Załącznik nr 1  Plan pomocy rodzinie  opis
PLAN POMOCY RODZINIE
Plan pomocy rodzinie jest formą pracy z rodziną wieloproblemową, polegającą na włączeniu w proces
pomocy osób (pracownik socjalny, psycholog, doradca zawodowy, prawnik, pedagog - specjaliści) i
instytucji z otoczenia społecznego klienta (Poradnia Psychologiczno  Pedagogiczne, Komisja ds.
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Służba Zdrowia, Kurator, Policja, Instytucje Oświatowe),
którzy mogą mied wpływ na poprawę trudnej sytuacji rodziny. Specjaliści pracując razem tworzą zespół,
którego koordynatorem jest pracownik socjalny. Zespół na podstawie posiadanych informacji dokonuje
diagnozy sytuacji rodziny/klienta samotnego (mocne i słabe strony) i identyfikacji ich problemów w
pięciu blokach (obszarach):
(I) komunikacja w rodzinie, (II) codzienne życie rodziny, (III) rozwój dzieci, (IV) rozwój rodziców, (V)
rozwój stosunków społecznych rodziny.
I BLOK KOMUNIKACJA w rodzinie / klienta w kontaktach społecznych
Pomoc w tym bloku dotyczy umiejętności komunikowania się klienta z różnymi partnerami (rodzina,
dzieci, instytucje) oraz w różnorodnych sytuacjach społecznych. Obserwacje zbierane są podczas
kontaktów pracownika socjalnego z klientem, podczas jego wizyt w domu klienta, podczas kontaktów
innych specjalistów z klientem.
Zwracamy uwagę na następujące aspekty komunikacji:
-ð obserwowane zachowania - kontakt wzrokowy, ton gÅ‚osu, postawa wobec rozmówcy,
inicjowanie kontaktu, umiejętnośd słuchania i rozumienie informacji.
-ð sposób nawiÄ…zywania kontaktu z dziedmi i innymi czÅ‚onkami rodziny.
-ð równowaga pomiÄ™dzy komunikatami pozytywnymi i negatywnymi.
-ð umiejÄ™tnoÅ›d mówienia o sobie.
-ð komunikacja w sytuacji stresowej, trudnej.
Działania kompensacyjne mogą obejmowad edukacyjne działania psychologa, doradcy zawodowego.
Rolą pracownika socjalnego może byd wzmacnianie zmian klienta (pozytywne informacje zwrotne) i
modelowanie pozytywnej komunikacji w relacji z klientem.
II BLOK. ŻYCIE CODZIENNE rodziny.
Pomoc w ramach tego bloku może dotyczyd wszystkich materialnych i praktycznych aspektów
funkcjonowania rodziny: prowadzenia domu, dbania o zdrowie, rodzicielstwa. W każdym z tych
obszarów analizujemy:
·ð kto podejmuje decyzje i kto jest za nie odpowiedzialny,
·ð czy wypeÅ‚niane sÄ… zadania rodziny,
·ð jak dzielone sÄ… obowiÄ…zki domowe,
·ð czy sprzyja to dobremu funkcjonowaniu rodziny i czy sprzyja to wzmacnianiu wiÄ™zi rodzinnych.
_____________________________________________________________________________________
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zabierzowie
32-080 Zabierzów, ul. Kolejowa 30
tel: [phone]; fax: [phone]
www.gops.zabierzow.org.pl, [e-mail]
Diagnozą i pomocą obejmujemy następujące działy:
1. Prowadzenie domu (domowe finanse, zakupy, zasady  organizacyjne , którymi kieruje się rodzina)
2. Rytm dnia rodziny (wstawanie, przygotowywanie posiłków, wyprawianie dzieci do szkoły, powrót
dzieci ze szkoły, wspólne posiłki)
3. Troska o zdrowie i opieka (higiena, ubranie, urzÄ…dzenie domu i naprawy)
4. Wyżywienie (regularnośd, dobór, czy są ciepłe posiłki).
5. Wychowanie (zasady dobrego wychowania, rytuały rodzinne, umiejętnośd rodziców kierowania
dziedmi, wspólne działania rodziców i dzieci, włączanie dzieci w obowiązki domowe)
Działania kompensacyjne w tym bloku polegają zarówno na udzielaniu zasiłków i włączaniu
wolontariuszy, jak i instruktażu na temat prawidłowej organizacji domu i opieki nad rodziną.
II BLOK. ŻYCIE CODZIENNE (osoba samotna).
Pomoc w ramach tego bloku może dotyczyd wszystkich materialnych i praktycznych aspektów
funkcjonowania klienta: prowadzenia domu, dbania o zdrowie. W każdym z tych obszarów analizujemy,
czy klient dobrze samodzielnie funkcjonuje i czy jest samowystarczalny.
Diagnozą i pomocą obejmujemy następujące działy:
1. Prowadzenie domu (domowe finanse, zakupy, zasady  organizacyjne , którymi kieruje się
klient)
2. Rytm dnia klienta.
3. Troska o zdrowie i opieka (higiena, ubranie, urzÄ…dzenie domu i naprawy)
4. Wyżywienie (regularnośd, dobór, czy są ciepłe posiłki).
Działania kompensacyjne w tym bloku polegają zarówno na udzielaniu zasiłków, jak i instruktażu na
temat prawidłowej organizacji domu, dbania o zdrowie.
III BLOK. ROZWÓJ DZIECI.
PlanujÄ…c pracÄ™ w tym bloku bierzemy pod uwagÄ™ wszystkie dzieci w rodzinie. Analizujemy sytuacjÄ™ dzieci
w domu, w środowisku rówieśniczym, w szkole lub innej instytucji, do której uczęszcza, uwzględniamy
indywidualne cechy dziecka.
Diagnozą i pomocą obejmujemy następujące obszary:
1. Sytuacja domowa  aktywnośd w domu, umiejętności społeczne, zabawa i relacje z rodzeostwem
/znaczenie informacji uzyskanych od rodziców i obserwacji/
2. Sytuacja szkolna  radzenie sobie w nauce, zachowanie siÄ™ w klasie, stosunki z nauczycielami,
ewentualne trudności wychowawcze  informacje od nauczyciela, pedagoga
3. Sposób spędzania czasu wolnego  zainteresowania, zajęcia pozalekcyjne i kluby, kontakty z
rówieśnikami
4. Indywidualne cechy  kondycja zdrowotna/fizyczna, sprawnośd intelektualna, cechy
osobowościowe
5. Informacje od specjalistów  dane z testów psychologicznych, wyniki badao, dane od kuratora,
policji etc.
Działania kompensacyjne dotyczą wspierania dzieci w nauce, wspierania rodziców w podejmowaniu
przez nich działao na rzecz szeroko rozumianego rozwoju dzieci (aktywnośd domowa, zapewnienie
dzieciom udziału w kółkach zainteresowao, klubach, zajęciach). Zadaniem pracownika socjalnego jest
współpraca z placówkami edukacyjnymi, do których uczęszczają dzieci, dostarczenie rodzicom informacji
o ofercie środowiska, pomoc w umieszczeniu dzieci w placówkach edukacyjnych.
_____________________________________________________________________________________
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zabierzowie
32-080 Zabierzów, ul. Kolejowa 30
tel: [phone]; fax: [phone]
www.gops.zabierzow.org.pl, [e-mail]
IV BLOK. ROZWÓJ rodziców/ klienta:
Najczęstszymi kwestiami, wokół których koncentruje się pomoc są:
·ð Przeżycia traumatyczne (doÅ›wiadczenia z wÅ‚asnej mÅ‚odoÅ›ci)
·ð Problematyka psychiatryczna, dÅ‚ugotrwaÅ‚a choroba, uzależnienia
·ð System spoÅ‚eczny (partner, relacje partnerskie, rodzina, znajomi, przyjaciele)
·ð Poziom autonomii rodziny/klienta (relacje z dorosÅ‚ymi najbliższymi czÅ‚onkami rodziny, wspólne
zamieszkiwanie z rodzicami, rodzeostwem)
·ð WyksztaÅ‚cenie (edukacja dla dorosÅ‚ych)
·ð Praca (ponowne rozpoczÄ™cie pracy, projekty majÄ…ce na celu wÅ‚Ä…czenie do rynku pracy)
·ð Kontakty z innymi dorosÅ‚ymi (kluby, wolny czas)
Działania kompensacyjne w tym bloku polegają zarówno na udzielaniu zasiłków na leczenie, na
podniesienie kwalifikacji zawodowych, jak i instruktażu na temat dokumentacji zawodowej, zasad
poszukiwania pracy, czy pomocy w znajdowaniu społecznych grup lokalnych, w które można się włączyd.
V BLOK . ROZWÓJ STOSUNKÓW SPOA
ECZNYCH rodziny / klienta
W czym środowisko może pomóc rodzinie jako całości /klientowi?
Zadaniem w tym bloku jest zbudowanie dobrze funkcjonującej sieci społecznej wspierającej rodzinę
(klienta). Ważne są tutaj stosunki z dalszą rodziną i sąsiadami, instytucjami, udział w programach
profilaktycznych i pomocowych, udział w grupach wsparcia, możliwośd pomocy wolontariatu.
Działania kompensacyjne polegają na informowaniu o ofercie instytucji pomocowych w środowisku
lokalnym, na organizowaniu grup wsparcia oraz zaangażowaniu wolontariatu, finansowaniu udziału w
programach profilaktycznych i pomocowych.
PracÄ™ nad tworzeniem planu pomocy pracownik socjalny rozpoczyna od zinwentaryzowania
wszystkich znanych mu informacji na temat rodziny, jej zasobów i czynników ryzyka. Pracownik socjalny
określa również, jakich specjalistów związanych z rodziną zaprosi do współpracy. Bada również
oczekiwania klienta, jego cele, jego sposoby rozwiązao. Formularz planu pomocy pomaga określid, jakich
informacji o rodzinie brakuje, a zatem o czym trzeba jeszcze porozmawiad z klientem, na co zwrócid
uwagę podczas wizyty w domu, a o co zapytad psychologa, doradcę zawodowego czy specjalistów z
innych instytucji. Diagnoza jest podstawą do zbudowania planu pomocy: celów do osiągnięcia przez
rodzinę na drodze do usamodzielnienia się, sposobów realizacji. Tak powstały plan pomocy jest
propozycją dla klienta. Po jego ewentualnej modyfikacji i akceptacji staje się programem współpracy:
klient i jego rodzina  zespół specjalistów i instytucji wspierających. Jest też podstawą zawieranego
kontraktu socjalnego.
PLAN POMOCY RODZINIE  przykład.
Pani Anna, samotna matka trójki dzieci (Adam - 8, Klaudia - 10, Patryk  12), nie pracuje, w trudnej
sytuacji finansowej, nie radząca sobie z wychowaniem dzieci, które zaczęły sprawiad kłopoty
wychowawcze (wagary Patryka, zaległości szkolne Adama).
Kurator sądowy zastanawiał się nad ograniczenia władzy rodzicielskiej matce i skierowania dzieci do
placówki opiekuoczo  wychowawczej.
Zespół specjalistów (psycholog z poradni, pedagog szkolny, kurator sadowy, pracownik socjalny,
wolontariusz, psycholog-trener wideotreningu komunikacji) przygotował plan pomocy dla rodziny.
_____________________________________________________________________________________
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zabierzowie
32-080 Zabierzów, ul. Kolejowa 30
tel: [phone]; fax: [phone]
www.gops.zabierzow.org.pl, [e-mail]
Plan Pomocy (tworzony zgodnie z metodologią wideotreningu komunikacji) określał:
-ð cele, które sÄ… do osiÄ…gniÄ™cia w każdym bloku i w caÅ‚ym procesie pomocy
-ð czas trwania pomocy
-ð punkty, wokół których powinna koncentrowad siÄ™ pomoc i podziaÅ‚ zadao
-ð kompensujÄ…cÄ… pomoc w każdym z bloków (która zmniejsza siÄ™ w miarÄ™ wzrostu
aktywności i samodzielności członków rodziny)
Czas trwania  10 miesięcy
I etap  6 miesięcy
I BLOK: Komunikacja w rodzinie
Cel : wzmocnienie kompetencji rodzicielskich matki,
1. Wypracowanie elementów pozytywnej komunikacji podstawowej pani Anny w kontaktach
z dziedmi (uśmiech, postawa, zwracanie się do dzieci, utrzymywanie kontaktu wzrokowego,
chwalenie, miły ton głosu, odpowiadanie na inicjatywy dzieci, pozytywne kierowanie dziedmi).
2. Wypracowanie elementów pozytywnej komunikacji społecznej pani Anny w kontaktach
z dziedmi - równomierne obdarzanie uwagą wszystkich dzieci, dawanie czasu i przestrzeni dla
wszystkich, pozytywne rozwiÄ…zywanie sytuacji problemowych
Zaangażowani: pracownik socjalny, psycholog, pedagog szkolny - osoby szkolone i superwizowane
z zakresu komunikacji interpersonalnej (m.in.wideotrening komunikacji).
II BLOK: Życie codzienne rodziny.
Cele: zmiany w sposobie prowadzenia domu i przeorganizowanie mieszkania
-ð Å‚ad i porzÄ…dek w mieszkaniu, czystoÅ›d,
-ð osobny pokój dla dzieci, książki, zabawki, gry edukacyjne,
-ð caÅ‚e mieszkanie praktycznie umeblowane
-ð pomoc dla rodziny poprzez odpowiedniÄ… pomoc finansowÄ… z OPS (pracownik socjalny),
-ð obiady dla dzieci w szkole (pedagog szkolny),
Zaangażowani: pracownik socjalny, kurator sądowy.
III BLOK: Rozwój dzieci
Cele: wsparcie nauki szkolnej dzieci, eliminacja negatywnych zachowao
-ð opieka edukacyjna (wspólne odrabianie lekcji z wolontariuszem),
-ð dbanie o udziaÅ‚ w zajÄ™ciach pozalekcyjnych, Å›wietlica socjoterapeutyczna
-ð kontrola spÄ™dzania wolnego czasu przez dzieci
Zaangażowani: pedagog szkolny, wolontariusz.
IV BLOK: Rozwój rodziców
Cele: wzmocnienie poczucia własnej wartości matki i motywacji do zmian, wzrost samodzielności,
-ð udziaÅ‚ w warsztatach dla rodziców
Zaangażowani: pracownik socjalny, psycholog.
V. BLOK: Rozwój stosunków społecznych rodziny
Cel: nawiązanie nowych kontraktów w środowisku
-ð udziaÅ‚ w warsztatach dla rodziców i innych zajÄ™ciach grupowych projektu
Zaangażowani: pracownik socjalny, trenerzy prowadzący zajęcia
Rezultaty po 6 miesiÄ…cach pomocy:
Nastąpiła znaczna poprawa we wzajemnych relacjach w rodzinie. Pani Anna jest już osoba samodzielną,
praktycznie sama wychowuje dzieci, jest osoba otwartą, komunikatywną, chętna do zmian i pomocy, jest
zmotywowana do podjęcia pracy zawodowej.
Dzieci stały się spokojniejsze dzięki lepszej relacji z matką. Nie walczą między sobą o dominację,
pomagają mamie w pracach domowych. Dzięki wsparciu wolontariusza Adam zaczął nadrabiad zaległości
szkolne. Lepiej się koncentruje, zminimalizowały się zachowania negatywne w szkole (chodzenie po
klasie, przeszkadzanie innym dzieciom). Patryk przestał wagarowad i poprawił swoje oceny z 3
przedmiotów.
_____________________________________________________________________________________
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zabierzowie
32-080 Zabierzów, ul. Kolejowa 30
tel: [phone]; fax: [phone]
www.gops.zabierzow.org.pl, [e-mail]
W domu panuje porządek. Każdy ma swój własny kąt do odrabiania lekcji. Damian i Klaudia uczęszczają 3
razy w tygodniu na zajęcia do świetlicy socjoterapeutycznej.
Kurator sądowy po zapoznaniu się z opinią zespołu oraz po przeprowadzeniu wywiadu podjął decyzję o
wstrzymanie wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej pani Annie.
II etap pomocy  4 miesiÄ…ce.
Kontynuacja działao w blokach I-III.
IV BLOK
Cel : usamodzielnienie siÄ™ finansowe rodziny
-ð rejestracja w UrzÄ™dzie Pracy
-ð udziaÅ‚ w szkoleniach proponowanych przez UP
-ð poszukiwanie pracy
-ð kontynuacja spotkao dla rodziców
Zaangażowani: pracownik socjalny, trener
Rezultat: zmniejszenie pomocy finansowej rodzinie.
Opracowały: Grażyna Banach-Kociołek superwizor GOPS Michałowice, Urszula Srzednicka superwizor
GOPS Zabierzów.
_____________________________________________________________________________________
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zabierzowie
32-080 Zabierzów, ul. Kolejowa 30
tel: [phone]; fax: [phone]
www.gops.zabierzow.org.pl, [e-mail]