program laboratorium z meteorologii ogólnej i synoptycznej

37.

Dunlop S., Pogoda. Przewodnik ilustrowany. Wyd. Świat Książki, Warszawa, 2003, str. 8-127, 142-155.

Kossowska-Cezak U. i in., Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania. PWN Warszawa,
2000, str. 122-148, 158-167.

Kożuchowski K. (red.), Meteorologia i klimatologia. PWN Warszawa, 2005, str. 89-107.

Matuszko D., Chmury. Klasyfikacja, rozpoznawanie, pogoda. Wyd. UJ Kraków, 2003, str. 9-33.

Matuszko D., Chmury i pogoda. Wyd. UJ Kraków, 2006, str. 9-29, 43-45.

Międzynarodowy Atlas chmur. Atlas skrócony, IMGW i Wyd. Geologiczne, Warszawa, 1987.

Woś A., Meteorologia dla geografów. PWN Warszawa, 1996, str. 66-67, 74-77, 151-153.

Ćwiczenie na ocenę

Rozpoznaj chmury na zdjęciach i w naturze.

12/14/09 9:47 PM

program laboratorium z meteorologii ogólnej i synoptycznej

Page 2 of 9

http://ocean.am.gdynia.pl/student/meteo1/labmet_inz.html

Oszacuj wielkość zachmurzenia ogólnego i w piętrze niskim/średnim.
Uporządkuj według rosnącej rozciągłości pionowej następujące gatunki chmur: calvus, capillatus, congestus, humilis,
mediocris. Podaj z jakimi rodzajami chmur są one związane.
Przypisz rodzaj opadu do właściwego rodzaju chmur.
Co to jest i w jakich warunkach termicznych (temperatura wody i temperatura powietrza) występuje refrakcja?
Czy, jeżeli tak to gdzie i kiedy, będąc na statku można spotkać się z wichurą/zamiecią pyłową.
Jaki jest zasięg widzialności poziomej (Mm) gdy w biuletynie pogodowym użyto terminu np. moderate visibility? Jakie
przyczyny mogą doprowadzić do takiego ograniczenia widzialności?
Podaj czas ewentualnego wystąpienia mgły biorąc pod uwagę następujące wyniki obserwacji statkowych: godz. 1900: Tw
= 12.4°C i Td = 4.0°C, godz. 2000: Tw = 11.0°C i Td = 4.4°C, godz. 2100: Tw = 9.8°C i Td = 4.7°C, godz. 2200: Tw =
9.1°C i Td = 4.9°C, godz. 2300: Tw = 7.8°C i Td = 5.2°C.
Na statku znajdującym się na pozycji 50°N i 150°E po dokonaniu pomiaru stwierdzono aktualną wilgotność względną
tego powietrza i jego temperaturę punktu rosy. Na podstawie informacji o temperaturze wody morskiej odczytanej z mapy
faksymilowej oceń jak zmieni się wilgotność względna tego powietrza (wzrośnie, spadnie, pozostanie bez zmian) gdy
przepłynie ono szybko w rejon 40°N i 150°E. Wyjaśnij czy w tym rejonie może dojść do powstania mgły - uzasadnij
odpowiedź. Jeżeli tak to podaj jaki będzie to typ mgły oraz jakie będzie jej natężenie.

3-4. Ciśnienie atmosferyczne

Zarys treści

Jednostki pomiaru

ciśnienia atmosferycznego (mm Hg, cale Hg, hPa, mb) - przeliczenia,

tablice

(np. Brown's Nautical

Almanac).

Pomiar ciśnienia

atmosferycznego na statku - aneroid, barograf, mikrobarograf - konstrukcja przyrządów, zasady

pomiaru, świadectwa, błędy pomiaru.
Sprowadzanie odczytu ciśnienia na aneroidzie do wielkości porównywalnej - poprawki barometryczne,

tablice poprawek

(np. w Brown's Nautical Almanac).
Określanie charakteru i wielkości tendencji ciśnienia odczytana z barogramu.

Identyfikacja

rodzaju układu barycznego (wyż, niż, klin, zatoka, siodło) na

Określanie poziomego gradientu barycznego

pola ciśnienia.

z mapy ciśnienia.

Szyfrowanie

pomiaru ciśnienia atmosferycznego i tendencji ciśnienia w depeszy SHIP (

NWS Observing Handbook No.

Literatura

Bowditch, American Practical Navigator. Defence Mapping Agency Hydrographic Center, 1995,

Gerstmann K., Materiały do ćwiczeń z meteorologii i Oceanografii, cz. I - Meteorologia, WSM Gdynia, 1991, 7-
19.

Holec M., Tymański P., Podstawy Meteorologii i Nawigacji Meteorologicznej. Wyd. Morskie Gdańsk, 1980, str.
112-124.

Kossowska-Cezak U. i in., Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania. PWN Warszawa,
2000, str. 168-183.

Kożuchowski K. (red.), Meteorologia i klimatologia. PWN Warszawa, 2005, str. 133-143.

Malicki J., Urządzenia meteorologiczne na statkach. Wyd. Morskie, Gdańsk, 1984, str. 10-18.

Różdżyński K., Miernictwo meteorologiczne. tom 1, IMGW Warszawa, 1995, str. 1-52.

Woś A., Meteorologia dla geografów. PWN Warszawa, 1996, str. 39-42, 169-174.

Ćwiczenie na ocenę

Zamień 754.3 mm Hg na hPa oraz 29.35 cali Hg na hPa.
Odczytana na aneroidzie skompensowanym termicznie wartość ciśnienia atmosferycznego wynosi 1006.7 hPa. Według

12/14/09 9:47 PM

program laboratorium z meteorologii ogólnej i synoptycznej

Page 3 of 9

http://ocean.am.gdynia.pl/student/meteo1/labmet_inz.html

świadectwa przyrządu poprawki instrumentalne wynoszą: w przedziale 935-990 hPa - -0.5 hPa oraz w przedziale 991-
1055 hPa - -0.6 hPa. Poprawka stała odczytana z metryczki przyrządu wynosi +3.8 hPa. Aneroid przy aktualnym
zanurzeniu statku znajduje się na wysokości 12 m n.p.m. Temperatura powietrza zmierzona psychrometrem wynosi 23°C.
Podaj poprawkę na wysokość oraz wartość ciśnienia na poziomie morza.
Na podstawie zapisu zmian ciśnienia atmosferycznego na załączonym

mikrobarogramie

określ wielkość i charakter

tendencji ciśnienia w środę o godzinie 1200.
Nazwij układy baryczne zaznaczone na

Wiatr pozorny a wiatr rzeczywisty

rozkładu ciśnienia (wyż, niż, zatoka, klin, siodło).

Określ wielkość ciśnienia w danym punkcie na mapie i wielkość gradientu barycznego w tym punkcie.

5-6. Wiatr, prognozowanie parametrów wiatru z mapy ciśnienia

Zarys treści

Jednostki prędkości wiatru stosowane w pomiarach i komunikatach pogodowych (m/s, w, km/h) - zależności, tabele
przeliczeniowe w pomocach nawigacyjnych.

Siła wiatru

Skala Beauforta

. Szacowanie parametrów wiatru z wyglądu powierzchni morza.

Przyrządy pomiarowe

- anemotachometr, anemometr, anemorumbometr, wiatromierze elektroniczne - budowa, zasada

działania, obsługa.
Pomiar prędkości i kierunku wiatru na statku.

- określanie metodami graficznymi.

Informacje o wietrze w pomocach nawigacyjnych - róża wiatrów.
Informacje o wietrze w biuletynach pogodowych (kierunek i prędkość oraz ich zmiany w funkcji czasu - pojęcia veering,
backing, becoming cyclonic etc.).
Ocena kierunku wiatru przyziemnego z przebiegu izobar.
Szacowanie prędkości wiatru z gradientu barycznego.

Wiatr geostroficzny

przywodny

Skale wiatru geostroficznego zamieszczane na mapach.
Wyznaczanie na mapie ciśnienia stref wiatrów sztormowych, dystansu rozbiegu wiatru dla potrzeb szacowania rozmiarów
falowania wiatrowego.

Literatura

Bowditch, American Practical Navigator. Defence Mapping Agency Hydrographic Center, 1995,

Radiofacsimile User's Guide

Dunlop S., Pogoda. Przewodnik ilustrowany. Wyd. Świat Książki, Warszawa, 2003, str. 156-163.

Gerstmann K., Materiały do ćwiczeń z meteorologii i Oceanografii, cz. I - Meteorologia, WSM Gdynia, 1991, str.
114-145.

Holec M., Tymański P., Podstawy Meteorologii i Nawigacji Meteorologicznej. Wyd. Morskie Gdańsk, 1980, str.
125-141, 318-324, 387-391.

Kossowska-Cezak U. i in., Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania. PWN Warszawa,
2000, str. 184-204.

Kożuchowski K. (red.), Meteorologia i klimatologia. PWN Warszawa, 2005, str. 74-85, 133-155.

Malicki J., Urządzenia meteorologiczne na statkach. Wyd. Morskie, Gdańsk, 1984, str. 46-59.

Różdżyński K., Miernictwo meteorologiczne. tom 1, IMGW Warszawa, 1995, str. 203-285.

The Mariner's Handbook, Ed. 6, Hydrographer of the Navy, 1989, str. 75-78.

Wiśniewski B., Grzelak Z., Mapy faksymilowe w nawigacji morskiej. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1980.

Woś A., Meteorologia dla geografów. PWN Warszawa, 1996, str. 70-73, 174-183.

Ćwiczenie na ocenę

Oblicz metodą graficzną (

siatka nakresowa

) parametry wiatru rzeczywistego gdy na statku idącym kursem 235° z

prędkością 12 w określono prędkość wiatru pozornego na 7 m/s, a kąt kursowy wiatru na 125° prawej burty. Jaka będzie
to siła wiatru?
Oblicz za pomocą

diagramu z TN'89

parametry wiatru rzeczywistego gdy na statku idącym kursem 125° z prędkością 9.5

12/14/09 9:47 PM

program laboratorium z meteorologii ogólnej i synoptycznej

Page 4 of 9

http://ocean.am.gdynia.pl/student/meteo1/labmet_inz.html

w określono prędkość wiatru pozornego na 12 m/s, a kąt kursowy wiatru na 040°. Jaka będzie to siła wiatru?
Dokonaj interpretacji

róży wiatrów

(kierunek wiatru dominującego, przeważającą siłę wiatru na tym kierunku, kierunki

wiatrów sztormowych, procent cisz, etc.).
Na

mapie rozkładu ciśnienia

określ kierunek i prędkość wiatru przywodnego (z gradnientu barycznego, ze skali wiatru

geostroficznego).
Na podstawie

komunikatu pogodowego

określ parametry wiatru na danym akwenie prognostycznym (kierunek i jego

zmiany; prędkość wiatru - m/s, w, °B).

7. Znaki i symbole stosowane na mapach faksymilowych

Zarys treści

Mapy faksymilowe - opis (pełny i skrótowy): zakres treści, czas ważności.

Znaki i symbole

stosowane na mapach - ALRS vol. 3 i 5, oznakowanie narodowych ośrodków meteorologicznych.

Model stacji

- postać ogólna i uproszczona.

Literatura

Admiralty List of Radio Signals, vol. 3.

Carr M.W., International Marine's Weather Predicting Simplified. How to read weather charts and satellite
images. International Marine/McGrow-Hill, 1999.

Kossowska-Cezak U., Martyn D.i in., Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Łódź, 2000.

. Ocean Prediction Center.

Terminology and weather symbols

Ocean Prediction Center, National Weather Service US.

WMO Station Model

of Surface Weather Charts.

Symbole pogody bieżącej.

Symbols in weatcher charts

Honolulu

NWS.

Umiejętności

Rozpoznawanie rodzaju map faksymilowych i czasu ich ważności.
Rozpoznanie na mapie rodzajów frontów atmosferycznych i stref występowania różnych zjawisk.
Rozpoznanie na mapie kierunku i prędkości ruchu układów barycznych.
Ocena kierunku napływu mas powietrza.
Umiejętność rozczytania modelu stacji.

8. Pogody wewnątrzmasowe

Zarys treści

Określenie

geograficznego

i termicznego typu masy powietrza i stopnia jej transformacji.

Określenie typu pogody (konwekcyjna, bezkonwekcyjna) - charakter zachmurzenia, występowanie zjawisk
meteorologicznych, ocena widzialności poziomej.
Zmiany kierunku i prędkości wiatru.

Literatura

Crowe P., Problemy klimatologii ogólnej, PWN Warszawa, 1987, str. 273-275.

Dunlop S., Pogoda. Przewodnik ilustrowany. Wyd. Świat Książki, Warszawa, 2003, str. 178-185.

Holec M., Tymański P., Podstawy Meteorologii i Nawigacji Meteorologicznej. Wyd. Morskie Gdańsk, 1980, str.

12/14/09 9:47 PM

program laboratorium z meteorologii ogólnej i synoptycznej

Page 5 of 9

http://ocean.am.gdynia.pl/student/meteo1/labmet_inz.html

222-265.

Kożuchowski K., Atmosfera, klimat, ekoklimat. PWN Warszawa, 1998, str. 65-73.

Kożuchowski K. (red.), Meteorologia i klimatologia. PWN Warszawa, 2005, str. 117-125, 217-223.

Wiśniewski B., Grzelak Z., Mapy faksymilowe w nawigacji morskiej. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1980.

Woś A., Meteorologia dla geografów. PWN Warszawa, 1996, str. 227-237, 269-274.

Ćwiczenie na ocenę

Na załączonej

Bowditch, American Practical Navigator. Defence Mapping Agency Hydrographic Center, 1995,

analizy pogody zaznaczono punkt (punkty).

Określ w jakim układzie ciśnienia znajduje się ten punkt. Podaj wartość ciśnienia występującego w tym punkcie. Określ
kierunek, prędkość i siłę wiatru.
Określ geograficzny typ masy powietrza (PA, PP, PZ, PR, morskie lub kontynentalne) i jej charakter termiczny (ciepła,
zimna).
Określ typ (stan) równowagi tego powietrza (stateczna, chwiejna).
Określ typ pogody (konwekcyjna, bezkonwekcyjna) występujący w analizowanym punkcie i oceń stopień wilgotności
masy powietrza (sucha, wilgotna, bardzo wilgotna).
Określ wielkość zachmurzenia ogólnego i rodzaje występujących chmur. Oceń czy mogą wystąpić opady, jeżeli tak, to
określ ich rodzaj, natężenie i czas trwania.
Oceń czy mogą wystąpić inne zjawiska hydrometeorologiczne, jeżeli tak to podaj jakie. Określ czy możliwe jest
wystąpienie mgły, jeżeli tak - podaj jej rodzaj i uzasadnij odpowiedź.
Oszacuj widzialność poziomą (stopień skali widzialności i odległość w Mm).

9. Pogody frontalne

Zarys treści

Zasady interpretacji warunków pogodowych na mapach faksymilowych

pola ciśnienia

analizy pogody

Identyfikacja rodzaju frontu. Kierunek i prędkość ruchu frontów. Front ciepły, fronty chłodne (o różnej aktywności),
fronty zokludowane.
Określanie warunków pogodowych przed, na i za linią frontu: zmiany kierunku i prędkości wiatru, charakter
zachmurzenia, występowanie zjawisk meteorologicznych, ocena widzialności poziomej.

Literatura

37.

Gerstmann K., Materiały do ćwiczeń z meteorologii i Oceanografii, cz. I - Meteorologia, WSM Gdynia, 1991, str.
168-178.

Holec M., Tymański P., Podstawy Meteorologii i Nawigacji Meteorologicznej. Wyd. Morskie Gdańsk, 1980, str.
383-400.

Kożuchowski K. (red.), Meteorologia i klimatologia. PWN Warszawa, 2005, str. 155-170.

The Mariner's Handbook, Ed. 6, Hydrographer of the Navy, 1989, str. 78-83.

Wiśniewski B., Grzelak Z., Mapy faksymilowe w nawigacji morskiej. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1980.

Woś A., Meteorologia dla geografów. PWN Warszawa, 1996, str. 237-257, 269-274.

Ćwiczenie na ocenę

Na załączonej

Strefy występowania pasatów

rozkładu ciśnienia zaznaczono punkt (punkty).

Określ w jakim układzie ciśnienia znajduje się ten punkt.
Podaj w strefie jakiego frontu znajduje się ten punkt (w przypadku frontu chłodnego oceń również stopień jego
aktywności) i w jakiej jego części (za, na, przed linią frontu).

12/14/09 9:47 PM

program laboratorium z meteorologii ogólnej i synoptycznej

Page 6 of 9

http://ocean.am.gdynia.pl/student/meteo1/labmet_inz.html

Określ dla tego punktu aktualny kierunek, prędkość i siłę wiatru.
Oceń różnicę temperatury powietrza za- i przefrontalnego (podaj jej wielkość).
Określ wielkość zachmurzenia ogólnego i rodzaje występujących chmur. Oceń czy mogą wystąpić opady, jeżeli tak to
określ ich rodzaj, natężenie i czas trwania.
Oceń czy mogą wystąpić inne zjawiska hydrometeorologiczne, jeżeli tak - podaj jakie. Oszacuj widzialność poziomą
występującą w analizowanym miejscu (stopień skali widzialności i odległość w Mm).

10-11. Pogody w strefie międzyzwrotnikowej

Zarys treści

Mapy

faksymilowe i biuletyny pogodowe. Wyznaczanie strefy MSZ na mapach analizy tropikalnej. Interpretacja

warunków pogodowych (zmiany kierunku i prędkości wiatru, rodzaj i wielkość zachmurzenia, rodzaj i natężenie opadów,
widzialność pozioma) w strefie międzyzwrotnikowej i MSZ.

i monsunów - interpretacja warunków pogodowych (zmiany kierunku i prędkości wiatru,

wielkość zachmurzenia ogólnego i rodzaj występujących chmur, rodzaj i natężenie opadów, widzialność pozioma).
Interpretacja komunikatów pogodowych dla strefy tropikalnej. Czytanie ostrzeżeń o zmąceniach tropikalnych -

rodzaj

zmącenia

i jego główne cechy charakterystyczne.

Literatura

Bowditch, American Practical Navigator. Defence Mapping Agency Hydrographic Center, 1995, s:

505-520

Carr M.W., International Marine's Weather Predicting Simplified. How to read weather charts and satellite
images. International Marine/McGrow-Hill, 1999.

Holec M., Tymański P., Podstawy meteorologii i nawigacji meteorologicznej. Wyd. Morskie Gdańsk, 1980, s:
266-270.

Kotsch W.J., Weather for the Mariner. US Naval Institute Press Annapolis, Maryland. Ed. 3, 1993, s: 137-141.

Kożuchowski K., Atmosfera - klimat - ekoklimat. PWN, Warszawa, 1998, s. 179-182.

Marsz A., Styszyńska A., Materiały do ćwiczeń z meteorologii i oceanografii, cz.II - Cyklony tropikalne, WSM
Gdynia, 1999, s. 22-82, 124-141.

Mariners Handbook. Hydrographer of the Navy, 1987, s: 77-79.

GMDSS

- bieżące komunikaty i ostrzeżenia dla dowolnego rejonu świata

Ćwiczenie na ocenę

W podanym na mapie przebiegu

linii prądów

(strug powietrza) na załączonej

analizy tropikalnej obszarze określ

szerokość geograficzną, na której występuje MSZ.
Scharakteryzuj warunki pogodowe w obszarze zaznaczonym ramką na