Informatyka Europejczyka.
Poradnik metodyczny dla
nauczycieli informatyki w szkole
podstawowej, kl. IV–VI.
Edycja: Mac OS 10.5. Wydanie III

Autor:

Danuta Kia³ka

ISBN: 978-83-246-2576-5
Format: 122

×194, stron: 208

„Informatyka Europejczyka” to doskona³y i kompletny zestaw edukacyjny przygotowany
przez dysponuj¹cego ogromnym doœwiadczeniem lidera na rynku ksi¹¿ek informatycznych
– wydawnictwo Helion. Podrêczniki oraz inne pomoce naukowe nale¿¹ce do tej serii
zosta³y opracowane w taki sposób, aby ich u¿ytkownicy mogli nie tylko poszerzaæ
swoj¹ wiedzê, ale te¿ szybko i skutecznie utrwalaæ nowe wiadomoœci. Proponowane
przez nas rozwi¹zania s¹ szczególnie wa¿ne w³aœnie dziœ, gdy znajomoœæ informatyki
sta³a siê kluczowa — bez niej nie sposób nad¹¿yæ za tempem rozwoju dowolnej
dziedziny wiedzy i zrozumieæ fundamentalnych zmian zachodz¹cych na ca³ym œwiecie.

„Informatyka Europejczyka. Poradnik metodyczny dla nauczycieli informatyki w szkole
podstawowej, kl. IV–VI. Edycja Mac OS 10.5. Wydanie III” to doskona³e uzupe³nienie
zestawu przygotowanego z myœl¹ o uczniach wy¿szych klas szko³y podstawowej,
u¿ywaj¹cych systemu Mac OS X Leopard oraz programów pakietu iWork i NeoOffice.
W trakcie pisania tego poradnika jego autorce, praktykuj¹cej nauczycielce informatyki,
przyœwieca³a idea odci¹¿enia innych nauczycieli w zakresie ¿mudnych przygotowañ do
lekcji i proponowania im wskazówek pozwalaj¹cych utrzymaæ autentyczne zainteresowanie
i zaanga¿owanie uczniów. Jej propozycje nie maj¹ charakteru œciœle wytyczonej œcie¿ki
dydaktycznej, s¹ raczej zbiorem osobiœcie przetestowanych rozwi¹zañ, z których mo¿na
³atwo skorzystaæ. W ksi¹¿ce omówione zosta³y przyk³adowe rozk³ady materia³u, plany
wynikowe, scenariusze lekcji oraz metody pracy podczas zajêæ. Nie zabrak³o tu sugestii
co do zakresu wymagañ i sposobu oceniania postêpów, efektywnej realizacji wiêkszych
projektów, a tak¿e dodatkowych zadañ i testów oraz ponadprogramowych zajêæ
z informatyki. Podczas tworzenia tego znakomitego poradnika autorka uwzglêdni³a
wiele opinii œrodowiska nauczycielskiego, a tak¿e uczniów i studentów odbywaj¹cych
praktyki w szkole – co sta³o siê gwarantem du¿ej ró¿norodnoœci pomys³ów na ciekawe
prowadzenie zajêæ.

„Informatyka Europejczyka” to:

• gruntowne poznanie podstaw obs³ugi komputera i najczêœciej u¿ywanych

programów;

• atrakcyjnie przekazywana wiedza, niezbêdna do zrozumienia wspó³czesnego

œwiata;

• kreatywne wykorzystanie dostêpnych mo¿liwoœci i proponowanie w³asnych

rozwi¹zañ.

„Podrêczniki szyte na miarê – informatyka w najlepszym wydaniu”

Spis treci

1. Wstp

5

2. Oprogramowanie wykorzystywane w podrczniku.

Praca w sieci

9

3. Przykadowe rozkady materiau

15

4. Propozycja planu wynikowego

35

5. Przykadowy scenariusz lekcji

131

6. Metody pracy na lekcji

137

7. Wymagania i ocenianie

143

8. Kilka sów o realizacji projektów

151

9. Zadania dodatkowe i testy

155

10. Zajcia dodatkowe

179

11. Serwis internetowy

187

12. Powtórzenie i utrwalenie wiadomoci

191

13. Polecane ksiki i strony WWW

203

Przykadowy

scenariusz lekcji

Rozkady materiau, plany wynikowe oraz konspekty powstajce na
prob nauczycieli, którzy ju pracuj lub zamierzaj pracowa
z programem Informatyka Europejczyka dla szkoy podstawowej, znajd
Pastwo na stronie internetowej http://edukacja.helion.pl.

Przedstawiony w tym rozdziale scenariusz lekcji jest przykadem

realizacji tematu dotyczcego grafiki komputerowej.

Czas realizacji: 2 godziny.
Temat: Pierwsze kroki w grafice komputerowej
Wykonujemy rysunki wedug instrukcji, korzystajc z pro-

gramu Tux Paint. Rysujemy i malujemy na komputerze.

1.

Obecne i przewidywane moliwoci wykorzystania wiedzy
i umiejtnoci opanowanych w toku zaj.

Obecne:
Ucze zyskuje rodek artystycznego wyrazu, czyli potrafi

tworzy i przetwarza grafik komputerow w programie
Tux Paint, dysponujc zbiorem podstawowych narzdzi
graficznych.

Przewidywane:
Wstawianie przygotowanej grafiki do dokumentu

tekstowego.

Podstawy do nauki obsugi bardziej zoonych edytorów

graficznych.

132

P

O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A S Z K O Y P O D S T A W O W E J

2.

Cele zaj.

Ucze:

i

w zakresie wiedzy:

i

poznaje narzdzia edytora grafiki suce do tworzenia
rysunków;

i

wskazuje elementy okna edytora grafiki i objania
ich zastosowanie;

i

drukuje rysunek;

i

w zakresie umiejtnoci:

i

rysuje wstpny szkic tworzonej grafiki na papierze;

i

uruchamia program;

i

wybiera odpowiednie narzdzie;

i

modyfikuje dziaanie wybranych narzdzi klawiszem
Shift i ustala ich cechy;

i

wybiera kolor rysowania i kolor ta oraz operuje nimi;

i

czyci obszar roboczy wybranym kolorem ta;

i

posuguje si przyciskami Cofnij i Ponów z paska narzdzi;

i

stosuje poznane narzdzia do wykonywania prostych
rysunków wedug okrelonego wzoru;

i

tworzy nowy obszar roboczy, korzystajc z przycisku
Nowy z paska narzdzi;

i

podejmuje decyzj o zapisie lub rezygnacji ze zmian;

i

zapisuje rysunek;

i

obsuguje drukark;

i

w zakresie postawy na zajciach:

i

efektywnie wykorzystuje czas pracy;

i

dba o estetyk wykonanych prac;

i

aktywnie uczestniczy w lekcji.

3.

Forma organizacji zaj:

i

zajcia warsztatowe;

i

praca indywidualna.

4.

Dominujce metody prowadzenia zaj:

i

podajce — wykad przeplatany wiczeniami;

i

wiczenia praktyczne — wykonanie wiczenia
wedug instrukcji.

P

R Z Y K A D O W Y S C E N A R I U S Z

L E K C J I

133

5.

Pomoce dydaktyczne:

i

tablica;

i

zeszyt ucznia (temat zaj, definicje poj, szkic rysunku);

i

stanowiska komputerowe (system Mac OS X, programy:
Tux Paint lub inny edytor grafiki dostpny w szkolnej
pracowni);

i

podrcznik z instrukcj wykonania rysunków.

6.

Struktura zaj (cao):

i

podanie tematu zaj;

i

przypomnienie poj grafika komputerowa i edytor grafiki;

i

wyjanienie uczniom celu zaj (warunki wykorzystania
wiedzy i umiejtnoci);

i

pojcia: wskazywanie, klikanie, podwójne klikanie, przeciganie,
minimalizowanie, maksymalizowanie, zamykanie;

i

program Tux Paint — uruchamianie. Nauczyciel
wykonuje wszystkie czynnoci na komputerze do
demonstracji, nastpnie uczniowie powtarzaj je na swoich
szkolnych komputerach;

i

podstawowe elementy okna programu; pojcia: obszar
roboczy, pasek narzdzi, pasek menu, pasek koloru, obszar pomocy;

i

narzdzia edytora;

i

czyszczenie obszaru roboczego;

i

cofanie i ponawianie wprowadzanych zmian;

i

tworzenie nowego obszaru roboczego;

i

zapisywanie wykonanego obrazka;

i

usuwanie;

i

poznanie przycisków paska opcji.

7.

Czynnoci nauczyciela i uczniów.

Kolumna Cel zawiera odnoniki do celów zaj

podanych w punkcie 2. Litera W oznacza wiedz,
U — umiejtnoci, P — postawy, a cyfra — liczb porzdkow.

Cel

Czynnoci nauczyciela

Czynnoci uczniów

P4, P5

Na przerwie przygotowuje na tablicy
rysunek — okno programu Tux Paint.
Moe wykorzysta rzutnik lub projektor,
jeli jest dostpny w pracowni. Podaje
uczniom temat zaj.

Notuj w zeszytach
(lub zeszytach wicze,
cz. I — Notatki).

134

P

O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A S Z K O Y P O D S T A W O W E J

Cel

Czynnoci nauczyciela

Czynnoci uczniów

W1, P5

Zadaje pytanie, jak uczniowie rozumiej
pojcie grafika komputerowa.
Dyktuje uczniom definicj pojcia
grafika komputerowa.
Zadaje pytanie, jak nazywamy programy
do tworzenia grafiki komputerowej.

Przedstawiaj swoje
pomysy.
Zapisuj notatki
w zeszytach.
Maj chwil na podanie
waciwej nazwy.

Dyktuje uczniom definicj pojcia edytor
grafiki. Przedstawia uczniom warunki
wykorzystania wiedzy i umiejtnoci
opanowanych w toku zaj.

Zapisuj notatki
w zeszytach.

Wykonuj operacje
w oknie z zawartoci
katalogu.

U1

Wyjania i demonstruje uczniom
sposób uruchomienia programu.

Poleca uruchomi program Tux Paint.

Uruchamiaj podany
program.

W1, W2,
U4

Wskazuje na tablicy podstawowe
elementy okna edytora grafiki i omawia
ich przeznaczenie. Omawia pojcia
kolor rysowania, kolor ta, obszar roboczy.

Suchaj, ewentualnie
formuuj pytania.

W1, U5,
U5, P4,
P5

Poleca uczniom wykona wiczenie 4.1
z podrcznika.

Jeden z uczniów
gono odczytuje
kolejne punkty
instrukcji.

Rysuj biedronk.

W1, U6,
P3

Przedstawia sposób cofania i ponawiania
wprowadzanych na rysunku zmian
(przyciski Cofnij i Ponów). Przedstawia
zalety takich moliwoci edycji, zadaje
wiczenie 4.2.

Jeden z uczniów gono
odczytuje kolejne
punkty instrukcji.

Wstawiaj tekst do
rysunku — podpisuj
rysunek swoim
imieniem i nazwiskiem.

U10

Przedstawia sposób zapisywania
biecego rysunku na dysku.

Poleca wykona wiczenie 4.3.

Zapisuj biecy
rysunek na dysku.

U3, U7,
U9, U9,
U11

Poleca wykona wiczenie 4.4.
Przedstawia ogólne zasady wykonywania
wiczenia (tworzenie nowych obszarów
roboczych).

Wykonuj wskazane
wiczenia: 4.4, 4.5,
4.6, 4.7.

P

R Z Y K A D O W Y S C E N A R I U S Z

L E K C J I

135

Cel

Czynnoci nauczyciela

Czynnoci uczniów

W3, U12 Poleca uczniom wykonanie wiczenia 4.8. Drukuj rysunki.

Poleca zapozna si z wiczeniem 4.9
(uczniowie nie kocz pracy
z programem).

wiczenie 4.9.

Wykonuj wskazane
wiczenie, stosuj
poznane polecenia,
tworz kompozycje
z wybranych
elementów rysunku.
Znieksztacaj rysunek
przy uyciu poznanej
opcji.

U2, U7,
P2, P3,
P4

Poleca wykona wiczenie 4.10.

Poleca wykona szkic rysunku w zeszycie.

Sugeruje wybór narzdzi.

Koryguje bdy.

Pobieraj nowe kartki.

Wykonuj szkic
rysunku na papierze.

wiczenie 4.10.
Wybieraj odpowiednie
narzdzia rysowania
obrazka zwizanego
tematycznie z aktualn
por roku.

U10,
W3, P4

Sprawdza, czy uczniowie zapisali
rysunki na dysku.

Poleca sprawdzi podgld wydruku.

Poleca wydrukowa rysunek.

Stosuj przycisk Zapisz
na pasku narzdzi do
zapisu pliku na dysku.

wiczenie 4.10.
Prawidowo ustawiaj
stron, zalenie od
rysunku — pionowo
lub poziomo, drukujc
rysunek.

W2, U8,
P2, P3

Odczytuje pytania i zadania 1. – 6.

Odpowiadaj na
postawione pytania.

8.

Podsumowanie zaj.

Nauczyciel powinien przypomnie cel i zaoenia lekcji,

nastpnie pozytywnie oceni najbardziej aktywnych uczniów,
ale nie powinien ocenia negatywnie tych, którzy nie wykonali
wicze — mogli nie radzi sobie jeszcze z obsug programu.
Naley przechowa czciowo wykonane rysunki, tak aby
mona je byo wykorzysta na nastpnych zajciach.

136

P

O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A S Z K O Y P O D S T A W O W E J

Metody pracy na lekcji

Zagadnienie metod pracy na lekcji informatyki zostao szczegóowo
omówione w Programie nauczania. W tym miejscu chc poruszy
kilka innych problemów, z którymi zetknam si w pracy dydak-
tycznej. Otó poziom umiejtnoci uczniów na lekcji niejedno-
krotnie jest bardzo zrónicowany, co utrudnia prac nauczycielowi.
W efekcie cz uczniów si nudzi, nie nabywa adnych nowych
umiejtnoci. Majc to na uwadze, poniej przedstawiam kilka
propozycji, które na pewno nie s nowe i odkrywcze, ale pozwol
nauczycielowi, szczególnie pocztkujcemu, na lepsz organizacj
zaj i ich urozmaicenie. Gdy uczniowi uda si wykona poprawnie
zadanie i wydrukowa jego efekty (to bardzo wane), bdzie na
pewno odczuwa ogromn satysfakcj — tym wiksz, im wikszy
by jego wkad pracy.

Objanienia i polecenia
w pliku tekstowym

Bardzo dobrym i sprawdzonym sposobem prowadzenia zaj
z uczniami o zrónicowanych umiejtnociach jest opracowanie
polece i objanie w plikach tekstowych. Zdania w tekcie po-
winny by napisane jasno i precyzyjnie, w przemylany sposób.
Wane, aby uczniowie nauczyli si czyta tekst i polecenia ze zro-
zumieniem. Wykorzystuj wówczas czas efektywniej, kady roz-
wizuje zadanie w swoim tempie, a nauczyciel moe skupi si na
udzielaniu pomocy tym uczniom, którym jest ona potrzebna.

138

P

O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A S Z K O Y P O D S T A W O W E J

Przygotowane w ten sposób materiay mona z powodzeniem wy-
korzysta w kilku klasach, a take w kolejnych latach. Naley zawsze
pamita o ich aktualizacji i ewentualnej modyfikacji.

Nowy program

Drugim sposobem jest rozpoczcie pracy z programem, który jest
nieznany lub mao znany wikszoci uczniów. Proponuj wykorzy-
sta bezpatne programy — adresy stron internetowych, z których
mona pobra takie oprogramowanie, podane s w rozdziale 13. po-
radnika. Poniewa uczniowie rzadko samodzielnie ucz si w domu
obsugi nowego programu, zwykle wszyscy zaczynaj od tego samego
poziomu. Liczy si powinno logiczne mylenie oraz przyrost wiedzy
i umiejtnoci uczniów. Mona równie zwiksza poziom trudno-
ci zada dla uczniów zdolniejszych lub tych, którzy mieli ju kon-
takt z tymi programami.

Na stronie http://edukacja.helion.pl znajd Pastwo zestawy zada

i wicze, które mona wykorzysta na zajciach z programem
Scratch. Aby dobrze przygotowa si do lekcji, najlepiej samo-
dzielnie opracowa kilka projektów — atwiej wtedy dostrzec
problemy, które mog si pojawi w trakcie nauki programowania.

W trakcie zaj nauczyciel zwykle wykorzystuje kilka metod pra-

cy (metoda mieszana, kombinowana), dziki czemu realizowany
temat (a raczej wiadomoci i umiejtnoci z danego zakresu) jest
przez ucznia lepiej przyswajany i rozumiany. Zajcia takie s cie-
kawsze i atrakcyjniejsze dla ucznia, dziki czemu pracuje on efek-
tywniej.

Najlepsz metod jest yczliwa, poparta argumentami dyskusja, zako-

czona ocen.

Z moich obserwacji wynika, e obecnie uczniowie (studenci

równie) odchodz od czytania, nie lubi czyta. Dlaczego? — bo
wymaga to od nich wysiku intelektualnego. Wol oglda, su-
cha, ale nie czyta. Obraz (telewizor, komputer, telefon komórko-
wy, film) wypiera sowo zapisane na papierze. Czytanie tekstu ze
zrozumieniem, wykonanie instrukcji krok po kroku, omawianie,
rozwijanie tekstu — to obecnie trudne zadanie. Ponadto ucznio-
wie (i studenci!), korzystajc z internetu, gównie stosuj opcj

M

E T O D Y P R A C Y N A L E K C J I

139

Kopiuj/Wklej (to ju prawie epidemia), bez gbszego zrozumienia
cytowanego tekstu, czsto bez przeczytania go nawet do koca,
o podaniu róda zapominajc równie. Dochodzi do „zabawnych”
sytuacji, gdy przy omawianiu i sprawdzaniu zadania okazuje si,
e zdanie jest ucite, wyrwane z kontekstu, a ucze nie potrafi
opowiedzie, o czym pisa, wskaza, co jest najwaniejsze, a co
mniej wane w opisanym zagadnieniu. A przecie umiejtno wy-
szukiwania i wykorzystywania informacji jest kluczow umiejtnoci nie
tylko dla przedmiotu, ale dla caego etapu edukacyjnego. Brak
systematycznoci, przelizgiwanie si przez temat, chaotyczne czyta-
nie tekstu (czsto nie do koca) prowadzi do trudnoci w uczeniu
si, co skutkuje osiganiem sabych wyników w nauce.

Z tych powodów na zajciach, które prowadz, czsto jedn

z metod pracy jest praca z ksik. Wedug mnie ostatnio bardzo
lekcewaona, wrcz pomijana w nauczaniu informatyki. Wiem
równie, e czsto lekcje z tego przedmiotu odbywaj si bez ksi-
ek, a jeeli ju nauczyciel wskae na pocztku roku szkolnego, jaki
podrcznik naley zakupi, to i tak uczniowie nie korzystaj z niego,
najczciej ley na póce w domu, zapomniany. Nie powinno tak
by. W swojej pracy staram si zachci uczniów i przekona
ich, by korzystali z ksiek równie na lekcji informatyki. Staram
si uwiadomi im, e ksika (podrcznik) moe by ródem
wiedzy, daje równie moliwo powtórzenia, utrwalenia, rozszerze-
nia i pogbienia wiadomoci, a take uzupenienia braków w przy-
padku absencji w szkole. Ale nie tylko — praca z ksik zaznajamia
i oswaja z jzykiem przedmiotu (co jest bardzo wane), wdraa do
samoksztacenia, uatwia te wczeniejsze zapoznanie si z tematem.
Piszc podrcznik, staraymy si dostosowa form przekazu do
moliwoci uczniów. Trudne zagadnienia informatyczne opisane
zostay w sposób prosty, logiczny i zrozumiay. Zachcam Pastwa
do stosowania tej metody na swoich zajciach.

Inn ze stosowanych i polecanych przeze mnie metod jest me-

toda pokazu i opisu. Pamitajmy jednak, e warunkiem skuteczno-
ci tej metody w szkole podstawowej jest takie jej poprowadzenie,
by pobudzi wyobrani uczniów, zachci do aktywnoci po-
znawczej. Starajmy si zatem, aby opis by ywy, czasami zabawny
(to te jest wane), a przy tym zrozumiay i jasny dla wszystkich.

140

P

O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A S Z K O Y P O D S T A W O W E J

Mona poprosi o pomoc w prowadzeniu zaj t metod uczniów
bardziej zaawansowanych, uczestników koa komputerowego czy
po prostu ochotników; zrobi to bardzo chtnie i z ogromnym
zaangaowaniem.

Na to, któr z wielu znanych metod dydaktycznych zastosuj

na lekcji, ma wpyw wiele czynników: przede wszystkim realizo-
wane treci ksztacenia, ale take zespó klasowy, z którym aktu-
alnie mam zajcia. Uwaam, e nie ma metod lepszych lub gorszych
— wane, by byy skuteczne i rozbudzay zainteresowanie przed-
miotem. Zwrómy uwag, by przy wyborze metody nie kierowa
si tylko jej atrakcyjnoci.

Zawód nauczyciela jest powoaniem (jestem o tym gboko

przekonana), a pracujemy obecnie w trudnych warunkach, przy
upadku autorytetów, trzeba wic ten autorytet samemu sobie wy-
pracowa. Jest to cika praca, bo wymaga konsekwencji w proce-
sie dydaktycznym, yczliwoci, otwartoci, poczucia humoru
(równie

-), sprawiedliwego oceniania (bardzo wane) oraz wie-

dzy merytorycznej (na bieco pogbianej). Wszyscy zauwaamy,
e ucze obecnie szybko si nudzi, ma trudnoci ze skupieniem
uwagi, jest niecierpliwy. To nauczyciel musi szuka sposobów do-
tarcia do niego. Pamita naley, e kady ucze jest inny i kada
klasa jest inna, nie mona wic powiela tych samych schematów
na kolejnych zajciach, nauczyciel musi by elastyczny i na bie-
co, nawet w trakcie lekcji, jeli zachodzi taka potrzeba, modyfi-
kowa opracowany scenariusz.

Przygotowujc si do lekcji, proponuj wykorzysta konspekty,

które opracowaam na potrzeby projektu Informatyka Europejczyka
(http://edukacja.helion.pl), jednak kady nauczyciel powinien je zmody-
fikowa (lub samodzielnie przygotowa wasne), uwzgldniajc:

i

wasne predyspozycje oraz dowiadczenie zawodowe,
pedagogiczne;

i

zainteresowania uczniów i ich moliwoci;

i

baz dydaktyczn szkoy;

i

moliwoci wspópracy z innymi nauczycielami uczcymi
w tej samej klasie, szczególnie przy realizacji projektów.

M

E T O D Y P R A C Y N A L E K C J I

141

Zdajemy sobie spraw, e w podrczniku duo uwagi powicamy
oprogramowaniu komputerowemu, jest to zabieg celowy, gdy
do podrcznika opracowany zosta program nauczania oraz ze-
szyty wicze zawierajce dodatkowe materiay do wszystkich roz-
dziaów podrcznika. Take w podrczniku i na pycie CD znajduje
si duo zrónicowanych tematycznie zada do samodzielnego
rozwizania przez ucznia. W rozdziale 12. poradnika take znajd
Pastwo pytania i wiczenia powtórzeniowe i utrwalajce oraz
propozycje tematów z innych przedmiotów do przygotowania na
lekcjach informatyki. Tylko od Pastwa zaley zatem, w jakim
stopniu w trakcie nauczania zostan one wykorzystane i w jakim
stopniu postulat podstawy programowej wykorzystania komputera
do poszerzania wiedzy i umiejtnoci z rónych dziedzin, a take rozwijania
zainteresowa zostanie zrealizowany.

142

P

O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A S Z K O Y P O D S T A W O W E J

Wymagania i ocenianie

Zanim omówi zagadnienie wymaga i oceniania, chciaabym przed-
stawi kilka zasad, jakimi staram si kierowa w swojej pracy dy-
daktycznej. Przede wszystkim, oceniajc uczniów, nie oceniam nigdy
ich, tylko efekty ich pracy, chwal jak najczciej, take na forum
klasy; nie stosuj sów o pejoratywnym znaczeniu i uywam sformu-
owa, które dowartociowuj ucznia (np. „Podoba mi si to, co
zrobie, poniewa…”).

Wymagania

Badanie kompetencji ucznia na pewno powinno odbywa si
w jego obecnoci i przy komputerze. Pamita naley równie, e
nie powinnimy wymaga od ucznia posiadania komputera, a co za
tym idzie — wykonania zada praktycznych w domu. Wana jest
zatem efektywna praca ucznia na lekcji.

W Programie nauczania w rozdziale 6. szczegóowo opisaam za-

sady oceny pracy ucznia. W tym miejscu chciaabym zwróci
Pastwa uwag na wymagania bardziej ogólne, dotyczce caego
procesu nauczania informatyki. Proponuj kilka zagadnie po-
zwalajcych odpowiedzie na pytania, które czsto zadaj sobie
nauczyciele informatyki. Czego wymaga, by zrealizowa cele na-
uczania informatyki? Jakie umiejtnoci bd przydatne uczniom
w przyszoci? W jaki sposób wdroy uczniów do samodzielnego
mylenia i dziaania? Jak uczy lepiej, mdrzej, nowoczeniej,
skuteczniej?

144

P

O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A S Z K O Y P O D S T A W O W E J

Nauczyciel powinien uwzgldni wykaz umiejtnoci zdoby-

wanych przez ucznia w trakcie ksztacenia ogólnego na II etapie
edukacyjnym — w szczególnoci[11]:

i

umiejtno posugiwania si nowoczesnymi technologiami informacyjno-
komunikacyjnymi, w tym take w celu wyszukiwania i korzystania
z informacji;

i

umiejtno uczenia si, jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawoci
wiata, odkrywania swoich zainteresowa, przygotowania do dalszej
edukacji;

i

umiejtno pracy zespoowej.

Ale równie[11] pamita naley o tym, e:

i

Jednym z najwaniejszych zada szkoy podstawowej jest ksztacenie
umiejtnoci posugiwania si jzykiem polskim, w tym dbao
o wzbogacenie zasobu sownictwa uczniów. Wypenienie tego zadania
naley do obowizków kadego nauczyciela.

i

Wanym zadaniem szkoy podstawowej jest przygotowanie uczniów do
ycia w spoeczestwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stworzy
uczniom warunki do nabywania umiejtnoci wyszukiwania,
porzdkowania i wykorzystywania informacji z rónych róde,
z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych,
na zajciach z rónych przedmiotów.

Ucze z ca pewnoci powinien:

i

bezpiecznie posugiwa si komputerem i jego
oprogramowaniem; mie wiadomo zagroe i ogranicze
zwizanych z korzystaniem z komputera i internetu
w zakresie:

i

komunikowania si z komputerem za pomoc ikon,
przycisków, menu i okien dialogowych;

i

odczytywania i prawidowego interpretowania znaczenia
komunikatów wysyanych przez program;

i

prawidowego zapisywania i przechowywania wyników
swojej pracy na komputerze i na nonikach elektronicznych,
a nastpnie korzystania z nich;

i

korzystania z pomocy dostpnej w programach;

i

posugiwania si podstawowym sownictwem
informatycznym;

W

Y M A G A N I A I O C E N I A N I E

145

i

przestrzegania podstawowych zasad bezpiecznej
i higienicznej pracy przy komputerze, wyjaniania
zagroe wynikajcych z niewaciwego korzystania
z komputera;

i

komunikowa si za pomoc komputera i technologii
informacyjno-komunikacyjnych w zakresie:

i

komunikowania si za pomoc poczty elektronicznej,
stosujc podstawowe zasady netykiety;

i

korzystania z poczty elektronicznej przy realizacji projektów
(klasowych, szkolnych lub midzyszkolnych) z rónych
dziedzin, np. zwizanych z ekologi, rodowiskiem
geograficznym, histori lub zagadnieniami dotyczcymi
spraw lokalnych;

i

wyszukiwa i wykorzystywa informacje z rónych róde
w zakresie:

i

wyszukiwania informacji w rónych ródach elektronicznych
(sowniki, encyklopedie, zbiory biblioteczne, dokumentacje
techniczne i zasoby internetu);

i

selekcjonowania, porzdkowania i gromadzenia
znalezionych informacji;

i

wykorzystywania, stosownie do potrzeb, informacji
w rónych formatach;

i

opisywania cech rónych postaci informacji: tekstowej,
graficznej, dwikowej, audiowizualnej, multimedialnej;

i

opracowywa za pomoc komputera rysunki, motywy,
teksty, animacje, prezentacje multimedialne i dane
liczbowe w zakresie:

i

tworzenia rysunków i motywów przy uyciu edytora
grafiki (posugiwa si ksztatami, barwami,
przeksztacaniem obrazu, fragmentami innych obrazów);

i

opracowywania i redagowania tekstów (listy, ogoszenia,
zaproszenia, ulotki, wypracowania), stosujc podstawowe
moliwoci edytora tekstu w zakresie formatowania
akapitu i strony, czy grafik z tekstem;

i

wykonywania w arkuszu kalkulacyjnym prostych oblicze,
przedstawiania ich graficznie i interpretowania;

i

przygotowywania prostych animacji i prezentacji
multimedialnych;

146

P

O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A S Z K O Y P O D S T A W O W E J

i

rozwizywa problemy i podejmowa decyzje
z wykorzystaniem komputera w zakresie:

i

tworzenia za pomoc cigu polece prostych motywów
lub sterowania obiektem na ekranie;

i

uczestniczenia w pracy zespoowej, porozumiewania si
z innymi osobami podczas realizacji wspólnego projektu,
podejmowania decyzji w zakresie swoich zada i uprawnie;

i

wykorzystywa komputer oraz programy i gry edukacyjne
do poszerzania wiedzy z rónych dziedzin w zakresie:

i

korzystania z komputera, jego oprogramowania i zasobów
elektronicznych (lokalnych i w sieci) do wspomagania
i wzbogacania realizacji zagadnie z wybranych przedmiotów;

i

korzystania z zasobów (sowników, encyklopedii, sieci
internet) i programów multimedialnych (w tym programów
edukacyjnych) z rónych przedmiotów i dziedzin wiedzy;

i

wykorzystywa komputer i technologi informacyjno-
-komunikacyjn do rozwijania swoich zainteresowa,
poznania zastosowa komputera w yciu codziennym,
opisywa zagroenia i ograniczenia zwizane z korzystaniem
z komputera i internetu w zakresie:

i

opisywania przykadów wykorzystania komputera i sieci
internet w yciu codziennym;

i

szanowania prywatnoci i pracy innych osób;

i

przestrzegania zasad etycznych i prawnych zwizanych
z korzystaniem z komputera i internetu, oceniania
moliwych zagroe.

Ocenianie

W Programie nauczania szczegóowo opisaam sposoby i kryteria oce-
niania. W tym miejscu naley doda kilka spostrzee. S to moje
przemylenia, poparte wieloletnim dowiadczeniem i dyskusjami
w gronie nauczycieli.

i

Bardzo wane jest, by praca ucznia na lekcji bya
systematycznie oceniana.

i

Poniewa w informatyce poziom pocztkowy uczniów bywa
bardzo zrónicowany, szczególnie wane jest zwrócenie
uwagi na postpy uczniów.

W

Y M A G A N I A I O C E N I A N I E

147

i

Warto pokusi si o opis osigni uczniów.

i

Wystawianie ocen semestralnych i rocznych musi
by zgodne z opracowanym przez szko WSKiO
(dawniej WSO).

i

Bardzo wane jest wdroenie ucznia do samodzielnego
oceniania swojej pracy, stosowania kryteriów oceny
i dyskutowania na jej temat. Uczniowie powinni dobrze
zna zasady, wedug których s oceniani.

i

Powinnimy zawsze stara si uzasadnia nasze oceny
i omawia je z uczniami.

i

Zadaniem systemu oceniania jest równie, o czym
powinnimy pamita, dostarczenie rodzicom biecej
informacji o osigniciach ich dzieci.

i

Najwaniejsze, by uczniowie zaczli odczuwa potrzeb
doskonalenia swojej pracy, co prowadzi do samoksztacenia
— najistotniejszej umiejtnoci XXI wieku.

i

Pamitajmy równie, by umoliwi uczniowi wykazanie si
osigniciami, bo jeli nie bdzie mia tej moliwoci, moe
bardzo atwo zniechci si do przedmiotu, a nawet do szkoy.

i

Naley zawsze stara si stworzy uczniowi moliwo
poprawienia oceny, np. na zajciach koa informatycznego,
w domu (jeli taka moliwo istnieje i jeeli mamy pewno,
e bdzie to praca samodzielna) lub na dodatkowej lekcji.

Na stronie http://edukacja.helion.pl znajd Pastwo przygotowane
kryteria oceniania w wersji do modyfikacji i wydrukowania.

Na wspomnianej stronie internetowej znajd Pastwo równie

(w wersji do wydrukowania) propozycj karty pracy ucznia.

Propozycja karty pracy ucznia skada si z dwóch czci:

i

tabeli obserwacji postaw ucznia,

i

tabeli zaliczenia wicze praktycznych.

Najwygodniej na bieco wypenia kart dla jednego bloku tema-
tycznego. Naley wypenia kart pracy w obecnoci ucznia, na
lekcji (przy innych uczniach) — dziki temu uczniowie bardziej an-
gauj si w wykonanie kadego wiczenia.

Poniej przedstawiam propozycj karty obserwacji postaw

ucznia.

148

P

O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A S Z K O Y P O D S T A W O W E J

Propozycja karty obserwacji postaw ucznia

Okres obserwacji

Imi i nazwisko ucznia (dzie, miesic): …………………….

I Praca na lekcji

Data:
…………

Data:
…………

1. Wykonywanie polece

2. Staranno wykonywania prac

3. Samodzielno w pracy

4. Efektywno wykorzystania czasu pracy

5. Aktywno na zajciach

II Praca w grupie

1. Umiejtno pracy w grupie

2. Poszanowanie cudzej pracy i wasnoci

3. Pomoc innym uczniom:

i

na ich prob

i

z wasnej inicjatywy

4. Kulturalne komunikowanie si:

i

z nauczycielem

i

z kolegami

III Przestrzeganie regulaminu pracowni
komputerowej

IV Pozostae obszary oceniania:

i

systematyczno

i

prezentacja pracy

i

przygotowanie do lekcji

i

praca domowa

Pozytywn postaw oznaczamy np. , negatywn postaw zna-
kiem „–”.

Jeli ucze nie odrobi zadania domowego, otrzymuje ocen

niedostateczn (chyba e ma usprawiedliwienie).

Za le zrobione zadanie domowe lub prób odrobienia go

(lad w zeszycie) — nie dostaje oceny.

W

Y M A G A N I A I O C E N I A N I E

149

Jeli ucze nie ma zeszytu, podrcznika lub przyborów potrzeb-

nych do lekcji, otrzymuje uwag — trzy uwagi w semestrze daj
ocen niedostateczn.

Jeli ucze nie otrzyma uwag w semestrze, nagradzamy go do-

datkow ocen bardzo dobr.

Udzia w konkursach i olimpiadach przedmiotowych daje

dodatkow ocen celujc.

Ucze ma prawo do poprawienia ocen zgodnie ze szkolnym

WSKiO.

Ocena kocowa nie jest redni ocen czstkowych.
Wicej informacji na ten temat znajd Pastwo w rozdziale 6.

programu nauczania.