa
Nurt neoliberalny: przecena wartości i idealizacja demokratycznych instytucji państwowych; poszerzanie demokracji
w systemach politycznych państw przyczynia się do budowania demokratycznej strefy pokoju. Nurt ten widzi
bezpośredni związek między ewolucją systemów politycznych państw i ich polityką zagraniczną; optymistyczna wizja
rozwoju demokracji, która ma sprzyjać dynamicznemu kształtowaniu polityki zagranicznej państw, umacnianiu ich
bezpieczeństwa i pokoju międzynarodowego.
W opozycji do nich – neorealiści – ignorują naturę systemy społeczno-politycznego państwa
-Przemiany demokratyczne w PL – wiosna 1989
-6.02-5.04 rozmowy Okrągłego Stołu, rezultatem było przyjęcie programu przemian ustrojowych, rozpoczęto je od
wprowadzenie pluralizmu w życiu politycznym
-12.09.1989 – rząd Tadeusza Mazowieckiego
-istota transformacji: realizowanie programu reform, poszerzanie zakresu swobód demokratycznych, pogłębianie i
rozszerzanie reform rynkowych w gospodarce, otwarcie się na współpracę z państwami zachodnimi
-dotychczas polityka zagraniczna Polski musiała uwzględniać uwarunkowania takie jak zależność od ZSRR i podział
europy na dwa rywalizujące ze sobą bloki polityczno-wojskowe
-reformy umożliwiły artykułowanie potrzeb przez społeczeństwo za pośrednictwem licznych, nowopowstałych partii
politycznych i organizacji społecznych
-Michaił Gorbaczow przyznał [państwom sojuszniczym prawo swobody wyboru ustroju politycznego
-Rozwijający się w Polsce pluralizm polityczny podjął się prowadzenia polityki zagranicznej – reorientacja w
kierunku państw zachodnich, podzielających demokratyczne wartości
-Latem 1989 roku opozycja weszła w skład aparatu władzy
-transformacje ustrojową prowadziło całe państwo polskie, samorząd terytorialny, partie polityczne, stowarzyszenia i
organizacje społeczne
-Polska jako pierwsza podjęła się dokonania przejścia od autorytarnego systemu realnego socjalizmu do ustroju
demokratycznego. Ułatwieniem było zaangażowanie sił starego porządku. Utrudnieniem – kryzys gospodarczy, brak
własnych zasobów kapitałowych, wysokie koszty społeczne reform ekonomicznych wywołujące frustracje grup
społecznych pozbawionych pracy i umiejętności radzenia sobie w nowych warunkach społeczno-ekonom.
-Zwiększone zapotrzebowanie na pomoc zagraniczną, mimo poparcia politycznego i programów pomocowych ze
strony wschodu – brak dużej pomocy finansowej
-Plan Balcerowicza – symptomy wzrostu, w późniejszym czasie Polska należała już do liderów przemian
ekonomicznych.
-Już w połowie lat 90b Polsk stała się poważnym kandydatem do członkowstwa w NATO i UE

b)nowa koncepcja polityki zagranicznej państwa
-1956 – teoria trzech zasad polityki zagranicznej PRL:



Zasada internacjonalizmu socjalistycznego (jedność, przyjaźń, wzajemna pomoc i ścisła współpraca z

państwami socjalistycznymi – głównie państwami Układu Warszawskiego i RWPG)



Zasad solidarności z narodami walczącymi o wyzwolenie narodowe i społeczne (Krajami Trzeciego Świata,

starającymi się uwolnić spod zależności kolonialnej i neokolonialnej)



Zasada pokojowego współistnienia z państwami o odmiennym ustroju społeczno-politycznym

-Zasady te określały kierunki międzynarodowego zaangażowania Polski
-W końcu dekady lat 80. Polska znalazła się w nowej sytuacji międzynarodowej – w demokratyzującej się Europie
przez polską polityką zagraniczną stanęły nowe cele:



Poszukiwanie nowego systemu bezpieczeństwa międzynarodowego, który miał gwarantować narodowe

bezpieczeństwo Polski



Dyplomatyczne wspieranie realizowanych w kraju reform ustrojowych, w tym przede wszystkim

przestawienia gospodarki na mechanizmy rynkowe mające zaowocować rozwojem gospodarczym



Utrzymanie i podniesienie międzynarodowego prestiżu Polski

-pojawiły się potrzeby przynależności do inicjatyw innych państw i podejmowania samodzielnych akcji
dyplomatycznych

-kierowano polską politykę na kontakty i współpracę z demokratycznymi krajami
-Polska w pierwszych latach transformacji wiązała nadzieje z KBWE
-Polska opowiadała się za tym że KBWE ma stanowić jeden z kluczowych elementów przyszłego bezpieczeństwa
europejskiego obok NATO, Wspólnoty Europejskiej i Unii Zachodnioeuropejskiej

-1991-1992 – wyraźny zachodni kierunek polityki zagranicznej (opcja euroatlantycka ). Celem było
przystąpienie do UE i NATO oraz ukształtowanie partnerskich stosunków z Niemcami i USA
-powstało kilka ugrupowań subregionalnych - Grupa Wyszehradzka, Rada Państw Morza Bałtyckiego Inicjatywa
Środkowoeuropejska

-drugi kierunek polskiej polityk zagranicznej – wschodni – likwidacja więzi zależności od ZSRR + rozliczenie
historycznych i budowa traktatowych podstaw stosunków dwustronnych ze wschodnimi sąsiadami
-kryzys wewnętrzny ZSRR i postępujący proces dezintegracji
-rząd Mazowieckiego podejmuje pragmatyczną politykę wobec ZSRR (konieczność ustanowienia równoprawnych,
partnerskich i dobrosąsiedzkich stosunków uwzględniających przestrzeganie zasad suwerenności i nieingerencji w
sprawy wewnętrzne drugiej strony)
-koncepcja dwutorowości – zakładała utrzymanie równoległych stosunków z Moskwą jako centrum i innymi
republikami
-kiedy Litwa ogłosiła niepodległość Polska ograniczyła się do gestów poparcia, ale nie zdecydowała się na oficjalne
uznanie rządu litewskiego
-1990 – wizyta Krzysztof Skubiszewski (msz) w ZSRR; celem było stworzenie politycznych podstaw przyjaznych
stosunków z wchodzącymi na arenę międzynarodową Federacją Rosyjską, Ukrainą i Białorusią
-kiedy ZSRR próbowało pacyfikować Litwę, Łotwę i Estonię – Polska ograniczyła się tylko do9 potwierdzenia
legalności władz tych państw i apelowała i pokojowe rozwiązanie kryzysu
-Władze polskie zachowywało się bardzo ostrożnie w czasie zamachu stanu w Moskwie 19-21 sierpnia 1991 roku.
Wałęsa wspierał Gorbaczowa w wysiłkach na rzecz uratowania ZSRR
-państwa zachodnie także prowadziły ostrożną politykę wobec ZSRR
-polskie elity solidarnościowe uznały Rosję za głównego przeciwnika, Ukrainę za strategicznego partnera a Białoruś
jako kraj z którym należy ściśle współpracować w celu umocnienia jego suwerenności i skierowana na drogę
demokratycznych przemian
-koncepcja realistyczna – zakładająca rozwijanie poprawnych a nawet przyjaznych stosunków z Rosją nie bacząc na
interesy narodów zamieszkujących między Polską a Federacją Rosyjską
-na progu transformacji został zredukowany praktycznie do minimum jeden z kierunków polityki: zaangażowanie we
współpracę z pokolonialnymi krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej
-Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Izraelem. RPA i Chile

Uwarunkowania międzynarodowe:

a) zjednoczenie Niemiec
-obalenie muru berlińskiego; Helmut Kohl podkreśla, że katalizatorem zjednoczenia państw niemieckich było
zwycięstwo polityczne „Solidarności” w Polsce
-Polska troszczyła się aby nowe państwo niemieckie w jednoznaczny sposób uznało ustanowioną na konferencji
poczdamskiej granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej
-wątpliwości ze względu na złe doświadczenia w stosunkach z Niemcami Zachodnimi oraz wywołująca wątpliwości
postawa Kohla, który w planie zjednoczenia pominął kwestie granic
-obawy z nieuregulowanym statusem niemieckiej mniejszości narodowej w Polsce
-obawy czy Niemcy nie porzucą kursu na europeizację na rzecz powrotu do polityki ekspansji w kierunku Europy
Środkowej
-„powrót Polski do Europy”  najkrótsza droga do struktur europejskich to droga przez Niemcy


b) rozpad bloku wschodniego
-Polska wniosła wkład w załamanie się zimnowojennego podziału Europy i otwarcie drogi do ekspansji
demokratycznych wartości na wschód kontynenty i zmiany systemu władzy w krajach Europy Środkowej i
Wschodniej
-1989 – przełom polityczny - NRD, Czechosłowacja, Węgry, Bułgaria i Rumunia(Jesień Ludów-pokojowy przebieg
poza Rumunią-w walkach zginęło ponad 1100 osób)
-dojście do władzy sil opozycyjnych w krajach Europy Środkowej nie byłoby możliwe bez rozwoju pierestrojki w
ZSRR
-ukierunkowanie na integrację z Zachodem

-W 1990 roku rząd Węgierski zażądał rozwiązania Układu Warszawskiego; Polska i Czechosłowacja zaproponowały
rozwiązanie jego struktury wojskowej (Polska uważała że należy doprowadzić do wykonania układu o ograniczeniu
zbrojeń konwencjonalnych w Europie).
-po interwencji wojsk ZSRR w próbujących się usamodzielnić republikach nadbałtyckich, msz Polski, Czechosłowacji
i Węgier wysunęli propozycje rozwiązania struktur wojskowych Układu do 1 ;lipca 1991 roku, a pozostałych organów
do końca roku (ZSRR zaproponowało przyspieszenie)

-ostateczny koniec bloku wschodniego – 1 lipca 1991 roku – rozwiązanie UW
-zlikwidowanie stacjonujących wojsk radzieckich na terytoriach NRD, Czechosłowacji, Węgier i Polski (NRD-1994,
Węgry i Czechosłowacja-1991, PL-1993)
-jednym z ważniejszych uwarunkowań polskiej polityki zagranicznej był rozpad ZSRR:



Litwa – 11.03.1990



Estonia – 30.03.1990



Łotwa – 4.05.1990



Gruzja – 9.04.1990

Ich powrót na arenę międzynarodową był bodźcem dla innych republik



Ukraina - 14.08.1991

-25.12.1991 – ZSRR przestaje istnieć
-Rosja-Borys Jelcyn
-WNP – 1991 – Rosja, Ukraina, Białoruś, w 1993 Gruza + 8 kolejnych państw + 3 państwa bałtyckie – Litwa, Łotwa,
Estonia
-Polska została ostatecznie uwolniona od imperialnej zależności

c) przyspieszenie integracji europejskiej
-1.07.1990 – w życie weszła część postanowień o utworzeniu Unii Gospodarczej i Walutowej
-6.06.1990 – uzgodnienie projektu traktatu ustanawiającego UE
-3 filary:



Pierwszy – Wspólnota Europejska



Drugi – Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (zastąpiła Europejską Współpracę Polityczną



Trzeci-współpraca w dziedzinach wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

-Unia Zachodnioeuropejska – osobno organizacja wykonująca decyzje o charakterze wojskowym podejmowane przez
UE
-Traktat o Unii Europejskiej (Maastricht) podpisany 7.02.1992 przez ministrów spraw zagranicznych i ministrów
finansów (Weszło w życie 1.11.1993 – powstaje UE)
-Polska oraz inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej była zachęcana do włączenia się w proces integracji
europejskiej; WE warunkowało możliwość przyjęcia nowych członków spełnieniem kryteriów politycznych i
ekonomicznych  to determinowało Polskę do reform demokratycznych i rynkowych

d) transformacja NATO

-NATO wyszło zwycięski z zimnej wojny; przywódcy państw zadeklarowali ustanowienie nowego wzorca
stosunków między Wschodem a Zachodem. Opowiedzieli się jednak za utrzymaniem wiarygodnego i skutecznego
odstraszania i obrony. Zaapelowali także o przyspieszenie rozpoczętych w marcu rokowań w sprawie redukcji zbrojeń
konwencjonalnych w Europie oraz zmniejszenia amerykańskich i radzieckich sił zbrojnych stacjonujących za granicą.
-Propozycja skierowana do państw członkowskich UW podpisania wspólnej deklaracji o tym, że nie traktują sobie
jako przeciwników i potwierdzają zamiar powstrzymania się od groźby lub użycia siły przeciwko integralności
terytorialnej czy niezależności politycznej któregokolwiek państwa
-Zaproszenie krajów UW do pragmatycznej współpracy z NATO
-NATO zapowiedziało podjęcie działań w celu dostosowania się do zmienionego środowiska międzynarodowego
-6/7.06.1991 deklaracja Partnerstwo z krajami Europy Środkowej i Wschodniej (bezpieczeństwo państw Sojuszu
Północnoatlantyckiego jest nierozerwalnie związane z bezpieczeństwem wszystkich innych państw w Europie)

-Po rozwiązaniu UW zniknął przeciwnik NATO co wywołało debatę nad sensem jego istnienia:



Neoliberalni instytucjonaliści – zniknięcie przeciwnika NATO z czasów zimnowojennego podziało postawiło

pod znakiem zapytana sens dalszego istnienia Sojuszu, Powinien być on zastąpiony przez regionalny system
bezpieczeństwa zbiorowego w rodzaju „europejskiego OZN”, zbudowany na podstawie KBWE lub Unii

Zachodnioeuropejskiej(lub obu łącznie). Argumenty przeciwko istnieniu NATO oraz przeciwko rozszerzaniu
struktur. Jeśli ma przetrwać musi przekształcić się we wspólnotę cywilną i ewentualnie połączyć z UE)



Neorealiści – w stosunkach międzynarodowych decydujące znaczenie ma reprezentowanie przez państwo

jasno zdefiniowanych interesów narodowych, opowiadali się za utrzymaniem NATO jako systemu
kolektywnej obrony (obawiano się odrodzenia rywalizacji mocarstw o strefy wpływów). NATO – najlepszy i
jedyny efektywny system bezpieczeństwa. Jeśli NATO będzie przejmować nowe funkcje to nie przetrwa.

-7/8.11.1991 – Nowa koncepcja strategiczna Sojuszu – celem podstawowym NATO jest zapewnienie wolności i
bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim, środkami politycznymi i wojskowymi zgodnie z Kartą Narodów
Zjednoczonych oraz dążenie do ustanowienia sprawiedliwego i trwałego ładu pokojowego w Europie
-Elementy polityki bezpieczeństwa NATO :



Dialog



Współpraca



Utrzymanie zdolności do obrony zbiorowej

To wszystko ma zapobiegać kryzysom i sprzyjać budowaniu rzeczywistego partnerstwa w rozwiązywaniu problemów
-Sojusz ma charakter czysto obronny, zadeklarował kontynuację polityki kontroli zbrojeń i rozbrojenia, która przez
obniżanie stanu sił do najniższego poziomu powinna zwiększać bezpieczeństwo i stabilność międzynarodową
-Deklaracja rzymska w sprawie pokoju i współpracy – nowe wyzwania dla polityki bezpieczeństwa państw
europejskich nie mogą być rozwiązywane tylko przez jedną organizację, powinny być przedmiotem współdziałania
wzajemnie uzupełniających się instytucji wiążących kraje Europy i Ameryki Północnej w system zależnych i
wspierających się struktur

-Powołanie Rady Współpracy Północnoatlantyckiej – ciało konsultacyjne skupiające państwa członkowskie
-1992 – NATO poszerzyło swoje kompetencje o możliwość prowadzenia operacji pokojowych pod egidą KBWE
(Bośnia i Hercegowina)
-Z punktu widzenia Polski NATO to skuteczny instrument w zapewnianiu obrony

Rozdział II Stosunki polsko – niemieckie

1. Przełom w stosunkach polsko-niemieckich (1989-1991)

1.1 Start polityki pojednania i partnerstwa



9 listopada 1989r.- msza w Krzyżowej na której obecni byli szefowie rządów Polski i RFN, Tadeusz

Mazowiecki i Helmut Kohl, symboliczne pojednanie,



Podpisano 11 umów i innych porozumień, najważniejsze to „Wspólne oświadczenie” składające się z

78 pkt., mowa w nim m.in. o nienaruszalności granic, poszanowaniu dla integralności terytorialnej i
suwerenności wszystkich państw w Europie jako podstawowych warunkach pokoju, o mniejszości
niemieckiej w Polsce, o poparciu rządu RFN dla reform w Polsce,

1.2 Stosunek polski do zjednoczenia Niemiec



Zjednoczenie Niemiec nie byłoby możliwe bez NSZZ „Solidarność” i demokratycznych przemian w

Polsce zapoczątkowanych obradami okrągłego stołu,



Polska opozycja w zjednoczeniu Niemiec widziała uwolnienie się kraju spod protekcji ZSRR i

otwarcie na zachód,



24 kwietnia ‘89r. Komitet Obywatelski „Solidarność” opowiedział się za „prawem narodów do

samostanowienia”, przy czym uznał, że należy respektować nienaruszalność wszystkich granic
państwowych w Europie. Kwestia dotyczyła tego czy Niemcy uszanują uznaną wcześniej przez NRD
(1950) i RFN (1970) zachodnią granicę Polski na Nysie Łużyckiej,



Rząd T. Mazowieckiego jako pierwszy uznał prawo do zjednoczenia Niemiec, 3 przesłanki:

-prawo narodów do samostanowienia i suwerenności,
-likwidacja podziału na Niemcy Wsch. i Zach. Postrzegano jako bezpośrednią przyczynę
przezwyciężenia podziału Europy na 2 przeciwstawne bloki,
-poprzez zachowanie granicy na O. i N-Ł. Polska graniczyłaby bezpośrednio z krajem należącym do
struktur zachodnich,



28 XI 1989r -10-punktowy plan przezwyciężenia podziału Niemiec i Europy (zapowiadał

tworzenie struktur konfederacyjnych RFN i NRD, ale przemilczał sprawę granic), Polska

zareagowała krytycznie, 30 XI frakcja SPD (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) postawiła
wniosek o uzupełnienie planu m.in. o ostateczne uznanie Zach. Granicy Polski.

2. Uregulowania prawno międzynarodowe stosunków wzajemnych.
2.1 Droga do ostatecznego uznania granicy na Odrze i Nysie Ł.

2.1.1

Działania rządu T. Mazowieckiego



T. Mazowiecki wystosował do 4 mocarstw odpowiedzialnych za Niemcy listy, w których

wyraził nadzieję na zawarcie traktatu pokojowego regulującego sprawę granic, jednak
politycy z RFN odrzucili propozycję i zaproponowali by KBWE przyjęła deklarację
zawierającą część dot. granic, Polska przeciwna,

2.1.2

stanowisko RFN



Kanclerz Kohl uznał granicę dopiero po naleganiach ze str. USA i Geogre’a Busha, w zamian

chciał odszkodowań dla przesiedlonych Niemców i gwarancji dla praw mniejszości
Niemieckiej w Polsce,

2.1.3

stanowisko 4 mocarstw w sprawie jedności Niemiec



USA – za zjednoczeniem, Niemcy powinny być trwałym elementem wspólnoty europejskiej i

atlantyckiej,



Wielka Brytania – oficjalnie za zjednoczeniem, ale przeciw neutralizacji, społeczeństwo

brytyjskie nieufne,



Francja – odrzucili ideę neutralizacji, poparli Polskę w żądaniach uregulowania granic,

społeczeństwo francuskie wykazywało duże poparcie dla zjednoczenia,



ZSRR – najpierw kategorycznie na nie, przełom nastąpił w lutym 1990r. podczas wizyty

Kohla w Moskwie. Nie chcieli początkowo zjednoczonych Niemiec w NATO, proponowali
neutralizację. Podczas kolejnej wizyty Kohla Gorbaczow wyraził zgodę na przyłączenie
Niemiec do NATO, jednak domagał się zmniejszenie potencjału wojskowego N.

2.1.4

Udział Polski w konferencji 2+4



Uczestnicy: RFN i NRD + USA, Wlk. Bryt., Francja, ZSRR,



Cel – wypracować warunki na których Niemcy uzyskają pełną suwerenność,



14 III 1990r. zaproszono Polskę do udziału w konferencji ale tylko do omówienia sprawy granic,



Ustalono:

o Zjednoczone N. będą obejmować terytorium RFN, NRD i Berlina
o

Z. N. oraz Polska potwierdzą istniejącą miedzy nimi granicę w traktacie obowiązującym
w świetle prawa międzynarodowego,

o

Z.N. nie mają żadnych roszczeń wobec terytorialnych wobec innych państw,

o

Rządy 4 mocarstw stwierdzają, że wraz z wprowadzeniem w życie deklaracji NRD i RFN
potwierdzony zostaje ostateczny charakter granic Niemiec,



14 XI 1990r ministrowie spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski oraz Hans-Dietrich Genscher podpisali

„Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej”,



17 VI 1991r. podpisano „Traktat między Rzeczpospolitą Polska a Republiką Federalna Niemiec o dobrym

sąsiedztwie i przyjaznej współpracy”; oba państwa zobowiązały się rozwijać ścisłą, pokojową i partnerską
współpracę we wszystkich dziedzinach na zasadach obowiązujących w procesie KBWE, ustalono obowiązek
regularnych konsultacji między szefami rządów i ministrów, RFN miało wspierać drogę Polski do Wspólnot
Europejskich, zaś sukcesem RFN było szerokie określenie praw mniejszości niem. w Polsce.

3.Polsko niemiecka zbieżność interesów (1991-98

3.1 „Polsko niemiecka wspólnota interesów” – słowa wypowiedziane przez I ministra spraw zagranicznych K.
Skubiszewskiego, które urosły do roli koncepcji, można było ją rozpatrywać w różnych płaszczyznach
(politycznej, historycznej, gospodarczej, społecznej, bezpieczeństwa)

3.2 Rozwijanie współpracy dwustronnej
W wykonaniu zobowiązań z traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy zawarto szczegółowe umowy:



Porozumienie w sprawie wypłaty 500mld DM przez rząd niemiecki na konto Fundacji Polsko-Niemieckie

Pojednanie – częściowa rekompensata dla Polaków wywożonych na roboty przymusowe w czasie
okupacji hitlerowskiej;



Umowa o współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej,



Umowa o żegludze śródlądowej.



Podpisana 25 I 1993r. umowa o współpracy wojskowej między Polskim Ministrem Obrony Narodowej a
Federalnym Ministrem Obrony RFN, miało to znaczenie w kontekście starań o uzyskanie członkostwa w
NATO przez PL, która mogła podnieść swoje zdolności obronne,

3.3 Zagadnienie rozszerzenia NATO w stosunkach polsko-niemieckich



Początkowo stanowisko RFN w sprawie przyjęcia PL do NATO było sceptyczne, obawiano się destabilizacji

regionu (bo Rosja była przeciwko, a Niemcom zależało na dobrych stosunkach z nimi),



Gdy państwa Grupy Wyszehradzkiej nasiliły zabiegi wstąpienia do sojuszu rząd niemiecki sugerował drogę

poprzez członkostwo w Unii Zachodnioeuropejskiej i UE,



W końcu zdecydowano że rozszerzenie NATO powinno iść w parze z rozszerzeniem UE ale najpierw Tereba

przygotować obie organizacje do rozszerzenia,



Niemcy były „adwokatem” Polski w jej dążeniach do członkostwa w NATO,



Przystąpienie Polski 12 marca 1999r. do Sojuszu Północnoatlantyckiego wzmocniło jej powiązania z

Niemcami i zwielokrotniło szanse zacieśnienia współpracy wojskowej,

3.4 Droga Polski do Europy przez Niemcy



Szczególnie Niemcy i Francja angażowały się w rozszerzanie UE, N. szczególnie popierały w tym Polskę,



Dzięki RFN Rada Europejska ustanowiła w grudniu ‘89r. program PHARE, a w kwietniu następnego roku

przygotowała układy stowarzyszeniowe dla państw Trójkąta Wyszehradzkiego,



Ważnym wydarzeniem było wypracowanie w lipcu 1994r. przez Generalną Dyrekcję Polityczną Stosunków

Zagranicznych Komisji Europejskiej oraz Grupę Badawczą „Europa” dokumentu pt. „Wychodząc poza
układy Europejskie: strategia przygotowania krajów Europy Środkowowschodniej i Wschodniej do
przystąpienia do Unii”. Przewidywano tam plan przedakcesyjny dla Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Rumuni
i Bułgarii, który miał ułatwić proces integracji tych państw,



Po uzgodnieniu postanowień traktatu Amsterdamskiego, który częściowo reformował UE kanclerz Kohl

powiedział, że za pół roku będzie możliwe rozpoczęcie negocjacji i pierwszymi kandydatami,



Po zmianie ekipy rządzącej na G. Schroedera i J. Fischera nadal mieliśmy poparcie w dążeniu do

rozszerzenia,



W grudniu 2002r. na spotkaniu Rady Europejskiej zapadła decyzja o rozszerzenie UE o 10 państw w tym o

PL, traktat akcesyjny podpisano 16 IV 2003r. (ratyfikowany 3 lipca), zaś 1 maja 2004r. Polska weszła do UE.

4. Problemy w stosunkach dwustronnych (od 1998)



Przyczyny problemów:

-działalność niemieckiego Związku Wypędzonych, zmierzająca do uznania wysiedlania Niemców za
zbrodnie,
-brak uregulowania w układzie o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy kwestii majątkowych,
(żądania odszkodowań ze strony Niemiec),
-wzrost aktywności i znaczenia na polskiej scenie politycznej partii nacjonalistyczno-prawicowych,
które narzuciły od jesieni 2005r. „politykę historyczną”, mocno destabilizującą stosunki polsko-
niemieckie i polsko-rosyjskie,



Rozbieżności w kwestiach międzynarodowych – Polska zwraca się w stronę USA, Niemcy są

przeciwne prowadzonej przez USA polityce unilateralnej (za rządów Kaczyńskich)



Po objęciu rządu przez Tuska mamy mały powrót do polityki proeuropejskiej.

Rozdział III

NATO w polskiej polityce zagranicznej

3.1. Pierwsze sondaże i badania możliwości akcesji



Po dojściu do demokracji Polska odrzuciła orientację wschodnią i zaczęła się przychylać do zachodniej

o

Obawy z dwóch stron – ewentualne zagrożenie ze strony rosyjskiej i brak gwaranci ze strony

Zachodu, słabość militarna Polski

o

Politycy i eksperci byli przyzwyczajeni do innego myślenia o bezpieczeństwie i w kategoriach

wojskowych

o Polska znajdowała się w tzw. „szarej strefie”, „próżni bezpieczeństwa” – pomiędzy zjednoczonymi

Niemcami a powracającą na arenę międzynarodową Rosją



Jedynym konceptem na opuszczenie „próżni bezpieczeństwa” było przystąpienie do zachodnioeuropejskich i

euroatlantyckich instytucji (co prawda wiosną 1991 minister obrony Piotr Kołodziejczyk wysunął mglistą ideę
neutralności, ale cóż..)

o

Polska potrzebowała silnego i efektywnego systemu bezpieczeństwa europejskiego, nie było jednak

pewności co do reakcji NATO (które przeżywało wtedy kryzys tożsamości i było osłabiane przez
wewnętrzne dyskusje) i Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE), bo istniały wtedy jeszcze Układ
Warszawski i ZSRR

o

System taki miało tworzyć KBWE w współpracy z Wspólnotą Europejską, NATO, UZE i ONZ



KBWE także nie było w stanie dać Polsce „twardych” gwarancji bezpieczeństwa; KBWE nie było

wyposażone w ramię wojskowe



Polska miała możliwość wstąpić do UZE, ale wtedy nie miałaby powiązań z USA, na których nam zależało

(doświadczenia z okresu wojennego ukazały słabość sojuszu z Francją i Wielką Brytanią – Europa nie jest w
stanie sama sobie stworzyć silnego systemu bezpieczeństwa), dodatkowo występowały spory wewnątrz UZE



Polska reprezentowała ogólną koncepcję integrowania się z Zachodem, bez rywalizacji z USA, z NATO jako

„twardym jądrem” systemu bezpieczeństwa

 21.03.1990 – pierwsza wizyta ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego w brukselskiej

Kwaterze Głównej NATO

 09.08.1990 – w ambasadzie polskiej w Brukseli utworzono Biuro Łącznikowe dla utrzymywania roboczych

kontaktów z Kwaterą Główną NATO

 13-16.09.1990 – pierwsza wizyta w Polsce sekretarza generalnego Sojuszu Manfreda Wörnera
 06-07.06.1991 – Rada Północnoatlantycka na sesji w Kopenhadze przyjęła deklarację Partnerstwo z krajami

Europy Środkowej i Wschodniej

 03.07.1991 – pierwsza oficjalna wizyta prezydenta Lecha Wałęsy w Kwaterze Głównej NATO (2 dni po

rozwiązaniu Układu Warszawskiego)

 09.1991 – Departament Stanu USA przekazał premierowi Janowi Bieleckiemu, że polska droga do NATO ma

się zacząć od członkostwa w EWG



Sprzeczności w wschodnioeuropejskiej polityce NATO – z jednej strony deklaracja, z drugiej brak gwarancji

ani obietnicy poszerzeń



Dzięki współdziałaniu Trójkąta Wyszehradzkiego i innych państw starających się o członkostwo (Litwa,

Łotwa, Estonia, Rumunia) możliwe było wcześniejsze nawiązanie współpracy z NATO

 11.1991 – podczas szczytu w Rzymie 16 państw NATO zdecydowało, że Sojusz będzie nadal istniał (mimo

braku przeciwnika w postaci układu Warszawskiego) i podejmie dialog i współpracę z byłymi krajami
nieprzyjacielskimi i innymi krajami europejskimi

 20.12.1991 – (na mocy postanowień szczytu rzymskiego) powstała struktura konsultacyjna pod nazwą Rada

Współpracy Północnoatlantyckiej (NACC), do której została zaproszona Polska, tym samym coraz bardziej
zacieśniając stosunki z NATO

NACC – na jej forum wymieniano informacje, szkolono kadry i przygotowywano wojsko do prowadzenia
operacji pokojowych, które Sojusz zaproponował KBWE i ONZ w 1992r.

 02.1992 – minister obrony Jan Parys z poparciem premiera Jana Olszewskiego zapowiedział przystąpienie

Polski do Sojuszu

 Brak koordynacji inicjatyw pomiędzy różnymi ośrodkami władzy – zintensyfikowanie retoryki

pronatowskiej („doktryna Parysa”) przy braku składania oficjalnych wniosków o członkostwo

 03.1992 – prezydent Wałęsa podczas wizyty w Niemczech wysunął dość niejasną koncepcję NATO-bis

(odrzuconą przez rząd Olszewskiego, nieznana Skubiszewskiemu), spowodował tym jednak reakcję Wörnera
– kwestia przyjęcia Polski do NATO to sprawa otwarta

 06.05.1992 – w Pradze przywódcy państw Trójkąta Wyszehradzkiego zadeklarowali, że ich długofalowym

celem jest pełne członkostwo w Sojuszu i zaapelowali o dalszy jakościowy rozwój stosunków Trójkąta
Wyszehradzkiego z NATO

 08.05.1992 – Skubiszewski przedstawił tezę dochodzenia „krok po kroku” do NATO, która stała się główną

polskiej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Teza „krok po kroku” – celem jest stopniowe i faktyczne włączanie Polski w system bezpieczeństwa Sojuszu,
a członkostwo w NATO jest celem perspektywicznym

 07.1992 – expose Hanny Suchockiej – rząd będzie dążył do przybliżania perspektywy członkostwa Polski w

NATO

 10.1992 – premier Suchocka i minister obrony Janusz Onyszkiewicz spotkali się w Brukseli z Wörnerem,

który obiecał, że Sojusz będzie się koncentrował na współpracy w ramach NACC i zasygnalizował, że w
przyszłości NATO będzie mogło przyjąć Polskę

 Tzw. tymczasem (;Pp)

1) Rosło społeczne poparcie dla orientacji atlantyckiej i przystąpienia do NATO
2) Pojawiały się sygnały ze stron amerykańskiej i niemieckiej o prawdopodobieństwie przyjęcia do

NATO państw Grupy Wyszehradzkiej

3) Rosja nie chciała dopuścić do rozszerzenia NATO

 24-26.08.1993 – prezydent Borys Jelcyn i Wałęsa podpisali oświadczenie, że w Polska chce wejść do NATO,

a Rosja nie ma nic przeciw temu; delegaci rosyjscy chcieli usunąć zapis o NATO, a kilka tygodni później
okazało się, że Rosja sprzeciwia się rozszerzeniu NATO

 01.09.1993 – Wałęsa wystosował list do sekretarza generalnego NATO i potwierdził w nim wolę Polski do

przystąpienia do NATO

 Argumenty Wałęsy za wejściem Polski do NATO:

1) Polska podziela demokratyczne wartości Sojuszu
2) Polska dąży do usunięcia „niewidzialnej bariery”, dzielącej państwa europejskie na te z

zagwarantowanym bezpieczeństwem i brakiem takiej gwarancji

3) NATO nie ma chronić Polski przed określonymi zagrożeniami, a przed nieprzewidywalnymi

rodzajami ryzyka oraz Polska dąży do poszerzenia strefy wolności demokracji i współpracy

4) Polska ma społeczne poparcie w dążeniach do NATO, sukcesy reform demokratycznych,

dobre stosunki z sąsiadami – nie wniesie do NATO problemów

 09.1993 – w odpowiedzi na list Wałęsy Jelcyn wystosował list do przywódców USA, Wielkiej Brytanii,

Francji i Niemiec, w którym sprzeciwiał się rozszerzeniu NATO

 Jesień 1993 – rządy w Polsce obejmuje koalicja SLD/PSL – polskie elity polityczne i społeczeństwo były w

większości zjednoczone w dążeniach do członkostwa w NATO

3.2. Nawiązanie stałych kontaktów i współpracy wojskowej

 Jesień 1993 – z inicjatywy USA (wspieranego przez Niemcy) przedmiotem dyskusji wewnętrznej w NATO

stała się koncepcja Partnerstwa dla Pokoju (PdP)

PdP – pogłębienie partnerstwa w ramach NACC poprzez rozwijanie dwustronnej współpracy wojskowej
między NATO a poszczególnymi państwami nie należącymi do Sojuszu; miała to być oferta rozszerzenia
współpracy, nie zawierała jednak ani gwarancji bezpieczeństwa, ani obietnicy członkostwa, przez co została
krytycznie oceniona przez państwa Grupy Wyszehradzkiej, które podjęły starania o uzupełnienie programu o
możliwość stopniowego rozszerzenia Sojuszu, np. minister spraw zagranicznych Andrzej Olechowski
apelował, aby PdP umożliwiało wstąpienie do NATO państwom, które angażują się w program i spełniają
kryteria członkostwa

 10-11.01.1994 – szczyt w Brukseli, podczas którego szefowie państw i rządów państw NATO zaaprobowali

zmodyfikowaną wersję programu PdP

 Celem PdP uczynili pogłębianie zaufania i intensyfikację wzajemnych wysiłków państw NATO oraz

partnerów z NACC i KBWE na rzecz umacniania bezpieczeństwa

 Państwa partnerskie miały współdziałać w konkretnych przedsięwzięciach na rzecz budżetów

obronnych, wspierania demokratycznej kontroli nad wojskiem, wspólnego planowania, wspólnych
ćwiczeń wojskowych oraz w takich dziedzinach jak misje pokojowe, poszukiwawcze i ratownicze,
operacje humanitarne, i innych uzgodnionych

 Państwa zaproszone do PdP miały przyjąć ramowy program PdP z Brukseli i później negocjować

indywidualny program współpracy politycznej i wojskowej z NATO

 Bardzo ważnym nowym elementem było potwierdzenie otwartości Sojuszu i deklaracja woli

rozszerzenia – nie były to jeszcze gwarancje, poza tym brakowało konkretnych terminów i kryteriów
rozszerzeń

 02.02.1994 – premier Waldemar Pawlak w imieniu Polski podpisał ramowy program PdP w Brukseli (jako

trzeci kraj po Litwie i Rumunii)

 25.04.1994 - minister obrony Piotr Kołodziejczyk przedłożył w Kwaterze Głównej NATO Dokument

Prezentacyjny Partnerstwa dla Pokoju (jako pierwsze z państw zaproszonych do PdP)

 Polska zobowiązała się do:

 zwiększenia przejrzystości w planowaniu obronnym i pracach nad budżetem wojskowym
 rozwoju współpracy wojskowej z NATO
 zapewnienia demokratycznej kontroli nad siłami zbrojnymi poprzez transformację

strukturalną, zmiany legislacyjne i demokratyczne procedury operowania budżetem zgodnie
ze standardami i normami NATO

 utrzymania gotowości do udziału w operacjach prowadzonych pod egidą ONZ i KBWE
 wspólnego planowania, szkolenia i ćwiczeń zwiększających zdolność do organizowania

międzynarodowych operacji pokojowych, poszukiwawczo-ratowniczych i humanitarnych



Złożenie przez Polskę Dokumentu Prezentacyjnego umożliwiło rozpoczęcie negocjacji z NATO na temat

Indywidualnego Programu Partnerstwa (IPP)

 05.07.1994 – na sesji NACC w Stambule został przyjęty IPP dla Polski



Novum we współpracy Polski z NATO były polowe ćwiczenia wojskowe z udziałem pododdziałów armii

państw NATO i krajów partnerskich (pierwsze, pod kryptonimem „Most współpracy”, odbyły się 12–15
września 1994 roku na poligonie w Biedrusku pod Poznaniem)



Współpraca wojskowa w ramach PdP służyła adaptacji Polski do standardów natowskich i przez to sprzyjała

przybliżaniu naszego kraju do członkostwa w Sojuszu (np. udział polskich żołnierzy w Siłach
Implementacyjnych IFOR – Implementation Force wprowadzonych do Bośni i Hercegowiny w lutym 1996)



Jednak rozpoczęcie w 1994 realizacji PdP nie oznaczało zgody NATO na rozszerzenie. Wtedy jeszcze

politycy i eksperci zachodni reprezentowali koncepcję tzw. królewskiej drogi w podejściu do bezpieczeństwa
nowych demokracji z Europy Środkowej; koncepcja ta zakładała przyjęcie tych krajów do Unii Europejskiej,
a następnie objęcie ich gwarancjami bezpieczeństwa Unii Zachodnioeuropejskiej, co mogłoby spowodować,
że rozszerzenie NATO byłoby odsunięte w czasie, a nawet niewykluczone, że okazałoby się zbędne; Państwa
Grupy Wyszehradzkiej zdecydowanie zwalczały tę koncepcję



Polska dyplomacja prowadziła intensywne zabiegi mające przekonać NATO, że Polsce nie chodzi tylko o

własne interesy bezpieczeństwa, ale o poszerzanie zachodniej strefy pokoju i stabilności

 Jesień 1994 – Grupa Wyszehradzka została objęta programem amerykańskiej pomocy wojskowej (tzw.

poprawka Browna)

 01.12.1994 - Rada Północnoatlantycka podjęła (na wniosek USA i Niemiec) decyzję o rozpoczęciu

wewnętrznej debaty w Sojuszu na temat sposobu i zasad jego rozszerzenia oraz wpływu tego na
bezpieczeństwo europejskie - droga do NATO została uznana za możliwą opcję

3.3. Akcesja do Traktatu Północnoatlantyckiego

 04.1995 - pierwsza wizyta premiera Józefa Oleksego w Kwaterze Głównej NATO i apel do państw Sojuszu o

podjęcie decyzji w 1996 roku

 28.09.1995 - w Brukseli przedstawiono państwom kandydującym Studium o rozszerzeniu NATO, w którym

określono cele i zasady rozszerzenia Sojuszu oraz polityczne i wojskowe kryteria, jakim powinny odpowiadać
państwa kandydujące do niego



główne cele rozszerzenia NATO wg Studium o rozszerzeniu NATO:
1) „zapewnienie większej stabilności i bezpieczeństwa wszystkim państwom na obszarze euroatlantyckim,

bez odtwarzania linii podziału”

2) zbudowanie nowej „architektury” bezpieczeństwa
3) zintegrowanie ze wspólnotą atlantycką państw zaawansowanych w reformach demokratycznych, a

poprzez to wzmocnienie tendencji do integracji w Europie, opartej na wspólnych wartościach
demokratycznych

4) wzmocnienie i poszerzenie partnerstwa transatlantyckiego



Podkreślono, że „NATO pozostaje ściśle obronnym sojuszem, którego podstawowym celem jest utrzymanie

pokoju na obszarze euroatlantyckim oraz zapewnienie bezpieczeństwa swoim członkom”



Za podstawowy sposób dochodzenia nowych państw do członkostwa w NATO uznano ich aktywny udział w

realizacji indywidualnych programów PdP



warunki, które uprawniają państwa kandydujące do uzyskania członkostwa:

1) demokratyczny system polityczny
2) przywiązanie do zasad i norm OBWE

3) gospodarka rynkowa
4) demokratyczna i cywilna kontrola nad ich siłami zbrojnymi
5) przejrzystość budżetów wojskowych
6) uzyskanie minimalnej interoperacyjności z siłami NATO
7) gotowość do zaakceptowania podstawowych zasad i zobowiązań wynikających z traktatu

waszyngtońskiego



„Nie może być drugorzędnych gwarancji bezpieczeństwa czy też gorszych członków w ramach Sojuszu ani

też modyfikacji traktatu waszyngtońskiego dla tych, którzy się przyłączą [do NATO]”



Jednak jest to kolejny dokument, w którym brak konkretnych terminów i który nie określa kolejności

przyjmowania państw

 12.1995 - Rada Północnoatlantycka zaapelowała do krajów partnerskich o rozwijanie narodowych programów

współpracy z Sojuszem i o podejmowanie indywidualnych konsultacji w tej sprawie

 01.1996 - NATO przedstawiło wytyczne do indywidualnych rozmów
 04.04.1996 - Polska złożyła w Brukseli Indywidualny Dokument Dyskusyjny
 05.1996 – rozpoczęły się indywidualne konsultacje Polska–NATO i do połowy 1997 odbyło się 6 rund takich

rozmów

 Jesień 1996 - politycy amerykańscy wysłali jasne sygnały (mówili o tym sekretarz stanu Warren Christopher

w Stuttgarcie 6 września i prezydent Bill Clinton w Detroit 22 października), że w przyszłym roku zostaną
podjęte decyzje w sprawie rozszerzenia NATO

 27.05.1997 - Akt stanowiący o wzajemnych stosunkach, współpracy i bezpieczeństwie między NATO a

Federacją Rosyjską; Porozumienie to powołało do życia Stałą Wspólną Radę NATO–Rosja, pracującą w
formule 16+1

 29-30.05.1997 – poszerzenie współpracy w ramach PdP i powołanie w miejsce NACC Euroatlantyckiej Rady

Partnerstwa (EAPC – Euro- Atlantic Partnership Council)

 08.07.1997 – NATO zaprosiło do rozmów akcesyjnych Polskę, Republikę Czeską i Węgry
 11.07.1997 – Komitet Obrony Kraju powołał do prowadzenia negocjacji w sprawie przystąpienia Polski do

NATO ośmioosobowy Zespół Negocjacyjny pod przewodnictwem podsekretarza stanu w Ministerstwie
Spraw Zagranicznych Andrzeja Towpika

 17.07.1997 - Sekretarz generalny NATO Javier Solana wystosował list do rządu RP, w którym oficjalnie

sformułował zaproszenie do rozmów akcesyjnych

 01.08.1997 - Sejm podjął uchwałę upoważniającą rząd do przystąpienia do rozmów negocjacyjnych
 Jesień 1997 (wrzesień-październik) – 4 rundy rozmów akcesyjnych Polska-NATO w Brukseli
 10.11.1997 - Wyniki rozmów zaakceptował nowy rząd RP (Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności)
 14.11.1997 - w liście ministra spraw zagranicznych Bronisława Geremka do sekretarza generalnego NATO

Polska wyraziła gotowość podjęcia obowiązków członka Sojuszu i potwierdziła uznanie zasady otwartości
Sojuszu wobec państw, które będą zainteresowane przystąpieniem do niego

 16.12.1997 - na sesji Rady Północnoatlantyckiej ministrowie spraw zagranicznych 16 państw NATO, w

obecności szefów dyplomacji Polski, Republiki Czeskiej i Węgier podpisali protokoły akcesyjne

o

Proces ich ratyfikacji 3 lutego 1998 roku zapoczątkowała Kanada, a przełomowe znaczenie miała

ratyfikacja protokołów 30 kwietnia 1998 roku przez Senat USA. Ostatnimi krajami, które
zaaprobowały protokoły o rozszerzeniu NATO były Portugalia, Turcja i Holandia, które uczyniły to
na początku grudnia 1998 roku

 29.01.1999 - sekretarz generalny NATO Javien Solana wystosował do Polski, Republiki Czeskiej i Węgier

formalne zaproszenia do przystąpienia do Traktatu Północnoatlantyckiego

 17.02.1999 - Sejm i Senat przyjęły ustawę o ratyfikacji Traktatu Północnoatlantyckiego
 26.02.1999 - Prezydent Aleksander Kwaśniewski po uprzedniej kontrasygnacie premiera, podpisał akt

przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Traktatu Północnoatlantyckiego.

 12.03.1999 - Polska oficjalnie została przyjęta, obok Republiki Czeskiej i Węgier, do NATO

3.4. Pozycja i rola Polski w NATO



Polska, jako średniej wielkości kraj leżący na równinie środkowoeuropejskiej, na wschodniej flance NATO,

ma korzystne położenie geostrategiczne



Polska graniczy z Rosją i innymi państwami poradzieckimi, przez co ma ważne zadania monitorowania

powstających na Wschodzie wyzwań i zagrożeń dla bezpieczeństwa państw Sojuszu



zasadniczym motywem przystąpienia Polski do NATO było uzyskanie gwarancji, że sojusznicy udzielą nam

pomocy w razie napaści zbrojnej z zewnątrz



przywódcy RP bardzo konsekwentnie reprezentowali koncepcję „otwartych drzwi” NATO (tj. popieranie

zabiegów państw bałtyckich, zwłaszcza Litwy, a także Słowacji o przystąpienie do Sojuszu)

 listopad 2002 - praski szczyt NATO, na którym zaproszono do rozmów akcesyjnych kolejne siedem państw

(Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Słowacja, Słowenia i Rumunia)

 03.04.2008 - szczyt NATO w Bukareszcie, na którym tylko Polska i USA forsowały kandydaturę Ukrainy i

Gruzji do członkostwa w Sojuszu (jednak ich starania upadły)



Polska przystępując do NATO obrała rolę aktywnego alianta, zdecydowanie podkreślającego znaczenie

obecności wojskowej USA w Europie i przywódczą rolę USA w Sojuszu

o

Polska poparła wojnę NATO z FR Jugosławii (tzw. wojnę o Kosowo) rozpoczętą 24.03.1999,

opowiadając się tym samym po stronie USA w kwestii prowadzenia operacji out of area bez
autoryzacji Rady Bezpieczeństwa ONZ i uczynienia NATO sojuszem globalnym, łączącym funkcje
instrumentu kolektywnej obrony i bezpieczeństwa zbiorowego

o

12.1999 Polska krytycznie odniosła się do proklamowanej przez Unię Europejską polityki obronnej

(EPBiO) – nabywając tym tytuł „konia trojańskiego Stanów Zjednoczonych”



Po zamachach terrorystycznych dokonanych w USA 11 września 2001 roku w polskiej polityce zagranicznej

wyraźnie zaznaczył się kurs proamerykański, który przybrał charakter strategii bandwagoning. W praktyce
Polska wyżej stawiała swoje powiązania dwustronne z USA niż lojalność wobec Sojuszu
Północnoatlantyckiego jako całości

o 20.03.2003 - opowiedzenie się Polski po stronie USA i militarne włączenie się do bezprawnej wojny z

Irakiem



W latach 1999–2009 nastąpił zastój w rozwoju koncepcji strategicznej NATO i Polska stanęła przed

poważnym dylematem – jak traktować NATO?



George W. Bush (prezydent w latach 2001–2009) prowadził politykę unilateralną, preferował „koalicje

chcących” popierać Waszyngton, a NATO traktował jako „skrzynkę z narzędziami’ (toolbox approach), z
której można użyć zasoby i zdolności wojskowe potrzebne Amerykanom do prowadzenia operacji poza strefą
odpowiedzialności Sojuszu



W ten sposób NATO rozwijało swoje zdolności ekspedycyjne (np. tworzone po 2002 roku Siły Odpowiedzi

NATO Response Force), ale nie doskonaliło swoich zdolności obrony terytorialnej, na których Polsce zależało
ze względu na wymogi zapewnienia własnego bezpieczeństwa - NATO realizowało politykę rozszerzania, ale
nie tworzyło mocniejszych podstaw swojej obronności



Dopiero, po powrocie Francji do struktur wojskowych NATO, na spotkaniu szefów państw i rządów NATO w

Kehl i Strasburgu 3–4 kwietnia 2009 roku ogłoszono inaugurację prac nad redefinicją koncepcji strategicznej
Sojuszu. W wydanej specjalnej Deklaracji o bezpieczeństwie Sojuszu oświadczono wolę odnowienia Sojuszu
tak, aby lepiej podejmował obecne zagrożenia i przewidywał przyszłe rodzaje ryzyka



Intencją Polski jest również zaakcentowanie roli regionu w polityce euroatlantyckiej



Pewnym sukcesem Polski było włączenie kwestii bezpieczeństwa energetycznego; raport zatytułowany Rola

NATO w bezpieczeństwie energetycznym został przyjęty na szczycie Sojuszu w Bukareszcie 03.04.2008;
deklaracje czterech kolejnych spotkań szefów państw i rządów NATO, wskazują, że problematyka
bezpieczeństwa energetycznego zyskuje miejsce jako ważny element funkcjonowania Sojuszu
Północnoatlantyckiego

Rozdział IV – Unia Europejski w polskiej polityce zagranicznej

1. Układ o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi i kryteria akcesji

polska realizowała ambitny program reform ustrojowych i chciała jak najszybciej zawrzeć umowę o stowarzyszeniu z
UE. Uważali, że trzeba zintegrować się z unią. Skoro już obalono komunizm w 1989 i chciano stworzyć nowoczesne
państwo to integracja z Unią miała w tym pomóc.

Formalny wniosek w sprawie rozpoczęcia negocjacji – rząd polski – Bruksela – maj 1990
Rokowania rozpoczęto w grudniu.

W tym samym czasie rokowania prowadzili także inne państwa Grupy Wyszechradzkiej.

Zakończenie rokowań – 1991 – podpisano Układ Europejski o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi i
ich państwami członkowskimi. (16 XII)
Wszedł w życie – 1 luty 1994 (w marcu 1992 roku weszłą w życie część o handlu)

Podczas współpracy z wspólnotami pojawiało się wiele problemów:
- Komisja nie chciała otworzyć rynku europejskiego na niektóre polskie towary, albo zablokowali import mięsa bo
bali się pryszczycy, za to polska otworzyła się bardzo na wspólnoty i to była duża nierównowaga.
- polski system prawny był mało kompatybilny z europejskim

W czerwcu 1993 roku Rada Europejska wydała kryteria kopenhaskie, jakie powinny spełniać kraje, które chcą
przystąpić:
- stabilność instytucji gwarantujących demokracje, praworządność, prawa człowieka i ochronę praw mniejszości
- gospodarka rynkowa (możliwość konkurencji na rynku europejskim)
- zdolność podejmowania zobowiązań wynikających z członkostwa

Unia europejska bała się przyjmować państwa postsocjalistyczne, dlatego zachęcała je aby najpierw przyjmowały
dwustronne układy o uznaniu granic i dobrych stosunkach z sąsiadami (np. Pakt Stabilności w Europie) a potem
ładowały się w UE.

2. Rokowania akcesyjne

Formalny wniosek o przyjęcie do UE – 8 kwietnia 1994
Czemu UE ? bo pomoże w rozwoju cywilizacyjnym polski i ma znaczenie dla jej bezpieczeństwa.

Akcesja nie była taka łatwa, opóźniało ją nieprzystosowanie systemu gospodarczego i prawnego polski do systemu
europejskiego

„narodowa strategia integracji” (I 1997) to dokument rządowy ,w którym polska strona informowała o stanie
przygotowań do akcesji. Wśród zadań (poza tym co pisałam wyżej) zapisano także promocję, mającą na celu
umocnienie obrazu polski jako państwa demokratycznego.

Pakt Stabilności – zalecenia wydane przez UE, polska jako pierwsza go wypełniła.

Essen – 9-10 grudnia 1994 – rada europejska zaleciła przygotowanie strategii przedakcesyjnej, która miała
przygotować kraje do członkostwa – Biała Księga.

16 lipca 1997 – Komisja Europejska zaprezentowała dokument Agenda 2000, w którym określono reformy instytucji
UE tak aby przyjąć nowe państwa, a także opinie o stanie przygotowań każdego z krajów aplikujących.

Luksemburg – grudzień – 1997 – Partnerstwo dla członkostwa – formuła wsparcia dla krajów kandydujących wydana
przez Radę Europejską.
Potem Rada postanowiła rozpocząć proces akcesyjny z 11 państwami i zapraszając 6 najlepiej przygotowanych do
negocjacji (31 marca1998) – tzw. Grupa luksemburska (POLSKA, Czechy, Estonia, Węgry, Słowenia, Cypr ).

Rokowania rozpoczęto 10 listopada 1998:
- podzielono tematykę na 31 rozdziałów
- najtrudniejsze zaganienia: rolnictwo, finanse, budżet
Polska miała problem z negocjacjami bo w kraju nie umieli się dogadać i unia obcięła im dotacje z funduszu PHARE,
unia domagała się uporządkowania kompetencji urzędników polskich zajmujących się sprawami integracji , ponadto
pomoc którą wcześniej dostawali od PHARE okazała się źle zainwestowana i to rzuciło cień na naszą akcesję.
Ponadto w Polsce rosły nastroje eurosceptyczne i okazało się że produkty rolne nie radzą sobie z europejską
konkurencją. Także przywódcy europejscy byli sceptyczni i niejednogłośni, niektórzy mówili, że polska już w 2000
roku przystąpi do unii ale większość nie potrafiła podać daty akcesji.

Po 3 latach rokowań nie było szczególnego postępu, wiele ważnych kwestii nie zostało rozstrzygniętych, to
spowodowało podziały na polskiej scenie politycznej na tych, którzy uważali, że trzeba jak najszybciej przystąpić do
unii (SLD, UP, PO), prowadzić twarde negocjacje (PSL, Pis, Samoobrona) albo w ogóle zrezygnować z członkostwa
(LPR).

2001 – w polsce nowy rząd, Leszek Miller, zdecydowanie opowiada się za akcesją.

12-13 grudnia 2002 – Kopenhaga, posiedzenie Rady Europejskiej, kończą się rokowania akcesyjne. Na spotkaniu są
premierzy krajów kandydujących, polska nie potrafi przeforsować swojego stanowiska wobec rolnictwa, nie otwarto
także większości rynków pracy dla polaków za granicą ale udało się uzyskać najkorzystniejsze warunki akcesji.

Traktat Akcesyjny – 16 kwietnia 2003, Ateny. Podpisany przez 25 państw UE, 15 krajów członkowskich i 10
przystępujących.
Ze strony polskiej podpisany przez: Leszka Millera, Włodzimierza Cimoszewicza (msz), Danutę Hubner (minister ds.
Eu).

Traktat akcesyjny został zatwierdzony przez referendum, które odbyło się 7-8 czerwca 2003, ponad 77 % na TAK,
czyli za wejściem do UE.

Polska stała się członkiem UE 1 maja 2004 roku. W tym samym czasie przystąpiło do niej jeszcze 9 państw (Litwa,
Łotwa, Estonia, Cypr, Malta, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry )

3. Rola i pozycja Polski w Unii Europejskiej

wizje unii europejskiej:
- Joscho Fisher (msz RFN) – UE jako federacja państw ze wspólnymi organami
- Lionel Jospin (premier Francji) – federacja państw narodowych

Nowelizacja Traktatu o Unii Europejskiej – Traktatem amsterdamskim (1997) i traktatem nicejskim (2001) –
kompromis pomiędzy tymi dwiema koncepcjami .

Traktaty wzmacniały instytucje unijne , rozszerzały jej kompetencję w sprawie bezpieczeństwa i obrony.

Ówczesny MSZ Bartoszewski czepiał się języka jakim pisane są traktaty i coś o państwie narodowym(ale to tak bez
sensu że nie warto o tym pisać)

Przy tworzeniu traktatu konstytucyjnego UE należałoby wykorzystać elementy związane z konstytucjami państw
narodowych: (Bartoszewski)
- katalog wspólnych wartości
- legitymizację demokratyczną
- trójpodział władzy
- polityczna odpowiedzialność sprawujących władzę

Pomysły Bartoszewskiego na następną konferencję (na 2003 r)
- rozdzielenie kompetencji pomiędzy państwa członkowskie a UE
- wprowadzenie Karty Praw podstawowych do traktatu konstytucyjnego
- uproszczenie traktatów ustanawiających Wspólnoty i UE
- wzmocnienie roli parlamentów narodowych
- wprowadzenie drugiej izby parlamentu europejskiego

Bartoszewski nie określił czy jest za koncepcją niemiecką czy francuską, ale w prasie polskiej, wśród opinii polityków
przeważały głosy za koncepcją francuską. Kwaśniewski był za „europą ojczyzn”. Cimoszewicz mówił, że w toku
rozwoju może to się stać federacją.
2001 – spotkanie Rady Europejskiej w Laeken – deklaracja na temat przyszłości Unii
- powołano konwent pod przewodnictwem prezydenta Francji Valeryego Estainga, który w 2002 roku rozpoczął prace
nad uproszczeniem i reformą struktur UE. W Polsce zrobili forum dyskusyjne na temat tego projektu.

Propozycje zmian w UE które zaproponował MSZ:
- uproszczenie systemu traktatowego
- wzmocnienie rady europejskiej
- wzmocnienie prezydencji unijnej
- więcej decyzji większością kwalifikowaną

Propozycja Leszka Millera (premier):
- utworzenie wspólnych dla UE instytucji konsularnych

Szef Sejmowej Komisji Europejskiej (Oleksy):
- kontrola parlamentów krajowych nad instytucjami wykonawczymi UE

Rząd RP 9 września 2003 roku sformułował krytyczną ocenę projektu Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla
Europy (traktat został przedstawiony 10 lipca).
Polska wysunęła 4 postulaty:
- utrzymanie systemu ważenia głosów w Radzie wprowadzone traktatem nicejskim czyli odrzucenie propozycji
podwójnej większości
- usprawnienie systemu instytucjonalnego, polska nie chciała jednego prezydenta UE a prezydencji grupowej
- zapewnienie wszystkim członkom udziału w podejmowaniu decyzji ws. Wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa
- wpisanie w preambule odwołania do tradycji chrześcijańskiej

Te postulaty przedstawiono na konferencji międzyrządowej w Rzymie (2003). Popierali ich tylko Hiszpanie, niestety
nie udało się przeforsować stanowiska i przedłużyła się ta konferencja. Polska zrezygnowała z dalszego namawiania
do zmiany i do obron systemu nicejskiego, w międzyczasie zmienił się premier teraz jest Marek Belka i oni chcieli
osiągnąć kompromis.

17-18 czerwca 2004 – spotkanie RE , osiągnięto porozumienie, polska zakceptowała podwójną większość w systemie
ważenia głosów w RE i Radzie Ministrów. Decyzję będą podejmowane większością kwalifikowaną, stanowić ją
będzie 55% głosów członków Rady ( w tym muszą być głosy 15 państw członkowskich).
- nie wpisano odwołania do Boga w preambule

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy – podpisany przez szefów państw i rządów 29 października 2004 roku

Po przystąpieniu Polski do UE nie było tak źle jak się niektórzy spodziewali, rolnicy otrzymali dopłaty bezpośrednie
już pod koniec 2004 roku, nie ucierpiała też tożsamość narodowa polaków. Polska aktywnie włączyła się do pracy we
wszystkich organach UE

W 2006 roku premierem został Jarosław Kaczyński, narastały nastroje antyunijne, polska odmówiła ratyfikacji
traktatu konstytucyjnego. Bo jak wiadomo Pis był przeciwko integracji i prezydent też. W 2007 roku Niemcom udało
się przekonać Polskę, osiągnęli kompromis, przyjeliśmy ograniczony traktat reformujący bez Karty Praw
Podstawowych ustalono także, że głosowanie w systemie nicejskim będzie mogło odbywać się do końca października
2014 a w szczególnych przypadkach do 2017. odstąpiono od pomysłu utworzenia wysokiego przedstawiciela UE do
spraw zagranicznych.

13 grudnia 2007 – Lech Kaczyński podpisał traktat lizbonski

Protokół brytyjski – daje możliwość ograniczenia stosowania całości przepisów Karty Praw Podstawowych.

Partnerstwo Wschodnie – inicjatywa UE, w którą aktywnie włączyła się Polska. Promowanie u wschodnich sąsiadów
demokracji, stabilności, dobrych rządów i rozwoju. Unia była niechętna temu pomysłowi ale jednak dała się
przekonać. Partnerstwo zostało zainaugurowane 7 maja 2009 roku podczas spotkania w Pradze (przedstawiciele 27
państw członkowskich i 6 państw poradzieckich).
4. Polska w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE

4.1.Współpraca z Unią Zachodnioeuropejską
Na progu transformacji ustrojowej Polska nawiązała współpracę z UZE.
-Pierwsze kontakty z uze polska miała w 1990 roku kiedy Skubiszewski pojechał do Luksemburga na konferencję
UZE,
-w czerwcu 1992 roku wraz z 7 innymi państwami do składu Forum Konsultacyjnego UZE.
- forum służyło wymianie informacji w sprawach między innymi: stabilności międzynarodowej, bezpieczeństwa,
kontroli zbrojeń i operacji pokojowych
- 9 maja 1994 roku partnerzy konsultacji uzyskali status „partnerów stowarzyszonych”
- 23 marca 1999 – Polska , Republika Czeska, Węgry stały się członkami stowarzyszonymi UZE (brała udział w
Sesjach Rady i Grupy ds. zbrojeń)

4.2. Stanowisko Polski ws. Udziału w WPZiB (wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa)

- sprawy wpzib łatwe w negocjacjach dla polski

- po wstąpieniu do UE Polska stała się oficjalnym współtwórcą WPZiB i mogłą aktywnie włączać się do polityki
zewnętrznej Unii
- przejaw tego uczestnictwa: III spotkanie na szczycie Szefów Państw i Rządów Ameryki Łacińskiej, Karaibów i UE –
maj 2004, wziął w nim udział Aleksander Kwaśniewski
- od 2005 roku polska (bo pod rządami Pis) nie wykazywała zainteresowania koordynowaniem swojej polityki
zagranicznej z UE, chcieli „chronić suwerenność” własnego państwa
- dopiero gdy rządy objęła PO znów powrócono do kwestii polityki zewnętrznej

4.3. Stanowisko Polski w sprawie polityki obronnej UE

1999- europejska koncepcja bezpieczeństwa i obrony (podczas niemieckiej prezydencji)

UE miała prowadzić samodzielną politykę obronną, polegającą na prowadzeniu operacji reagowania kryzysowego
przy użyciu cywilnych i wojskowych zasobów unijnych.
UZE przeniosła część swoich operacji do struktur UE. UE ponadto postanowiła stworzyć mi.in europejskie siły
szybkiego reagowania.
Polacy patrzyli na to niechętnie, bali się, że ta polityka zagrozi spoistości NATO i obecności USA w europie (UE ich
nie lubiła) ponadto zarządała by NATO mogło ingerować w sprawy wojskowych interwencji prowadzonych przez
UE.
W konsekwencji UE oskarżyła nas o to, że jesteśmy pod wpływem i kontrolą Ameryki !

Strategia Bezpieczeństwa RP – 4 styczeń 2000, poparcie inicjatywy EPBiO, jednak bardziej koncentrowała się w tej
kwestii na NATO

4.4. Udział Polski w budowaniu zasobów i zdolności EPBiO

Polska nie była tym zbytnio ani zainteresowana ani zaangazowana w to

Rok 200 – na konferencji planistycznej Polska zadeklarowała, że weźmie udział w tworzonych przez UE siłach
zbrojnych jeśli nie będzie się to wiązało z dodatkowymi kosztami względem NATO.
Polska miała mieć także prawo wyboru przed każdą operacją, czy chce wziąć w niej udział.
Maj 2003- kolejna konferencja planistyczna, Polska zadeklarowała, że odda do dyspozycji unii 1500żołnierzy , którzy
jednocześnie byli zadeklarowani na potrzeby misji NATO.

Polska bardziej angażowała się w obronę z ramienia NATO niż z ramienia UE.

Plan Działania na rzecz Europejskich Zdolności Obronnych – realizowany przez państwa członkowskie UE, udział
Polski był ograniczony ponieważ bardziej koncentrowała się na NATO,

Definicja Mechanizmu Rozwoju Zdolności Obronnych – maj 2003, określiła zadania unii w zakresie obronności,
stwierdzała, że udział w misjach prowadzonych przez unie będzie dobrowolny

Luty 2004 – z inicjatywy Francji , Niemiec i Wielkiej Brytanii rozpoczęto prace nad stworzeniem unijnych „grup
bojowych”, które miały się składać z 1500 żołnierzy, miały być przeznaczone do operacji o wysokiej intensywności i
na dużą skalę (opanowanie kryzysu w upadłych lub upadających państwach) mogą być wykorzystywane na żądanie
ONZ.
Od 2007 roku unia ma 16 takich grup. – są to unijne siły natychmiastowego reagowania.

Polska wyraziła zainteresowanie tworzeniem i uczestnictwem w takich grupach, chciała nawet jedną dowodzić.
Stwierdziła też, że deleguje do tego swoich żołnierzy którzy są w ramach NATO. Stworzyła taką grupę wspólnie z
Niemcami, Słowacją, Litwą i Łotwą.

2003 – spotkanie państw Trójkąta Weimarskiego – ustalili, że stworzą do 2013 roku grupę bojową w której
przewodnictwo sprawowane będzie rotacyjnie.

Lipiec 2004 – powstała Europejska Agencja Obrony –koordynuje prace na stworzeniem tych jednostek szybkiego
reagowania., kieruje przemysłem obronnym, zaopatrzeniem.

Kierunki prac EAO, w które włącza się Polska – wzmacnianie europejskiego rynku zbrojeniowego – Kodeks
Postępowania w Zakresie Zamówień Obronnych – Kodeks Dobrych Praktyk w Łańcuchu Dostaw.

5. Polska wobec prób wzmocnienia UE

-Polska była przeciwna takiemu wzmacnianiu pozycji UE w europie, które osłabiałoby rolę NATO i wpływy USA na
bezpieczeństwo europejskie.
-Nie zgadzała się także na utworzenie jednego prezydenta UE i chciała by wszyscy członkowie mogli uczestniczyć w
tworzeniu WPZiB.
- przeciwnicy pogłębionej współpracy wojskowej (NIE dla tworzenia organów planistycznych dla przygotowywania
operacji zarządzania kryzysowego)
- przyjęli postawę opóźniania prac nad nowym traktatem

Rozdział V

Stosunki ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki

I Zbieżność interesów Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki

1. Demokratyczna transformacja w Eu Śr i Wsch

→powstaje i zacieśnia się zbieżność interesów PL i USA;
→ Okrągły Stół (02-04.1989r.)- przemiany demokratyczne w PL prowadzą do reorientacji jej polityki zagranicznej =
chcemy związać PL i całą Eu Śr ze strukturami współpracy Zachodu i chcemy integracji z nim (w '92 strategia ta
przedmiotem konsensusu wszystkich PL sił politycznych) – do tego potrzebne wsparcie USA – dla wewn. reform
demokr. PL i rynkowych i dla polityki prozachodniej. Wsparcie, czyli: USA zainteresowane naszym bezp.
Narodowym +obecne w Eu + dowodzi NATO – dzięki temu Eu Śr ma nie być regionem konfliktów, terenem
rywalizacji rosyjsko – niemieckiej ani odbudowaną przez Rosję strefą wpływów

→ '89-92 – w PL polit. zagran. b. ważna kwestia bezpieczeństwa (rozumiana jako swoboda wyboru ustroju
politycznego, możliwość współpracy sojuszniczej z NATO)
→ pocz.'90- długofalowym celem PL: nadanie stosunkom z USA (faktycznie i formalnie) sojuszniczego charakteru –
możliwe tylko przez wejście do NATO
→ staramy się wejść do NATO :-)('92) - priorytet polit. Zagran.: stosunki z USA, bo one decydowały o NATO
→ z kolei USA: popiera demokrat. Reformy w PL („pionierska rola w procesie demokrat. Eu Śr i Wsch”), bo chce
ustabilizować ten region (Eu Śr i Wsch) – PL ma być liderem przemian; Clinton wnioskuje: Rosja odchodzi od
polityki prozach.;wojny na Bałkanach się ciągną; UE opóźnia wejście nowych członków – więc: USA chce poszerzyć
„strefę stabilizacji i bezpieczeństwa” o nowe demokracje z Eu Śr – coraz większe otwarcie na nie NATO (PL ma
szanse duże, bo dobre: położenie geostrategiczne, wielkość, potencjał demograficzny i dobre stosunki z sąsiadami i
zacieśnianie współp. Regionalnej)

→ w efekcie: PL i USA współzależności w wymiarze multilateralnym (czyli na arenie międzyn- > ta współpraca w
EuŚr); w wymiarze bilateralnym mniejsza zbieżność – mało współzależności niepolitycznych
→ pozytywny stosunek PL do USA bo jeszcze z PRL-u pogląd, że USA to mocarstwo dowodzące wolnemu światu,
że dzięki niemu się wyrwiemy z bloku wschodniego i zbudujemy ustrój demokrat. (bo USA pomagało ogran.
Opozycyjnym w PL i popierało przemiany z '89) – przejaw: 12.09.89 – T. Mazowiecki, pierwszy niekomunistyczny
premier w expose: z USA chcemy dobrych stosunków, nazywane „partnerstwem strategicznym”, w efekcie
niestetycechy strategii bandwagoning wobec USA (sytuacja, w której mniejsze państwo przyłącza się do
wyrastającego na hegemona mocarstwa w nadziei na uzyskanie w zamian pewnych korzyści. Chodzi tu o opiekę w
sferze bezpieczeństwa, o korzyści materialne oraz wpływ na sytuację międzynarodową; niedogodności: uzależnienie
się od takiego mocarstwa oraz brak wpływu na jego politykę)

→ stosunki PL-USA dzieli się na 3 etapy: a) 89-99- PL stara się o sojusznicze więzi w ramach NATO; b) 99-2007 -
„samowasalizacja i klientelizm” PL wobec USA - „partnerstwo strategiczne”; c) od 2007 – próby równoważenia
owego „p.s.”
2 Etap budowania więzi sojuszniczych w ramach NATO (1989–1999)

→ Okrągły Stół (podpisano: 8.04.89), kompromis: PZPR< –> opozycja demokrat., wybory do Sejmu kontraktowego
(06.'89), rząd T. Mazowieckiego (09.'89) – aprobata i polit. wsparcie USA – G.Bush w Hamtramck (PL dzielnica
Detroit) mówi o dobrych perspektywach współpr PL-USA;17.04 – proponuje pakiet pomocy finansowej dla PL (za
pośredn. międzyn. instytucji finansowych);subtelne przestrogi od USA dla ZSRR: reformom demokr. w PL nie wolno
przeszkadzać!!! (a co!)

→ symbolem poparcia ze str USA dla PL wizyta G. Busha 9-11.07.89 – spotyka się z kończącym się rządem PZPR-
ZSL-SD i Solidarnością

→ lisopad '89- entuzjastyczne przyjęcie Wałęsy w USA (15.11 ma przemówienie do połączonych izb Kongresu USA
– 3ci w historii cudzoziemiec niebędący głową państwa!)
→ od czerwca'89 – Kongres pracuje nad ustawą o wsparciu reform dem. W PL i na Węgrzech- 28.11 wchodzi w życie
Suport for East European Democracy Act 1989 – ok 659 mln USD pożyczek, grantów i gwarancji kredytowych, Bank
Eksportowo-Importowy i Korporacja Prywatnych Inwestycji zagranicznych może robić interesy w PL i na Węgrzech
→ USA daje 200 mln USD na fundusz stabilizacyjny polskiej waluty, w '91 anuluje 70% PL zadłużenia wobec USA
(ok.2,5 mld)- dzięki temu: rozwój handlu wzajemnego, napływ inwestycji USA do PL

→ stos.polit USA – PL b. dobre – np. marzec'90 – wizyta T. Mazowieckiego w USA – podpisanie traktatu o
stosunkach handlowych i gospodarczych między obiema państwami +Mazowiecki zabiega (skutecznie)o
zaproszenie PL do wystąpienia na konferencji 2+4 – poświęcona: zjedn. Niemiec + poparcie uznania przez nie
granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej (w odrębnym traktacie) + poparcie wycofania wojsk radz. Z PL; za to: PL
wspiera polit. USA w Iraku (po inwazji I na Kuwejt – 08.90), przyłączamy się do „koalicji chcących” interweniować
w I.; nie wysyłamy na Pustynną Burzę wojsk lądowych i lotniczych (01-02.91) – bo ich nie mamy :D, ale: pomagamy
w ewakuacji z I. Agentów wywiadu USA i wysyłamy personel do szpitali polowych do Arabii Saudyjskie + 2 okręty
(szpitalny i ratowniczy) na wody Zat. Perskiej, potem PL pośrednikiem interesów USA z I.

→ wojskowość i bezp: od początku PL chce współpracy wojsk. z USA - trudne bo: do połowy '91 PL w Układzie
Warszawskim + bo USA ma wypracowaną koncepcję polit wobec Eu Śr i jest ostrożne wobec Rosji – są więc tylko
nieformalne kontakty PL-USA: początek: wizyta delegacji MON-u w 08.'89 w Waszyngtonie, potem rozmowy w
Wawie sekretarza obrony USA Richarda Cheney'a w grudniu'90 r.(dot. Włączenia się PL do wojny z I.- PL może
szkolić oficerów w amer. akadem.wojsk.); wizyta przewodn. Połączonego Kolegium Szefow Sztabow (gen. Collina
Powella – 07.'92 r.) w Wawie, potem (1sza w historii) wizyta w PL szefa Centralnej Agencji Wywiadowczej( CIA :))
Roberta Gates'a – 10.'92 r.(rezultat: zainicjowanie stałych kontaktów kierownictw wywiadów USA – CIA i PL -
Urzędu Ochrony Państwa i Wojskowych Służb Informacyjnych; grudzień'92 w Wawie– pocz. Stałych konsultacji
polit-wojsk. Dwustronnej Grupy Roboczej do spr. obronnych (od tej pory są one raz w roku – raz Wawa, raz
Waszyngton); 02.'95 – powołano stałe forum konsultacyjno – koordynacyjne – Międzyrządową Grupę Roboczą do
spraw Współpracy w dziedzinie bezp.(spotkania co kilka tyg)

→ formalnie: na progu transf. PL – tylko „miękka” instytucjonalizacja stosunków z USA – czyli: deklaracja o
stosunkach między obu państwami – 20.03. 1991 r. (prezyd.Wałęsa w USA)-> deklarowano rozwój współpracy polit,
gosp,kultur. oraz w zakresie szkolnictwa i nauki – NIE JEST TO UKŁ. PRAWNOMIĘDZYNARODOWY!; rezolucja
Senatu USA o poparciu USA dla „niepodległej a bezpiecznej PL”i „ścisłej wspołpracy i konsultacji z rządem Polski w
sprawach dotyczących bezpieczeństwa i stabilności w Europie”(też w czasie tej wizyty)

→ PL chciałaby traktatu polit. Z USA – na wzór układów z innymi państwami, a kiedyś nawet sojuszu polit- wojsk.;
PL podkreśla: USA w Eu niezbędne dla jej bezp.; po rozpadzie bloku, PL czuje się w „szarej strefie bezp” - może w
niej dojść do rywalizacji N i ZSRR, poza tym PL nie wierzy, że Eu Zach może stworzyć skuteczny system bezp(złe
doświadczenia II RP związanej sojuszami z FR i WBr); na dodatek: spory nt. realizacji koncepcji Europejskiej
Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony (European Security and Defence Identity – ESDI) oraz roli Unii
Zachodnioeuropejskiej w systemie bezpieczeństwa Zach.; wg PL sojusz z USA konieczny (USA wygrało zimną
wojnę, zagwarantuje pokój w nowym ładzie europ.- o tym expose w Sejmie 8.05.'92 – Ministra Spr. Zagran.
Krzysztof Skubiszewski [w tym wszystkim nie miało być międzyatlant. Rywalizacji, USA dominując miało
zapobiegać renacjonalizacji polit. bezp. mocarstw europ. i budować system bezp, którego jądrem miało być NATO])

→ po rozwiązaniu Układu Warszawskiego: początkowo starania PL o wejście do NATO bezowocne – Waszyngton
nie chce poszerzenia, 09.'91 – prem. Jan Krzysztof Bielecki w Waszyngtonie słyszy, że wtedy nie było tego problemu
na porządku debat w Sojuszu i że droga PL do NATO wiedzie przez członkostwo we Wspólnocie Europejskiej; w '92
PL jasno określa: prócz członkostwa we Wspólnocie Europ. I Unii Zachodnioeu priorytetem RP też akcesja do
Sojuszu – tymczasem USA uważa, ze nowym demokr. EuŚr i Rosji powinien wystarczyć udział w Radzie Współpracy
Pnatlantyckiej (NACC), a w '93 USA prezentuje wspieraną przez Niemcy koncepcję Partnerstwa dla Pokoju (PdP)
→ PL boi się, że PdP to substytut akcesji do NATO, lecz 12.01.94 Clinton mówi Grupie Wyszehradzkiej, że już nie
myślą czy NATO przyjmie ich, lecz kiedy i jak; 2.02.94 PL podpisuje PdP (po Litwie i Rumunii)- program ramowy, a
program indywid. przedsięwzięć 5.07.94 r.

→ czemu USA zwlekało z akcesją? Bo: zbyt słaby stopień przygotowania kandydatów do standardów wojskowych i
polit. obowiązujących w Sojuszu, sprzeciw Rosji wobec poszerzenia NATO

→ coraz więcej zwolenników poszerzenia i powoli zmienia się stanowisko USA; pod koniec'94 USA zaczyna wewn.
dyskusję w NATO nt. Jego rozszerzenia, a Kongres USA działa na rzecz zbliżenia EuŚr do Sojuszu – np. przez
ustawy obejmujące RP programem pomocy wojskowej (np. NATO Participation Act of 1994 i NATO Participation
Act Amendments of 1995 :D); na USA naciska też Polonia amerykańska i media, ale USA ostrożne, bo sprzeciwia się
Rosja, więc lawirują – tu zbliżają państwa do sojuszu, tu jednak nie przyjmują do NATO w obawie przed reakcją
Rosji; 07.'95 Clinton na wizycie w PL występuje z Inicjatywą Warszawską(udzielenie ograniczonej pomocy w
modernizacji sił zbrojnych, aby stopniowo przygotować PL do współdziałania z wojskami NATO); co ciekawe
państwa członkowskie NATO są za jego rozszerzeniem (opublikowane w Studium o rozszerzeniu NATO – '95)

→ 02.'96 – Narodowa strategia bezpieczeństwa: zaangażowanie i rozszerzenie (Clinton w niej dalej ostrożnie o
rozszerzeniu) → w tej strategii: rozszerzenie wesprze interesy USA, bo mniejsze szanse na konflikt w Eu Wsch, żadna
część Europy nie będzie terenem rywalizacji mocarstw lub strefą wpływów, rozszerzenie przyspieszy reformy w
nowych demokracjach , rozszerzenie nie podzieli Europy – celem będzie bezp. Członków sojuszu i reszty państw
(ważne więc by Rosja była do spraw bezp. włączona); żadna pojedyncza instytucja nie sprosta wszystkim wyzwaniom
pokoju i stabilności Eu – przypomniano,że USA działało już na rzecz wzmocnienia OBWE – te dwa ostatnie miały
trochę udobruchać Rosję, bo Stany chciały rozszerzenia NATO, ale też współpracy z nią; w 07.'96 Clinton zapewnia
Kwaśniewskiego, że decyzje zasadnicze dot. akcesji PL to tylko kwestia czasu i dogadania z Rosją, bo nie chcą
konfrontacji; w PL promowali wejście do NATO też postkomuniści, co tylko dodatkowo przekonywało USA, że nikt
nas nie jest przeciwny

→ 23, 25.07.96 r. – Izba Reprezentantów i Senat USA uchwaliły NATO Enlargement Facilitation Act of 1996 –
wzywa do szybkiego przyjęcia PL, Czech, Węgier i Słowacji

→ 22.10.96 r. w Detroit Clinton mówi, że pierwsza grupa przyjęta powinna być do '99 (50ta rocznica zawiązania
Sojuszu <3)

→ 12.06.97 r. - USA popiera zaproszenie do NATO PL, Cz, W
→ 8. 07.97 r. (1szy dzień szczytu w Madrycie) przywódcy 16 państw Sojuszu formalnie zapraszają je do negocjacji
akcesyjnych
→ 10 lipca Clinton w PL ogłasza w mediach historyczną decyzję NATO, a 16 września PL zaczyna rokowania, by 16.
12. 97 r. podpisać protokoły akcesyjne (z Cz i W!)

→ w czasie tych wszystkich procedur PL popierała ciągle polit zagran. USA (np. w '98 r. Geremek w USA proponuje
pomoc PL w ew. operacji militarnej przeciw Irakowi, by zmusić go do wyrzeczenia się broni masowego rażenia -
>rezolucja ONZ; na forum OBWE Geremek opowiada się za interwencją NATO dot. rozwiązania kryzysu w Kosowie

→ 30. 04.98 r. Senat USA zatwierdza protokoły o przystąpieniu 3 państw do NATO, a Clinton podpisuje akt
ratyfikacji 21.05.98 r. (więc wcześniej – nie w tę 50tą rocznicę zawiązania sojuszu – nie za darmo – USA bało się, że
będzie wojskowa interwencja przeciwko Jugosławii + debata nt. rewizji Nowej koncepcji strategicznej Sojuszu z '91r.
- > USA chce, żeby nowi członkowie wspierali jego stanowisko w tych kwestiach; więc 12.03.99 r. weszły w życie
protokoły akcesyjne :-) - tego dnia w Independence Geremek +szefowie dyplomacji Cz i W przekazali sekretarz stanu
USA Madeleine Albright dokumenty ratyfikacyjne; wstąpienie do NATO oznaczało dla PL deklarację prowadzenia
polityki otwartości Sojuszu na inne demokratyczne państwa europejskie

II Etap samowasalizacji i klientelizmu (1999–2007)

→ po wejściu do NATO PL ma szansę na wyjście spod patronatu USA – pomaga też to, że od'98 ubiegamy się o
wejście do UE
→ PL elity polit chcące jednak konsensusu w spr polit zagran zaczynają „politykę samowasalizacji i klientelizmu”
wobec USA – po'97 nazywana nawet „koniem trojańskim USA w Europie” - PL zaczyna mówić o partnerstwie
strategicznym z USA, PL tym koniem, bo: - tuż po akcesji już poparła USA co do interwencji w Jugosławii – bo
kryzys humanitarny w Kosowie(pocz. Wojny 24.03.99 -12 dni po rozszerzeniu – bez zgody Rady Bezp!)- Wawa ani
razu nie zaapelowała o koniec tej wojny- Cz wielokrotnie,potem PL wysyła kontyngent do tworzenia sił pokojowych
sił pokojowych w Kosowie pod dow. NATO);- popiera USA na szczycie 23-24.04.99 w Waszyngtonie dot. rewizji
koncepcji strategicznej Sojuszu (żeby NATO stało się sojuszem globalnym i mogło prowadzić operacje bez zgody
RB)

→ PL ma zastrzeżenia do proklamowanej przez UE w'99 Europ. Polit. Bezp. i Obrony (EPBiO) – przed posiedzeniem
Rady Europejskiej(6.12.99r.) PL apeluje do UE, żeby wszyscy nienależący do Unii członkowie NATO w pełni

uczestniczyli w planowaniu i decydowaniu przez Piętnastkę w spr interwencji wojsk. I by takie decyzje były
uzależnione od zgody NATO (w praktyce USA) – ESDP było mylone z ESDI (!) (European Security and Defence
Identity, Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony)i próbowano podporządkować ESDP Sojuszowi;
proatlantyckie poglądy tez w Strategii bezpieczeństwa RP (4.01.2000) → „PL w pełni popiera rozwój Europejskiej
Tożsamości w dziedzinie Bezpieczeństwa i Obrony w ramach Sojuszu jako wzmocnienia europejskiego filaru NATO”
→ PL w pierwszych latach nie dała żadnych sił szybkiego reagowania, bo się bała, że ESDP może podważyć spójność
Sojuszu, dopiero w 05.2003 PL deklaruje oddanie UE zaledwie 1500 żołnierzy do misji reagowania kryzysowego

→ PL zmienia podejście do EPBiO tuż przed wejściem do UE wiosną 2004r – włączamy się do tworzenia grup
bojowych UE
→ co do modernizacji wojsk PL – po wejściu do NATO musimy modernizować wojska, do przetargu staje kilka firm
(Fr, br-szewdz., amer.) - od 2000r. PL sugeruje, że kupi ameryk. Samoloty F-1632, choć eksperci odradzają –
kupujemy 48 F-16 od USA za ok 6 mld USD – brak zręczności dyplomacji PL wobec USA to:27.12.2002r.(2 tyg po
zakończeniu negocjacji akcesyjnych z UE)ogłaszamy, że przetarg na samoloty wygrywa firma amerykańska i to, że
18.04.2003r. (2 dni po podpisaniu w Atenach ukł.o przystąpieniu PL doUE) podpisujemy umowę na zakup F-16 – PL
mówi, że ich oferta najlepsza, Fr i inni krytykują, że to ze względów politycznych; ostat. Umowa jest dla nas zła – źle
się dogadaliśmy z USA co do szkolenia pilotów, a samoloty przychodziły uszkodzone, problemy z realizacją 44
projektów, które były w tzw. umowy offsetowej (tu pisze tylko, że te projekty mają modernizować PL gospodarkę i
ew restrukturyzować konkretne przedsiębiorstwa)- niektóre do dziś nawet nie rozpoczęta. Dlaczego? Wina PL adm. i
przedsiębiorców, bo źle negocjowali warunki tej umowy offsetowej i podjęli złe zobowiązania

→ zacieśnienie więzów PL-USA: przez zamachy 11.09.2001 – PL je potępia i wyraża USA współczucie, nast.
Stajemy wśród pierwszych uczestników „koalicji antyterrorystycznej” i właczamy się do wojny z Afganistanem –
wysyłamy GROM(wojna od 7.10.2001); 6.11.2001 Kwaśniewski organizuje w Wawie Konferencję Przywódców
Narodów Centralnej i Wschodniej Europy w spr. zwalczania terroryzmu(udział bierze 17 państw regionu) – przyjęto
na niej deklarację i plan działania przeciwko terroryzmowi
Konferencja zakończyła się przyjęciem deklaracji

→ b. proamerykańska polit. PL widoczna w spr kryzysu irackiego- od poł.2002r. USA naciska na członków NATO o
poparcie interwencji wojskowej w Iraku by obalić reżim Husajna – PL popiera i że do tego ataku nie trzeba zgody
Rady, bo Irak wcześniej złamał wiele jej rezolucji, więc to bez sensu
→ ważny incydent: „list ośmiu”opublikowany 30.01.2003 – PL współautorem(+WBr,
Hiszp,Włochy,Portug,Dania,Węgry,Cz)w czołowych dziennikach europ.- on wzywa do więzi transatl. i uwolnienia
świata od groźby broni Husajna+popierał ew. interwencję w Iraku

→ mimo krytyki niektórych elit polit w PL i tak popieramy coraz bardziej interwencję USA(nawet uznajemy te
sfabrykowane dowody, że Irak ma broń masowego), choć JPII apeluje o pokój do USA i kwestionuje ład oparty na ich
dominacji; poza polit. Korzyściami chcemy też ekonom. korzyści ze spadku po Husajnie(chcemy zdobyć kontrakty na
odbudowę Iraku po upadku Saddama), co ciekawe rząd i prezydent RP decydują się to wesprzeć bez zgody
Sejmu(jesteśmy trzecim po WBR i Australii sojusznikiem) na dodatek zrobiliśmy to bez warunków wobec USA i bez
określenia dat zaangażowania, „w nagrodę” USA nam proponuje objęcie administrowania strefą
stabilizacyjną(złośliwie zwana „okupacyjną”)-PL prowadziła działania stabilizacyjne i szkoleniowe irackich sił
bezpieczeństwa-szefem tego Marek Belka. USA nas chwali za postawę,ale ekonom korzyści z tego nie mamy, co
więcej jak od 1.01.2004 USA wprowadziła upokarzającą praktykę identyfikację przybyszów z większości państw
świata-PL nie zwolnili z tego
→ niby udział PL w tej interwencji podniósł znaczenie PL dla USA, mówi się o „partnerstwie strategicznym”,
09.2004 zainaugurowano dialog strategiczny PL-USA;państwa EuZach źle mówią o PL(plotka,że godzimy się na
tajne więzienia CIA w PL dla bojowników Al-Kaidy)- politycy nie wyjaśniają tego do końca, co dodatkowo PL
upokarza

→ że PL jest taką satelitą USA świadczy też to, że aktywnie wspieramy kolorowe rewolucje na ter.Wspólnoty
Niepodległych Państw – Gruzja 11.2003->rewolucja róż; Kirgistan wiosna 2004->rewolucja tulipanów; Ukraina
12.2004-01.2005 → pomarańczowa rewolucja

→ rządy PiS-u i Kaczyńskiego wzmacniają strategię bandwagoningu(11.2005 Marcinkiewicz mówi, że PL będzie
uczestniczyć w budowanym systemie obrony przeciwrakietowej, wiosna 2006 PL po Usa próbuje wzniecić kolorową
rewolucję na Białorusi i wzmocnić słabnącą władzę prezydenta Ukrainy i Gruzji,12.2006 zapowiedź większego
zaangażowania PL w Afganistanie i utrzymanie GROM-u w ramach operacji amerykańskiej Enduring Freedom;od
2001 pierwsze idee zainstalowania u nas elem.amerykańskiej tarczy antyrakietowej,od 2006(Kaczyński)negocjacje

IV Etap równoważenia asymetrii (od jesieni 2007 roku)

→ 11.2007 rząd PO i PSL(Tusk) próbuje zrównoważyć stosunki polit. z USA, już w expose sejmowym prem.
Zapowiada nowy, wielowymiarowy kontekst powiązań przez NATO i relacje UE z USA
→ novum polityki Tuska – mocniejszy akcent na aktywność w UE i na współpracę transatl., a nie tylko
nieprzeciwstawianie Unii Stanom;
→ rząd ten dotrzymuje słowa i w 10.2008 wycofuje PL wojska z Iraku, a latem 2008 GROM; ale wciąż duże
zaangażowanie w ramach sił ISAF; rząd PO/PSL do lata 2009 zwiększa lbę żołnierzy w Afganistanie do ok.2 tys i
decyduje za rok wysłać kolejnych 600 żołnierzy

→ misja nie ma jednak charakteru stabilizacyjnego, ale trudnej wojny z talibami – prem i rząd tłumaczą to, że PL
musi się zaangażować bo ma zobowiązania w ramach NATO( ono traktuje tę akcję jako sprawdzian dla Sojuszu)
→ przejaw kontynuacji tej uległej polityki wbrew głośny zapowiedziom, że tak nie będzie jest akceptacja ameryk.
Oferty dot. wyrzutni antyrakiet w PL- umowa zezwalająca podpisywana jest 20.08.2008r. Jej uzupełnieniem:
deklaracja o współpracy PL-USA(brak jakiś prawnych zobowiązań) – kiepski układ dla nas
→ 17.09.2009 Obama rezygnuje z tego i informuje PL i Cz i zapowiada, że wkrótce będzie lepszy system ochrony niż
tarcza i włączy nas do niego ( w tym systemie uwzględni się też Rosję)

→ w tym czasie PL zabiega o zakup wyrzutni rakiet Patriot (miałyby chronić nas przed ew atakami rakiet)-USA
proponuje nam jedną baterię na jeden miesiąc raz na kwartał – to mają być wyrzutnie starej generacji z Niemiec
przywożone- PL potrzebuje ich kilkanaście, więc Tusk odrzuca i chce kupić „Patriotow” nowszej generacji (PAC-3),
ale USA daje nam mega wysoką cenę – 1mld USD za wyrzutnię – to 3 razy więcej niż zaproponowali Korei Pd

→ 11.12.2009 PL i USA podpisuje umowę o statusie wojsk USA na teryt. PL (umowa SOFA)- wiąże się to z
rotacyjnym stacjonowaniem baterii obrony powietrznej”Patriot”
→ ważne jest to, że nowy kurs polit. Zagranicznej rządu torpedowany jest przez działalność prezydenta
Kaczyńskiego- negocjacje dot. tarczy są przez niego i PiS mocno krytykowane, w lipcu 2008 prezydent wysyła nawet
Annę Fotygę(szefową swej kancelarii) do Waszyngtonu, by ratowała negocjacje, a Sikorski zostaje przez
Kaczyńskiego oskarżony o zdradę polskich interesów narodowych, gdy USA odstąpiło od umowy o tarczy prezydent
b. krytykuje rząd. Problemy na linii rząd-prezydent PL podważają wiarygodność PL na świecie

V Cechy stosunków politycznych Polska–USA

→ od '89 cechą stosunków polit. Między PL a USA jest wysoka intensywność i dynamika kontaktów na najwyższym
szczeblu; pierwsze lata to wyraźny paternalizm USA wobec PL (kraju-lidera przemian w Eu Śr i Wsch);USA docenia
zasługi „Solidarności”, ale stosunki z USA nie mają prawnych podstaw – zaledwie od 03.91 dwustronna deklaracja
polityczna
→ na pocz. PL deklaruje, że chce kooperatywnego systemu bezp. opartego na systemie współdziałających instytucji
międzynarodowych z centralną rolą KBWE,ale USA się wysuwało na prowadzenie więc od jesieni'92 PL już w
koncepcji bezpieczeństwa zakłada wstąpienie do NATO – to jeden z ważniejszych wówczas celów PL: staramy się
więc zdobyć przychylność Waszyngtonu i zacieśnić stosunki polit. z USA

→ USA dopiero od '94 podejmuje pierwsze kroki dot. poszerzenia NATO(najwięcej w tę str zrobił rząd SLD/PSL
posądzany o antyamerykanizm!)
→ PL chcąc wstąpić do NATO dokonuje wyboru: NATO czy UE – np. wsparcie w '93 stanowiska USA w sporach o
Europejską Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony PL reprezentując proUSA podejście dałą się wciągnąć w spory nt
Europejskiej Polit. Bezp i Obrony, a potem kryzysu irackiego(to w okresie końcowego zabiegania o wejście do
UE)Konflikt: opowiedzieliśmy się za USA, więc rozbieżność: NATO – bezpieczeństwo czy UE- rozwój
cywilizacyjny

→ podczas rokować z UE w 03.'98 rząd J.Buzka zaczął prezentować XIXwieczne pojęcie suwerenności i
indywidualizm polit. Zagranicznej; baliśmy się ograniczenia suwerenności w UE, więc uciekaliśmy się do wsparcia
USA,po wejściu do NATO uznano sojusz z USA za przeciwstawny członkostwu w UE, po wejściu do UE, PiS i LPR
traktowały ją jak przeciwnika PL, a w czasie rządów PiS sugerowano dwustronny sojusz z USA kosztem NATO
→ PL dziwne poczynania na arenie międzynarodowej (tu poparcie Iraku, tu próby blokowania nowego traktatu o UE)
sprawiły, że tracimy zaufanie najbliższych partnerów z UE,antagonizujemy stosunki z Rosją i psujemy swój
wizerunek na arenie pozaeuropejskiej
→ od 2003 roku PL „polityka ponad swoje możliwości”, wyciągamy wnioski z „partnerstwa strategicznego”(brak
korzyści dla nas, bo za duża asymetria pozycji i potencjału obu państw)

→ nasiąknięta ideologią nacjonalizmu i oparta na historycznych urazów wobec sąsiadów i niektórych członków
NATO i UE (Niemcy, Fr) polityka źle służy interesom PL (2005-7), wzmacniana klientelizmem wobec USA jest źle
oceniana przez społeczeństwo i opozycję polit.- efekt: 10.2007 wybory wygrywa PO/PSL – próbują zracjonalizować
polit. zagran. PL (z USA też) – PiS silną opozycją i Lech Kaczyński, który chce kontynuować politykę serwilizmu
wobec Stanów, ale USA słabnie, więc wyzwanie dla PL: mocniej się związać z UE (dalszy bandwagoning wobec
USA jest nieracjonalny!) - Tusk też za mało konsekwentny – brak zmiany mentalnej jego zaplecza polit. i innych
środowisk polit. - nie rozumie, że należy podążać za zmianami w świecie i odejść od stereotypu: ze strachu przed
Rosją chowajmy się u USA

→ 01.2009 prezydentem USA Barack Obama- dla PL szansa, że hasło „change” dot. też będzie stosunków PL-USA i
zakończymy ostatecznie strategię bandwagoning
→ rozdział kończy się refleksją pana Zięby – czy przy proamerykańskim nastawieniu elit politycznych w PL jest to
możliwe? Podejrzewa on, że dopóki nie pojednamy się z Rosją nie uda się to, bo jak długo będzie ona postrzegana
jako wróg PL, tak długo będziemy szukać oparcia w USA, które przecież nie może być dla nas sojuszem
równoprawnym .

Z pozdrowieniami i dedykacją od Barbary T :)NATO z Wami!PS. Mam nadzieję, że to jest zrozumiałe, bo nie mam
siły tego sprawdzać, za błędy i śmiesznostki przepraszam ;-)

Rozdział VI – Stosunki z Federacją Rosyjską

Stosunki Polski z Rosją można podzielić na trzy etapy:

•

1990 – 1993 – w których to Polska starała się o zlikwidowanie zależności od Rosji, jednocześnie chciała

ustanowić nowe traktaty w stosunkach międzynarodowych
•

1993 – 1999 – pogorszenie stosunków z Rosją w wyniku starań Polski o wstąpienie do NATO

•

1999 – 2007 – od oczekiwanego przełomu do kryzysu (dlaczego tak – będzie wyjaśnione potem)

Czwarty etap – który rozpoczął się w 2007 roku od polityki rządu Donalda Tuska i jego wizji pragmatycznego
układania stosunków polsko – rosyjskich.


ETAP PIERWSZY – Czyli o likwidacji zależności Polski od Rosji

•

Stosunki Polski z Federacją Rosyjską zostały rozpoczęte jeszcze przed rozpadem ZSSR w 1990 roku poprzez

podpisanie 10 października 1990 roku Deklaracji o przyjaźni i dobrosąsiedzkiej współpracy między Rzeczpospolitą
Polską a ZSRR (podpisał w Moskwie MSZ Krzysztof Skubiszewski)
•

Trudności w stosunkach polsko – rosyjskich wynikała z zaszłości historycznych

•

Pierwsze lata transformacji – próby rozliczeń. Polska żądała od Kremla przyznania się do zbrodni katyńskiej

(co zostało uzyskane w kwietniu 1990 roku), a gdy do tego doszło żądała dalszego samolinczu ze strony Rosji co
oczywiście psuło atmosferę w stosunkach Polsko – Rosyjskich
•

Pozostawienie Grupy Północnej Wojsk ZSRR na terenie Polski, również nie przyczyniało się do rozwoju

stosunków politycznych, w październiku 1990 roku Polska wystosowała pismo do ambasadora ZSSR Jurija
Kaszlewowi z żądaniem podjęcia rozmów o wycofanie wojsk. Rozmowy rozpoczęto 15 listopada 1990 roku w
Moskwie w których zażądano:

1.

wycofania wojsk do końca 1991 roku

2.

wysokich opłat za tranzyt

3.

odszkodowań za wykorzystanie terenu i stworzenie szkód ekologicznych

Rozmowy były trudne i parokrotnie zostały zawieszone. ZSRR przedstawiało Polskę jako państwo, które chciało
wiele zarobić na tranzycie wojsk, a także proponowało założenie spółki, która miałaby zarządzać mieniem byłych baz
ZSRR.

Ostatecznie ustalono, że wycofanie jednostek bojowych nastąpi do końca 1992 roku, a pozostałych (głównie
łącznikowych) do końca 1993 (ostatnie siły wyjechały we wrześniu 1993)

Nie ustalono jednak nic w sprawie roszczeń finansowych, ostatecznie przyjęto opcje „zero”.
•

Wraz z tą umową był negocjowany traktat o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy, który miał regulować

ogół stosunków polsko – rosyjskich.

•

Klauzla antykoalicyjna – narzucona przez ZSSR Warszawie oraz innym stolicom byłego bloku wschodniego

w 1991 roku – w momencie gdy Polska rozpoczęła swoje starania o wstąpienie do NATO. Zgodnie z propozycją
państwo, które by weszło w układ nie mogłoby przystąpić do wrogiego sojuszu (czytaj jako NATO), udostępniać
swojego terytorium dla obcych wojsk i baz, oraz nawiązywać współpracy z obcymi wywiadami, oraz udostępnić
swobodny tranzyt wojsk radzieckich przez terytorium Polski. Polska wraz z Węgrami i Czechosłowacją (tzw. Trójkąt
Wyszehradzki) odrzuciła propozycje Moskwy.
•

W trakcie rokowań nad traktatem Polska chciała wprowadzić zapis o zbrodni katyńskiej oraz żądała

zadośćuczynienia dla rodzin ofiar na co nie zgodziła się oczywiście Moskwa, ponieważ uważała że ona sama równie
mocno ucierpiała, poza tym nie czuje się odpowiedzialna za zbrodnie katyńską.
•

Problem ten został rozwiązany w osobnej deklaracji pomiędzy Polską a Rosją, traktat ten został parafowany

10 grudnia 1991 roku,
•

traktat o przyjaźni i dobrosąsiedzkiej współpracy odwołuje się do ogólnodemokratycznych zasad o stosunkach

międzynarodowych zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych ONZ

Polska a obwód Kaliningradzki:

-spore zaniepokojenie militaryzacją tego regionu
-liczebność wojsk w obwodzie Kaliningradzkim w 1993 roku (gdy wojska radzieckie wycofywały się z Polski)
wzrosła dwukrotnie
-poza tym polskie media informowały o przenoszeniu do obwodu Kaliningradzkiego broni jądrowej przez Rosję (były
to niesprawdzone informacje)
-Polska starała się o przywrócenie żeglugi po Zalewie Wiślańskim i przez Cieśninie Pilawską dla statków wszystkich
państw
-Nie zgadzała się na to Rosja bowiem, obawiała się odkrycia sytuacji militarnej w Obwodzie Kaliningradzkim, a od
lat '90 jako oficjalną przeszkodę Rosja podawała wysokie koszty drożności żeglugi oraz aspekty ochrony środowiska
-Rosja dołączyła do tego propozycję budowy autostrady z Kaliningradu do Elbląga, oraz korytarza powietrznego z
Białorusi do Kaliningradu przez Polskę
-Polska chciała natomiast współpracy transgranicznej z Obwodem Kaliningradzkim
-Cała problematyka z Obwodem Kaliningradzkim stała się źródłem niepokoju i niespełnionych oczekiwań ze strony
Polski.


W pierwszych latach transformacji nie odnotowano znacznej poprawy stosunków polsko – rosyjskich, przyczyniło się
do tego:
•

załamanie współpracy gospodarczej na początku 1990 roku

•

pogrążenie obu państw w kryzysie gospodarczym i społecznym, oraz politycznym w Rosji (konflikt premiera

Borysa Jelcyna z Radą Najwyższą)
•

brak wzajemnego uznania współzależności interesów obu państw

•

wspieranie przez Polskę sił demokratycznych w krajach postradzieckich (głównie na Ukrainie za czasów

rządu Jana Olszewskiego) co zostało odbierane jako ingerencje
•

Polityka nawiązywania współpracy Polski z NATO oraz oficjalne zadeklarowanie chęci do przystąpienia w

październiku 1992 roku

Próba dokonania przełomu w stosunkach – wizyta Borysa Jelcyna w Polsce w 24-25 sierpnia 1993 roku. Wizyta
zakończona podpisaniem deklaracji, traktatu o wzajemnym handlu i współpracy gospodarczej, oraz umowy o
podpisaniu gazociągu Jamał z Rosji do Europy Zachodniej przez Polskę.
W czasie wizyty dochodzi też do zgody Jelcyna na przystąpienie Polski do NATO. Zgoda ta następnie została
wycofana (gdy Jelcyn wytrzeźwiał) i po trzech tygodniach od wizyty w Polsce wystosował listy do przywódców
Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Niemiec i Francji, że jednak Rosja się nie zgadza.

Różnica w poglądzie na temat bezpieczeństwa obu państw. Polska dążyła ku NATO, Rosja chciała zwiększyć
znaczenie KBWE.
ETAP DRUGI – Pogorszenie się stosunków Polsko – Rosyjskich.

Jesień 1993 – rząd SLD – PSL, na czele którego stanął Waldemar Pawlak dążył do zdynamizowania współpracy

gospodarczej obu państw. Na konferencji polsko – rosyjskiej w Krakowie w lutym 1994 roku zaproponowano:
•

rozwój infrastruktury

•

wspólne inwestycje

•

promocje w handlu

•

wymiana doświadczeń w transformacji demokratycznej

•

budowa gospodarki rynkowej

•

wspieranie kontaktów międzyludzkich

W odpowiedzi MSZ Andriej Kozyriew przedłożył koncepcje partnerstwa ogólnoeuropejskiego, która rozwijała jego
wcześniejszą koncepcje oparcia bezpieczeństwa o rozwój KBWE i Radzie Współpracy Północnoatlantyckiej (NACC)
– co miało przyczynić się do zapobiegnięcia integracji Polski z NATO.

1995 rok

•

zawarcie porozumienia między Polską a Rosją o uregulowaniu wzajemnych zadłużeń,

•

premier Rosji Wiktor Czernomyrdina podpisał, protokół o rozpoczęcie budowy gazociągu.

•

uregulowano też zasady połowy przez Polskę na morzu Ochockim.

•

Rosja nie przyjęła propozycji polskiego projektu - „Partnerstwo dla Transformacji”, autor Andrzej Olechowski

był uznawany za polityka antyrosyjskiego
•

grudzień – prezydentem Polski zostaje Aleksander Kwaśniewski, który to stara się odbudować stosunki

Polsko – Rosyjskie

Prezydentura Aleksandra Kwaśniewskiego:
•

zapowiedział kontynuowanie starań Polski o przystąpienie do NATO

•

nie było zmiany w stosunkach polsko rosyjskich dlatego też centrolewicowy rząd postanowił podjąć próbę

oddzielenia spornych kwestii politycznych od innych, w tym dobrze rozwijających się stosunków gospodarczych
•

luty 1996 rok – Rosja ponawia propozycję powstania korytarza powietrznego pomiędzy Białorusią a

Obwodem Kaliningradzkim, co wywołało negatywne reakcje wśród polskich polityków (sytuacja została porównana
do żądań Hitlera względem Wolnego Miasta Gdańsk i przyłączenia go do Prus Wschodnich). Propozycja ta została
odrzucona
•

Aleksander Kwaśniewski złożył w 1996 roku wizytę w Moskwie, ale nie ociepliło to stosunków

•

W 1996 roku był również mały postęp w relacjach polsko – rosyjskich poprzez ministra obrony Stanisława

Dobarzyńskiego, podpisano z Rosją porozumienie o współpracy techniczno - wojskowej, w tym o dostawie części
zamiennych dla polskiego uzbrojenia produkcji radzieckiej.
•

W 1996 roku Borys Jelcyn przyznał dofinansowanie do budowy polskich cmentarzy wojskowych w Katyniu i

Miednoje
•

W listopadzie premier Włodzimierz Cimoszewicz podpisał umowę o ruchu bezwizowym między Polską a

Rosją
•

W stosunkach gospodarczych udało się podtrzymać ożywienie, które zostało zapoczątkowane w 1994 roku

•

25 sierpień 1996 rok, długoterminowa umowa o dostarczanie gazu

•

W ciągu 1997 roku niewiele się wydarzyło do momentu gdy NATO nie zawarło układu z stanowiącego o

bezpieczeństwie i stosunkach z Federacją Rosyjską. Wtedy w Polsce narodziła się burza, wszelkie polskie obawy były
negatywnie oceniane w Rosji, a decyzja szczytu madryckiego NATO (8 lipca 1997 roku) o zaproszeniu do Sojuszu,
a następnie podpisanie układu o wstąpieniu do NATO (16 grudnia 1997 roku) było nazwane przez Borysa Jelcyna
największym błędem NATO

•

Rok 1998, Aleksandrowi Kwaśniewskiemu i rządowi AWS nie udało się zaktywizować relacji z Federacją

Rosyjską
•

W 1998 roku Polska jako przewodniczący OBWE podejmowała próby wpływania na obszarze Wspólnoty

Niepodległych Państw. Zarówno to jak i próba ingerencji MSZ Bronisława Geremka w rozwiązanie sytuacji w
Kosowie, wzbudziło spory sprzeciw w Rosji
•

Rewizja układu o ograniczenie zbrojeń konwencjonalnych w Europie, uzgodnienie zmian rozlokowania stref

wojskowych
•

Do skomplikowanej sytuacji między Polską a Rosją doszedł problem akcesji Polski do Unii Europejskiej. Po

tym jak w grudniu 1997 roku Polska oraz pięć innych państw zostało zaproszonych do negocjacji akcesyjnej z UE,
Rosja zażądała od UE rozmów o skutkach rozszerzenia, a następnie zrekompensowania jej strat, które miałaby
ponieść w wyniku rozszerzenia
•

Rosja obawiała się dwustronnych umów handlowych i problemów z przemieszczaniem się z i do obwodu

Kaliningradzkiego.
•

Kryzys finansowy w 1998 roku negatywnie odbił się na stosunkach gospodarczych, zmniejszył się eksport do

Rosji (o 55%), import (głównie gazu i ropy) pozostał na tym samym poziomie


ETAP TRZECI – od oczekiwanego przełomu do kryzysu w stosunkach wzajemnych

Przyjęcie do NATO i rozpoczęcie rokowań do UE przybliżało Polskę bardziej do Europy Zachodniej niż do Rosji.
Polskie elity cechowało też antyrosyjskie nastawienie.

Bronisław Geremek podkreślał, że wstąpienie do NATO oraz rozpoczęcie akcesji do Unii Europejskiej ułatwią Polsce
nawiązania kontaktów z Rosją. Równocześnie Geremek podniósł dość drażliwy temat w kwestii otwartości NATO na
wschód oraz odszkodowań dla polskich ofiar stalinowskiego terroru, zwrotu polskich archiwów oraz regulacji żeglugi
przez cieśninie Pilawską.
Kolejną kontrowersje wzbudziły działania Polski w wspieraniu demokratyzacji w państwach byłego ZSSR oraz
wprowadzenia ich w zakres wpływów państw zachodnich.

Rząd polski liczył też, że Rosja wycofa się ze swojej polityki przemocy stosowanej wobec drugiej już wojny
czeczeńskiej.

Wstąpienie Polski do NATO nie przyniosło oczekiwanych przez polityków w Warszawie skutków o polepszeniu
stosunków z Rosją. Jednocześnie one się nie pogorszyły ponieważ Rosja już w 1997 roku pogodziła się ze
wstąpieniem Polski do NATO. Jednakże poparcie nowych członków sojuszu dla zbrojnej interwencji przeciwko FR
Jugosławii (rozpoczętych 24 marca 1999 roku) w związku z sytuacją w Kosowie nie wpłynęło pozytywnie na relacje
polsko – radzieckie.

Rosja, która zgodziła się na rozpoczęcie prac nad budową cmentarzy wojskowych wciąż odrzucała żądania polskiego
rządu o odszkodowania dla ofiar stalinizmu. Konflikt się zaostrzył w momencie gdy MSZ Rosji wydało oświadczenie
kwestionujące agresje Rosji na Polskę 17 września 1939 roku (samo oświadczenie zostało wydane 14 września 1999
roku). Wywołało to burzę w mediach oraz pogłębiło nastawienia antyrosyjskie.

Powyższe sytuacje spowodowały pogłębienie się kryzysu w stosunkach polsko – rosyjskich, co tylko prowokowało do
dalszych negatywnych działań. 20 stycznia 2000 roku Polska strona oskarżyła 9 dyplomatów o szpiegostwo
jednocześnie nadając im status persona non grata. Ta sytuacja została uznana przez Rosję za akt wrogi, dlatego też
Rosja odpowiedziała podobnym działaniem.

23 lutego aktywiście demonstrujący w Poznaniu przeciw interwencji Rosji w Czeczeni oblali konsulat farbą i
sprofanowali rosyjską flagę, w rezultacie czego MSZ Rosji odwołał wizytę w Polsce zaplanowaną na marzec.

Kilka dni później demonstranci zaatakowali polski konsulat w Sankt Petersburgu, oraz ambasadę w Moskwie oraz
spalili polskie flagi, do zaognienia sytuacji przyczyniały się również same media obu państw. Dopiero rozmowa
telefoniczna Aleksandra Kwaśniewskiego z Wladimirem Putinem przyczyniła się do uspokojenia emocji w obu
krajach.

Do poprawy sytuacji pomiędzy Polską a Rosją przyczyniła się wizyta Aleksandra Kwaśniewskiego w Rosji 10 lipca
2000 roku, rok później do Polski przyjechał rosyjski premier Michaił Kasjanow. Natomiast rządowi Jerzego Buzka
udało się otworzyć Polskie cmentarze wojskowe w Katyniu i Miednoje. Rosja uważała, że tym samym zostały
zamknięte wszystkie wszystkie sprawy dotyczące zaszłości historycznych natomiast Polska wciąż rozmyślała o
nierozwiązanych kwestiach – odszkodowań i takich tam (wspomniane zostało to już wcześniej).

W kwestii gospodarki pojawił się pomysł budowy drugiej nitki gazociągu jamalskiego, Polska zabiegała o ułatwienie
jej eksportu towarów do Rosji. Jednakże w okresie rządów Jerzego Buzka Rosja prowadziła ograniczone kontakty
czekając na zmiany po wyborach parlamentarnych w 2001 roku.

Czynnikiem sprzyjającym polepszeniu się stosunków polsko – rosyjskich była zmiana kursu polityki Władimira
Putnia, który to wyraził chęć współpracy z NATO oraz przyłączeniu Rosji do koalicji antyterrorystycznej stworzonej
przez USA po zamachach 11 września. Rosja również stała przed koniecznością porozumienia się z Polską w sprawie
obwodu Kaliningradzkiego po tym jak Polska wstąpi do UE.

16-17 stycznia 2002 roku z wizytą do Polski przyjechał Władimir Putin. Była to pierwsza od 9 lat wizyta rosyjskiego
prezydenta i miała ona przede wszystkim znaczenie symboliczne, gdyż pokazywała chęć ocieplenia stosunków z
Polską.

Natomiast rząd Władysława Cimoszewicza jako cel zadał sobie dalsze dynamizowanie stosunków, partnerstwa i
współpracy. Przed jego rządem stanęło dość trudne zadanie gdyż prawicowa opozycja podsycała antyrosyjskie
nastroję.

Od listopada 2001 roku trwały przygotowania NATO do zawarcia układu z Rosją, w Polsce mimo deklarowanej roli w
nawiązaniu współpracy pojawiły się kolejne obawy. Jednakże w momencie gdy NATO zapewniło, że współpraca z
Rosją nie podważy autonomii sojuszu przy realizacji zadań traktatowych spowodowało włączenie się Polski w prace
Rady NATO z Rosją.

Z drugiej strony negatywny wpływ na stosunki polsko – rosyjskie, było popieranie przez stronę Polską „kolorowych
rewolucji” w byłych republikach bloku wschodniego. Było to odbierane jako wspieranie amerykańskich wpływów w
tym regionie.

Po wizycie prezydenta Władimira Putina w Polsce kontynuowany był intensywny dialog na najwyższym szczeblu. 6
czerwca 2002 roku z wizytą w Moskwie pojawił się prezydent Aleksander Kwasniewski, a pod koniec 2003 roku
uczestniczył w obchodach 300 rocznicy założenia Petersburga.

12 lutego 2003 roku nastąpiło podpisanie do porozumienia z Rosją, o systemie gazociągów do tranzytu gazu przez
terytorium RP i dostawach tego gazu do Polski. Na dodatek pojawił się problemy wynikające ze wstąpieniem Polski
do UE takie jak:
•

wizy dla Rosjan

•

tranzyt do obwodu Kaliningradzkiego

•

od 2000 roku Rosja ubiegała się o specjalne ułatwienie ruchu drogowego dla obwodu

•

kontynuacja stosunków handlowych, gdyż Polska ze względu na wstąpienie musiała wypowiedzieć parę

umów dwustronnych

Po wejściu Polski do UE udało się rozbudować stosunki handlowe Polski z Rosją, choć strona rosyjska robiła
problemy z dopuszczeniem na rynek niektórych towarów polskich poprzez wprowadzanie własnych certyfikatów
sanitarnych, żądała własnych inspekcji w zakładach mięsnych i mleczarskich.

Czynnikiem który zakłócił relacje polsko rosyjskie było poszerzenie kompetencji władzy wykonawczej po atakach w
Biesłanie 1 września 2004 roku. Polska przyłączyła się wtedy do zachodniej krytyki, martwiąc się jednocześnie o losy
demokracje w Federacji Rosyjskiej. Poza tym na stosunki wciąż rzutowały nierozwiązane kwestie historyczne.
Dodatkowym punktem pogarszającym sytuacje międzynarodową, było zaangażowanie się Polski w pomarańczową
rewolucje na Ukrainie na przełomie 2004/2005 roku.

Lato 2005 – wojna dyplomatów:
W lipcu w Warszawie doszło do chuligańskiego pobicia dzieci rosyjskich dyplomatów, co zostało uznane w Rosji za
nieprzyjazny akt, natomiast w sierpniu tego samego roku w Moskwie zostało pobitych dwóch polskich dyplomatów
oraz dziennikarz i rosyjski pracownik polskiej ambasady. Podtrzymywane tym samym żądania względem Rosji o
rozliczenie krzywd wyrządzonym Polakom nie zmieniło stanowiska Kremla wręcz przeciwnie, prezydent Rosji
ustanowił nowe święto państwowe upamiętniające wypędzenie w 1612 roku wojsk polskich z Kremla.

Zmiana władzy w Polsce, gdy 2005 roku na państwa stanął prezydent Lech Kaczyński, a na czele rządu stanął jego
brat Jarosław Kaczyński negatywnie odbiła się na stosunkach polsko – rosyjskich. Rząd i prezydent podjęli
zapowiadaną twardą politykę wobec Rosji, co zaowocowało całą serią nieprzyjemnych sytuacji i gestów:
•

embargo na towary mięsne i roślinne

•

z drugiej strony premier Marcinkiewicz zainteresował się instalacją amerykańskich tarcz antyrakietowych w

Polsce
•

prezydent Lech Kaczyński wyjawiał gotowość wizyty w Rosji, pod warunkiem, że prezydent Putin uprzednio

odwiedzi Warszawę wyrównując tym samym dysproporcję w oficjalnych wizytach
•

konflikt o gazociąg Nord Stream biegnący na dnie Bałtyku

Mimo napiętych stosunków Rosja próbowała polepszyć stosunki polityczne z Polską poprzez wizytę wpływowego
doradcy prezydenta Siergieja Jastrzębskiego i MSZ Siergieja Ławrowa.
Kolejnym punktem pogarszającym stosunki było po raz kolejny próba demokratyzacji przez Polskę państw byłego
bloku ZSSR, wzniecanie kolorowej rewolucji na Białorusi.

POLITYKA PRAGMATYCZNEGO UKŁADANIA STOSUNKÓW WZAJEMNYCH (od 2007)

Nowy rząd PO-PSL podjął próbę pragmatycznego układania stosunków politycznych z Federacją Rosyjską. Rząd
wyraził gotowość o wycofaniu weta na rozmowy Rosji na temat przystąpienia do OECD (ale to mniej znaczący fakt)
oraz o wycofaniu weta względem rozpoczęcia prze UE rokowań z Rosją w sprawie układu o partnerstwie i
współpracy, pod warunkiem że Moskwa wycofa embargo na polskie produkty spożywcze.

Luty 2008 – oficjalna wizyta Donalda Tuska w Moskwie – przy ostrej krytyce opozycji w szczególności prezydenta
Lecha Kaczyńskiego. Nie przyniosła dużej zmiany ale stała się początkiem odbudowy kontaktów politycznych. W
maju 2008 roku Polska wyraziła zgodę na mandat dla Komisji Europejskiej na rokowania z Moskwą w sprawie PCA-
2. Natomiast Rosja zniosła embargo na produkty polskie.

W 2008 roku po wybuchu wojny w Gruzji, Rosja była ostro krytykowana przez opozycyjny PiS, rząd zajął wobec tej
sprawy umiarkowany stosunek, wpierając mediacje Francji. Następnie zgodziła się włączyć swoich przedstawicieli do
cywilnej misji dyplomatycznej.

Ważnym wydarzeniem było pojawienie się premiera Putina 1 września 2009 roku na Westerplatte na
międzynarodowych obchodach 90 rocznicy wybuchu II WŚ. W czasie obchodów uroczystości:
•

Prezydent Lech Kaczyński miał przemówienie z antyrosyjskimi elementami

•

Putin opierał się na koalicyjnej ocenie przeszłości i próbie pojednania

•

Tusk próbował szukać dróg pojednania polsko – rosyjskich

•

trudna atmosfera w mediach, ostre polemiki nacjonalistyczne

Podczas rozmów premierzy Polski i Rosji – postanowili powołać dwie instytucje jedną na terenie Polski, druga na
terenie Rosji, które to miałyby rozwiązywać problem zbrodni Katyńskiej. Rozmawiali również o zdynamizowaniu
kwestii ekonomicznych. Po spotkaniu została podpisana umowa o żegludze po Zalewie Wiślanym, oraz o wywozie
wypalonego paliwa jądrowego z polskich reaktorów badawczych do Federacji Rosyjskiej.

Pod koniec września 2009 roku do Polski na zaproszenie episkopatu przyjechała delegacja Rosyjskiej Cerkwi
Prawosławnej. Było to pierwsze spotkanie przedstawicieli obu kościołów.

Rozdział VII - Stosunki z ukraina!

1. Stosunek Polski do niepodległości Ukrainy i nawiązanie stosunków pol-ukr.

16 lipca 1990 Ukraina zadeklarowała suwerenność państwową, co było pierwszym krokiem do uzyskania
niepodległości. Polska przyjęła tę wiadomość z entuzjazmem i podjęła intensywne kkontakty polityczne z Kijowem.
W ramach koncepcji "dwutorowości" MSZ RP K.Skubiszewski podpisał w Kijowie dwustronną Deklarację o
zasadach głównych i kierunkach rozwoju współpracy między Polską a Ukrainą (13 pażdziernik 1990). W dokumencie
oba państwa zadeklarowały nienaruszalność granic oraz brak wobec siebie jakichkolwiek roszczeń terytorialnych.
Dążenie Ukrainy do niepodległości było dla polskiej polityki wschodniej o tyle ważne, że odegrałoby kluczową rolę w
ostatecznym rozpadzie ZSRR i osłabienia Rosji. W Polsce istniało przekonanie, że suwerenność Ukrainy odgrywa
znaczącą rolę w bezpieczeństwie RP i dlatego zdecydowano się na ścisłe kontakty z Kijowem.

24 sierpnia 1991 roku Rada Najwyższa ogłosiła Deklarację niepodległości Ukrainy, która miała być zatwierdzona w
ogólnonarodowym referendum. Polska wyraziła swoje zadowolenie do takiego stanu rzeczy podejmując uchwałe
popierającą ( Senat 30 sierpnia 1991, Sejm 31 sierpnia 1991). Dążąc do zacieśnienia stosunków 8 września podpisano
konwencję konsularną pol-ukr. przewidującą m.in.: Ustanowienie agencji konsularnej RP we Lwowie. Był to duży
krok gdyżwcześniej w warunkach ZSRR takie zdarzenie nie mogło mieć miejsca. W pażdzierniku Witold Fokin
premier UKrainy złożył w Polsce wizytę kontrolną, w trakcie której podpisał kilka umów o współpracy gospodarczej
orazprotokół o konsultacjach między MSZetami obu państw. W tym samym miesiącu do Warszawy przybyła
delegacja rządu Ukrainy z ich Ministrem SZ Anatolijem Złenko. Polska natychmiast uznała niepodległość Ukrainy.

W Warszawie i Kijowie zaczęli funkcjonować specjalni przedstqaawiciele mający status dyplomatycznyw randze ,,
specjalnych wysłanników rządu".
Referendum w sprawie niepodległości spotkało się z obywatelską aprobatą (ponad 80% na tak). Pierwszym
prezydentem niepodległej ukrainy został Leonid Krawczuk. 2 grudnia Polska jako pierwsze państwo uznała ten fakt. 2
stycznia 1992 oficjalnie doszło do wymiany not dyplomatycznych przez co stosunki tych państw nabrały bardziej

oficjalnego charakteru.

2.Traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy.

Zaraz po uzyskaniu przez Ukrainę niepodległości oba państwa podjęły rokowania w sprawie przygotowania traktatu
międzypaństwowego regulującego całokształt stosunków wzajemnych. Pierwsze spotkania odbyły się w Kijowie (27-
28 styczeń) kolejne w Warszawie (9-12 marca). W tym samym czasie ukraiński minister obrony Konstantin Morozow
rozpocząl rozmowy z naszym ministrem w sprawie obrony narodowej. Tutułowy traktat został podpisany 18 maja
1992 roku przez Wałęsę i Krawczuka. Ujęto w nim nienaruszalnośc granicy państwowej, rozwiązywanie
ewentualnych konfliktów między sobą tylo na drodze pokojowej i wyrzekały się stosowania siły. Ponad to regulował
stosunki w niemal wszystkich dziedzinach oraz nadawał szereg praw mniejszościom narodowym ( Polakom na
Ukrainie i odwrotnie). Ważne było również to, że traktat z Ukrainą został podpisany wcześniej niz podobny z Rosja
(22 maja). Świadczyło to o wadze jaką Polską przywiązywała do współpracy z Ukrainą.

3.Koncepcja partnerstwa strategicznego.

Dla Ukrainy Polska była partnerem strategicznym mającym ułatwić jej drogę do Europy. Ukraina dązyła do
dołączenia do Trójkąta Wyszehradzkiego co spotkało sie z chłodnym przyjęciem, gdyż państwa członkowskie uznały,
że wiązanie się z Ukrainą w taki sposób może opóźnić ich wejście do NATO i UE. W stosunkach pol-ukr. istotne
znaczenie miał tzw. plan Krawczuka. W tym planie prezydent wysunął propozycjękonsultacyjnego mechanizmu
obejmującego: Ukrainę, Białoruś, republiki nadbałtyckie, Słowację, Węgry, Rumunię, Mołdawię, Bułgarię i Austrię.

Propozycja była chłodno przyjęta przez zachód i nie spotkała się z poparciem Polski. Wyraźnie wspierano natomist
starani Ukrainy do przystąpienia do IŚE. Na spotkaniu państw członkowskich 17-18 lipca 1992 Skubiszewski
opowiedział się za przyjęciem Ukrainy w szeregi. Oficjalnie doszlło do tego 31 maja 1996 roku. Lata 1993-1995
pratnerstwo Polski i Ukrainy natrafiało na poważne problemy wynikające z trudnej sytuacji wewnętrznej naszego
sąsiada. Ukraina w tym czasie nie była korzystnym partnerem, jednak mimo tego udało się podpisać szereg ważnych
porozumień (umowy o współpracy resortów obrony, o pomocy prawnej i sotsunkach prawnych, readmisji osób
nielegalnie przekraczających granice, powiadamianiu w razie awarii jądrowych i współpracy międzyregionalnej,
porozumienie międzynarodowe o współpracy w ochronie miejsc pamięci i spoczynku ofiar wojny i represji
politycznych). W tym czasie dla Polski istnotną sprawą były zabiegi o przystąpienie do Paktu Północnoatlantyckiego.

Taka sytuacja była niezbyt korzystna dla Ukrainy, której nie na rękę było rozrszerzenie NATO. Polska zatem musiała
przekonać partnera , ze jej przystapienie do Paktu nie przyniesie uszczerbku dla ich wzajemnych stosunków.
Doprowadziło do tego miedzy innnymi uczestnictwo Ukrainy w Partnerstwie dla Pokoju. Ukraina poparła Polskę w
jej doązeniach dołączenia do Paktu zastrzegając aby żadne nowe państwo członkowskie nie posiadało broni jądrowej i
aby NATO było rzczywiście organizacją dążącą do bezpieczeństwa a nie spychająca Ukrainę do pozycji między
młotem a kowadłem (młot=państwa zachodnie, kowadło=Rosja). 25-26 czerwca 1996 roku podczas wizyty w Polsce
Leonida Kuczmy, oficjalnie ogłoszono ze Ukraina nie ma nic przeciwko poszerzaniu NATO o Polskę cz inne
państwo i że żaden kraj nie ma prawa wetować dążen innego kraju do członkowstwa w NATO. Kuczma prosił Polskę
o wsparcie w dążeniu Ukrainy do członkowstwa w CEFTA i UE. Podpisano rónież zniesienie wiz dla obywateli
naszyhc krajów i dyskutowano o wprowadzzeniu strefy wonego handlu. W latach 1996-1999 miało miejsce
podpisanie wielu dokumentów o wzajemnej współpracy:

-10 październok 1996- porozumienie o wzajemnych dostawach uzbrojenia, techniki wojskowej i świadczeniu usług o
charakterze techniczno-wojskowym.
-20 listopoada 1996 współnie potępiono politykę Łukaszenki na Białorusi.
-20 maja 1997- rządy obu państw podpisałyumowę o współpracy w dziedzinie kultury nauki i oświaty.
-21 maja 1997- oświadczenie o porozumieniu i pojednianiu.
-26 listopada 1997 POLUKRBAT- współna jednostka wojskowa
-2-3 marca 1999- współpraca w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej.


4.Realizacja partnerstwa strategicznego.

Od samego początku zdobycia niepodległośći Ukraina nie potrafiła zdecydować sie jaka politykę obrać. Wahała sie
pomiędzy neutralnościa, zawarciem stosunków z zachodem czy opcją prorosyjska. Stosukni z Polską, która
wprowadzała Ukrainę na Europejskie salony sprawiły, że Ukraina opowiedziała się za zacieśnianiem stosunków
zahcodnio i środkowoeuropejskich. Nasz kraj cały czas wspierał Ukrainę własciwie gdzie tylko mógl na arenie
międzynarodowej, stąd też mówi się, że Polską jest pewnego rodzaju adwokatem Ukrainy. Nawet podczas

wewnętrznych problemów w 2001 roku zwrócono się z prośbą do Kwaśniewskiego o mediację. Szczególnym
sprawdzianem dla relacji Polsko Ukraińskich była pomarańczowa rewolucja. To dzięki poparciu polskiego
prezydenta, który znów wystąpił w roli mediatora pomiędzy stronami konfliktu dosz.ło do wygrania
"pomarańczowych" i objęcia stanowsika preydenta przez Juszczenkę. Naraziła się tym samym na gniew Rosji
wspierającej Janukowicza. Podsumowując oba państwa są od siebie bardzo zależne gdyż Polska dla Ukrainy jest jej
największym reprezentantem w Europie a Ukraina oddziela Polske od niezbyt lubianej przez nas Rosji.

4.1 współpraca gospodarcza.

4 kwietnia 1991 roku podpisano umowę międzyrządową o handlu i współpracy gospodarczej jednak funkcjonować
zaczęła dopiero 11 marca 1994. Co wskazywało na to, ze współpraca w tej dziedzinie nie będzie należało do
najłatwiejszych. 29 października 1998 powołano do życia PAUCI, kltórek zadaniem było udzielanie pomocy małym
firmom i samorządom lokalnym. Oprócz sformalizowanych przedsięwzięć oragnizowane są również imprezy mające
promować wymianę handlową między 2 państwami. Pod koniec lat 90tych gdy w Rosji wybuchł kryzys finansowy,
który odbił się na Ukrainie, stosunki handlowe zwolniły. Poprawie stosunków gospodarczych nie sprzyja małe
zainteresowanie kapitału inwestycyjnego Polski naUkrainie. Naszych inwestorów od Ukrainy odstrasza wysoka
inflacja, problemy z prawem własności i korupcja. Od 1997 roku prowadzimy wpsółnie różne projekty gospogdarcze
m.in. budowa ropociągu. Cięzkie kontakty między Polską a Ukrainą w strefie ekonomicznej wskazują, że ttam gdzie
w grę wchodzi pieniądz nie może być mowy o partnerstwie strategicznym.

4.2 stosunki w dziedzinach humanitarnych.

Ogrmone znaczenie dla Polaków zamieszkujących Ukrainę ma uchwalona 7 września w 2007 roku karta Polaka. Nie
daje ona obywatelstwa, ale szereg uprawnień, z których Polacy na Ukrainie mogą korzystać . Co ważne Ukraina nie
wyraziła sprzeciwu dla takiej sytuacji. Pierwszym krokiem na drodze spółpracy między Polska a Ukrainą było
rozliczenie się z przeszłości, chodzi tutaj o uregulowanie spraw przesiedleń, zawłaszczeń itp. Nie ma co do tego
zgodności dlatego własnie podpisano układ o pojednaniu z 1997 i uregulowano sprawy mniejszości narodowych.
Ogromne znaczenie ma również dbranie o miejsca pochówków ofiar wojny, miejsc pamięci, pomników. Do
problemów na linii Polska Ukraina dochodzi fakt uznania przez Stolicę Apostolską Ukrainy jako kraju misyjnego.
Uznają to oni za próbe polonizjacji podscycaą przez zagróżoną Cerkiew. Bardzo ważnym wspólnym
przedsięwzięciem jest organizacja Euro 2012.

Rozdział VIII - Stosunki między Białorusią a Polską. OSTATNI : )

W historii Białoruś i Polska nie miały między sobą większych konfliktów. Mają tradycje historyczne I RP + bliskie
związki kulturalne. Jednak są różnice.

– religia PL – katolicyzm, BŁ – prawosławie
– PL jest prozachodnia, BŁ prowschodnia
– nastroje niepodległościowe PL – walczy za każdym razem, BŁ dostała niepodległość od ZSRR nie wysilając

się

Stosunki pl-bł można dzielić na 3 etapy:

– 1990-1994 Budowanie podstaw traktatowych i rozwój dobrosąsiedzkiej współpracy
– 1994-2008 Pogarszanie się stosunków

–

jesień 2008 nadal Rozówj współpracy w ramach Partnerstwa Wschodniego

ETAP I Budowanie podstaw traktatowych i rozwój dobrosąsiedzkiej współpracy

Białoruś 27.08.1990 ogłasza suwerenność. Polska chce współpracować. Ale BŁ, ze względu na animozje w czasach
komunizmu nie za bardzo ma chęć. Nie chce potwierdzić granicy z PL, bo nie było mowy o tym w traktacie
granicznym z 1945r między Polską a ZSRR. Białoruś chciała zrobić z białostocczyzny okręg autonomiczny.

W 1990 MSZ RP Krzystof Skubiszewski chcial podpisać dwustronną deklarację polityczną, ale nie wyszło.

Zamach stanu w Moskwie w sierpniu 1991 był korzystny dla momentu, żeby Białoruś ogłosiła swoją niepodległość

25.08.1991. Polski Sejm uznaje niepodległość Białorusi 31.08.91, przy czym taka 100% deklaracja została ogłoszona
po rozpadzie ZSRR 27.12.1991. Polska jako jedno z pierwszych państw uznała Białoruś jako niepodległe państwo.

Białoruś zaczyna nas lubić.

10-11.X.1991 premier BŁ Wiaczesław Kiebicz wizytuje w PL. Podpisanie "Deklaracji o dobrym sąsiedztwie,
wzajemnym zrozumieniu i współpracy" (pierwszy taki dokument na arenie międzynarodowej przed oficjalnym
uznaniem Białorusi za niedpoległą). Deklaracja mówi o nienaruszalności granic pl-bł i wyrzeczeniu się roszczeń
terytorialnych wobec siebie teraz i w przyszłości.

2-3.III.1992 MSZ BŁ Piotr Krauczanka w PL spotyka się ze Skubiszewskim, Wałęsą, premierem Janem Olszewskim i
posłami polskimi. Omawiają kwestie ułatwień w ruchu granicznym. Podpisano porozumienie o stosunkach
dyplomatycznych i konwencję konsularną.

14.III.1992 Olszewski i Kiebicz spotykają się w Puszczy Białowieskiej i ustalają:

– 3 nowe przejścia graczne
– założenie wspólnego banku komerycjnego
– dostawy polskiego węgla na BŁ

23-24.IV.1992 Kiebicz w Warszawie i ustalenie pakietu umów o ruchu osobowym, wspłóracy transagranicznej, o
ochronie i popraciu wzajemnych inwestycji, o banku komercyjnym, o zwalczaniu przestępczości transgranicznej.
! Najważniejsze osiągnięcie: "Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy" podpisał go ze strony BŁ
Stanisału Szuszkiewicz (przewodniczący Rady Najwyższej BŁ) 23.VI.1992r w Warszawie

W traktacie obie strony deklarują "kształtować swoje stosunki jako zaprzyjaźnione państwa w duchu wzajemnego
szacunku, dobrosąsiedztwa i partnerstwa". Ale były też rozbieżności co do ustaleń traktatu.
PL chciała odciągnąć BŁ od polityki prowschodniej, żeby kierowała się ku Zachodowi (to samo było z Ukrainą).
Chcieli by to również było na płaszczyźnie gospodarczje. PL wspierała zatem ruchy niepodległościowe i
demokratyczne (a na BŁ było więcej ludzi o nastrojach komunistycznych niż opozycyjnych).

Bialoruś chciała pragmatycznej współpracy z PL czyli:

– tranzyt swojego ntowaru przez PL na Zachód Europy
– szerokotorowej linii kolejowej do Gdańska
– dzierżawę polskich statków handlowych
– a w przyszłości budowę własnej białoruskiej floty w Gdańsku

ciekawostka:
Hanna Suchocka w listopadzie 92r wizytuje w Mińsku i zarzuca Kiebiczowi, że podpisuje umowy z Rosją i zażyczyła
sobie, by BŁ była całkowicie niepodległa. Białoruś się wkurzyła i powiedziała, że suwerenności Białorusi nie mierzy
się na podstawie ilości podpisanych umów dwustronnych z Rosją. Suchocka nic ważnego nie podpisała tylko jakieś
deklaracje o współpracy tehcnicznej, naukowej i o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Mimo tego faux pas dalej się jakoś współpracowało.

12. 1993 MON Janusz Onyszkiewicz + MON Pawiel Kozuoski rozmowawiają w Warszawie o współpracy w sferze
obronnej i wojskowej
04. 1994 Onyszkiewicz podpisuje w Mińsku porozumienie o kontaktach wojskowych

Polska chciała by Białoruś wiedziała, że nie ingerują w ich neutralność, chciliśmy też, żeby kiedyś BŁ stała się teren
buforowym oddzielającym PL od naszego wroga czyli Rosji. Chciano zatem odwieść Białoruś od przystąpienia do
Traktatu Taszkienckiego o zbiorowym bezpieczńetsiwe państw WNP (Wspólnota Niepodległych Państw).
Szuszkiewicz się wahał, bo Traktat godził w deklarację neutralności Białorusi z 1990 ale koniec końców dał dupy i
podpisał Traktat Taszkencki 5. I. 1994

Handel i gospodarka miały się bdb między nami a Białorusinami. W 92r wspólne obroty handlowe osiągnęły 300
mln USD, a PL była na pierwszym miejscu w kontaktach handlowych z iałorusią spośród państwa spoza WNP.
Przeważały transakcje barterowe i duży udział byl z tzw szarej strefy obrotów nierejstrowanych. Brak reform na
Białorusi doprowadził jednak do spadku tych obrotów już 1993r.

Mniejszości narodowe. 400 tys mniejszość polska na Białorusi i 300 tys mniejszość białoruska w Polsce. Było o to
dużo sporów. Cerkiew protestowała przeciwko aktywności polskiego kościoła na Białorusi, i że księża to przykrywka

dla ich działalności politycznej i polonizacyjna na Białorusi.

06.1993 Wałęsa pojechał do Mińska, nie wiadomo po co, ale i tak nic nie załatwił.

Powoli słabnie kontakt między nami a sąsiadem, bo zachciało nam się wejść do NATO. Białoruś jest nastawiona
negatywnie do członkostwa PL w Nato, bo nie chciała, żeby Pakt z nią sąsiadował zwlaszcza, żeby NATO w Polsce
rozmieszczało wojsko albo nie daj Boże broń jądrową.

Koniec końców: Białoruś boi się NATO, że Polska oleje mniejszość białoruską w Polsce, no a samo popracie
społeczne Białorusinów malało. No, powoli nas nie lubią.

26.I.1994 prozachodni przewodniczący Rady Najwyższej Białorusi Stanisłau Szuszkiewicz jest zdymisjnowany (ale
jeszcze 5.I.1994 podpisał Traktat taszkiencki – szuja)

ETAP II Pogarszanie się stosunków

• 7. 94 prezydentem Białorusi staje się Alaksandr Łukaszanka (jego celem było na nowo skumać się z Rosją)
• 28. I. 95 Kazachstan Białoruś Rosja robią sobie unię celną
• 21. II. 95 Białoruś i Rosja układ o współpracy
• 26.V.1995 porozumienie o ochronie granic WNP
• 2. VI. 1996 Łukaszenka + Jelcyn układ o ustanowieniu Stowarzyszenia Białorusi i Rosji

Polska po wyborze Łukaszenki chce dobra dla handlu i mniejszości narodowych. VII. 1994R Białoruś zaostrza
przepisy dla polskich księży na Białorusi (oskarża o repolonizację Białorusi).

Władze polskie nie chcą kończyć współpracy z Białorusią, więc organizują takie dziwne gesty pojednawcze jak np.
Wysyłają Olskego na uroczystość zaprzysiężenia Łukaszenki, albo zapraszają na wizytę do Polski Łukaszenkę w
imieniu Wałęsy. MSZ Władysław Bartoszewski i MSZ Dariusz Rosati deklarują wolę rozwoju współpracy z
Białorusią.

Problemy Białoruś vs Polska:

– Polska chce być w NATO
– działalność księży polskich na Białorusi
– autorytarna polityka Łukaszenki
– zacieśnienie współpracy Mińsk – Moskwa

30. III. 1996 Kwaśniewski i Łukaszenka spotykają się w Puszczy Białowskiej i gadają.

Łukaszenka mówi, że Białoruś nie jest bezpośrednie związana z aferą zbudowania korytarza Grodno-Kaliningrad +
popiera Euroregion Bug i Euroregion Niemen.
Kwaśniewski mówi, że to czy BŁ się kuma z Rosją to jej sprawa tak samo czy PL się kuma z UE i z NATO.

2.IV. 1996 Stowarzyszenie Białorusi i Rosji




TRÓJKĄT BRZESKI - w lipcu 1996r spotkanie trzech MSZ w Brzęsiu i Wiskławie

– PL Dariusz Rosati
– UKR Hannadij Udowenka
– BŁ Uładimir Sieńka

Gadają o bezpieczeństwie europejskim, o Euroregion Bug, o nielegalnej imigiracji o ruchu granicznym. Bialoruś była
zainteresowana podpisaniem umowy z PL o ruchu bezwizowym. Wszyscy trzej MSZ stwierdzili, że trzeba robić takie
spotkania częściej w przyszłości, a później Białoruś miała wyjebane.

Inny gest współpracy pl-bł – spotkanie premierów PL i BŁ z okazji otwracia szkoły polskiej w Kleszczelach
(białostockie) gdzie można się uczyć języka białoruskiego + otwarcie nowej szkoły polskiej w Grodnie.

Łukaszenka robi referendum na jesień 1996 i przedłuża sobie kadencję, eliminuje opozycję z organów państwowych,
ogranicza swobody obywatelskie. PL zaniepokojona. Zachód nie uznaje tego referndum.

Dn. 20.XI.1996 Polska Litwa i Ukraina mówią do Białorusi, żeby rozwiązać kryzys polityczny środkami
konstytucyjnymi, i żeby poszerzać swobody i prawa obywateli. Białoruś mówi: skoczcie mi gdzieś.

Polska przyjmuje wobec Białorusi postawę "KRYTYCZNEGO DIALOGU", ale izolacja Białorusi, jej integracja z
Rosją może naruszyć polskie interesy i pogarszać położenie mniejszości narodowej polskiej na BŁ.

Krytyczny Dialog to ochrona praw Polaków na Białorusi oraz utrzymanie współpracy gospodarczej.

Łukaszenka w 1997 oskarża mniejszość polską o nielojalność wobec Białorusi.

We wrześniu 97r spotykają się przywódcy państw Europy Środkowej (12) w Wilnie i tyle z tego wiadomo, że
Kawśniewski gada o izolacji Białorusi i o jej demokracji.

1998 Przewodnictwo Polski w OWE; Geremek z tej okazji składa wizytę w Mińsku, a Łukaszenka mówi, że Polska,
UE i USA ciągle się wtrącają w politykę wewnętrzną Białorusi.

Białoruś w 1998r nałożyła nakaz opuszczania przez dyplomatów Usa, UE, PL osiedla Drozdy (niby pod remont).
Polska opuściła, a USA i UE obrażają się i zakaują Białorusi wjeżdżać ich urzędnikom na terytorium ich państw.
Polska nie brała udziału w tych sankcjach.

22.01.1999r "Posłanie Sejmu RP do Narodu Białoruskiego" uchwała gdzie polscy posłowie deklarują moralne
wsparcie dla Białorusinów dążących do demokratyzacji Białorusi.

Listopad 1999 powstaje Radio Racja finansowane przez Polskę, radio, które nadaje audycję w języku białoruskim;
dodatkowo Polska ciągle wspiera opozycję Łukaszenki, zapraszają przedstawicieli antyŁukaszenki do PL itp.

Polska prtetsuje cały czas, że księża polscy na Białorusi rzekomo polonizują ją. Mimo wszytsko Polska prowadzi
mniej rygorystyczną politykę od innych państw Zachodu.

Trafiamy do NATO, Białoruś nas nie lubi.
Putin prezydentem i ma takie zapędy prozachodnie, to myślimy, że jest naszą nadzieją.

Rząd SLD-PSL w 2001 chce zacieśniać współpracę z Białorusią.

2002 USA i 14 państw UE (bez Portugalii) znowu zakazuje wjazdu do siebie urzędnikom białoruskim. Polska znowu
się w to nie miesza i pozwala, ale nie wpływa to na ożywienie współpracy Warszawa-Mińsk

Polska brnie w krytyczny dialog:

– odrzuca białoruską propozycję podpisania Karty NATO-Białoruś
– krytyka wobec kolejnej wygranej Łukaszenki w 2001

Po atakach na WTC w Warszawie we wrześniu 2001 konferencja n/t terroryzmu. Zapraszają Łukaszenkę, a
Cimoszewicz spotyka się z MSZ Białorusi z Michaiłem Chwastowem. Chcemy dlaej dobrze żyć z Białorusią i w maju
2002 zorganizowane są pierwsze wspólne ćwiczenia zwalczające przestępszość transgraniczną, a poza tym z Rosją i z
Putinem chcemy zrobić polsko-rosyjką grupę do spraw iałorusi, ale nie dochodzi to do skutku.
Białoruś się dalej izoluje od Zachodu.

Przed wystąpieniem Polski do UE konflikt. Traktat kacesyjny mówi o wizach. Więc musimy je nałożyć na Białoruś –
problem ceny dla niezamożnych Białorusinów. Wizyta MSZ BŁ Siarkija Martynau u Cimoszewicza w lutym 2004,
żeby obniżyć koszt do 5 euro.

30.04.2004 nowa umowa o współpracy polsko-białoruskiej.

Kolejne referendum na Białorusi, które znosi dwie kadencje prezydenta, więc reżim Łukaszenki trwa. UE nakłada
sanckje.
2006 Łukaszenko po raz 3 wybrany na prezydenta, UE znów sankcje:

– zakaz wjazdu do UE
– wykluczenie z uprzywilejowanych taryf celnych
– zamrożenie białoruskich katywów finansowych w UE

Białoruś się rozhulała w tym reżimie: represje wobec mediów, utrudnianie przez władzę założenie partii politycznej,
karanie opozycji, kara za obraże prezydenta, represje wobec Związku Polaków na Białorusi (Andżelika Borys prezem,
chodziło o utrudnianie zjazdów ZPB)

Sekretarz Stanu USA Condoleeza Rice mówi o Białorusi, że jest strażnikiem tyranii i że to ostatnia prawdziwa
dyktatura w Europie Środkowej.

Łukaszenko usuwa polskich dyplomatów z Białorusi np. Marka Bućko i Andrzeja Buczaka. Polska natomiast
odwołuje ambasadora w Białorusi w 2005r.

Czasy PiS (2005-2007) Kaczyński krytykuje Białoruś, zaprasza opozycję do PL, Białoruś krytykuje "Kartę Polaka".
Łukaszenka nas nienawidzi.

ETAP III Powrót do współpracy dwustronnej

Rząd PO-PSL wysyła Henryka Litwina do ambasady polskiej w Mińsku i on ma odbudować nasze wzajemne
stsosunki. Łukaszenka zaczyna łagodniej oceniać Kartę Polaka. Ponadto sam reżim łagodniej – wypuszczeni są
więźniowie polityczni, odechodzi się od represjonowania opozycji i ograniczeń dla mediów.

PL+Szwecja lansują ideę Partnerstwa Wschodniego. Sikorski jedzie do Wiskuli, Kaczyńskiemu się to nie podoba.
Ustala z Białorusią obniżene cen wiz dla BŁ, metody jak je otrzymać, usprawnienie pracy konsulów.

02.2009 wicepremier Waldemar Pawlak + wicepremier Andriej Kobiakov spotykają się i gadają o gospodarce
energetyce itp

07.05.2009 oficjalny koniec izolacji Białorusi po spotkaniu w Pradze Rady Europejskiej, która zainaugorwała
Partnerstwo Wschodnie.

Partnerstwo Wschodnie – program określający wymiar wschodni polityki Unii Europejskiej w ramach Europejskiej
Polityki Sąsiedztwa. Projekt Partnerstwa został zapoczątkowany działaniami dyplomacji polskiej, wspieranymi przez
Szwecję. Program zainaugurowano w Pradze w 2009 roku, podczas prezydencji czeskiej.

Partnerstwo Wschodnie zakłada zacieśnienie współpracy z Białorusią, Ukrainą, Mołdawią, Gruzją, Azerbejdżanem i
Armenią. Głównym twórcą inicjatywy jest Polska, popierana przez Szwecję. Przejawem realizacji projektu mają być
preferencje handlowe, ułatwienia wizowe i programy pomocowe. W zamiarach polskiego rządu w dłuższej
perspektywie Partnerstwo Wschodnie ma przygotować objęte nim państwa do akcesji. Inicjatywa spotkała się z
poparciem przewodniczącego Komisji Europejskiej oraz przywódców pozostałych państw Unii w czasie
czerwcowego szczytu Rady Europejskiej w 2008[1][2].
3 grudnia 2008 projekt został przyjęty przez Komisję Europejską, która zaproponowała jednocześnie m.in. utworzenie
strefy wolnego handlu, podpisanie układów o stowarzyszeniu, ułatwień wizowych dla obywateli państw
uczestniczących w Partnerstwie oraz zwiększenie finansowania programu do 600 mln euro[3], w tym 250 mln
pochodzić ma z instrumentu finansowego Europejskiej Polityki Sąsiedztwa ENPI, zaś kolejne 350 mln to środki
dodatkowe. 20 marca 2009 w czasie szczytu w Brukseli unijni przywódcy zatwierdzili projekt Komisji
Europejskiej[4].
7 maja 2009 w Pradze odbył się szczyt szefów państw i rządów UE oraz państw objętych programem, na którym
oficjalnie zainicjowano Partnerstwo Wschodnie[5].
W maju 2011 w Budapeszcie, podczas węgierskiej prezydencji, miał się odbyć kolejny szczyt Partnerstwa
Wschodniego. Z powodu bliskości innych ważnych wydarzeń (szczytu grupy G8 i pięćdziesiątej rocznicy powstania
OECD), spotkanie przełożono na jesień, gdy prezydencję będzie sprawować Polska. Odbędzie się ono, w dniach 29-
30 września w Warszawie[6][7][8].
3 maja 2011 r. odbyło się pierwsze posiedzenie EuroNestu - zgromadzenia przedstawicieli Parlamentu Europejskiego i
parlamentów państw PW[9].