12 Przygotowywanie ofert usług telekomunikacyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Beata Juzala

Przygotowywanie ofert usług telekomunikacyjnych
311[37].Z6.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr Jacek Buko
mgr inż. Adam Majtyka

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Beata Juzala

Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[37].Z6.01
Realizacja usług zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik
telekomunikacji.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Usługi sieci PSTN/ISDN

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Usługi sieci komórkowej

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Usługi sieci inteligentnej

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Usługi internetowe

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Usługi transmisji danych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności związanych

z przygotowaniem ofert usług telekomunikacyjnych wąskopasmowych i szerokopasmowych.

Poradnik ten zawiera:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia tej jednostki modułowej,

−

materiał nauczania, który umożliwi samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

ćwiczenia, które zawierają polecenie, sposób wykonania oraz wyposażenie stanowiska
pracy,

−

sprawdzian postępów, który umożliwi sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu
ćwiczenia, odpowiadając na pytanie tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo
nie,

−

sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności
opanowanych przez Ciebie podczas realizacji programu jednostki modułowej,

−

literaturę, z której możesz skorzystać do poszerzenia wiedzy.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa „Przygotowywanie ofert usług telekomunikacyjnych”, której treści

teraz poznasz jest jednym z modułów (schemat 1) koniecznych do zapoznania się z procesem
świadczenia usług telekomunikacyjnych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

Schemat 1. Układ jednostek modułowych.

311[37].Z6

Świadczenie usług telekomunikacyjnych

311[37].Z6.01

Przygotowywanie ofert usług

telekomunikacyjnych

311[37].Z6.02

Realizacja usług

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Przygotowywanie ofert usług

telekomunikacyjnych” powinieneś umieć:
–

rozróżniać sieci i systemy telekomunikacyjnych istniejące aktualnie na rynku,

–

interpretować parametry urządzeń telekomunikacyjnych,

–

określać funkcje central wszystkich warstw sieci,

–

charakteryzować rozwiązania wskazanych cyfrowych sieci telekomunikacyjnych
(np. ISDN, IN),

–

charakteryzować współpracę różnych typów central komutacyjnych,

–

korzystać z usług sieci rozległej przy wsparciu operatora zewnętrznego,

–

przewidywać zagrożenia bezpieczeństwa sieci teleinformatycznych,

–

proponować oprogramowanie dostosowane do potrzeb klienta (edycja dokumentów, bazy
danych, poczta, rozmowy głosowe przez Internet, komunikatory itp.),

–

korzystać z zasobów Internetu,

–

charakteryzować możliwości komutacyjne wybranego systemu abonenckiego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zaproponować klientowi optymalną usługę telefoniczną i przedstawić warunki
świadczenia tej usługi,

−

wymienić i scharakteryzować usługi sieci komórkowej dla różnych systemów,

−

poinformować o możliwościach technicznych realizacji usług telefonii komórkowej,

−

zaproponować klientowi optymalną usługę sieci inteligentnej i przedstawić warunki
świadczenia tej usługi,

−

przedstawić usługi transmisji danych z wykorzystaniem różnych systemów
teletransmisyjnych i komutacyjnych,

−

zaproponować klientowi optymalny system dla transmisji danych uwzględniając
możliwości techniczne realizacji wskazanej usługi,

−

określić warunki dzierżawy łącz i kanałów teletransmisyjnych różnych systemów oraz
urządzeń telekomunikacyjnych,

−

wypełnić dokumenty niezbędne przy zawieraniu umów z klientem na konkretną usługę,

−

poinformować o opłatach za usługi telekomunikacyjne,

−

zawierać umowy na świadczenia konkretnych usług,

−

przedstawić urządzenia techniczne spełniające wymagania niezbędne do korzystania
z wskazanych usług telekomunikacyjnych,

−

porównać możliwości usług o podobnym charakterze realizowanych w różnych
systemach telekomunikacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Usługi sieci PSTN/ISDN

4.1.1. Materiał nauczania

Usługi POTS

Usługa POTS jest to standardowa usługa telefonii realizowana w sieci PSTN w trybie

komutacji kanałów. Usługi POTS dzielimy na podstawowe i dodatkowe.

Do usług podstawowych zaliczamy:

−

połączenia telefoniczne krajowe, międzymiastowe, międzynarodowe, komórkowe,

−

połączenia faksowe,

−

połączenia do sieci innych operatorów,

−

preselekcja – jest to kierowanie połączeń telefonicznych i faksowych przez sieć
wybranego operatora bez wybierania prefiksu np. przy połączeniu międzymiastowym
i lokalnym wybiera się „0 + numer kierunkowy + numer abonenta”, natomiast centrala
sama automatycznie wybiera określony prefiks. Przykłady prefiksów niektórych
operatorów: 1011 DIALOG, 1033 TPSA, 1044 NOM, 1055 NETIA, 1061 TELE2,
1066 ENERGIS.

−

połączenia bezpłatne do numerów specjalnych, np. 991 pogotowie energetyczne, 992
pogotowie gazowe, 993 pogotowie ciepłownicze, 994 pogotowie wodno-kanalizacyjne.

−

połączenia płatne do numerów specjalnych, np. 9226 zegarynka, 9227 horoskop.

−

połączenie do Internetu dial-up,

−

zastrzeżenie numeru – jest to usługa polegająca na nieudzielaniu informacji przez Biuro
Numerów oraz braku informacji o numerze w książce telefonicznej. Usługa ta często jest
łączona z usługą blokady prezentacji numeru.

−

billing – jest to zestawienie opłat abonamentowych, opłat za połączenia i usługi dodane,
jakie abonent przeprowadził w danym cyklu rozliczeniowym. Opłaty za połączenia mogą
być naliczane według czasu rzeczywistego, liczonego z dokładnością do 1 sekundy
(potocznie nazywane naliczaniem sekundowym) lub rozliczane na podstawie ilości
jednostek taryfikacyjnych. Jednostka taryfikacyjna jest to czas połączenia danego
rodzaju, dla którego ustalono opłatę jednostkową.

Usługi dodatkowe dostępne dla POTS (dostępne również dla ISDN):

−

blokada przekierowanych połączeń (PSN) – usługa polega na zablokowaniu połączeń
przychodzących przekierowanych z innego numeru.

−

przekierowanie połączeń – natychmiastowe (CFU) – usługa polega na bezwarunkowym,
natychmiastowym przekierowaniu połączeń przychodzących na inny, dowolnie wybrany
numer telefonu; gdy linia jest zajęta (CFB) – usługa polega na przekierowaniu połączeń
przychodzących na inny, dowolnie wybrany numer telefonu w przypadku, gdy linia jest
zajęta; pod nieobecność (CFNR) – usługa polega na przekierowaniu połączeń
przychodzących na inny, dowolnie wybrany numer telefonu w sytuacji, gdy nie zostanie
odebrane połączenie po określonym czasie - standardowo po 25 sekundach.

−

połączenie oczekujące (CW) – usługa polega na poinformowaniu w trakcie rozmowy
telefonicznej, dyskretnym sygnałem dźwiękowym w słuchawce o nowym, oczekującym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

połączeniu, które abonent może odebrać lub odrzucić. W przypadku nie odebrania
połączenia, użytkownik wywołujący po określonym czasie otrzymuje sygnał zajętości.

−

prezentacja numeru (CLIP) – usługa polega na identyfikacji numeru telefonu rozmówcy.
Numer osoby dzwoniącej prezentowany jest na wyświetlaczu terminala u abonenta
wywoływanego przed odebraniem połączenia.

−

blokada prezentacji numeru (CLIR) – usługa polega na stałym zablokowaniu prezentacji
własnego numeru telefonu u abonenta wywoływanego dla wszystkich połączeń
realizowanych z danego zakończenia sieci.

−

blokada połączeń anonimowych (ACR) – usługa polega na zablokowaniu połączeń
przychodzących, których numery nie są prezentowane.

−

automatyczne budzenie (ALM) – jednokrotne – usługa polega na możliwości
uaktywnienia o określonej godzinie w ciągu najbliższej doby alarmu telefonu, który
przypomni o ważnej sprawie lub obudzi; regularne – usługa polega na możliwości
uaktywnienia o określonej godzinie na określone dni tygodnia alarmu telefonu, który
przypomni o ważnej sprawie lub obudzi.

−

połączenie trójstronne (3PTY) – usługa polega na możliwości jednoczesnego
prowadzenia rozmowy pomiędzy trzema osobami.

−

blokada połączeń wychodzących (OCB) – usługa polega na zablokowaniu dla danego
numeru telefonu możliwości wykonywania połączeń wychodzących, realizowanych
w ruchu automatycznym, do wskazanej grupy lub grup numerów, określonych
w ustalonych wariantach blokad.

−

limitowanie jednostek (LCRE) – usługa polega na zablokowaniu połączeń wychodzących
( za wyjątkiem służb alarmowych) z urządzenia końcowego po osiągnięciu w danym
miesiącu przez abonenta określonej liczby jednostek taryfikacyjnych.

−

proszę nie przeszkadzać (DND) – usługa umożliwia abonentowi czasowe przeniesienie
skierowanych do niego wywołań do urządzeń zapowiedzi słownych z komunikatem
„proszę nie przeszkadzać”.

−

gorąca linia (FDC) – usługa polega na tym, że podniesieniu mikrotelefonu abonent
uzyskuje połączenie z jednym ustalonym przez niego numerem, jeśli w ciągu 6-8 sekund
nie rozpocznie wybierania.

−

identyfikacja połączeń złośliwych (MCID) – usługa służy do identyfikacji abonenta
inicjującego wywołania złośliwe na żądanie strony wywoływanej.

−

poczta głosowa – usługa spełniająca funkcje automatycznej sekretarki, polega na
możliwości pozostawiania przez osoby dzwoniące wiadomości w skrzynce głosowej.

Usługi ISDN

W sieci ISDN transmisja sygnału mowy, jak również transmisja danych pomiędzy

abonentami jest cyfrowa.

Abonent usługi ISDN ma do wyboru dwa rodzaje dostępów abonenckich:

−

dostęp podstawowy BRA umożliwiający korzystanie przez użytkownika dwóch kanałów,
każdy z nich o przepływności 64 kb/sek. Dostęp został zaprojektowany w celu
przyłączenia urządzeń końcowych typowych dla użytkowników mieszkaniowych oraz
małych przedsiębiorstw. Przykładami tego typu urządzeń są telefony cyfrowe,
asynchroniczne lub synchroniczne urządzenia końcowe do transmisji danych, komputery
osobiste, telefaksy. Dotyczy to także różnego typu urządzeń telemetrycznych o wolnej
transmisji danych, jak na przykład urządzenia alarmowe, zdalne urządzenia
telemetryczne, urządzenia sterujące. Wszystkie urządzenia dołączone do styku
podstawowego generują sygnały o przepływności do 100kbit/s.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

dostęp pierwotny PRA do 30 kanałów, każdy o przepływności 64 kb/sek. Dostęp
umożliwia przyłączenie urządzeń, które generują sygnały o przepływności do 2 Mb/s.
Dotyczy to urządzeń do transmisji stałych i wolnozmiennych obrazów, dźwięku
o wysokiej jakości, szybkich terminali graficznych. Styk ten jest także wykorzystywany
do przyłączania sieci lokalnych użytkownika bądź cyfrowych central abonenckich.

Usługi oferowane abonentowi w sieci ISDN można rozgraniczyć na dwie odmienne

grupy: usługi przenoszenia, nazywane również bazowymi i teleusługi.
Usługi przenoszenia są odpowiedzialne za przenoszenie strumieni danych między
poszczególnymi punktami dostępu do sieci ISDN. W celu właściwej realizacji
poszczególnych żądań użytkownika jest niezbędne zestawianie kanałów transmisyjnych
o parametrach odpowiadających wymaganiom przesyłanych nimi sygnałów. Usługi bazowe
w trybie komutacji kanałów podzielono na trzy podstawowe rodzaje, który każdy nieco
inaczej definiuje parametry transmisyjne zestawianego kanału:

−

mowa – służy do przenoszenia cyfrowego sygnału fonicznego, np. mowy, zakodowanego
w terminalu abonenckim,

−

3,1 kHz, akustyczne – umożliwia przesyłanie dowolnego sygnału np. do wymiany
strumieni informacji za pośrednictwem modemów, telefaksów grupy 1, 2 i 3,

−

64 kbit.s, nieograniczone – odpowiada zestawieniu w pełni przezroczystego kanału PCM,
transmitowane nim dane nie są poddawane żadnym modyfikacjom w czasie przenoszenia
go między punktami, źródłowym i docelowym.

Do najważniejszych usług (teleusług) udostępnionych w sieci ISDN należą:

−

telefonia – przenoszenie zakodowanego cyfrowo sygnału akustycznego w sposób
charakterystyczny dla typowej usługi telefonicznej,

−

teleteks – usługa polega na transmisji tekstu,

−

telefaks – usługa umożliwia przekazywanie tekstu i grafiki,

−

wideoteks – usługa służy do przenoszenia w postaci cyfrowej tekstu wzbogaconego
o znaki semigraficzne,

−

transmisja danych – usługa przeznaczona jest do realizacji połączeń między różnymi
urządzeniami wymieniającymi pomiędzy sobą dane cyfrowo np. komputerami,

−

wideofonia – usługa pozwala na przesyłanie jednocześnie fonii i „wolnych obrazów”,

−

teleakcja – usługa umożliwia przekazywanie krótkich komunikatów.

Usługi dodatkowe dostępne tylko w sieci ISDN:

−

wielokrotny numer telefoniczny (MSN) – umożliwia przypisanie wielu numerów
z publicznego planu numeracji do poszczególnych terminali ISDN (maksymalnie
8 numerów dla jednego dostępu ISDN).

−

bezpośredni numer wewnętrzny (DDI) – umożliwia abonentowi sieci publicznej
bezpośrednie wybieranie numeru abonenta prywatnej centrali abonenckiej bez
pośrednictwa telefonistki.

−

podadresowanie (SUB) – pozwala na rozszerzenie możliwości identyfikacji urządzeń
abonenta poza przydzielony numer publiczny, usługa ta jest dostępna tylko dla połączeń
ISDN-ISDN.

−

zawieszenie połączenia (HOLD) – usługa umożliwia abonentowi „zawieszenie” lub
„odwieszenie” połączenia telefonicznego.

−

przenośność terminala (TP) – usługa umożliwia abonentowi chwilowe przerwanie
połączenia i wznowienie go z innej lokalizacji w obrębie tej samej instalacji abonenckiej.

−

koszt połączenia (AOC) – na terminalu abonenta jest wyświetlana aktualna informacja
o opłacie za połączenie Usługa AOC aktualnie posiada trzy odmiany: AOC-S – dostarcza

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

informacji o częstotliwości zaliczania na początku połączenia i gdy częstotliwość ta
zmieni się w czasie połączenia, AOC-D – usługa dostarcza informacji o opłatach
w czasie aktywnego połączenia, AOC-E – usługa dostarcza informacji o opłatach po
zakończeniu połączenia.

−

wiadomości tekstowe (UUS1) – usługa umożliwia abonentowi wysyłanie krótkich
wiadomości tekstowych do innych abonentów ISDN. Wiadomość jest prezentowana na
wyświetlaczu aparatu odbiorcy. Usługa jest dostępna dla połączeń ISDN-ISDN.

−

prezentacja numeru abonenta dołączonego (COLP) – umożliwia prezentację numeru
abonenta, z którym nawiązane zostało połączenie.

−

blokada prezentacji numeru abonenta dołączonego (COLR) – usługa umożliwia
abonentowi wywoływanemu zablokowanie prezentacji jego numeru u abonenta
wywołującego. Aktywacja usługi odbywa się jednocześnie z aktywacją usługi CLIR
i wymaga złożenia zamówienia.

Zagadnienia z zakresu usług sieci ISDN znajdziesz w literaturze [8, s. 84-86, 153-159]
i [6, s.77-81].

Usługi telekonferencji

Telekonferencja audio z rezerwacją to usługa, która umożliwia organizowanie

konferencji telefonicznych. Polega na połączeniu telefonicznym pomiędzy uczestnikami
z dowolnego miejsca na świecie, którzy słyszą się nawzajem i na bieżąco mogą nawiązywać
rozmowę. W konferencji mogą brać udział osoby korzystające ze wszystkich typów
telefonów: analogowych, cyfrowych ISDN i komórkowych.
W usłudze telekonferencji audio z rezerwacją możliwe jest skorzystanie dla każdej strony
z następujących opcji:

−

dodzwanianie się – uczestnicy telekonferencji dodzwaniają się na numer dostępowy do
systemu telekonferencyjnego oraz wybierają PIN uczestnika (wcześniej podany
zamawiającemu przez operatora). Koszty opłat za połączenia telefoniczne ponoszą
uczestnicy telekonferencji.

−

wydzwanianie - połączenia inicjowane są przez system telekonferencyjny do wcześniej
podanych przez abonenta zamawiającego numerów stron (uczestników). Koszty opłat za
połączenia telefoniczne ponosi abonent organizujący telekonferencję audio z rezerwacją.

Telekonferencja audio automatyczna pozwala na natychmiastowe zestawianie konferencji

telefonicznych samodzielnie przez klienta z dowolnego telefonu (stacjonarnego lub
komórkowego) z wybieraniem tonowym. Dla jednego konta abonenckiego tworzony jest: kod
PIN organizatora i kod PIN uczestnika. W ramach jednego abonamentu istnieje możliwość
wykreowania wielu kont abonenckich. Liczba stron uczestniczących w jednej konferencji
ograniczona jest pojemnością systemu telekonferencyjnego. Z telekonferencji audio
automatycznej korzysta się nastepująco: Wszyscy uczestnicy telekonferencji wybierają numer
dostępowy. Po uzyskaniu połączenia z systemem telekonferencyjnym każdy uczestnik jest
proszony o wprowadzenie kodu PIN. Konferencja rozpoczyna się po wejściu organizatora do
konferencji (organizator to osoba, która posiada uprawnienia do samodzelnego zestawiania
i zarządzania telekonferencjami). PIN organizatora różni się od PINu pozostałych
uczestników. Organizator powinien przekazać pozostałym uczestnikom podstawowe
informacje przed telekonferencją (tj. numer dostępowy, kod PIN uczestnika oraz dokładny
termin – data i godz. rozpoczęcia telekonferencji).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Telekonferencja wideo jest to audiowizualne połączenie pomiędzy wieloma uczestnikami

konferencji, umożliwiające interaktywną komunikację. Usługa umożliwia jednoczesne
przekazywanie w czasie rzeczywistym głosu, obrazu i danych pomiędzy wieloma grupami
użytkowników znajdującymi się w różnych miejscach na świecie. Dzięki telekonferencji
wideo można nie tylko poznać twarze i “mowę ciała” uczestników zebrania, ale także
zapoznać się z prezentowanymi przez nich wykresami, tabelami i innymi materiałami
informacyjnymi. Usługa świadczona jest w standardzie ISDN. Realizowane są różne warianty
usługi związane przede wszystkim z prędkością połączeń czyli liczby wykorzystywanych
kanałów B przez każdą ze stron. Od liczby wykorzystywanych kanałów B zależy jakość
przekazywanego obrazu (2 kanały B - do 15 klatek/sek, powyżej 2 kanałów - od 15 do 30
klatek/sek).

Usługi telekonferencji szerzej opisane są w literaturze [10, str. 81-83].

Usługi z udziałem telefonistki

Zamawiający połączenie za pośrednictwem telefonistki może skorzystać z następujących

udogodnień:

−

zrealizowania połączenia o określonej godzinie,

−

podania do wiadomości osobie wzywanej nazwiska osoby zamawiającej połączenie,

−

powiadomienia o czasie trwania połączenia oraz wysokości opłaty za połączenie,
bezpośrednio po jego zakończeniu,

−

wyszukiwania numeru żądanego abonenta,

−

zrealizowania połączenia na koszt osoby wzywanej, po uprzednim wyrażeniu przez nią
zgody.

Poland Direct – jest to połączenie z zagranicy do Polski, realizowane za pośrednictwem

telefonistki w Polsce. Przebywając za granicą można uzyskać połączenie ze wskazaną przez
siebie osobą w kraju, nie płacąc za połączenie ( w niektórych krajach opłaty te są nieznaczne).
Koszty połączenia pokrywa osoba, do której dzwonimy (po uprzednim wyrażeniu zgody).
Poland Direct polega na wybraniu tzw. numeru dostępowego, czyli numeru, za
pośrednictwem którego można uzyskać połączenie z Polską z kraju, w którym się przebywa.
Po wybraniu właściwego numeru, zgłasza się telefonistka z centrali międzynarodowej
w Polsce, której podaje się własne nazwisko (aby wiedziała kogo ma przedstawić) oraz
telefon i nazwisko osoby, z którą chcemy rozmawiać. Po uzyskaniu od wzywanej osoby
zgody na zapłacenie za rozmowę, połączenie zostaje zrealizowane.

Country Direct – jest to połączenie realizowane w ruchu międzynarodowym za

pośrednictwem telefonistki w kraju, do którego połączenie jest kierowane i na koszt
wzywanego abonenta. Abonent dzwoniący z Polski płaci należność jednej jednostki
taryfikacyjnej. W celu przeprowadzenia połączenia Country Direct trzeba znać numer
dostępowy, po wybraniu którego zgłasza się telefonistka z kraju do którego połączenie jest
kierowane. Następnie telefonistka nawiązuje połączenie z numerem wzywanym i ustala, czy
abonent wzywany wyraża zgodę na opłacenie rachunku. Jeśli tak, przystępuje do łączenia
rozmowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaka jest różnica między usługą POTS a ISDN?
2. Jakie rodzaje dostępów abonenckich w sieci ISDN są dostępne dla abonentów?
3. Co to jest preselekcja?
4. Na czym polega usługa blokady prezentacji numeru?
5. Czy będąc użytkownikiem usługi POTS możesz korzystać z usługi DDI?
6. Czy usługa MSN jest realizowana w dostępie analogowym?
7. Czy w telekonferencji możesz brać udział korzystając z telefonu komórkowego?
8. Od czego zależy jakość przekazywanego obrazu w wiedeokonferencji?
9. W jaki sposób rozliczane są połączenia w ruchu automatycznym?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź kalkulację kosztów i zaproponuj klientowi indywidualnemu optymalny plan

taryfowy oraz usługi dostępne w wybranym planie taryfowym dla stacji telefonicznej POTS
mając do dyspozycji generowany przez niego ruch.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować generowany przez klienta ruch,
2) dobrać optymalny plan taryfowy,
3) dobrać usługi obniżające koszty połączeń dostępne w wybranym planie taryfowym

np. wybrane numery, rozmowy z rabatem, preselekcję,

4) przeprowadzić kalkulację kosztów,
5) uzasadnić wybór,
6) przygotować prezentację oferty świadczenia usługi telefonicznej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cenniki usług POTS,

−

cenniki ofert usług obniżające koszty połączeń,

−

instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź kalkulację kosztów i zaproponuj optymalne rozwiązanie dla klienta

biznesowego, który chce obniżyć koszty w firmie, mając do dyspozycji liczbę lokalizacji,
ilość i rodzaj stacji telefonicznych oraz generowany ruch.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować generowany ruch przez każdą lokalizację,
2) oszacować koszt połączeń realizowanych wewnątrz firmy,
3) przygotować nową ofertę obniżającą koszty rozmów telefonicznych w firmie,
4) przeprowadzić kalkulację kosztów dla proponowanego rozwiązania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) uzasadnić wybór,
7) przygotować prezentację oferty świadczenia usługi telefonicznej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cenniki usług ISDN,

−

cenniki usług POTS,

−

cenniki ofert usług obniżające koszty połączeń,

−

instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź kalkulację uruchomienia dostępu PRA 150 DDI dla trzech wybranych

operatorów, wybierz najkorzystniejszą ofertę i przygotuj dokumenty do zawarcia umowy.
Masz do dyspozycji przewidywany rozkład ruchu telefonicznego jaki będzie generowany
przez firmę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować generowany ruch,
2) oszacować koszt połączeń realizowanych wewnątrz firmy,
3) określić ilość łączy do sieci publicznej,
4) obliczyć koszt instalacji w każdej z sieci telekomunikacyjnej,
5) określić miesięczny abonament w każdej sieci telekomunikacyjnej,
6) oszacować koszt generowanego ruchu telefonicznego poza firmę,
7) porównać przygotowane oferty,
8) zaproponować jedno z rozwiązań i uzasadnić wybór,
9) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cenniki usług ISDN,

−

formularze do zawarcia umowy,

−

instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Zaprezentuj klientowi usługi telekonferencji z uwzględnieniem kosztów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) nawiązać rozmowę z klientem,
2) rozpoznać potrzeby klienta,
3) zainteresować klienta usługami telekonferencji,
4) zaprezentować usługę telekonferencji tp audio z rezerwacją,

−

scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści, zastosowanie,

−

przedstawić sposób korzystania z usługi,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przedstawić wymagania techniczne,

−

przedstawić koszt usługi,

5) zaprezentować usługę telekonferencji tp audio automatyczna,

−

scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści, zastosowanie,

−

przedstawić sposób korzystania z usługi,

−

przedstawić wymagania techniczne,

−

przedstawić koszt usługi,

6) zaprezentować usługę telekonferencję tp wideo,

−

scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści, zastosowanie,

−

przedstawić sposób korzystania z usługi,

−

przedstawić wymagania techniczne,

−

przedstawić koszt usługi,

7) przekonać klienta do korzystania z usługi telekonferencji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cenniki usług telekonferencji,

−

regulaminy świadczenia usług telekonferencji,

−

materiały reklamowe,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) zaproponować klientowi indywidualnemu optymalny plan taryfowy?

2) przeprowadzić rozmowę z klientem i poznać jego potrzeby?

3) obliczyć koszt instalacyjny usługi ISDN?

4) oszacować miesięczne opłaty za usługę?

5) zaprezentować usługę telekonferencji?

6) przeprowadzić kalkulację kosztów dla usługi ISDN?

7) poinformować o opłatach za usługę telekonferencji?

8) przygotować ofertę świadczenia usługi ISDN?

9) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy z klientem na

usługę POTS?

10) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy z klientem na

usługę ISDN?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Usługi sieci komórkowej

4.2.1. Materiał nauczania

Klasyfikacja usług systemu GSM

Usługi oferowane użytkownikom systemu GSM można grupować według różnych

kryteriów.

Podział z punktu widzenia wymagań ETSI:

usługi obowiązkowe,
usługi dobrowolne,
usługi nie ujmowane w wymaganiach ETSI.
ETSI – to organizacja standaryzacyjna zajmująca się tworzeniem, opracowywaniem
i zatwierdzaniem nowych norm, standardów w zakresie telekomunikacji. Więcej informacji
na temat usług ustalonych w wymaganiach ETSI znajdziesz w literaturze [14, s. 125-132].

Podział z punktu widzenia żądanego okresu wprowadzenia danej usługi:

faza 1,
faza 2,
faza 2+
W zaleceniach fazy 1 określono podstawowe cechy i usługi łączności bezprzewodowej
w zakresie: transmisji mowy, transmisji danych, dostępu do kanału radiowego ze
zwielokrotnieniem czasowym i ramką TDMA, współpracy z publiczną siecią pakietową,
przesyłania krótkich komunikatów, realizacji połączeń alarmowych i niektórych usług
dodatkowych (przenoszenie i blokowanie połączeń).
W zaleceniach fazy 2 określono normy dla transmisji telefaksowej, interfejs komputerowy
i usługi dodatkowe (telekonferencje, wywołania grupowe, kolejkowanie wywołań,
identyfikacja abonenta wywołującego, blokowanie identyfikacji abonenta wywołującego,
zawieszenie połączenia, informowanie o taryfikacji, blokada operatorska). Uzupełnieniem tej
fazy są usprawnienia w procedurze identyfikacji abonenta za pomocą karty SIM oraz opcja
przekazu z połówkowym kodowaniem mowy. W systemie GSM bezpośrednio na wyjściu
kodera mowy o pełnej przepływności osiągana jest szybkość 13 kb/s. Natomiast stosując
algorytm z kodowaniem połówkowym można uzyskać na wyjściu kodera szybkość
(w zależności od algorytmu) równą 6,5 kb/s lub 5,6 kb/s.

Zestaw cech fazy 2+ , przewidziany początkowo jako uzupełnienie fazy 2 tylko o usługi
dodatkowe, został powiększony o funkcje umożliwiające płynne przejście z systemu GSM do
systemu trzeciej generacji. Zbiór ten obejmuje:
zaawansowane usługi połączeń głosowych (transmisje rozsiewcze, wywołania grupowe,
priorytetowanie połączeń, inne),
profilowanie różnych zestawów usług użytkowników (prywatnych, firmowych), łącznie
z możliwością przyporządkowywania im wspólnych, grupowych lub oddzielnych numerów
z wielowariantową taryfikacją,
integrację sieci GSM z innymi sieciami, takimi jak: sieć telefonii bezprzewodowej DECT,
bezprzewodową centralką WPABX, sieciami przewodowymi, sieciami satelitarnymi,
współpracę z sieciami o odmiennej hierarchii i strukturze wewnętrznej,
rozszerzenie grupy usług związanych z pakietową transmisją danych,
pracę terminali w dwóch zakresach częstotliwości lub w różnych trybach pracy,
transmisję danych w trybie komutacji łączy typu HSCSD,
pakietową transmisję danych w kanale radiowym klasy GPRS,
nową generację sieci inteligentnych ze standardem CAMEL,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

usprawnienie koderów głosowych bezprzewodowej usługi telefonicznej.

Podział z punktu widzenia zakresu udzielanych usług:

teleusługi, tj. usługi, które są zdefiniowane w całości, łącznie z funkcjami terminali

wykorzystywanych do jej realizacji,

usługi przenoszenia, tj. usługi, które umożliwiają transmisję informacji pomiędzy

zdefiniowanymi przez standard punktami dostępu do sieci.

Podział z punktu widzenia ważności udzielanej usługi:

usługi podstawowe (np. transmisja głosu, przesyłanie krótkich komunikatów, transmisja

danych),

usługi dodatkowe (np. prezentacja numeru abonenta wywołującego, blokowanie

prezentacji abonenta wywołującego, oczekiwanie na rozmowę, zawieszenie połączenia,
komunikacja wielostronna, zamknięta grupa użytkowników, informacja taryfikacyjna,
blokada operatorska)

Podział z punktu widzenia rodzaju informacji oferowanych użytkownikowi:

mowa,
krótkie komunikaty,
transmisja danych,
wideotekst,
tekst,
faksymile.

Klasyfikacja usług systemu UMTS

Usługi systemu UMTS wymagają zdefiniowania pojęć aplikacji i usługi. Zgodnie

z koncepcją UMTS usługa jest rozumiana jako element oferty operatora lub dostawcy usług.
Element ten umożliwia realizację określonych potrzeb telekomunikacyjnych użytkownika
sieci. Aplikacje są z kolei rozumiane jako podstawowe bloki, z których konstruowane są
usługi. Aplikacje mogą być tworzone przez operatorów, producentów sprzętu, użytkowników.
Realizacja usługi może wymagać wykorzystania kompozycji wielu aplikacji. Dla
użytkownika aplikacja jest niewidoczna. Za pomocą terminala może on oddziaływać na
aplikację w celu dostępu do treści oferowanej przez usługę.
Zakres usług w ofercie systemu UMTS jest szerszy niż w systemach GSM drugiej generacji.
Wyróżniono w nim następujące kategorie usług:
usługi dostępu do sieci Internet/Intranet,
usługi dostarczające personalizowanej informacji i rozrywki,
multimedialne usługi powiadamiania,
usługi wykorzystujące informację o lokalizacji użytkownika,
usługi zwykłej i wzbogaconej transmisji głosu.
Opis oferowanych przez UMTS usług można znaleźć w literaturze [5, s. 39-59].

Sposoby transmisji danych w systemach komórkowych

W systemach komórkowych drugiej generacji stosuje się następujące sposoby transmisji

danych:
SMS – transmisja krótkich wiadomości ze standardową prędkością 9,6 kb/s, realizowana

w kanałach sygnalizacyjnych.

HSCSD – transmisja danych z komutacją kanałów na jednej częstotliwości radiowej.

Szybkość transmisji od 4,8 do 57,6 kb/s w zależności od sposobu kodowania i ilości
zajętych szczelin czasowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

GPRS – pakietowa transmisja danych oparta na protokole internetowym IP, angażuje do

przesyłania od 2 do 8 kanałów radiowych. W standardzie GPRS stosuje się cztery różne
schematy kodowania kanałowego, o przepływnościach odpowiednio: 9,05 kb/s,
13,4 kb/s, 15,6 kb/s oraz 21,4 kb/s. Typowa szybkość transmisji 53,6 kb/s.

EDGE – pakietowa transmisja danych o zwiększonej szybkości transmisji (typowa

szybkość transmisji 384 kb/s). W standardzie EDGE uzyskuje się przepływność
przypadającą na jedną szczelinę sięgającą 69,6 kb/s.

W systemach komórkowych UMTS trzeciej generacji uzyskuje się następujące

przepływności:
do 2 Mb/s – w środowisku pikokomórkowym i przy łączności z terminalami

nieruchomymi lub poruszającymi się z szybkością pieszego,

do 384 kb/s – w środowisku mikrokomórkowym i przy łączności z terminalami

poruszającymi się z szybkością do 120 km/h,

do 144 kb/s – w środowisku makrokomórkowym i przy łączności z terminalami

poruszającymi się z szybkością do 500 km/h.

Roaming

Roaming pozwala na wykonywanie połączeń między sieciami komórkowymi różnych

operatorów. Usługa ta dotyczy połączeń międzynarodowych, roaming wewnątrzkrajowy jest
w większości krajów wykluczony w zapisach koncesji. Roaming jest możliwy tylko z tymi
sieciami obcymi, z którymi macierzysty operator abonenta podpisał stosowne umowy na
temat wzajemnych rozliczeń. Cena za usługę roamingu określa średni koszt operatora oraz
jego marżę. Opłaty można podzielić generalnie na trzy przypadki:
abonent wywołujący znajduje się w kraju sieci macierzystej abonenta wywoływanego,

zaś abonent wywoływany zalogowany jest do sieci obcej,

obaj abonenci znajdują się poza sieciami macierzystymi,
abonent wywołujący znajduje się poza siecią macierzystą, zaś abonent wywoływany

zalogowany jest do swojej sieci macierzystej.

W pierwszym przypadku wywołujący zawsze płaci tą samą stawkę, bez względu na to, czy
abonent wywoływany jest zalogowany w swojej sieci czy nie. Abonent wywoływany ponosi
jednak dodatkowe koszty połączenia międzynarodowego na trasie kraj macierzystej sieci –
kraj sieci, z której aktualnie korzysta. Bardzo często taniej jest oddzwonić do abonenta
w kraju niż rozmawiać z nim i płacić za połączenie przychodzące.
W drugim wypadku abonent wywołujący płaci za połączenie do kraju macierzystego
abonenta wywoływanego według stawek sieci, w której jest aktualnie zalogowany. Abonent
wywoływany płaci zaś za połączenie z kraju sieci macierzystej do sieci, z której aktualnie
korzysta.
W trzecim przypadku podobnie jak w drugim abonent wywołujący płaci za połączenie do
kraju macierzystego abonenta wywoływanego według stawek sieci, w której jest aktualnie
zalogowany. Abonent wywołujący nie ponosi kosztów.

Zakup telefonu i wybór taryfy

Każdy użytkownik przed zakupem telefonu powinien odpowiedzieć sobie na kilka pytań.

Im bardziej szczegółowo zdefiniuje swoje potrzeby, tym wybór aparatu będzie prostszy.
Warto aby użytkownik odpowiedział sobie na następujące trzy podstawowe pytania: dla kogo
będzie przeznaczony telefon, do czego ma służyć telefon, ile wynosi budżet na zakup
telefonu. Jeśli telefon ma być przeznaczony dla młodzieży, dla której często jest także
gadżetem, ważne jest aby miał wymienne obudowy, polifoniczne dzwonki, możliwość
załadowania gier czy apletów Java. Telefon dla osób starszych powinien być bardziej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

stonowany kolorystycznie, mieć wygodne klawisze, czcionka powinna być duża albo
przynajmniej telefon powinien umożliwiać zmianę jej wielkości. Biznesmen będzie oczekiwał
przede wszystkim dobrej baterii, dużej ilości dostępnych akcesoriów. Dla osób, którym aparat
będzie służył tylko do rozmów i wysyłania SMS, najważniejsza będzie wygoda obsługi,
słownik T9 wspomagający pisanie, proste menu. Telefon komórkowy często używany jest do
przechowywania danych adresowych. Wtedy należy rozejrzeć się za terminalami oferującymi
bogate książki adresowe. Wygodnie czyta się je na dużym wyświetlaczu o dobrym kontraście,
który ułatwia korzystanie z funkcji terminarza. W wypadku kiedy telefon ma być używany
jako brama dostępowa do Internetu, pod uwagę należy wziąć przede wszystkim wygodę
podłączenia go z komputerem. Tu atutem są łącze na podczerwień oraz Bluetooth.

Właściwy wybór taryfy może pozwolić na zaoszczędzenie pieniędzy. Tak jak przed

zakupem telefonu, tak i przy wyborze taryfy użytkownik powinien odpowiedzieć sobie na
kilka pytań, np. do czego wykorzystywany będzie telefon, czy zakup telefonu na wolnym
rynku jest możliwy i ile kosztuje. Obecnie na rynku mamy do dyspozycji taryfy prepaid,
abonamentowe i połączenie abonamentu z kartą. Użytkownik powinien je dokładnie
przeanalizować i policzyć co najbardziej mu się opłaca.

Bramka GSM

Bramka jest urządzeniem, które przyłącza się do centrali abonenckiej i wyposaża się

w kartę SIM operatora telefonii komórkowej (rys.1). Numery wewnętrzne centrali mogą
wykonywać połączenia z telefonami komórkowymi przez bramkę, wykorzystując sieć
komórkową z pominięciem sieci przewodowej operatora stacjonarnego.

Rys.1. Podłączenie Bramki GSM do centralki abonenckiej.

Najważniejszą zaletą bramek GSM jest obniżenie opłat za rachunki telefoniczne. Dodatkowe
korzyści płynące z zainstalowania bramek to:
–

uzyskanie dodatkowej linii zewnętrznej i odciążenie linii miejskich, cały ruch
komórkowy kierowany jest przez bramki,

Centralka abonencka

PABX

Bramka
GSM

Sieć

komórkowa

GSM

Sieć

stacjonarna

PSTN

Połączenie do sieci komórkowych przez Bramkę GSM
Połączenie do sieci stacjonarnej
Połączenie do sieci komórkowej przez sieć stacjonarną

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

możliwość dodzwonienia się z dowolnej sieci do bramki (jest to numer telefonu
komórkowego), połączenie takie obsłużone zostanie przez centralę, tak jak każde inne
połączenie przychodzące z linii miejskich,

–

w przypadku awarii linii miejskich kontakt ze światem jest utrzymany w obu kierunkach.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie usługi zostały wprowadzone w fazie 2+?
2. W jaki sposób można połączyć telefon z komputerem?
3. Co to jest roaming?
4. Kto płaci za połączenie telefoniczne jeśli obaj abonenci są poza siecią macierzystą?
5. Z jaką prędkością realizowana jest transmisja krótkich wiadomości?
6. Na czym polega pakietowa transmisja danych GPRS?
7. Co należy wziąć pod uwagę przy zakupie telefonu?
8. Jaka jest różnica między aplikacją a usługą?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dopasuj pakiet taryfowy i telefon do potrzeb klienta indywidualnego z uwzględnieniem

kosztów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) nawiązać rozmowę z klientem,
2) ustalić potrzeby klienta np. generowany ruch, model telefonu komórkowego,
3) dobrać optymalne pakiety taryfowe w odniesieniu do oczekiwań klienta w każdej z sieci

komórkowej,

4) porównać oferty z każdej z sieci komórkowych,
5) zaprezentować przygotowane rozwiązania,
6) dopytać klienta np. o usługi które wcześniej z nim nie ustalano a pojawiły się podczas

prezentacji,

7) zaproponować jedno z rozwiązań,
8) przekonać klienta, że proponowana usługa zaspokoi jego potrzeby.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko z dostępem do Internetu,

−

cenniki usługi telefonii komórkowej,

−

regulaminy świadczenia usługi telefonii komórkowej,

−

scenariusz gry symulacyjnej lub instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

materiały reklamowe,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przeprowadź kalkulację kosztów i zaproponuj optymalne rozwiązanie dla klienta

biznesowego, który chce obniżyć koszty w firmie, mając do dyspozycji ilość i rodzaj
pakietów taryfowych oraz generowany ruch.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować generowany ruch,
2) oszacować koszt połączeń realizowanych wewnątrz firmy,
3) przygotować nową ofertę obniżającą koszty rozmów telefonicznych w firmie,
4) przeprowadzić kalkulację kosztów dla proponowanego rozwiązania,
5) uzasadnić wybór,
8) przygotować prezentację oferty świadczenia usługi sieci komórkowej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cenniki usług telefonii komórkowej,

−

oferty promocyjne,

−

regulaminy promocji,

−

instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaprezentuj klientowi mobilny dostęp do Internetu z uwzględnieniem kosztów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) nawiązać rozmowę z klientem,
2) rozpoznać potrzeby klienta,
3) zainteresować klienta usługami dostępu do Internetu,
4) zaprezentować usługę dostępu do Internetu w technologii GPRS,

−

scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści,

−

przedstawić wymagania techniczne,

−

przedstawić koszt usługi,

5) zaprezentować usługę dostępu do Internetu w technologii EDGE,

−

scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści,

−

przedstawić wymagania techniczne,

−

przedstawić koszt usługi,

6) zaprezentować usługę dostępu do Internetu w technologii UMTS,

−

scharakteryzować usługę, jej cechy, możliwości, korzyści,

−

przedstawić wymagania techniczne,

−

przedstawić koszt usługi,

7) przekonać klienta do korzystania z usługi mobilnego dostępu do Internetu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cenniki usługi mobilnego dostępu do Internetu,

−

regulaminy świadczenia usługi mobilnego dostępu do Internetu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

materiały reklamowe,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) dopasować telefon i taryfę do potrzeb klienta indywidualnego?

2) dopasować telefon i taryfę do potrzeb klienta biznesowego?

3) scharakteryzować usługę dostępu do Internetu w technologii GPRS?

4) przedstawić wymagania techniczne na usługę dostępu do Internetu

w technologii GPRS?

5) poinformować o opłatach za usługę dostępu do Internetu w technologii

GPRS?

6) wypełnić niezbędne dokumenty do zawarcia umowy z operatorem sieci

komórkowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Usługi sieci inteligentnej

4.3.1. Materiał nauczania

Cechy sieci inteligentnej

Charakterystyczną cechą sieci inteligentnych jest możliwość implementowania nowych

usług dodatkowych w jednym miejscu sieci, bez konieczności ich instalowania
w poszczególnych centralach abonenckich. Sieci inteligentne wprowadziły zmiany
wyobrażenia o kilku zasadach obowiązujących do tej pory w telekomunikacji. Chodzi o to,
że: numer końcowy nie musi oznaczać ani konkretnego telefonu, ani jakiegokolwiek telefonu,
opłaty zaś niekoniecznie ma ponosić abonent wywołujący połączenie, a końcowy numer
abonenta nie jest związany z fizyczną lokalizacją aparatu lub końcowego urządzenia
telekomunikacyjnego. Korzystając z wirtualnej i wydzielonej logicznie sieci, można zapewnić
prywatny plan numeracji, uproszczoną numerację, rozliczanie według specjalnych taryf,
przekierowanie zgłoszeń, a także odbieranie połączeń spoza wirtualnej sieci i realizację
połączeń zewnętrznych.

Usługi sieci inteligentnej

Standardowe usługi sieci inteligentnych ujęte w normie ETSI oznaczono zestawem CS-1.

Poniżej przedstawione zostały podstawowe usługi sieci inteligentnej z zestawu CS-1:
połączenie bezpłatne (FPH),
połączenie z podziałem opłaty (SPL),
numer uniwersalny (UAN),
połączenie z podwyższoną opłatą (PRM),
połączenie kredytowane PPC (warianty: ACC/CCC/AAB/VCC),
nadążne przekazywanie połączenia po rejestracji (FDM),
wirtualna sieć wydzielona (VPN),
teległosowanie (VOT)
obsługa zgłoszeń masowych (MAS),
uniwersalna łączność osobista (UPT),
wybieranie skrócone (ABD),
filtrowanie połączeń przychodzących (TCS),
kierowanie połączenia według definicji (UDR),
filtrowanie połączeń wychodzących (OCS),
bezwarunkowe przekazywanie połączeń (CF),
kierowanie połączeń uwarunkowane parametrami użytkownika (DCR),
zabezpieczenie dostępu (SEC),
rozdział połączeń przychodzących (CD),
połączenie z oczekiwaniem na zwolnienie abonenta wywoływanego (CCBS),
połączenie konferencyjne (CON),
identyfikacja połączeń złośliwych (MCI),
warunkowe przekazywanie połączeń wychodzących (CRD),
warunkowe przekazywanie połączeń przy zajętości (SCF).
Do najbardziej dochodowych usług zestawu CS-1, znajdujących się w ofertach prawie
wszystkich operatorów sieci inteligentnych należą:
infolinia bezpłatna 0-800 (FPH) – usługa ta zapewnia bezpłatne połączenie

z subskrybentem usługi (firmą wykupującą usługę infolinii), realizowaną z dowolnego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

miejsca w kraju za pośrednictwem telefonicznej sieci publicznej PSTN przez wybranie
numeru z prefiksem 0-800. Opłatę za połączenia ponosi wyłącznie zamawiający usługę,

infolinia ulgowa 0-801 (SPL) – usługa z podziałem opłaty jest czymś pośrednim między

połączeniem bezpłatnym a zwykłym, opłata za połączenie jest podzielona w dowolnych,
ale z góry ustalonych proporcjach, pomiędzy abonentem inicjującym połączenie a firmą,
która jest subskrybentem usługi,

infolinia firmowa 0-804 (UAN) – korzystając z usługi uniwersalnego numeru

dostępowego, firma mająca wiele rozproszonych lokalizacji jest osiągalna na całym
obszarze objętym siecią pod jednym wyróżnionym numerem,

audioteks 0-700, 0-701, 0-300 (PRM) – usługa o podwyższonej opłacie,
teległosowanie 0-707, 0-400 (VOT) – usługa pozwala na natychmiastowe zliczanie dużej

liczby głosów (tak/nie) oddanych drogą wywołań telefonicznych, wykonanych
jednocześnie lub w bardzo krótkim czasie,

wirtualna sieć wydzielona 0-806 (VPN) – usługa umożliwia realizację bezpłatnych

połączeń pomiędzy numerami należącymi do jednej firmy i włączonymi do grupy, bez
względu na ich geograficzną lokalizację.

Rozszerzanie architektury sieci inteligentnej spowodowało dalsze powiększenie zbioru

usług podstawowych o kolejne klasy usług, określane jako zestawy CS-2, CS-3, CS-4.
Usługi zestawu CS-2 rozszerzają obszar działania sieci inteligentnej , z uwzględnieniem
potrzeb abonentów mobilnych i multimedialnych. Należą do nich:
sieci ruchome i szerokopasmowe BISDN (dostęp bezprzewodowy i usługi

multimedialne),

współdziałanie sieci o zasięgu międzynarodowym, zarządzanych przez innych

operatorów,

zarządzanie sieciami zgodnie ze standardem TMN,
jednolita implementacja usług na różnych platformach sprzętowych i oprogramowania.
Usługi dodatkowe zestawu CS-3 obejmują multimedialne aspekty sieci inteligentnych
(wideokonferencje, szerokopasmowe usługi VPN, wideo na żądanie VOD, telewizja
rozsiewcza TV) oraz obsługę głosową w tych sieciach.
Zestaw usług CS-4 rozszerza właściwości sieci inteligentnej o nowe usługi
telekomunikacyjne, sposoby ich kreowania i zarządzania. Dotyczy on konwergencji
i współdziałania sieci wykonanych w technologii komutowania kanałów i przełączania
pakietów, z ofertą usług VoIP włącznie.

Przykłady usług sieci inteligentnej zostały opisane w literaturze [7, s. 174-182] oraz
[9, s. 22-26].

Podmioty w sieci inteligentnej

W ofercie usług sieci inteligentnej identyfikuje się kilka grup niezależnych podmiotów,

wśród których wyróżniają się:
subskrybent usługi – abonent (firma lub osoba prywatna) zamawiający usługę

i uiszczający z tego tytułu odpowiednie opłaty na rzecz operatora sieci,

dostawca usług – podmiot udostępniający usługę subskrybentowi na podstawie

scenariusza usługi, zawiera kontrakty z subskrybentem usług, tworzy wprowadza w życie
i utrzymuje w ruchu usługę,

operator sieci – dostarcza infrastrukturę niezbędną do realizacji usługi, zawiera umowę

z dostawcą usługi,

użytkownik usługi – korzystający z usługi bez jej abonowania i ewentualnie

(w zależności od usługi) ponoszący odpowiednie opłaty na rzecz operatora czy abonenta,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

producent sprzętu – dostarczający wszelkiego rodzaju urządzeń do sieci IN wraz

z oprogramowaniem.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Które usługi z zestawu CS-1 są najbardziej dochodowe?
2. Kto ponosi koszty za połączenie do infolinii ulgowej?
3. Które prefiksy dotyczą usługi teległosowania?
4. Jakie korzyści ma firma z posiadania infolinii?
5. Jakie usługi zostały zawarte w zestawie CS-2?
6. Kim jest subskrybent usługi?
7. Jaką rolę pełni dostawca usług?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj ofertę świadczenia usługi grupowej w oparciu o sieć inteligentną, określ ogólne

warunki oraz możliwości i zakres jej świadczenia dla wskazanego abonenta biznesowego,
mając do dyspozycji informacje zawierające charakterystykę firmy, jej potrzeby, lokalizację
oddziałów, generowany ruch, rodzaj połączeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować wymagania klienta,
2) zaproponować numerację,
3) oszacować koszt połączeń realizowanych wewnątrz firmy,
4) obliczyć opłaty jednorazowe,
5) określić miesięczny abonament,
6) oszacować koszt generowanego ruchu telefonicznego poza firmę,
7) przedstawić ofertę,
8) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cenniki usług sieci inteligentnej,

−

regulaminy usług,

−

formularze do zawarcia umowy,

−

instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Przygotuj ofertę świadczenia usługi infolinii bezpłatnej w oparciu o posiadane środki

łączności stacjonarnej, mając do dyspozycji informacje zawierające charakterystykę firmy,
organizację pracy, lokalizację oddziałów, generowany ruch.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować wymagania klienta,
2) przeanalizować ruch przychodzący do poszczególnych lokalizacji firmy,
3) przygotować dane do scenariusza realizacji usługi infolinii,
4) zaproponować numerację,
5) przedstawić propozycję numerów do wyboru w powiązaniu z kosztami,
6) oszacować koszt połączeń przychodzących na numer infolinii,
7) obliczyć opłaty jednorazowe,
8) określić miesięczny abonament,
9) przedstawić ofertę,
10) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cenniki usług sieci inteligentnej,

−

regulaminy usług,

−

formularze do zawarcia umowy,

−

instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) scharakteryzować usługi sieci inteligentnej?

2) obliczyć opłaty jednorazowe dla dowolnej usługi sieci inteligentnej?

3) przygotować ofertę świadczenia usługi infolinii bezpłatnej?

4) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy na usługę infolinii

bezpłatnej?

5) przygotować ofertę świadczenia usługi VPN?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Usługi internetowe

4.4.1. Materiał nauczania

Usługi internetowe

Do podstawowych usług internetowych należą:

−

usługi WWW realizowane poprzez HTTP, ( HTTP – protokół przesyłu hipertekstu),

−

transfer plików, (FTP – protokół przesyłania plików),

−

zdalny dostęp, (TELNET – program używany w usługach zdalnego logowania),

−

poczta elektroniczna, (SMTP – protokół przesyłania poczty elektronicznej),

−

usługi adresowe, (DNS – usługa przyporządkowująca adresom sieciowym TCP/IP łatwe
do zapamiętania nazwy).

Więcej informacji na temat usług internetowych znajdziesz w literaturze [9, s. 127-203].

Sposoby dostępu do Internetu

Dostęp do Internetu realizowany jest na wiele sposobów, gdzie wykorzystuje się różne

nośniki transmisyjne, takie jak: skrętki miedziane, kable koncentryczne, światłowody
i bezprzewodowe. Obecnie stosuje się następujące technologie dostępu do Internetu:

−

komutowane łącze analogowe tzw. dial-up (maksymalna przepływność 56 kb/s, co
w praktyce trudne jest do zrealizowania),

−

komutowane łącze ISDN BRA (maksymalna przepływność 128 kb/s),

−

połączenie szerokopasmowe w trybie asynchronicznym ADSL,

−

połączenie szerokopasmowe w trybie synchronicznym xDSL, metoda dostę

−

połączenie klienta z serwerem, który łączy się z Internetem poprzez ruter Frame Relay,

−

połączenie z siecią lokalną, która łączy się z Internetem poprzez ruter,

−

dostęp bezprzewodowy w technologii Wi-Fi,

−

dostęp bezprzewodowy realizowany przez systemy komórkowe,

−

dostęp satelitarny,

−

poprzez modemy podłączone do sieci telewizji kablowej.

Metoda dostępu do Internetu w technologii ADSL i xDSL

Usługa dostępu do Internetu oparta na technologii ADSL lub xDSL (rys.2), wykorzystuje

nieużywane, wyższe pasma częstotliwości na linii telefonicznej abonenta. Na każdym
zakończeniu telefonicznego kabla miedzianego montuje się specjalne urządzenia - modem
DSL ze strony klienta, splittery (rozdzielacze umożliwiające dzielenie pasma transmisyjnego)
i kartę modemową ze strony koncentratora DSLAM - które oddzielają analogowy sygnał
głosowy rozmowy telefonicznej od danych przesyłanych do i z Internetu. Zwykle do
transmisji głosu zwykłą linią telefoniczną wykorzystywane jest dolne pasmo częstotliwości
(do 30 kHz). DSL wykorzystuje pozostałą, górną część pasma do transmisji danych (do
1,1 MHz). Na centrali dane (w wyższym paśmie częstotliwości) separowane są od głosu
(w niższym paśmie). Dostęp DSL jest dostępem statycznym, posiada stały adres IP.
Umożliwia podłączenie własnej sieci LAN do sieci Internet. Więcej informacji na temat
dostępu DSL znajdziesz w literaturze [8, s. 86-88].

Neostrada jest łączem bazującym na technologii ADSL i pracuje w trybie

asynchronicznym. Wymaga zwykłych miedzianych linii telefonicznych. Transmisja odbywa
się poprzez niewykorzystane wyższe pasmo łącza telefonicznego (od 25 kHz do 1,1 MHz),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dzięki czemu podczas pracy w Internecie nie jest blokowana linia telefoniczna. Dane
przesyłane są do Internetu za pośrednictwem sieci ATM lub IP, natomiast głos kierowany jest
do sieci telefonicznej. Neostrada jest usługą z dostępem dynamicznym, nie ma stałego adresu
IP, posiada stały adres e-mailowy. Usługa wykorzystywana jest przez użytkownika do
odbierania i wysyłania poczty elektronicznej oraz ściągania plików z serwerów WWW lub
FTP.

Rys.2. Dostęp do sieci Internet - technologia ADSL i xDSL.

Metoda dostępu do Internetu w technologii Frame Relay

Usługa dostępu do Internetu Frame Relay adresowana jest do firm posiadających odległe

od siebie oddziały i umożliwia łącznie tych oddziałów w integralną całość w celu wymiany
danych, głosu i obrazu. Usługa ta charakteryzuje się symetrycznym dostępem do Internetu
bez limitu transmisji oraz stałym IP. Jest realizowana przez zestawienie stałych,
dedykowanych kanałów PVC (obwody wirtualne) o określonej przepustowości
gwarantowanej CIR pomiędzy dwoma lub więcej lokalizacjami klienta. Technologia Frame
Relay została dokładnie opisana w literaturze [8, s. 148-152]. Cena kanału PVC uzależniona
jest od odległości między lokalizacjami, prędkości na porcie dostępowym oraz parametru
CIR. Obecnie operatorzy oferują dwie prędkości dostępu do Internetu w technologii Frame
Relay - 1 Mb/s i 2 Mb/s.

W ramach tej usługi klient ma możliwość między innymi:

–

szybkiej wymiany informacji,

–

transmisji audio i wideo,

–

zorganizowania wideokonferencji ,

–

podłączenia do Internetu dowolnej liczby komputerów w firmie,

Modem
ADSL

Splitter lub
mikrofiltr

Dostęp DLS

Splitter lub
mikrofiltr

Neostrada

Modem
ADSL

Ruter brzegowy

DSLAM

PSTN

POLPAK

INTERNET

Splitter lub
mikrofiltr

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

stworzenia firmowego serwera www, dzięki stałemu adresowi IP,

–

stworzenia platformy do prowadzenia e-biznesu, marketingu elektronicznego, platformy
e-lerningowej,

–

dostęp do konta pocztowego.

Metoda dostępu do Internetu w technologii Wi-Fi

Wi-Fi to zestaw standardów stworzonych do budowy bezprzewodowych sieci

komputerowych. Technologia Wi-Fi jest wykorzystywana do budowania sieci lokalnych
opartych na komunikacji radiowej, czyli WLAN, jak również do budowania rozległych sieci
internetowych. ISP (dostawca usług internetowych) umożliwia użytkownikom wyposażonym
w przenośne urządzenia, zgodne ze standardem Wi-Fi, na bezprzewodowy dostęp do sieci.
W ruchliwych częściach miast wyznaczane są obszary, zwane hotspotami. Na terenie
hotspotów możliwy jest bezprzewodowy dostęp Wi-Fi do sieci Internet.

W podstawowej architekturze sieci z dostępem radiowym można wyróżnić następujące

moduły (rys.3):
–

segment radiowej sieci dostępowej, zbudowany z wykorzystaniem pewnej liczby
punktów dostępowych działających w standardzie Wi-Fi, połączonym przełącznikiem,

–

ruter brzegowy, umiejscowiony w lokalizacji hotspota,

–

serwer, w którym następuje koncentracja ruchu z poszczególnych hotspotów, kontrola
dostępu (uwierzytelnianie i autoryzacja usług) oraz mechanizmy związane z realizacją
billingu.

Więcej informacji na temat technologii Wi-Fi znajdziesz w literaturze [9, s. 120, 124, 128].

Rys.3. Dostęp do sieci Internet - technologia Wi-Fi.

Zalety technologii WI-Fi:
–

wiele sprawdzonych produktów na rynku,

–

konkurencja pomiędzy operatorami i producentami sprzętu, co ma duży wpływ na
obniżenie ceny usługi,

Punkt dostępowy

INTERNET

Ruter brzegowy

Przełącznik

Punkt dostępowy

Serwer

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

zapewnienie obsługi poruszających się urządzeń sieciowych (nie wszystkie sieci).

Wady technologii Wi-Fi:
–

Wi-Fi wykorzystuje pasmo 2,4 GHz. W tym samym zakresie pracują takie urządzenia jak
Bluetooth, kuchenki mikrofalowele, telefony bezprzewodowe, radiowa telewizja
przemysłowa oraz wiele innych. Efektem może być zagłuszanie sygnałów Wi-Fi
i ograniczenie rozmiaru hotspota,

–

sieci Wi-Fi mają mały zasięg, zwykle hotspot ma rozmiar 46 metrów w pomieszczeniach
lub 92 metrów na zewnątrz,

–

duże zużycie mocy elektrycznej,

–

jeżeli urządzenie wykorzystujące Wi-Fi nie zostanie poprawnie skonfigurowane, może
się stać łatwym celem ataku.

Metoda dostępu do Internetu poprzez sieć telewizji kablowej

Obecnie sieci telewizji kablowej, poza rozprowadzaniem programów radiowych

i telewizyjnych, wkraczają w dziedzinę usług multimedialnych. W tym celu sieci CATV
przekształcają się w sieci telekomunikacyjne przystosowane do transmisji danych w obu
kierunkach . Zaletą sieci kablowych są duże prędkości przepływu, rzędu dziesiątek Mb/s, co
w połączeniu z dużym rozpowszechnieniem telewizji kablowych stwarza możliwość
szerszego dostępu do Internetu wśród abonentów prywatnych. To rozwiązanie pozwala na
przesyłanie poczty elektronicznej, danych, monitoring budynków, telefonię cyfrową, wideo
na żądanie i tworzenie sieci wirtualnych dla firm, dostęp do Internetu, i tego co Internet
udostępnia: FTP, Telnet, listy dyskusyjne (automatyczne rozsyłanie e-maili na adres listy do
osób zapisanych na tej liście), telefon przez Internet, chat, IRC, itd. Możliwe jest tworzenie
wydzielonych pasm transmisji danych dla firm i placówek edukacyjnych. Szybkość transmisji
w obrębie sieci jest duża, jednak o prędkości komunikacji z siecią Internet decydują łącza do
operatora sieciowego z którego usług korzysta telewizja kablowa. Przykładem usługi dostępu
do Internetu poprzez sieć telewizji kablowej jest chello.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakim celu wykorzystywany jest protokół FTP?
2. Jakie wykorzystywane są nośniki transmisyjne w dostępie do Internetu?
3. Jakie technologie wykorzystuje się w dostępach do Internetu?
4. Jaka różnica jest między statycznym a dynamicznym dostępem do Internetu?
5. Co to jest Neostrada?
6. Co to jest splitter?
7. Jakie przepustowości gwarantuje dostęp do Internetu w technologii Frame Relay?
8. Jakie są wady usługi dostępu do Internetu w technologii Wi-Fi?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj ofertę zmiany świadczenia usługi dostępu do Internetu z neostrady o określonej

prędkości na dostęp DSL, mając do dyspozycji wymagania klienta np. minimalną
przepustowość, potrzebną ilość adresów podsieci, ilość IP.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wyszukać w Internecie informacje na temat usługi dostępu DSL,
2) wybrać optymalną opcję dostępu do Internetu DSL w odniesieniu do oczekiwań klienta,
3) w oparciu o cenniki i aktualne promocje obliczyć koszt jednorazowej instalacji oraz

miesięczny abonament,

4) przygotować niezbędne dokumenty do zawarcia umowy:

−

porozumienie dotyczące rozwiązania umowy neostrady,

−

zamówienie na świadczenie usługi dostępu do Internetu DSL.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko z dostępem do Internetu,

−

instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

regulamin świadczenia usługi dostępu do Internetu DSL,

−

cenniki dla usługi dostępu do Internetu DSL,

−

dokumenty do zwarcia umowy,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Zaprezentuj klientowi usługę dostępu do Internetu w technologii Frame Relay

z uwzględnieniem kosztów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) nawiązać rozmowę z klientem,
2) ustalić potrzeby klienta np. oszczędność czasu, łatwość podłączenia, bezpieczeństwo,

jakość, niezawodność,

3) przedstawić korzyści wynikające z posiadania usługi dostępu do Internetu w technologii

Frame Relay,

4) umówić się z klientem na kolejną rozmowę,
5) wyszukać w Internecie informacje na temat usługi dostępu do Internetu w technologii

Frame Relay,

6) przygotować prezentację w zależności od pełnionej funkcji klienta w firmie (dyrektor,

administrator sieci),

7) zaprezentować obecnie dostępne warianty usługi i ich koszty,
8) przedstawić dostępne opcje dodatkowe np. zarządzanie urządzeniami, certyfikat jakości,

BGP, Load Balancing, ich funkcje i koszty,

9) podsumować prezentację,
10) przekonać klienta, że proponowana usługa zaspokoi jego potrzeby.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko z dostępem do Internetu,

−

scenariusz gry symulacyjnej,

−

regulamin świadczenia usługi dostępu do Internetu w technologii Frame Relay,

−

cenniki dla usługi dostępu do Internetu w technologii Frame Relay,

−

materiały reklamowe,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wyszukaj wszystkie możliwe sposoby dostępu do Internetu w swojej lokalizacji

i wybierz najlepsze rozwiązanie dla siebie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) określić dostawców usług internetowych na swoim terenie,
2) ustalić dostępne oferty podłączenia do Internetu,
3) określić swoje potrzeby,
4) przeprowadzić kalkulację kosztów,
5) porównać i wybrać najlepsze rozwiązanie,
6) uzasadnić wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko z dostępem do Internetu,

−

instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) scharakteryzować usługę neostrady?

2) scharakteryzować usługę Internet DSL?

3) obliczyć opłaty jednorazowe dla usługi Internet DSL?

4) przygotować ofertę świadczenia usługi Internet DSL?

5) wypełnić dokumenty niezbędne do zawarcia umowy na usługę

Internet DSL?

6) scharakteryzować usługę dostępu do Internetu w technologii Frame Relay? ¨

7) przedstawić usługę routingu dynamicznego BGP?

8) rozpoznać rynek usług internetowych na wskazanym obszarze?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Usługi transmisji danych

4.5.1. Materiał nauczania

Topologie sieci lokalnych

Topologia sieci określa sposób łączenia jej węzłów. Sieci LAN występują w trzech

podstawowych konfiguracjach:

−

gwiazdy – w sieci tego typu pracuje element komutujący, który steruje przepływem
danych między klientami,

−

pierścienia – sieć ma strukturę pierścienia, kiedy dane przesyłane są z węzła do węzła
w kierunku wskazówek zegara lub przeciwnym, węzy przekazują sobie żeton, a dane
może wysyłać tylko ten węzeł, który jest w posiadaniu żetonu (ramka specjalnego
formatu),

−

magistrali – wszystkie węzły sieci są połączone do tego samego kabla i rywalizują
o dostęp do sieci.

Standardy sieci lokalnych

Najbardziej rozpowszechnioną siecią lokalną jest Ethernet, sieć o topologii magistrali.

Oferuje szybkości 10 Mb/s, 100Mb/s, 1Gb/s, z tendencją do zwiększania prędkości. Cechuje
ją łatwość w projektowaniu i taniość instalacji. Umożliwia łatwe dodawanie i usuwanie
komputerów w sieci, jest obsługiwana przez większość systemów sprzętowych i pakietów
oprogramowania. W sieci Ethernet wykorzystywana jest metoda wspólnego dostępu
z wykrywaniem kolizji (CSMA/CD). Węzły monitorują magistralę sprawdzając, czy jest ona
zajęta. Jeśli węzeł chce wysłać dane, może to zrobić po wykryciu stanu jałowego. Kolizja
występuje, gdy dwa węzły wysyłają dane równocześnie, dlatego węzły muszą monitorować
stan magistrali również w czasie transmisji. W przypadku kolizji obydwa węzły zatrzymują
transmisję ramek i wysyłają sygnał zakleszczenia. Każdy z węzłów uczestniczących w kolizji
czeka przez losowo ustalony czas, po czym ponownie próbuje zrealizować transmisję.
Możliwe jest nadawanie węzłom priorytetów dostępu do sieci.

Sieć o topologii szyny, która stosuje koncentrator (hub), aktualnie jest wypierana przez

topologię gwiazdy, która wykorzystuje przełącznik (switch). W nowej konfiguracji Ethernetu
centralnym elementem komutującym jest przełącznik.

Token Ring to sieć pracująca w topologii pierścienia. Dawniej sieci te były bardzo

rozpowszechnione, lecz później zostały w znacznym stopniu wyparte przez Ethernet. Węzeł
sieci Token Ring, który zamierza wysłać dane, musi czekać na żeton. Po otrzymaniu go
tworzy ramkę danych, dołącza do niej adresy nadawcy i odbiorcy, po czym wysyła go do
następnego węzła. Następnie ramka danych wędruje wzdłuż obwodu pierścienia tak długo, aż
dotrze do węzła docelowego. Węzeł docelowy wysyła w sieć potwierdzenie odebrania ramki,
które dociera do nadawcy. Po zakończeniu wysyłania danych węzeł źródłowy wysyła nowy
żeton, który może być wykorzystany przez inne węzły sieci.

Sieć FDDI jest podwójną siecią pierścieniową. Ruch ramek w każdym z pierścieni

odbywa się w przeciwnym kierunku. Pierwszy z pierścieni nazywamy jest podstawowym,
a drugi dodatkowym. W czasie normalnej pracy, pierścień podstawowy służy do transmisji
danych, a pierścień dodatkowy jest nieczynny. Zasadniczym celem podwójnego pierścienia
jest zapewnienie wysokiego poziomu niezawodności. Do pierścienia podłączane są dwa typy
węzłów: stacje DAS, które dołączane są do obydwóch pierścieni oraz stacje SAS, podłączane

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

tylko do jednego pierścienia. Z uwagi na swój zasięg i niezawodność sieć FDDI może
pracować jako sieć miejska MAN.

Standardy sieci lokalnych szczegółowo zostały opisane w literaturze [8, s. 138-147].

Standardy sieci rozległych

Standard sieci pakietowej z protokołem X.25 opisuje zbiór protokołów definiujących styk

użytkownika z siecią rozległą z komutacją (przełączaniem) pakietów oraz zasady łączenia
terminali i komputerów przez tę sieć. Podstawowe cechy tego standardu to:

−

komutacja pakietów o zmiennej długości z zastosowanie trybu połączeniowego do ich
transmisji,

−

rozbudowany systemu korekcji błędów i sterowania przepływem,

−

każdy węzeł sprawdza kompletność i poprawność odebranego pakietu przed dalszym
jego wysłaniem, w razie wykrycia uszkodzenia węzeł żąda retransmisji,

−

możliwość segmentacji sieci transmisyjnej za pomocą połączeń wirtualnych: trwałych
typu PVC lub przełączanych SVC.

Protokół X.25 jest stopniowo wypierany przez bardziej efektywny przekaz pakietowy
w technologii Frame Relay.

Rys.4. Przykład konfiguracji sieci abonenta usługi Frame Relay/ATM.

Frame Relay, podobnie jak X.25, jest protokołem transportowym w trybie pakietowym,

ale wykorzystuje prostszy mechanizm korekcji błędów. Protokół FR określa dwie kategorie
urządzeń: DTE – programowalne urządzenia dostępowe i DCE – urządzenia międzysieciowe.
Sieć Frame Relay WAN zapewnia dwukierunkową komunikację połączeniową każdej parze

Oddział 1

Oddział 3

Oddział 2

ruter

PVC1

PVC1
PVC2
PVC3

PVC3

PVC2

POLPAK

Internet

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

urządzeń DTE. Ścieżka łącząca dwa takie urządzenia może przebiegać przez kilka węzłów
DCE połączonych ze sobą kanałami fizycznymi. Każdy taki obwód jest oznaczony przez
operatora numerem DLCI (identyfikator połączeń). Pasmo transmisyjne kanału fizycznego
może być dzielone dynamicznie między stowarzyszone z nim obwody wirtualne. Ścieżki
między dwoma DTE można zestawić na dłuższe okresy lub tylko sporadycznie, na życzenie.
Z tych względów obwody wirtualne FR zostały podzielone na dwie grupy: stałe połączenia
wirtualne PVC i przełączane obwody wirtualne SVC.
Abonent usługi FR negocjuje z operatorem sieci niektóre parametry transmisyjne. Negocjacje
przeprowadza się w czasie nawiązywania każdego połączenia SVC lub tylko raz na okres
odpowiadający subskrypcji łącza PVC. Każdemu połączeniu logicznemu przypisuje się wtedy
odpowiednie wartości, charakteryzujące pośrednio jakość usługi. Najczęściej negocjuje się
wskaźniki CIR oraz EIR. CIR jest to wskaźnik gwarantowanej przepływności maksymalnej,
a EIR – nie gwarantowaną przepływnością maksymalną, której nie wolno przekroczyć.
Technologia Frame Relay umożliwia szybką transmisję danych z prędkością do 2 MB/s oraz
łatwą ewolucję w kierunku technologii ATM. Transmisja odbywa się w sposób symetryczny.

Technologia ATM zapewnia podstawowy przekaz informacji w trybie połączeniowym.

Realizacja ścieżek i kanałów wirtualnych w istniejącej topologii sieci jest zapewniona przez
przydzielenie im odpowiednich identyfikatorów ścieżki wirtualnej VPI oraz kanałów
wirtualnych VCI. Technologia ATM jest techniką asynchroniczną, co oznacza, że szybkość
transmisji w ramach kanału wirtualnego jest zmienna, zgodna z szybkością źródła lub
najbliższego węzła. W sieci ATM węzły nie sprawdzają poprawności przesyłanej informacji,
a kontrola błędów jest prowadzona w systemach użytkowników końcowych. Protokół ATM
transmisji danych umożliwia transfer informacji z bardzo dużymi prędkościami, do 2,5 Gbit/s.

Usługa łącza dzierżawione związana jest z udostępnieniem klientowi stałego,

dedykowanego łącza o określonych parametrach transmisji sygnału pomiędzy dwoma
wskazanymi lokalizacjami. Usługa dzierżawy łączy polega na udostępnieniu przezroczystego
bitowo łącza punkt-punkt między lokalizacjami klienta, bez protokołów wyższych warstw.
Sieć szkieletowa linii dzierżawionych zbudowana jest w technologii PDH i SDH.

Standard PDH oparty jest na pierwotnym sposobie cyfrowego transportu głosu w sieciach

telekomunikacyjnych znanym jako PCM. System PDH, stosowany do dziś, pozwolił
telekomunikacji na szerokie zastosowanie światłowodów. Ma jednak poważne ograniczenia
np. wysoki koszt wydzielenia pojedynczego kanału 64 kbit/s z traktu o wysokiej
przepustowości.

System SDH to standard synchronicznej sieci transportowej umożliwiający wzrost

przepływności sieci telekomunikacyjnych zbudowanych w oparciu o światłowody nawet do
10 Gbit/s. System ten powstał jako rozwinięcie standardu PDH. Technologia systemu SDH
bazuje na pełnej synchroniczności przekazu w całej sieci. Dane cyfrowe są w sieci SDH
grupowane w ramki o różnej wielkości bajtowej zależnej od szybkości kanału. Stały w sieci
SDH jest natomiast czas trwania ramki o wielkości 125 mikrosekund. Podstawową
przepływność o wielkości 155 Mbit/s oferuje w technologii SDH moduł STM-1, w którym
ramka ma wielkość 9x270 bajtów. Przy długości trwania ramki wynoszącej 125 mikrosekund,
odpowiada to właśnie szybkości przepływu równej 155 Mbit/s. Wyższe przepływności,
odpowiadające coraz to wyższym poziomom zwielokrotnienia, oznaczane są symbolami
STM-n i posiadają następujące przepływności:

−

STM-4 - 622 Mbit/s,

−

STM-16 - 2,5 Gbit/s,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

STM-32 - 5 Gbit/s,

−

STM-64 - 10 Gbit/s.

Standardy sieci rozległych szczegółowo zostały opisane w literaturze [8, s. 148-185].

Satelitarna transmisja danych

Generalnie, w każdym systemie satelitarnym można wyróżnić trzy elementy składowe :

−

moduł naziemny - stanowią terminale abonenckie ruchome lub stacjonarne, stacje
bazowe i szkieletowa sieć naziemna.

−

moduł kosmiczny - składa się z określonej liczby satelitów umieszczonych na orbitach
okołoziemskich.

−

kanał radiowy - przewidziany do transmisji Ziemia - satelita i nosi nazwę "uplink", zaś
kanał do transmisji satelita - Ziemia to "downlink".

Istnieją dwa typy architektur systemów satelitarnych. W pierwszym przypadku satelity są
tylko siecią dostępową, w drugim przypadku satelity stanowią zarówno sieć dostępową jak
i szkieletową. Rysunki i opis systemów satelitarnych znajdziesz w literaturze [8, s. 61-65].

Satelitarna transmisja danych to transmisja danych w oparciu o bardzo małe satelitarne

stacje naziemne, wykorzystujące najnowsze osiągnięcia w dziedzinie telekomunikacji
satelitarnej. Przeznaczona jest dla firm w tych oddziałach, gdzie nie ma możliwości
doprowadzenia naziemnej sieci transmisji danych. Satelitarny system transmisji przeznaczony
jest do:

−

budowy sieci rozległych transmisji danych (WAN),

−

realizacji połączeń między odległymi systemami,

−

stworzenia przezroczystych kanałów transmisyjnych pomiędzy dwoma odległymi
lokalizacjami,

−

zestawienia łączy typu punkt-punkt lub punkt-wielopunkt.

Usługa jest realizowana w systemach FTDMA, SCPC, PAMA.
Usługi satelitarnej transmisji danych tp w technologii FTDMA są realizowane w oparciu
o system VSAT SkyStar Advantage. Maksymalna prędkość transmisji danych wynosi
76,8 kb/s i zależy od tego, w jakim stopniu zajęty jest kanał nadawczy satelitarnej stacji
abonenckiej. Usługi satelitarnej transmisji danych w technologii SCPC jest łączem
funkcjonalnie najbardziej zbliżonym do dedykowanej linii przewodowej. Każdemu łączu
przypisywana jest jego własna częstotliwość (fala nośna). Cechą charakterystyczną tego typu
łącza jest to, że nie stosuje się multipleksowania użytkowników (czyli wspólnego
użytkowania kanału transmisyjnego przez szereg stacji). Usługi satelitarnej transmisji danych
tp w technologii PAMA są realizowane w oparciu o system VSAT SkyLinx. Umożliwiają,
podobnie jak w technologii SCPC, tworzenie satelitarnych łączy punkt–punkt oraz dostęp do
naziemnej sieci transmisji danych przez stację bazową.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz typy topologii sieci?
2. Co oznacza skrót CSMA/CD?
3. Jaka jest różnica między standardem Ethernet a Token Ring?
4. Jakie są podstawowe cechy standardu X.25?
5. Dlaczego standard Frame Relay stopniowo wypiera technologię X.25?
6. Co oznacza skrót CIR?
7. Co to są łącza dzierżawione?
8. Ile wynosi podstawowa przepływność STM1 w technologii SDH?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przekonaj klienta do zamiany usługi transmisji danych X.25 na nową ofertę usługową

transmisja danych Frame Relay/ATM.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) nawiązać rozmowę z klientem,
2) zainteresować go nową usługą,
3) scharakteryzować usługę transmisji danych X.25,
4) scharakteryzować usługę transmisji danych Frame Relay/ATM,
5) porównać obie usługi z uwzględnieniem opłacalności (korzyści techniczne i cenowe)

przejścia do nowej usługi transmisji danych Frame Relay/ATM.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko z dostępem do Internetu,

−

scenariusz gry symulacyjnej lub instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

regulamin świadczenia usługi transmisji danych w technologii Frame Relay/ATM,

−

cenniki dla usługi transmisji danych w technologii Frame Relay/ATM,

−

materiały reklamowe,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź kalkulację kosztów instalacji i miesięcznego abonamentu dla usługi

transmisji danych z wykorzystaniem cyfrowych łączy dzierżawionych, mając do dyspozycji
informacje na temat ilości i lokalizacji oddziałów, całkowitej długości łącza
z uwzględnieniem odcinków taryfikacyjnych, klasy jakości łącza, przepływność, czas
dzierżawy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobem obliczania ceny łącza dzierżawionego,
2) ustalić ilość i konfigurację łączy dzierżawionych,
3) obliczyć cenę każdego łącza dzierżawionego,
4) obliczyć upusty w oparciu o cennik,
5) obliczyć miesięczny abonament,
6) określić koszt instalacji.

Środki dydaktyczne:

−

cenniki usługi łącza dzierżawionego,

−

system upustów dla łączy cyfrowych,

−

instrukcja do ćwiczenia w formie tekstu przewodniego,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) scharakteryzować usługę transmisji danych X.25?

2) scharakteryzować usługę transmisji danych Frame Relay/ATM?

3) wykazać różnice między standardem X.25 a Frame Relay?

4) zaprezentować klientowi usługi transmisji danych?

5) dokonać klasyfikacji łączy dzierżawionych?

6) obliczyć miesięczny abonament za usługę łącza dzierżawionego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 15 zadań o różnym stopniu trudności. Zadania podzielone są na dwa

poziomy: poziom podstawowy (zadania 1-11) i poziom ponadpodstawowy
(zadania 12-15).

5. Zadania zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wybraną odpowiedź zakreśl

kółkiem. Jeśli uznasz, że pomyliłeś się i wybrałeś nieprawidłową odpowiedź, to przekreśl
ją znakiem X i otocz kółkiem prawidłową odpowiedź.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Blokada przekierowanych połączeń polega na tym, że:

a) abonent nie może przenosić połączeń na inny wyznaczony numer,
b) na żądanie abonenta nie można na jego numer dokonywać jakichkolwiek połączeń

przeniesionych,

c) abonent nie może przekierować połączeń na pocztę głosową,
d) na żądanie abonenta wszystkie połączenia przychodzące są przekierowywane na

pocztę głosową.

2. Poland Direct to usługa o zasięgu:

a) międzymiastowym,
b) lokalnym,
c) międzynarodowym,
d) miedzystrefowym.

3. Abonent w czwartek w południe z telefonu stacjonarnego wykonał połączenie do sieci

komórkowej, które trwało 2 minuty i 12 sekund. Oblicz koszt tego połączenia w planie
sekundowym, wiedząc, że koszt inicjacji połączenia wynosi 0,16zł a jedna minuta
rozmowy w dni robocze w godzinach 8-18 wynosi 1,15zł.
a) 2,53 zł
b) 2,69 zł.
c) 2,46 zł.
d) 2,30 zł.

4. Dostęp podstawowy BRA w sieci ISDN umożliwia przyłączenie urządzeń, które generują

sygnały o przepływności rzędu:
a) 100kb/s,
b) 2Mb/s,
c) 100Mb/s,
d) 1Gb/s.

5. Jesteś abonentem sieci komórkowej Era i znajdujesz się z dala od kraju macierzystego.

Dzwonisz do kogoś kto znajduje się w tym samym kraju co Ty, na jego numer
komórkowy który zalogowany jest do sieci macierzystej. Kto zapłaci za połączenie
telefoniczne?
a) abonent wywołujący i abonent wywoływany,
b) tylko abonent wywoływany,
c) tylko abonent wywołujący,
d) podział kosztów za połączenie zależy od kraju w którym się znajdujesz.

6. Do jakiego rodzaju usługi w sieci GSM zakwalifikujesz usługę przesyłania krótkich

wiadomości:
a) usługi przenoszenia,
b) usługi podstawowej,
c) usługi dodatkowej,
d) nie ujmowanych w wymaganiach ETSI

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Audioteks to:

a) usługa za którą ponosi koszty wyłącznie firma abonująca usługę – prefiks 0800,
b) usługa której koszt dzielony jest między użytkownikiem i abonentem usługi – prefiks

0801,

c) usługa wydzielonej sieci wirtualnej– prefiks 0806,
d) usługa o podwyższonej opłacie – prefiks 0701.

8. Program TELNET jest używany do:

a) określania, czy terminal pracuje protokołem TCP/IP,
b) umożliwienia zdalnej pracy na odległym komputerze,
c) transferu plików z odległego terminala,
d) określania adresów IP.

9. Usługa GPRS wykorzystywana jest w sieciach komórkowych do:

a) transmisji mowy z komutacją kanałów,
b) pakietowej transmisji mowy,
c) transmisji danych z komutacją kanałów,
d) pakietowej transmisji danych.

10. Jaka jest szybkość transmisji w sieci lokalnej Ethernet?

a) 10 Mbit/s,
b) 5 Mbit/s
c) 1 Mbit/s
d) 0,5 Mbit/s

11. Która z podanych niżej cech jest główną wadą topologii typu gwiazda?

a) objętość danych transmitowanych miedzy centralnym serwerem a terminalem jest

stosunkowo duża w porównaniu z innymi topologiami,

b) wszystkie terminale mają wpływ na działanie sieci,
c) sieć jest zależna od centralnego elementu komutacyjnego,
d) terminale mogą transmitować dane tylko na dany znak.

12. W systemie GSM bezpośrednio na wyjściu kodera mowy o pełnej przepływności

osiągana jest szybkość:
a) 5,6 kb/s,
b) 13 kb/s,
c) 144 kb/s
d) 2 Mb/s

13. Podmiot udostępniający usługę subskrybentowi na podstawie scenariusza usługi to:

a) dostawca usług,
b) operator sieci,
c) użytkownik usługi,
d) producent sprzętu.

14. W technologii Frame Relay wskaźnik CIR oznacza:

a) numer ścieżki wirtualnej,
b) numer kanału wirtualnego,
c) nie gwarantowaną przepływnością maksymalną, której nie wolno przekroczyć,
d) minimalną gwarantowaną przepływność, poniżej której nigdy nie spadnie

przepływność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Czy do usługi bezpłatnej infolinii tp 0800 mają dostęp klienci sieci operatorów

komórkowych?
a) tak, ale tylko GSM Orange,
b) nie, usługa bezpłatnej infolinii tp 0800 jest niedostępna dla klientów sieci

komórkowych,

c) tak, ale tylko GSM Era i Orange,
d) tak, z każdej sieci komórkowej można dodzwonić się na numer bezpłatnej infolinii tp

0800.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Przygotowywanie ofert usług telekomunikacyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Buchanan W.: Internet. WKŁ, Warszawa 1999
2. Brzeziński K.: Istota sieci ISDN, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej,

Warszawa 1999

3. Cisowski J., Danowski B.: ABC Neostrada. Helion, Gliwice 2003
4. Davidson J., Peters J.: Voice over IP Podstawy. Mikom, Warszawa 2005
5. Kołakowski J., Cichocki J.: UMTS System telefonii komórkowej trzeciej generacji.

WKŁ, Warszawa 2003

6. Kościelnik D.: ISDN Cyfrowe sieci zintegrowane usługowo. WKŁ, Warszawa 1996
7. Noris M.: Teleinformatyka. WKŁ, Warszawa 2002
8. Praca zbiorowa: Vademecum teleinformatyka. Cz. 1. IDG, Warszawa 1999
9. Praca zbiorowa: Vademecum teleinformatyka. Cz. 2. IDG, Warszawa 2002
10. Praca zbiorowa: Vademecum teleinformatyka. Cz. 3. IDG, Warszawa 2004
11. Sutton R.: Bezpieczeństwo telekomunikacji. WKŁ, Warszawa 2004
12. Tomaszewski W.: Telefony komórkowe. Helion, Gliwice 2004
13. Wesołowski K.: Systemy radiokomunikacji ruchomej. WKŁ, Warszawa 2003
14. Zienkiewicz R.: Telefony komórkowe GSM i DCS. WKŁ, Warszawa 1999
15. Czasopisma: „Przegląd telekomunikacyjny”, „Świat telekomunikacji”, NetWorld”,

„Telecom”.