Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

1

Ćwiczenie nr 6 Dodatek B – Źródła światła.

Promieniowanie to przenoszenie energii bez pośrednictwa materii. Najczęściej promieniowanie

jest traktowane jako promieniowanie elektromagnetyczne, czyli takie, któremu przypisuje się naturę

falową.

Promieniowanie monochromatyczne to promieniowanie o jednej tylko częstotliwości (długości

fali)

Promieniowanie

złożone

to

promieniowanie

złożone

z

różnych

promieniowań

monochromatycznych.

Widmo promieniowania to obraz powstały wskutek rozłożenia promieniowania złożonego na

promieniowanie monochromatyczne.

Rys.4.1. Obraz widmowy dla różnych typów promieniowania

W

zg

lę

d

n

a

m

o

c

p

ro

m

ie

n

io

w

an

ia

Długość fali

λ

[nm]

fluorescencyjne
LED
promieniowanie
temperaturowe

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

2

Ze względu na długość fali promieniowanie elektromagnetyczne dzielimy na:

a) UV-C daleki nadfiolet -100 – 280 [nm]

b) UV-B średni nadfiolet- 280 – 315 [nm]

Rys.9.2. Widmo Rys.4.2. Widmo promieniowania świetlówek o różnej barwie.

światło dzienne

zimne białe
ciepłe białe

Rys.9.2. Widmo Rys.4.3. Widmo promieniowania elektromagnetycznego

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

3

c) UV-A bliski nadfiolet -315 – 400 nm

d)VIS promieniowanie widzialne -380 – 780 [nm]

e) IR-A bliską podczerwień- 760 – 1.400 [nm]

f) IR-B średnia podczerwień -1.400 – 3.000 [nm]

g) IR-C daleką podczerwień -3.000 – 1.000.000 [nm] (1 mm)

Dla promieniowania widzialnego rozróżniamy umowne podzakresy: promieniowania widzialnego.

Tab.4.1.

Tab. 4.1. Zależność barwy światła od długości fali

Barwa światła

Charakterystyczny przedział
długości fali

λ

[ nm]

fioletowa

380 - 430

niebieska

430 - 470

niebiesko-zielona

470 - 500

zielona

500 - 530

zielono-żółta

530 - 560

żółta

560 - 590

pomarańczowa

590 - 620

czerwona

620 - 760

Promieniowanie widzialne składa się z szeregu promieniowań monochromatycznych.

Poszczególne promieniowania monochromatyczne wykazują różną skuteczność w wywoływaniu

wrażeń wzrokowych.

Przy równej mocy promieniowania, światło czerwone, fioletowe i niebieskie powoduje słabsze

pobudzenie narządu wzroku niż światło zielone i żółte

II. Metody obliczania natężenia światła

Natężenie oświetlenia jest jedną z podstawowych wielkości przy określaniu oświetlenia wnętrz i

terenów otwartych. Natężenia oświetlenia oblicza się:

a) metodą punktową

b)metodą sprawności

c) metodą tabelaryczną

.

1)

Strumień świetlny

λ

⋅

⋅

⋅

=

ϕ

λ

λ

∫

d

V

dP

K

nm

780

nm

380

m

[

lm

]

lumen

gdzie:
wartość 380÷780 [nm] – zakres widzialny promieniowania elektromagnetycznego

K

m

= 686













W

lm

-największa wartość skuteczności świetlnej

N

φ

=

η

[

]

W

lm

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

4

V

λ

- względna widmowa skuteczność świetlna (odpowiada względnej skuteczności świetlnej

przeciętnego ludzkiego oka)

dP

λ

[W] - moc promienista widmowa z zakresu długości fali pomiędzy λ a λ + λ d

Rys.4.4. Zależność względnej widmowej skuteczności świetlnej od długości fali

2) Światłość

Światłość- jest to strumień świetlny rozchodzący się w elementarnym kącie bryłowym

I α =

ω

ϕ

d

d

[ cd] kandela

1 cd = 1

[

2

sr

lm

]

Rys.4.5. Obliczanie światłości

3) Natężenie oświetlenia
Natężenie oświetlenia jest to strumień świetlny padający na powierzchnię

E =

S

ϕ

[ lx] luks

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

5

Rys.4.6. Obliczanie natężenia oświetlenia.

Prawo odwrotności kwadratów

Dla punktowych źródeł światła natężenie oświetlenia w punkcie A jest wprost proporcjonalne do

światłości źródła w kierunku punktu A i odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości

pomiędzy źródłem światła a punktem A.

Rys.4.7. Obliczanie natężenia oświetlenia w punkcie A.

Z definicji natężenie oświetlenia E i światłości w kierunku alfa wynika:

E=

dS

d

ϕ

I

α

=

ω

φ

d

d

Natężenie światła na powierzchni w punkcie A wynosi:

E

A

=

dS

d

ϕ

=

dS

d

I

ω

⋅

α

=

α

=

⋅

α

⋅

⋅

α

α

cos

r

I

dS

r

cos

dS

I

2

2

ponieważ d

ω =

2

r

cos

dS

α

⋅

E

A

=

α

⋅

α

cos

r

I

2

=

2

cos

h

I













α

α

⋅cosα =

3

2

)

(cos

h

I

α

α

Rys.4.8. Natężenie światła padającego prostopadle do

powierzchni.

dla

α =0; E

A

=

2

r

I

α

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

6

Prawo odwrotności zakłada, że źródło światła jest punktowe, co w praktyce sprowadza się do tego,

że zakłada się odległość r jako dostatecznie dużą w stosunku do wymiaru źródła światła d.

Błąd wynikający z zastosowania prawa odwrotności kwadratów (t.j.

różnica

pomiędzy

rzeczywistym

natężeniem

oświetlenia

pochodzącym od rzeczywistego źródła światła a obliczonym

natężeniem oświetlenia według prawa odwrotności kwadratów jest

mniejszy niż 1% jeżeli odległość r od źródła światła jest większa

od pięciokrotnego największego wymiaru d źródła światła.

Rys. 4.9. Prawo odwrotności kwadratów

r > 5 d

Graniczna odległość fotometrowania to odległość pomiędzy źródłem światła a rozpatrywanym

punktem, dla której błąd wynikający z zastosowania prawa odwrotności kwadratów jest równy 1%

r

gr

= 5d

5) Luminancja

Pojęcie luminancji związane jest z wrażeniem powstającym przy postrzeganiu przedmiotów, o

których możemy powiedzieć, że mają mniejszą lub większą jaskrawość.

L

α

=

α

⋅

=

α

α

cos

S

I

S

I

'

[ cd/m

2

] [ cd/cm

2

]

Rys. 4.10. Obliczanie luminacji.

Prawo Lamberta

Prawo odnosi się do pierwotnych lub wtórnych źródeł światła, których powierzchnie mają zdolność

doskonałego rozpraszania światła (powierzchnie idealnie matowe, gips, zmatowione szkło...).

Prawo Lamberta mówi, że: każdy element ciała równomiernie rozpraszającego światło ma we

wszystkich kierunkach (w obrębie kąta bryłowego 2π) ma jednakową luminancję.

L

α

=

idem

cos

S

I

=

α

⋅

α

L

α

= L

α=0

L

α=0

=

S

I

0

=

α

S

I

cos

S

I

0

=

α

α

=

α

⋅

I

α

= I

α=0

⋅cos α I

α=0

= I

0

= I

max.

I

α

= I

max

⋅cos

α

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

7

Rys. 4.11. Prawo Lamberta.

III Źródła światła

Rys. .4.12. Podział źródeł światła

Sztuczne źródła światła – światło otrzymuje się w wyniku przemiany innego rodzaju energii, np.

energii elektrycznej lub chemicznej.

W zależności od sposobu wzbudzania atomów i cząstek wyróżnia się dwa sposoby wytwarzania

promieniowania w elektrycznych źródłach światła:

a) inkadescencja (promieniowanie termiczne)

b) luminescencja

Inkadescencja (promieniowanie temperaturowe)-to wysyłanie promieniowania w wyniku

cieplnego wzbudzenia atomów lub cząsteczek

Prąd elektryczny przepływa przez ciało stałe lub ciecz i rozgrzewa je do wysokiej temperatury.

Cząsteczki zostają wprowadzone w drgania i ruch obrotowy, osiągają wyższy poziom

energetyczny, zostaje wyemitowany kwant promieniowania. Częstotliwość drgań jest różna, więc

widmo tego promieniowania jest widmem ciągłym.

Luminescencja polega na wysyłaniu promieniowania powstającego w wyniku wzbudzenia atomów

lub cząsteczek. Luminescencja jest charakterystyczna dla danego rodzaju ciała promieniującego.

Luminescencja dzieli się na:

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

8

a) elektroluminescencję – to emisja promieniowania przez atomy lub cząsteczki wzbudzone,

kosztem energii pola elektrycznego. Zachodzi w ciałach stałych, cieczach i gazach. Zjawisko

wyładowania w gazach lub parach metali wykorzystywane jest przy budowie lamp rtęciowych,

metalohalogenkowych, sodowych i innych.

b) fotoluminescencję – to emisja promieniowania przez atomy lub cząsteczki wzbudzane fotonami

promieniowania ultrafioletowego UV, promieniowania widzialnego VIS lub podczerwonego IR. Do

budowy lamp wykorzystywane jest zjawisko fotoluminescencji ciał stałych, które nazywamy

luminoforami.

Luminofory -są krystalicznie aktywowane domieszkami metali ciężkich(mangan, cynk, srebro,

antymon).

Wielkości charakteryzujące elektryczne źródła światła
1) N [W]- znamionowa moc elektryczna (układu i lampy);
2) U [V] - znamionowe napięcie zasilające;
3) U

L

[V]- znamionowe napięcie na lampie;

4) I [V] znamionowy prąd lampy;
5) cos

ϕ

-współczynnik mocy

6) f [Hz] -częstotliwość napięcia zasilającego (napięcia na lampie)
7)V [%] -współczynnik zniekształceń nieliniowych
8)Φ [lm] -strumień świetlny

9) η [lm/W] gdzie

η =

N

ϕ

; η-skuteczność świetlna lampy (układu)

10) T

b

[K] temperatura barwowa

10) R

a

wskaźnik oddawania barw - charakteryzuje dokładność, jakość oddawania barw tak aby

barwy przedmiotów oświetlanych przez źródła światła nie były zniekształcone:
- dobry: Ra = 85 – 100
- średni: Ra = 70 – 85
- mały: Ra < 70
11)τ [h] trwałość:
- średnia,
- gwarantowana,
- użytkowa.

a)Żarówki zwykłe

↓

↓

↓

↓

Rys.4.13. Budowa żarówki
Żarnik – wykonany z wolframu, w postaci jednoskrętki

lub dwuskrętki.

Wolfram:

- wysoka temperatura topnienia 3350

0

C,

- mała prędkość parowania.

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

9

Temperaturowe warunki pracy żarówek:

Temperatura żarnika:

- żarówki próżniowe T < 2500 K (do 25W)

- żarówki gazowane 2600 K < T < 3000 (powyżej 40W)

-żarówki halogenowe T ≈ 3200 K

Główny problem to parowanie wolframu, które prowadzi do przepalenia żarnika.

Strumień świetlny i skuteczność żarówki rosną wraz z temperaturą żarnika, lecz równocześnie

maleje trwałość, bo zwiększa się parowanie wolframu

• Żarówki do ogólnych celów oświetleniowych:
- próżniowe,
-gazowane.

Żarówki gazowane – gaz „oblepia” żarnik i zmniejsza parowanie, więc można podnieść

temperaturę żarnika nie zmniejszając trwałości.

Gaz (im cięższy gaz tym lepszy):

- argon,

- azot,

- mieszanina argonu (cięższy) i azotu (większa odporność na przebicie),

-krypton

Zestawienie parametrów żarówek
N [W] 15-1000

U [V] 110-250

Rodzaj bańki: przeźroczysta. matowa, mleczna, zwierciadlana, kolorowa

η [lm/W] – skuteczność świetlna: próżniowe 6 – 9 [lm/W];gazowane 10 – 18 [lm/W]

Przykłady żarówek i ich skuteczności świetlnej:

Dla żarówek obowiązuje zasada ,że im większa moc tym większa skuteczność świetlna:

a) 40W – strumień świetlny –420 [ lm ]– skuteczność świetlna -10.5 [lm/W]

b) 60W – strumień świetlny- 710 [ lm] – skuteczność świetlna -11.8[lm/W]

c)100W – strumień świetlny -1360 [lm] – skuteczność świetlna -13.6 [lm/W]

Ra – wskaźnik oddawania barw 100

τ [h] trwałość średnia 1000 [h]

trwałość gwarantowana 700 [h]

b) Żarówki halogenowe
W żarówkach tych zachodzi regeneracyjny cykl halogenowy, tworzą się związki chemiczne

halogenków (fluor, chlor, jod) z metalem (wolfram):

1) wolfram paruje i osadza się na bańce;

2) wolfram wiąże się z jodem i tworzy się jodek wolframu;

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

10

3) jodek wolframu odrywa się od bańki i wędruje na żarnik;

4) jodek wolframu rozkłada się w wysokiej temperaturze żarnika na jod i

wolfram, wolfram osadza się na żarniku, a jod z powrotem wędruje na bańkę.

Warunek przy jakim zachodzi cykl halogenowy:

-temperatura bańki nie powinna być mniejsza niż 520 K (dlatego żarówki halogenowe maja bańki o

małych rozmiarach)

Ze względu na zachodzący cykl regeneracyjny można podnieść temperaturę żarnika bez straty

trwałości (rośnie strumień i skuteczność świetlna).

Rys. 4.14. Żarówki halogenowe: a,b) niskonapięciowe; c),d) na napięcie sieciowe.

Zestawienie parametrów żarówek halogenowych
N [W] 5 – 2000
U [V] 6 – 230
η [lm/W] - wartości skuteczności świetlnej : żarówki niskonapięciowe: 12 – 26 [lm/W];
żarówki na napięcie sieciowe- skuteczność świetlna: 10 – 24 [lm/W]
Im większa moc tym większa skuteczność świetlna:
Ra - wskaźnik oddawania barw:100
τ [h] trwałość średnia: 1500 –5000 h

Rys.4.15.Rozkład widmowy żarówki halogenowej z normalnym szkłem kwarcowym (z lewej) oraz

ze szkłem kwarcowym i filtrem UV (z prawej)

c) Świetlówki

Rys.4.16. Budowa świetlówki

Budowa i zasada działania świetlówek

Elektrody – wykonane z drutu wolframowego w postaci dwuskrętki, są pokryte emiterem

tlenkowym, który obniża pracę wyjścia elektronów i tym samym ułatwia zapłon.

Rodzaje świetlówek:

-liniowe,

- kompaktowe,

- zintegrowane (ze statecznikiem),

- niezintegrowane (bez statecznika).

a

b

c

d

e

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

11

Argon – gaz pomocniczy.

Rtęć – dozowana w postaci metalicznej, odparowuje pod wpływem zwiększonej temperatury, pary

rtęci osiągają ciśnienie ok. 0.6 – 1.0 [Pa] w temperaturze ok. 45

0

C.

Luminofor – wytwarza promieniowanie widzialne, pobudzany jest do świecenia tzw.

promieniowaniem rezonansowym rtęci z zakresu UV: 185 [nm] i 254 [nm].

Własności świetlówki zależą od rodzaju luminoforu i rodzaju statecznika:

- trwałość τ, [h]

- skuteczność świetlna η [lm/W],

- wskaźnik oddawania barw R

a

,

- temperatura barwowa T

b

,

Zestawienie parametrów świetlówek
N [W] 3 – 58
U [V] 230
Kształt baniek: rurki proste, rurki gięte i łączone (świetlówki kompaktowe)
η [lm/W]- sprawność świetlna: liniowe 56 – 93 [lm/W]; kompaktowe 33 – 87 [lm/W]
Im większa moc żarówki tym większa skuteczność świetlna:
Ra – wskaźnik oddawania barw: 40 – 95
τ [h] trwałość użytkowa: 5000 – 12000 [ h]

Rys. 4.17 . Typy świetlówek: a)b)- niezintegrowane; c)d)e) zintegrowane.

• Kompaktowe niezintegrowane- zestawienie parametrów:
N: 5 – 55 W
Φ: wartość strumienia świetlnego -250 – 4800 [lm]
η: wartość skuteczności świetlnej-50 – 87 [lm/W]
Ra: wskaźnik oddawania barw 80 – 89, >90

• Kompaktowe zintegrowane- zestawienie parametrów:
N: 3 – 23 [W]
Φ: strumień swietlny:100 – 1500 [lm]
η: skuteczność świetlna: 33 – 65 [lm/W]
Ra: wskaźnik oddawania barw: 80 – 89,

d) Lampy rtęciowe

Jarznik – wykonany ze szkła kwarcowego odpornego na wysoką temperaturę i na działanie par

rtęci.

Elektrody – na rdzeń wolframowy w dwóch warstwach nawinięty jest drut wolframowy,

naniesiona jest pasta emisyjna ułatwiająca zapłon lampy.

a

b

c

d

e

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

12

Wypełnienie – Rtęć i Argon. Wyładowanie w parach rtęci, argon stanowi gaz pomocniczy.

Widmo – prążkowe z niewielkim udziałem widma ciągłego.

Luminofor- odpowiada za wytworzenie promieniowania tylko w zakresie czerwonym (inaczej niż

w świetlówkach).

Zestawienie parametrów lamp rtęciowych

N [W] 50 – 1000
U [V] 230
Bańki eliptyczne przeźroczyste lub pokryte luminoforem
η [lm/W] sprawność świetlna: liniowe 36 – 60 [lm/W]
Im większa moc żarówki, tym większa skuteczność świetlna:
Ra – wskaźnik oddawania barw 33 – 57
τ [h] trwałość użytkowa 5000 – 8000 [h]

e)Lampy metalohalogenkowe

Lampy metalohalogenkowe to lampy rtęciowe ze specjalnymi domieszkami.

Do jarznika dodaje się halogenki metali (tal, ind, dysproz) co skutkuje poprawą rozkładu

widmowego. Zwiększa się skuteczność świetlna i wskaźnik oddawania barw.

Zestawienie parametrów lamp metalohalogenkowych
N [W] 35 – 2000
U [V] 230
Bańki eliptyczne, tubularne
η [lm/W]- skuteczność świetlna: 73 – 120 [lm/W]
Im większa moc żarówek, tym większa skuteczność świetlna:
Ra- wskaźnik oddawania barw: 60 – 90
τ [h] trwałość użytkowa ok. 10000 [h]

f) Lampy sodowe
Lampy sodowe dzielimy:

-wysokoprężne,

-niskoprężne.

Budowa lampy sodowej wysokoprężnej

Jarznik – wykonany z polikrystalicznego tlenku aluminium (ceramika),produkowany od

lat 60-tych bo wcześniej nie znaleziona takiego materiału na jarznik, który by wytrzymał wysoka

temperaturę (1200– 1300

0

C) i niszczące działanie sodu.

Wypełnienie – Rtęć, Sód i gaz pomocniczy (argon lub ksenon). Wyładowanie w parach sodu i

częściowo w parach rtęci. Zapłon następuje w gazie pomocniczym a później odparowują rtęć i sód,

które przejmują wiodącą rolę w wyładowaniu.

Widmo – prążkowe z niewielkim udziałem widma ciągłego. Głównie dwie linie rezonansowe sodu

589 i 589.6 nm (barwa żółta) plus podkład ciągły i linie rtęci. Brak luminoforu. Żółta barwa światła

T

b

=2700K. Oddawanie barw jest niewłaściwe R

a

=23

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

13

Budowa lampy sodowej niskoprężnej

Jarznik – dwuwarstwowa rurka w kształcie litery U. Warstwa wewnętrzna z tlenku aluminium, warstwa

zewnętrzna ze szkła.

Wypełnienie – Sód i gaz pomocniczy (argon lub neon). Wyładowanie w parach sodu.

Widmo – liniowe: dwa prążki 589 nm i 589.6 nm (dublet sodowy). Brak luminoforu. Żółto-pomarańczowa

barwa światła. Brak właściwego oddawania barw, nie można wyznaczyć wskaźnika oddawania barw Ra.

Zestawienie parametrów lamp sodowych wysokoprężnych
N [W] 50 – 1000

U [V] 230
Bańki eliptyczne, tubularne, przeźroczyste lub z powłoką rozpraszającą
η [lm/W] – sprawność świetlna:70 – 150 [lm/W]
Im większa moc lampy, tym większa skuteczność świetlna:
Ra -wskaźnik oddawania barw: 23
τ [h] trwałość użytkowa: 10000 – 16000 h

Zestawienie parametrów lamp sodowych niskoprężnych
N [W] 18 – 180
U [V] 230
Typy baniek: tubularne przeźroczyste
η [lm/W] – sprawność świetlna:100 – 190 [lm/W]
Im większa moc lampy, tym większa skuteczność świetlna:
Ra -brak
τ [h] trwałość użytkowa ok. 10000 [h]

Tab.4.2.Podstawowe wielkości świetlne

Wielkości, określenia i oznaczenia

Zależności

Jednostki

nazwa

symbol

Strumień świetlny (Φ)

Strumień świetlny praktyczny to moc

widzialna promieniowania oceniana

wzrokiem

ϕ

lumen

lm

Natężenie oświetlenia (E)

Natężenie oświetlenia to stosunek

strumienia świetlnego padającego

prostopadle na pole do powierzchni tego

pola (S)

E =

S

ϕ

E=

α

cos

S

F

lux

lx

1 lx= 1

2

m

lm

Światłość (I)

Światłość źródła światła to kątowa

gęstość strumienia, przy równomiernym

strumieniu w obrębie kąta przestrzennego

(

ω)

I α =

ω

ϕ

d

d

ω-kąt bryłowy

(sr-steradian)

kandela

cd

1 cd = 1

[

2

sr

lm

]

Luminacja (L)

Luminacja to stosunek światłości w

kierunku

α do powierzchni pozornej

źródła światła, przy równomiernym

świeceniu powierzchni S pod kątem

α=0,

czyli przy świeceniu prostopadłym

L



=

α

⋅

=

α

α

cos

S

I

S

I

'

Kandela na metr

kwadratowy lub

kandela na

centymetr

kwadratowy

[ cd/m

2

] [ cd/cm

2

]

Skuteczność świetlna źródła (η

η

η

η)

Skuteczność świetlna to stosunek

strumienia świetlnego wysyłanego przez

źródło światła do pobieranej przez nie

mocy

N

φ

=

η

lumen na wat













W

lm

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

14

Tab.4.3.Parametry pracy żarówek

Typ
żarówki/
lampy

zwykła

halogenowa

świetlówka

rtęciowa

metalo-

halogenkowa

sodowa

N [W]

U [V]

Rodzaj
bańki:




η [lm/W] –
skuteczność
świetlna


Ra-
wskaźnik
oddawania
barw

τ [h]
trwałość
średnia h
trwałość
gwarantowa
na

15-1000

110-250

przeźroczyst
a. matowa,
mleczna,
zwierciadlan
a, kolorowa

próżniowe
6 – 9
gazowane
10 – 18

100




1000

700 h

5 – 2000

6 – 230

niskonapięciowe:
12 – 26 ;
żarówki na
napięcie sieciowe-


10 – 24




100




1500 –5000 h

3 – 58

230

rurki proste, rurki
gięte i łączone
(świetlówki
kompaktowe)


liniowe:
56 – 93 kompaktowe:
33 – 87
:

40 – 95




5000 – 12000

50 – 1000

230

eliptyczne
przeźroczyste
lub pokryte
luminoforem


liniowe
36 – 60



33 – 57




5000 – 8000

35 – 2000

230

eliptyczne,
tubularne





73 – 120



60 – 90




10000

50 – 1000
18 – 180
U [V] 230

eliptyczne,
tubularne,
przeźro
czyste lub
z powłoką
rozpraszającą

:70 – 150
100 – 190


23




10000 – 16000
10000

Tab. 4.4.
Wymagane natężenia oświetlenia (w lx) i ich zastosowanie (wg PN-84/02033)

Ćwiczenie 6. Dodatek B – Źródła światła.

Wydział Paliw i Energii Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie

15

Najmniejsze

dopuszczalne średnie

natężenie oświetlenia

Rodzaje czynności i pomieszczenia

10

Ogólna orientacja w pomieszczeniach

20

Orientacja w pomieszczeniach z rozpoznaniem cech średniej wielkości, jak np.:
rysy twarzy ludzkiej, oraz:
piwnice i strychy
składowanie materiałów jednorodnych lub dużych

50

Krótkotrwałe przebywanie połączone z wykonaniem prostych czynności, np.:
urządzenia produkcyjne bez obsługi ręcznej
przygotowywanie pasz
korytarze i schody
sale kinowe podczas przerw
magazynowanie materiałów różnych, przy których zachodzi konieczność
poszukiwania

100

Praca nieciągła i czynności dorywcze przy bardzo ograniczonych wymaganiach
wzrokowych np.:
urządzenia technologiczne sporadycznie obsługiwane , obsługa kotłów centralnego
ogrzewania
miejsca obsługi codziennej, myjnie i czyszczalnie samochodów w garażach
pomieszczenia sanitarne
hole wejściowe

200

Praca przy ograniczonych wymaganiach wzrokowych, np.:
mało dokładne prace ślusarskie i prace na obrabiarkach metali
wyrób akumulatorów, kabli, nawijanie cewek grubym drutem
jadalnie, bufety i świetlice
sale gimnastyczne, aule, sale zajęć ruchowych w szkołach
portiernie

300

Praca przy przeciętnych wymaganiach wzrokowych, np.:
średnio dokładne prace ślusarskie i prace na maszynach do metali
szpachlowanie, lakierowanie
łatwe prace biurowe z dorywczym pisaniem na maszynie

500

Praca przy dużych wymaganiach wzrokowych, np.:
dokładne prace ślusarskie i prace na maszynach do metali
szycie i drukowanie tkanin
druk ręczny i sortowanie papieru

750

Długotrwała i wytężona praca wzrokowa, np.:
bardzo dokładne prace ślusarskie i praca na maszynach do metali
szlifowanie szkieł optycznych i kryształów
oczyszczanie, wyskubywanie węzełków, wypruwanie, cerowanie, naprawianie
usterek w przemyśle włókienniczym
prace kreślarskie

1000

Długotrwała i wyjątkowo wytężona praca wzrokowa, np.:
montaż najmniejszych części i elementów elektronicznych
kontrola wyrobów włókienniczych

Wykorzystano materiały put.poznan.pl