Idee i zasady ubezpieczeń społecznych, ich rola w życiu społecznym i ekonomicznym kraju.






















Ubezpieczenie to w najogólniejszym znaczeniu tego sÅ‚owa “urzÄ…dzenie majÄ…ce na celu ochronÄ™ przed czymÅ›, zapobiegajÄ…ce czemuÅ›".


Ubezpieczenia społeczne są formą zabezpieczenia się poszczególnych grup ludności od wystąpienia konkretnych rodzajów ryzyka
życiowego ( np. choroby, śmierci, kalectwa .) Są one oparte na technice ubezpieczeniowej, która zakłada gromadzenie środków na
określonych funduszach przez ludzi narażonych na wymienione rodzaje ryzyka. Środki te są płacone przez pracowników lub i

pracodawców z przeznaczeniem na pokrycie wydatków i strat wynikających ze zdarzeń losowych. Wysokość składak powinna być
uzależniona od wysokości zarobków ubezpieczonego oraz od ryzyka wystąpienia zdarzenia losowego dla całej populacji w danym
okresie.

Ubezpieczenia społeczne mają chronić przed dużą utratą dochodów spowodowaną zdarzeniem losowym i związanymi z nimi wysokimi

oraz niespodziewanymi wydatkami. ObejmujÄ… one osoby utrzymujÄ…ce siÄ™ z pracy oraz ich rodziny.
Elementami ubezpieczenia sÄ…:
składka
fundusz

określone ryzyko losowe
wystÄ…pienie szkody
pokrycie szkody określonym świadczeniem


W umowie ubezpieczenia instytucja ubezpieczeniowa jest zobowiązana do wypłacenia określonych świadczeń w razie wystąpienia
szkody wywołanej zdarzeniem losowym, a ubezpieczający
do płacenia składek.
W ubezpieczeniach społecznych występuje dodatkowy element. Umowę ubezpieczenia można zawrzeć na rzecz osoby trzeciej. W
tym wypadku ubezpieczający płaci składki, a uprawnienia do świadczeń posiada osoba ubezpieczona. W ubezpieczeniach
społecznych ubezpieczającym jest najczęściej zakład pracy, który w całości lub w części płaci składki do ubezpieczyciela.

Ubezpieczonym jest pracownik wraz z rodziną i to on otrzymuje świadczenie od zakładu ubezpieczeń.

W Muszalski określa ubezpieczenia społeczne jako rodzaj przymusowego, wzajemnego ubezpieczenia osobowego. Cechami
charakterystycznymi są: przymus oraz cel społeczny. Cel społeczny polega zapewnieniu świadczeń w wypadkach, w których człowiek

nie może zapewnić sobie i swojej rodzinie środków utrzymania. Ubezpieczenie społeczne nie jest nastawione na osiągnięcie zysku,
prowadzone jest przez odrębne instytucje publiczne pod nadzorem państwa.
Istotną cechą ubezpieczeń społecznych jest zasada solidaryzmu. Solidaryzm oznacza urzeczywistnienie idei samopomocy
społecznej poprzez udzielanie świadczeń osobom znajdującym się w potrzebie, z funduszu wypracowanego wspólnym wysiłkiem

ubezpieczonych. Oznacza to, że płacą wszyscy, a korzystają tylko ci którzy zostali dotknięci ryzykiem socjalnym.

Ubezpieczenia społeczne zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa socjalnego poprzez bezpośrednie zaspokajanie potrzeb
występujących w różnych grupach społecznych i kategoriach zawodowych. Ubezpieczenia mają jednak o wiele większe oddziaływanie
pośrednie na poczucie bezpieczeństwa w społeczeństwie. J. Szczepański zwrócił uwagę na społeczną funkcje ubezpieczeń,

stwierdzajÄ…c: “ubezpieczenia przyczyniajÄ… siÄ™ do efektywnego udziaÅ‚u jednostki w życiu zbiorowym przez zapewnienie jej poczucia
bezpieczeństwa, przez zapewnienie sfery niezależności koniecznej do rozwoju indywidualności, słowem, przez stworzenie podstaw do
optymalizacji działania jednostki w społeczeństwie".
W ustawodawstwie ubezpieczeniowym nie ma określonych zasad, na których opiera się polski system ubezpieczeń społecznych. Nie
oznacza to jednak, ze takich zasad nie można sformułować, zwłaszcza na gruncie prawa pracy. Z. Salwa wyróżnił następujące

zasady:

Zasada powszechności ubezpieczenia
ubezpieczeniem objęci są wszyscy pracownicy.
Zasada przymusu ubezpieczenia
podmiot zatrudniający jest obowiązany ubezpieczyć pracownika z chwila nawiązania stosunku

pracy.
Zasada automatyzmu ubezpieczenia
wyraża się tym że sam fakt nawiązania stosunku pracy jest wystarczającą podstawą do
powstania stosunku ubezpieczenia, bez wzglądu na to czy i kiedy zakład pracy dokonał niezbędnych formalności raz opłacił składkę.
Zasada jedności organizacyjnej systemu ubezpieczeń społecznych
całokształtem spraw ubezpieczeniowych administruje w

zasadzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz jego oddziały, jako organy terenowe.
Zasada obciążenia podmiotu zatrudniającego obowiązkiem płacenia składki
składki w ustalonej wysokości płacą jedynie
zakłady pracy i osoby fizyczne zatrudniające pracowników.
Zasada proporcjonalności świadczeń do wkładu pracy
wysokość pieniężnych świadczeń ubezpieczeniowych jest zależna od
wysokości otrzymywanego wynagrodzenia, a emerytury i renty uwzględniają również długość kresu składkowego.