Informatyka Europejczyka Poradnik metodyczny dla nauczycieli informatyki w gimnazjum Edycja Windows XP Windows Vista Linux Ubuntu wydanie V

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości
lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie
książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie
praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi
bądź towarowymi ich właścicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej
odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym
ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz
Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za
ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.

Redaktor prowadzący: Joanna Łotocka, Magdalena Dragon-Philipczyk

Projekt okładki: ULABUKA

Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail:

helion@helion.pl

WWW:

http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)

Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://helion.pl/user/opinie?iepmo5
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

ISBN: 978-83-283-1549-5

Wydanie V

Printed in Poland.

Księgarnia internetowa

•

Lubię to! » Nasza społeczność

Spis treści

OZDZIAŁ

1. Wprowadzenie

OZDZIAŁ

2. Propozycja rozkładu materiału z informatyki

w dwuletnim cyklu kształcenia (1 godzina zajęć w tygodniu)

OZDZIAŁ

3. Tematyka zajęć, wskazówki do realizacji

i przykłady rozwiązań metodycznych

3.1. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

budowa i zastosowanie komputera

3.2. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

system operacyjny

3.3. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

podstawy grafiki

3.4. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

praca z edytorem tekstu

3.5. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny): multimedia

3.6. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny): internet i sieci

3.7. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

obliczenia w arkuszach kalkulacyjnych

3.8. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny): bazy danych

3.9. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny): algorytmy

103

3.10. Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

modelowanie i symulacje

115

Poleć książkę

Kup książkę

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y Z I N F O R M A T Y K I W G I M N A Z J U M

Poleć książkę

Kup książkę

OZDZIAŁ

Tematyka zajęć,

wskazówki do realizacji

i przykłady rozwiązań

metodycznych

Na kolejnych stronach wyszczególnione są zagadnienia tematyczne z uwzględ-
nieniem liczby godzin przeznaczonych na ich realizację (w dwuletnim
cyklu kształcenia). Dla każdego zagadnienia (bloku) tematycznego określo-
no, które założenia podstawy programowej kształcenia ogólnego z zakresu
informatyki są realizowane.

Dla niektórych tematów lekcyjnych przedstawione są cele ogólne, szcze-

gółowe oraz podany jest przykładowy przebieg zajęć wraz z propozycją
zadań domowych. Dla innych umieszczone zostały jedynie wskazówki,
które mogą pomóc w przygotowaniu czy realizacji zajęć, gdyż założe-
niem tego poradnika nie jest podawanie gotowych rozwiązań, lecz ukie-
runkowanie działań nauczyciela. Podczas realizacji kolejnych zagadnień
musimy pamiętać o indywidualizacji nauczania i konieczności dostoso-
wania metod do możliwości uczniów.

Proponuję, by realizując tematy poświęcone aplikacjom środowiska

MS Office, zachęcać zainteresowanych uczniów do poznawania wyposażo-
nych w podobne funkcje aplikacji pakietu OpenOffice. Z pewnością po-
może to dostrzec, że istnieją alternatywne programy, niekoniecznie ko-
mercyjne.

Opisy dotyczące tego pakietu zaprezentowano w serwisie interneto-

wym edukacja.helion.pl w folderze OpenOffice. Scharakteryzowane zo-
stały następujące programy: graficzny Draw, do edycji tekstów Writer,

Poleć książkę

Kup książkę

1 6

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y Z I N F O R M A T Y K I W G I M N A Z J U M

do tworzenia prezentacji Impress, do kalkulacji Calc i do tworzenia baz
danych Base. Uzupełnieniem są: rozkłady materiału, konspekty, ćwiczenia,
testy, sprawdziany i inne.

W poradniku uwzględniono również przykładowe zestawy ćwiczeń,

które można wykorzystać podczas zajęć. Zestawy ćwiczeń są ponumerowane
i znajdują się na stronie http://edukacja.helion.pl.

Treści programowe w poradniku, podobnie jak w programie nauczania,

obudowane są wokół zagadnień (bloków) tematycznych:

Budowa i zastosowanie komputera

System operacyjny

Podstawy grafiki

Praca z edytorem tekstu

Multimedia

Internet i sieci

Obliczenia w arkuszach kalkulacyjnych

Bazy danych

Algorytmy

10.

Modelowanie i symulacje

3.1. Zagadnienie tematyczne

(blok tematyczny):
budowa i zastosowanie komputera

Budowa i zastosowanie komputera

P o d s t a w a p r o g r a m o w a :

Bezpieczne posługiwanie się komputerem i jego oprogramowaniem,
wykorzystanie sieci komputerowej. Wykorzystywanie komputera
i technologii informacyjno-komunikacyjnych do rozwijania zain-
teresowań. Opisywanie innych zastosowań informatyki. Ocena za-
grożeń i ograniczeń, aspekty społeczne rozwoju i zastosowań in-
formatyki.

Poleć książkę

Kup książkę

B U D O W A I Z A S T O S O W A N I E K O M P U T E R A

1 7

I ROK NAUKI (6 godzin)

II ROK NAUKI
(1 godzina)

1. Regulamin szkolnej pracowni komputerowej.
Przedmiotowy system oceniania wiadomości
i umiejętności uczniów w zakresie informatyki.

Znaczenie komputera we współczesnym świecie.

2. Co to jest informatyka i jakie są aspekty jej
rozwoju?

3. Na czym polega reprezentowanie
i przetwarzanie informacji przez człowieka
i komputer?

4. Bezpieczna i higieniczna praca z komputerem.

5. Prawo autorskie. Zagadnienia etyczne i prawne
związane z ochroną własności intelektualnej.

6. Budowa komputera. Urządzenia służące
do komunikowania się z użytkownikiem.
Przygotowanie zestawu komputerowego do pracy.

1. Organizacja pracy
na zajęciach
z informatyki.
Przedmiotowy
system oceniania
wiadomości
i umiejętności uczniów
z zakresu informatyki.
Zagrożenia i pożytki
wynikające
z zastosowań
komputerów
i powszechnego
dostępu do informacji.

Na realizację pierwszego bloku tematycznego „Budowa i zastosowanie
komputera” przewidziano 7 jednostek lekcyjnych w dwuletnim cyklu
kształcenia.

Osiągnięcia ucznia
Uczeń:

x stosuje się do regulaminu szkolnej pracowni komputerowej;
x wie, jakie znaczenie ma komputer we współczesnym świecie

i w jakich dziedzinach znalazł zastosowanie;

x rozumie potrzebę wykorzystania wszechstronnego narzędzia,

jakim jest komputer;

x dostrzega zagrożenia i korzyści wynikające ze stosowania

komputerów i powszechnego dostępu do informacji;

x wie, co to jest informatyka, czym się zajmuje i jakie są aspekty jej

rozwoju;

x potrafi wyjaśnić pojęcie informatyka;
x rozumie, na czym polega reprezentowanie i przetwarzanie

informacji przez człowieka i komputer;

Poleć książkę

Kup książkę

1 8

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y Z I N F O R M A T Y K I W G I M N A Z J U M

x potrafi wyjaśnić, na czym polega higieniczna i bezpieczna praca

z komputerem;

x zna pojęcia: prawo autorskie, licencja (wymienia i opisuje przykłady

licencji), piractwo komputerowe;

x rozumie konieczność prawnej ochrony twórczości;
x dostrzega potrzebę poszanowania i ochrony pracy innych osób;
x wie, jak zgodnie z prawem korzystać z oprogramowania;
x zna elementy zestawu komputerowego;
x potrafi połączyć elementy zestawu;
x potrafi wymienić elementy znajdujące się wewnątrz komputera;

potrafi je scharakteryzować (treści rozszerzające);

x rozróżnia rodzaje i jednostki pamięci;
x zna rodzaje i zastosowanie nośników informacji.

Zakres i sposoby pomiaru wiadomości i umiejętności
Podczas realizacji zagadnień dotyczących budowy i zastosowania kom-
putera nauczyciel obserwuje i ocenia:

x poprawność rozumienia pojęcia informatyka oraz pojęć związanych

z prawem autorskim;

x przestrzeganie przez uczniów regulaminu pracowni komputerowej;
x zachowanie uczniów uwzględniające bezpieczeństwo i higienę

pracy;

x wypowiedzi na temat zastosowań komputerów we współczesnym

świecie;

x przestrzeganie zasady prywatności wobec zapisanych

na komputerze plików innych osób;

x wiedzę dotyczącą wnętrza komputera, urządzeń wejściowych

i wyjściowych, rodzajów i jednostek pamięci;

x właściwe podłączanie części zestawu komputerowego.

Oceniamy:

x wykonywanie ćwiczeń praktycznych;
x posługiwanie się omawianymi narzędziami informatycznymi;
x rozumienie pojęć;
x zaangażowanie ucznia podczas zajęć;
x wypowiedzi ustne i pisemne;
x testy;

Poleć książkę

Kup książkę

B U D O W A I Z A S T O S O W A N I E K O M P U T E R A

1 9

x prace domowe;
x prace dla chętnych;
x prace dodatkowe, na przykład referaty, plansze poglądowe

stanowiące pomoc do zajęć.

Poniżej przedstawiam wskazówki do zajęć i przykłady rozwiązań
metodycznych dla poszczególnych lekcji.

I rok nauki

Temat 1. Regulamin szkolnej pracowni komputerowej.
Przedmiotowy system oceniania wiadomości i umiejętności
uczniów w zakresie informatyki. Znaczenie komputera
we współczesnym świecie

Wskazówki do zajęć:

Pierwsze zajęcia z informatyki rozpoczynamy od omówienia
właściwego sposobu zachowania się w pracowni komputerowej.
Nauczyciel odczytuje i omawia regulamin pracowni, a uczniowie
wypowiadają się, o czym jeszcze powinni pamiętać. Regulamin
powinien znajdować się w pracowni w widocznym miejscu,
aby w razie potrzeby można było się do niego odwoływać.
Wzór regulaminu szkolnej pracowni komputerowej znajduje się
w podręczniku (str. 13) oraz w serwisie internetowym
edukacja.helion.pl.

Nauczyciel wyjaśnia zasady pracy na zajęciach z informatyki
i zapoznaje uczniów z przedmiotowym systemem oceniania.

Pierwsze zajęcia służą również do przedstawienia zakresu treści
programowych przewidzianych do realizacji w klasie pierwszej.

Już na pierwszej lekcji informatyki nie należy ograniczać się do
samego wykładu. Po omówieniu wyżej wymienionych zagadnień
można przypisać uczniom konta i hasła, tak aby każdy pracował
tylko na własnych danych.

Następnie uczniowie powinni pod kierunkiem nauczyciela włączyć
komputery, aby oswajać się z nimi i z oprogramowaniem. Na tych
zajęciach nauczyciel nie wprowadza nowych pojęć. Uczniowie mogą
przejrzeć zasoby komputera (zapewne nie będą mieli z tym

Poleć książkę

Kup książkę

2 0

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y Z I N F O R M A T Y K I W G I M N A Z J U M

problemu) oraz przygotować swoje profile do pracy: utworzyć
foldery na projekty, na kopie zapasowe itp.

Dalsza część zajęć powinna być poświęcona omówieniu znaczenia
komputera we współczesnym świecie.

Warto uświadomić uczniom rolę komputera i powszechnego
dostępu do informacji oraz korzyści wynikające z powszechnego
dostępu do komputerów.

Należy zwrócić uwagę uczniów na:

x dziedziny życia, w których ważną funkcję pełni komputer:

x naukę,
x handel,
x medycynę,
x komunikację,
x przemysł,
x administrację publiczną.

Nauczyciel może przygotować i podać uczniom kilka adresów
internetowych, pod którymi znajdą informacje na temat
wykorzystania komputera w różnych dziedzinach życia. Z pomocą
nauczyciela uczniowie wpisują adresy i wyszukują stosowne
informacje. Zapoznają się z treścią artykułów. Następnie mogą
rozpocząć dyskusję, podając argumenty uzasadniające potrzebę
wykorzystywania komputerów w danej dziedzinie. Inne grupy
mogą podawać kontrargumenty. Głosu powinna udzielać
wyznaczona osoba lub nauczyciel.

x Cechy oprogramowania komputerowego mające wpływ

na szersze zastosowanie komputerów:

x prezentowanie informacji za pomocą obrazu, dźwięku,

animacji wpływające na zwiększenie atrakcyjności przekazu;

x interaktywność, czyli możliwość wpływania użytkownika

na przebieg programów;

x specjalistyczne oprogramowanie wykorzystywane w wielu

dziedzinach.

Uczniowie wymieniają zawody i omawiają czynności, w których
komputer stał się niezbędny, na przykład:

x architekt projekt domu, obliczenia wielkości powierzchni

użytkowych;

x grafik komputerowy tworzenie i obróbka rysunków

za pomocą komputera i odpowiedniego oprogramowania.

Poleć książkę

Kup książkę

B U D O W A I Z A S T O S O W A N I E K O M P U T E R A

2 1

10.

Nauczyciel prezentuje (czyta lub opowiada) ciekawostki
informatyczne na temat zastosowania komputerów w różnych
dziedzinach życia. Ciekawostki może przygotować on sam
lub chętni uczniowie.

11.

Podsumowaniem zajęć może być samodzielnie sporządzona
przez uczniów notatka na temat dziedzin, w których niezbędny
jest komputer.

12.

Na zakończenie uczniowie prezentują swoje wypowiedzi pisemne.

Temat 2. Co to jest informatyka i jakie są aspekty jej rozwoju?

Wskazówki do zajęć:

Na zajęciach uczniowie poznają następujące pojęcia:

x informatyka,
x przetwarzanie informacji.

Wspólnie z nauczycielem szukają odpowiedzi na pytania:

x Jakie znaczenie ma komputeryzacja i upowszechnienie się

internetu?

Wyciągają wnioski:

Komputeryzacja i upowszechnienie się internetu pozytywnie
wpływają na rozwój państw i społeczeństw, a zwłaszcza na:

x usprawnienie i przyspieszenie wykonywania różnorodnych

prac;

x lepszy i łatwiejszy dostęp do informacji;
x szybką wymianę danych;
x możliwość komunikacji z najdalszymi zakątkami świata;
x dostępność usług oferowanych w internecie;
x zwiększenie możliwości podjęcia zdalnej pracy;
x upowszechnianie różnych form uczenia się

z wykorzystaniem internetu;

x zwiększenie możliwości aktywnego funkcjonowania

(uczenia się, pracy) dla osób niepełnosprawnych
i pozostających w domu;

x globalizację społeczeństw.

x Na jakie dziedziny życia wpływa komputeryzacja?

Poleć książkę

Kup książkę

2 2

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y Z I N F O R M A T Y K I W G I M N A Z J U M

Wyciągają wnioski:

Dziedziny, na które komputeryzacja ma wpływ, to między
innymi:

x rozwój osobisty jednostki (podejmowanie nauki,

pracy, korzystanie z internetu, dostęp do informacji,
komunikacja, szybka wymiana danych itp.);

x rynek pracy (powszechny dostęp do ofert pracy, możliwość

podjęcia pracy wykonywanej w domu za pośrednictwem
internetu, możliwość podnoszenia kwalifikacji,
zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw itp.);

x rozwój ekonomiczny (wykorzystywanie osiągnięć

nowoczesnych technologii, upowszechnianie zastosowań
komputerów, korzystanie z różnorodnych usług
internetowych);

x e-usługi w administracji publicznej.

x Jakie zagrożenia niesie komputeryzacja?

Wyciągają wnioski:

x izolowanie się od społeczeństwa osób poświęcających

zbyt wiele czasu na pracę z komputerem;

x zmniejszenie lub brak zainteresowania otaczającą

rzeczywistością;

x uzależnienie od komputera i internetu;
x możliwość przechwycenia przesyłanych danych;
x kradzież danych i haseł;
x oszustwa internetowe (w tym bankowe);
x rozprzestrzenianie się złośliwego oprogramowania,

w tym wirusów i spamu;

x wzrost liczby stron internetowych podszywających się

pod popularne serwisy;

x dostęp do informacji, obrazów, gier epatujących przemocą

i agresją lub propagujących segregację rasową.

Uczniowie:

x wypowiadają się:

x Jakie prace najchętniej wykonują na komputerze?
x Ile czasu spędzają przed komputerem?
x Jakie są oznaki uzależnienia od komputera.

Poleć książkę

Kup książkę

B U D O W A I Z A S T O S O W A N I E K O M P U T E R A

2 3

x wykonują:

x ćwiczenie 1.3 (z podręcznika)

Przygotuj wypowiedź na temat: „Upowszechnienie się
komputerów może w przyszłości…”.

Praca domowa:
Na podstawie dostępnych źródeł napisz referat uzasadniający tezę,
że postępująca komputeryzacja pozytywnie wpływa na różne
dziedziny życia.
Chętni uczniowie mogą tę pracę napisać w edytorze tekstu.

Temat 3. Na czym polega reprezentowanie i przetwarzanie
informacji przez człowieka i komputer?

Wskazówki do zajęć:

Na wstępie nauczyciel uświadamia uczniom następujące
zagadnienia:

x Wprowadzane do komputera dane są przetwarzane przez

komputer na zrozumiały dla niego język, którym jest tzw. kod
binarny, nazywany systemem dwójkowym. Do zapisu liczb
używa się w nim tylko dwóch cyfr: 0 i 1.

x Komputerowe reprezentacje liczb w postaci dwóch cyfr: 0 i 1

oznaczają w praktyce, że informacje są przedstawiane jako ciągi
zer i jedynek.

x Człowiek na co dzień posługuje się systemem dziesiętnym,

w którym podstawą jest liczba 10, a do zapisu używa się
dziesięciu cyfr — od 0 do 9.

x Człowiek przetwarza informacje równolegle, ale zazwyczaj

z mniejszą precyzją.

x Komputer przetwarza informacje szeregowo (przetwarzanie

równoległe polega na kilku przetwarzaniach szeregowych),
ale dokładniej. Na przykład jeżeli rozrzucimy na podłodze
16 różnokolorowych klocków, to człowiek od razu wskaże
np. czerwony; komputer musi sprawdzić każdy po kolei,
aż dojdzie do właściwego. Jeżeli jednak rozrzucimy 256 klocków
różnokolorowych, to człowiek może mieć już problem
z wybraniem właściwego (kilka klocków ma kolor zbliżony
do czerwonego), co może prowadzić do błędnego wyniku;
komputer sprawdzi wszystkie i znajdzie ten właściwy.

Poleć książkę

Kup książkę

2 4

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y Z I N F O R M A T Y K I W G I M N A Z J U M

x Przetwarzanie informacji przez komputer poprzez dużo większą

szybkość realizacji pojedynczych poleceń sprawia wrażenie
pracy równoległej, a wynik otrzymujemy szybciej niż
w przypadku dojścia do niego przez człowieka.

Uczniowie poznają sposób przeliczania liczb:

x z systemu dziesiętnego na dwójkowy

Aby przedstawić liczbę dziesiętną w postaci dwójkowej, należy
tyle razy wykonać dzielenie całkowite tej liczby przez dwa, aż
uzyskany iloraz będzie mniejszy od dwóch. Postać dwójkową
otrzymamy, zapisując resztę z dzielenia, począwszy od ostatniej
reszty, na przykład:

678 / 2

339 + 0 reszty

339 / 2

169 + 1 reszty

169 / 2

84 + 1 reszty

84 / 2

42 + 0 reszty

42 / 2

21 + 0 reszty

21 / 2

10 + 1 reszty

10 / 2

5 + 0 reszty

5 / 2

2 + 1 reszty

2 / 2

1/2

1 + 0 reszty

0 + 1 reszty

Postać dwójkową liczby otrzymamy, zapisując wartości reszty
w odwrotnej kolejności, czyli 1010100110

x z dwójkowego na dziesiętny

111100

= 1·25

+1·24

+1·23

+1·22

+0·21

+0·20

= 1·32

+1·16

+1·8

+1·4

+0·2

+0·1

= 32

+16

= 60

Uczniowie wykonują ćwiczenia 1.1 i 1.2 z podręcznika.

Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że:

x każdy znak jest w komputerze kodowany,
x w komputerach zgodnych ze standardem IBM używa się

kodu ASCII.

Poleć książkę

Kup książkę