Zespół autorów pod redakcją Anny Blak-Kalety

raktyczny

P

poradnik

dla pielęgniarek

Fachowe informacje i wskazówki

z zakresu praktyki pielęgniarskiej

Zespół autorów pod redakcją Anny Blak-Kalety

raktyczny

P

poradnik

dla pielęgniarek

Fachowe informacje i wskazówki

z zakresu praktyki pielęgniarskiej

Zespół autorów pod redakcją Anny Blak-Kalety

raktyczny

P

poradnik

dla pielęgniarek

Fachowe informacje i wskazówki

z zakresu praktyki pielęgniarskiej

Zespół autorów pod redakcją Anny Blak-Kalety

raktyczny

P

poradnik

dla pielęgniarek

Fachowe informacje i wskazówki

z zakresu praktyki pielęgniarskiej

Copyright © 2001-2005
Dashöfer Holding Ltd. & Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o. o. Warszawa

ISBN 978-83-88285-95-0

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o.

ul. Senatorska 12

00-082 Warszawa

tel.: [phone] ÷ 05, fax: [phone]

www. dashofer. pl

Wszelkie prawa zastrze˝one, prawo do tytu∏u i licencji jest w∏asnoÊcià Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedru-

kowywanie i rozpowszechnianie ca∏oÊci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie˝ na noÊnikach magnetycznych

i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze wzgl´du na sta∏e zmiany w polskim prawie oraz niejedno-

lità interpretacj´ przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoÊci za zamieszczone informacje.

Fachowe informacje i wskazówki
z zakresu praktyki piel´gniarskiej

Praktyczny poradnik
dla piel´gniarek

str_tytul2 2/28/05 10:23 PM Page 2 (Black plate)

Copyright © 2001-2005
Dashöfer Holding Ltd. & Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o. o. Warszawa

ISBN 83-88285-95-5

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o.

ul. Senatorska 12

00-082 Warszawa

tel.: [phone] ÷ 05, fax: [phone]

www. dashofer. pl

Wszelkie prawa zastrze˝one, prawo do tytu∏u i licencji jest w∏asnoÊcià Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedru-

kowywanie i rozpowszechnianie ca∏oÊci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie˝ na noÊnikach magnetycznych

i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze wzgl´du na sta∏e zmiany w polskim prawie oraz niejedno-

lità interpretacj´ przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoÊci za zamieszczone informacje.

Fachowe informacje i wskazówki
z zakresu praktyki piel´gniarskiej

Praktyczny poradnik
dla piel´gniarek

str_tytul2 2/28/05 10:23 PM Page 2 (Black plate)

Copyright © 2001-2005
Dashöfer Holding Ltd. & Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o. o. Warszawa

ISBN 83-88285-95-5

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o.

ul. Senatorska 12

00-082 Warszawa

tel.: [phone] ÷ 05, fax: [phone]

www. dashofer. pl

Wszelkie prawa zastrze˝one, prawo do tytu∏u i licencji jest w∏asnoÊcià Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedru-

kowywanie i rozpowszechnianie ca∏oÊci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie˝ na noÊnikach magnetycznych

i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze wzgl´du na sta∏e zmiany w polskim prawie oraz niejedno-

lità interpretacj´ przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoÊci za zamieszczone informacje.

Fachowe informacje i wskazówki
z zakresu praktyki piel´gniarskiej

Praktyczny poradnik
dla piel´gniarek

str_tytul2 2/28/05 10:23 PM Page 2 (Black plate)

Copyright © 2001-2005
Dashöfer Holding Ltd. & Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o. o. Warszawa

ISBN 83-88285-95-5

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o.

ul. Senatorska 12

00-082 Warszawa

tel.: [phone] ÷ 05, fax: [phone]

www. dashofer. pl

Wszelkie prawa zastrze˝one, prawo do tytu∏u i licencji jest w∏asnoÊcià Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedru-

kowywanie i rozpowszechnianie ca∏oÊci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie˝ na noÊnikach magnetycznych

i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze wzgl´du na sta∏e zmiany w polskim prawie oraz niejedno-

lità interpretacj´ przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoÊci za zamieszczone informacje.

Fachowe informacje i wskazówki
z zakresu praktyki piel´gniarskiej

Praktyczny poradnik
dla piel´gniarek

str_tytul2 2/28/05 10:23 PM Page 2 (Black plate)

Dnia 19 grudnia 2008 r. Sejm RP uchwali∏ ustaw´
o zmianie ustawy o swobodzie dzia∏alnoÊci gospo-
darczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
Omawiana ustawa stanowi drugi etap nowelizacji
ustawy o swobodzie dzia∏alnoÊci gospodarczej. Reali-
zuje ona 3 zasadnicze cele:
1) w sposób zasadniczy porzàdkuje kwestie kon-

trolowania przez organy administracji publicz-
nej dzia∏alnoÊci gospodarczej przedsi´biorców;

2) upraszcza i u∏atwia zak∏adanie dzia∏alnoÊci gos-

podarczej przez wprowadzenie tzw. „jednego
okienka”, jako przejÊciowej formy rejestracji
dzia∏alnoÊci gospodarczej;

3) wprowadza radykalnà reform´ w zakresie ewi-

dencjonowania przedsi´biorców, realizujàc kon-
cepcj´ tzw. „zero okienka”; poprzez to tworzy
nowoczesne ramy udost´pniania podstawowych
informacji o przedsi´biorcach w ramach Cen-
tralnej Ewidencji i Informacji o Dzia∏alnoÊci
Gospodarczej.

G∏ównym problemem, dotyczàcym rejestracji dzia-
∏alnoÊci gospodarczej w Polsce przez osoby fizycz-
ne, jest zbyt d∏ugi okres potrzebny do zarejestrowa-
nia w∏asnego przedsi´biorstwa oraz brak mo˝liwoÊci
uzyskania w jednym miejscu informacji o przed-

AKTUALNOÂCI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

2.1. Podstawa prawna

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 1

2.1.3.

AKTUALNOÂCI PRAWNE

nowelizacja ustawy

o swobodzie

dzia∏alnoÊci

gospodarczej

si´biorcach, zw∏aszcza zarejestrowanych na terenie
innej gminy. Pod terminem „jedno okienko” nale˝y
rozumieç okres przejÊciowy, w którym ewidencjo-
nowanie przedsi´biorców b´dzie nadal zadaniem
gmin z zakresu administracji rzàdowej. Rejestracja
odbywaç si´ b´dzie w sposób tradycyjny, papie-
rowy, z uwzgl´dnieniem jednak mo˝liwoÊci z∏o-
˝enia wniosku rejestracyjnego drogà elektronicznà.
Piel´gniarka i po∏o˝na chcàc zarejestrowaç dzia-
∏alnoÊç gospodarczà b´dzie sk∏adaç jeden wniosek
o wpis do poszczególnych rejestrów (gmina, urzàd
skarbowy, urzàd statystyczny, ZUS), w jednym
miejscu – urz´dzie gminy (stàd „jedno” okienko).
Zmiany majà na celu wprowadzenie w ˝ycie zasa-
dy „jednego okienka” na okres przejÊciowy, tj. do
czasu utworzenia Centralnej Ewidencji i Informacji
o Dzia∏alnoÊci Gospodarczej (zwanej „zero okienka”).

W obecnym stanie prawnym gmina mo˝e przyjàç
od piel´gniarki, po∏o˝nej wnioski w przedmiocie
NIP i Regon i nast´pnie wys∏aç je do odpowiednich
organów. W praktyce oznacza to jednak, ˝e tzw.
„jedno okienko” jest fakultatywne i faktycznie nie
funkcjonuje. Nowelizacja ma na celu wprowadze-
nie takiej procedury jako zasady, jednak z wyko-
rzystaniem zintegrowanego formularza. Dzi´ki temu
przedsi´biorca b´dzie sk∏adaç jeden zintegrowany
wniosek zamiast obecnie wymaganych czterech.
W ten sam sposób przedsi´biorca b´dzie równie˝
sk∏adaç zg∏oszenia zmian stanu faktycznego i praw-
nego w zakresie wykonywanej dzia∏alnoÊci gospo-
darczej.

Termin „zero okienka” oznacza docelowy model
ewidencjonowania przedsi´biorców w Polsce.

AKTUALNOÂCI

2.1. Podstawa prawna

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 2

platforma
informatyczna

B´dzie to jedna ogólnopolska centralna ewidencja
z rozbudowanà funkcjà informacyjnà, funkcjonujà-
ca jedynie wirtualnie. Przedsi´biorca nie b´dzie
sk∏adaç ˝adnych dokumentów, wype∏ni jedynie od-
powiedni formularz na stronie internetowej. W ten
sposób dokona „samorejestracji” (stàd „zero” okien-
ka). Przep∏yw danych o takim przedsi´biorcy mi´-
dzy innymi rejestrami odb´dzie si´ automatycznie,
a podane informacje zostanà w czasie rzeczywistym
zweryfikowane. Zasadniczà zmianà w stosunku do
stanu obecnego b´dzie rezygnacja z lokalnych ewi-
dencji dzia∏alnoÊci gospodarczej prowadzonych
dotychczas w gminach na rzecz centralnej ewi-
dencji prowadzonej w ramach systemu Centralnej
Ewidencji i Informacji o Dzia∏alnoÊci Gospodar-
czej (zwanej dalej „CEIDG” lub, dla uproszczenia,
„platformà informatycznà”). Dokonanie wpisu do
ewidencji nast´powaç b´dzie z chwilà wprowadze-
nia danych z formularza do systemu CEIDG. Roz-
wiàzanie takie opieraç si´ b´dzie na udost´pnieniu
kana∏u bezpoÊredniej komunikacji oraz zasobów
sprz´towych platformy CEIDG wszystkim gmi-
nom, oraz organom wydajàcym zezwolenia (w tym
organom samorzàdu zawodowego piel´gniarek, po-
∏o˝nych dokonujàcym wpisy do rejestrów dzia∏al-
noÊci regulowanej), a tak˝e sàdom i kuratorom.

Piel´gniarka i po∏o˝na jako przysz∏y przedsi´biorca
b´dzie samodzielnie rejestrowaç si´ na platformie
informatycznej za pomocà formularza elektronicz-
nego opublikowanego na stronie internetowej CEIDG
(rejestracja online). B´dzie mia∏a mo˝liwoÊç wpro-
wadzenia danych do elektronicznego formularza,
opatrzenia go podpisem elektronicznym i wys∏ania.
Opisany sposób „samorejestracji” b´dzie podsta-

AKTUALNOÂCI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

2.1. Podstawa prawna

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 3

formularz elektroniczny

wowym trybem zak∏adania „firmy” przez przedsi´-
biorc´. Przewiduje si´, ˝e w perspektywie 5 lat od
uruchomienia platformy informatycznej nastàpi
w ogóle rezygnacja ze sk∏adania wniosków w formie
papierowej.

Omówiona powy˝ej platforma informatyczna ma
pe∏niç dwie funkcje: ewidencyjnà i informacyjnà.
Mo˝liwoÊç korzystania przez przedsi´biorców
z ogólnodost´pnej i bezp∏atnej bazy danych o innych
osobach wykonujàcych dzia∏alnoÊç gospodarczà
jest od dawna postulowana i oczekiwana. Udost´p-
niane b´dà podstawowe informacje identyfikacyjne
i okreÊlajàce status prawny danego podmiotu. Roz-
wiàzanie to bardzo u∏atwi wzajemne kontakty przed-
si´biorców, jak równie˝ przyczyni si´ do zdynami-
zowania wymiany handlowej mi´dzy podmiotami
dzia∏ajàcymi w cz´sto odleg∏ych od siebie cz´Ê-
ciach kraju.

Nowelizacj´ opublikowano w DzU nr 18, poz. 97.
Nowelizowane przepisy ustawy o swobodzie
dzia∏alnoÊci gospodarczej oraz ustaw szczególnych
w zakresie wykonywania kontroli dzia∏alnoÊci gos-
podarczej przedsi´biorcy, wesz∏y w ˝ycie 7 marca
2009 r. Dla pozosta∏ych przepisów (dotyczàcych
zw∏aszcza wprowadzenia jednego okienka) termin
wejÊcia w ˝ycie okreÊlono na dzieƒ 31 marca 2009 r.
Natomiast przepisy o CEIDG zacznà obowiàzywaç
od 1 lipca 2011 r. Termin ten wynika z faktu, i˝ na
zbudowanie i przetestowanie systemu CEIDG
potrzeba przynajmniej pó∏tora roku.

Wnioski o wpis do ewidencji dzia∏alnoÊci gospo-
darczej z∏o˝one przed dniem 1 lipca 2011 r. podle-

AKTUALNOÂCI

2.1. Podstawa prawna

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 4

gajà rozpatrzeniu zgodnie z przepisami dotychcza-
sowymi.

Przepisy prawa, dotyczàce pobierania przez piel´g-
niarki materia∏ów do badaƒ diagnostycznych wy-
konywanego na zlecenie lekarza POZ, nie okreÊlajà
wyraênie na którym podmiocie cià˝y obowiàzek
zapewnienia transportu materia∏u do badaƒ labora-
toryjnych i poniesienia zwiàzanych z tym kosztów.
Istnieje wi´c luka prawna dotyczàca ustalania kosz-
tów zwiàzanych z przewozem i zapewnieniem bez-
pieczeƒstwa w toku przewozu materia∏u pobranego
w domu pacjenta zarówno dla przewo˝àcego, jak
i samego materia∏u do badaƒ. Kwestia ta nie zosta∏a
równie˝ uregulowana w nowym rozporzàdzeniu
Ministra Zdrowia z dnia 21 stycznia 2009 r. zmie-
niajàcym rozporzàdzenie w sprawie standardów ja-
koÊci dla medycznych laboratoriów diagnostycznych
i mikrobiologicznych (DzU nr 22, poz. 128). Pisma
w sprawie interpretacji przepisów prawa dotyczà-
cych pobierania przez piel´gniarki materia∏ów do
badaƒ diagnostycznych, tj. pismo do Pana Henryka
Owczarka Prezesa Krajowej Rady Diagnostów
Laboratoryjnych oraz odpowiedê – opinia Radcy
prawnego Gra˝yny Filipowskiej-Kejny, dost´pne
sà na stronie internetowej Naczelnej Izby Piel´g-
niarek i Po∏o˝nych pod adresem www.izba piel.org.pl
w zak∏adce aktualnoÊci z dnia 19 stycznia 2009 r.

Z treÊci interpretacji wynika potrzeba nowelizacji
obowiàzujàcych przepisów w tym zakresie, gdy˝
pozostawienie sprawy w obecnym kszta∏cie b´dzie
rodzi∏o wiele nieporozumieƒ a nawet wàtpliwoÊci
i mo˝e wskazywaç, ˝e koszty przewozu i zasady
bezpieczeƒstwa w przewozie materia∏u obcià˝ajà
wy∏àcznie piel´gniark´ POZ.

AKTUALNOÂCI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

2.1. Podstawa prawna

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 5

pobieranie przez

piel´gniarki

materia∏ów do badaƒ

diagnostycznych

Z dniem 19 lutego 2009 r. wesz∏o w ˝ycie rozpo-
rzàdzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lutego 2009 r.
zmieniajàce rozporzàdzenie w sprawie limitów przy-
j´ç na studia medyczne (DzU nr 27, poz. 170).
Nowelizacjà dokonano m.in. zmiany za∏àcznika nr 9
do rozporzàdzenia okreÊlajàcego limity przyj´ç na
tzw. „studia pomostowe”, o których mowa w art. 11
ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie usta-
wy o zawodach piel´gniarki i po∏o˝nej oraz nie-
których innych ustaw (DzU nr 92, poz. 885 oraz
z 2007 r. nr 176, poz. 1237) na kierunku piel´g-
niarstwo, uzupe∏niajàc wykaz uczelni prowadzà-
cych tego rodzaju edukacj´ o nast´pujàce limity
miejsc na studiach niestacjonarnych I stopnia:

●

Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze –
70 miejsc;

●

Krakowska Szko∏a Wy˝sza im. Andrzeja Frycza
Modrzewskiego w Krakowie – 50 miejsc;

●

Wy˝sza Szko∏a Finansów i Zarzàdzania w
Siedlcach – 50 miejsc.

Dnia 16 lutego 2009 r. Minister Zdrowia wyda∏ roz-
porzàdzenie w sprawie sta˝u adaptacyjnego i testu
umiej´tnoÊci w toku post´powania o uznanie kwa-
lifikacji do wykonywania medycznych zawodów
regulowanych (DzU nr 31, poz. 216), które obowià-
zuje od 26 lutego 2009 r. Rozporzàdzenie stanowi
wype∏nienie delegacji ustawowej, zawartej w art. 18
ustawy z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawa-
nia kwalifikacji zawodowych nabytych w paƒstwach
cz∏onkowskich Unii Europejskiej (DzU nr 63,
poz. 394). KoniecznoÊç wydania rozporzàdzenia
wynik∏a z uchylenia dotychczas obowiàzujàcej usta-
wy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodo-
wych nabytych w paƒstwach cz∏onkowskich Unii

AKTUALNOÂCI

2.1. Podstawa prawna

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 6

limity przyj´ç
na studia pomostowe

uznawanie kwalifikacji
do wykonywania
zawodu piel´gniarki
i po∏o˝nej

Europejskiej i wydania nowej ustawy, która imple-
mentowa∏a do polskiego porzàdku prawnego prze-
pisy dyrektywy 2005/36/WE w sprawie uznawania
kwalifikacji zawodowych. W zwiàzku z wejÊciem
w ˝ycie omawianego rozporzàdzenia utraci∏o moc
rozporzàdzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 lipca
2005 r. w sprawie sta˝u adaptacyjnego i testu umie-
j´tnoÊci w toku post´powania o uznanie kwalifi-
kacji do wykonywania medycznych zawodów re-
gulowanych (DzU nr 152, poz. 1270).

Przepisy rozporzàdzenia znajdujà zastosowanie
wobec obywateli paƒstw cz∏onkowskich Unii Euro-
pejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub paƒstw
cz∏onkowskich Europejskiego Porozumienia o Wol-
nym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim
Obszarze Gospodarczym, którzy nabyli w tych
paƒstwach, poza granicami Rzeczypospolitej Pol-
skiej, kwalifikacje do wykonywania zawodu regu-
lowanego piel´gniarki lub po∏o˝nej, a ubiegajàcych
si´ o uznanie kwalifikacji do wykonywania tego
zawodu w Polsce.

Przepisy rozporzàdzenia okreÊlajà warunki, sposób
i tryb odbywania sta˝u adaptacyjnego, sposób i tryb
wykonywania nadzoru nad odbywaniem sta˝u oraz
oceny nabytych przez wnioskodawc´ umiej´tnoÊci,
sposób ustalania kosztów odbywania sta˝u adapta-
cyjnego oraz tryb ponoszenia, pobierania i zwrotu
op∏aty za odbycie sta˝u adaptacyjnego w medycz-
nych zawodach regulowanych, które na podstawie
odr´bnych przepisów uprawniajà do udzielania
Êwiadczeƒ zdrowotnych. Rozporzàdzenie okreÊla
ponadto warunki, sposób i tryb przeprowadzania
testu umiej´tnoÊci oraz oceny wykazanych przez

AKTUALNOÂCI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

2.1. Podstawa prawna

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 7

wnioskodawc´ umiej´tnoÊci, sposób ustalania kosz-
tów przeprowadzania testu umiej´tnoÊci oraz tryb
ponoszenia, pobierania i zwrotu op∏aty za prze-
prowadzenie testu umiej´tnoÊci w medycznych
zawodach regulowanych.

Nowe rozporzàdzenie w du˝ej cz´Êci powtarza do-
tychczas obowiàzujàce przepisy zawarte w rozpo-
rzàdzeniu Ministra Zdrowia z dnia 27 lipca 2005 r.
w sprawie sta˝u adaptacyjnego i testu umiej´tnoÊci
w toku post´powania o uznanie kwalifikacji do wy-
konywania medycznych zawodów regulowanych
(DzU nr 152, poz. 1270). Dotychczas obowiàzujàce
przepisy zosta∏y rozszerzone o okreÊlenie zadaƒ
opiekuna sta˝u oraz tryb zwrotu op∏aty za sta˝ adap-
tacyjny. Ponadto, w rozporzàdzeniu wskazano, ˝e
nadzór nad przebiegiem sta˝u adaptacyjnego pe∏ni
organ prowadzàcy post´powanie w sprawie uzna-
nia kwalifikacji, tj. Minister Zdrowia.

W przepisach rozporzàdzenia okreÊlono tak˝e pro-
cedur´ kierowania osoby ubiegajàcej si´ o uznanie
kwalifikacji do wykonywania medycznego zawodu
regulowanego na sta˝ adaptacyjny albo test umie-
j´tnoÊci pozostawiajàc tej osobie wybór, co do Êrod-
ka kompensacyjnego, zgodnie z przepisami prawa
wspólnotowego.

Sta˝ adaptacyjny b´dzie odbywany w jednostkach
ochrony zdrowia, przy czym wybór jednostki mo˝e
byç dokonany przez organ prowadzàcy post´po-
wanie w sprawie uznania kwalifikacji, tj. Ministra
Zdrowia lub wskazany przez osob´ ubiegajàcà si´
o uznanie kwalifikacji, o ile kierownik tej jednost-
ki zobowià˝e si´ do zawarcia umowy z tà osobà.

AKTUALNOÂCI

2.1. Podstawa prawna

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 8

Koszt odbycia sta˝u okreÊlony zostanie przez jed-
nostk´ indywidualnie dla ka˝dej osoby, istnieje mo˝-
liwoÊç wniesienia op∏aty jednorazowo lub w ratach,
a ponadto w uzasadnionych przypadkach osoba
odbywajàca sta˝ b´dzie mog∏a wystàpiç o zwrot
poniesionych kosztów. Sta˝ jest odbywany na pod-
stawie umowy cywilnoprawnej zawartej na okres
odbycia sta˝u adaptacyjnego pomi´dzy jednostkà
a osobà odbywajàcà sta˝. Rozporzàdzenie okreÊla
równie˝ zadania opiekuna sta˝u i obowiàzki osoby
odbywajàcej sta˝, w tym mi´dzy innymi obowià-
zek dokumentowania przebiegu sta˝u w dzienniku
sta˝u adaptacyjnego.

Organ prowadzàcy post´powanie w sprawie uzna-
nia kwalifikacji pe∏ni nadzór nad przebiegiem
sta˝u. Przepisy przewidujà, ˝e test umiej´tnoÊci
b´dzie przeprowadzany i opracowywany przez
Centrum Egzaminów Medycznych indywidualnie
dla ka˝dego zdajàcego uwzgl´dniajàc ró˝nice pro-
gramowe. Test umiej´tnoÊci b´dzie przeprowadza-
ny w formie egzaminu pisemnego, praktycznego
lub pisemnego i praktycznego. Koszt przeprowa-
dzenia testu okreÊla CEM na podstawie rzeczywi-
stych wydatków, op∏ata za test nie podlega zwro-
towi i stanowi dochód bud˝etu paƒstwa.

Dnia 23 lutego 2009 r. Minister Zdrowia podpisa∏a
rozporzàdzenie zmieniajàce rozporzàdzenie w spra-
wie szczegó∏owego trybu post´powania w sprawach
wpisu do rejestrów indywidualnych praktyk piel´g-
niarek, po∏o˝nych, indywidualnych specjalistycz-
nych praktyk piel´gniarek, po∏o˝nych i grupowych
praktyk piel´gniarek, po∏o˝nych (DzU nr 37 poz. 295).

AKTUALNOÂCI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

2.1. Podstawa prawna

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 9

wpis do rejestrów

praktyk zawodowych

piel´gniarek, po∏o˝nych

Nowelizacja wprowadza z dniem 25 marca 2009 r.
nowe wzory wniosków o wpis do rejestru:

●

indywidualnych praktyk piel´gniarek, po∏o˝nych,

●

indywidualnych specjalistycznych praktyk
piel´gniarek, po∏o˝nych,

●

grupowych praktyk piel´gniarek, po∏o˝nych.

Nowelizacja prowadzi wi´c do odformalizowania
czynnoÊci prawnej zawarcia umowy spó∏ki part-
nerskiej i zniesienia formy aktu notarialnego jako
obligatoryjnej dla umowy spó∏ki partnerskiej. Part-
nerzy mogà wi´c, lecz nie muszà zawieraç umow´
spó∏ki przed notariuszem.

Znowelizowana ustawa zastrzega dla czynnoÊci
prawnej zawarcia umowy spó∏ki partnerskiej zwy-
k∏à form´ pisemnà, w konsekwencji umowa spó∏ki
dokonana bez zachowania zastrze˝onej formy
pisemnej b´dzie niewa˝na (art. 73 § 1 Kodeksu
cywilnego – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.,
DzU nr 16, poz. 93 z póên. zm.).

Umowy spó∏ek partnerskich nie b´dà ju˝ weryfi-
kowane przez notariuszy, a jedynie weryfikowane
z urz´du przez sàd rejestrowy pod kàtem ich zgod-
noÊci z kodeksem spó∏ek handlowych. Dotychcza-
sowa obowiàzkowa forma aktu notarialnego wià-
za∏a si´ z koniecznoÊcià ponoszenia kosztów taksy
notarialnej, która stanowi barier´ dla piel´gniarek
i po∏o˝nych. W ten sposób koszt rozpocz´cia dzia-
∏alnoÊci zawodowej przez piel´gniarki i po∏o˝ne,
w formie grupowej praktyki zawodowej prowadzo-
nej w ramach spó∏ki partnerskiej, zmniejszy si´ co
najmniej o notarialne koszty sporzàdzenia umowy
oraz odpisów z akt notarialnych.

AKTUALNOÂCI

2.1. Podstawa prawna

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

Cz´Êç 2, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 3, str. 10

Zabiegi o charakterze terapeutycznym można po-
dzielić na kilka grup. Podstawą dokonania tego po-
działu jest cel ich stosowania oraz droga podawa-
nia leków:

1. Zabiegi w obrębie przewodu pokarmowego:

q podawanie leków doustnie, doodbytniczo,

dojelitowo

q stosowanie suchej rurki,
q wlewy doodbytnicze, lewatywa,
q płukanie żołądka.

2. Zabiegi dotyczące dróg oddechowych:

q podawanie leków drogą wziewną,
q tlenoterapia.

3. Zabiegi dotyczące dróg moczowych:

q farmakoterapia dopęcherzowa,
q cewnikowanie pęcherza,
q płukanie pęcherza.

4. Wstrzyknięcia:

q podskórne, środskórne, domięśniowe, do-

żylne,

q kroplowe wlewy naczyniowe.

4.2.8.2

Technika wykonania zabiegów
stosowanych w leczeniu farmakologicznym

WYKONYWANIE ZAWODU

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek

4.2. Zasady i techniki wykonywania

zabiegów pielęgniarskich

Część 4, rozdział 2, podrozdział 8.2, str. 1

technika wykonania

zabiegów stosowanych

w leczeniu

farmakologicznym

04_02_08_02.qxd 03-01-11 13:54 Page 1

5. Zabiegi w obrębie oka, nosa i ucha:

q zakraplanie leków,
q płukanie oka, ucha.

6. Zabiegi dotyczące skóry:

q podawanie leków na skórę,
q kąpiele lecznicze,
q stosowanie ciepła-zimna,
q zabiegi przeciwzapalne.

Zabiegi w obrębie przewodu pokarmowego

Skuteczność leków podawanych przez przewód
pokarmowy wymaga zarówno przestrzegania zale-
ceń producenta w zakresie sposobu jak i techniki
ich aplikowania. Podaje się je drogą doustną lub
doodbytniczą w postaci:

Poprzez jamę ustną leki są wprowadzane do prze-
wodu pokarmowego (doustnie) lub aplikowane
bezpośrednio na śluzówkę jamy ustnej (podjęzy-
kowo czy okołopoliczkowo). Podawanie podjęzy-
kowe polega na umieszczeniu tabletki pod języ-
kiem chorego, gdzie pozostaje ona do momentu
całkowitego rozpuszczenia się (w ten sposób po-
daje się np. nitraty szybkodziałające). Podawanie
okołopoliczkowe jest modyfikacją podjęzykowe-

WYKONYWANIE ZAWODU

4.2. Zasady i techniki wykonywania

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek

zabiegów pielęgniarskich

Część 4, rozdział 2, podrozdział 8.2, str. 2

zabiegi w obrębie
przewodu pokarmowego

Doustnie

Doodbytniczo

q tabletek
q drażetek
q kapsułek
q granulatów
q emulsji
q żeli
q roztworów
q czopków

q żeli
q roztworów
q czopków

04_02_08_02.qxd 03-01-11 13:54 Page 2

go. Tabletkę umieszcza się między policzkiem
a zębami trzonowymi żuchwy.

Dawkowanie leków drogą dojelitową wymaga za-
stosowania dodatkowych działań, których celem
jest wprowadzenie ich do odpowiedniego odcinka
jelita przy wykorzystaniu sondowania górnego od-
cinka przewodu pokarmowego lub zabiegów do-
rektalnych. Leki mające postać czopków zakłada-
ne są do odbytnicy bez konieczności użycia dodat-
kowego sprzętu czy specjalistycznych aparatów.

Technika podania leków drogą pokarmową uzależ-
niona jest od postaci leku.

WYKONYWANIE ZAWODU

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek

4.2. Zasady i techniki wykonywania

zabiegów pielęgniarskich

Część 4, rozdział 2, podrozdział 8.2, str. 3

Postać leku

Technika podania

tabletka,
drażetka,
kapsułka, granulat

emulsja, żel,
roztwór

czopek

Podawane są drogą doustną w kieliszku jednorazowego lub wielo-
razowego użycia.
Popijane płynem obojętnym (woda) w celu ułatwienia połknięcia.

Podawane są zarówno drogą doustną, jak i dojelitową. Najczęściej
syropy, zawiesiny i roztwory leków podaje się doustnie, natomiast
żele stosuje się bezpośrednio na śluzówkę zarówno górnego, jak
i dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Roztwory podawane
są także doodbytniczo.
Aplikowanie leków w postaci płynnej wymaga przygotowania
dawki w:
q kieliszku (doustnie) z podziałką, lub odmierzenia wyznaczonej

ilości kropel przy użyciu kroplomierza.
Menisk przygotowanego roztworu w wycechowanym kieliszku
sięga podziałki zaznaczającej właściwą dawkę.

q aplikatorze najczęściej przygotowanym w opakowaniu produ-

centa (leki naśluzówkowe),

q dodatkowym sprzęcie używanym do podawania (irygator, son-

da, endoskop).

Podawany jest bezpośrednio do odbytnicy poza mięsień zwieracz
odbytu (tj. na głębokość 3-4 cm)

04_02_08_02.qxd 03-01-11 13:54 Page 3

Zabiegi dotyczące dróg oddechowych

Leki podawane drogą inhalacji mają postać gazów,
pary wodnej czy aerozoli. Stosowane są do wywo-
łania efektu klinicznego ogólnoustrojowego (do-
stają się do krwioobiegu poprzez naczynia krwio-
nośne pęcherzyków płucnych) lub miejscowego
(działanie ograniczone do błony śluzowej dróg od-
dechowych).

Inhalacje stosowane są w celu:
q

znieczulenia ogólnego pacjenta,

q

prowadzenia wziewnej terapii farmakologicznej,

q

prowadzenia tlenoterapii,

q

ułatwienia odkrztuszania poprzez rozrzedzenie
zalegającej wydzieliny w drzewie oskrzelowym.

Prowadzenie wziewnej terapii farmakologicznej
polega na podawaniu środków typu:

–

solanki,

–

roztwory sodowe,

–

napary, zawiesiny ziołowe, olejki eteryczne,

–

roztwory leków przeciwbólowych, przeciwza-
palnych, rozkurczowych.

Stosowanie leków drogą wziewną wymaga wyko-
rzystania dodatkowego oprzyrządowania typu na-
wilżacze wykorzystujące parę wodną jako nośnika
leku, nebulizatory, w których dawka leku jest por-
cjowana automatycznie. W warunkach pozainsty-
tucjonalnej opieki zdrowotnej korzysta się z in-
nych, dostępnych środków technicznych: czajnik,
termos i inne. Stosowanie jednak „domowych”
sposobów inhalowania pacjenta wymaga szczegól-

WYKONYWANIE ZAWODU

4.2. Zasady i techniki wykonywania

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek

zabiegów pielęgniarskich

Część 4, rozdział 2, podrozdział 8.2, str. 4

zabiegi dotyczące
dróg oddechowych

04_02_08_02.qxd 03-01-11 13:54 Page 4

nej ostrożności ze względu na możliwość poparze-
nia gorącą wodą.

WYKONYWANIE ZAWODU

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek

4.2. Zasady i techniki wykonywania

zabiegów pielęgniarskich

Część 4, rozdział 2, podrozdział 8.2, str. 5

Rodzaj czynności

Kolejność działań

Uwarunkowania

przygotowanie
pacjenta

przygotowanie
sprzętu

q standardowe przygoto-

wanie informacyjne,

q omówienie sposobu uło-

żenia pacjenta w trakcie
inhalowania oraz techni-
ki oddychania

q oczyszczenie nosa przed

zabiegiem

q sprawdzenie poprawno-

ści funkcjonowania in-
halatora

q użycie jałowego ustnika

i/lub maski

q przygotowanie leku zle-

conego do zaaplikowa-
nia

q lignina

q środek natłuszczający

q miska nerkowata

Zależnie od stanu pacjenta zalecana jest
pozycja siedząca wysoka lub leżąca.
Rytmiczne, głębokie, powolne odde-
chy przez nos lub usta powoduje głę-
boką penetrację leku w drogach odde-
chowych.

Usunięcie przeszkody z nosa zapew-
nia dobrą drożność dróg oddecho-
wych oraz zmniejszenie oporów
w cyklu oddechowym.

Sprawne funkcjonowanie inhalatora
jest podstawą powodzenia zabiegu.
Niedopuszczalne jest stwierdzanie
nieprawidłowości działania w trakcie
samego zabiegu.

Użycie jednorazowych dodatków do
urządzenia zapobiega rozprzestrzeń-
-nianiu się infekcji.

Lek jest wprowadzany do pojemnika
pośredniego bezpośrednio przed uży-
ciem inhalatora.

Przed rozpoczęciem inhalacji należy
natłuścić wargi pacjenta.

04_02_08_02.qxd 03-01-11 13:54 Page 5

WYKONYWANIE ZAWODU

4.2. Zasady i techniki wykonywania

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek

zabiegów pielęgniarskich

Część 4, rozdział 2, podrozdział 8.2, str. 6

Rodzaj czynności

Kolejność działań

Uwarunkowania

wykonanie
zabiegu

q umycie rąk

q pomoc pacjentowi

w przyjęciu optymalnej
pozycji ciała do zabiegu

q ochrona pacjenta przed

zalaniem skraplającym
się płynem (w zależno-
ści od typu używanego
inhalatora)

q natłuszczenie ust pacjenta
q aplikowanie leku do in-

halatora

q sprawdzenie poprawno-

ści jego działania (wy-
dobywanie się mgły)

q rozpoczęcie zabiegu

q obserwacja stanu pacjen-

ta w trakcie inhalacji
oraz poprawności oddy-
chania

q kontrolowanie czasu

trwania zabiegu i jego
przebiegu

q zakończenie zabiegu

i wyłączenie inhalatora

q pomoc w osuszeniu twa-

rzy pacjenta

Wyprostowanie kręgosłupa i odwie-
dzenie barków ku tyłowi w trakcie
wdechu oraz przywiedzenie barków
w trakcie wydechu.

Osłonięcie klatki piersiowej pacjenta
w trakcie inhalacji ligniną lub serwetą
czy podkładem zapobiega zalaniu.

Sprawdzenie tego typu ma na celu
określenie prawidłowości wydobywa-
jącego się leku z parą wodną.

Zabieg rozpoczyna się od skierowania
ustnika czy maski na usta/nos pacjenta.

Obserwacja pacjenta w trakcie zabie-
gu dotyczy:
q wystąpienia nietolerancji na lek,
q duszności spowodowanej zbyt dużą

wilgotnością,

q prawidłowości oddychania.
Bezwzględnie nie wolno pozostawiać
dzieci bez stałego nadzoru w trakcie
inhalacji.

Kontrolowanie przebiegu inhalacji
polega na:
q poprawności technicznego funkcjo-

-nowania urządzenia,

q ograniczeniu czasu jego trwania

10-30 min

q utrzymaniu bezpiecznej odległości

pacjenta od aparatu ok. 50 cm.

04_02_08_02.qxd 03-01-11 13:54 Page 6

Nebulizatory wykorzystywane coraz powszechniej
do farmakoterapii wziewnej wykorzystują sprężo-
ne aerozole leków przygotowane w oryginalnych
opakowaniach przez poszczególnych producen-
tów. Opakowanie łączone jest ze specjalną dyszą,
przy pomocy której aerozol wprowadzany jest do
jamy ustnej. Pacjent ma w tym czasie obowiązek
głębokiego wciągnięcia aerozolu do dróg odde-
chowych oraz przełknięcia śliny.

Zabiegi dotyczące dróg moczowych

Leczenie schorzeń układu moczowego opiera się
głównie na podawaniu leków urologicznych wpro-
wadzanych drogą doustną, dożylną, domięśniową
czy doodbytniczą. Wprowadzanie leków do pę-
cherza moczowego wymaga zastosowania specja-
listycznego sprzętu, wiąże się z ryzykiem zarówno
wprowadzenia infekcji do dróg moczowych, a tak-

WYKONYWANIE ZAWODU

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek

4.2. Zasady i techniki wykonywania

zabiegów pielęgniarskich

Część 4, rozdział 2, podrozdział 8.2, str. 7

Rodzaj czynności

Kolejność działań

Uwarunkowania

postępowanie
po zabiegu

q omówienie zaleceń doty-

czących zachowania się
pacjenta po inhalacji

q zabezpieczenie używa-

nego sprzętu zgodnie ze
standardem postępowa-
nia w tym zakresie

q mycie i dezynfekcja rąk
q dokumentowanie wyko-

nania zabiegu

Po zabiegu inhalacji pacjent powi-
nien:
q odpocząć ok. 15-30 min w po-

mieszczeniu o temp. 20°C,

q zaprzestać palenia papierosów,
q spożywać tylko ciepłe pokarmy

i/lub napoje,

q powstrzymać się od głośnego mó-

wienia.

Umycie i poddanie dezynfekcji części
inhalatora wykorzystywanych wielo-
krotnie. Zabezpieczenie do utylizacji
części jednorazowego użytku

zabiegi dotyczące dróg

moczowych

04_02_08_02.qxd 03-01-11 13:54 Page 7

że uszkodzeniami cewki moczowej, ściany pęche-
rza może prowadzić do krwawienia czy wystąpie-
nia objawów bólowych. Stąd metoda ta powinna
być stosowana niezwykle ostrożnie.

Prowadzenie działań diagnostycznych i terapeu-
tycznych w obrębie dróg moczowych wymaga
cewnikowania lub wziernikowania pęcherza mo-
czowego. Istnieje również możliwość wprowadza-
nia leków do pęcherza moczowego przez wyłonio-
ną cystotomię. Problematyka ta dotyczy określo-
nej grypy pacjentów, wobec których pielęgniarka
świadczy specjalistyczną opiekę.

Leczenie zakażeń cewki moczowej, znieczulane
do zabiegów w jej obrębie czy prowadzenie profi-
laktyki zakażeń po zabiegach wymaga wprowa-
dzenia leku przy użyciu specjalnych aplikatorów.
Technika wykonania zabiegu jest odmienna w za-
leżności od płci pacjenta, a przygotowanie do za-
biegu wymaga dokonania czynności higienicznych
tej okolicy z zachowaniem zasad postępowania
aseptycznego.

WYKONYWANIE ZAWODU

4.2. Zasady i techniki wykonywania

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek

zabiegów pielęgniarskich

Część 4, rozdział 2, podrozdział 8.2, str. 8

04_02_08_02.qxd 03-01-11 13:54 Page 8

WYKONYWANIE ZAWODU

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek

4.2. Zasady i techniki wykonywania

zabiegów pielęgniarskich

Część 4, rozdział 2, podrozdział 8.2, str. 9

Podawanie leku do cewki moczowej

Kobieta

Mężczyzna

Rodzaj
czynności

Uwarunkowania

– rozchylenie warg sromowych

mniejszych

– wprowadzenie aplikatora ru-

chem obrotowym do cewki
moczowej

– podanie leku w określonej

dawce

– usunięcie aplikatora
– zabezpieczenie ujścia cewki

przy pomocy jałowego gazika

– odciągnięcie napletka i uwi-

docznienie ujścia cewki mo-
czowej na żołędzi

– wprowadzenie aplikatora
– podanie leku
– usunięcie aplikatora
– unieść prącie ku górze

i utrzymać w tej pozycji przez
1-2 min

– standardowe przygotowanie informacyjne pacjenta
– ułożenie pacjenta w pozycji leżącej na plecach z odwiedziony-

mi kończynami dolnymi

– zabezpieczenie łóżka przed zanieczyszczeniem/zalaniem
– wykonanie czynności higienicznych okolicy krocza, zgodnie ze

standardem praktyki przy cewnikowaniu pacjenta

Wprowadzenie aplikatora ruchem obrotowym zapobiega mecha-
nicznemu uszkadzaniu cewki moczowej przez ścianki aplikatora.
Ruch obrotowy wymaga również użycia dawkowanej siły, mniej-
szej, niż ruch na wprost.
Zabezpieczenie jałowym gazikiem ujścia cewki moczowej u ko-
biety zapobiega wypływaniu zaaplikowanego leku, natomiast
uniesienie prącia ku górze pozwala również na zwiększenie ob-
szaru penetracji leku.

04_02_08_02.qxd 03-01-11 13:54 Page 9

Zgodnie z rozdzia∏em 4 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r.
o zawodach piel´gniarki i po∏o˝nej (Dz. U. z 2001 r.
Nr 57 poz. 602 z póên. zm.) piel´gniarki i po∏o˝ne
mogà wykonywaç swój zawód w ramach indywi-
dualnej praktyki piel´gniarek/po∏o˝nych, indywi-
dualnej specjalistycznej praktyki piel´gniarek/
po∏o˝nych albo grupowej praktyki piel´gniarek/
po∏o˝nych. Powy˝sza dzia∏alnoÊç jest dzia∏alnoÊcià
regulowanà w rozumieniu przepisów ustawy z dnia
2 lipca 2004 r. o swobodzie dzia∏alnoÊci gospodar-
czej (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807 z póên. zm.).

Ponadto piel´gniarki i po∏o˝ne prowadzàce gru-
powà praktyk´ mogà podjàç decyzj´ o prowadze-
niu wymienionej dzia∏alnoÊci w formie niepublicz-
nego zak∏adu opieki zdrowotnej po uprzednim doko-
naniu rejestracji w stosownym urz´dzie.

Podstawà dzia∏ania niepublicznego zak∏adu
opieki zdrowotnej jest:
1) ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zak∏adach

opieki zdrowotnej (tekst ujednolicony – Dz. U.
z 2007 r. Nr 14 poz. 89);

2) uchwa∏a wspólników spó∏ki lub decyzja w∏aÊ-

ciciela, na podstawie której zak∏ad zosta∏
powo∏any;

6.2.2.4. Niepubliczny zak∏ad opieki zdrowotnej utworzony

przez piel´gniarki i po∏o˝ne

ORGANIZACJA PRAKTYKI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

6.2. Grupowa praktyka

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 1

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 1 (Black plate)

3) akt notarialny umowy spó∏ki partnerskiej;
4) statut zak∏adu opieki zdrowotnej.

Zgodnie z cytowanà ustawà o zoz niepubliczny
zak∏ad opieki zdrowotnej mo˝e byç utworzony przez:
koÊció∏ lub zwiàzek wyznaniowy, pracodawc´,
fundacj´, zwiàzek zawodowy, samorzàd zawo-
dowy, stowarzyszenie, innà krajowà/zagranicznà
osob´ prawnà lub fizycznà oraz spó∏k´ niemajàcà
osobowoÊci prawnej.

Osobami fizycznymi tworzàcymi niepubliczny
zak∏ad opieki zdrowotnej mogà byç przedstawi-
ciele ró˝nych zawodów medycznych, np. piel´g-
niarki, po∏o˝ne, lekarze, dentyÊci, rehabilitanci itp.
Osoby fizyczne i osoby prawne powo∏ujàce zak∏ad
opieki zdrowotnej w celu udzielania Êwiadczeƒ
zdrowotnych sà pracodawcami w rozumieniu prze-
pisów wy˝ej cytowanej ustawy o zoz.

Aby za∏o˝yç niepubliczny zak∏ad opieki zdrowot-
nej nale˝y z∏o˝yç w organie rejestrowym komplet
dokumentów. Zgodnie z art. 12 wymienionej ustawy
o zoz rejestr zak∏adów opieki zdrowotnej majàcych
siedzib´ na obszarze województwa prowadzi woje-
woda. Dla zak∏adów opieki zdrowotnej utworzo-
nych przez akademie medyczne lub centralny organ
administracji rzàdowej organem rejestrowym jest
Minister Zdrowia. Najcz´Êciej miejscem prowa-
dzenia rejestru jest Wydzia∏ Polityki Spo∏ecznej
Urz´du Wojewódzkiego. W kilku województwach
wojewoda powierzy∏ to zadanie podleg∏ym sobie
jednostkom – tzw. regionalnym centrom zdrowia
publicznego (wykaz czp w za∏àczeniu na str. 11–12).

ORGANIZACJA PRAKTYKI

6.2. Grupowa praktyka

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 2

organ za∏o˝ycielski
zak∏adu

rejestracja zak∏adu

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 2 (Black plate)

Aby dokonaç rejestracji zak∏adu opieki zdrowotnej
zgodnie z rozporzàdzeniem Ministra Zdrowia
z dnia 16 lipca 2004 r. w sprawie rejestru zak∏adów
opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 169 poz. 1781 ze zm.)
do organu rejestrowego nale˝y z∏o˝yç:
1. Formularze rejestrowe wype∏nione kompute-

rowo lub pismem drukowanym, opiecz´towane
piecz´cià nag∏ówkowà zak∏adu oraz piecz´cià
kierownika zak∏adu:
a) wniosek o wpis zak∏adu do rejestru zak∏adów

opieki zdrowotnej (wzór/przyk∏ad w za∏à-
czeniu str. 13),

b) wykaz jednostek organizacyjnych zak∏adu

(wzór/przyk∏ad w za∏àczeniu str.14),

c) wykaz komórek organizacyjnych zak∏adu

(wzór/przyk∏ad w za∏àczeniu str. 15).

2. Decyzja w∏aÊciciela zak∏adu lub uchwa∏a wspól-

ników spó∏ki o utworzeniu zak∏adu opieki zdro-
wotnej (wzór w za∏àczeniu str. 16).

3. Statut zak∏adu nadany przez podmiot, który go

utworzy∏ i w którym okreÊla si´ w szczegól-
noÊci (zgodnie z art. 11 ustawy o zoz):
a) nazw´ zak∏adu odpowiadajàcà zakresowi

udzielanych Êwiadczeƒ,

b) cele i zadania zak∏adu,
c) siedzib´ i obszar dzia∏ania,
d) rodzaje i zakres udzielanych Êwiadczeƒ

zdrowotnych,

e) organy zak∏adu i struktur´ organizacyjnà,
f) form´ gospodarki finansowej (wzór w za∏à-

czeniu str. 17).

Zgodnie z art. 3 ustawy o zoz Êwiadczeniem zdro-
wotnym sà dzia∏ania s∏u˝àce zachowaniu, ratowa-
niu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne
dzia∏ania medyczne wynikajàce z procesu leczenia

ORGANIZACJA PRAKTYKI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

6.2. Grupowa praktyka

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 3

Êwiadczenie zdrowotne

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 3 (Black plate)

lub przepisów odr´bnych regulujàcych zasady ich
wykonywania, w szczególnoÊci zwiàzane z:
a) badaniem i poradà lekarskà,
b) leczeniem,
c) badaniem i terapià psychologicznà,
d) rehabilitacjà leczniczà,
e) opiekà nad kobietà ci´˝arnà i jej p∏odem, poro-

dem, po∏ogiem oraz nad noworodkiem,

f) opiekà nad zdrowym dzieckiem,
g) badaniem diagnostycznym, w tym z analitykà

medycznà,

h) piel´gnacjà chorych,
i) piel´gnacjà niepe∏nosprawnych i opiekà nad

nimi,

j) opiekà paliatywno-hospicyjnà,
k) orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia,
l) zapobieganiem powstawaniu urazów i chorób

poprzez dzia∏ania profilaktyczne oraz szczepie-
nia ochronne,

m) czynnoÊciami technicznymi z zakresu protetyki

i ortodoncji,

n) czynnoÊciami z zakresu zaopatrzenia w przed-

mioty ortopedyczne i Êrodki pomocnicze.

4. OÊwiadczenie podmiotu tworzàcego zak∏ad,

w którym wskazany jest kierownik zak∏adu.

5. OÊwiadczenie kierownika zak∏adu o przyj´ciu

przez niego obowiàzków ze wskazaniem daty
ich przyj´cia oraz pe∏nej nazwy zak∏adu opieki
zdrowotnej.

6. Dokumenty stwierdzajàce uprawnienia kierow-

nika zak∏adu, a w szczególnoÊci:
a) dyplom ukoƒczenia wy˝szych studiów pie-

l´gniarskich (magisterskich lub licencjackich)
lub innych studiów wy˝szych majàcych za-

ORGANIZACJA PRAKTYKI

6.2. Grupowa praktyka

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 4

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 4 (Black plate)

stosowanie w ochronie zdrowia, np. peda-
gogika, psychologia, promocja zdrowia itp.,

b) zaÊwiadczenie o prawie wykonywania zawodu,
c) zaÊwiadczenie o ukoƒczeniu specjalizacji

piel´gniarskich lub innych kursów podyplo-
mowych,

d) zaÊwiadczenie o sta˝u pracy kierownika

zak∏adu, z którego wynika minimum 5-letni
sta˝ pracy w zawodzie.

UWAGA!

Powy˝sze dokumenty mogà byç kserokopiami
poÊwiadczonymi za zgodnoÊç z orygina∏em.

Kierownik zak∏adu opieki zdrowotnej musi spe∏-
niaç wymagania okreÊlone w przepisach szczegó-
∏owych w zale˝noÊci od rodzaju zak∏adu opieki
zdrowotnej. Powy˝sze wymogi okreÊla rozporzà-
dzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2000 r.
w sprawie wymagaƒ, jakim powinny odpowiadaç
osoby na stanowiskach kierowniczych w zak∏adach
opieki zdrowotnej okreÊlonego rodzaju (Dz. U.
z 2000 r. Nr 44, poz. 520 z póên. zm.).

Zgodnie z § 7 wy˝ej cytowanego rozporzàdzenia
kierownikiem zak∏adu piel´gnacyjno-opiekuƒczego
lub zak∏adu Êwiadczàcego us∏ugi piel´gnacyjno-
-opiekuƒcze oraz w zakresie promocji zdrowia
w miejscu zamieszkania podopiecznego powinna
byç piel´gniarka posiadajàca wykszta∏cenie wy˝sze
piel´gniarskie i co najmniej dwa lata sta˝u pracy
w zawodzie albo piel´gniarka posiadajàca inne wy˝-
sze wykszta∏cenie majàce zastosowanie w udziela-

ORGANIZACJA PRAKTYKI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

6.2. Grupowa praktyka

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 5

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 5 (Black plate)

niu Êwiadczeƒ zdrowotnych i co najmniej 3 lata
sta˝u pracy w zak∏adzie opieki zdrowotnej.

Zgodnie z § 8 cytowanego rozporzàdzenia kierow-
nikiem zak∏adu opiekuƒczo-leczniczego, leczniczo-
-wychowawczego powinna byç osoba posiadajàca
wy˝sze wykszta∏cenie majàce zastosowanie przy
udzielaniu Êwiadczeƒ zdrowotnych i co najmniej
3-letni sta˝ pracy w zawodzie.

Zgodnie z § 9 cytowanego rozporzàdzenia kierow-
nikiem ˝∏obka powinna byç osoba posiadajàca wy-
kszta∏cenie wy˝sze piel´gniarskie lub inne wy˝sze
majàce zastosowanie przy udzielaniu Êwiadczeƒ zdro-
wotnych i co najmniej 3-letni sta˝ pracy w zawo-
dzie albo osoba posiadajàca wykszta∏cenie Êrednie
medyczne i kurs specjalistyczny oraz co najmniej
6-letni sta˝ pracy w zawodzie.

7. OÊwiadczenie kierownika zak∏adu, w którym

nale˝y wskazaç, ˝e w zak∏adzie opieki zdro-
wotnej (podaç pe∏nà nazw´ zak∏adu):

●

Êwiadczenia zdrowotne udzielane sà przez
zespó∏ osób wykonujàcych zawód medyczny
oraz spe∏niajàcych wymagania zdrowotne,

●

aparatura i sprz´t medyczny nie zagra˝ajà
zdrowiu i ˝yciu pacjentów zak∏adu,

●

kierownicy poszczególnych komórek orga-
nizacyjnych spe∏niajà wymagania okreÊlone
w odr´bnych przepisach oraz zosta∏y ustalone
minimalne normy zatrudnienia pracowników.

8. Dokument stwierdzajàcy tytu∏ prawny do bu-

dynku lub lokalu, w którym prowadzona b´dzie
dzia∏alnoÊç zak∏adu.

ORGANIZACJA PRAKTYKI

6.2. Grupowa praktyka

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 6

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 6 (Black plate)

Podmiot tworzàcy zak∏ad winien przedstawiç tytu∏
prawny do lokalu. Mo˝e to byç akt w∏asnoÊci, umowa
najmu/u˝yczenia, umowa kupna sprzeda˝y, wypis
z ksi´gi wieczystej lub inne dokumenty Êwiadczàce
o w∏asnoÊci lokalu. Je˝eli zak∏ad posiada wi´cej ni˝
jednà jednostk´, w której udzielane b´dà Êwiad-
czenia medyczne, nale˝y przedstawiç dokumenty
stwierdzajàce uprawnienia do budynku lub lokalu
na wszystkie obiekty, w których zak∏ad b´dzie
udziela∏ Êwiadczeƒ zdrowotnych.

9. Postanowienie organu Paƒstwowej Inspekcji

Sanitarnej o spe∏nieniu wymagaƒ fachowych
i sanitarnych, jakim powinny odpowiadaç
pomieszczenia i urzàdzenia zak∏adu.

Pomieszczenia i urzàdzenia tworzonego zak∏adu
opieki zdrowotnej winny spe∏niaç wymagania
okreÊlone w rozporzàdzeniu Ministra Zdrowia z dnia
10 listopada 2006 r. w sprawie wymagaƒ, jakim
powinny odpowiadaç pod wzgl´dem fachowym
i sanitarnym pomieszczenia i urzàdzenia zak∏adu
opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2006r. Nr 213 poz. 1568
z póên. zm.)

Podmiot, który utworzy∏ zak∏ad powinien przed-
stawiç dokument stwierdzajàcy spe∏nienie wyma-
gaƒ zawartych w cytowanym rozporzàdzeniu przez
wszystkie lokale, w których b´dà udzielane Êwiad-
czenia zdrowotne ze wskazaniem zakresu udziela-
nych Êwiadczeƒ.

Istniejà przepisy prawne regulujàce szczegó∏owe
wymagania fachowe i sanitarne dla poszczegól-
nych rodzajów zak∏adów opieki zdrowotnej, np.

ORGANIZACJA PRAKTYKI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

6.2. Grupowa praktyka

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 7

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 7 (Black plate)

medyczne laboratorium diagnostyczne czy zak∏ad
lecznictwa uzdrowiskowego. Jednak dla niepub-
licznych zak∏adów opieki zdrowotnej tworzonych
przez piel´gniarki i po∏o˝ne podstawowym aktem
prawnym okreÊlajàcym wymagania sanitarne jest
ww. rozporzàdzenie Ministra Zdrowia.

10. Wypis z w∏aÊciwego rejestru albo ewidencji

dzia∏alnoÊci gospodarczej.

W sytuacji, gdy organem za∏o˝ycielskim zak∏adu
jest spó∏ka cywilna nale˝y dostarczyç wypisy z ewi-
dencji dzia∏alnoÊci gospodarczej wszystkich wspól-
ników spó∏ki. W innych przypadkach, gdy organem
za∏o˝ycielskim jest np. spó∏ka partnerska lub sto-
warzyszenie, nale˝y dostarczyç wypis z Krajowego
Rejestru Sàdowego.

11. Dokument potwierdzajàcy przyznanie certy-

fikatu jakoÊci – certyfikat serii ISO lub certy-
fikat akredytacyjny (dotyczy dzia∏ajàcych
zak∏adów opieki zdrowotnej).

12. W przypadku gdy organem za∏o˝ycielskim

zak∏adu opieki zdrowotnej jest inny podmiot
ni˝ osoba fizyczna, np. spó∏ka, stowarzyszenie,
nale˝y dodatkowo dostarczyç uchwa∏y organu
za∏o˝ycielskiego w sprawie:
a) utworzenia niepublicznego zak∏adu opieki

zdrowotnej,

b) zatwierdzenia statutu zak∏adu,
c) powo∏ania kierownika zak∏adu.

13. W sytuacji, kiedy organem za∏o˝ycielskim dla

zak∏adu opieki zdrowotnej jest spó∏ka cywilna
nale˝y do∏àczyç umow´ spó∏ki.

ORGANIZACJA PRAKTYKI

6.2. Grupowa praktyka

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 8

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 8 (Black plate)

14. Je˝eli organem za∏o˝ycielskim dla zak∏adu opieki

zdrowotnej jest spó∏ka partnerska nale˝y do∏à-
czyç akt notarialny umowy spó∏ki.

15. Dowód zap∏aty op∏aty skarbowej z urz´du

gminy, w której znajduje si´ siedziba zak∏adu
opieki zdrowotnej.

16. Regulamin porzàdkowy zak∏adu opieki zdro-

wotnej ustalony przez kierownika zak∏adu,
w którym okreÊla si´ w szczególnoÊci (zgodnie
z art. 18 a ustawy o zoz):
a) przebieg procesu udzielania Êwiadczeƒ

zdrowotnych z zapewnieniem w∏aÊciwej
dost´pnoÊci i jakoÊci tych Êwiadczeƒ w jed-
nostkach organizacyjnych zoz,

b) organizacj´ i zadania poszczególnych jed-

nostek i komórek zak∏adu, w tym zakresy
czynnoÊci pracowników oraz warunki wspó∏-
dzia∏ania miedzy tymi jednostkami dla zapew-
nienia sprawnoÊci funkcjonowania zak∏adu
pod wzgl´dem leczniczym, administracyjnym
i gospodarczym,

c) warunki wspó∏dzia∏ania z innymi zak∏adami

opieki zdrowotnej w zakresie zapewnienia
prawid∏owoÊci diagnostyki, leczenia pacjen-
tów i ciàg∏oÊci post´powania terapeutycznego,

d) prawa i obowiàzki pacjenta,
e) obowiàzki zak∏adu opieki zdrowotnej w przy-

padku Êmierci pacjenta z uwzgl´dnieniem
rozporzàdzenia MZ z dnia 31 paêdziernika
2006r. w sprawie post´powania ze zw∏okami
osób zmar∏ych w szpitalu (Dz. U. Nr 203
poz. 1503),

f) op∏at´ za udost´pnienie dokumentacji me-

dycznej.

ORGANIZACJA PRAKTYKI

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

6.2. Grupowa praktyka

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 9

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 9 (Black plate)

W sytuacji dokonywania zmian w rejestrze zak∏adów
opieki zdrowotnej zak∏ad winien z∏o˝yç wniosek
o wpis zmian, dokumenty potwierdzajàce zmiany
oraz dowód zap∏aty op∏aty skarbowej.

Organowi rejestrowemu nale˝y zg∏aszaç zmiany
organizacyjno-prawne w terminie 14 dni od doko-
nania zmiany, natomiast zmiany w zakresie udzie-
lanych Êwiadczeƒ zdrowotnych w zak∏adzie opieki
zdrowotnej mogà byç dokonane dopiero po doko-
naniu odpowiedniego wpisu w rejestrze zoz.

W sytuacji wykreÊlenia zak∏adu z rejestru zak∏a-
dów opieki zdrowotnej nale˝y z∏o˝yç: wniosek
o wykreÊlenie zak∏adu z rejestru zak∏adów opieki
zdrowotnej, uchwa∏´ organu za∏o˝ycielskiego o lik-
widacji zak∏adu, dokument powo∏ujàcy likwidatora
zak∏adu oraz dowód zap∏aty op∏aty skarbowej.
Wniosek o wykreÊlenie zak∏adu z rejestru sk∏ada
podmiot, który utworzy∏ zak∏ad.

ORGANIZACJA PRAKTYKI

6.2. Grupowa praktyka

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

piel´gniarek i po∏o˝nych

Cz´Êç 6, rozdzia∏ 2, podrozdzia∏ 2.4, str. 10

aktualizacja danych
w rejestrze zoz

wykreÊlenie
z rejestru zoz

6.2.2.4 7/30/08 5:27 PM Page 10 (Black plate)

Udar mózgu (ang. stroke) – zespó∏ kliniczny charak-
teryzujàcy si´ nag∏ym wystàpieniem ogniskowego
lub uogólnionego zaburzenia czynnoÊci mózgu, któ-
rego objawy utrzymujà si´ d∏u˝ej ni˝ 24 godziny
(jeÊli nie spowodujà wczeÊniej Êmierci) i sà wy-
wo∏ane jedynie przyczynami naczyniowymi.

Podzia∏ udarów mózgu

Udar niedokrwienny mózgu, czyli zawa∏ mózgu
(ok. 80% udarów) – spowodowany gwa∏townym
zatrzymaniem dop∏ywu krwi do mózgu. Niedokr-
wienie mo˝e byç wynikiem zw´˝enia lub ca∏kowi-
tego zamkni´cia Êwiat∏a naczyƒ t´tniczych wskutek
zmian mia˝d˝ycowych, zakrzepów, procesów zapal-
nych (ki∏a, kolagenowy) lub zatorów. Nast´pstwem
niedokrwienia jest zawa∏ (rozmi´kanie) mózgu.

Podzia∏ udarów niedokrwiennych w zale˝noÊci
od dynamiki procesu:

●

TIA (ang. transient ischaemic attac) – przemi-
jajàcy udar niedokrwienny, którego objawy sà
s∏abo zaznaczone i mijajà w ciàgu 24 godzin.

●

RIND (ang. reversible ischaemic neurological
deficit) – objawy trwajà ponad 24 godziny i ust´-
pujà po kilku lub kilkunastu dniach (przed up∏y-
wem 21 dni).

CHOROBY PRZEWLEK¸E

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

14.1. Opieka nad osobami

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 1

14.1.4.2. Udar mózgu

udar niedokrwienny

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 11 (Black plate)

●

CIS (ang. complited ischaemic stroke) – doko-
nany udar niedokrwienny (zawa∏ mózgu),
powodujàcy trwa∏e objawy ubytkowe.

●

PND (ang. progressive neurological deficit) –
stopniowo narastajàce objawy zaburzenia funkcji
mózgu.

Udar krwotoczny, czyli krwotok mózgowy (ok. 5%
udarów) – udar spowodowany nag∏ym wylewem
krwi z p´kni´tego naczynia, co prowadzi do niszcze-
nia tkanki nerwowej mózgu.

Krwotok podpaj´czynówkowy (ok. 15% udarów)
– krwotok spowodowany p´kni´ciem t´tniaka i wy-
naczynieniem krwi do przestrzeni pomi´dzy oponà
paj´czà i mi´kkà.

Czynniki ryzyka:

●

nadciÊnienie t´tnicze,

●

zmiany mia˝d˝ycowe naczyƒ krwionoÊnych,

●

malformacje naczyniowe (t´tniaki, naczyniaki),

●

choroby serca (wady serca – wada zastawki
dwudzielnej, zawa∏ mi´Ênia sercowego),

●

cukrzyca, zaburzenia gospodarki lipidowej,

●

zaburzenia krzepni´cia,

●

przewlek∏y alkoholizm, nikotynizm,

●

lekomania, doustne Êrodki antykoncepcyjne,

●

dieta bogata w t∏uszcze zwierz´ce,

●

wiek, p∏eç m´ska,

●

oty∏oÊç, ma∏a aktywnoÊç fizyczna,

●

czynniki rodzinne i genetyczne.

Objawy udaru mózgu:

●

niedow∏ad (pareza – cz´Êciowe zmniejszenie
si∏y mi´Êniowej prowadzàce do ograniczenia

CHOROBY PRZEWLEK¸E

14.1. Opieka nad osobami

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 2

udar krwotoczny

krwotok
podpaj´czynówkowy

objawy udaru mózgu

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 12 (Black plate)

ruchu czynnego w zakresie chorej koƒczyny)
lub

●

pora˝enie (bezw∏ad, parali˝ – ca∏kowity brak
si∏y mi´Êniowej, co uniemo˝liwia wykonanie
ruchu czynnego w zakresie chorej koƒczyny),

●

niedow∏ad po∏owiczy (hemipareza) lub pora˝e-
nie po∏owicze (hemiplegia) – pora˝enie mi´Êni
dolnej cz´Êci twarzy i koƒczyn po tej samej
stronie (przeciwnej w stosunku do lokalizacji
ogniska chorobowego w mózgu),

●

spastycznoÊç – wzmo˝one napi´cie mi´Êniowe
powsta∏e w wyniku uszkodzenia neuronu rucho-
wego oÊrodkowego w korze mózgowej (pira-
midowy, górny) lub drogi korowo-rdzeniowej
(droga piramidowa),

●

deficyt po∏owiczy czucia – zaburzenia czucia
twarzy, koƒczyny górnej i/lub koƒczyny dolnej
po jednej stronie cia∏a,

●

nag∏e zaburzenia widzenia, szczególnie w jed-
nym oku i/lub dwojenie ,

●

nag∏y, silny ból g∏owy bez znanej przyczyny,

●

zaburzenia równowagi (nag∏e upadki), nag∏e
zawroty g∏owy,

●

zaburzenia ÊwiadomoÊci.

Niedow∏ad prawostronny:

●

afazja – zaburzenie mowy w nast´pstwie uszko-
dzenia oÊrodków mowy w korze mózgowej
w pó∏kuli dominujàcej mózgu oraz oÊrodków
podkorowych spe∏niajàcych funkcj´ integrujàcà.
Typy afazji:
– afazja ruchowa – nast´pstwo uszkodzenia

pola ruchowego kory mózgowej w dolnej
cz´Êci p∏ata czo∏owego (oÊrodka mowy
Brocka) – cz´Êciowa lub ca∏kowita utrata

CHOROBY PRZEWLEK¸E

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

14.1. Opieka nad osobami

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 3

niedow∏ad

prawostronny

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 13 (Black plate)

zdolnoÊci mówienia (wyra˝ania myÊli za
pomocà s∏ów pomimo zachowania spraw-
nego aparatu artykulacyjnego mowy; mowa
jest rozumiana przez chorego),

– afazja czuciowa – nast´pstwo uszkodzenia

pola czuciowego kory mózgowej w zakr´-
tach górnym i Êrodkowym p∏ata skroniowego
(oÊrodka mowy Wernickego) – niezdolnoÊç
do rozumienia znaczenia s∏ów mówionych
lub pisanych, gestów i znaków,

– afazja mieszana ruchowo-czuciowa ca∏ko-

wita lub cz´Êciowa,

●

zwrot ga∏ek ocznych w kierunku uszkodzenia.

Niedow∏ad lewostronny:

●

zespó∏ zaniedbywania po∏owiczego (zespó∏
lekcewa˝enia) – ignorowanie bliskiej i dalekiej
przestrzeni po stronie niesprawnej,

●

apraksja – utrata zdolnoÊci do wykonywania
z∏o˝onych czynnoÊci ruchowych, np. trudnoÊci
w ubieraniu si´,

●

zaburzenia orientacji przestrzennej,

●

zaburzenia rytmu mowy (monotonnoÊç).

CHOROBY PRZEWLEK¸E

14.1. Opieka nad osobami

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 4

niedow∏ad
lewostronny

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 14 (Black plate)

CHOROBY PRZEWLEK¸E

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

14.1. Opieka nad osobami

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 5

PROBLEM

PIEL¢GNACYJNY

CELE

DZIA¸ANIA

POST¢POWANIE PIEL¢GNIARKI

trudnoÊci w porusza-
niu si´ i samopiel´g-
nacji (lub ca∏kowity
brak tych mo˝liwoÊci)

1)umo˝liwienie

choremu porusza-
nia si´ i wykony-
wania czynnoÊci
samoobs∏ugi

2)poprawienie ogól-

nej sprawnoÊci
chorego

– ustalenie warunków do uczenia chorego
– dobór odpowiedniej metody uczenia
– przydzia∏ zadaƒ dla pacjenta stosownie

do jego aktualnych mo˝liwoÊci (zapo-
bieganie frustracji i zniech´ceniu)

– udzielenie wsparcia dla podtrzymania

aktywnoÊci

– na proces uruchamiania sk∏ada si´:

●

u∏o˝enie chorego – na wznak, na
boku chorym, na boku zdrowym

●

zmiana pozycji cia∏a w ∏ó˝ku

●

siadanie w ∏ó˝ku

●

pozycja siedzàca z opuszczonymi
nogami

●

pionizacja bierna i czynna (uwaga
na zaburzenia ortostatyczne)

●

wstawanie

●

chodzenie

– na proces samoobs∏ugi sk∏ada si´:

●

przemieszczanie si´ poza ∏ó˝kiem

●

zabiegi higieniczne

●

ubieranie si´

●

zapewnienie zewn´trznych warunków
do funkcjonowania krà˝enia i oddy-
chania

●

przyjmowanie posi∏ków – samodziel-
nie, karmienie ∏y˝kà, karmienie przez
zg∏´bnik, od˝ywianie pozajelitowe,
stymulowanie zgryzu od strony nie-
dow∏adu/pora˝enia

●

udzia∏ w eliminowaniu zaburzeƒ
mi´Êni zwieraczy (p´cherz neurogenny
odhamowany – utrata zdolnoÊci
hamowania oddawania moczu) –
gimnastyka p´cherza i kszta∏cenie
umiej´tnoÊci regularnego opró˝niania
go co 2-3 godziny, cewnik na sta∏e

WYBRANE PROBLEMY PIEL¢GNACYJNE PACJENTÓW PO UDARZE MÓZGU

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 15 (Black plate)

CHOROBY PRZEWLEK¸E

14.1. Opieka nad osobami

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 6

PROBLEM

PIEL¢GNACYJNY

CELE

DZIA¸ANIA

POST¢POWANIE PIEL¢GNIARKI

trudnoÊci w zakresie
porozumiewania si´

1)u∏atwienie choremu

komunikowania
si´ z otoczeniem

(Foley – na 2 tygodnie, silikonowy
– na 6 miesi´cy), Êrodki pomocnicze,
eliminacja zaparç

●

profilaktyka powik∏aƒ wynikajàcych
z ograniczonej aktywnoÊci/unieru-
chomienia

– nauka wykonywania czynnoÊci ˝ycia

codziennego (np. krojenie chleba, otwie-
ranie i zamykanie drzwi, telefonowanie
itp.)

– zastosowanie metody Bobath w piel´g-

nacji i rehabilitacji pacjenta po udarze
mózgu

– zastosowanie udogodnieƒ i sprz´tu

u∏atwiajàcego samoobs∏ug´

– ocena rodzaju wyst´pujàcych zaburzeƒ

mowy (p∏ynnoÊç, spontanicznoÊç, popraw-
noÊç wypowiedzi, formu∏owanie zdaƒ)

– nawiàzanie pozytywnego emocjonal-

nego kontaktu z chorym:

●

zachowaç wyraz spokoju na twarzy

●

mimika twarzy wyra˝ajàca spokój,
zrozumienie i zainteresowanie

●

nie stresowaç chorego niezrozumia-
∏ymi dêwi´kami, wyraênie wymawiaç
poszczególne wyrazy, wy∏apywaç
s∏owa zrozumia∏e i za ich pomocà
uczyç nast´pnych (zdecydowanie,
prostymi i krótkimi zdaniami)

●

w razie potrzeby powtarzaç przeka-
zywane informacje

●

nie okazywaç niepokoju, l´ku lub
beztroski wobec chorego

●

ka˝dà podj´tà przez chorego prób´
wspó∏pracy i odnoszone sukcesy
wzmacniaç wyraênà akceptacjà

– post´powanie przy afazji ruchowej

(trudnoÊci w mówieniu):

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 16 (Black plate)

CHOROBY PRZEWLEK¸E

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

14.1. Opieka nad osobami

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 7

PROBLEM

PIEL¢GNACYJNY

CELE

DZIA¸ANIA

POST¢POWANIE PIEL¢GNIARKI

deficyt wiedzy
i umiej´tnoÊci
z zakresu choroby

1)eliminacja ryzyka

wystàpienia kolej-
nego udaru

●

zach´caç chorego do mówienia, ale nie
zmuszaç – chorzy z afazjà ruchowà
majà zachowany samokrytycyzm;
wiedzà, ˝e mówià êle i dlatego starajà
si´ unikaç mówienia

●

dostrzegaç i chwaliç nawet mini-
malne post´py pacjenta

●

powstrzymywaç si´ od krytyki
pacjenta

– post´powanie przy afazji czuciowej

(trudnoÊci rozumienia mowy):

●

komunikowaç si´ z pacjentem
w sposób pozawerbalny (mimika,
gesty, zachowanie)

●

chwaliç prawid∏owe reakcje gestem,
uÊmiechem, s∏owem

●

powstrzymywaç si´ od krytyki
pacjenta, tak˝e przekazywanej w for-
mie komunikatów pozawerbalnych

●

zach´caç do rozmowy, np. poprzez
umiej´tnoÊç aktywnego s∏uchania

●

wyra˝aç pe∏nà akceptacj´

– obni˝enie wzmo˝onego napi´cia emo-

cjonalnego pacjenta wywo∏anego bra-
kiem mo˝liwoÊci porozumiewania si´

– wybór metody nawiàzywania kontaktu

z chorym – kartka i d∏ugopis, obrazki,
kartki ze s∏owami

– przygotowanie pacjenta do terapii

prowadzonej przez logoped´

– stworzenie „klimatu terapeutycznego”
– kszta∏towanie prawid∏owej postawy

rodziny w stosunku do chorego z afazjà

– okreÊlenie indywidualnych czynników

ryzyka wyst´pujàcych u chorego

– ocena wiedzy pacjenta na temat wp∏ywu

tych czynników na wystàpienie udaru

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 17 (Black plate)

CHOROBY PRZEWLEK¸E

14.1. Opieka nad osobami

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 8

PROBLEM

PIEL¢GNACYJNY

CELE

DZIA¸ANIA

POST¢POWANIE PIEL¢GNIARKI

– ocena potencja∏u intelektualnego,

motywacyjnego oraz stanu wy˝szych
czynnoÊci nerwowych przed przystàpie-
niem do edukacji

– opracowanie planu edukacji chorego

z za∏o˝onymi celami:

●

ogólne i indywidualne czynniki ryzyka
udaru mózgu

●

zasady od˝ywiania pacjentów po
udarze

●

zapobieganie oty∏oÊci i/lub zmniej-
szenie masy cia∏a

●

zachowanie aktywnoÊci ruchowej

●

szkodliwoÊç stosowania u˝ywek
(nikotynizm, alkohol)

●

umiej´tnoÊç radzenia sobie ze stresem

●

koniecznoÊç sta∏ego systematycznego
przyjmowania leków po ustaleniu
przyczyny udaru:
- zmniejszajàcych krzepliwoÊç krwi

– antykoagulantów, np. Sintrom,
Syncumar, Acenocumurol

- zapobiegajàcych zlepianiu p∏ytek

krwi – antyagregacyjnych, np. kwas
acetylosalicylowy pod postacià
polopiryny, aspiryny, Acardu,
Acesanu

- obni˝ajàcych ciÊnienie krwi
- poprawiajàcych krà˝enie mózgowe

●

koniecznoÊç systematycznej kontroli
ciÊnienia t´tniczego krwi, poziomu
cukru i cholesterolu z frakcjami we
krwi

●

umiej´tnoÊç wykonania pomiarów
ciÊnienia t´tniczego krwi, t´tna

– realizacja planu edukacji

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 18 (Black plate)

CHOROBY PRZEWLEK¸E

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

14.1. Opieka nad osobami

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 9

PROBLEM

PIEL¢GNACYJNY

CELE

DZIA¸ANIA

POST¢POWANIE PIEL¢GNIARKI

stan zagro˝enia ˝ycia
i ryzyko wystàpienia
powik∏aƒ

1)eliminacja ryzyka

wystàpienia stanu
zagro˝enia ˝ycia
i powik∏aƒ choro-
bowych

– systematyczna kontrola podstawowych

parametrów ˝yciowych, takich jak:

●

ciÊnienie t´tnicze krwi – zwykle
wyst´puje znaczny wzrost ciÊnienia
(reakcja obronna organizmu, której
celem jest utrzymanie krà˝enia
w obszarze po∏o˝onego wokó∏ ogniska
martwicy)

⇒ obni˝anie ciÊnienia

musi nast´powaç bardzo ostro˝nie!

●

temperatura cia∏a – goràczka na
poczàtku udaru jest z∏à cechà prog-
nostycznà, gdy˝ Êwiadczy o zabu-
rzeniach termoregulacji (pojawienie
si´ goràczki w póêniejszym okresie
choroby Êwiadczy o infekcji)

⇒ leki

przeciwgoràczkowe/antybiotyki

●

gospodarka wodno-elektrolitowa –
prowadzi si´ bilans p∏ynów i kontrol´
poziomu elektrolitów w surowicy
krwi (mo˝e dojÊç do odwodnienia)

●

poziom glukozy w surowicy krwi –
nie powinien przekraczaç 180mg/dl;
glukoza

⇓ – wyczerpanie zapasów

energetycznych
glukoza

⇑ – uruchomienie beztleno-

wego mechanizmu oddychania,
wzrost zawartoÊci kwasu mlekowego
oraz cytotoksyczny obrz´k mózgu

– u∏o˝enie pacjenta w pozycji z g∏owà

uniesionà pod kàtem 20 – 30° w sto-
sunku do tu∏owia (w celu u∏atwienia
odp∏ywu krwi ˝ylnej z czaszki)

– profilaktyka powik∏aƒ ze strony uk∏adu

oddechowego:

●

zmiana pozycji cia∏a pacjenta

●

g∏owa u∏o˝ona pod kàtem 30° z twa-
rzà zwróconà na bok, co zapobiega
zapadaniu si´ j´zyka

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 19 (Black plate)

CHOROBY PRZEWLEK¸E

14.1. Opieka nad osobami

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 10

PROBLEM

PIEL¢GNACYJNY

CELE

DZIA¸ANIA

POST¢POWANIE PIEL¢GNIARKI

wyst´powanie napi´ç
emocjonalnych
wynikajàcych z nie-
pe∏nosprawnoÊci

1)eliminacja l´ku

i stanu napi´cia
emocjonalnego

2)wzbudzenie moty-

wacji chorego do
dzia∏ania

3)aktywizacja rodziny

chorego

●

nacieranie i masa˝ klatki piersiowej

●

oklepywanie klatki piersiowej

●

çwiczenia oddechowe z odkas∏ywa-
niem

●

zapewnienie w∏aÊciwego mikrokli-
matu na sali

●

prawid∏owe od˝ywianie i nawadnianie
– unikanie potraw wzdymajàcych
i zapierajàcych powodujàcych wyso-
kie ustawienie przepony, co utrudnia
oddychanie

– profilaktyka zakrzepicy:

●

gimnastyka koƒczyn dolnych (poprawa
krà˝enia)

●

stosowanie elastycznych poƒczoch
przeciw˝ylakowych

●

cz´sta zmiana pozycji

●

wczesne uruchamianie

●

masa˝e koƒczyn dolnych w kierunku
serca

●

wy˝sze u∏o˝enie koƒczyn dolnych
bez podk∏adania wa∏ków pod kolana
(utrudnienie odp∏ywu krwi ˝ylnej)

– w przypadku wystàpienia zakrzepicy

– wy˝sze u∏o˝enie chorej koƒczyny,
ch∏odne ok∏ady z altacetu, obserwacja
koƒczyny w kierunku stanu zapalnego

– ocena stanu emocjonalnego pacjenta
– udzielanie informacji na temat przy-

czyny wyst´pujàcych zaburzeƒ i trud-
noÊci oraz mo˝liwoÊci ich ust´powania

– stosowanie ekspresyjnych dzia∏aƒ

w stosunku do chorego – okazywanie
˝yczliwoÊci, zrozumienia, empatii, ch´ci
pomocy oraz dzia∏ania hepatyczne
(g∏askanie, dotykanie)

– nawiàzywanie kontaktu terapeutycz-

nego z pacjentem

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 20 (Black plate)

CHOROBY PRZEWLEK¸E

Praktyczny poradnik dla piel´gniarek

14.1. Opieka nad osobami

chorymi przewlekle

Cz´Êç 14, rozdzia∏ 1, podrozdzia∏ 4.2, str. 11

PROBLEM

PIEL¢GNACYJNY

CELE

DZIA¸ANIA

POST¢POWANIE PIEL¢GNIARKI

– stwarzanie sytuacji do odreagowania

emocji

– rozpoznanie i unikanie sytuacji powo-

dujàcych stany depresyjne u pacjenta

– eliminacja przedmiotów wywo∏ujàcych

zmiany nastroju

– zapewnienie w∏aÊciwego odpoczynku

i snu

– organizacja czasu wolnego pacjentowi
– aktywizowanie pacjenta do wszelkich

czynnoÊci ˝ycia codziennego

– mobilizowanie rodziny do w∏àczenia

si´ w proces piel´gnacji i usprawniania
chorego

– eliminacja niew∏aÊciwej postawy

cz∏onków rodziny – nadopiekuƒczoÊç,
nadmierna pob∏a˝liwoÊç, litoÊç, wyr´-
czanie pacjenta

– akceptacja niepe∏nosprawnoÊci przez

chorego i jego rodzin´

14.1.4.1 4/21/09 3:40 PM Page 21 (Black plate)