XIV KONKURS CHEMICZNY
im. Ignacego A
ukasiewicza
rok szkolny 2006/07
Etap II  9 marca 2007 r. WERSJA A
U C Z E S T N I K U !
Przed Tobą test wielokrotnego wyboru stanowiący 20 zadań. Uważnie czytaj każde zadanie
i zdecyduj, która z podanych odpowiedzi jest według Ciebie poprawna. Pamiętaj, że tylko jedna jest prawdziwa.
Po dokonaniu wyboru w karcie odpowiedzi wstaw znak "X" w miejscu odpowiadajÄ…cym numerowi zadania i
zgodnym z literą, przy której znalazłeś właściwą według Ciebie odpowiedz
.
Gdybyś zmienił zdanie, zakreśl uprzednio zaznaczoną odpowiedz
" X " i dokonaj kolejnego wyboru.
P o w o d z e n i a !
T E S T Max. 20 pkt.
1. Zidentyfikuj substancje ukryte pod symbolami X, Y, Z potrzebne do przeprowadzenia cyklu przemian
X Z
wg schematu: Fe çÅ‚çÅ‚ çÅ‚çÅ‚ Fe(OH)3
FeCl2 Y Fe(OH)2 çÅ‚çÅ‚
X Y Z
a) Cl H O H O
2 2 2 2
b) HCl NaOH H O
2 2
c) HCl KOH H O
2
d) Cl KOH KOH
2
2. Określ typ reakcji przedstawionej równaniem: 3K MnO + 2H O 2KMnO + MnO + 4KOH
2 4 2 4 2
a) dysproporcjonowania b) synproporcjonowania
c) dyssypacji d) sedymentacji
3. Zdecyduj, czy w reakcji: K Cr O + 2KOH 2K CrO + H O
2 2 7 2 4 2
a) następuje zmiana barwy z zielonej na żółtą b) następuje zmiana barwy z żółtej
na pomarańczową
c) następuje zmiana barwy z pomarańczowej d) nie następuje zmiana barwy
na żółtą
4. Wybierz poprawnie zapisane wzory wodorosoli i hydroksosoli:
I. Al(OH)SO II. MgHPO III. Al(OH)Cl IV. MgH PO
4 4 2 4
a) I, IV b) I, II
c) III, IV d) II, III
1 2 3
5. Nazwij reakcje w podanym schemacie: CH2 =CH2 çÅ‚çÅ‚ -CH3 çÅ‚çÅ‚ -CH2Cl çÅ‚çÅ‚ =CH2
CH3 CH3 CH2
substytucja addycja eliminacja
a) 1 3 2
b) 3 2 1
c) 3 1 2
d) 2 1 3
6. Zdecyduj, która z płytek o jednakowej masie: żelazna, srebrna czy bizmutowa po wyjęciu z roztworu soli
miedzi (II) będzie miała większą masę:
a) żelazna b) srebrna
c) bizmutowa d) żelazna i bizmutowa
XIV Konkurs Chemiczny im. Ignacego A
ukasiewicza
1
Etap II
7. Rozróżnij, w których probówkach wytrąci się osad:
AgNO H SO BaCl CuSO Cu
3 2 4 2 4
I II III IV V
HCl ZnCl Na SO NaOH HNO
2 2 4 3
a) I, II, III b) I, III, IV c) II, V d) IV, V
8. Zdecyduj, który uczeń postępował prawidłowo celem zbadania, czy chlorek amonowy ulega hydrolizie:
- Andrzej podgrzał chlorek amonowy,
- Robert dodał do chlorku amonowego zasady i badał zapach,
- Krzysztof trzymał wilgotny papierek lakmusowy nad probówką z chlorkiem amonowym,
- Marcin dodał do chlorku amonowego wody i zanurzył uniwersalny papierek wskaz
nikowy.
a) Krzysztof b) Andrzej c) Marcin d) Robert
9. Zinterpretuj zapis uproszczony: 238 U (Ä… , n ) 241 Pu:
a) Izotop uranu 238 ulega samorzutnemu b) Izotop uranu 238 ulega reakcji jÄ…drowej z
rozpadowi tworzÄ…c izotop plutonu  241 jÄ…drami helu tworzÄ…c izotop plutonu  241
i emitujÄ…c jÄ…dra helu i emitujÄ…c neutrony
c) Izotop uranu  92 ulega fuzji z jÄ…drami helu d) Izotop uranu  238 ulega wymuszonemu
tworzÄ…c izotop plutonu  94 i emitujÄ…c neutrony rozpadowi tworzÄ…c izotop plutonu  241
i emitujÄ…c promieniowanie neutronowe
10. Nazwij pierwiastek, który tworzy fioletowo czarne kryształy, a ze skrobią tworzy związek o ciemnoniebieskim
zabarwieniu:
a) jod b) brom c) fluor d) chlor
11. Dobierz barwę płomienia palnika do spalanego jonu:
I  bar II  potas III  sód
X  zielony Y  fiołkowy Z  pomarańczowoczerwony
a) I  X, II  Y, III  Z b) I  Y, II  Z, III  X
c) I  Z, II  Y, III  X d) I  X, II  Z, III  Y
12. Ustal wzór katalizatora oraz wzór produktu przejściowego dla pewnej reakcji przebiegającej w dwóch
etapach:
I etap: 2 Al + 3 I2 2 AlI3 II etap: 4 AlI3+ 3 O2 2 Al2O3+ 6 I2
a) katalizator  I , produkt przejściowy  AlI b) katalizator  AlI produkt przejściowy  I
2 3 3, 2
c) katalizator  O , produkt przejściowy - I d) katalizator  O , produkt przejściowy  AlI
2 2 2 3
13. Określ substancje ukryte pod symbolami X, Y, Z w podanym chemografie:
CuO Cu(OH)2 CaO
C2H5OH çÅ‚çÅ‚çÅ‚ X çÅ‚çÅ‚çÅ‚çÅ‚ Y çÅ‚çÅ‚çÅ‚
Z
X Y Z
a) CH CHO CH COOH CH COOCa
3 3 3
b) C H CH CHO CH COOH
2 4 3 3
c) CH CHO CH COOH (CH COO) Ca
3 3 3 2
d) CH COOH CH COOCu CH CHO
3 3 3
14. Nazwij charakterystyczną reakcję zachodzącą podczas kontaktu kwasu azotowego (V) z białkiem:
a) biuretowa b) ksantoproteinowa c) denaturacja d) koagulacja
XIV Konkurs Chemiczny im. Ignacego A
ukasiewicza
2
Etap II
15. Określ stan skupienia podanych w tabeli związków w warunkach normalnych.
Właściwości fizyczne fenol formaldehyd aceton
T topnienia [OC] 41 -92 -95
T wrzenia [OC] 182 -21 56,3
fenol  ciecz; formaldehyd  gaz; aceton - ciecz fenol  ciało stałe; formaldehyd  gaz; aceton  ciecz
a) b)
fenol  ciecz; formaldehyd  gaz; aceton  ciało stałe fenol  ciało stałe; formaldehyd  ciecz; aceton - gaz
c) d)
16. Wybierz spośród tlenków azotu te o właściwościach kwasotwórczych:
a) N O , N O b) N O , NO , N O c) N O, NO, N O d) N O, NO
2 3 2 5 2 3 2 2 5 2 2 5 2
17. Dokończ zdanie:  Emisja jednego elektronu z jądra atomowego powoduje... .
zmniejszenie liczby nukleonów o jeden zmniejszenie liczby neutronów o jeden
a) b)
i zwiększenie liczby protonów o jeden
zwiększenie liczby nukleonów o jeden zwiększenie liczby neutronów o jeden
c) d)
i zmniejszenie liczby elektronów o jeden i zmniejszenie liczby protonów o jeden
18. Wskaż probówkę, w której nastąpi odbarwienie roztworu nadmanganianu potasu:
K SO Na SO H O KOH
2 4 2 3 2 2
KMnO + KOH KMnO + H SO KMnO + H O KMnO + H O
4 4 2 4 4 2 4 2
a) b) c) d)
19. Zdecyduj, jaki izotop stanowi szósty człon w szeregu: 219Rn, 215Po, 215At, 211Bi, 211Po.
207 211 207 215
a) Pb b) At c) At d) Rn
20. Określ właściwą zależność wartości stałych dysocjacji dla kolejnych etapów dysocjacji w przypadku kwasu
trójhydronowego:
a) K > K > K b) K > K > K c) sÄ… jednakowe d) K > K > K
3 2 1 1 2 3 2 1 3
U C Z E S T N I K U !
Przed Tobą 2 zadania otwarte. Rozwiąż je stosując zasady matematyki, właściwe prawa chemiczne,
wyeksponuj przeliczanie jednostek i uwzględnij komentarz pisemny. Każde zadanie winno znalez
ć
rozwiązanie na odpowiednich stronach (obliczenia pomocnicze również). Ostatnia wolna strona stanowi
brudnopis, który nie podlega sprawdzeniu.
P o w o d z e n i a !
Z A D A N I E A Max. 20 pkt.
Żelazo było znane już w czasach prehistorycznych. Zajmuje czwarte miejsce w kolejności
rozpowszechnienia w zewnętrznych strefach Ziemi. Występuje w licznych minerałach własnych, np. magnetyt
Fe O , syderogel Fe O Å"nH O, piryt FeS , pirotyt FeS oraz czÄ™sto jako domieszka do minerałów innych metali.
3 4 2 3 2 2
Czyste żelazo jest dość odporne na działanie powietrza i wilgoci. Reaguje z kwasem azotowym, a przebieg reakcji
jest uzależniony od temperatury i stężenia kwasu. Ochrona żelaza zawierającego domieszki polega
na pokryciu go warstewkÄ… innych metali.
XIV Konkurs Chemiczny im. Ignacego A
ukasiewicza
3
Etap II
A) Wylicz, w jakich granicach zmienia się wartość n dla syderogelu, jeżeli zawartość żelaza w tej rudzie waha
się od 20% do 50%, a następnie oblicz objętość tlenku węgla(II) w T = 627oC pod p = 97300 Pa, potrzebną
do zredukowania 1,3 kg syderogelu o maksymalnej całkowitej wartości n.
B) Klucz żelazny o masie 10g zanurzono do roztworu zawierającego azotan(V)srebra. Po pewnym czasie
klucz wyjęto z roztworu, wymyto i wysuszono. Po zważeniu masa klucza wzrosła o 0,2g. Oblicz masę
srebra pokrywajÄ…cego klucz.
C) Ułóż i zbilansuj równania reakcji kwasu azotowego(V) z żelazem analizując poniższą tabelę; pamiętaj, że
żelazo reagując z kwasem o gęstości < 1,2g/cm3 tworzy związek o najniższej swojej wartościowości.
Gęstość HNO [g/cm3] Gazowy produkt reakcji z Fe
3
1,05 NH
3
1,19 N
2
1,2 N O
2
1,3 NO
1,4 NO
2
D) Ustal efekt energetyczny reakcji utleniania 1mola pirytu (surowca do syntezy kwasu siarkowego),
korzystając z poniższej tabeli.
"H [kJ/mol] Wzór związku "H [kJ/mol] Wzór związku
- 270,3 FeO - 296,9 SO
2
- 822,2 Fe O - 395,2 SO
2 3 3
- 1117,1 Fe O - 20,1 H S
3 4 2
- 177,9 FeS - 811,3 H SO
2 2 4
- 95,0 FeS - 285,8 H O
2
Z A D A N I E B Max. 20 pkt.
Do żywności dodaje się obecnie wiele dodatków: konserwujących, zagęszczających, barwników i innych
 ukrytych pod symbolami, np.:
benzoesan sodu  E211 wodorowęglan sodu  E 500b
kwas winowy (1,2-dihydroksyetano-1,2-dikarboksylowy)  E334 winian sodu  E335
winian sodowo-potasowy  E336
A) Oblicz objętość mocnego jednoprotonowego kwasu o pH=1, który należy dodać do roztworu E211, aby
otrzymać 6,1mg kwasu benzoesowego o właściwościach bakteriobójczych.
B) Oblicz stałą i stopień hydrolizy 0,02-molowego wodnego roztworu E 211, którego pH=8,25.
C) Oblicz objętość gazu (w warunkach normalnych) spulchniającego ciasto, wydzielającego się po
zmieszaniu 4g proszku do pieczenia ciasta zawierającego (między innymi) 37,5% E334 i 25% E500b
z mÄ…kÄ… i wodÄ….
D) Napisz wzory stereochemiczne izomerów E334, a następnie wyjaśnij, ile moli kwasu (+) winowego
należy dodać do roztworu zawierającego 0,1mol kwasu (-) winowego, który skręca płaszczyznę
polaryzacji o kąt  12o, aby roztwór nie skręcał płaszczyzny światła spolaryzowanego.
E) Oblicz stężenie procentowe roztworu otrzymanego po stopieniu czterowodnego hydratu E336, wiedząc,
że sól topiąc się rozpuszcza się we własnej wodzie krystalicznej.
____________________________
Max. za zadania etapu I  60 pkt.
Czas rozwiÄ…zywania  180 minut
XIV Konkurs Chemiczny im. Ignacego A
ukasiewicza
4
Etap II