Uniwersytet w Białymstoku

Wydział Matematyki i Informatyki

Instytut Informatyki

Materiały bazowe do zajęć z przedmiotu:

Systemy operacyjne

Laboratorium nr 01

Temat:

Systemy Operacyjne,

System unix/linux - wiadomości wstępne

mgr Adam Bonda

Białystok 2008

Cel laboratorium: Zapoznanie si

ę

z podstawowymi definicjami, przyswojenie ogólnej

wiedzy na temat rozwoju systemów operacyjnych, wst

ę

pne zapoznanie si

ę

z

struktur

ą

systemu i podstawowe komendy Linux'a.

(1) Wiadomo

ś

ci ogólne:

System komputerowy – zestaw sprz

ę

tu (hardware) i „o

ż

ywiaj

ą

cego” go oprogramowania

(software). Oba te elementy tworz

ą

zasoby systemu.

Zasoby systemu komputerowego to:

✔

procesor (ang. CPU – Central Processing Unit) – element wykonuj

ą

cy program

✔

pami

ęć

operacyjna – umieszczane s

ą

w niej wykonywane programy

✔

program

→

✔

dane

✔

urz

ą

dzenia zewn

ę

trzne: drukarki, terminale, pami

ę

ci dyskowe, ta

ś

mowe itp.

Program – zbiór instrukcji zrozumiałych dla komputera przechowywanych na
odpowiednim no

ś

niku danych i przenoszonych do pami

ę

ci operacyjnej na czas

wykonywania programu.
Wykonywanie programu polega na post

ę

powaniu zgodnie z zapisan

ą

instrukcj

ą

(algorytmem).

Elementem umo

ż

liwiaj

ą

cym prac

ę

całego systemu komputerowego jest pewien minimalny

zestaw oprogramowania okre

ś

lany powszechnie mianem systemu operacyjnego (ang.

operating system – OS).

Do najbardziej znanych rodzin i typów systemów operacyjnych nale

żą

:

✔

Amiga: AmigaOS, AROS Research Operating System (AROS), MorphOS

✔

Apple: Apple DOS, ProDOS, GS/OS, Mac OS, Mac OS X, Mac OS X Server, A/UX,
Lisa OS

✔

Atari: Atari TOS, MultiTOS, FreeMiNT

✔

Be: BeOS, BeIA, NewOS/Haiku, yellowTAB Zeta

✔

DEC/Compaq: AIS, OS-8, RSTS/E, RSX, RT-11, TOPS: TOPS-10, TOPS-20, VMS
(pó

ź

niej przemianowany na OpenVMS)

✔

IBM: OS/2, AIX, OS/400, OS/390, VM/CMS, DOS/VSE, DOS/360, OS/360, MFT,
MVT, PC-DOS, SVS, MVS, TPF, ALCS, z/OS

✔

ICL: EXEC, JEAN, MINIMOP, GEORGE

✔

Microsoft: MS-DOS (PC-DOS, DR-DOS, FreeDOS, DOS, QDOS), Microsoft
Windows: 1.0, 2.0, 3.x, 95/98/98 SE/Me, CE, NT/2000/XP/2003/2008/FLP/Vista

✔

Novell: NetWare, Novell DOS

✔

NeXT: NeXTStep

✔

Unisys: MCP(Master Control Program), OS 2200.

✔

UNIX i jego pochodne: AIX, BSD, FreeBSD, NetBSD, OpenBSD, DragonFly BSD,
DesktopBSD, PC-BSD, Digital UNIX, HP-UX, IRIX, Mac OS X, Minix, OSF/1, SCO
UNIX, Sun Solaris (dawniej SunOS), System V, QNX, Ultrix, Venix, Xenix,
GNU/Linux (system GNU z j

ą

drem Linux), GNU/Hurd (system GNU z j

ą

drem

Hurd),, Linux

✔

systemy czasu rzeczywistego (ang. realtime systems): LynxOS, OS9, Phoenix-
RTOS, QNX, Nut/OS, RT-Linux, SenseOS, VxWorks, Suse Linux Enterprise Real
Time, MicroC/OS-II

Zadaniem ka

ż

dego systemu operacyjnego jest:

✔

efektywne wykorzystywanie sprz

ę

tu (procesora, pami

ę

ci itp.)

✔

koordynowanie pracy sprz

ę

tu, programów i u

ż

ytkowników

✔

ułatwienie u

ż

ytkownikom korzystania z komputera

Poprzez realizacj

ę

tych zada

ń

OS kontroluje niemal wszystkie czynno

ś

ci komputera i

urz

ą

dze

ń

do

ń

podł

ą

czonych. Decyduje w jaki sposób s

ą

wykorzystywane zasoby

komputerowe, a wi

ę

c i co wy

ś

wietlane jest na ekranie monitora.

Ze wzgl

ę

du na wysoki stopie

ń

komplikacji budowy sprz

ę

tu komputerowego, zazwyczaj nie

zezwala si

ę

programom na bezpo

ś

redni dost

ę

p do zasobów sprz

ę

towych, a jedynie

poprzez OS. Rozwi

ą

zuje to wiele problemów np. umo

ż

liwia OS zachowanie kontroli nad

prac

ą

komputera, zwalnia z gruntownej znajomo

ś

ci zasad pracy komputera i urz

ą

dze

ń

peryferyjnych programistów i u

ż

ytkowników.

Budowa OS determinowana jest ich typem i przeznaczeniem. System operacyjny mo

ż

e

stanowi

ć

jeden program, lub kilka, czy kilkana

ś

cie, z których pewien wyró

ż

niony, b

ą

d

ź

ich

grupa nosi nazw

ę

j

ą

dra systemu (ang. kernel). Kernel uruchamiany jest jako proces

pierwotny i sprawuj

ą

c kontrol

ę

nad całym systemem komputerowym. OS dostarczane s

ą

z

pewnym zestawem programów usługowych, które wspomagaj

ą

działanie j

ą

dra. Składaj

ą

si

ę

na nie zarówno proste, odpowiedzialne za wykonywanie pojedynczych polece

ń

u

ż

ytkownika, jak i bardziej rozbudowane programy o szerszym zastosowaniu (okre

ś

lane

s

ą

one terminem aplikacji u

ż

ytkowych lub oprogramowania aplikacyjnego)

Do ko

ń

ca lat 60-ych wi

ę

kszo

ść

z powstałych przed Unix'em systemów operacyjnym

dedykowana była okre

ś

lonemu typowi komputerów – wi

ą

zało si

ę

to z wysokimi nakładami

kosztów i szybkim starzeniem si

ę

OS, wraz z unowocze

ś

nianiem konstrukcji sprz

ę

towych.

Doprowadziło to do unifikacji (zmniejszenia ró

ż

norodno

ś

ci) konstrukcji sprz

ę

tu

komputerowego i przystosowania systemów operacyjnych do pracy na całej rodzinie, a nie
(jak do tej pory) na jednym typie komputerów.
Wprowadzono wi

ę

c ujednolicenie koncepcyjne w zakresie danej rodziny komputerów, na

których mo

ż

na było uruchamia

ć

OS jak i aplikacje u

ż

ytkowe. Dana rodzina komputerów

charakteryzuje si

ę

podobn

ą

architektur

ą

(konstrukcj

ą

) oraz tym samym lub zbli

ż

onym

typem zastosowanego procesora. Mówimy wi

ę

c o platformie komputerów osobistych klasy

PC, które bazuj

ą

na procesorach typu x86 firmy Intel, zapocz

ą

tkowanych przez 16-bitowy

procesor 8086, które z kolei wywodził si

ę

z 8-bitowego układu 8085. Nazwa architektury

wywodzi si

ę

od nazw pierwszych modeli z tej rodziny, których numery ko

ń

czyły si

ę

liczb

ą

86.

W zakresie unifikacji konstrukcji sprz

ę

tu najbardziej znacz

ą

c

ą

rol

ę

odegrały firmy DEC i

IBM, natomiast w zakresie OS Laboratoria Bella w których opracowana system Unix i
udost

ę

pniono go nieodpłatnie ameryka

ń

skim uniwersytetom. Zapocz

ą

tkowało to szybki

rozwój Unixa i przystosowanie go do pracy z ró

ż

nymi komputerami. Dalsze modyfikacje i

migracja systemu mo

ż

liwa była dzi

ę

ki zastosowaniu j

ę

zyka C w znacznej cz

ęś

ci kodu

(fragmenty assemblera – wewn

ę

trzny j

ę

zyk komputera – realizowały tylko te, najbardziej

zale

ż

ne od sprz

ę

tu cz

ęś

ci kodu).

(2) Struktura systemu plików, powłoka systemowa i podstawowe

komendy

Po zalogowaniu si

ę

do systemu, automatycznie uruchamiana jest powłoka systemu (ang.

shell). Najpopularniejsz

ą

obecnie stosowan

ą

powłok

ą

jest bash (Bourne-Again Shell) jej

starczym odpowiednikiem jest sh (Bourne Shell).
To, jaka powłoka jest automatycznie uruchamiana podczas logowania okre

ś

lone jest w

nast

ę

puj

ą

cej lokalizacji:

/etc/passwd

Aby, móc jednak wy

ś

wietli

ć

zawarto

ś

ci plików potrzebna jest znajomo

ść

:

✔

zestawu komend umo

ż

liwiaj

ą

cych sprawne poruszanie si

ę

po systemie plików,

✔

narz

ę

dzi do podgl

ą

du,

✔

wiedzy o strukturze drzewa katalogów systemów Unix'owych, w tym Linux'a
(aktualnie u

ż

ywanej dystrybucji).

Pomoc systemowa

Systemy Unix oferuj

ą

pomoc systemow

ą

(

man, apropos, whatis

) w postaci tekstowych

dokumentów opisuj

ą

cych działanie, składni

ę

wywołania programów i narz

ę

dzi

zainstalowanych w systemie. Dokumentacja dost

ę

pna jest po wpisaniu polecenia man

(ang. manual) i podaniu jako pierwszego argumentu nazwy programu, usługi, lub pliku
(systemowego), dla którego pomoc chcemy uzyska

ć

, np.:

man passwd

Dokumentacja podzielona jest na sekcje, których ilo

ść

zale

ż

y upodoba

ń

twórcy.

Główne cz

ęś

ci opisu to:

NAME: zawiera zwi

ę

zły opis działania polecenia

SYNOPIS: składnia poleceniach
AVAILABILITY: platforma sprz

ę

towa, na której dost

ę

pne jest polecenie

DESCRIPTION: pełny opis wywoływanego polecenia
EXAMPLES: przykłady u

ż

ycia polecenia

FILES: pliki np.: konfiguracyjne
SEE ALSO: powi

ą

zania, polecenia pokrewne

wi

ę

cej na temat samej pomocy mo

ż

na dowiedzie

ć

si

ę

wpisuj

ą

c:

man man

Nawigacja stron pomocy kontrolowana jest poleceniem

more

przy pomocy nast

ę

puj

ą

cych

skrótów: spacja (kolejna strona), Ctrl+B (poprzednia strona), q – zamkni

ę

cie i opuszczenie

przegl

ą

darki, / - wyszukiwanie tekstu w przód lub ? w tył, n,N – przej

ś

cie do nast

ę

pnego

(n) lub poprzedniego (N) wyst

ą

pienia poszukiwanego wyra

ż

enia

Zadanie 1:
Zapoznaj si

ę

z zawartymi powy

ż

ej poleceniami. Sprawd

ź

jak nazywa si

ę

przedostatnia

sekcja dokumentacji man, podaj nazw

ę

pierwszego powi

ą

zania wyst

ę

puj

ą

cego w tej

sekcji. Jaka komenda wy

ś

wietla ostatni rozdział tego powi

ą

zania?

Struktura drzewa katalogów

Rodzin

ę

systemów Unix'owych cechuje hierarchiczna (drzewiasta) struktura plików i

katalogów przypominaj

ą

ca odwrócone drzewo. Skoro wyst

ę

puje tu jakie

ś

„drzewo” to musi

by

ć

i korze

ń

(ang. root). W rzeczy samej Unix'y posiadaj

ą

korze

ń

, jest nim katalog główny

(ang. Root directory) oznaczany symbolem „/” (ang. slash). U

ż

yte sformułowania

„hierarchiczna” nie jest do ko

ń

ca

ś

cisłe, poniewa

ż

wyst

ę

powa

ć

mog

ą

tutaj dowi

ą

zania

danego pliku do ró

ż

nych katalogów, jak i plików do plików.

Na ogół system plików (ang. file system – fs) głównego katalogu wi

ę

kszo

ś

ci dystrybucji

Linux'owych posiada nast

ę

puj

ą

c

ą

struktur

ę

:

/
|—/bin
|—/boot
|—/dev
|—/etc
|—/home
|—/lib
|—/mnt
|—/opt
|—/proc
|—/lost+found
|—/root
|—/sbin
|—/tmp
|—/usr
|—/bin
|—/lib
|—/sbin
|—/tmp
/var

—

katalog główny (root dir)

—

katalog bazowego zestawu polece

ń

—

katalog plików rozruchu systemu

—

katalog plików specjalnych, reprezentuj

ą

cych urz

ą

dzenia

—

katalog plików konfiguracyjnych systemu

—

katalog kont u

ż

ytkowników (poza root'em)

—

katalog bibliotek systemowych i plików nagłówkowych

—

punkt mount'owania systemu plików i urz

ą

dze

ń

—

katalog instalacji oprogramowania zewn

ę

trznego

—

katalog specjalny, informacje systemowe (wirtualny fs)

—

pliki odzyskane podczas sprawdzania spójno

ś

ci fs

—

katalog domowy administratora

—

katalog programów systemowych

—

katalog plików tymczasowych

—

katalog podkatalogów systemowych

—

podkatalog uzupełniaj

ą

cego zestawu polece

ń

—

podkatalog bibliotek narz

ę

dziowych

—

podkatalog uzupełniaj

ą

cych programów systemowych

—

podkatalog plików tymczasowych

—

katalog zmieniaj

ą

cych si

ę

plików systemowych (logi, kolejki)

Unix posiada 3 rodzaje plików:

(a) zwykłe pliki dyskowe (ang. files) s

ą

to pliki binarnej lub tekstowej.

(b) katalogi (ang. directory) zawieraj

ą

(lub nie) pliki dowolnego z wymienionych typów.

(c) pliki specjalne (ang. special files) – mog

ą

dotyczy

ć

:

●

urz

ą

dze

ń

zewn

ę

trznych zainstalowanych w komputerze (dyski,

karty muzyczne itp.)

●

ł

ą

czy nazwanych (pliki FIFO) słu

żą

cych do porozumiewania si

ę

procesów

niespokrewnionych. Ł

ą

cze musi zosta

ć

jawnie utworzone, jako plik specjalny

poprzez funkcj

ę

mknod()

. Dalsze mechanizmy porozumiewania si

ę

s

ą

analogiczne jak w przypadku plików. Usuni

ę

cie ł

ą

cza nast

ę

puje poprzez funkcj

ę

unlink()

Nazwy rozpoczynaj

ą

ce si

ę

uko

ś

nikiem „

/

” okre

ś

laj

ą

pełn

ą

ś

cie

ż

k

ę

(ang. absolute

pathname) do pliku:

/etc/passwd

okre

ś

la,

ż

e plik

passwd

znajduje si

ę

w katalog

etc

, do którego dost

ę

p jest bezpo

ś

rednio z

głównego katalogu. Je

ś

li w linii nie było by pierwszego uko

ś

nika:

etc/passwd

to o pliku passwd wiedzieliby

ś

my tylko tyle,

ż

e znajduje si

ę

w katalogu (ang. relative

pathname) etc. Gdyby był to jaki

ś

mniej charakterystyczny katalog i plik to jedyn

ą

nadziej

ą

na znalezienie znajduj

ą

cego si

ę

nim pliku byłoby skorzystanie z programu

umo

ż

liwiaj

ą

cego wyszukiwanie.

Prócz charakterystycznego symbolu / oznaczaj

ą

cego katalog główny, u

ż

ywa si

ę

tak

ż

e

innych symboli dla okre

ś

lenia wybranych katalogów:

. - oznacza katalog bie

żą

cy,

.. - oznacz katalog bezpo

ś

rednio nadrz

ę

dny;

~ - oznacz katalog domowy u

ż

ytkownika.

Nazwa pliku zwykłego i katalogu mo

ż

e składa

ć

si

ę

z dowolnego ci

ą

gu znaków ASCII.

Wielkie i małe litery s

ą

rozró

ż

nialne. Ze wzgl

ę

du na specjalne znaczenie niektórych

znaków dla shella, zaleca si

ę

u

ż

ywanie w nazwach tylko znaków przenaszalnych: liter,

cyfr, podkre

ś

lenia i kropki. Znaki o specjalnym znaczeniu dla powłoki (zwane

metaznakami) to:

* ? ; | & \ < > [ ] ` ' ”

u

ż

ycie ich w nazwach plików wi

ąż

e si

ę

z tym,

ż

e w poleceniach odwołuj

ą

cych si

ę

do takich

nazwa musz

ą

by

ć

„cytowane” z u

ż

yciem:

znaku backslash

\

, apostrofów

'

lub cudzysłowów

”

.

Je

ś

li nazwa pliku zaczyna si

ę

od znaku kropki, to dla pewnej grupy polece

ń

plik jest

traktowany jako ukryty.

Poruszanie si

ę

po systemie plików

pwd

(ang. print working directory)

cd arg

(ang. change directory)

mkdir arg

(ang. make directory)

rmdir arg

(ang. remove directory)

mv arg1 arg2

(ang. move)

ls

(ang. list)

– wy

ś

wietla nazw

ę

aktualnego katalogu roboczego

– zmienia katalog na podany w argumencie (o ile
istnieje)
– tworzy katalog podany w argumencie (o ile nie
istnieje)
– usuwa katalog podany w argumencie (o ile istnieje)
– przenosi, b

ą

d

ź

zmienia nazw

ę

, jako pierwszy

argument podaje si

ę

przenoszony pliku/katalog, jako

drugi miejsce lub docelow

ą

nazw

ę

– listuje standardow

ą

zawarto

ść

bie

żą

cego katalogu

Przykłady:

login@nazwa:~$ pwd
/home/login
login@nazwa:~$ cd ..
login@nazwa:/home$ pwd
/home
login@nazwa:/home$ mkdir ./login/test01
login@nazwa:/home$ cd ~/test01
login@nazwa:~/test01$ pwd
/home/login/test01
login@nazwa:~/test01$ cd /
login@nazwa:/$ pwd
/
login@nazwa:/$ mv ~/test01 ~/test02

login@nazwa:/$ mkdir ~/test02/x1
login@nazwa:/$ mv ~/test02/x1 ~/x1

login@nazwa:/$ cd /home/login/test02
login@nazwa:~test02$ pwd
/home/login/test02
login@nazwa:~test02$ rmdir ../test02 ~/x1
login@nazwa:~$ cd ..
login@nazwa:~$ cd test02
-bash: cd: test02: No such file or directory

wy

ś

wietla aktualny kat. roboczy

wychodzi do katalogu
nadrz

ę

dnego

tworzy katalog test01 w kat.
domowym przy u

ż

yciu

ś

cie

ż

ki

bezwzgl

ę

dnej

wychodzi o głównego kat.

zmienia nazw

ę

kat. test01

znajduj

ą

cego si

ę

w kat.

domowym na test02
tworzy podkatalog x1, a
nast

ę

pnie przenosi go katalogu

domowego

usuwa zarówno katalog test02,
jak i x1

Zadanie 2:
Przy u

ż

yciu pojedynczej komendy wyjd

ź

do głównego katalogu. Wejd

ź

do katalogu

domowego u

ż

ywaj

ą

c

ś

cie

ż

ki bezwzgl

ę

dnej. Stwórz katalog o nazwie wg wzoru

dzien'miesi

ą

c`pierwszaliteranazwiska|pierwszeliteraimienia

np.:

1'10`B|A

wejd

ź

do stworzonego tego katalogu i wy

ś

wietl nazw

ę

aktualnego katalogu roboczego, a

nast

ę

pnie wyjd

ź

do katalogu nadrz

ę

dnego i wy

ś

wietl list

ę

wszystkich! plików i katalogów.

U

ż

ywaj

ą

c

ś

cie

ż

ki bezwzgl

ę

dnej, jednym poleceniem stwórz w wewn

ą

trz ostatnio

powstałego katalogu podkatalog o nazwie

test

, a nast

ę

pnie usu

ń

go w ten sam sposób.

Działania na plikach (katalogach)

* zast

ę

puje ci

ą

g dowolnych znaków

? zast

ę

puje dokładnie jeden znak

[lista] – zast

ę

puje dokładnie jeden znak z podanej listy znaków w nawiasie kwadratowym

[abc] – na okre

ś

lonej pozycji nazwy pliku mo

ż

e wyst

ą

pi

ć

tylko jedna z liter a, b lub c

[a-z] – na okre

ś

lonej pozycji nazwy pliku mog

ą

wyst

ą

pi

ć

liter od a do z

[19] – na okre

ś

lonej pozycji nazwy pliku mo

ż

e wyst

ą

pi

ć

tylko cyfra 1 lub 9

touch arg1

tworzy plik o podanej nazwie, lub zmienia dat

ę

stworzenia pliku

login@nazwa:~$ touch plik1
login@nazwa:~$ ls
plik1

head arg1

wy

ś

wietla 10 pierwszych linii pliku podanego jako argument

-c, --bytes=[-]ILE

wypisanie pierwszych ILE bajtów z ka

ż

dego pliku

-n, --lines=[-]ILE

wypisanie pierwszych ILE linii zamiast 10

z `-' - wypisanie wszystkich oprócz ostatnich ILE bajtów/linii ka

ż

dego pliku

tail arg1

wy

ś

wietla 10 ostatnich linii pliku podanego jako argument

-c, --bytes=N

wypisanie ostatnich N bajtów

-f, --follow[={name|descriptor}]

wypisywanie nowych danych kiedy plik ro

ś

nie;

-f, --follow i --follow=descriptor s

ą

równowa

ż

ne

-n, --lines=N

wypisanie ostatnich N linii zamiast ostatnich 10

cat arg1 arg2 ...

wy

ś

wietla zawarto

ść

pliku(ów) podanego(ych) jako argument(y)

-b

,

numeracja niepustych linii

more arg1 arg2...

wy

ś

wietla zawarto

ść

pliku(ów) podanego(ych) jako argument(y)

stronami

Po wy

ś

wietleniu ekranu z zawarto

ś

ci

ą

pliku, program oczekuje instrukcji od u

ż

ytkownika:

h

wy

ś

wietla help

<spacja> to samo co

f

przewija ekran do dołu

<enter>

przewija lini

ę

w dół

3b

przewija 3 ekrany do tyłu

q

ko

ń

czy prac

ę

przegl

ą

darki more

less arg1 arg2...

podobny do

more

, pozwalaj

ą

cym na poruszanie si

ę

w tył w pliku

tak samo jak w przód

Zmiana standardowych wyj

ść

i wej

ść

(przekierowania)

W czasie wykonywania danego polecenia strumienie danych wyj

ś

ciowych, wej

ś

ciowych i

diagnostycznych mog

ą

zosta

ć

skojarzone z innymi wej

ś

ciami, wyj

ś

ciami ni

ż

domy

ś

lne, dla

okre

ś

lonego polecenia.

Strumie

ń

danych wyj

ś

ciowych przekierowany jest do argumentu (mo

ż

e to by

ć

plik lub

urz

ą

dzenie), natomiast potencjalne bł

ę

dy (strumie

ń

diagnostyczny) w dalszym ci

ą

gu

kierowane b

ę

d

ą

na ekran.

login@nazwa:~$ cat plik1 > plik2

Zawarto

ść

pliku

plik1

przekierowana została to stworzonego automatycznie pliku

plik2

Je

ż

eli

plik2

ju

ż

istniał i posiadał jakie

ś

informacje to zostały one nadpisane!

login@nazwa:~$ cat plik1 plik2 plik3 > plik4

Strumie

ń

danych wyj

ś

ciowych przekierowany jest do argumentu i dopisywany jest na jego

ko

ń

cu (w przypadku pliku). Strumie

ń

diagnostyczny w

ę

druje na ekran terminala.

login@nazwa:~$ cat plik1 >> plik2

Strumie

ń

danych wej

ś

ciowy przekierowany jest z argumentu (pliku) do polecenia, a bł

ę

dy

kierowane s

ą

na ekran.

login@nazwa:~$ mail -s „temat” [e-mail] < zawartosc

Na okre

ś

lony adres pocztowy z podanym tematem, zostanie wysłana wiadomo

ść

znajduj

ą

ca si

ę

pliku

zawartosc

.

Strumie

ń

zarówno danych wyj

ś

ciowych i diagnostyczny przekierowane s

ą

do argumentu

login@nazwa:~$ cat plik1 >& plik2

Symbol potoku „

|

” stosuje si

ę

do przetwarzania strumieni danych. Mo

ż

liwe jest tworzenie

ła

ń

cuchów polece

ń

, które wzajemnie przerabiaj

ą

dane.

login@nazwa:~$ ls -l /etc/* | more

Bez u

ż

ycia przekierowania wyników komendy

ls

do

more

, mo

ż

na by było zobaczy

ć

tylko

ostatni ekran wyniku listowania zawarto

ś

ci katalogu

/etc/

. Jeszcze lepszym

rozwi

ą

zaniem jest zast

ą

pienie komendy

more

przez

less

, dlaczego?

Zadanie 3: W stworzonym poprzednio katalogu utworzy

ć

plik o nazwie test03. Umie

ś

ci

ć

w

tym pliku list

ę

wszystkich plików ko

ń

cz

ą

cych si

ę

na litery „g” i „h” z katalogu /etc, a

nast

ę

pnie dopisa

ć

do tego pliku list

ę

wszystkich urz

ą

dze

ń

z katalogu /dev w nazwach

których dwie pierwsze litery to „hd”.
Usun

ąć

wszystkie pliki i katalogi tworzone podczas tego laboratorium.

Wreszcie mo

ż

na si

ę

przekona

ć

jakiej domy

ś

lnej powłoki u

ż

ywamy:

login@nazwa:~$ cat /etc/passwd | less
...
jas:x:1000:1000:jas,,,:/root:/bin/

bash

...

Plik ten ma nast

ę

puj

ą

c

ą

konstrukcj

ę

:

login_name:hasło:uid:gid:imie_nazwisko:katalog_domowy:powłoka

login_name

nazwa u

ż

ytkownika w systemie

hasło

zakodowane hasło przypisane do login_name, je

ś

li w tym miejscu stoi

„

x

” oznacza to,

ż

e hasło znajduje si

ę

w zaszyfrowanej postaci w pliku

/etc/shadow

, do którego dost

ę

p maj

ą

tylko administratorzy.

uid

liczbowy identyfikator u

ż

ytkownika

gid

identyfikator grupy do której u

ż

ytkownik nale

ż

y

imię_nazwisko

dane teleadresowe, u

ż

ywane głównie przez programy pocztowe

katalog_domowy

macierzysty katalog u

ż

ytkownika, tworzony podczas zakładania konta

powłoka

domy

ś

lnie uruchamiana powłoka podczas logowania do systemu (nie

ka

ż

dy u

ż

ytkownik musi mie

ć

shellowy dost

ę

p do systemu, czasem jest

to tylko poczta, lub ftp i w tym miejscu jest to okre

ś

lone)