1

Anyż

Anyżek

Pimpinella anisum L. — Biedrzeniec anyż (rodz. Umbelliferae)

Pochodzi z Egiptu i Azji Mniejszej. Znany w Europie od IX wieku, kiedy rozpoczęto
uprawiaċ go w ogrodach królewskich Karola Wielkiego. W XII i XIII wieku
rozpowszechniony przez Arabów na półwyspie Pirenejskim i w Tunisie.

W zielniku Syreniusza jest również wzmianka o anyżu, że: „tu u nas w rozkoszniejszych
ogrodach poczynają go rozmnażaċ”.

Roślina roczna dochodząca do 50 cm wysokości. Zakwita w lipcu, kwiaty ma białe, drobne,
zebrane w baldachy (kiście). W sierpniu zawiązują się owoce z wyglądu podobne do owoców
pietruszki, barwy zielonoszarej. Mają smak słodki, lekko szczypiący, wydzielają przyjemny
zapach, pochodzący od zawartych w nich olejków lotnych. Uprawiany w krajach

2

śródziemnomorskich, w Europie Środkowej. Japonii i Ameryce Środkowej. W Polsce w
dzielnicach południowych i południowo–wschodnich. Wymaga miejsca ciepłego, osłoniętego
od wiatru, gleby żyznej, pulchnej. Rozmnaża się z nasion w kwietniu. Dojrzałe owoce mają
ciemnoszarą barwę. Zbioru dokonuje się rano. gdy rośliny pokryte są jeszcze rosa. Zżęte
(najlepiej sierpem) rośliny wiąże się w snopki i wiesza na strychu. Po wysuszeniu snopki
młóci się, a nasiona po oczyszczeniu rozsypuje się cienką warstwą i dosusza w miejscach
przewiewnych i suchych, często przesypując (łatwo zaparzają się i pleśnieją). Surowiec
przechowywaċ najlepiej w papierowych torbach, w suchych miejscach.

Właściwości lecznicze

W starożytności zalecany przez Pliniusza Starszego jako środek ułatwiający zasypianie i
sprzyjający młodemu wyglądowi twarzy.

Surowcem leczniczym są owoce (Fructus Anisi).

Skład chemiczny i działanie. Owoce anyżu zawierają olejek lotny, którego głównym
składnikiem jest anetol, działający wykrztuśnie. wiatropędnie i rozkurczające. Zastosowanie.
Stosowany jest jako łagodny lek wykrztuśny w chorobach dróg oddechowych (przewlekłe
nieżyty oskrzeli i gardła, suchy kaszel, astma), w zaburzeniach trawienia przy zaparciach
objawiających się bólami brzucha i wzdęciach, szczególnie u dzieci jako środek wiatropędny.
Jest również środkiem mlekopędnym – pobudza wydzielanie mleka u karmiących matek.
Używany byċ może w bólach migrenowych.

Postacie leku

Napar.

Łyżkę stołowa dobrze wysuszonych sproszkowanych nasion anyżu zalaċ szklanka wrzątku i
trzymaċ pod przykryciem około 15 minut. Odcedziċ. Piċ 2 3 razy dziennie po pól szklanki
naparu. Przeciw kolkom u dzieci można przygotowaċ napar z owoców w mleku, podając
łyżeczkami kilka razy dziennie.

Powidła.

l/2 łyżki wysuszonych i dobrze sproszkowanych nasion anyżku zmieszaċ z miodem lub
syropem, zażywaċ 2 razy dziennie po łyżce.

Poza zastosowaniem leczniczym anyż używany jest jako przyprawa ilu wyrobów
cukierniczych i alkoholowych (por. s. 190). Słoma anyżowa dodawana do paszy bydła ma
działanie mlekopędne.

* * *

Jest również anyż rośliną pszczół.