CMENTARZ ŻYDOWSKI - KIRKUT uI. Tarnowska.


Pierwszy kirkut żydowski w Nowym Sączu znajdował się na skłonie szkarpy miejskiej naprzeciw synagogi i nosił miano "okopiska żydowskiego". Obecny kirkut założony został przy końcu XIX w., poszerzony w 1926 r. Otoczony jest murem z wejściem od ul. Rybackiej.

Płyty nagrobne na mogiłach - macewy - ustawione są pionowo i skierowane w stronę południowo-wschodnią w kierunku Jerozolimy. Znaczone są gwiazdą Dawida i napisami w języku hebrajskim. Współczesne - niejednokrotnie w języku polskim. Do końca XIX w. widniały na nich tylko imiona zmarłych, po tym czasie umieszczano również nazwiska. Macewy zdobione są płaskorzeźbionymi motywami, których sym-boliczna treść przedstawia znaczenie zmarłego w społeczności żydowskiej.
Płaskorzeźbione macewy są jednym z niewielu przejawów plastyki żydowskiej. Oku-panci hitlerowscy stosując brutalne środki likwidacyjne wobec Żydów tak samo po-stąpili z nagrobnymi macewami z sądeckiego kirkutu. Użyli ich jako kamieniarskiego materiału budowlanego, także do brukowania ulic. Widoczne na sądeckim kirkucie macewy w przeważającej części ustawione zostały po 1945 r. Ze starych grobowców zachował się grób zmarłego w 1875 r. zamieszkałego z chwilą śmierci w Nowym Sączu cadyka-cudotwórcy rebbe Chajima Halberstama, do którego do dzisiaj piel-grzymują Żydzi hasydzi.

Sądecki kirkut był w latach 1940 - 1945 r. miejscem egzekucji, także masowych dokonywanych przez hitlerowców na ludności żydowskiej miasta i okolicy, również na Polakach. Miejsce masowych kaźni upamiętnione jest pomnikiem-obeliskiem odsłoniętym 18 VI 1959 r. na którym umieszczono napis Ofiarom hitlerowskiego barbarzyństwa i bohaterom walki o wolność narodu polskiego 1939 - 1945 r..