Tytuł oryginału: Strategies of Genius, Volume Three

Tłumaczenie: Marcin Machnik
Projekt okładki: Magdalena Stasik

ISBN: 978-83-246-3639-6

Copyright © 1995 by Meta Publications.
Printed in the United States of America. All rights reserved. This book or parts
thereof may not be reproduced in any form without written permission of the Publisher.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form
or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any
information storage retrieval system, without permission from the Publisher.

Polish edition copyright © 2013 by Helion S.A.
All rights reserved.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej
publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,
fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym
powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi
bądź towarowymi ich właścicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań,
by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne.
Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie,
ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich.
Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności
za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.

Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
WWW: http://sensus.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)

Printed in Poland.

•

Kup książkę

•

Poleć książkę

•

Oceń książkę

•

Księgarnia internetowa

•

Lubię to! » Nasza społeczność

Spis treci

Podzikowania

7

Przedmowa

9

Cz I. Sigmund Freud.
W poszukiwaniu „struktury gbokiej”

15

1. Freudowska epistemologia „ducha”

17

2. Freudowska analiza Leonarda da Vinci

31

3. Freudowska analiza Mojesza Michaa Anioa

89

4. Praktyczne zastosowanie strategii Freuda

121

5. Eksplorowanie gbszych struktur

125

6. Metamodel

129

7. Zmiana historii osobistej

153

8. Przeramowanie

175

9. Reimprinting, czyli ponowne wdrukowanie

191

10. Integrowanie konfliktowych przekona i tosamoci

223

11. Freud i teoria samoorganizacji

257

12. Podsumowanie

291

Kup książkę

Poleć książkę

6

Strategie geniuszy. Myl jak Freud, da Vinci i Tesla

Cz II. Leonardo da Vinci. Mapowanie mikrokosmosu

297

1. Umie patrze

301

2. „Kosmografia” ciaa wedug Leonarda

311

3. „Patrzenie” systemowe

319

4. Wyobrania: ster i uzda zmysów

325

5. Tworzenie machin

331

6. Tworzenie dzie sztuki

337

7. Korzystanie ze strategii Leonarda

345

8. Podsumowanie

357

Cz III. Nikola Tesla.
Mistrzowskie wadanie „oczami duszy”

361

1. Zobaczy przyszo

363

2. Rozwijanie umiejtnoci wizualizacji

371

3. Wykorzystanie strategii Tesli — kreowanie przyszoci

385

4. Podsumowanie

389

Cz IV. Podsumowanie

391

Zakoczenie

405

A. Podsumowanie niektórych popularnych wzorców metaprogramu

407

B. Presupozycje NLP

409

C. Sowniczek poj NLP

413

Bibliografia

419

Kup książkę

Poleć książkę

362

Strategie geniuszy. Myl jak Freud, da Vinci i Tesla

Nikola Tesla

Mistrzowskie wadanie „oczami duszy”

Nikol Tesl (1856 – 1943), fizyka i wynalazc, nazywano „geniuszem,
który rozpocz er energii”. By przypuszczalnie najbardziej kreatywnym
i znaczcym odkrywc zeszego wieku; a z pewnoci jednym z najbardziej
podnych. Wród jego 700 wynalazków byo wymylenie podstawowych wer-
sji silnika elektromagnetycznego, silnika turbinowego, cznoci bezprzewo-
dowej i urzdze zdalnego sterowania. Odkryte przez niego pod koniec
XIX wieku wirujce pole magnetyczne jest podstaw prdu przemienne-
go, który umoliwi rozsyanie energii elektrycznej na cay wiat. To Tesla
zaprojektowa pierwsz elektrowni na wodospadzie Niagara (jego system
wygra z pomysem Edisona opierajcym si na prdzie staym). By futury-
st-wizjonerem, a jego notatki s do dzi studiowane przez naukowców
i inynierów, poniewa wiele jego pomysów i regu wci jest jeszcze
zbyt mocno zaawansowanych dla wspóczesnej technologii

1

.

Podobnie jak w przypadku Leonarda, geniusz Tesli polega na umiejt-

noci dostrzegania ukrytych, niewidzialnych regu lub struktur gbokich
przyrody, a nastpnie wykorzystania ich w namacalny sposób poprzez two-
rzenie przydatnych wynalazków. Gdy uyjemy neurolingwistycznych narz-
dzi do modelowania, odkryjemy cz kluczowych procesów poznawczych,
stanowicych podstaw jego imponujcej kreatywnoci. W ten sposób jeste-
my w stanie wydoby niektóre niewidzialne strategie mentalne Tesli, które
wykorzystywa w swoich odkryciach i wynalazkach.

1

Podobno Tesla wymyli, jak generowa elektryczno z pola magnetycznego
Ziemi (tym samym potencjalnie tworzc darmowe i nieograniczone ródo energii
elektrycznej). Jednak po zademonstrowaniu tego zjawiska odmówi ujawnienia
jakichkolwiek szczegóów i zabra ten sekret do grobu — przyp. autora.

Kup książkę

Poleć książkę

Rozdzia 1

Zobaczy przyszo

Jak si okazao, Tesla mia duo do powiedzenia na temat wasnego pro-
cesu mylowego. W wywiadzie przeprowadzonym w 1919 roku wyjawi
kilka niezwykle istotnych informacji dotyczcych rozwoju swojego kre-
atywnego procesu mylenia.

W dziecistwie cierpiaem na osobliw przypado zwizan z po-
jawianiem si obrazów, którym czsto towarzyszyy silne byski.
Utrudniao mi to postrzeganie realnych obiektów i zakócao moje
myli i dziaania. Byy to obrazy przedmiotów i scen, które kiedy
widziaem, nigdy wyobraonych. Gdy kto powiedzia do mnie jakie
sowo, przed oczami pojawia mi si jak ywy reprezentowany przez
to sowo obiekt. Czasem niemal nie byem w stanie okreli, czy widz
przed sob namacalny przedmiot, czy nie. Ta przypado przyprawiaa
mnie o silny dyskomfort i niepokój. (…)

Aby da przykad mojego zestresowania, zaómy, e uczestniczyem
w pogrzebie lub jakim szargajcym nerwy przedstawieniu. Gdy po-
tem zapadaa spokojna noc, to, jak si mona spodziewa, pojawia mi
si przed oczami ywy obraz tej sceny i utrzymywa si mimo usilnych
stara jego przepdzenia. Czasem nie zmieni swej pozycji w prze-
strzeni nawet wtedy, gdy przecignem przez niego rk

1

.

1

Nikola Tesla, My Inventions, Elecrical Experimenter, February 1919, s. 696 – 747,
tum. wasne.

Kup książkę

Poleć książkę

364

Strategie geniuszy. Myl jak Freud, da Vinci i Tesla

Rzecz jasna, Tesla opisuje bardzo rozwinit umiejtno wyranej wi-

zualizacji w modym wieku. Podkrela, e „byy to obrazy przedmiotów
i scen, które kiedy widziaem, nigdy wyobraonych”. Umiejtno zapa-
mitywania wewntrznych obrazów z tak wiernoci, jakby byy realne,
jest nazywana „pamici ejdetyczn”. Zazwyczaj wie si ona z praw,
„niedominujc” pókul mózgow.

Chocia ywa wyobrania Tesli z pewnoci wydaje si niezwyka, do

czsto zdarza si, e dzieci s przeraone plastycznymi obrazami zmyso-
wymi, których nie potrafi kontrolowa. Podobnie nie jest niczym nadzwy-
czajnym, e dzieci maj czasem problemy z rozrónieniem midzy we-
wntrznym dowiadczeniem a zewntrzn rzeczywistoci. Wikszo
dzieci jednak wraz z dorastaniem ostatecznie uczy si stumienia lub
zmniejszenia stopnia ywoci tych przedstawie, aby „lepiej radzi sobie
z rzeczywistoci”. Jednak Tesla najwyraniej upora si z t kwesti
w inny sposób:

Aby uwolni si od tych drczcych przedstawie, staraem si skupi
na czym innym, co kiedy widziaem. Ta metoda zazwyczaj przy-
nosia tymczasow ulg, ale jej skuteczno zasadzaa si na nie-
ustannym przywoywaniu nowych obrazów. Wkrótce okazao si, e
wyczerpaem wszystkie, którymi dysponowaem; dostpne „zasoby”
ulegy wyczerpaniu, gdy nie widziaem wtedy zbyt wiele wiata —
tylko obiekty w domu i jego bezporednie otoczenie. Gdy wykonywaem
te mentalne dziaania, majce na celu przepdzenie uporczywych
obrazów sprzed oczu, po raz drugi czy trzeci, stopniowo traciy ca
swoj skuteczno.

Wtedy instynktownie rozpoczem wycieczki poza granice maego
wiata, który znaem, i zobaczyem nowe sceny. Pocztkowo byy
one bardzo rozmyte i niewyrane, i znikay, gdy próbowaem skupi
na nich swoj uwag, lecz wkrótce udao mi si je ustabilizowa.
Zyskay na wyrazistoci i mocy, a w kocu stay si równie realne,
jak rzeczywisto. Odkryem, e najwikszy komfort uzyskiwaem
przez posuwanie si w wizjach coraz dalej i dalej, co zapewniao
wci nowe wraenia. Dlatego zaczem podróowa — oczywicie
w mylach. Kadej nocy (a czasem take w cigu dnia), gdy byem
sam, rozpoczynaem wypraw — ogldaem nowe miejsca, miasta

Kup książkę

Poleć książkę

Zobaczy przyszo

365

i pastwa — yem tam, poznawaem ludzi, zawieraem przyjanie
i znajomoci, które — cho trudno w to uwierzy — byy dla mnie
równie wane, jak te w realnym yciu, i ani odrobin mniej inten-
sywne w tym, jak si przejawiay

2

.

Tesla opisuje tu, jak zamiast wyczy proces wizualizacji, nauczy

si nim wiadomie kierowa, „instynktownie” stosujc technik „poda-
nia i prowadzenia”. Zamiast próbowa stumi drczce go obrazy, podj
prób zamiany ich na „co innego”. Opisuje, jak rozwin umiejtno
konstruowania obrazów w wyobrani, aby „zobaczy nowe sceny”, wy-
kraczajce „poza granice maego wiata”, który by mu znany. To po-
zwolio na przesunicie uwagi z drczcych zapamitanych obrazów (V

r

)

na skonstruowane obrazy (V

c

). Tesla podkrela, e to wymagao nieco czasu,

gdy pocztkowo skonstruowane obrazy byy „bardzo rozmyte i niewyrane,
i znikay, gdy próbowaem skupi na nich swoj uwag, lecz wkrótce
udao mi si je ustabilizowa. Zyskay na wyrazistoci i mocy, a w kocu
stay si równie realne, jak rzeczywisto”.

Znaczce w tym komentarzu jest to, e Tesla wiadomie nauczy si

uywa innego obszaru mózgu. (Zgodnie z modelem NLP skonstruowane
obrazy wewntrzne s zazwyczaj kojarzone z lew, „dominujc” pókul
mózgu). Tesla najwyraniej wyksztaci umiejtno „marzenia na jawie”
i doszed do bardzo wysokiego poziomu — opisywana przez niego jako
jego wewntrznych obrazów bya podobna do „pozytywnych halucynacji”
w hipnozie. To, e wspomnia, i postacie z jego fantazji byy dla niego
„równie wane, jak te w realnym yciu”, wskazuje na to, e przypusz-
czalnie z tymi wizualnymi wyobraeniami byy take skojarzone uczucia.
Bliskie poczenie midzy obrazami i uczuciami mogo by istotnym czyn-
nikiem w jego póniejszej umiejtnoci przekadania „marze na jawie”
na konkretne wynalazki.

Interesujce jest to, e jego opis umiejtnoci fantazjowania w duym

stopniu przypomina stwierdzenie innego synnego geniusza i naukowca,
Alberta Einsteina, który powiedzia, i zawsze myla obrazami, a nie
sowami czy równaniami matematycznymi. Einstein utrzymywa, e teoria
wzgldnoci bya wynikiem modzieczej fantazji, w której próbowa

2

Ibidem

, tum. wasne.

Kup książkę

Poleć książkę

366

Strategie geniuszy. Myl jak Freud, da Vinci i Tesla

sobie wyobrazi, jak wygldaaby rzeczywisto, gdyby „podróowa na
wizce wiata”.

Próby Tesli zwizane z uporaniem si z wewntrznymi obrazami do-

prowadziy do rozwinicia jeszcze jednego wanego elementu jego strategii
kreatywnoci.

Moja dziecica przypado miaa jednak jeszcze jedn zalet. Nie-
ustanny wysiek psychiczny doprowadzi do rozwinicia umiejtnoci
obserwacji i umoliwi odkrycie bardzo wanej prawdy. Zauway-
em, e pojawienie si obrazów byo zawsze poprzedzone faktycznym
zobaczeniem scen w osobliwych i generalnie bardzo wyjtkowych
warunkach, a ja za kadym razem czuem potrzeb zlokalizowania
tego pierwotnego impulsu. Po jakim czasie to dziaanie stao si
niemal automatyczne, a ja zyskaem fantastyczn umiejtno cze-
nia przyczyny i skutku. Wkrótce uwiadomiem sobie, e ku mojemu
zaskoczeniu, kada pojawiajca si myl bya zasugerowana przez
wewntrzne wraenie. Nie tylko to, lecz kade moje dziaanie byo
pobudzane w podobny sposób

3

.

ledzc swój proces mentalny wstecz do zdarze zewntrznych

(V

e

<—>V

i

), Tesla by w stanie znale nieocenione i praktyczne po-

czenie midzy swoimi mylami a rzeczywistoci. Dziki temu poczeniu
jego niewiarygodna wyobrania nie bya tylko form „ucieczki”, a Tesla
móg przeoy swoj wyobraon fantastyk naukow na wynalazki, które
zmieniy wiat.

Jego zaabsorbowanie obrazow wyobrani doprowadzio go take do

wyksztacenia bardzo rozwinitego „metapoznania”. Na podstawie obser-
wacji tego, jak jego umys przyjmuje i przetwarza otaczajce go „zewntrzne
wraenia” oraz na nie odpowiada, sformuowa pomys maszyny wyko-
nujcej te same czynnoci. By on pierwszym czowiekiem, który wpad
na pomys czego, co dzisiaj nazywamy „robotyk”. Zwró uwag na jego
proroczy opis „samosterujcych automatów”, które bd „dziaa tak, jakby
posiaday rozum” i „doprowadz do rewolucji w wielu dziedzinach handlu
i przemysu”.

3

Ibidem

, tum. wasne.

Kup książkę

Poleć książkę

Zobaczy przyszo

367

Z czasem stao si dla mnie jasne, e byem jedynie automatem ob-
darzonym umiejtnoci poruszania si, reagowania na bodce ze zmy-
sów i odpowiedniego zachowania i mylenia. Praktycznym efektem
bya sztuka teleautomatyki, któr dotychczas realizowano w raczej
niedoskonay sposób. Jej ukryte moliwoci w kocu jednak ujrz
wiato dzienne. Od lat obmylaem samosterujcy si automat i by-
em przekonany, e da si wyprodukowa maszyny, które dziaayby
tak, jakby posiaday rozum w ograniczonym stopniu i które dopro-
wadz do rewolucji w wielu dziedzinach handlu i przemysu

4

.

To umiejtno czenia procesów mentalnych i map wewntrznych

z rzeczywistoci fizyczn oraz intensywne wiczenia w stabilizowaniu
i wzmacnianiu skonstruowanych obrazów odpowiaday za jego sukcesy
wynalazcze w dorosym yciu. Jak wyjani:

Miaem siedemnacie lat, gdy mój umys na powanie zwróci si
w stron wynalazków. Ku mojemu zachwytowi zauwayem, e wizu-
alizacja przychodzi mi niezwykle atwo. Nie potrzebowaem modeli,
rysunków czy eksperymentów. Potrafiem sobie to wszystko wyobra-
zi jak ywe. W ten sposób niewiadomie zaczem rozwija co, co
uwaaem za now metod urzeczywistniania odkrywczych koncep-
cji i pomysów, która stanowia kompletne przeciwiestwo czystego
eksperymentowania i która moim zdaniem bya znacznie szybsza
i skuteczniejsza. Gdy kto konstruowa urzdzenie, aby wprowadzi
w praktyk ogólny pomys, orientowa si, e musi zaj si szczegóami
i usterkami swojego aparatu. Wraz z ulepszaniem i przerabianiem
zmniejszaa si sia jego koncentracji i traci sprzed oczu istotn ukryt
regu. By moe uzyskiwa oczekiwane efekty, ale odbywao si to
kosztem jakoci.

Moja metoda jest inna. Nie pieszy mi si do rzeczywistej pracy. Gdy
wpadam na pomys, natychmiast zaczynam realizowa go w wyobra-
ni. W mylach zmieniam konstrukcj, wprowadzam ulepszenia i obsu-
guj urzdzenie. Nie ma dla mnie najmniejszego znaczenia, czy uru-
chomi turbin w mylach, czy przetestuj j w swoim warsztacie.

4

Ibidem

, tum. wasne.

Kup książkę

Poleć książkę

368

Strategie geniuszy. Myl jak Freud, da Vinci i Tesla

Zauwaam nawet, gdy nie jest wywaona. Nie ma adnej rónicy,
rezultaty s identyczne. W ten sposób mog szybko opracowa i udosko-
nali pomys bez dotykania czegokolwiek. Gdy dojd do punktu,
w którym zastosuj ju wszelkie moliwe ulepszenia, jakie mog przyj
mi do gowy, i w adnym miejscu nie widz bdu, to taki finalny
produkt mojej wyobrani przekadam na rzeczywist form. Za ka-
dym razem urzdzenia pracuj dokadnie tak, jak sobie wyobraziem,
a efekty eksperymentów w kadym calu pokrywaj si z tym, co za-
planowaem. Przez dwadziecia lat nie zdarzy si aden wyjtek.
Dlaczego zreszt miaby si zdarzy? Inynieria, elektryczna i me-
chaniczna, ma pozytywne skutki. Chyba nie istnieje przedmiot, do
którego nie daoby si podej matematycznie i zawczasu skalkulowa
lub okreli rezultaty na podstawie dostpnych danych teoretycznych
i praktycznych. Wprowadzanie w ycie ogólnego pomysu, jak si
zazwyczaj robi, to moim zdaniem zwyka strata energii, pienidzy
i czasu

5

.

Strategia Tesli ma pewne znaczce podobiestwa do strategii kom-

ponowania opisywanej przez Mozarta, który twierdzi, e najpierw two-
rzy muzyk w mylach, a gdy dzieo jest skoczone, po prostu „przepisuje” je
na papier (zobacz tom pierwszy Strategii geniuszy). Utrzymywa on, e
dostrzega muzyk oczyma duszy w taki sposób, e wydawaa si tak kom-
pletna i dopracowana, e: „mogem j obserwowa jak realistyczny obraz lub
pikny posg, jednym rzutem oka (…). Z tego powodu przelanie na papier
odbywao si do szybko, gdy wszystko, jak powiedziaem wczeniej, byo ju wy-
koczone; to co zapisywaem, rzadko rónio si od tego, co sobie wyobraziem

”

6

.

Z drugiej strony strategia wynalazczoci Tesli bya diametralnie in-

na ni strategia czowieka, u którego przez pewien czas pracowa, czyli
Thomasa Edisona. Przypuszczalnie do jego metod odnosi si krytycyzm
Tesli w poprzednim cytacie. Edison, który twierdzi, e „wynalazek to 1%
inspiracji i 99% wytrwaoci”, mia tendencj do natychmiastowego wprowa-
dzania swoich pomysów w ycie i pracowania z namacalnymi przedmio-

5

Ibidem

, tum. wasne.

6

Edward Holmes, The Life of Mozart Including His Correspondence, Chapman & Hall,
1878, s. 211 – 213, tum. wasne.

Kup książkę

Poleć książkę

Zobaczy przyszo

369

tami. Spdzi na przykad czternacie bitych miesicy na testowaniu ró-
nych materiaów w celu znalezienia takiego, który najlepiej nadawaby si
do jego arówki. Tesla nazywa edisonowsk metod prób i bdów szu-
kaniem „igy w stogu siana” i ostatecznie sta si jego zacitym rywalem.
Chocia obie strategie s bez wtpienia skuteczne, strategia wizualizacji
wewntrznej Tesli przypuszczalnie umoliwia mu skuteczniejsze opero-
wanie na nienamacalnych jednostkach (takich jak pole magnetyczne), które
wykraczay poza realno naszego bezporedniego dowiadczenia, skutkiem
czego nie dao si z nimi pracowa w fizyczny sposób.

Istnieje pewna interesujca anegdota o tym, jak podwaono kiedy

jego zapewnienie, e potrafi budowa maszyny w wyobrani oraz e „nie
ma najmniejszego znaczenia”, czy uruchomi turbin „w mylach”, czy
przetestuje j w warsztacie. W odpowiedzi na to wyzwanie Tesla podobno
„zbudowa” w wyobrani silnik turbinowy i kaza zbudowa identyczny
w rzeczywistoci. Oba silniki zostay uruchomione jednoczenie. Miesic
póniej Tesla rozmontowa wyobraony silnik i dokadnie opisa zuycie
i zniszczenia elementów konstrukcyjnych. Gdy rozebrano rzeczywisty
silnik i porównano z opisem Tesli, okazao si, e pasuj do siebie w ka-
dym szczególe!

W pewnym godnym uwagi komentarzu na temat swoich subiektywnych

procesów poznawczych Tesla szczegóowo opisuje cechy wewntrznego
obrazu w trakcie dokonywania odkrycia:

Gdy zamykam oczy, za kadym razem najpierw dostrzegam bardzo
ciemne i jednolite niebieskie to, do podobne do bezchmurnego
nieba w bezgwiezdn noc. Po kilku sekundach oywia si ono niezli-
czonymi byszczcymi patkami zieleni, uoonymi w kilka warstw
i zmierzajcymi w moj stron. Nastpnie po prawej stronie pojawia
si przepikny wzór z dwóch systemów bliskich, równolegych linii,
które to systemy s do siebie prostopade. Linie s we wszystkich ko-
lorach, lecz dominuj zielono-óty i zoty. Natychmiast po tym linie
zaczynaj si rozjania, a cao zostaje bogato skropiona skrzcym si
wiatem. Ten obraz przesuwa si powoli przez pole widzenia i po
okoo dziesiciu sekundach znika po lewej, pozostawiajc za sob ra-
czej nieprzyjemne i bezwadne szare to, które szybko ustpuje

Kup książkę

Poleć książkę

370

Strategie geniuszy. Myl jak Freud, da Vinci i Tesla

kbicemu si morzu chmur, próbujcych dopasowa do siebie swe
ywe ksztaty. To interesujce, e nie potrafi wyobrazi sobie adnej
formy na tej szaroci, dopóki nie dojdzie do tej drugiej fazy

7

.

Ten intrygujcy opis wykazuje interesujc zbieno z metod Le-

onarda da Vinci na „pobudzanie wyobrani do rónych pomysów”. Twierdzi
on, e jeli „wpatrzysz si w mury pokryte rozmaitymi plamami lub w ka-
mienie rozmaicie pomieszane (…), moesz tam zobaczy podobiestwa roz-
maitych krajobrazów ozdobionych górami, rzeki, skay, (…) róne bitwy i gwa-
towne ruchy dziwnych postaci, wyrazy twarzy (…) i nieskoczon liczb
rzeczy, które bdziesz móg doprowadzi do penej i dobrej formy

”

8

. Leonardo

najwyraniej opisuje zewntrzny wizualny „wspomagacz”, sucy do
uzyskania „bezwadnego szarego ta”, do którego Tesla dochodzi we-
wntrznie.

7

Nikola Tesla, op. cit., tum. wasne.

8

Leonardo da Vinci, Traktat o malarstwie, tum. Maria Rzepiska, sowo/obraz

terytoria, Gdask 2006, s. 154.

Kup książkę

Poleć książkę

424

Strategie geniuszy. Myl jak Freud, da Vinci i Tesla

Kup książkę

Poleć książkę