Biedrzyniec anyż

12a] Biedrzeniec anyż- Pimpinella anisum

Działa wykrztuśnie. Ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów zwłaszcza u niemowląt, małych dzieci i osób starszych. Zwiększa łaknienie.

U matek karmiących pobudza laktację.

Napar- 2 łyżki owoców zalać 1 szkl wrzątku, przykryć i ogrzewać na parze przez 0,5 godz, przecedzić. Dorośli 2-3 łyżki 3-5 razy dziennie na 1 godz przed jedzeniem w zaburzeniach trawienia. Dzieci 1 łyżeczkę.

Syrop na przeziębienie, szczególnie dobry dla dzieci

Wziąć równe ilości wagowe ziół:* Korzeń prawoślazu * Owoc anyżku * Owoc kopru włoskiego

Zmieszać, sporządzić odwar (zalać wodą letnią albo o temperaturze pokojowej, podgrzać do wrzenia i utrzymywać wrzenie ok. 5 min, odstawić do ochłodzenia, przecedzić), posłodzić miodem - może być też sok malinowy.

Podawać kilka razy dzienne po jedzeniu, albo między posiłkami, ilość zależna od wieku dziecka.

Uwaga: Olejek anyżowy drażni błonę śluzową przewodu pokarmowego.

12b] Biedrzeniec anyż

Inne nazwy: anyż, anyżek, hamyz. Surowcami leczniczymi są owoce. Zawierają one olejek eteryczny, a w nim cenny składnik antenol i terpeny; poza tym tłuszcze, węglowodany, białka, śluzy, cholinę i cukry.

Anyż od niepamiętnych czasów cenili Arabowie i Izraelici, a potem Grecy i Rzymianie. Znany był także w Chinach i Indiach. Traktowano go m.in. jako antidotum na wszelkie trucizny.

U nas uprawiany był od średniowiecza. Uważano wówczas, że daje radość i zwiększa apetyt.

Znano jego działanie wiatropędne, a głównie mlekopędne.

W medycynie ludowej używano anyżu na dolegliwości żołądkowe, głównie przeciw wzdęciom.

Uważano go także za środek obniżający temperaturę, moczopędny i wykrztuśny, stosowany nawet przy astmie. Wraz z sadłem i ciemiężycą białą był składnikiem maści na wszy i gnidy.

Olejku anyżowego używano do nacierania ciała dla odpędzenia komarów i innych natrętnych owadów.

Napar: 1 łyżkę owoców zalać 1 szkl wrzątku, parzyć 10-15min. Pić ciepły przed jedzeniem 4 razy dziennie po 1/4 szkl; 2-3 łyżki albo po 1 łyżeczce- w zależności od wieku dziecka.

Napar można osłodzić miodem naturalnym pszczelim.

Zamiast naparu można użyć 2-3 kropelek olejku anyżkowego rozpuszczonego w mleku, wodzie lub podanego na kostce cukru. Te same postaci leku stosuje się przy bólach żołądka wywołanego rozdęciem lub jako środek mlekopędny.

Zewnętrznie olejek działa odkażająco na skórę i tępi jej pasożyty.

Anyż jest to lek wykrztuśny, silnie odflegmiający, pobudzający czynności gruzłów, szczególnie mlecznych. Stosowany także w zaburzeniach przewodu pokarmowego.

Używany jest przy przeziębieniach i silnym kaszlu, w zaburzeniach żołądkowych, przy wzdęciach oraz jako środek mlekopędny u matek karmiących.

Bywa stosowany w połączeniu z innymi ziołami np. z koprem włoskim, tymiankiem, mydlnicą.

Uwaga: Niewskazane jest stosowanie olejku eterycznego przy ostrym nieżycie żołądka.

12c] Biedrzeniec anyż

Działanie: wykrztuśne, przy nieżytach oskrzeli, kaszlu, zapaleniu migdałków, utracie głosu i chrypkach. Ma lekkie działanie dezynfekujące.

Napary z owoców poprawiają trawienie. Zaleca się je karmiącym matkom, gdyż pobudzają laktację.

Przynoszą dużą ulgę przy skurczach żołądka i jelit.

Anyż stosuje się również [głównie] w postaci odwaru [1 łyżeczka owoców na 1 szkl wrzątku]; dla dorosłych - 3 razy dziennie po 1/2 szkl; dla dzieci- kilka razy dziennie po 1 łyżeczce.

Jako przyprawa kuchenna anyż bywa dodatkiem do pierników, posypuje się nim chleb i bułki, a także przyrządza wódkę anyżówkę.

12d] Biedrzeniec anyż

Działanie: przeciwbakteryjne, rozkurczowe, aromatyczne, wiatropędne, wykrztuśne, mlekopędne.

Olejki eteryczne pochodzące z nasion anyżu są czynnym składnikiem, który łagodzi bóle skurczowe, kolkę jelitową i zmniejsza wydalanie gazów.

Wykazują one również działanie rozkurczowe i wykrztuśne.

Anyż stosuje się w zapaleniu oskrzeli i tchawicy z towarzyszącym, utrzymującym się, drażniącym, suchym kaszlu, a także w krztuścu.

Zewnętrznie w postaci maści znajduje zastosowanie w leczeniu świerzbu.

Sam olejek może zwalczać wszy.

Anyż pobudza laktację u kobiet karmiących; ułatwia też poród.

W kolce jelitowej wywołanej gazami należy zmieszać równe części anyżu z kminkiem i koprem włoskim.

W zapaleniu oskrzeli anyż łączy się z podbiałem i szantą.

Napar: 1-2 łyżeczki pokruszonych nasion zalać 1 szkl wrzątku i trzymać pod przykryciem 5-10min.

Pic po 1 szkl 3 razy dziennie. W przypadku wzdęć napar pić powoli przed posiłkiem.

12e] Biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum)

Pochodzi z Egiptu i Azji Mniejszej, w Polsce uprawiany.

Surowcem leczniczym i spożywczym - przyprawą - jest owoc anyżu Fructus anisi oraz olejek eteryczny z nasion Oleum anisi.

Surowiec zawiera olejek eteryczny (głównie anetol), lipidy, węglowodany, białka, cukry, leukoantocyjany, aldehyd, keton, kwas anyżowy, triterpenoidy, sole mineralne.

Działanie leku: wykrztuśne, moczopędne, pobudzające trawienie, mlekopędne, rozkurczowe, wiatropędne, bakteriobójcze.

Znosi nadmierną fermentację i wzdęcia, usuwa zaparcia.

Pomaga w nieżytach gardła i oskrzeli, w suchym kaszlu ułatwia odkrztuszanie.

Uwaga: Nie należy przekraczać ustalonych dawek olejku z uwagi na ewentualność działania

ubocznego: podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego, rozszerzenia naczyń włosowatych, odurzenie, drgawki, przekrwienie mózgu, płuc, nerek.

Surowiec w mieszankach ziołowych (napary, syropy) podawany w zalecanych dawkach nie powoduje

działań ubocznych. Anyżek może być wykorzystywany w przemyśle cukierniczym i piekarniczym

12f] Biedrzeniec anyż

Surowiec stanowią owoce biedrzeńca zebrane w okresie dojrzewania, wysuszone i zawierające nie niej niż 2% olejku.

Głównymi składnikami olejku jest trans anetol (ok 85%), występują także w małych ilościach aldehyd anyżowy i dwuanetol. Oprócz olejku surowiec zawiera leukoantycjanidyny, tłuszcz i białka.

Surowiec pobudza wydzielanie błon śluzowych w gardle, krtani i tchawicy, pobudza również ruch

nabłonka rzęskowego. Powoduje to pobudzenie odruchu wykrztuśnego.

Wyciągi z surowca pobudzają czynność wydzielniczą w przewodzie pokarmowym i dodatkowo zmniejszają napięcie mięśni gładkich jelit. To działanie rozkurczające powoduje, że owoce anyżu są stosowane jako środek wiatropędny.

Wyciągi z surowca wzmacniają laktację i nadają mleku właściwości wiatropędne.

Sam olejek działa odkażająco na skórę.

Roślina pochodzi z Egiptu i Azji mniejszej. Rośnie również na terenie Polski. Surowiec pochodzi z upraw.

Surowiec posiada swoisty anetolowy zapach, łatwo wyczuwalny po roztarciu. Smak słodkawo korzenny, charakterystyczny.

12g] Anyż biedrzeniec Pimpinella anisum

Anyż jest popularnym ziołem znanym już od czasów starożytnych systemów medycznych: chińskiego i indiańskiego. Wyodrębniono wiele gatunków anyżu, jednak najbardziej popularny jest gatunek wywodzący się z Hiszpanii..

Zioło anyżu to sposób na pozbycie się tłustej skóry, jest stosowane w celu poprawienia pamięci, łagodzi męczące kaszle, pomaga w produkcji mleka u matek karmiących, działa jako naturalny związek zobojętniający kwasy w niestrawności czy w czasie zgagi.

Wszystkie te zalety anyżu mogą być spełnione w bardzo prosty sposób. Wystarczy zagotować około 1 l wody, następnie dodać 7 łyżeczek zioła do gotującej się wody, zmniejszyć ogień i gotować na wolnym

ogniu do odparowania połowy wywaru. Przecedzić, i do ciepłego jeszcze wywaru dodać 4 łyżeczki miodu i gliceryny.

Brać 2 łyżeczki syropu co kilka godzin w celu złagodzenia kaszlu, lub 2 łyżki trzy razy dziennie na poprawienie pamięci. Jeśli anyż jest używany w postaci herbatki ziołowej wystarczy wypić 2 szklanki raz lub dwa razy dziennie na problemy skórne, produkcję mleka lub w celu złagodzenia dolegliwości żołądkowych.

Anyż był uprawiany w starożytnym Egipcie około 4000 lat temu.

Medyczne teksty podają, że nasiona anyżu były używane jako środek moczopędny, do leczenia problemów

z trawieniem, oraz do łagodzenia bólów zęba.

Ziele anyżu było również bardzo dobrze znane starożytnym Grekom. Dioscorides (1 wiek AD) pisał, że

anyż "ogrzewa, osusza, rozkłada; ułatwia oddychanie, łagodzi ból, prowokuje oddawanie moczu oraz

łagodzi pragnienie."

W swoim "Nowym Zielarzu" z 1551 roku, William Turner zanotował, że "Anyż powoduje słodszy,

świeższy oddech...".

Nasiona anyżu znane są jako środek pomagający w redukcji gazów i wzdęć, oraz uspokaja problemy trawienne.

Zioło to jest dawane niemowlętom i dzieciom w celu łagodzenia kolek.

Ludzie starsi również mogą je stosować do łagodzenia nudności i niestrawności.

Antyspazmatyczne właściwości nasion anyżu powodują, że jest on pomocny przy

bólach menstruacyjnych, astmie, kokluszu i innych konwulsyjnych kaszlach, przy zapaleniu oskrzeli.

Uważa się, że anyż zwiększa produkcję mleka u matek karmiących, jak również może być pomocny w leczeniu impotencji i oziębłości.

Olejek aromatyczny z anyżu jest stosowany na podobne dolegliwości, jest również używany zewnętrznie na wszy i świerzb.

Uwaga: Olejek anyżowy może być używany tylko pod nadzorem profesjonalisty zielarza. Nie brać anyżu w czasie ciąży, z wyjątkiem ilości używanych normalnie w czasie gotowania.

12h] Biedrzeniec anyż

Surowcem jest owoc anyżu - Fructus Anisi

Owoce anyżku zawierają 1-5% olejku eterycznego, 28% tłustego oleju, węglowodany, białkowce, cholinę i śluzy.

Wyciągi z anyżu działają wiatropędnie, przeciwskurczowo, napotnie, mlekopędnie, wykrztuśnie,

uspokajająco; wzmagają wytwarzanie soku żołądkowego, upłynniają zalegającą wydzielinę śluzową w drogach oddechowych, działają sekrolitycznie.

Wodne wyciągi z anyżu można podawać niemowlętom, są bezpieczne i nieszkodliwe.

Regulują trawienie, likwidują wzdęcia, znoszą bolesne skurcze żołądka i jelit, ułatwiają niemowlęciu zaśniecie.

Matki karmiące powinny również pić odwar z owoców, z którego pewne substancje przenikają do mleka działając potem bardzo korzystnie w organizmie niemowlęcia.

Odwar: 2 łyżki grubo zmielonych (np. w młynku do kawy) owoców anyżkowych zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut pod szczelnym przykryciem; przecedzić; posłodzić miodem. Pić 4-6 razy dz. po 150-200 ml; dzieci - 100-150 ml kilka razy dz. Błędem jest (zwyczajne marnotrawstwo)

zalewanie wodą całych owoców.

Napar mleczny: 2 łyżki owoców zalać 200 ml wrzącego mleka; odstawić na 15 minut; przecedzić; osłodzić miodem. Pić kilka razy dz. po 150-200 ml; dzieci - 100-150 ml; niemowlęta - 2-3 łyżki mlecznego wyciągu 2-4 razy dz.

W razie zaburzeń trawiennych podawać niemowlętom i dzieciom wodny wyciąg z owoców i bez miodu.

Rp. Mieszanka: Owoc anyżku - 1 łyżka, Kwiat rumianku - 1 łyżka, Kwiat wrzosu lub pierwiosnka - 1 łyżka.

Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody lub mleka (zależnie od potrzeby); odstawić na 15 minut; przecedzić; jeżeli to jest wskazane (np. przy kaszlu, katarze, zapaleniu płuc, przeziębieniu, chorobach zakaźnych) posłodzić miodem.

Pić 3-4 razy dz. po 200 ml; niemowlęta - 2-3 łyżki naparu wodnego (zaburzenia trawienne) lub mlecznego (przy innych) - wiadomych schorzeniach.

Miód anyżkowy - Mel Anisi: suche owoce zmielić w młynku do kawy na bardzo drobny proszek. Na każdą łyżeczkę proszku dać 2 łyżki miodu i 10 kropli gliceryny lub wódki; wymieszać to wszystko starannie.

Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżce przy kaszlu, przeziębieniu, osłabieniu, katarze, grypie itd.

Małym dzieciom podaje się 1-2 łyżeczki takiego miodku.

Nalewka anyżowa - Tinctura Anisi: pół szkl. grubo zmielonych owoców zalać 400 ml wódki; macerować 14 dni; przefiltrować.

Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżeczce lub max. 1 łyżce na miodzie lub w mleku (przy zaburzeniach

trawiennych w wodzie).

Dzieciom podawać 1-2 łyżeczki nalewki w gorącym mleku lub w wodzie przegotowanej 3-4 razy dz.

Alkoholmel Anisi: do 100 ml nalewki wlać 100 ml miodu; wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżce. Dzieciom podawać mleko gorące dobrze osłodzone tym przetworem.

Olej anyżowy - Oleum Anisi: pół szkl. grubo zmielonych owoców anyżku zalać 200 ml gorącego oleju jadalnego; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Dla lepszego trawienia zażywać 1-2 razy dz. po 1 łyżce. Stosować do wcierań leczniczych (przeziębienie, choroby zakaźne, postrzał, reumatyzm, zmarznięcie, mięśniobóle; chore miejsca nacierać przed snem i rano; przy chorobach ogólnych olej wcierać w szyję,

klatkę piersiową, brzuch, w stopy oraz w plecy), ponadto używać jako przyprawę do zup, sosów, mięs, ryb, sałatek.

Wyciąg glicerynowy: 3 łyżki grubo zmielonych owoców zalać 60g gliceryny i 1 łyżką wódki; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Otrzymany przetwór wymieszać z 2 łyżkami soku dowolnego.

Zażywać 1-2 razy dz. po 3-4 łyżki w razie zatwardzenia połączonego z zaburzeniami trawiennymi

(wzdęciami, bólami brzucha, uczuciem pełności w brzuchu itd.).

Do kąpieli aromatycznych i leczniczych (reumatyzm, schorzenia dróg oddechowych, zmęczenie,

bezsenność) używa się odwar z korzeni lub z ziela suszonego, zebranego z własnej uprawy po pozyskaniu z niego owoców.

1 szkl. suszu zalać 3 l wody; gotować 10 minut; odstawić na 30 minut; przecedzić i wlać do wanny napełnionej wodą do połowy. Oczywiście do kąpieli można użyć również olejku anyżowego.

13i] ANYŻ BIEDRZYNIEC (Pimpinella anisum)

Surowcem leczniczym i spożywczym - przyprawą - jest owoc anyżu Fructus anisi oraz olejek eteryczny z nasion Oleum anisi.

Surowiec zawiera olejek eteryczny (głównie anetol), lipidy, węglowodany, białka, cukry, leukoantocyjany, aldehyd, keton, kwas anyżowy, triterpenoidy, sole mineralne.

Działanie leku: wykrztuśne, moczopędne, pobudzające trawienie, mlekopędne, rozkurczowe, wiatropędne, bakteriobójcze.

Znosi nadmierną fermentację i wzdęcia, usuwa zaparcia.

Pomaga w nieżytach gardła i oskrzeli, w suchym kaszlu ułatwia odkrztuszanie.

Nie należy przekraczać ustalonych dawek olejku z uwagi na ewentualność działania ubocznego: podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego, rozszerzenia naczyń włosowatych, odurzenie, drgawki, przekrwienie mózgu, płuc, nerek.

Surowiec w mieszankach ziołowych (napary, syropy) podawany w zalecanych dawkach nie powoduje

działań ubocznych.

Anyżek może być wykorzystywany w przemyśle cukierniczym i piekarniczym (cukierki, ciasteczka).

13j] Biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum)

To jedna z najstarszych roślin leczniczych, pochodząca ze wschodnich obszarów śródziemnomorskich i z Małej Azji, u nas uprawiana, podobnie jak w innych krajach Europy i Azji, także innych kontynentów.

Surowcem leczniczym są owoce anyżu Anisi fructus i otrzymywany z nich olejek anyżkowy
Oleum Anisi.

W owocach występuje olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest anetol.

Surowiec wykazuje działanie wykrztuśne, pobudzające trawienie, wiatropędne

(ułatwiające wydalanie gazów jelitowych), mlekopędne (zwiększające laktację kobiet karmiących).

Anyżek, stosowany przy kaszlu suchym, ze skąpą wydzieliną, polecany jest szczególnie małym dzieciom, nawet niemowlętom, także dzieciom starszym w wieku szkolnym i młodzieży - w nieżytach gardła, krtani, w chrypkach i przejściowej utracie głosu, w bronchitach, w zapaleniu oskrzeli, znacznie groźniejszym niż przeziębienie.

Olejek anyżkowy pobudza czynność wydzielniczą błon śluzowych górnych dróg oddechowych, co jest

ważne przy skłonnościach do chorób układu oddechowego - u dzieci przebywających w zbyt przesuszonych pomieszczeniach, słabo wentylowanych, często zadymionych (zwłaszcza dymem papierosowym).

W tych przypadkach pewną ulgę w oddychaniu dają inhalacje kropelkowe, przygotowane z mieszaniny olejków eterycznych lub z samego olejku anyżkowego.

Anyżek i różnorodne apteczne preparaty anyżkowe (nawet cukierki przeciwkaszlowe) podaje się w przeziębieniu przede wszystkim jako środki ułatwiające odkrztuszanie i stałe usuwanie wydzieliny

zapalnej, gromadzącej się w oskrzelach, co ma przeciwdziałać namnażaniu się wirusów i bakterii w

oskrzelach oraz możliwości wystąpienia ostrego bronchitu.

Napar: Jedną łyżeczkę zmiażdżonych owoców zalać szklanką wrzącej wody i pozostawić przez 30 min na parze (pod przykryciem) lub w termosie. Po odcedzeniu ciepły napar podawać po łyżce lub łyżeczce,

zależnie od wieku dziecka, kilka razy dziennie.

Niemowlętom rozcieńczyć napar osłodzoną wodą lub mlekiem. Do osłodzenia płynów najlepiej używać miodu nie podgrzewanego do temperatury powyżej 50°C.

Biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum L.)

Inne nazwy: anyż, anyżek, hanyż, ongiś.

Angielska: Anise. Francuska: Anis. Niemiecka: Anis. Rosyjska: Biedreniec anis.

Nazwa: anyż pochodzi od greckiego anison, ale Grecy zapożyczyli ją prawdopodobnie z arabskiego anysum.

Pierwsze wzmianki o anyżu wyczytać możemy już w Biblii i papirusach egipskich sprzed 1500 r. p.n.e.

Przez wielu autorów dzieł botanicznych uznawany jest za jedną z najstarszych znanych roślin uprawnych. Uprawiali i zbierali go od niepamiętnych czasów Arabowie i Izraelici, znany był w Chinach i Indiach. Ale anyż szczególnie był rozpowszechniony w Grecji i starożytnym Rzymie, gdzie ceniono go jako roślinę leczniczą i przyprawową.

Słynny Dioskorides Pedanios Anazarboes (I w. n.e.), grecki botanik i lekarz w służbie cezarów z czasów Nerona pisał, że: „(...) Anyż daje oddechowi świeżość, obliczu młodzieńczy wygląd i oddala ciężkie sny(...)".

Wchodził jako jedno z wielu ziół w skład tzw. teriaku, słynnego wszechleku króla Pontu - Mitrydata,

Uprawę anyżu w Europie rozpowszechnili Rzymianie, a do Europy Środkowej (w tym również do Polski) przyniesiony został prawdopodobnie przez Benedyktynów, którzy wysiewali to zioło w swoich ogródkach przyklasztornych...

Biedrzeniec anyż jest rośliną jednoroczną o specyficznym anyżowym aromacie. Owocem jest brunatnozielonkawa rozłupka odwrotnie gruszkowatego kształtu, rozpadająca się niekiedy na dwie niełupki.

Owoce anyżu zawierają olejek eteryczny, związki tłuszczowe, węglowodany i związki białkowe.

Skutecznie pobudzają wydzielanie błon śluzowych w gardle, krtani, tchawicy; wzmagają wydzielanie soku żołądkowego i poprawiają pracę całego przewodu pokarmowego; działają mlekopędnie, co ma duże znaczenie dla wielu matek karmiących.

Leczniczo anyż stosowany jest m.in. w leczeniu nieżytu oskrzeli, wszelkich niedomóg trawienia, nerwic przewodu pokarmowego, anginy, różnych form przeziębienia przebiegających z zaflegmieniem płuc.

Anyżu jako przyprawy używamy przede wszystkim do wypieku pierników i innych ciast.

Kilka mielonych ziaren można dodać do mleka lub białej kawy pitej na śniadanie, co skutecznie obudzi cały nasz organizm, ale nie więcej, gdyż ziele działa pobudzająco na mózg, rdzeń kręgowy i cały wegetatywny system nerwowy.

Dodanie odrobiny anyżu do kompotu przyspieszy strawienie obiadu. Anyżkiem zmieszanym pół na pół z czarnuszką można też posypywać chleb.

Nalewka z anyżu. Jedną torebkę (20g) anyżu wsypujemy do butelki zawierającej 0,25 1 spirytusu i

odstawiamy na dwa tygodnie do szafki lub w inne ciemne miejsce.

Po tym okresie płyn zlewamy. Do wyługowanych ziaren dodajemy 0,25 1 czystej wódki i odstawiamy

butelkę na następne dwa tygodnie. Obydwie nalewki łączymy i dosładzamy miodem.

Zażywamy 3 razy dziennie po 15-20 kropli w łyżeczce płynu lub cukru przy silnym męczącym kaszlu

- jako środek wykrztuśny, w bólach brzucha i dla pobudzenia trawienia.

Napar. 1 łyżkę owoców zalewamy 1 szklanką wrzącej wody, przykrywamy spodkiem i odstawiamy na

15-20 minut. Pijemy 4 razy dziennie po 1/4 szklanki naparu przed jedzeniem - w zaburzeniach trawienia lub po posiłkach - jako środek wykrztuśny w przypadku silnego kaszlu.

W Polsce anyż uprawiany był od czasów średniowiecza, a mówiąc konkretniej - liczne jego zagony

występowały na pewno w XV i XVI wieku, kiedy to używano tej rośliny przede wszystkim do

zaprawiania gorzałki.

O pewnej ówczesnej modzie na hanyż świadczy zdanie, które wyczytać można w słynnym Zielniku

Syreniusza (1541-1611), że „tu u nas w rozkoszniejszych ogrodach poczynają go rozmnażać".

Zresztą ten ceniony doktor medycyny i botanik uważał, że „hanyż polny" rodzi „nasienie dwojakiego przyrodzenia" zależnie od okresu zbioru służące albo dla „białogłówskiej płci (a więc tylko kobietom), albo też przydatne wyłącznie dla mężczyzn.

W każdym razie biedrzeniec anyż był od czasów średniowiecza szczególnie poszukiwaną i drogą przyprawą, wchodzącą w skład licznych specjałów, m.in. gatunkowej gorzałki, miodu, rozlicznych konfitur (m.in. orzechowych), a wraz z kolendra, kminkiem, liśćmi laurowymi i cynamonem służył do przyprawiania mięs, galaret, marmolad, a także ciast i słodyczy.

Również jako lek ziołowy znajdował biedrzeniec anyż coraz częstsze zastosowanie w medycynie ludowej, przede wszystkim na dolegliwości żołądkowe i na suchy, uporczywy kaszel, a także dla poprawy smaku i skuteczności działania innych mikstur ziołowych.

Z historii uprawy anyżu wynika, że zioło to od najdawniejszych czasów używane było przy „paleniu

gorzałki". Otóż olejek anyżowy do dzisiaj używany jest w niektórych krajach do aromatyzowania wódek, m.in. anyżówki, a także do wyrobu likieru bułgarskiego o nazwie Mastika, francuskiego Anisett czy tureckiego Koki.

---