Saga o Hawardzie

l. LUDZIE Z FIORDU LODOWEGO

Opowiadanie nasze ten ma początek, że był człowiek imieniem Torbjoern. Był on synem Tjodreka. Mieszkał na Fiordzie
Lodowym, na dworcu Badfarm, i miał urząd godego * nad tym fiordem. Rodu był przedniego i należał do możnych, a bardzo był
skłonny do gwałtu, tak że nikt tam na tym Fiordzie nie ważył się odmówić mu czegoś. Brał ludziom z domu córki lub w ogóle
dziewczęta-krewniaczki, przetrzymywał czas jakiś u siebie i odsyłał potem do domu z powrotem. Poniektórych sąsiadów napadał też i
spędzał z domu i gospodarstw. -Pod ten czas sprowadził sobie Torbjoern w sam raz dziewczę do gospodarstwa. Nazywała się Sygryda.
Była jeszcze młoda i z przedniego rodu. Miała ona duży majątek. Dochód z niego miał iść na jej utrzymanie, a nie miał być dorzucony
do majątku, jak długo zostawała u Torbjoerna.
Dalej, był człowiek imieniem Haward. Mieszkał na Modrym Mchu. Był świetnego rodu i już podówczas w podeszłym

Saga ta należy do zbioru sag mniejszych. Zbiorów tych jest pięć, jak wspominamy o tym w posłowiu. Saga o Hawardzie należy do

zbioru sag zachodniego wybrzeża, do grupy opowieści o banitach i o zemście rodowej.

Teren wydarzeń sagi o Hawardzie leży na samej północy zachodniego wybrzeża i przypiera częścią do Fiordu Lodowego, a częścią

do Fiordu Szerokiego, zasianego wyspami. Czas: trzecia część X wieku.

Gode — było to stanowisko religijne i polityczne zarazem. G ode składał ofiary w świątyni Tora i zwoływał wiece swego okręgu.

Godność ta przywiązana była do rodów. W zakresie rodu mogła być odstąpiona, nawet odsprzedana.

wieku. W młodości swojej był wielkim wikingiem, prawdziwym rębajłą i był raz ciężko ranny w walce; otrzymał ranę w kolano i utykał
od tego czasu. Haward był żonaty, jego żona zwała się Bjorgej. Była z dobrego domu, prawdziwie dzielna niewiasta. Mieli oni syna, a
ten zwał się Olaf. Był on jeszcze młody, ale wiele obiecywano sobie po nim. Duży był i wygląd miał dobry. Haward i Bjorgej miłowali
go bardzo. Był też im posłuszny i do prowadzenia łatwy. Mieszkał takoż przy nich krewniak, Torhall, młody, zwinny człowiek, poma-
gał im w gospodarstwie.

Dalej, był tam człowiek imieniem Tormod. Mieszkał on na Stromym Brzegu. Jego niewiasta zwała się Torgerd. Tormod mało

przypadał ludziom do smaku. Był on podówczas, już cokolwiek w leciech. Mówiono o nim, że może zmieniać postać i nikt się z nim
chętnie nie zadawał.

Był tam jeszcze Ljot ze Skały Księżycowej na Fiordzie Lodowym. Ten był duży i mocny. Był bratem Torbjoerna; podobny do niego

pod każdym względem.

Był dalej Torkel z Wyspy Kaczki Puchowej. Był roztropny i z dobrego domu, ale nie był to człowiek prawy; nie można było na nim

polegać. Torkel był rzecznikiem prawa * na Fiordzie Lodowym.

A dalej wchodzi w to opowiadanie dwóch ; Brand i Wakr Należeli oni do czeladzi domowej Torbjoerna z Badfarm. Brand był

wysokiego wzrostu i mocny bardzo. Jego czynność była tego rodzaju, że latem chodził po kraju i dostarczał czego było potrzeba we
dworze, w zimie pilnował bydła. Był lubiany i chętnie widziany wszędzie. Wakr był siostrzeńcem Torbjoerna. Był mały i piegowaty,
kąśliwy i złośliwy w rozmowie:
podjudzał on swego wuja, Torbjoerna, do ciągle nowych złośliwości. Z tej przyczyny nikt nie był mu rad i to dawano mu chętnie

odczuć. Nie robił nic, jak tylko wchodził albo wychodził z Torbjoernem, albo wykonywał jego zlecenia, a najmilej wtedy, kiedy
chodziło o coś niegodziwego.

Rzecznik prawa — biegły w znajomości prawa formalnego i materialnego, oczywiście nie spisanego, był powoływany do wygła-

szania sentencji prawnych, które jednak nie były wyrokami; takimi stawały się one dopiero wtedy, gdy obie strony lub większość zebra-
nych zgodziły się na nie.

A dalej była tam niewiasta imieniem Tordis. Mieszkała ona na Buel we Fiordzie Lodowym. Była siostrą Torbjoerna i matką Wakra.
Miała jeszcze drugiego syna, ten zwał się Skarf. Był on duży i mocny. Żył przy matce i prowadził jej gospo-darstwo.
A dalej był tam Toralf z Brzegu Zatoki; lubiany, ale żaden prawy człowiek. Był blisko spokrewniony z gospodynią Torbjoerna,
Sygrydą, i oświadczył się z tym, że weźmie ją do siebie i będzie zarządzał jej majątkiem z zyskiem. Ale Torbjoern nie chciał tego i
okazał przy tym znów swoje gwałtowne usposobienie: powiedział, żeby ten nie tracił na to ani słowa więcej.

2. OLAF. SYN HAWARDA, I TORBJOERN

Opowieść poczyna się od tego, że Olaf, syn Hawarda na Modrym Mchu, wyrósł na obiecującego mężczyznę. Mówiono o nim, że

posiadał ciepło niedźwiedzie, bo nie było takiego mrozu ani tak ostrego zimna, żeby Olaf więcej miał na sobie ubrania jak jedne
spodnie i koszulę. I kiedy wychodził z dworca gdzie dalej, nie brał nic więcej.

Pewnej jesieni spędzali ludzie z Fiordu Lodowego bydło do domu z hal i mało bydła wróciło. Torbjoernowi na Badfarm brakowało

sześćdziesięciu baranów. Tuż przed początkiem zimy idzie Olaf. syn Hawarda, na połoniny, schodzi wszystkie góry i szuka bydła,
jakoż i znajduje całe stado z baranów Torbjoerna i z własnych, i z innych. Za czym spędza to wszystko do domu i oddaje każdemu, co
mu się należy. Lubiano za to Olafa i każdy życzył mu dobrze.

Pewnego rana, wczesną porą, popędził Olaf barany Torbjoerna do Badfarm. Kiedy tam przybył, siedziano pod ten czas przy stole,

dlatego nie było nikogo na podwórzu. Olaf stuka. Na ta podeszła do drzwi jedna z kobiet, a to była Sygryda, gospodyni Torbjoerna, i
powitała go. Zapytała go, czego chce. Olaf odpowiedział:

— Przypędziłem tu barany Torbjoerna, które mu uszły na jesieni.

A kiedy Torbjoern usłyszał stukanie, zlecił Wakrowi zobaczyć, o co chodzi. Wakr uczynił to i podszedł do drzwi wewnętrznych. Tam
zobaczył Olafa i Sygrydę rozmawiających. Wyskoczył na listwę poprzeczną i stał tam, jak długo ci rozmawiali. Olaf rzekł:

— Nie potrzebuję iść dalej, powiedz tylko gospodarzowi

o tych baranach, Sygrydo.

Ona przyrzekła i powiedziała mu „do widzenia!" Wakr poskoczył, skrzecząc, do izby z powrotem, a Torbjoern

zapytał go, co tam ma takiego i co się zdarzyło na dworze.
— Zdaje mi się, że Olaf, ten chłystek z Modrego Mchu, syn Hawarda, stał tam; przywiódł barany, które ci uszły w jesieni.
— To i dobrze — rzekł Torbjoern.
— Ale ja myślę, że jest coś jeszcze poza tym — mówi Wakr — bo on przez całe rano rozmawiał z Sygrydą, a o ile widziałem, podobało
jej się zarzucić mu ramiona na szyję. Torbjoern odezwał się:
— Olaf to dzielny chłop, ale ta czelność posunięta za daleko, żeby sobie na coś podobnego pozwalać wobec nas.
Olaf wrócił do domu i rok upłynął. Mówią, że przychodził ciągle do Sygrydy, do Badfarm, i byli sobie oboje radzi. Wkrótce poczęto
mówić, że Olaf nawiązał z nią stosunek.
Kiedy ludzie następnej jesieni spędzali bydło do domu, znów mieli go mało z powrotem. Najwięcej brakowało temuż Torbjoernowi. A
kiedy spędzanie ukończono, idzie znowu Olaf na hale i daleko poza góry i pastwiska, wyszukuje znowu całą masę bydła i spędza je na
dół, do domostw, i każdemu przywodzi, co mu się należy. Stąd poszło, że był tak lubiany przez ludzi na Fiordzie, że wszyscy mu
dobrze życzyli oprócz Torbjoerna. Ten jest podwójnie zły nań; raz, że inni go chwalą, a po wtóre, że ludzkie mowy o nawiedzeniach
Sygrydy przez Olafa doszły do jego uszu. A Wakr nie ustaje w tym, aby oczerniać obojga przed Torbjoernem.
I znów tak się zdarza, że Olaf pędzi barany Torbjoerna do Badfarm i tyle co za pierwszym razem. Kiedy przybywa, nie ma nikogo w
podwórzu. Wchodzi tedy prosto do izby. Siedział tam gospodarz, Torbjoern, i jego posiestrzan, Wakr, i czela-

dzi wiele. Olaf idzie przed się aż do ław. Potem opiera topór trzonkiem o podłogę i opiera się na nim, ale nikt nie pozdrawia go i

wszyscy milczą.

On widząc, że nikt nie troszczy się on, mówi strofę:

Zapytam poprzód zasię Mężów o ustach spętanych, Dlaczego mieczów piastuny Milczeniem

okryli się.

W małej u ludzi cenie, Kto słów otwartych unika, Długą chwilę daremną Straciłem, czekając tu.

Po czym Olaf odzywa się:

— Chciałbym cię powiadomić, Torbjoern, że przypędziłem tu twoje barany. Na to odzywa się Wakr:

— My to już wiemy, Olaf, żeś ty jest skotakiem na Fior-izie Lodowym. Wiadomo nam także, czego ty tu szukasz:

chciałbyś na tych owcach swoją część. Tak robią przecież żebracy i przystoi, by pomyśleć o nich, choćby to niewiele uczynić miało.

Olaf odpowiedział:

— Nie tego tutaj szukam. I trzeci raz wam ich nie przyędzę.
Z tym odwraca się, ale Wakr wyskakuje i skrzeczy za nim. Olaf nie odwraca się na to, tylko idzie do domu.
I tak przechodzi rok.
Następnej jesieni przywiedli ludzie swoje owce pomyślnie o domu, tylko Torbjoernowi brak było sześćdziesięciu owiec
nie dało się ich nigdzie odnaleźć. I tu on, jak i jego posiestrzan, usłyszeli, że Olaf zamierza je spędzić do domu i część swoją zabrać

albo nawet ukraść wszystkie.

Jednego wieczoru siedzieli Haward i Olaf przy stole. Wniesiono przed nich na stół udziec barami. Olaf podniósł go i rzekł:
— Straszliwie wielki i gruby. Haward odezwał się:
— Myślę jednak, że to z naszego stada, mój kochany, a nie Torbjoernowego, a to już dużo dać sobie coś podobnego przylepić

Olaf poczerwieniał i położył udziec na stół z powrotem, a tym, którzy przy tym razem siedzieli, zdawało się, jak gdyby przygniótł go

cokolwiek do stołu, ale kość złamała się przy tym, i to tak mocno, że jeden jej kawałek odskoczył ku ścianie i utkwił w niej. Haward
spojrzał, ale nie odezwał się wcale, tylko uśmiechnął się.
Na to weszła jedna niewiasta do izby, a to była Torgerd ze Stromego Brzegu. Haward powitał ją przyjaźnie i zapytał, co nowego.
Odpowiedziała, że jej mąż, Tormod, umarł.

— Ale dla nas z tym niedobra sprawa, bo on jeszcze każdej nocy ogląda się za swoim łóżkiem. Tedy chciałam cię o pomoc prosić,

Haward. Bo moi ludzie już przedtem niechętnie z Tormodem zadawali się, ale teraz doszło do tego, że wszyscy chcą iść precz.

Haward odpowiedział:
— Już moje najsmuklejsze lata przeszły dawno i nie nadaję się więcej do czegoś podobnego. Ale dlaczego nie udasz się do Badfarm?

Od możnych wypada chyba oczekiwać, że znajdą się zawsze pod ręką, gdy idzie o to, aby spokój zapewnić osiedlu.

Ona odpowiedziała:

— Stamtąd nie oczekuję niczego dobrego. Jestem już rada, jeśli mi nic złego nie uczynią. Na to Haward:

— To radzę ci, zwróć się do mego syna, Olafa. Jest to coś w sam raz dla młodych ludzi, żeby wypróbować ich męstwo. Dla nas byłoby
to dawniej zabawą.
Uczyniła tak i Olaf przyrzekł jej pójść z nią razem, a ona niech zostanie przez noc u nich.
Na drugi dzień Olaf poszedł z Torgerd do jej domu. Tam ludzie mało byli weseli, a kiedy kładziono się spać wieczorem, Olaf położył
się do pierwszego łóżka, przy drzwiach. Światło płonęło w łożnicy, tak że górą było jasno, a dołem ciemno. Olaf położył się spać w
koszuli i spodniach, bo więcej nie miał nigdy na sobie, i przykrył się futrem. A kiedy nadeszła noc, wszedł Tormod i począł chwiać
swoją czaszka. Kiedy zobaczył, że łoże, w którym zwykle nikt nie leżał, jest zajęte, okazał się niezbyt gościnny: idzie do łoża i chwyta
za futro.

Olaf nie chce puścić, trzyma mocno, aż futro drze mu się w rękach. Tormod, kiedy zmiarkował, że nie z ułomkiem ma do czynienia,
skacze na ławę przy łóżku. I Olaf skacze na nią także i chwyta za siekierę, i chce go rąbnąć. Ale już za późno, bo Tormod chwyta go
wpół ciała i Olaf musi stać w kroku. Wywiązuje się dzika walka. Tormod ma mocny chwyt; gdzie ujmie, tam ciało ustępuje z kości. Co
im wchodzi w drogę, idzie w kawałki. W tej chwili światło gaśnie.
Olaf nie uważa tego za korzystne. Natarcie Tormoda staje się jeszcze mocniejsze i w końcu są obaj poza progiem. Na podwórzu leżał
wielki pień przypławnego drzewa i zdarzyło się tak, że Tormod uderza obiema piętami o pień i przewraca się wstecz. Wtedy Olaf
bierze go pod swoje kolana i poczyna z nim zabawę, aż go ma tak długo w rękach, jak sam zechce *.
Wszystko milczało, kiedy Olaf wrócił do izby. Ale kiedy usłyszeli, że to on, zerwali się natychmiast na nogi, zapalili światło znowu, a
potem rozcierali go na całym ciele, bo był cały pełen ran od szponów Tormoda; a co tylko umiało mówić, dziękowało mu. On odezwał
się:
— Nie będziecie teraz na pewno od tego więcej cierpieć!
Został tam Olaf jeszcze parę nocy, a potem wrócił na Modry Mech. Szeroko rozpowiadano o jego czynie na Fiordzie Lodowym : na
wszystkich częściach wyspy; a przez to wszystko wzmagała się wrogość między nim i Torbjoernem.

3. DRUGA WALKA OLAFA Z TORMODEM

Z najbliższych rzeczy przychodzi opowiedzieć, że przypłaciło wieloryba do Fiordu Lodowego. Torbjoern i Haward mieli prawo

wybrzeżne po obu stronach fiordu i mówiono zaraz, że wieloryb należy do Hawarda. Był to okaz wspaniały. Poszli tedy tam obaj i
chcieli powierzyć rozstrzygnięcie rzecznikowi prawa. Zeszło się tam wiele luda, a wszystkim zdało się jasne, że wieloryb należy do
Hawarda. Torkel wypowiedział się. co prawda, dość cichym głosem:

Walka z upiorem — motyw legendarny; zaskakuje on nas v opowiadaniach tak trzeźwych, opartych na obserwacji i pozbawianych

pierwiastka fantastycznego, jakimi są wszystkie sagi bez wyjątku.
— Naturalnie, należy wam.

Wtedy Torbjoern podszedł doń z wyciągniętym mieczem i zapytał:

— Komu, ty nędzniku?
— Tobie, tobie oczywiście — rzekł Torkel prędko i zwiesił głowę.
Tu okazał Torbjoern swoją przemoc i wziął sobie całego wieloryba. Haward zasię wrócił do domu i mało był zadowolony ze swego
działu, a wszyscy byli co do tego zgodni, że Torbjoern okazał tu znowu wyraźnie swój czyn przemocy i swoje skończone prostactwo.
Pewnego dnia zdarzyło się, że szedł Olaf do swoich owczych obór, bo zima była ostra i trzeba było często owiec doglądać. W nocy
pogoda była przykra. A kiedy chciał już odejść z po-wrotom, zobaczył człowieka podchodzącego do owczarni, a to był silny Brand.
Olaf pozdrowił go, a Brand mu podziękował. Spytał go Olaf, dlaczego jest w drodze o tak późnej porze. Brand odparł:
— Ledwo warte wzmianki. Poszedłem dziś rano do moich owiec, a one zbiegły na dół, na wybrzeże. Zaś można je było w dwóch
miejscach popędzić w górę z powrotem, ale gdziem tylko tego spróbował, zawsze stał tam jakiś człowiek i zastępował im drogę, tak że
owce zbiegały mi w ramiona z powrotem. I tak mi szło przez cały dzień aż do teraz. Chciałbym teraz, żebyś poszedł ze mną.
Olaf odpowiedział:
— Dla ciebie zrobię to.
Idą tedy razem na wybrzeże. I kiedy chcą popędzić stado w górę, widzą, że Tormod stoi tam, w górze, przeciwnik Olafa z zapasów, i
zastępuje stadu drogę, tak że one owce zbiegają im znowu w ramiona.
Ozwie się tedy Olaf:
— Co wolisz, kochany Brandzie, czy pędzić stado, czy pójść na Tormoda? Brand odrzekł:
— To już wybiorę wygodniejsze i popędzę stado. Olaf idzie teraz tam, pod górę, gdzie Tormod stoi. Na wzgórzu, z przodu, była
wysoka nawieja śnieżna. Olaf biegnie
na wzgórze wprost na Tormoda, ale ten uchyla mu się. A kiedy Olaf jest na górze, chwyta go Tormod wpół ciała. I Olaf chwyta ze
wszystkich sił. Tak walczą długo. Olafowi wydaje się, że przeciwnik jego wcale nie jest słabszy po ostatnich cięgach. Wreszcie
przychodzi na to, że obaj na raz spadają z przodu wzgórza na dół, a gdy się to stało, toczą się naprzód na przemian i tak kulają się na
sam dół nawiei śnieżnej, ciągle raz jeden, raz drugi górą, aż do samego wybrzeża. Tu zdarza się, że Tormod leży na spodzie, Olaf
korzysta z tego, łamie mu krzyż pacierzowy, a potem robi z nim to, co mu się wydaje najpewniejsze: wypływa z nim daleko na morze i
tam topi go na głębinie. Odtąd w tym miejscu ludzie nie zawsze dobrze wychodzą na tym, kiedy przepływają w pobliżu.

Olaf przypłynął do brzegu z powrotem. Tymczasem Brand przybył ze swymi owcami na górę i pozdrowił go serdecznie. A potem
rozeszli się do domu.
Kiedy Brand wrócił, była już głęboka noc. Torbjoern zapytał go, dlaczego bawił tak długo, a Brand opowiedział mu, co zaszło i jak
Olaf przyszedł mu z pomocą.
Na to Wakr ozwie się:

— Mamką jesteś, że musisz chwalić takiego nicponia. Cała jego sława z tego, że mocuje się z upiorami. Brand odeprze:
— Z ciebie daleko gorsza mamka; jesteś wielki we własnych słowach jak lis w norze. Do Olafa na pewno nie dorastasz.

Tak się spierali, aż zapłonęli gniewem. W końcu Torbjoern odezwał się do Branda, żeby się tak nie wstawiał za Olafem.

— Nie wyjdzie to na dobre ani tobie, ani nikomu, jeśli zechcecie wyżej cenić Olafa niż mnie lub krewnych moich.
Zima skończyła się. A gdy przyszła wiosna, przyszło raz do rozmowy Olafa z Hawardem. Haward rzekł:

— Zaszło tak daleko, mój drogi, że nie mam dłużej ochoty mieszkać tak blisko Torbjoerna, bo nie stać nas na to, żeby się

utrzymać przeciw niemu.

Olaf odpowiedział:

— Miłe mi to nie jest, jeśli to ma być takie pojednanie z Torbjoernem, że mam uciekać przed nim. Ale do ciebie na-leży

postanowienie. A dokąd chciałbyś przeprowadzić się?
Haward odrzekł:
— Tam, na Fiordzie, na drugim brzegu, jest jeszcze wiele miejsca pod budowę i wiele ziemi, która nie należy do nikogo; tam się
pobudujemy. Będziemy tam nawet bliżej swoich krewnych i przyjaciół.
I tak postanowiono. Przeprawili się przez fiord z całą gadziną i dobytkiem i postawili tam piękny dwór. Odtąd zwie się to miejsce: Na
Hawardowem. Obaj byli w tych czasach jedynymi gospodarzami na Fiordzie Lodowym, którzy wzięli jeszcze wolną ziemię w
posiadanie.

4. TORBJOERN ZABIJA OLAFA

Torbjoern, syn Tjodreka, jeździł każdego lata ze swymi ludźmi na wiec. Był jednym z możnych, z przedniego domu i z wielkimi

powinowactwami. Pod ten czas mieszkał Gest, syn Oddleifa, na Dworcu Pastewnym, na Wybrzeżu Bardi. A by! to mąż mądry bardzo i
lubiany i umiał przewidywać przyszłość. Zarządzał wielkim godostwem. Tegoż lata, w którym Haward i Olaf przesiedlili się, pojechał
Torbjoern na wiec

starał się tam o rękę siostry Gesta, syna Oddleifa. Gest przyjął te starania z ociąganiem się; oświadczył, że nie zależy mu wiele na

Torbjoernie, a to z powodu jego gwałtownictwa

swawoli. Ale że wielu poparło sprawę, zgodził się Gest w końcu na to, ale pod warunkiem, że Torbjoern przyrzecze mu i rękę da na

to, że odtąd poniecha swoich gwałtów i złości, każdemu odda, co mu się należy, i trzymać się będzie słuszności i prawa. A jeśli się tego
trzymać nie będzie, to Gest ma cofnąć swoje przyrzeczenie i przeprowadzić rozwód. Torbjoern przyrzekł i tak zgodzili się. Po czym
Torbjoern pojechał z Gestem na Wybrzeże Bardi i tam tegoż lata odbyło się wesele; była to wielka uroczystość.

A kiedy te nowiny dotarły do Fiordu Lodowego, Sygryda jej krewniak, Toralf, odpowiedzieli na to w ten sposób, że wołali gospodarzy i

dali ocenić cały dobytek Sygrydy na Badfarm, po czym ona sama przeniosła się do 'Toralf a na Brzeg Zatoki ze wszystkim, co do niej

należało. A kiedy

Torbjoern wrócił w dom, rozgniewał się straszliwie, że Sygryda poszła, i przysiągł chłopom, którzy ocenili jej dobytek, że to ich będzie
drogo kosztowało. Jego srogość wzrosła jeszcze więcej, a jego znaczenie zwiększyło się raczej przez nowe powinowactwo.
Owce Hawarda były tego lata bardzo niespokojne i jednego rana wczesną porą przybył pasterz do domu, a Olaf spytał go, jak tam idzie.

— Wielu brak — odpowiedział — nie mogę poradzić dwom rzeczom na raz; nie mogę szukać tych, których brak, i zarazem

pilnować tych, którem znalazł.

— Bądź dobrej myśli, chłopcze — rzekł Olaf — pilnuj tylko tych, któreś znalazł, a ja poszukam tych, których brak.
Olaf wyrósł był w tym czasie na młodzieńca obiecującego jak najlepiej. Był piękny z wejrzenia, duży i silny. Miał wtedy osiemnaście

lat.

Wziął tedy swą siekierę i poszedł wzdłuż fiordu aż do Brzegu Zatoki. Tam ujrzał, że wszystkie owce leżały tam, gdzie wówczas

wylądowały. Poszedł teraz Olaf do dworu. Był dopiero wczesny ranek. Zapukał do drzwi. Wyszła Sygryda i powitała go. Podziękował
jej przyjaźnie za jej pozdrowienie. A kiedy porozmawiali czas jakiś, rzekła Sygryda:

— Tam płynie statek przez fiord i widzę dokładnie: Torbjoern jest na nim, syn Tjodreka, i jego posiestrzan, Wakr. Widzę ich broń,

leży na zwornicy, na przedzie Płomień Bitwy, Torbjoerna miecz, jest pośród niej. I albo wraca od złego czynu, albo ma go na myśli.
Nie spotykaj się z nim lepiej, Olafie. Długi czas było niedobrze między wami, a myślę, że nie jest lepiej od czasu, gdyście na Badfarm
ocenili moje mienie.

Olaf odpowiedział:
— Nie mam przed Torbjoernem żadnej obawy, jak długo mu nic nie zrobiłem; a przed nim samym na pewno bardzo uciekać nie

będę.

— To jest odwaga — rzekła — że ty, z twymi osiemnastoma latami nie chcesz uchodzić przed mężem, który zmierzyć się może z

każdym i którego każde cięcie miecza jest pewne. Ale mam przeczucie, że jak cię spotkają — a to się stanie — to

Wakr, ten łotr, nie będzie walce waszej przypatrywał się bezczynnie. Olaf rzekł:
— Z Torbjoernem nie mam nic do czynienia. Nie będę ich też szukać, ale jeśli się spotkamy, posłyszysz o mężnym czy-nie, jeżeli
przyjdzie do tego.
Sygryda odpowiedziała, że już czegoś podobnego wcale nie usłyszy. i ;
Olaf zerwał się, pożegnał ją i ona oddała mu pożegnanie;
Po czym zeszedł do brzegu, bo tam leżało stado. A Torbjoern i Wakr tam mianowicie przybili do brzegu i Olaf zeszedł do statku, jął
się go i wyciągnął wspólnie z ludźmi na brzeg. Torbjoern powitał go przyjaźnie. Olaf podziękował i zapytał, gdzie mu droga.
Torbjoern odpowiedział, że chce odwiedzić swoją siostrę, Tordis.

— Możemy iść wszyscy razem — dodał. Olaf odpowiedział:
— To się nie składa, bo ja muszę zapędzić moje owce do domu, a byłoby to w rzeczy samej prawdziwe słowo, że pastuchy na

Fiordzie Lodowym są dzielnymi ludźmi, gdybyś i ty się w to wdał.

— Nie przyjdzie mi chyba na to — rzekł Torbjoern. Na brzegu leżał duży stos drzewa do palenia, a na nim, na wierzchu, osęka do

łodzi, na końcu ułamana. Olaf wziął ją i trzymał w ręce; tak popędzał owce przed sobą. Szli teraz wszyscy razem. Torbjoern rozmawiał
z Olafem i był bardzo wesoły. Ale Olaf zauważył, że tamci starali się zawsze pozostawać nieco w tyle za nim. Miał się jednak na
baczności i tak byli obok siebie aż do wzgórza, na którym drogi rozchodziły się. Wtedy Torbjoern odwrócił się i odezwał:
— Wakr, a teraz nie odkładajmy dłużej, cośmy przedsięwzięli.
Olaf spostrzegł, co mieli na myśli. Poskoczył wyżej na zbocze, a ci natarli nań z dołu. Olaf bronił się osęką, ale Torbjoern ciął ostro
swym mieczem, Płomieniem Bitwy, i strzaskał osękę jak sicinę. Przedtem jednak otrzymali oni nią dotkliwe ciosy, dopóki tylko coś z
niej pozostało. A kiedy była strzaskana, jął się Olaf siekiery i bronił się nią tak dobrze,
że nie wiedzieli, jak to się skończy. Żaden z nich nie był bez ran.

Siostra Torbjoerna, Tordis, była pod ten czas, kiedy ci się bili, na polu i słyszała to, ale nie mogła nic dojrzeć. Posłała tedy swego

parobka na zwiady. Parobek wrócił i opowiedział jej, że biją się tam: jej brat, Torbjoern, i jej syn, Wakr, i Olaf, syn Hawarda. Poszła
wówczas do domu swego syna, Skarfa, przyniosła mu tę wiadomość i rzekła, że powinien pójść i pomóc krewnym swoim.

Odpowiedział:

— Walczyłbym raczej po stronie Olafa przeciwko nim. Mam to sobie za wstyd iść we trzech na jednego, tam gdzie już tych dwóch
liczy się za czterech. Nie pójdę.
Tordis odparła:
— Myślałam, że mam dwóch serdecznych synów, ale prawda to, co ludzie mówią; niejedno późno dopiero wychodzi na jaw. Teraz
widzę, że z ciebie raczej córka nie syn, kiedy nie masz odwagi przyjść twoim krewnym z pomocą. No, to się teraz pokaże, że córka
matki mojej na więcej zda się niż twojej matki syn.
I z tym odeszła. Na to Skarf wpadł w bladą wściekłość, zerwał się i chwycił za siekierę. Wybiegł z nią z domu na dół po zboczu, tam
gdzie się bito.
Torbjoern spostrzegł go, jak nadbiegał, i natarł żywo, ale Olaf nie widział go. A Skarf, kiedy podszedł do Olafa na odległość cięcia,
rąbnął go oburącz siekierą między łopatki, tak że ta w nim głęboko została. Olaf zamierzał właśnie ciąć Torbjoerna, a kiedy poczuł
raz, obrócił się. Skarf puścił siekierę. zaś Olaf już był podniósł swoją i rąbnął nią Skarfa w głowę, że utkwiła w mózgu. Tymczasem
zbliżył się Torbjoern i pchnął Olafa w pierś. Tego miał Olaf dość i padli obaj. Torbjoern przystąpił teraz do Olafa i ciął go w poprzek
przez twarz, tak że zęby przednie i trzonowe wypadły. Wakr zapytał:

— Po co to robisz na umarłym?

Torbjoern odpowiedział, że to się jeszcze kiedyś przyda. Wził chustkę, zawiązał zęby w nią i schował.

Teraz poszli do dworca i opowiedzieli Tordis, co się stało. Obaj mieli ciężkie rany. Tordis miała teraz gorzki smutek,

kiedy tę wiadomość posłyszała, i żałowała, że tak podjudziła syna. Przyjęła ich jednak, ugościła i pielęgnowała. Wiadomość o tej walce
rozeszła się też wszędzie po Fiordzie Lodowym i wszyscy żałowali Olafa z biadaniem, jak to on się bronił. A to był dobry rys u
Torbjoerna, że opowiadał to zajście zawsze tak, jak było, i oddawał Olafowi, co mu się należało.

Kiedy się wzmocnili nadość i słabość ich przeszła, pojechali do domu. Torbjoern przybył do Brzegu Zatoki i pytał o Sygrydę.

Powiedziano mu na to, że od tego rana, kiedy rozmawiała z Olafem, nie widziano jej więcej. Szukano jej wszędzie i opowiadają, że nie
zobaczono jej nigdy więcej. Torbjoern wrócił do siebie i siedział spokojnie na swym dworcu.

5. HAWARD WYSZYDZONY PRZEZ TORBJOERNA

A teraz przychodzi opowiedzieć, że Haward i Bjorgej usłyszeli o śmierci syna swego. Stary Haward westchnął głęboko i poszedł w łoże.
Mówią, że przeleżał w nim całe dwanaście miesięcy i nie wstawał. Bjorgej zaś wypływała codziennie ze swym krewniakiem,
Torhallem, na morze, a przez noc sporządzała, co było potrzeba.
Tak przeszedł rok i wszystko było w spokoju. Skargi o śmierci Olafa nie wniesiono i nie zdawało się ludziom podobne do prawdy, żeby
jego krewni otrzymali zadośćuczynienie, boć Haward był całkiem bezsilny, a ponadto od takich wielmożów, jakich miał za
przeciwników, na pewno żadnego prawnego wyrównania oczekiwać nie było można.
Jednego dnia przystąpiła Bjorgej do starego Hawarda, do łoża jego, i zapytała, czy nie śpi. Odpowiedział, że nie śpi, i spytał, czego
chce.
— Chcę — odpowiedziała — żebyś wstał i żebyś pojechał do Badfarm, do Torbjoerna, i zażądał od niego okupu za twego syna, Olafa.
Zawsze to jeszcze męska rzecz, że kto do wielkich czynów nie jest już zdolny, niech nie szczędzi języka i tak przynajmniej dochodzi
sprawy swojej. Nie będziesz też żądał za wiele, jeśli on się zachowa, jak przystoi.
Odpowiedział:

— Nie spodziewam się po nim niczego dobrego, ale skoro

chcesz.

Po czym Haward przysposobił się do drogi i popłynął do Badfarm. Torbjoern przyjął go przyjaźnie. Haward podziękował mu, a potem
rzekł:

— Teraz przyszło na to, Torbjoern, że przychodzę żądać okupu za Olafa, syna mego, któregoś zabił niewinnie. Torbjoern odparł:
— Wiedzą o mnie, Haward, że zabiłem już wielu, a chociaż potem nazywano ich niewinnymi, to przecież nigdy za żadnego grzywny
nie płaciłem. Ale że z twego syna był taki dzielny chłopak i ponieważ jego strata jest tobie tak bliska, to uważam, że lepiej będzie
cokolwiek pomyśleć o tobie, choć tam wiele tego nie będzie. Mamy tu, na dworcu, ogiera, chłopcy nazywają go kiwonem, już jest
szpakowaty i bardzo stary, i zajeżdżony, i do niedawna nie mógł ustać na nogach, ale teraz przeleżał parę dni w młynie i myślę, że jest
mu znowu lepiej; tego weź ze sobą do domu, jeżeli chcesz, i zatrzymaj go dla siebie.
Hawardowi uderzyła krew do twarzy i nie mógł odpowiedzieć. Odwrócił się w strasznym gniewie, ale Wakr skrzeczał za nim, kiedy ten
szedł na dół, do swej łodzi, a szedł on głęboko pochylony. Torhall cały czas czekał nań. Po czym popłynęli do domu. Haward poszedł
zaraz do łóżka i położył się, i nie wstawał przez całych dwanaście miesięcy.
Mówiono o tym wokoło i Torbjoern tą odpowiedzią znowu okazał swoją nieprawość i złośliwość.
Tak minął rok.

6. BJORGEJ PĘDZI HAWARDA NA WIEC

Następnego lata pojechał Torbjoern na wiec wraz ze swymi ludźmi z Fiordu Lodowego. I zdarzyło się znów dnia jednego, że Bjorgej

podeszła do Hawarda na łożu, aby pomówić z nim. Zapytał ją, czego chce. Odpowiedziała:

— Tak myślę, żeś powinien pojechać na wiec i zobaczyć, czy się w twej sprawie nie da czego zrobić.

Odpowiedział:

— Nie myślę wcale o tym. Myślisz, że nie dość jeszcze byłem zelżony przez Torbjoerna, mordercę syna mego, i że on mi tam, przed

wielmożami wszystkimi, co się tam zebrali, jeszcze gorszą obelgę wyrządzić ma?

— Będzie inaczej — mówiła ona — przewiduję, że teraz ktoś się ujmie za twoją sprawą, a mianowicie Gest, Oddleifa syn. A kiedy

na to przyjdzie, jak przypuszczam, że on doprowadzi między wami do pojednania i Torbjoern będzie ci musiał wypłacić wiele
pieniędzy, to sprowadzi on wtedy świadków wielu i zrobią kolisko wokół was, a wy będziecie w środku w kolisku tym, kiedy Torbjoern
będzie ci wypłacać pieniądze. A jeżeli potem przyjdzie na to, zanim pieniądze będą wypłacone, że Torbjoern uczyni coś nie po twojej
myśli albo ;ylko coś takiego zapróbuje zrobić, wtedy ty bierz się stamtąd tak prędko, jak możesz. A jeśli się potem poczujesz
rzeźwiejszy, niż myślałeś, to się już w żadne pojednanie nie zapuszczaj vięcej, bo wtedy jest nadzieja, jakkolwiek nieprawdopodobnie
by to brzmiało, że będzie pomsta za Olafa, syna naszego. Me jeśli się wtedy krzepciejszym nie poczujesz, to już nie opuszczaj wiecu
bez pojednania, bo wtedy już do pomsrfcy nie przyjdzie.

Haward odrzekł, że nie wie, jak to wypadnie.

— Ale gdybym tylko wiedział, że może być kiedyś jeszcze pomsta za Olafa, syna mego, to nie oglądałbym się na to, co bym za to

uczynić miał.

7. TORBJOERN WYSZYDZA HAWARDA PO RAZ DRUGI I TRZECI

Za czym przysposobił się i wyjechał w swoją drogę. Jechał stary, głęboko pochylony, a kiedy przybył na wiec, szałasy były już

sklecone i wszyscy ludzie zebrani. Skierował się do wielkiego szałasu, który należał do Steintora z Brzegu, bogatego i możnego
człowieka i serdecznego zawadiaki. Haward zsiadł z konia i wszedł do chaty. Siedział tam Steintor ze swymi ludźmi. Haward
przystąpił doń i pozdrowił go. Steintor

dobrze przyjął to pozdrowienie i spytał go, co zacz. Haward wymienił nazwisko. Steintor zapytał:

— Tyżeś to jest tym, który miał sławnego syna, co go Torbjoern ubił, a jego obronę ludzie tak podziwiają? Haward odrzekł, że on to

jest.

— I chciałbym, abyś mi zezwolił, bym mógł przez czas wiecowy pozostać w chacie twojej.

— Pewno, że zezwalam — rzekł Steintor — ale bądź cicho i nie wysuwaj się naprzód. Chłopaki tutejsze skłonne są do żartów
wszelkiego rodzaju, a ciebie ciężki smutek gnie. Nie możesz wskórać wiele, jako żeś stary i niedołężny.
Opowiadają, że stary Haward obrał sobie w chacie miejsce do leżenia i tam się położył, i nie wstawał wcale; nigdy nie rozmawiał z
nikim o swej sprawie, a wiec zbliżał się już ku końcowi.
Pewnego rana zdarzyło się, że Steintor przystąpił do Ha-warda i rzekł:

— Po co ty naprawdę przybyłeś, jeśli teraz leżysz tylko jak dożywociarz, co już żadnym członkiem nie ruszy? Haward odpowiedział:

— Zamierzałem żądać okupu za Olafa, syna mego, ale odeszła mnie ochota, bo Torbjoern nie szczędzi wcale swoich złych słów i
prostactw.
Steintor rzekł:
— Jeżeli mam ci radzić, to idź do Torbjoerna i wnieś skargę przed nim. Myślę, że jeśli Gest ci pomoże, to dostaniesz od Torbjoerna, co
się należy.
Wstał tedy Haward i wyszedł nisko pochylony. Poszedł do szałasu Gesta i Torbjoerna i wszedł tam. Był tam Torbjoern. Gesta nie było.
Torbjoern powitał Hawarda i spytał go, z czym przyszedł. Ten odpowiedział:

— Śmierć Olafa, syna mego, stoi mi na myśli tak, jak gdyby co dopiero się stała, i przyszedłem żądać od ciebie okupu za zabicie.

Torbjoern odparł:

— Mam to dobrą radę: przyjdź tam, u nas, znowu do

mnie, to cię czym pocieszę, ale teraz mam wiele spraw w rękach i nie myslę słuchać twych mamrotań.

Haward na to:

— Znam ja to, jak nie uczynisz teraz, to w domu tym mniej. Myślałem, że tu kto poprze moją sprawę.
— To niesłychane — zakrzyknął Torbjoern — ten zamierza podjudzać ludzi przeciw mnie! Precz stąd i nie przychodź mi z tym więcej,
jeśli chcesz mieć całe kości!
Haward wpadł we wściekłość. Wyszedł z chaty i rzekł:
— Już jesteśmy za starzy! Były czasy, że nie dałbym sam temu wiary, abym coś podobnego pozwolił sobie wyrządzić.
Kiedy wyszedł, spotkało go kilku mężów, a był to Gest, Oddłeifa syn, i jego ludzie. Haward był tak rozsierdzony, że nie uważał, gdzie
idzie, i nie chciał też spotkać się z nikim. Wrócił do szałasu Steintora. Gest popatrzył za człowiekiem, który tam przeszedł koło niego.
Haward poszedł na swoje łoże, położył się tam i westchnął. Ale Steintor zapytał go, jak rzecz poszła. Ten opowiedział mu. Na to
odezwał się Steintor:
— To jest niesłychane zuchwalstwo. Przyjdzie czas, że mu to przyniesie hańbę i wstyd.
Kiedy Gest wszedł do chaty, Torbjoern pozdrowił go serdecznie. Wtedy Gest zapytał:
— Co to był za człowiek, co wyszedł przedtem z naszej chaty? Torbjoern odpowiedział:
— Czegoś taki ciekawy, a przecież mądry z ciebie człowiek? Więcej tu ludzi wchodzi i wychodzi, nie możemy brać to pod uwagę.
Na to Gest:
— Ten mąż nie był jak inni. Był duży i dość leciwy, i utykał na jedną nogę, a jednak miał wygląd możny i wydał mi się, jak gdyby
boleść, żałość i strapienie wypełniały go, i tak był uniesiony gniewem, że nie uważał, gdzie idzie. Człowiek ten wyglądał mi przy tym
na takiego, którego szczęście się trzyma i z którym nie jest dobrze zadzierać.
Torbjoern odrzekł:

— To będzie stary Haward, jeden z moich ludzi wiecowych. Gest zapytał:
— Czy to nie jego syna zabiłeś niewinnie?
— Tak myślę w istocie — rzekł Torbjoern.

Na to odparł Gest:

— To tak dotrzymałeś mi, coś przyrzekł, kiedym ci siostrę swoją dawał za żonę?
Był tam człowiek imieniem Torgils, a po matce nosił imię, I syn Hallasa, znamienity i serdeczny mąż. Był on razem z Gestem,
krewnym swoim, a jego znaczenie rosło jak najlepiej. Gest rzekł do Torgilsa, żeby poszedł do Hawarda i poprosił, by ten przyszedł.
Torgils poszedł do chaty Hawarda i rzekł mu, że Gest chce z nim mówić. Haward odpowiedział:
— Mało mam ochoty tam iść i narazić się raz jeszcze na zuchwałość i zniewagi Torbjoerna. Ale Torgils odparł, że jednak powinien
pójść.
— Gest stanie za tobą. I poszedł Haward, acz niechętnie. Doszli do chaty Gesta. Kiedy Haward wszedł, Gest wstał l powitał go.
Posadził go przy sobie i mówi tak:
— Opowiedz teraz, Haward, od początku, co zaszło między tobą a Torbjoernem.
Haward uczynił to, a kiedy skończył, zapytał Gest Torbjoerna, czy tak było w istocie. Torbjoern rzekł, że nic tu nie zmyślono. Na to
Gest:
— Czy kto słyszał kiedy o takich bezeceństwach? Stawiam ci tu dwie rzeczy do wyboru: albo ogłaszam cały nasz stosunek za niebyły,
albo przystaniesz na to, że ja sam wydam wyrok i orzeczenie w waszej sprawie.
Torbjoern zgodził się. I wyszli z chaty. Gest zwołał gromadę ludzi, utworzono koło, a w środku koła stanęło kilku i omówiło sprawę.
Za czym Gest przemówił:
— Nie mogę nałożyć na ciebie, Torbjoern, tyle grzywien, na ileś zasłużył, bo tyle ich nie masz. Ale ustanawiam za zabicie Olafa
potrójną grzywnę za zabójstwo; a wszelkie inne zelżywości, jakich się dopuściłeś wobec Hawarda, chcę tobie, Haward, wyrównać w ten
sposób, żebyś każdego czasu, wiosną i Jesienią, przychodził do mnie, jak zechcesz, a ja cię uczczę

darunkami i to przyrzekam, że ci na niczym nie zabraknie, dopóki my obaj żyjemy*.

W przypadkuu zabójstwa lub morderstwa nastąpić mogło wyrównanie na drodze wypłaty grzywny, w razie zgody obu stron; w

przeciwnym

Na to rzekł Torbjoern:

— Zgoda na to, zapłacę w czas, gdy wrócę do domu. Gest odparł:

— Teraz ma być wypłacone tu, na wiecu, całki pieniądz dobrze i rzetelnie. Jedną grzywnę za zabójstwo wyłożę za ciebie sam.
I wyliczył ją zaraz w dobrej monecie. Haward usiadł i wsypał sobie pieniądze do płaszcza na podołku. Potem przystąpił Torbjoern,

liczył drobniakami, doliczył do jednej grzywny za zabójstwo i powiedział, że nie ma więcej. Ale Gest odezwał ę, że tak nie załatwi
sprawy. Na to Torbjoern wydobył hustkę zasupłaną, rozwiązał supeł i rzekł:

— To pewna, że teraz nie zda mu się złą zapłata, gdy mu ego przyczynię.
Za czym uderzył tym Hawarda po nosie, że mu zaraz krew poszła z nosa.

— Tu masz przednie i trzonowe zęby syna twego, Olafa! Haward spojrzał na nie, jak staczają się jemu na podołek. Zerwał się z
miejsca, bezprzytomny z gniewu, a srebrniki rozleciały się na wszystkie strony. Dzierżył on kostur w ręce l skoczył ku kolisku
ludzkiemu, i pchnął kosturem jednego z ludzi w piersi, tak że ten obalił się i długo leżał w omdleniu. Za czym przeskoczył ten
pierścień ludzi i nie dotknął go nigdzie, i daleko za nimi spadł na ziemię, i pobiegł do swej chaty jak jaki młodzik. Ale gdy wszedł do
chaty, nie mógł rozmawiać z nikim i rzucił się na swoje łoże, i leżał, jak gdyby był chory.

Rzekł Gest potem do Torbjoerna:

— Nikt z ludzi nie zrówna tobie w złośliwości i obeldze. Ale chyba nie znasz się na ludziach, jeśli tego kiedyś nie pożałujesz, ty lub
twoi krewni.
Gest był przy tym tak gniewny i w uniesieniu, że zaraz z wiecu pojechał na Fiord Lodowy i przeprowadził rozwód

razie winowajca mógł być osądem na wiecu powszechnym ogłoszony za wyjętego spod prawa. Osąd taki wymagał jednak pozyskania
dla swej sprawy głosu większości wiecujących, a na to trzeba było mieć samemu siłę zbrojną i posiadać możnych protektorów. Kto na
te środki liczyć nie mógł, ten uciekał się do zemsty rodowej.
między Torbjoernem i Torgerd. Torbjoern odczuł to jako ujmę największą i jego krewni również, ale nie mogli nic na to. Gest odezwał
się, że jeszcze inne i większe czeka go pohańbienie i że zasłużył na nie. Z tym odjechał Gest do Brzegu Bardi razem ze swą siostrą i
mieniem jej.

Mówią, że Haward, kiedy się gotował do powrotu, był cały zdrętwiały. Steintor rzekł doń:
— Gdybyś potrzebował kiedy mojej pomocy, przyjdź do mnie.
Haward podziękował mu za to, po czym wrócił do domu i legł na łoże, i pozostał w nim po raz trzeci przez dwanaście miesięcy. Był
zesztywniały i chromy we wszystkich członkach. Ale Bjorgej zachowała swe zwyczaje i dzień w dzień wypływała z Torhallem na
morze.

8. PRZYGOTOWANIA BJORGEJ DO POMSTY

Pewnego dnia letniego, kiedy byli na morzu, zdarzyło się, że ujrzeli statek wypływający na fiord i poznali zarazem, że to był Torbjoern
ze swymi domownikami. Tedy Bjorgej ozwie się:
— Wyjmijmy ano nasze sieci i powiosłujmy ku Torbjoer-nowi. Chcę z nim porozmawiać. Podpłyń ty do szkuty, a ja trochę pogadam z
Torbjoernem, a ty tymczasem wiosłuj naokoło szkuty.
I tak robią, wiosłują ku szkucie. Bjorgej woła na Torbjoerna, pozdrawia go i pyta, dokąd droga.
— Do Furt — mówi Torbjoern — mój brat, Sturla, i jego syn, Tjodrek, przybyli tam; chcę ich zabrać do siebie.
— Jak długo tam zabawisz? — pyta ona.
— Jakiś tydzień — odpowiada on.
Tymczasem Torhall opłynął szkutę dookoła i kiedy Bjorgej osiągła, co chciała, przyłożyli się do wioseł i odpłynęli tak prędko, jak

mogli. Wtedy Torbjoern zakrzyknął:
— Patrzcie, ten nędzny okaz babski tam, w łodzi! Dalej za nią, jego ubić, a ją okaleczyć! A na to Brand:
— Znowu chcesz coś takiego, żeby było prawdą, co o tobie mówią: że me cofniesz się przed żadnym bezwstydem. Ale tym razem stanę
za nimi, jak umiem. Będzie cię to drogo kosztować.
Na skutek słów Branda i że tamci już byli daleko, poniechał Torbjoern sprawy i płynął dalej.
Teraz Bjorgej odezwała się:
— Nie wygląda to na podobne do prawdy, ale ja myślę, że teraz weźmiemy pomstę za śmierć Olafa. Nie wrajcamy jeszcze do domu.
— A dokąd to chcesz? — pyta Torhall.
— Nawiedzimy teraz Wallbranda, brata mego — rzecze Bjorgej.
Ten siedział na Wallbrandowem. Był już bardzo stary, ale przedtem był to wcale przedni mąż. Miał dwóch synów, obaj obiecywali po
sobie jak najlepiej, jeden zwał się Torfi, drugi Eyjulf; obaj podówczas jeszcze młodzi.
Bjorgej i Torhall nie zatrzymali się wcześniej, aż dotarli do Dworca Wallbrandowego. Wallbrand był na polu z kupą ludzi przy
sianożęci. Wyszedł na spotkanie swej siostry, powitał serdecznie i prosił, aby została. Ale ona odrzekła, że to niemożliwe.
— Muszę być z powrotem w domu jeszcze dzisiaj wieczór. Zapytał ją tedy:
— Czego sobie życzysz ode mnie, siostro?
— Chciałabym, żebyś mi pożyczył sieci na foki. Odpowiedział:

— Sieci mam trzy: jedna jest już bardzo stara i dziś nie taka pewna, jak przedtem, ale dwie inne są jeszcze nowe i nie wypróbowane.

Bierz, jakie chcesz, te dwie nowe albo wszystkie trzy...

Bjorgej odrzekła:

— W takim razie chciałabym te nowe, a tej starej lepiej ruszać nie będę. Miej je na pogotowiu, jak przyślę po nie. Wallbrand przyrzekł
i z tym pojechali dalej. Torhall zapytał:
— A teraz dokąd?
— Teraz do Torbranda, brata mego — rzekła Bjorgej.
Ten mieszkał na Torbrandowem. Był już pod ten czas bardzo stary. Miał dwóch młodych synów, Odda i Torira, którzy obiecywali po
sobie jak najlepiej. Kiedy Bjorgej i Torhall zjawili się, powitał ich Torbrand przyjaźnie i zaprosił, by się zatrzymali. Odpowiedziała, że
nie może.

— A czego życzysz sobie ode mnie, siostro? — zapytał.
— Chciałabym — rzekła — żebyś mi pożyczył swoich sieci. Odpowiedział:

— Mam trzy, jedna już bardzo postarzała, ale dwie są nowe i nie używane dotąd. Weź, które chcesz, czy dwie, czy wszystkie trzy.
Bjorgej odrzekła, że woli raczej te dwie nowe, i z tym rozeszli się.
Kiedy odpłynęli, pyta Torhall:

— A teraz dokąd?

— Teraz płyńmy — odrzekła — do mego brata, starego Asbranda.
Ten siedział na Asbrandowem. Był najstarszy z braci Bjorgej i miał siostrę starego Hawarda za żonę. Miał on syna, Hallgrima; ten był
jeszcze młody, ale duży i silny, raczej niepiękny z wejrzenia, ale męski. A kiedy Bjorgej przybyła, Asbrand powitał ją przyjaźnie i
rzekł, żeby u nich została. Ale odpowiedziała, że musi na wieczór być już w domu. Wtedy zapytał ją:

— Czego pragniesz ode mnie? Rzadko dajesz się widzieć u swoich krewnych.

— Ledwo warte wzmianki — odrzekła — jesteśmy źle zaopatrzeni w narzędzia do torfu, rada bym tedy, żebyś mi pożyczył twoją

siekierę do torfu.

Odpowiedział, uśmiechając się:
— Sąd dwie, jedna duża, do karczunku, stara i szczerbata, i teraz już ledwo do użycia; druga nowa i duża, i jeszcze nie używana...
Rzekła, że woli już raczej nową.

— Przyślę wkiedy po nią — rzekła. Asbrand zgodził się na to, za czym odpłynęli oboje jeszcze tego wieczora na Hawardowe.

9. HAWARD RUSZA PO POMSTĘ

Przeszło kilka dni, nim według Bjorgej nadszedł czas, w którym Torbjoern powinien wracać. Aż jednego dnia przystąpiła do łoża

Hawarda i zapytała go, czy śpi.

On usiadł i wyrzekł strofę:

Zaledwo na oczy moje

Sen utroskany spłynie,

Zabójczy błysk mieczowy

Spada i budzi mię.

Od czasu, jak krwawe siekiery

Wznieciły gorzki spór,

A odeń Olaf mój

Bez winy stradał życie.

— Prawdziwie — rzekła — całkiem to wielkie kłamstwo, żebyś nie spał trzy lata. Ale teraz czas wstać i być gotowym, jeśli chcesz
pomścić Olafa, syna twego; bo jeżeli tej nocy nie, to już nigdy w życiu twoim.

Kiedy Haward usłyszał to, wyskoczył z łoża na izbę i rzekł .strofę:

Nielekka sprawa — a lekkim czyni;
Dajcie mi posłuch, proszę.

Późny mój wiek — a usta

Kuszący sławę zamiar głoszą;

Zamiar zrodzony z chwili tej,

Gdy mój wojownik zbroczony legł

Mój syn, co siły mej

Podporą śmiałą zawsze był.

Cała jego chromość i nawet utykanie znikły. Poszedł do -wielkiej skrzyni, a ta była pełna broni, i otworzył ją. Wyjął szłom, nałożył

go. Wtem spojrzał i zobaczył, jak mewa przeleciała koło okna, i wyrzekł strofę:

Mewa płynąca po falach krwi,

Gradem smagana ostry wydaje krzyk,

Zlatuje do broczących ciał,

Pragnienie gasi winem ich.

Podobnie ongi kruków zbór

Na bitew polu wzniecał gwar,

Do uczty obsiadając stoły,

Gdzie w ran pucharach lśniła krew.

Uzbroił się szybko i zwinnie i dał też Torhallowi dobrą broń. A kiedy byli gotowi, zwrócił się do Bjorgej, pocałował ją i rzekł, że to
niepewna, kiedy się zobaczą. Ona życzyła mu szczęśliwej drogi.

— Nie potrzebuję cię pobudzać do pomsty za Olafa, bowiem, że gdzie ty jesteś, tam jest, owszem, zapał i odwaga.
Z tym rozeszli się.
Zeszli ku morzu, zepchnęli sześciowiosłowiec na wodę i jęli się wioseł. Ustali nie wcześniej, aż stanęli przed dworem Wall-branda.

Wchodzi tam długi języczek ziemi w morze, tam przybili. Haward rzekł do Torhalla, żeby uważał na łódź, sam zasię poszedł do dworu,
pod górę. Miał oszczep w ręce, broń wyborną, a kiedy wyszedł w pole, naszedł tam Wallbranda z jego synami. Obaj bracia zrzucili byli
zwierzchnie odzienie i byli przy sianokosie. Zzuli obuwie i postawili je obok siebie na skale; były to wysokie buty.

Wallbrand wyszedł na spotkanie Hawarda i powitał go, i zaprosił, by został. Haward odrzekł, że nie może.

— Przychodzę po sieci na foki, któreś przyrzekł siostrze swojej.

Na to Wallbrand podszedł do swoich synów i rzekł:

— Wasz wuj, Haward, przybył, jest zbrojno, jak gdyby wielkie czyny miał na myśli.
Ci, gdy to usłyszeli, rzucili grabie i poskoczyli po odzienie. A kiedy chcieli naciągnąć buty, okazało się, że były one skurczone od

słońca. Wdziali je z całym pośpiechem, że aż im krew poszła z pięt, a kiedy wrócili, buty były pełne krwi. Wallbrand dał swoim synom
dobry oręż i rzekł:
— Wesprzyjcie Hawarda, jak tylko was stać. Myślcie więcej o pomście niż o skutkach.
Za czym ruszyli na Torbrandowe. Odd i Torir byli też w mig gotowi. Potem popłynęli dalej, na Asbrandowe, i tam Haward zapytał o
siekierę do torfu. Na to posiestrzan jego, Hallgrim, stanął gotów iść z nim. Na dworcu Asbranda był też człowiek, imieniem An, jako
parobek, był to Hallgrima brat przybrany. Ten uzbroił się także na wyprawę. A gdy byli gotowi, zeszli do łodzi i Torhall pozdrowił ich.
Było ich tedy ośmiu, jeden bitniejszy od drugiego.

Tu spytał Hallgrim wuja Hawarda:

— Dlaczego wypadłeś tak z domu, nie wziąłeś z sobą m miecza, ani siekiery? Haward odrzekł:
— Jeśli się nam poszczęści że spotkamy Torbjoerna, Tjodrekowego syna, to będziesz już potem mówił inaczej; bom sobie przysądził
Płomień Bitwy, najlepszy ze wszystkich mieczy.
Na te słowa życzyli mu sławy:
— Wiele od tego zależy, byśmy się okazali jako męże. Już się miało mocno ku wieczorowi. Zepchnęli łódź na wodę, wsiedli i chwycili
za wiosła. Wtem ujrzeli wielką chmara kruków, lecącą od morza przez przylądek. Na to Haward wyrzekł strofę:

Pomnijcie zapowiedź moją

Uczczenia mewy Odyna,

Sępy na fiordach ran

Już okrążają przylądek.

Zaprawdę, wyprawa ta,

Hallgrimie, rozsławi nas,

Łódź pruje wody. Niebawem

Zadźwięczy oręża szczęk.

Płynęli przez cieśninę. Na wodzie wstał ostry wiatr, dostali dużo wody do łodzi, ale przetrzymali to wszystko krzepko i przystanęli
dopiero wówczas, gdy dotarli do Badfarm. Było tam dobrze lądować, bo Torbjoern założył tam dobrą przystań; kazał ją pogłębić aż do
lądu i oczyścić z kamieni. Było tu bardzo głęboko. Szkuta, a nawet większy statek mogły wpłynąć, gdyby chcieć. Zamiast kolców były
tam wielkie żebra wielorybie wkopane w ziemię i umocnione po końcach kamieniami. Nikt przy wysiadaniu i wsiadaniu nie musiał
zamoczyć się, czy to był mały statek, czy duży. Nad przystanią leżała wysoka ławica żwiru, a za nią stała duża szopa okrętowa z
wrotami. Na drugiej stronie, poza ławicą, było duże jezioro lądowe. Od szopy nie można było dojrzeć brzegu zatoki, ale z ławicy
widziało się oboje, szopę i brzeg.
Kiedy przybili do brzegu, wyskoczyli z łodzi i Haward rzekł:
— Teraz ano przeniesiem naszą łódź przez ławicę na jezioro i sami zatrzymamy się poza piachem, żeby nas za rychło nie spostrzegli.
Musimy też uskromić naszą żyłkę myśliwską. Żadnemu nie wolno wyskoczyć, zanim nie powiem.
A już było bardzo ciemno.

10. SPOTKANIE

Teraz przychodzi opowiedzieć, jak Torbjoern i jego towarzysze nadpłynęli na swej szkucie. Było ich dziesięciu. Sturla był na pokładzie
i Tjodrek, syn jego, Torbjoern i Wakr, mocny Brand i dwóch pachołów. Obładowali mocno swój statek i przybyli tegoż samego
wieczora, jeszcze przed nocą, do Badfarm. Rzekł tedy Torbjoern:
— Nie ma potrzeby śpieszyć się. Zostawimy statek przez noc na wodzie, a teraz weźmiemy tylko nasze odzienie i broń. Pogoda dobra i
sucha. Wakr, zanieś broń do szopy.
Wakr wziął najpierw miecze i włócznie i wyniósł je do szopy.
Na to rzecze Torfi:
— Bierzmy się najpierw do tych mieczy i do tego, który je niesie.

— Jeszcze nie — odpowie Haward i mówi Hallgrimowi, żeby poszedł i przyniósł mu miecz, Płomień Bitwy.
I kiedy Wakr znowu zeszedł na dół, poskoczył Hallgrim do szopy, wziął ów miecz i przyniósł go Hawardowi. Ten zamachnął nim w

powietrzu i potrząsnął rękojeścią.

Wakr przyszedł powtórnie i obładował sobie plecy tarczami a ramiona czepcami stalowymi. Sam miał szłom na głowie. A kiedy

doszedł aż do jeziora, ci poskoczyli i chcieli go ułapić. On, kiedy posłyszał szmer, zrozumiał, że to oznacza walkę, i chciał prędko
zawrócić z bronią do swoich. Ale obrócił się tak bystro, że poślizgnął się i runął głową na dół, w jezioro. Była tam mielizna, ale grunt
miękki, a człowiek był ciężki od tej całej broni, tak że już nie wstał na nogi. A z tych drugich nikt mu nie przyszedł z pomocą. Tak
skończył Wakr życie, w ten sposób, że tam umarł.
Kiedy ci drudzy zobaczyli to, rzucają się przez ławicę na dół, ku wybrzeżu, a Torbjoern, gdy ich spostrzegł, rzuca się natychmiast w
morze i wypływa. Stary Howard jest pierwszym, który to widzi. W tej chwili podbiega tam i rzuca się za Torbjoernem w morze. O
mocnym Brandzie mówią, że poskoczył i wyrwał jeden kolec, wielkie żebro wielorybie, i rozwalił nim głowę przybranego brata
Hallgrima. Hallgrim zbiegał w tej chwili z ławicy na dół i ujrzał, jak An pada. Przyskoczył tedy z podniesioną siekierą, ciął Branda w
głowę i rozłupał ją aż do bark, a było to w chwili, kiedy Torbjoern i Haward skoczyli w morze, a Hallgrim, gdy to zobaczył, skoczył za
nimi. Torfi, syn Wallbranda, skoczył przeciw Sturli, ten zaś był duży i mocny, i wojownik gwałtowny, i był przy -pełnym orężu. Bili się
długo i dzielnie,

11. HAWARD UBIJA TORBJOERNA

Teraz przychodzi opowiedzieć, co zaszło z Torbjoernem i Hawardem. Ci biorą kierunek na morze i płyną długo, aż Torbjoern dotarł do
wysterki skalnej leżącej daleko na morzu. W sam raz, kiedy się wdrapał, przybywa Haward, a kiedy Torbjoern to widzi, sam jest bez
broni. Chwyta ogromny kamień i chce mu nim roztrzaskać głowę. Hawardowi, kiedy to widzi, przychodzi na myśl — co słyszał, jak na
obczyźnie opowiadano, że tam innej uczą wiary niż w krajach północnych — i uczynił ślub: gdyby go ktoś mógł pouczyć, że ta wiara
lepsza jest i piękniejsza niż stara, to ją przyjmie, jeżeli, teraz zwycięży Torbjoerna. Po czym śmiało wdziera się na skałę. Teraz
Torbjoern chce go ugodzić kamieniem, ale skała była śliska i poślizgnął się, i upadł wstecz, i kamień padł mu na piersi, tak że stracił
przytomność. W tejże chwili jawi się Haward na skale i przebija go Płomieniem Bitwy.
Tymczasem i Hallgrim dotarł do wysterki. Teraz Haward wymierzył zabitemu cięcie przez twarz i rozłupał mu szczękę, że aż zęby
wypadły. Hallgrim zapytał go, dlaczego to na umarłym czyni. Haward odpowiedział:
— Wspomniałem w myślach na to, jak Torbjoern mię wów-

czas swoją chustką zasupłaną uderzył po nosie. Widziałem

wtedy, jak wyskoczyły zęby, które on wybił tym samym mięsem synowi memu, Olafowi.
Potem popłynęli na ląd z powrotem. Wydawało się potem ludziom, gdy o tym opowiadano, wielką śmiałością ze strony Hawarda, że
wypłynął tak na fiord, choć nie wiedział, że tam dalej leżała wysterka; bo odległość była bardzo duża.
Kiedy wyszli na ławicę żwiru, wyskoczył naprzeciw nim z podniesioną siekierą jakiś człowiek w niebieskiej świtce, a na niej spodnie
przewiązane. Zwrócili się przeciw niemu, ale kiedy doszli do siebie, poznali Torfiego, syna Wallbrandowego, i pozdrowili go wesoło.
Torfi zapytał, czy Torbjoern padł. Na to Haward wypowiedział strofę:

Otrzymał w szczękę cios głęboki Nosiciel tarczy w mieczów burzy;

Nad okiem woja — łuków drzewa Śmiertelny utkwił raz. Zdobna pierścieniem rękojeść Nie złamana została w dłoni, Ale
Walkiryj jaworu pień Runął na ziemię ścięty.

Potem Haward zapytał, co też oni zdziałali. Torfi rzekł, że Sturla padł i domownicy, ale także i An nie żyje. Wówczas Haward wyrzekł
strofę:

Czterech — po myśli nasze] — Wysłalim w Helu otchłanie, Śmierci Bjorgej syna Ci woje winni są. A z

mężów naszych jeden Położył takoż życie swe — Kiedy błyskały dzidy, To okrętowy zabił go.

Potem poszli do szopy i znaleźli tam swych towarzyszy, a ci ich pozdrowili wesoło. Zapytał zasię Eyjulf, syn Wallbranda, czy nie mają
ubić i parobków. Ale Haward odrzekł, że to w niczym nie podniesie pomsty za Olafa, jeśli uśmiercą parobków.
— Niech tu zostaną przez noc i dadzą baczność, żeby nikt nie ukradł z tego, co tu się przypławi. Teraz Hallgrim zapytał, co teraz mają
czynić. Haward odpowiedział:
— Teraz weźmiemy statek i wszystko, co nam potrzebne zda się, i popłyniemy na Skałę Księżycową, i poszukamy starego wojaka,
Ljota; na nim możemy mieć prędzej pomstę, gdy nam się to udało.
Wzięli tedy szkutę i wiele rzeczy znacznej wartości, które należały do zabitych, i wypłynęli na fiord, i dalej, do Skały Księżycowej. Tu
Haward odezwał się:
— Teraz musimy postępować według planu. Ljot ma się na baczności, bo ma zawsze zatargi. Każe on każdej nocy swoją izbę zasuwać

i .ludziom przy sobie czuwać. Z podłogi jego izby prowadzi podziemny chód i ma wylot poza domem. Ma on też wielu ludzi przy sobie.
Na to odezwał się Torfi, syn Wallbrandowy:
— Moja rada: podpalić dom i spalić wszystkich żywych w nim.

Ale Haward był temu przeciwny.

— Ty i Hallgrim — mówił — macie stać za domem i pilnować wyjścia chodu podziemnego, którym oni mogliby ujść, bo do was mam
najwięcej zaufania. Z przodu ma dwór dwa wyjścia i łożnica też ma dwoje drzwi; ja tedy z Eyjulfem wejdę z jednej strony, a Odd i
Torir z drugiej, i podobnie z łożnicą. Ty zasię, Torhall, daj baczenie na szkutę i broń jej mężnie, gdy zajdzie potrzeba.
Kiedy tak wszystko rozdzielił według woli swojej, ruszali na dwór.
Na dziedzińcu dworu stała wielka stodoła, a na Jej murze siedział człowiek zbrojny. A gdy się zbliżyli na odległość, ten spostrzegł ich i
poskoczył, i biegł, i chciał ostrzec tamtych wewnątrz. Ale Hallgrim, który szedł przodem, rzucił za nim włócznią i przebił go, i
przygwoździł do ściany; i tak umarł on tam na włóczni.
Po czym poszli dalej, jako było umówione, a Torfi i Hallgrim tam, gdzie chodnik podziemny wybiegał.

12. HAWARD ZABIJA LJOTA ZE SKAŁY KSIĘŻYCOWEJ

Teraz przychodzi opowiedzieć, że Haward wszedł do łożnicy. U góry płonęło światło, ale dołem było ciemno. Wszedł do izby, a

złożyło się tak, że pani domu jeszcze nie poszła spać, siedziała jeszcze w izbie z niewiastami i dlatego izba nie była zamknięta na
zasuwę. Haward uderzył mieczem na płask o drzwi. Ljot zbudził się od tego i zapytał, kto czyni hałas. Stary Haward wymienił kto
zacz. Zapytał tedy Ljot:
— Czego chcesz tutaj, stary Hawardzie? Wczoraj już mówili, żeś się dorobił śmierci. Haward odparł:
— Wpierw ty usłyszysz o innej śmierci: przychodzę ci oznajmić, że twoi bracia, Torbjoern i Sturla, padli.
Kiedy Ljot usłyszał to, porwał się z łóżka na nogi i chwycił za miecz, który wisiał nad nim, i zakrzyknął na ludzi w łożnicy, żeby
wstawali i brali za broń. Na to Haward poskoczył do łożnicy i ciął w Ljota, i trafił go w lewy bark. Ale Ljot zrobił szybki zwrot, a przez
to miecz wyszedł z ramienia, spełzł wzdłuż ramienia i odciął rękę w łokciu. Ljot wyskoczył z łoża z mieczem wzniesionym do cięcia i
chciał rąbnąć Ha-warda, ale Eyjulf nadbiegł i trafił Ljota w prawy bark, i odciął ramię, i potem ubili go. Powstał z tego wielki huk w
łożnicy. Ludzie Ljota chcieli wstawać i brać się do broni. Tymczasem nadbiegli już Torbranda synowie i tu, i ówdzie leciały już cięcia i
pchnięcia. Krzyknął tedy Haward na tych ludzi, żeby się nie ruszali i nie występowali wrogo.

— Albo wybijemy was do nogi.
Im też zdało się najstosowniejsze zostać tak, jak leżeli, i nie ruszać się. Mimo że byli do domu Ljota przynależni, jednakże śmierć

jego obeszła bardzo niewielu

Potem wyszedł Haward z tego domu razem ze swoimi i chciał przestać na tym. Z dworu podeszli ku nim Torfi i Hallgrim. Chcieli

oni w sam raz wejść do domu i teraz pytali, jak poszło. Wówczas Haward wyrzekł strofę:

Wojom rzucając wyzwanie,

Natarł zręcznie i śmiało

Syn Gierdy, a błysnął mu w dłoni

Zimny, kąśliwy miecz,

Znęciła mieczowa gra

Eyjulfa, co szuka jej z nowa.

Ukróca chrobrych dumę

Ten. Baldr bitewnych wrzaw.

Za czym zeszli ku szkucie, a tam Torhall z radością pozdrowił ich. Tu Torfi, syn Wallbranda, zapytał, co trzeba teraz przedsięwziąć.

— Teraz trzeba się oglądać za poparciem, bo chociaż odwet nie był tak gruntowny, jakbym chciał, ale już nasze czyny obecne nie
dadzą nam się samym utrzymać. Jest jeszcze wielu i potężnych krewniaków Torbjoerna przy życiu. Wydaje mi się, że najlepiej będzie
wyszukać Steintora na Wybrzeżu;
przyrzekł mi ten człowiek wyraźnie swą pomoc, gdybym jej potrzebował.
Odezwali się tedy wszyscy, żeby ich tam poprowadził, są gotowi czynić, co zechce, i rozejdą się nie wcześnie], aż on to uzna za
dogodne. Po czym skierowali się na fiord i przyłożyli mocno do wioseł, a Haward siedział przy sterze. Tu Hallgrim poprosił go, żeby
jeszcze raz powiedział strofę, i Haward rzekł: -

s

Nienawiść my za nienawiść

Spłacili dzisiaj, Hallgrimie,
Synom Tjodreka. I wcale
Nie czuję żalu za czyn.

Nie bez słusznej przyczyny

Padli zrąbani witezie.

Ród Torbjoerna krzywdzący
Zawsze stał mi na zdradzie.

13. HAWARD PODJĘTY PRZEZ STEINTORA

Nie ma teraz o ich jeździe nic więcej do opowiedzenia, aż przybyli na Wybrzeże. Była to w sam raz pora, kiedy Steintor siedział przy
stole ze swymi ludźmi. Weszli w samoczwart zbrojno do izbicy, a Haward stanął przed Steintorem i pozdrowił go. Steintor
podziękował i spytał, kto zacz. Haward wymienił nazwisko.
— Nie ty to byłeś ostatniego lata w naszym szałasie?

Haward odrzekł, że tak było, a Steintor na to:

— Chłopcy, widzieliście wy kiedy człowieka, który by tak był niepodobny do samego siebie, jak ten człowiek tu do tamtego

wówczas? Wtedy zdał mi się tak, jak gdyby prawie nie mógł bez laski przejść od jednej budy do drugiej i jak gdyby w suchotach był,
tak ciężka była jego zgryzota. A teraz stoi tu w zbroi swojej jak witeż. Tak tedy cóż nowego przynosicie?

Haward odpowiedział:

— Donosimy, że Torbjoern, syn Tjodreka, zabity, ponadto jego bracia, Ljot i Sturla, i chrobry Brand, wszystkiego razem ludzi siedmiu.
Na to Steintor:
— Wielkie rzeczy zaiste! A któż to taki pobił tych wielkich naczelników i witeziów?
Haward odrzekł, że on ze swymi siostrzeńcami. Steintor zapytał, czy on ma zamiar po takich czynach szukać poparcia.
Haward odpowiedział:
— Miałem zamiar szukać ciebie i jestem oto tu. Jeśli mam słuszność, toś ostatniego lata odezwał się na wiecu, że gdybym kiedy
potrzebował małej pomocy, to mam przyjść do ciebie nie później niż do innych wielmożów.
Na to Steintor:
— Rad bym też bardzo dowiedzieć się, kiedy ty uważasz, że zapotrzebujesz dużej pomocy, jeżeli tę nazywasz małą. Ale gdybym ja
teraz się ociągał, tobyś ty sobie myślał, że wtedy dopiero nie chciałbym przykładać ręki, gdyby coś większego przypadło. Tego nie chcę,
tylko chcę ci zaofiarować, żebyś został przy mnie z twoimi towarzyszami, aż wasza sprawa pójdzie swoim torem. Przyrzekam ci
również za twoją sprawą ująć się, bo wyglądacie mi na to, jak gdyby pomaganie wam przynosiło korzyść, i nie wiem, czy jest wielu
takich ludzi, jak wy. Tym razem zdarzyło się w samej rzeczy więcej po słuszności, niż było prawdopodobieństwa.
Na to Haward wyrzekł strofę:

Naprzód musi przed siebie Spieszyć drużyna mieczowa, By fali morskiej żeglarze
Zasługę zdobyli dziś. Fiord Lodowy ich czeka, Schronienia szukają tam, Inaczej wojów bez
winy Wytępi wróg bez litości.

Podziękowali Steintorowi za jego wielkoduszne zaofiarowanie się. Ten polecił wziąć od nich broń i przynieść im suchą odzież. A kiedy
Haward zdjął szłom, wyrzekł:

Kiedym w niedoli jarzmie był, Śmieli się zbrojni mężowie, Sąd śmierci nad synem mym Zgłoszono
nieubłagany. Zaiste, dziś, gdy zguby cios Dosięgnął ludzi tych, Inaczej śmieje się wiatr Świszczący
przez zęby skał.

Po czym Steintor prosił Hawarda, aby zajął poczesne miejsce na ławie naprzeciw niego i aby posadził przy sobie swych towarzyszy.
Haward uczynił to: posadził Hallgrima przy sobie po prawicy, a obok obu synów Torbranda — Torira i Odda; po lewicy Hawardowej
siedzieli synowie Wallbranda, Torfi i Eyjulf, potem Torhall, a potem domownicy, którzy poprzód tam siedzieli. Kiedy już usiedli,
wyrzekł Haward strofę:

Hallgrimie, w domu tego ścianach Zostańmy śmiało. Nie płochliwy Ja człowiek i do czynu skory,
Pogróżki, szydu słowo, ważę mało. O naszych zabójstw sprawę krwawą Nie ma co pytać po próżnicy,
Dzidami igrający wróg Już od nas grzywny nie dostanie.

Teraz ozwał się Steintor:
— Chętnie się to słyszy, Haward, że przeważnie poszło ci podług życzenia. Brak jeszcze tego, żeby to zabójstwo takich bitnych i
poważanych mężów, jakimi byli ci trzej bracia, pozostało bez następstw, kiedy tylu jeszcze żyje ludzi możnych, mogących wziąć
sprawę w ręce.
Haward odrzekł, że nie troszczy się o skutki; zgryzota i troski dla niego już przeminęły, a jakikolwiek obrót weźmie jego sprawa,
będzie zeń zadowolony. Był też taki wesół i swobodny wobec każdego, jak młody wyrostek.
Wieść o tych wypadkach rozniosła się szeroko naokół, a wszystkim, którzy dowiedzieli się o tym, wydał się przebieg sprawy wysoce
nieprawdopodobny.

Siedzieli tam tedy, na Wybrzeżu, u kmiecia Steintora, i byli podejmowani jak najlepiej. Była ich tam razem wielka gromada, nie

mniej jak sześć dziesiątek bitnego chłopa. Zostawmy ich przeto tak, jak siedzą, dobrze podejmowanych i ugoszczonych wspaniale.