Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiÄ…zki audio,
e-booki .
pamięci mojej Mamy
pracę tę poświęcam
5
6
Spis treści
Rozdział I
Wierzyciel jako uczestnik postępowania naprawczego ..............................25
1. Ujęcie historyczne postępowania sanacyjnego oraz uczestniczącego
w nim wierzyciela ...........................................................................................25
1.1. Starożytność i regulacje prawa rzymskiego ........................................25
1.2. Regulacje włoskie ....................................................................................29
1.3. Kodyfikacje francuskie............................................................................29
1.4. Kodyfikacje niemieckie ...........................................................................32
1.5. Prawo austriackie.....................................................................................35
1.6. Prawo rosyjskie ........................................................................................37
1.7. System common law  wzmianka .........................................................38
1.8. Postępowanie sanacyjne na terenach ziem polskich
w okresie zaborów...................................................................................39
2. Status prawny wierzyciela w rozporzÄ…dzeniu
Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 grudnia 1927 r.
 Prawo o zapobieganiu upadłości ............................................................40
Rozdział II
Pojęcie i rodzaje wierzycieli .............................................................................46
1. Pojęcie wierzyciela w prawie cywilnym .....................................................46
2. Pojęcie podmiotów i uczestników postępowania naprawczego ............47
3. Pojęcie wierzyciela w postępowaniu naprawczym ..................................55
4. Zdolność sądowa i procesowa wierzyciela.................................................68
5. Reprezentacja wierzyciela w postępowaniu naprawczym .....................74
6. Ustanie bytu prawnego wierzyciela w postępowaniu naprawczym
(śmierć albo likwidacja) .................................................................................77
7. Zmiana wierzyciela w toku postępowania naprawczego........................78
8. Typologia wierzycieli w postępowaniu naprawczym ..............................81
7
Spis treści
8.1. Podział wierzycieli ze względu na etap postępowania
 wzmianka.............................................................................................83
8.2. Podział wierzycieli ze względu na podmiot
zgłaszający wierzytelność ......................................................................84
8.3. Podział wierzycieli ze względu na charakter formalny
wierzytelności ..........................................................................................87
8.4. Podział wierzycieli ze względu na prawo głosu
w zgromadzeniu wierzycieli..................................................................90
8.5. Podział wierzycieli ze względu na charakter
materialnoprawny wierzytelności ........................................................95
8.6. Wierzyciele przedsiębiorcy będący uczestnikami systemu
płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych
 wzmianka.............................................................................................97
8.7. Wierzyciele  naprawczy i  pozanaprawczy  wzmianka...........98
8.8. Wierzyciele poszczególnych grup interesu.........................................99
8.9. Wierzyciele związani i niezwiązani układem ...................................100
9. Uwagi de lege ferenda co do statusu prawnego wierzycieli,
których wierzytelności powstały po wszczęciu postępowania
naprawczego .................................................................................................101
Rozdział III
Naczelne zasady i funkcje prawa oraz postępowania naprawczego
w aspekcie pozycji prawnej wierzyciela ......................................................105
1. Uwagi systematyzujÄ…ce i porzÄ…dkujÄ…ce ....................................................105
2. Zasada optymalizacji....................................................................................109
3. Zasada dominacji grupowego interesu wierzycieli ................................111
Rozdział IV
Uprawnienia wierzycieli realizowane zbiorowo  zgromadzenie
wierzycieli ..........................................................................................................115
1. Charakter prawny zgromadzenia wierzycieli w postępowaniu
naprawczym ..................................................................................................115
2. Uczestnicy zgromadzenia wierzycieli i jego zwołanie ...........................117
3. Przedmiot obrad zgromadzenia wierzycieli w postępowaniu
naprawczym ..................................................................................................122
4. Przebieg zgromadzenia wierzycieli w postępowaniu naprawczym....129
5. Głosowanie nad układem............................................................................131
6. Drugie i kolejne zgromadzenia wierzycieli ..............................................140
8
Spis treści
7. Charakter prawny uchwały zgromadzenia wierzycieli .........................144
8. Skutki prawne uchwał zgromadzenia wierzycieli ..................................146
8.1. Skutki przyjęcia układu przez zgromadzenie wierzycieli
w postępowaniu naprawczym i charakter prawny układu ...........146
8.2. Skutki nieprzyjęcia układu przez zgromadzenie wierzycieli
w postępowaniu naprawczym ............................................................148
9. Skutki prawne zatwierdzenia uchwały zgromadzenia wierzycieli
przez sÄ…d  wzmianka................................................................................150
Rozdział V
Uprawnienia indywidualne wierzycieli w postępowaniu
naprawczym .......................................................................................................153
1. Prawo złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ....................................153
2. Prawo do zabezpieczenia majątku przedsiębiorcy .................................155
3. Prawo do wszczęcia innego postępowania sądowego
i administracyjnego przeciwko przedsiębiorcy .......................................161
4. Prawo do udziału i głosowania na zgromadzeniu wierzycieli
postępowania naprawczego .......................................................................163
5. Prawo zgłaszania zmian do propozycji restrukturyzacji
zobowiązań ....................................................................................................165
6. Prawo do samodzielnego zgłaszania wierzytelności
w postępowaniu naprawczym ...................................................................166
7. Prawo do potrącenia wzajemnych wierzytelności..................................166
8. Prawo zaskarżenia ........................................................................................171
9. Prawo żądania ustanowienia nadzorcy sądowego na czas
wykonania układu ........................................................................................179
10. Prawo żądania wykonania układu ............................................................181
11. Prawo złożenia wniosku o uchylenie układu ..........................................183
12. Prawo do wytoczenia powództwa o ustalenie, że wierzytelność
wciągnięta na listę wierzytelności w postępowaniu naprawczym
nie jest objęta układem ................................................................................188
13. Prawo do żądania zmiany układu ze względu na nadzwyczajną
zmianę stosunków gospodarczych ............................................................190
9
Spis treści
Rozdział VI
Ograniczenia swobody dotyczÄ…ce indywidualnie wierzycieli
w postępowaniu naprawczym ........................................................................193
1. Obowiązek uprawdopodobnienia wierzytelności
przy zabezpieczeniu roszczeń ....................................................................193
2. Zakaz naliczania odsetek.............................................................................194
3. Zakaz przyjmowania spłaty długów oraz potrąceń wzajemnych
wierzytelności................................................................................................197
4. Zakaz wszczynania egzekucji i postępowań zabezpieczających..........199
5. Obowiązek przyjęcia spłaty wierzytelności w kształcie
określonym w układzie................................................................................204
Rozdział VII
Status prawny wierzycieli w szczególnych postępowaniach
naprawczych polskiej regulacji prawnej  wybrane zagadnienia ........206
1. Status prawny wierzyciela w bankowym postępowaniu
naprawczym ..................................................................................................207
2. Status prawny wierzyciela w postępowaniu naprawczym
zakładów ubezpieczeniowych....................................................................212
3. Status prawny wierzyciela w postępowaniu naprawczym
przedsiębiorstw państwowych...................................................................216
Rozdział VIII
Skutki prawne działania na szkodę wierzycieli na gruncie
przepisów prawa cywilnego i karnego .........................................................219
1. Skutki prawne czynności dokonanych z pokrzywdzeniem
wierzycieli postępowania naprawczego na gruncie prawa
cywilnego  wybrane zagadnienia ..........................................................219
2. Odpowiedzialność karna dłużnika i wierzyciela za działanie
na szkodÄ™ wierzyciela ..................................................................................223
2.1. Odpowiedzialność przewidziana w ustawie  Prawo
upadłościowe i naprawcze ...................................................................223
2.2. Odpowiedzialność dłużnika i wierzyciela przewidziana
w kodeksie karnym ...............................................................................228
10
Spis treści
Rozdział IX
Status prawny wierzyciela w postępowaniach sanacyjnych
ustawodawstw wybranych państw ...............................................................240
1. Status prawny wierzyciela w niemieckim prawie
o niewypłacalności .......................................................................................240
2. Status prawny wierzyciela we francuskim postępowaniu
kolektywnym.................................................................................................248
3. Status prawny wierzyciela w austriackim prawie układowym ............251
4. Status prawny wierzyciela w szwajcarskim postępowaniu
naprawczym ..................................................................................................253
5. Status prawny wierzyciela w angielskiej procedurze sanacyjnej.........255
6. Status prawny wierzyciela w amerykańskim postępowaniu
naprawczym ..................................................................................................258
7. Spostrzeżenia na tle prawnoporównawczym .........................................261
Rozdział X
Wierzyciel w postępowaniu naprawczym prawa europejskiego ............263
1. Zarys historii prac nad europejskim postępowaniem sanacyjnym .....263
2. Status prawny wierzyciela w postępowaniu sanacyjnym
uregulowanym w rozporzÄ…dzeniu Rady Unii Europejskiej
Nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. o postępowaniu w sprawach
niewypłacalności...........................................................................................265
3. Status prawny wierzyciela w postępowaniu sanacyjnym w prawie
modelowym o upadłości międzynarodowej............................................275
11
12
Wykaz skrótów
Akty prawne
k.c.  ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.  Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16,
poz. 93 z póz
n. zm.)
k.h.  rozporzÄ…dzenie Prezydenta RP z dnia 27 czerwca 1934 r.  Kodeks
handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 502 z póz
n. zm.)
k.k.  ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.  Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz.
553 z póz
n. zm.)
k.p.  ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U.
z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.)
k.p.c.  ustawa z dnia 17 listopada 1964 r.  Kodeks postępowania cy-
wilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z póz
n. zm.)
k.r.o.  ustawa z dnia 25 lutego 1964 r.  Kodeks rodzinny i opiekuńczy
(Dz. U. Nr 9, poz. 59 z póz
n. zm.)
k.s.h.  ustawa z dnia 15 września 2000 r.  Kodeks spółek handlowych
(Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z póz
n. zm.)
pr. bank.  ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.  Prawo bankowe (tekst. jedn.
Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z póz
n. zm.)
pr. gosp.  ustawa z dnia 2 lipca 2004 r.  Prawo o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 z póz
n. zm.)
pr. spółdz.  ustawa z dnia 16 września 1982 r.  Prawo spółdzielcze (tekst
jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 z póz
n. zm.)
pr. ubezp.  ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej
(Dz. U. Nr 124, poz. 1151 z póz
n. zm.)
pr. ukł.  rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 paz
dziernika
1934 r.  Prawo o postępowaniu układowem (Dz. U. Nr 93, poz. 836
z póz
n. zm.)
13
Wykaz skrótów
p.u.  rozporzÄ…dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 paz
dziernika
1934 r.  Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz.
512 z póz
n. zm.)
p.u.n.  ustawa z dnia 28 lutego 2003 r.  Prawo upadłościowe i naprawcze
(Dz. U. Nr 60, poz. 535 z póz
n. zm.)
pr. weksl.  ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r.  Prawo wekslowe (Dz. U.
Nr 37, poz. 282 z póz
n. zm.)
u.p.p.  ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych
(tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 z póz
n. zm.)
Czasopisma i publikatory
BGBl  Bundesgesetzblatt
Dz. U.  Dziennik Ustaw
Mon. Prawn.  Monitor Prawniczy
M. P.  Monitor Polski
OSN  Orzecznictwo Sądu Najwyższego
OSNAP, OSNAPiUS  Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna oraz
Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
OSNCP  Orzecznictwo SÄ…du Najwyższego. Izba Cywilna, Pracy i Ubez­
pieczeń Społecznych
OSNC, OSNIC  Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna
OSNKW  Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa
OTK  Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
OSP  Orzecznictwo Sądów Polskich
PB  Prawo Bankowe
PL  PrzeglÄ…d Legislacyjny
PiP  Państwo i Prawo
Prok. i Pr.  Prokuratura i Prawo
PS  PrzeglÄ…d SÄ…dowy
PUG  PrzeglÄ…d Ustawodawstwa Gospodarczego
RPEiS  Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
RPr.  Radca Prawny
SP  Studia Prawnicze
ZNWSP  Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej
14
Wykaz skrótów
Inne
KRS  Krajowy Rejestr SÄ…dowy
NSA  Naczelny SÄ…d Administracyjny
SN  Sąd Najwyższy
tekst jedn.  tekst jednolity
UE  Unia Europejska
15
16
Uwagi wprowadzajÄ…ce
W ostatnich latach zauważamy rozwój gospodarki wolnorynkowej opar­
tej na zasadach wolnej konkurencji oraz swobody podejmowania działalności
gospodarczej gwarantowanej KonstytucjÄ… Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r.1, ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej2. Ów rozwój stwarza jednak niebezpieczeństwo w zakresie
interesów wierzycieli  kontrahentów przedsiębiorcy, który  poprzez
często nieprzemyślane i chybione działania gospodarcze  popada w stan
zagrożenia niewypłacalnością. Zdarza się także, że zachowanie przedsiębior-
cy jest zamierzone  swoim działaniem zmierza on do ogłoszenia upadłości,
czym celowo działa na szkodę swoich wierzycieli.
Dotychczas obowiązująca regulacja prawna, a więc przepisy rozporzą-
dzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 paz
dziernika 1934 r.  Prawo
upadłościowe3 oraz rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24
paz
dziernika 1934 r.  Prawo o postępowaniu układowem4, mimo wielo-
krotnych nowelizacji, nie spełniła oczekiwań gospodarki wolnorynkowej, bo-
wiem sprzyjała owym nieuczciwym przedsiębiorcom. Jak czytamy w uzasad-
nieniu projektu prawa upadłościowego i naprawczego5, rozwiązania prawne
funkcjonujące na gruncie p.u. oraz pr. ukł. powodowały, że to wierzyciele
ponosili negatywne konsekwencje niewypłacalności dłużnika, zaś liczba
spraw upadłościowych i układowych w ostatnich latach znacznie wzrosła.
Na ten temat obszerne uwagi przytoczyła D. Appenzeller, która  powołując
się na dane Ministerstwa Sprawiedliwości  wskazała, że udział spraw ukła-
dowych w ogólnej liczbie zgłaszanych spraw upadłościowych i układowych
1
Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze sprost.
2
Dz. U. Nr 173, poz. 1807.
3
Tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 z póz
n. zm.
4
Dz. U. Nr 93, poz. 836 z póz
n. zm. W dalszej części pracy tytuł ustawy będzie powoływany w brzmie-
niu współczesnym.
5
www.orka.sejm.gov.pl
17
Uwagi wprowadzajÄ…ce
w 1990 r. wynosił zaledwie 1,34%, gdy tymczasem w 1996 r.  już 12,16%.
Jeśli dodać przy tym, że natężenie upadłości w Polsce w przeliczeniu na
10.000 zarejestrowanych przedsiębiorstw w 1990 r. wynosiło 1,26, a w 1996 r.
11,24 (współczynnik natężenia wykazuje przy tym duże wahania w poszcze-
gólnych latach, np. w 1993 r. wynosił aż 26,31), to należy dojść do wniosku,
że liczba postępowań układowych na gruncie pr. ukł.  mimo regulacji
niespełniającej oczekiwań wierzycieli  była znaczna6.
Zasadniczym założeniem ustawy z dnia 28 lutego 2003 r.  Prawo
upadłościowe i naprawcze7 jest próba zmiany tej sytuacji i chęć zapewnienia
wierzycielom jak najbardziej efektywnego zaspokojenia ich wierzytelności
poprzez wprowadzenie nowych, reformatorskich rozwiązań, jak również
poprzez pozostawienie tych spośród dotychczas obowiązujących, które
znajdujÄ… zastosowanie i aprobatÄ™ w praktyce gospodarczej. JednÄ… z takich
instytucji jest postępowanie naprawcze.
Postępowanie naprawcze ma stanowić nie tylko realną metodę sanacji
przedsiębiorstw, lecz także spełniać oczekiwania polityki społecznej w za-
kresie przeciwdziałania bezrobociu i utrzymania miejsc pracy. Słusznie też
zauważa W. Michalewicz, że uchronienie przedsiębiorcy przed likwidacją
stwarza wierzycielom, których z dłużnikiem łączą wieloletnie umowy ko-
operacyjne, możliwość pozyskania w nim w przyszłości stałego partnera
gospodarczego8.
To jednak nie wszystko. Ze smutkiem trzeba stwierdzić, że w dobie swo-
istej degradacji znaczenia norm etycznych oraz upadku dobrych obyczajów
kupieckich, potrzeba nowej regulacji prawnej opartej przede wszystkim na
literze prawa, a nie zaufaniu kupieckim, była niezwykle potrzebna. Ustawo-
dawca zdecydował się więc przeciwstawić nierzetelnym dłużnikom, których
działania oparte były  jak słusznie zauważył D. Czajka   na swoistym
chciejstwie, niewiedzy i arogancji prawnej 9. Zdecydował się również na pro-
mowanie postawy dłużnika uczciwego i rzetelnego. Taka koncepcja została
zapoczątkowana już ustawą z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze
6
D. Appenzeller, Makro- i mikroekonomiczne przyczyny upadłości przedsiębiorstw w Polsce, RPEiS 1998,
z. 3 4, s. 333 i n. W tym przedmiocie por. także uwagi W. Michalewicza, Postępowanie układowe, RPr.
1994, nr 4, s. 12 i n. W materii statystyk zob. natomiast uwagi J. Jamiołkowskiego, Postępowanie
upadłościowe w świetle danych statystycznych dla województwa bydgoskiego w latach 1991 1997, ZNWSP
w Bydgoszczy. Adm. Publ. 2000, z. 2, s. 163 i n.
7
Dz. U. Nr 60, poz. 535 z póz
n. zm.
8
W. Michalewicz, Prawne metody sanacji podmiotów gospodarczych, Mon. Prawn. 1994, nr 6, s. 168.
9
D. Czajka, Bankructwa po polsku, Przegląd Upadłościowy 1993, nr 1, s. 4 i n. (część 1), 1993, nr 2, s. 4
i n. (część 2) oraz 1993, nr 4 5, s. 3 i n. (część 3).
18
Uwagi wprowadzajÄ…ce
Sądowym10, na mocy której ustanowiono rejestr dłużników niewypłacal-
nych, a także wprowadzeniem przestępstwa pozornego bankructwa oraz
dowolnego zaspokajania wierzycieli w kodeksie karnym z dnia 6 czerwca
1997 r.11 i szeregu innych regulacji prawnych12. Tylko bowiem takie przy-
mioty, po przełożeniu na literę prawa, warunkują wszczęcie postępowania
naprawczego  podobnie jak niegdyś postępowania układowego z 1934 r.
W ten sposób ustawodawca polski zamknął także pewien etap transformacji
prawa handlowego i gospodarczego, który  wobec oczekiwań Unii Euro-
pejskiej w przededniu akcesji Rzeczypospolitej Polskiej  wymagał pilnego
ukończenia13.
Niebagatelne miejsce w problematyce prawa i postępowania napraw-
czego zajmuje wierzyciel: mimo że zainicjowanie postępowania nie leży
w jego gestii, ma on istotny wpływ na przyjęcie lub odrzucenie układu
zaproponowanego przez przedsiębiorcę, jak również na jego ostateczny
kształt. Status prawny wierzyciela w nowej regulacji prawnej odbiega nieco
od statusu ukształtowanego na tle dotychczasowych przepisów regulujących
postępowanie układowe. Należy podkreślić, że ustawa przyznaje szczególne
uprawnienia wierzycielom w postępowaniu naprawczym. Bez ich czynnego
udziału do uzdrowienia przedsiębiorstwa dojść bowiem nie może, zatem
decyzje przez nich podejmowane kreują niejako sytuację zagrożonego nie-
wypłacalnością dłużnika poprzez przyjęcie lub odrzucenie zaproponowa-
nego przezeń układu. Ich decyzja w tym zakresie jest ostateczna i wiążąca:
żaden organ postępowania nie może bowiem wpłynąć na jej zmianę. Sąd
jest uprawniony jedynie  gdy zaistnieją określone przesłanki  odmówić
zatwierdzenia zawartego układu, bądz
uchylić go.
Doniosłość wszelkich decyzji podejmowanych przez wierzycieli winna
skłaniać ich do głębokiej refleksji nad ich ostatecznym kształtem. Dlatego tak
ważne jest, aby wierzyciele znali nie tylko swoje uprawnienia i obowiązki
wynikające z ustawy, lecz by mieli świadomość konsekwencji prawnych
swoich rozstrzygnięć, zwłaszcza w tym dalekosiężnym rozmiarze. Katalog
wszystkich kompetencji, które im przysługują oraz obciążeń, opartych na
10
Tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209 z póz
n. zm.
11
Dz. U. Nr 88, poz. 553 z póz
n. zm.
12
Zob. J. Jacyszyn, Uwagi wokół rejestrów nieuczciwych upadłych dłużników, Rejent 1998, nr 6, s. 171 i n.
oraz J. Skorupka, Przestępstwo udaremniania egzekucji oraz udaremniania lub uszczuplania zaspokojenia
wierzycieli, PS 2001, nr 11 12, s. 176 i n.
13
O tych problemach szerzej M. Tarska, Problemy polskiego prawa handlowego okresu transformacji, SP
1999, nr 3, s. 57 i n.
19
Uwagi wprowadzajÄ…ce
regulacji ustawowej, składa się zaś na problematykę statusu prawnego wie-
rzyciela w postępowaniu naprawczym.
Dla oddania pełni tego zagadnienia autorka posługiwać się będzie ter-
minem  status prawny wierzyciela w postępowaniu naprawczym . Niemniej,
ze względów stylistycznych, pojęcie  postępowanie naprawcze występuje
w niniejszym opracowaniu zamiennie z pojęciem  postępowania sanacyj-
nego ,  sanacji ,  postępowania restrukturyzacyjnego ,  restrukturyzacji .
Jest to swego rodzaju uproszczenie, bowiem chodzi o jego status prawny
w kształcie nadanym przez ustawę  Prawo upadłościowe i naprawcze.
Uwzględnić tu zatem należy zarówno elementy prawa materialnego, jak
i procesowego, które współtworzą całokształt regulacji sytuacji prawnej wie-
rzyciela w tym postępowaniu. Naprawa przedsiębiorstwa jest swoistym ce-
lem prawa i należy ją niewątpliwie odróżniać od postępowania naprawczego,
które reguluje sposób przeprowadzenia owej naprawy i polega na podejmo-
waniu czynności procesowych przez uczestników tego postępowania, któ-
rego zasadniczym celem jest mimo wszystko ochrona interesów wierzycieli
i zaspokojenie ich roszczeń14. Wskazanie na postępowanie naprawcze ma
podkreślać, że chodzi jedynie o przepisy dotyczące prawa i postępowania
naprawczego z pominięciem postępowania upadłościowego. Oczywiście
pewnych kwestii obejmujÄ…cych problematykÄ™ omawianego zagadnienia
nie sposób omówić bez odniesienia się do postępowania upadłościowego,
lecz odniesienia te stanowić będą jedynie tło porównawcze dla rozważań
w materii zasadniczej. Stąd  pragnąc zacieśnić niejako krąg swych rozwa-
żań  z przyczyn czysto technicznych autorka używa skrótu myślowego:
status prawny wierzyciela w postępowaniu naprawczym. Warto pamiętać,
że również pojęcie statusu prawnego wierzyciela w postępowaniu napraw-
czym używane będzie w niniejszym opracowaniu zamiennie z pojęciami
 pozycja ,  sytuacja . Należy jednak podkreślić, że chodzi tu o ujęcie cha-
rakteru prawnego instytucji, a używanie pojęć zamiennych  mimo różnic
znaczeniowych  jest konieczne ze względów stylistycznych.
Należy przy tym stwierdzić, że niniejsze opracowanie dotyczy statusu
prawnego wierzyciela postępowania naprawczego w znaczeniu ścisłym,
a więc wyłącznie w procedurze naprawczej, abstrahując od regulacji praw-
nych związanych z układem w postępowaniu upadłościowym. W niektó-
rych aspektach konieczne będzie wprawdzie odwołanie się także do pozycji
14
Na tle p.u. w zakresie problemów znaczeniowych instytucji prawnych zob. J. Sobkowski, Istota
i znaczenie upadłości w polskim systemie prawnym, RPEiS 1974, nr 3, s. 243 i n.
20
Uwagi wprowadzajÄ…ce
prawnej wierzycieli w postępowaniu upadłościowym (zwłaszcza w wypadku
układu restrukturyzacyjnego uregulowanego w tymże postępowaniu), lecz
okoliczności te będą miały charakter jedynie porównawczy, bowiem cało-
ściowe opracowanie tej problematyki wykraczałoby poza zakres przedmiotu
badawczego tej pracy.
Celem dogmatycznym niniejszego opracowania jest próba usystema-
tyzowania poszczególnych praw i obowiązków wierzycieli w postępowaniu
naprawczym, bowiem właśnie one składają się na całokształt pojęcia ich sta-
tusu prawnego w tym postępowaniu. Zasadniczą tezą jest zaś stwierdzenie,
że rozwiązania przyjęte przez polskiego ustawodawcę w nowej regulacji
prawnej w zakresie owego statusu są prawidłowe i odpowiadają potrze-
bom obrotu gospodarczego, przede wszystkim z punktu widzenia ochrony
interesów wierzycieli wraz z silnym akcentem socjalnym, który odgrywa tu
znaczenie zasadnicze. Teza ta zostanie wykazana przede wszystkim dzięki
scharakteryzowaniu podstawowych pojęć, przedstawieniu poszczególnych
praw i obowiązków wierzycieli przysługujących im indywidualnie lub gru-
powo, a także wykazaniu różnic między regulacją obowiązującą a regulacją
poprzednią. Celowe jest również wskazanie innych aktów prawnych, które
mają istotne znaczenie dla określenia statusu prawnego wierzycieli postę-
powania naprawczego. Analiza ta zostanie przeprowadzona porównawczo
z regulacją prawną obowiązującą w tym zakresie w innych, przykładowo
wybranych państwach europejskich, jak również w ustawodawstwie Sta-
nów Zjednoczonych Ameryki Północnej. W ocenie autorki niebagatelny był
bowiem wpływ rozwiązań prawnych obowiązujących w innych ustawo-
dawstwach na proces kształtowania w prawie polskim statusu prawnego
wierzycieli w postępowaniu sanacyjnym.
Równie istotne dla ostatecznej formuły sytuacji prawnej wierzyciela
w polskim postępowaniu naprawczym było ukształtowanie procedur na-
prawczych na arenie prawa międzynarodowego, a zwłaszcza europejskiego.
Stąd również i te procedury zostaną przybliżone w niniejszym opracowa-
niu.
Nieocenioną pomoc w badaniach nad wyżej wymienionymi zagad-
nieniami stanowiła niezwykle bogata literatura okresu międzywojennego
w dziedzinie prawa upadłościowego, jak i postępowania układowego,
w szczególności prace: M. Allerhanda, Prawo upadłościowe. Prawo układowe.
Komentarz, Bielsko Biała 1998 (reprint); J. Korzonka, Prawo upadłościowe i pra-
wo o postępowaniu układowem. Komentarz. Wrocław 1992 (reprint); S. Arnolda,
Prawo o postępowaniu układowem wraz z przepisami związkowemi z uwzględnie-
21
Uwagi wprowadzajÄ…ce
niem motywów komisji kodyfikacyjnej, Kraków 1936; O. Bubera, Polskie prawo
upadłościowe, Warszawa 1936; D. Altmana, Prawo upadłościowe. Komentarz,
Warszawa 1936; W. Gawlasa i W. Jonsika, Prawo upadłościowe i prawo o po-
stępowaniu układowem. Komentarz, Poznań bez daty wydania; G. Lautera,
Prawo upadłościowe i prawo o postępowaniu układowem. Komentarz, Warszawa
1935; E. Steina, A. Thalera i D. Bulwy, Prawo upadłościowe i prawo układowe
z objaśnieniami, Kraków 1935; K. Wellisch, Polskie prawo o postępowaniu układo-
wem, Warszawa 1934; Ś. Baudouin de Courtenay, Prawo o postępowaniu ukła-
dowem. Komentarz do nowych ogólnopolskich przepisów o zapobieganiu upadłości,
Warszawa 1935, oraz powojenne: S. Gurgula, Prawo upadłościowe i układowe.
Komentarz, Warszawa 2002; F. Zedlera, Prawo upadłościowe i układowe, Toruń
1999; Z. Świebody, Komentarz do prawa upadłościowego i prawa o postępowaniu
układowym, Warszawa 1996; K. Piaseckiego, Prawo upadłościowe. Prawo o postę-
powaniu układowym. Komentarz, Bydgoszcz Warszawa 1999; D. Czajki, Układ
w prawie układowym, Warszawa 2002; P. Pogonowskiego, Organy postępowania
upadłościowego, Warszawa 2001.
Na gruncie obecnie obowiÄ…zujÄ…cej ustawy nieocenione pozostajÄ… uwa-
gi: A. Jakubeckiego i F. Zedlera, Prawo upadłościowe i naprawcze, Komentarz,
Kraków 2003 oraz Z. Świebody, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz,
Warszawa 2003; A. Witosza, Prawo upadłościowe i naprawcze. Zwięzły komen-
tarz, Bydgoszcz Katowice 2003; I. Gil i P. Gila, Wprowadzenie do nowego Prawa
upadłościowego i naprawczego, Bielsko Biała 2003; D. Zienkiewicz, J. Minku-
sa, A. Świderka, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2004;
R. Pabisa, Prawo upadłościowe i naprawcze, Warszawa 2004; I. Dukiela, J. Pałysa,
Postępowanie naprawcze w razie zagrożenia upadłością. Komentarz, Warszawa 2004;
D. Czajki, Postępowanie naprawcze, Warszawa 2004; K. Piaseckiego, Ustawa
prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2004; F. Zedlera, Pra-
wo upadłościowe i naprawcze w zarysie, Kraków 2004; T. Hutora, Nowe Prawo
upadłościowe i naprawcze  poradnik praktyczny dla wierzycieli z wzorami pism
procesowych, Gdańsk 2004; K. Flaga Gieruszuńskiej, Prawo upadłościowe i na-
prawcze, Warszawa 2004 i S. Gurgula, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komen-
tarz, Warszawa 2004.
Uznając powagę wszystkich wskazanych opracowań, salvo errore cal-
culi, autorka podejmie jednak polemikę z niektórymi wyrażonymi w nich
poglądami, celem jak najbardziej kompleksowego przybliżenia problematyki
statusu prawnego wierzycieli w polskim postępowaniu naprawczym.
Kilka uwag należy w tym miejscu poświęcić także samej nazwie ustawy:
Prawo upadłościowe i naprawcze. W ustawodawstwach wielu państw na
22
Uwagi wprowadzajÄ…ce
określenie procedury mającej na celu uzdrowienie przedsiębiorstwa zagro-
żonego niewypłacalnością, używa się różnych pojęć, np. we Francji sanacja
nazywana jest postępowaniem restrukturyzacyjnym lub kolektywnym (Le
redressement judiciare), w Wielkiej Brytanii insolwencjÄ… (insolvency), w Austrii
postępowaniem układowym (Ausgleichordung). Niektóre legislacje posłu-
gują się pojęciem zbiorczym, odnoszącym się zarówno do postępowania
upadłościowego, jak również do procedury naprawczej, czego przykładem
może być niemieckie prawo o niewypłacalności (Insolvenzordung). Właśnie
na tle niemieckiej ustawy zrodził się problem tłumaczenia znaczenia terminu
Insolvenzordung, jak też nazewnictwa polskiego postępowania sanacyjnego15.
Ostatecznie, jak czytamy w uzasadnieniu projektu prawa upadłościowego
i naprawczego, podjęto decyzję o pozostawieniu polskiej terminologii praw-
niczej, gdyż rolę tradycji w stosowaniu prawa trudno przecenić16. Odrzucono
zatem koncepcję nazwy prawa  insolwencyjnego , bowiem nie występuje
ona w terminologii prawniczej języka polskiego. Odrzucono też koncepcję
zatytułowania nowej ustawy prawem o niewypłacalności, przede wszystkim
dlatego, że polskie prawo  inaczej niż prawo niemieckie  osobno reguluje
postępowanie upadłościowe, a osobno postępowanie sanacyjne, mimo że
obydwa są zawarte w jednym akcie prawnym. Termin  niewypłacalność
obejmuje zaś całość tych regulacji17.
Takie rozwiązanie wydaje się ze wszech miar słuszne, bowiem pozostaje
w zgodzie z ogólnymi zasadami techniki prawodawczej  ż 8 rozporzą-
dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r.  Ogólne zasady
techniki prawodawczej18. Ponadto jest to przejaw adekwatności nazwy prawa
do jego treści19.
Analiza prezentowanej tematyki została zasadniczo oparta na metodzie
dogmatycznej (językowej), która polega na scharakteryzowaniu pojęć funk-
cjonujących w obrocie prawnym a dotyczących wierzyciela w postępowaniu
naprawczym. Autorka  za pomocą tej właśnie metody  podejmie próbę
sklasyfikowania, a także przybliżenia praw i obowiązków wierzycieli przy-
15
F. Zedler, Prawo upadłościowe i układowe, Toruń 1999, s. 37; tegoż, Prawo upadłościowe i naprawcze.
Wprowadzenie, Kraków 2003, s. 21 i n.; J. Brol, Niemieckie prawo insolwencyjne, Warszawa 1996, s. 7 i n.
16
Www.orka.sejm.gov.pl. Tak też F. Zedler, Prawo upadłościowe i naprawcze w zarysie, Kraków 2004,
s. 26.
17
Por. uwagi F. Zedlera, Prawo upadłościowe i układowe..., s. 22.
18
Dz. U. Nr 100, poz. 908 z póz
n. zm. Zob. także M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wska-
zówki, Warszawa 2002, s. 179 i n.
19
Tak też F. Zedler, Prawo upadłościowe i układowe..., s. 22.
23
Uwagi wprowadzajÄ…ce
sługujących im w postępowaniu naprawczym. Wreszcie  podjęta zostanie
próba porównania tych praw i obowiązków z ustawodawstwami innych
krajów oraz oceny polskiej regulacji prawnej w tym zakresie  tu zostanie
zastosowana także metoda prawnoporównawcza.
Autorka nie odcina się przy tym zupełnie od metody historyczno praw-
nej. Będzie ona miała jednak w niniejszym opracowaniu rolę drugorzędną,
bowiem to właśnie metoda dogmatyczna i prawnoporównawcza w sposób
najpełniejszy pozwoli przybliżyć przedstawianą problematykę.
Na zakończenie krótkiego wstępu autorka pragnie złożyć podziękowa-
nia swojemu promotorowi, panu prof. dr. hab. Henrykowi Ciochowi, który
wskazał na wiele aspektów rozważanych problemów, dzięki któremu praca
nabrała ostatecznego kształtu, który wreszcie w niemałym stopniu przy-
czynił się do rozpoczęcia i kontynuowania pracy naukowej przez autorkę
niniejszej pracy.
Wyrazy wdzięczności kierowane są także pod adresem recenzentów
pracy: pana dr. hab. Piotra Pogonowskiego oraz pana prof. dr. hab. Adama
Jedlińskiego za ich cenne i rzeczowe uwagi, które były niezmiernie pomocne
przy analizie problematyki przedmiotowej rozprawy.
24
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiÄ…zki audio,
e-booki .