www.kopras.pl

Artykuł dotyczący użytkowania rozpór.

Do czego służą rozpory rozkręcane i jak powinniśmy z nich korzystać.

Rozpora to element służący do podtrzymywania płyt boksu/ obudowy

wykopów i przeciwdziałaniu parciu gruntu.

Długość rozpory dobierana jest w zależności od zaprojektowanej szerokości

wykopu.

Rozróżniamy dwa rodzaje rozpór – rozpory stałe w których długość jest niezmienna. (Rys. 1)

Rys.1 rozpora stała.

Oraz rozpory regulowane (Rys. 2). Do tych rozpór należą rozpory o skokowej regulacji długości i
rozpory o płynnej regulacji długości .

Rys. 2 rozpora regulowana płynnie, rozpora regulowana skokowo.

Dzisiejszy artykuł poświęcony będzie rozporą o płynnej regulacji długości składających się z jednego
lub dwóch trzpieni gwintowanych oraz nakrętki stalowej lub żeliwnej (Rys. 3)

www.kopras.pl

Rys. 3 rozpora RRJ, rozpora RRD 330/B

Rozpory rozkręcane stosowane są przede wszystkim w boksach (obudowa wykopu typu boks).

Rozpory nie tylko przeciwdziałają parciu gruntu, podtrzymują płyty boksu w wykopie ale mają też
istotne zadanie podczas zagłębiania i wyciągania elementu obudowy wykopu- boksu (powinny być
zamontowane na stałe za pomocą sworzni i zabezpieczone zawleczkami) (Rys. 4)

Rys. 4 Obudowy wykopów TYP BOKS

www.kopras.pl

Jako, że wymagana jest różna szerokość wykopu, długość rozpór musimy regulować.

Najbardziej efektywną metodą regulacji jest stosowanie rozpór regulowanych skokowo i płynnie
(Rys. 5).

Rys. 5 Rozpora regulowana płynnie z wstawką rozpory.

Takie rozpory posiadają gwint, który pozwala na płynną regulacje oraz wstawki rozpór- regulacja
skokowa. Szerokość wykopu dochodzi niejednokrotnie do 4 metrów i więcej, dlatego też wstawki są
często jedno-lub dwu-metrowe . regulacja w zakresie od 0,98 do 1,25 metra odbywa się za pomocą
gwintu (np. rozpora RRD produkcji Kopras).

Po co nam tak precyzyjna regulacja szerokości ? O centymetr lub mniej ?

Jedna teoria głosi, że 2-3 cm mniej asfaltu i podbudowy drogi na kilometrze to zaoszczędzone
dziesiątki tysięcy złotych- i jest to prawda. Szerokość wykopu uzależniona jest od średnicy rurociągu,
który będziemy układać oraz od norm z tym związanych dotyczących bezpieczeństwa pracy oraz
technologii robót. Czasami układamy kilka rurociągów w jednym wykopie.

Rozpory rozkręcane są nam bardzo przydatne w trakcie montażu i demontażu obudowy.

Zgodnie z norma PN-EN 13-331 boksy stosujemy w technologii "Tnij i Obniżaj" (Rys. 6)

www.kopras.pl

Rys. 6 Technologia montażu obudowy TYP BOKS w wykopie.

Wykop wstępny wykonujemy tylko do metra, zgodnie z Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6
lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
(Dz.U. z 2003 r. Nr 47, poz. 401), dalej jesteśmy zobligowani do opuszczania etapami co 30-50
centymetrów na zmianę po każdej z stron wykopu.

Grunt nie musi od razu napierać na ścianę obudowy ale z czasem jest to nieuniknione. Po
przekroczeniu pewnej głębokości, kiedy ciężar klina odłamu będzie większy od wytrzymałości danego
gruntu na ścinanie, wystąpi parcie czynne i wtedy utrudni nam to opuszczanie boksu.

Uderzanie łyżką koparki nie jest wskazane ze względu na możliwe uszkodzenia, powinniśmy
ograniczać się jedynie do nacisku załadowaną, pełną gruntu łyżką koparki (Rys. 7).

W tym momencie musimy pokonać wiele sił, chociażby tarcie pomiędzy płytą boksu, a gruntem oraz
odpierać parcie czynne, a chwilami też pokonywać parcie bierne.

Rys. 7 Wciskanie boksu przy pomocy pełniej łyżki koparki.

www.kopras.pl

Bardzo skuteczną metodą jest rozszerzenie boksu w dolnej rozporze o 2-5 cm w zależności od
szerokości wykopu (Rys. 8). Daje to nam mniejsze tarcie pomiędzy płytą boksu a gruntem jak również
mniejszy udział w pokonywaniu parcie biernego, które jest kilkakrotnie wyższe od parcia czynnego
(Rys. 9).

Rys. 8 Obudowa wykopów TYP BOKS(rozszerzenie w dolnej rozporze).

Rys. 9 Wykres zależności parcia od przemieszczenia gruntu.

Zalecamy aby za pomocą rozpór rozkręcanych w tej technologii wykonywać wykopy do gł. 4 m oraz
wykopy wąskie do 2 m szerokości, bo stosowanie kolejnych nadstawek w pewnych warunkach staje
się utrudnione i spowalnia nam budowę.

Kolejność działań użycia boksu z zastosowaniem rozpór z gwintem regulowanych płynnie:

1. Ustalamy szerokość wykopu i tak dobieramy rozpory i wstawki.

2. Rozkręcamy dolną rozporę o 2-5 cm szerzej niż górną (Rys. 10).

www.kopras.pl

Rys. 10 Obudowa wykopów TYP BOKS w wykopie(rozszerzenie w dolnej rozporze).

Po montażu rur skręcamy dolną rozporę do równoległości o te 2-5 cm i powstaje prostokąt /
równoległobok / w przekroju naszego wykopu i zasypując, zagęszczając etapami co 30-50 cm
wyciągamy obudowę wykopu (Rys. 11).

Rys. 11 Obudowa wykopów TYP BOKS w wykopie(skręcona dolna rozpora).

To jest główny cel użycia rozpór rozkręcanych, a wątpliwości użytkowników skłoniły mnie do
napisania tego artykułu.

KOSZT UŻYCIA OBUDOWY WYKOPÓW TO NIE KOSZT NAJMU DZIENNEGO elementu obudowy
wykopu( boksu) LECZ SUMARYCZNY KOSZT UZYCIA.

Co to oznacza? Jeśli wynajmiemy mało sprawne, wydawałoby się tanie obudowy, lub źle dobierzemy
typ obudowy wykopu lub boksu, a wydłuży nam to czas budowy to oprócz dłuższego najmu boksów-
obudowy wykopu zapłacimy więcej za zajęcie pasa drogowego, pracownikom oraz za wynajęcie
koparek.

www.kopras.pl

Czasami zastosowanie zamiast boksów obudowy słupowej- ślizgowej okazuje się dla kosztów całej
budowy tańsze.

W przypadku wykopów na głębokościach 4m polecamy konstrukcję OWS 4C, która dzięki jednej
rozporze ślizgowej da większą swobodę pracy w wykopię i znacznie przyspieszy czas realizacji, a także
nie będziemy musieli pokonywać parcia biernego (odpór gruntu), które jest kilka razy większe od
parcia czynnego.

Rys. 12 Przekrój przez obudowę wykopu przy użyciu konstrukcji ślizgowej z jedną rozporą, przekrój

wykopu przy użyciu boksu z nadstawką.

Marek Kopras