naprawa polski w przedwoisniu Nieznany

Nowa rzeczywistoœ�Ś niepodleg�łego pa�ąstwa rozczrowa�ła wielu, m.in �Żeromskiego. Dlatego w "Przedwioœniu" zawar�ł on trzy koncepcje naprawy kraju. Oto owe trzy programy, zaprezentowane w powieœci:

Mit szklanych domów. Chc�ąc zachêci�Ś Cezarego do wyjazdu do Polski, Seweryn Baryka przedstawi�ł mu swoj�ą ojczyznê jako kraj, w którym zaczê�ła siê rozwija�Ś nowa cywilizacja - szklane domy. Opis szklanych domów to wizja utopijna, czyli wyidealizowany, nierealny obraz œwiata sprawiedliwoœci i szczêœliwoœci spo�łecznej. Szkalne domy wed�ług Baryki to projekt nowej cywilizacji, której podstaw�ą s�ą wygodne, estetyczne mieszkania, dostêpne dla wszystkich, nawet dla najbiedniejszych. Szk�ło, jako tani materia�ł budowlany mia�łoby zapewni�Ś domom czystoœ�Ś, higienê i piêkno. Budowa i obs�ługa szklanych domów dawa�łyby zatrudnienie ka�żdemu cz�łowiekowi zgodnie z jego zdolnoœciami. Dziêki pracy artystów i indywidualnym upodobaniom mieszka�ąców nowe osiedla by�łyby nie tylko wygodne, ale i piêkne. W œwiecie szklanych domów mia�łoby wyrasta�Ś i �ży�Ś nowe spo�łecze�ąstwo, kieruj�ące siê zasadami równoœci i sprawiedliwoœci, które s�ą podstawami ustroju demokratycznego. Mo�żliwoœ�Ś swobodnego rozwoju ka�żdej jednostki i równe prawa doprowadzi�łyby do wygaœniêcia konfliktów, zapewni�łyby poszanowanie ludzkiej godnoœci. Szklane domy powinny wiêc uczyni�Ś ludzi szczêœliwymi. Mit ten jest opozycyjn�ą wobec rewolucji wizj�ą zmian spo�łecznych, dokonuj�ących siê nie na drodze krwawych star�Ś, lecz za pomoc�ą stopniowych reform, które prowadzi�łyby do dobrobytu. Rewolucyjnemu niszczeniu i burzeniu Seweryn Baryka przeciwstawi�ł wizjê budowania, którego podstaw�ą nie by�łaby niczyja krzywda.

Ten piêkny mit upada w zderzeniu z rzeczywistoœci�ą Naw�łoci i Ch�łodka. �Życie tam by�ło dalekie od tego od realizacji marze�ą Sewewryna Baryki. Od samego pocz�ątku Cezary prze�żywa�ł g�łêbokie rozczarowanie: widzia�ł brud, nêdzê i brzydotê pogranicznych miasteczek. Stopniowo przekona�ł siê o istnieniu w Polsce wielkich ró�żnic klasowych. Nierównoœci spo�łeczne ukaza�ł �Żeromski wprowadzaj�ąc swego bohatera do ró�żnych œrodowisk: bogatej arystokracji oraz biednej ludnoœci wiejskiej i miejskiej. O tym, jak �ży�ła arystokracja, mo�żna siê przekona�Ś, poznaj�ąc rodzinê Wielos�ławskich, mieszkaj�ąc�ą w Naw�łoci. Cezary zosta�ł do nich zaproszony przez Hipolita Wielos�ławskiego, którego pozna�ł na wojnie 1920 roku. �Życie w Naw�łoci zostaje ukazane jako beztroskie, up�ływaj�ące na zabawach i flirtach, w dostatku i szczêœciu. Wielos�ławscy �żyli spokonie, po wielkopa�ąsku, co nieco przypomina arkadyjskie Soplicowo. Cezary znalaz�ł w ich posiad�łoœci wytchnienie, radoœ�Ś, czas na rozrywki, mo�żliwoœ�Ś prze�życia gwa�łtownych m�łodzie�ączych uczu�Ś. Mimo tych pozytywnych wra�że�ą i silnego zaanga�żowania emocjonalnego Cezary zauwa�ży�ł, �że �życie Wielos�ławskich przebiega�ło doœ�Ś bezmyœlnie. Arystokracja, zakorzeniona w tradycji nie bra�ła pod uwagê �żadnych zmian, które mog�łyby wyelminowa�Ś lub zmniejszy�Ś drastyczne ró�żnice klasowe. Arystokraci, którzy ze wzglêdu na zajmowan�ą w spo�łecze�ąstwie pozycjê powinni interesowa�Ś siê losami pa�ąstwa i ca�łego spo�łecze�ąstwa, okazali siê grup�ą niezdoln�ą do wziêcia odpowiedzialnoœci za kraj. Jedynym przejawem ich aktywnoœci by�ł udzia�ł Hipolita w wojnie polsko - radzieckiej 1920 roku. Dlatego bezmyœlny, leniwy tryb �życia w Naw�łoci sta�ł siê powodem oskar�że�ą o przesadny zbytek, podczas gdy wielu ludzi umiera�ło z g�łodu i nêdzy. Tê nêdzê Cezary móg�ł zaobserwowa�Ś m.in. w Ch�łodku, jednej z wsi nale�ż�ących do Wielos�ławskich. Bohater widzia�ł i ocenia�ł wysi�łki komorników Ch�łodka. Ca�ły ich wysi�łek mia�ł na celu zapewnienie im prze�życia w najprymitywniejszych warunkach. Skrajna biedota i g�łód sprawi�ły, �że nie byli oni w stanie o niczym innym myœle�Ś, jak tylko o zdobyciu czegoœ do zjedzenia. Wiecznie okradani przez panów i rz�ądców, wyzyskiwani, przyzwyczaili siê do tej upadlaj�ącej sytuacji, nie bior�ąc nawet pod uwagê sprzeciwu, buntu. Tê jawn�ą niesprawidliwoœ�Ś spo�łeczn�ą potwierdzaj�ą w powieœci opisy �żydowskiej dzielnicy w Warszawie: nêdzy towarzyszy brzydota. Dok�ładne prezentacje biednych œrodowisk maj�ą na celu udowadnianie koniecznoœci zmian, s�ą te�ż kolejnym ostrze�żeniem przed wybuchem powszechnego niezadowolenia, a tak�że zachêt�ą do tworzenia odrodzonej Polski w oparciu o sprawiedliwe prawa.

Program reform Gajowca. Szymon Gajowiec reprezentuje w powieœci rz�ąd. Ten dawny znajomy rodziców Cezarego, obecnie urzêdnik ministerstwa skarbu, zosta�ł przedstawiony jako patriota, cz�łowiek bezinteresowny, o czystych intencjach i du�żej uczciwoœci. Najwy�ższ�ą wartoœci�ą by�ła dla�ą Polska, a za najwa�żniejsze zadania uznawa�ł umacnianie odrodzonego pa�ąstwa, utrwalenie jego granic. Dopiero na drugim planie g�łosi�ł potrzebê przeprowadzenia reform spo�łecznych, które mia�łyby poprawi�Ś warunki �życiowe najbiedniejszych. Cezary zarzuci�ł Gajowcowi, jako reprezentantowi rz�ądu, pos�ługiwanie siê metodami terroru w zwalczaniu przeciwników politycznych, m.in. komunistów, brak tolerancji i ucisk mniejszoœci narodowych. Nie wystarcza�ły Cezarami t�łumaczenia, �że opisywana sytuacja jest tylko przejœciowa, a tymczasem (wynika to z koniecznoœci umocnienia pa�ąstwa) trzeba pos�ługiwa�Ś siê nawet metodami budz�ącymi zastrze�żenia. Dopiero w silnym kraju mo�żna skuteczniezaj�ą�Ś siê problemami wewnêtrznymi. Cezary twierdzi�ł, �że proponowane przez rz�ąd reformy s�ą ma�ło radykalne, a ich opiesza�łe wprowadzanie mo�że doprowadzi�Ś do wybuchu niezadowolenia i wzrostu popularnoœci komunistów.

Program komunistów przedstawia na kartach powieœci ich fanatyczny reprezentant - Antoni Lutek. Jego s�ądy s�ą zdecydowane i opozycyjne wobec programu rz�ądowego. Opieraj�ąc siê na pogl�ądach Karola Marksa, g�łosi�ł internacjolizm, czyli miêdzynarodow�ą solidarnoœ�Ś klasy robotniczej. Nazywa�ł siebie przeciwnikiem pa�ąstwa polskiego, traktuj�ąc polski patriotyzm jako przeszkodê w zjednoczeniu siê proletariatów ró�żnych pa�ąstw. G�łosi�ł koniecznoœ�Ś obalenia kapitalizmu i wprowadzenia nowego ustroju - komunistycznego, którego podstaw�ą by�łyby rz�ądy robotnicze, d�ą�ż�ące do zniesienia podzia�łu spo�łecze�ąstwa na klasy. Widzia�ł potrzebê gwa�łtownych zmian - rewolucji. Wypowiada�ł siê te�ż przeciwko polityce polskiego rz�ądu, który w 1920 roku podj�ą�ł walkê z Rosj�ą. W tej wojnie Lutek opowiada�ł siê za bolszewikami i komunizmem. Cezary nie zgadza�ł siê z komunistami. Widz�ąc potrzeby zmian, dostrzega�ł te�ż niebezpiecze�ąstwa, jakie nios�ła z sob�ą rewolucja. Cho�Ś w Polsce by�ł przybyszem z zewn�ątrz, zaczyna�ł ju�ż odczuwa�Ś przywi�ązanie do niej i odpowiedzialnoœ�Ś za ni�ą. W 1920 r. wraz z kolegami ze studiów walczy�ł przeciwko Rosji i widzia�ł, do czego s�ą zdolni ludzie, którzy Polskê uznali za najwy�ższ�ą wartoœ�Ś. Przekreœlenie sensu istnienia pa�ąstwa przez Lutka uwa�ża�ł za zbyt du�że uproszczenie, a komunistyczne nawo�ływania do obalenia kapitalizmu na drodze rewolucji ocenia�ł jako wynik nieznajomoœci istoty rewolucji.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
jakie koncepcje naprawy polski zawarł w przedwiośniu s żero (4)
Charakter i forma umowy przedws Nieznany
drogi naprawy kraju w przedwiośniu (2)
Drogi naprawy kraju w Przedwiośniu

więcej podobnych podstron