20

Elektronika dla Wszystkich

Do czego to s³u¿y?

Od jakiegoœ czasu na ³amach EdW mo¿na za-
uwa¿yæ zwiêkszon¹ aktywnoœæ urz¹dzeñ pra-
cuj¹cych w podczerwieni, wszelkich pilotów,
zabawek, uk³adów sterowania do komputera
(play’ery mp3). Prezentowane poni¿ej nie-
skomplikowane urz¹dzenie s³u¿y do w³¹czania
œwiat³a pilotem od telewizora lub wie¿y. Urz¹-
dzenie wspó³pracuje z ka¿dym pilotem pracu-
j¹cym w standardzie RC5. Po ka¿dorazowym
w³¹czeniu do sieci 220V uczy siê, na jakie
przyciski w pilocie ma reagowaæ, potrafi roz-
ró¿niaæ komendê i adres zwarty w kodzie RC5,
posiada mo¿liwoœæ pracy w dwóch trybach:

Tryb 1 (jumper J1 w pozycji B):
Urz¹dzenie reaguje tylko na jeden przy-

cisk pilota, mamy do dyspozycji sterowanie
dwoma urz¹dzeniami w takt: pierwsze w³¹-
czone, drugie w³¹czone, w³¹czone wszystkie,
wy³¹czone wszystkie.

Tryb pracy dobry dla osób, które nie maj¹

mo¿liwoœci wykorzystania wiêkszej liczby
przycisków pilota np. gdyby kolidowa³o to

z innym urz¹dzeniami lub funkcjami stero-
wanymi z pilota.

Tryb 2 (jumper J1 w pozycji A):
W tym trybie mamy do dyspozycji stero-

wanie trzema urz¹dzeniami – na ka¿de z nich
przypada jeden przycisk z pilota + funkcja
wy³¹czania wszystkich aktualnie za³¹czo-
nych urz¹dzeñ – w sumie cztery przyciski.

Jak to dzia³a?

Schemat ideowy uk³adu jest przedstawio-

ny na rysunku 1. W górnej czêœci widaæ za-
silacz (TS1, BR1) wraz ze stabilizatorem na-
piêcia 5V (C1...C4, U1). Po prawej stronie
schematu znajduje siê blok elementów wyko-
nawczych U4-U6, R2-R7, TR1-TR3. Dziêki
zastosowaniu odpowiednich optotriaków
(wyzwalane gdy napiêcie sieci jest bliskie ze-
ru) zosta³y zminimalizowane zak³ócenia
zwi¹zane z w³¹czaniem obci¹¿enia. Diody
LED D7-D10 s³u¿¹ do sygnalizacji pracy
urz¹dzenia, dioda D7 swym migotaniem po-
kazuje prawid³owoœæ odbioru kodu RC5, dio-
dy D8-D10 pokazuj¹ aktualnie w³¹czony ka-

na³ i tworz¹ one z optotriakami niejako pary
(D10 z TR3, D9 z TR2, D8 z TR1). Elemen-
ty C6 R8 zaraz po w³¹czeniu zasilania tworz¹
dodatni¹ „szpilkê”, wprowadzaj¹c nasz mi-
krokontroler w stan RESET, w którym to zo-
staje wyczyszczona pamiêæ RAM, wszystkie
porty ustawione s¹ na stan wysoki, jest to zja-
wisko normalne dla systemów opartych na
procesorkach 2051. W momencie pojawienia
siê stanu niskiego na wejœciu RESET proce-
sor podejmujê normaln¹ pracê, zaczynaj¹c od
pierwszej linijki programu w nim zawartego.
Wi¹¿e siê to z pewnymi komplikacjami, stan
wysoki na portach procesora niepotrzebnie
uruchamia³by na krótk¹ chwilê obci¹¿enie,
co mog³oby stanowiæ zagro¿enie.

U2 – jest to odbiornik podczerwieni kodu

RC5. Do jego poprawnej pracy potrzebne s¹
elementy R1 C5, które dodatkowo oczy-
szczaj¹ i wyg³adzaj¹ napiêcie zasilaj¹ce.
Wyjœcie OUT U2 pod³¹czone jest z wejœciem
przerwania U3. Uk³ady te wystêpuj¹ w ró¿-
nych odmianach i reaguj¹ na ró¿ne czêstotli-

★★

★★

★★

Rys. 1 Schemat ideowy

3

3

0

0

1

1

8

8

W

W

³

³

¹

¹

c

c

z

z

n

n

i

i

k

k

R

R

C

C

5

5

woœci noœne. Osoby, które bêd¹ sk³adaæ urz¹-
dzenie z samodzielnie kupionych czêœci
powinny na ten fakt zwróciæ uwagê. Jednak
najczêœciej czêstotliwoœæ pracy tych odbior-
ników wynosi 36kHz.

Program

Nie bêdê opisywa³ tu ca³ego listingu, bo
szkoda na to miejsca. Listing mo¿na znaleŸæ
na stronie internetowej EdW w dziale FTP.

Na pocz¹tku procesor sprawdza stan portu

p3.7, jeœli panuje na tym porcie stan wysoki
wzywa on podprogram nauka1(tryb 2), ko-
lejnym krokiem jest czekanie a¿ zmienna
Kod przyjmie wartoœæ 1 - oznacza to, ¿e U2
odebra³ dane z pilota, nastêpnie procesor je
„zapamiêta” i przejdzie do nastêpnego pod-
programu nauka2 itd. Podprogramy te maj¹
za zadanie nauczyæ procesor reagowania na
odpowiednie przyciski. Nastêpnie wzywany
jest podprogram praca - jest to g³ówna pêtla
programowa, w której procesor sprawdza,
czy zosta³ odebrany sygna³ z pilota. Jeœli siê
tak sta³o, dane zawarte w kodzie RC5 zosta-
j¹ porównane z danymi, których procesor siê
nauczy³. W momencie gdy porównanie wy-
padnie pomyœlnie, zostanie wykonana odpo-
wiednia funkcja urz¹dzenia (za³¹czenie urz¹-
dzenia, wy³¹czenie urz¹dzenia lub globalne
wy³¹czenie urz¹dzeñ).

Ten program korzysta z podprogramu ob-

s³ugi przerwania rec, w którym ka¿de prze-
rwanie, czyli odbiór sygna³u z pilota, jest
analizowane i rozk³adane za pomoc¹ polece-
nia getrc5 na dwie wartoœci: adres i komen-
da, tutaj tak¿e ustawiany na 1 jest powy¿szy

parametr Kod. W trybie 1 procesor uczy siê
tylko jednego kodu i przechodzi do pracy,
która nieco ró¿ni siê od powy¿szego trybu,
na pocz¹tku mia³ byæ tylko jeden program,
po chwili namys³u doklei³em drugi, który re-
alizowa³ podobn¹ funkcjê i pracuje w innym
urz¹dzeniu.

Monta¿ i uruchomienie

Pomoc¹ mo¿e byæ fotografia modelu, która
nieco ró¿ni siê od ostatecznej wersji p³ytki
pokazanej na rysunku 2.

Monta¿ jest klasyczny i radzê zacz¹æ...

od przyprowadzenia osoby, która bêdzie
nas pilnowa³a i wie, czym mo¿e zakoñczyæ
siê pora¿enie pr¹dem! MAMY TUTAJ
DO CZYNIENIA Z NAPIÊCIEM SIECI
220V.

Zaczynamy od wlutowania dwóch zworek

oznaczonych grubymi ci¹g³ymi liniami, na-
stêpnie montujemy coraz wy¿sze elementy:
rezystory le¿¹ce, podstawki pod procesor
i optotriaki, rezystory stoj¹ce, kondensatory,
transformator.

Na razie nie montujemy triaków i odbior-

nika U2. Lutujemy diody LED, które mo¿e-
my umieœciæ np.: w obudowie, sprawdzamy
napiêcia zasilaj¹ce poszczególne uk³ady. Je-
œli wszystko jest jak nale¿y, montujemy tria-
ki, wk³adamy w podstawki procesor i opto-
triaki. Do z³¹cz ARK1, ARK2, ARK3 przy-
krêcamy odpowiedniej d³ugoœci przewody
zakoñczone gniazdkami sieciowymi, do
których pod³¹czymy odbiorniki. W obudo-
wie wiercimy odpowiednie otwory, dobrze
zrobiæ jedn¹ w okolicach przetwornika piezo
– aby by³o go lepiej s³ychaæ. Z przodu, od

strony U2 montujemy
czerwony filtr, który
przepuœci promieniowa-
nie podczerwone. Pozo-
staje mam tylko odpowie-
dnio ustawiæ zworkê J1
i w³¹czyæ urz¹dzenie. Na
pocz¹tku us³yszymy pip
pip, póŸniej w zale¿noœci
od ustawienia zworki pip
lub pip pip dla pierwsze-
go i drugiego trybu pracy.
Zaœwiec¹ siê odpowie-
dnie diody, bierzemy do
rêki pilota i w momencie,
gdy co oko³o 2 s odzywa
siê piezo, zaczynamy
„uczyæ” urz¹dzenie. Ta-
kie popiskiwanie bêdzie
nam przypominaæ, ¿e
urz¹dzenie stoi niezapro-
gramowane, np.: po prze-
rwie w dostawie pr¹du.
Bezpiecznik F1 trzeba
dobraæ wed³ug swoich

potrzeb, jest on tylko na wypadek powa¿nej
awarii.

Bart³omiej Stró¿yñski

[e-mail]

21

Elektronika dla Wszystkich

Wykaz elementów

Rezystory:

RR11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..110000

Ω

Ω

RR22-RR77 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..220000

Ω

Ω

RR88 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..110000

Ω

Ω

RR99-RR1155 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..330000

Ω

Ω

RR1166 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..55kk

Ω

Ω

Kondensatory:

CC11,,CC44,,CC66 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..110000nnFF
CC22,,CC33 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..447700µµFF//2255VV
CC55 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..110000µµFF//1166VV
CC77,, CC88 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..3333ppFF

Pó³przewodniki:

BBRR11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..11AA//11000000VV
DD11-DD66 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..11NN44114488
DD77-DD1100 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..LLEEDD 33m

mm

m

UU11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..LLM

M 77880055

UU22** .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..TTFFSSM

M 3366kkHHzz

UU33 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..AATT8899CC22005511
UU44-UU66 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..M

MOOCC 33004411

TTRR11-TTRR33 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..BBTT113366

Pozosta³e:

kkwwaarrcc 1111..005599M

MHHzz

zz³³¹¹cczzaa AARRKK 22
oopprraawwkkaa bbeezzppiieecczznniikkoowwaa „„ddoo ddrruukkuu””
bbeezzppiieecczznniikk
ttrraannssffoorrm

maattoorr 22//1155

jjuum

mppeerr 33

ppooddssttaawwkkaa DDIILL 2200
BBUUZZ11 pprrzzeettwwoorrnniikk ppiieezzoo ((55VV))
oobbuuddoowwaa KKM

M 4422NN ++ ffiillttrr cczzeerrwwoonnyy

Rys. 2 Schemat monta¿owy

Komplet podzespo³ów z p³ytk¹

jest dostêpny w sieci handlowej AVT

jako kit szkolny AVT-3018