AUDIO 5/2000
62
K
K
K
K
Kino domowe
ino domowe
ino domowe
ino domowe
ino domowe
Systemy głośnikowe
Systemy głośnikowe
Systemy głośnikowe
Systemy głośnikowe
Systemy głośnikowe
Z
godne z koncepcją Dolby Digital ki−
no domowe można przygotować
również na bazie głośników Dynau−
dio. Centralny
C120 i cztery po−
dobne do niego
LR120 należą do serii Au−
dience. Duża moc każdego z nich i szero−
kie pasmo pozwala traktować je jako peł−
nozakresowe zespoły, a subwoofer −
SUB−
20A lub SUB−30A, jako klasyczne uzupeł−
nienie niskich częstotliwości w ramach kon−
cepcji 5.1. Mimo że
C120 wydaje się zapro−
jektowany do położenia poziomego, warto
spróbować umieścić go w pionie, tak jak
zespoły
LR120 − zapewni to lepsze charak−
terystyki kierunkowe w płaszczyźnie pozio−
mej. W rzeczywistości
C120 i LR120 różnią
się tylko położeniem firmowego znaczka
i pozycją gniazdka przyłączeniowego, więc
decydując się na pionowe ustawienie cent−
ralnego, możemy zaopatrzyć się w pięć
LR−ów. Niestety, tak jak B&W, tak i Dynau−
dio nie ma odwagi wprost zalecać ustawie−
nia lepszego akustycznie, ale kłopotliwsze−
go, i pokazuje głośnik centralny w pozycji
poziomej. Nie wyjaśnioną ciekawostką jest
natomiast stwierdzenie producenta, że
“logo Dynaudio na dole obudowy głośnika
(LR−a) wskazuje prawidłowe pionowe usta−
wienie”.
LR 120 to układ dwudrożny, akus−
tycznie symetryczny, więc ustawienie go
“do góry nogami” da dokładnie ten sam
rezultat.
Można nieco zaoszczędzić, stosując ja−
ko głośniki tylne tańsze i mniejsze, choć
oparte na tych samych typach przetworni−
ków, doskonałe monitorki
Audience 40.
Również Dynaudio nie ułatwia nam stoso−
wania bocznych dipoli, ale można poeks−
perymetować − budując samemu dipol
właśnie z
Audience 40, stosując po dwa na
jeden boczny kanał, zwrócone do siebie
tyłami, połączone elektrycznie szeregowo,
ale w przeciwnych fazach. Moc takiego ze−
społu będzie podobna do mocy przednich
C120/LR120, więc zosta−
nie spełniony postulat rów−
norzędności wszystkich ka−
nałów, tak jak w przypadku
stosowania
LR120 również w kanałach tyl−
nych. Koszt takiego rozwiązania nie powie−
nien wystraszyć − para
Audience 40 kosz−
tuje w zasadzie tyle, ile jeden
LR120 (na tej
samej zasadzie można wymienić w kana−
łach tylnych LCR−y B&W na dwie pary
DM601SII − wyjdzie nawet taniej!).
LR120 to układ dwudrożny, z dwoma
dobrze znanymi “piętnastkami” nisko−śred−
niotonowymi 15W75 i wysokotonowym z
rodziny D28. Nisko−średniotonowy ma więc
bardzo dużą cewkę o średnicy 75mm, a
powierzchnia membrany (mineralizowany
polipropylen) jest zbliżona do płaskiej.
Głośnik ten nie ma specjalnego ekranu, po−
nieważ sam “z natury”, dzięki konstrukcji
układu magnetycznego wewnątrz
DYNAUDIODYNAUDIODYNAUDIODYNAUDIODYNAUDIO
LR120/C120/SUB 30A
Głośnik nisko−średniotonowy 15W75
nie posiada specjalnego ekranu,
gdyż konstrukcja układu magnetycz−
nego, z magnesem wewnątrz
obwodu cewki, charakteryzuje się
bardzo małym rozproszeniem
strumienia.
DYNAUDIODYNAUDIODYNAUDIODYNAUDIODYNAUDIO
AUDIO 5/2000
AUDIO 5/2000
63
obwodu cewki, ma bardzo słabe pole stru−
mienia rozproszonego. Ekranowanie mag−
netyczne było natomiast potrzebne głośni−
kowi wysokotonowemu.
Z tyłu znajdziemy bass−reflex i gniazdo
przyłączeniowe − zgodnie z filozofią Dynau−
dio, pojedyncze.
LR120 w katalogu producenta przedsta−
wiany jest jako wyspecjalizowany głośnik
kina domowego, na co wskazuje też jego
oznaczenie, jednak jednocześnie jest to je−
den z ciekawszych podstawkowych zespo−
łów głośnikowych w kategorii klasycznej
stereofonii (podobnie jak
LCR6 B&W). Gdy
Dynaudio było niegdyś aktywniejsze na
rynku zestawów do samodzielnego monta−
żu, jedną z najbardziej znanych konstrukcji
tego typu stanowiło Gemini − niemal do−
kładnie takie w układzie głośników, jak
LR120, i uchodziło za propozycję niemal
hi−endową! Wydaje się, że
LR120 to wprost
konkurencja dla
Electry 905!
Subwoofer
SUB−30A to większa z dwóch
basowych propozycji Dynaudio, wyraźnie
odpowiedniejsza klasą do ambitnych LR−
ów (nawet wymiary zostały dopasowane −
położony poziomo
C120 ma taką samą sze−
rokość, jak subwoofer). 30−cm głośnik ty−
pu 30W100 ma konstrukcję podobną jak
15W75, choć w znacznie większej skali −
odlewany kosz, ramionami obejmujący
układ napędowy, w którym pracuje 10−cm
cewka, a magnes znajduje się wewnątrz
niej. Otwór bass−reflex jest na tylnej ścian−
ce.
SUB−30A nie został wyposażony w wej−
ścia/wyjścia wysokopoziomowe, natomiast
w komplecie gniazd niskopoziomowych
znajdziemy RCA podpisane “Utility” − tą
drogą możemy przesłać sygnał do drugie−
go subwoofera. Obok wyjść niskopoziomo−
wych znajduje się włącznik filtru dolnoza−
porowego 12dB/okt/80Hz − od niego zale−
ży, czy do zewnętrznego wzmacniacza, za−
silającego głośniki główne, wróci sygnał
pozbawiony najniższych częstotliwości.
Częstotliwość graniczną pracy subwoofera
regulujemy w granicach 60−120Hz, do usta−
lenia fazy mamy zarówno dwupozycyjny
przełącznik, jak i płynną regulację.
Dynaudio nie przesadziło z mocą wbu−
dowanego wzmacniacza − 90W − mimo to,
według danych producenta, w pomieszcze−
niu możemy uzyskać 115dB.
Uzbrojone
w szlachetne
przetworniki,
LR120 mogą
sprawdzić się
również jako
wysokiej klasy
zespoły głośni−
kowe do odsłu−
chów stereofo−
nicznych, dzię−
ki nadzwyczaj
dobremu przet−
warzaniu basu
nawet bez
wspomagania
subwooferem
LR120/C120
SUB 30A
Impedancja znamionowa
Impedancja znamionowa
Impedancja znamionowa
Impedancja znamionowa
Impedancja znamionowa [
Ω
]
6
−
Efektywność
Efektywność
Efektywność
Efektywność
Efektywność [dB]
86
−
Rekomend. moc wzmacniacza
Rekomend. moc wzmacniacza
Rekomend. moc wzmacniacza
Rekomend. moc wzmacniacza
Rekomend. moc wzmacniacza [W]
25−125
90*
Wymiary
Wymiary
Wymiary
Wymiary
Wymiary [cm]
57x16,5 x32
43 x57x40
Masa
Masa
Masa
Masa
Masa [kg]
11,4
24
Cena
Cena
Cena
Cena
Cena (za sztukę) [zł]
2310
4700
Dystrybutor
Dystrybutor
Dystrybutor
Dystrybutor
Dystrybutor
HI−FI SOUND STUDIO
HI−FI SOUND STUDIO
HI−FI SOUND STUDIO
HI−FI SOUND STUDIO
HI−FI SOUND STUDIO
*moc wbudowanego wzmacniacza
AUDIO 5/2000
AUDIO 5/2000
64
Dwa wydechy
dają większą stabilność lotu,
tak jak dwa silniki samolotu;
w wypadku awarii jednego, do
końca filmu możemy dolecieć
na drugim
Po raz kolejny potwierdziło się,
że niewiele jest kolumn o tak aksa−
mitnym, gładkim, a przy tym wystar−
czająco dokładnym brzmieniu, jak Dynau−
dio. Zestaw stereo imponuje przede
wszystkim górą pasma. Jest ona wyraź−
na, ale swobodna i lekka. Wgląd w tajniki
nagrań zapewnia wysoka selektywność,
jednocześnie zachowane zostaje dobre
zespolenie z podstawowymi dźwiękami.
Dynaudio nie działa jak szkło powiększa−
jące, wykonuje powierzone mu zadania
sprawnie, niejako naturalnie prezentując
drobne dźwięki. Wybrzmienie jest precy−
zyjne i długie, faza ataku dobrze zazna−
czona, choć nie przerysowana. Zwolenni−
cy nieco ostrzejszej estetyki mają jednak
prawo twierdzić, że jest zaznaczona nie
dość energicznie. Objawia się to czasem
brakiem siły i spontaniczności, na czym
może ucierpieć dynamika. W żadnym jed−
nak wypadku kolumny nie brzmią w spo−
sób spowolniony, ociężały czy pozbawio−
ny życia. Środek pasma ma bardzo ładnie
zróżnicowaną barwę. Informacje z tego
zakresu są dokładne i naturalne. Zdecy−
dowanie pozytywną cechą jest uczucie
wypełnienia, nasycenia każdego dźwięku
z tego zakresu. Artykulacja jest również
bardzo dobra. Dzięki temu wokale są eks−
presyjne, nieraz wręcz przejmujące. Cie−
szy czystość i trójwymiarowość. Mimo
dobrego wypełnienia, kolumny nie grają
wypchniętym pierwszym planem, znajdu−
je się on w pewnej odległości od słucha−
cza. Para
LR120 doskonale radzi sobie z
materiałem jazzowym, w rocku może bra−
kować nieco siły, głównie w zakresie
przesterów gitarowych. Zestawy nie “szar−
żują”, nie starają się grać bardzo szybko
i żywiołowo, utrzymują swój wyrównany
charakter.
Niskie tony są delikatnie podkreślone,
sięgają głęboko, ale również ich spójność
ze środkiem pasma jest zachowana. Bas
jest raczej miękki, lekko ocieplony. Kontu−
rowość najniższych dźwięków jest dość
dobra, wykop mógłby być zwyczajnie bar−
dziej brutalny. W przypadku stopy per−
kusji przydałaby się zdolność do lepszej
kumulacji energii.
Informacje przestrzenne kolumny ge−
nerują bardzo rzetelnie, dzieje się dużo i
w sposób kontrolowany. Instrumentaliści
otrzymują precyzyjnie zdefiniowane miej−
sca w przestrzeni. Dynaudio sprawia pod
tym względem bardzo korzystne wraże−
nie.
W trybie dookólnym dźwięk dobrze się
integruje. Kolumny tworzą bardzo stabil−
ny obraz przestrzenny. System Dynaudio
ma wiele cech wspólnych z tzw. brzmie−
niem “kinowym”. Brzmienie jest przede
wszystkim miękkie, plastyczne i relaksu−
jące. Nie sposób nie dostrzec, że dialogi
brzmią w sposób bardzo realny, niemal
czuje się obecność aktorów w pokoju.
Dobra przestrzenność sprawia, że dźwięk
oddycha, nie jest spłaszczony. Muzyka w
filmach, choć często nie zarejestrowana
w sposób audiofilski, daje się słuchać z
przyjemnością. Mówi się czasami, że z
głośników “popłynął miód”, i jest to okreś−
lenie, które można przypisać Dynaudio.
Niskie rejestry są silne, choć nie tak
“zwaliste” jak w B&W, potancjał jest duży,
ale nie nieograniczony. Bas jest raczej
miękki; subwoofer wydaje się grać w po−
dobnym klimacie, co zestawy główne,
rozszerzając ich możliwości w najniż−
szych oktawach. Dzięki temu uzyskujemy
bardzo dobre zespolenie już po wstępnej
regulacji. Subwoofer Dynaudio jest z pew−
nością elementem niezbędnym w syste−
mie kina domowego, ale na tle systemów
i subwooferów B&W, a nawet KEF−a, sły−
chać, że w całym obrazie dźwiękowym
ma mniejszy udział, nie jest jego fund−
amentem, ale dopełnieniem. Duże wraże−
nie zrobiły na mnie same
LR120, trakto−
wane jako para sterofoniczna. To dosko−
nałe zespoły podstawkowe, pewnie zu−
pełnie niedoceniane przez audiofilów, bo
ukryte pod symbolem kina domowego.
Głośnik niskotonowy 30W100 − tutaj
cewka osiągnęła już 10cm średnicy
K
K
K
K
Kino domowe
ino domowe
ino domowe
ino domowe
ino domowe
Systemy głośnikowe
Systemy głośnikowe
Systemy głośnikowe
Systemy głośnikowe
Systemy głośnikowe
AUDIO 5/2000
65
60
65
70
75
80
85
90
95
100
10
100
1000
10000
Częstotliwość w Hz
Amplituda w dB
Laboratorium
Rys. 1 − LR120/C120 − Charakterystyka impedancji
Rys. 1 − LR120/C120 − Charakterystyka impedancji
Rys. 1 − LR120/C120 − Charakterystyka impedancji
Rys. 1 − LR120/C120 − Charakterystyka impedancji
Rys. 1 − LR120/C120 − Charakterystyka impedancji
Rys. 2 − LR120/C120 − Źródła niskich częstotliwości
Rys. 2 − LR120/C120 − Źródła niskich częstotliwości
Rys. 2 − LR120/C120 − Źródła niskich częstotliwości
Rys. 2 − LR120/C120 − Źródła niskich częstotliwości
Rys. 2 − LR120/C120 − Źródła niskich częstotliwości
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
Rys. 3a − LR120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
Rys. 3a − LR120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
Rys. 3a − LR120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
Rys. 3a − LR120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
Rys. 3a − LR120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
głównej, pod kątem 15
głównej, pod kątem 15
głównej, pod kątem 15
głównej, pod kątem 15
głównej, pod kątem 15
o
o
o
o
o
i 30
i 30
i 30
i 30
i 30
o
o
o
o
o
w płaszczyźnie
w płaszczyźnie
w płaszczyźnie
w płaszczyźnie
w płaszczyźnie
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
Rys. 5a − SUB−30A − Źródła niskich częstotliwości dla
Rys. 5a − SUB−30A − Źródła niskich częstotliwości dla
Rys. 5a − SUB−30A − Źródła niskich częstotliwości dla
Rys. 5a − SUB−30A − Źródła niskich częstotliwości dla
Rys. 5a − SUB−30A − Źródła niskich częstotliwości dla
najwyższej częstotliwości odcięcia (pomiar sinusoidą
najwyższej częstotliwości odcięcia (pomiar sinusoidą
najwyższej częstotliwości odcięcia (pomiar sinusoidą
najwyższej częstotliwości odcięcia (pomiar sinusoidą
najwyższej częstotliwości odcięcia (pomiar sinusoidą
w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
w polu bliskim, miarodajny do 200Hz)
Rys. 3b − C120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
Rys. 3b − C120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
Rys. 3b − C120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
Rys. 3b − C120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
Rys. 3b − C120 Zakres 200Hz−20kHz, na osi
głównej, pod kątem 15
głównej, pod kątem 15
głównej, pod kątem 15
głównej, pod kątem 15
głównej, pod kątem 15
o
o
o
o
o
i 30
i 30
i 30
i 30
i 30
o
o
o
o
o
w płaszczyźnie
w płaszczyźnie
w płaszczyźnie
w płaszczyźnie
w płaszczyźnie
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
poziomej (pomiar MLS z odległości 1m)
Rys. 4 − LR120/C120 − Charakterystyka przetwarzania w całym pasmie (na osi głównej)
Rys. 4 − LR120/C120 − Charakterystyka przetwarzania w całym pasmie (na osi głównej)
Rys. 4 − LR120/C120 − Charakterystyka przetwarzania w całym pasmie (na osi głównej)
Rys. 4 − LR120/C120 − Charakterystyka przetwarzania w całym pasmie (na osi głównej)
Rys. 4 − LR120/C120 − Charakterystyka przetwarzania w całym pasmie (na osi głównej)
Rys. 5b − SUB−30A − Charakterystyki wypadkowe dla
Rys. 5b − SUB−30A − Charakterystyki wypadkowe dla
Rys. 5b − SUB−30A − Charakterystyki wypadkowe dla
Rys. 5b − SUB−30A − Charakterystyki wypadkowe dla
Rys. 5b − SUB−30A − Charakterystyki wypadkowe dla
najniższej i najwyższej częstotliwości odcięcia
najniższej i najwyższej częstotliwości odcięcia
najniższej i najwyższej częstotliwości odcięcia
najniższej i najwyższej częstotliwości odcięcia
najniższej i najwyższej częstotliwości odcięcia
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do
(pomiar sinusoidą w polu bliskim, miarodajny do
200Hz.
200Hz.
200Hz.
200Hz.
200Hz.
Charakterystyka im−
pedancji (rys.1
rys.1
rys.1
rys.1
rys.1) poka−
zuje
LR120
jako zespół
znamionowo 4 − 6−omo−
wy, plusem charakterystyki jest jej mała
zmienność w całym pasmie, wraz z wierz−
chołkami w zakresie basowym. Bass−reflex
dostrojono do 45−50Hz. Na rys.2
rys.2
rys.2
rys.2
rys.2 przesta−
wiono indywidualne charakterystyki obydwu
głośników nisko−średniotonowych, otworu i
charakterystykę wypadkową. Widać zbież−
ność charakterystyk głośników, mamy więc
dowód, że
LR120
jest zespołem dwudroż−
nym. Otwór osiąga największą efektywność
przy niskich 40Hz, ale pracuje dość sku−
tecznie przez całą oktawę, aż do 80Hz, po−
nieważ tam niemal pełną parą pracuje już
sam głośnik, więc w tym zakresie mamy
maksimum charakterystyki wypadkowej,
która do 40Hz opada bardzo łagodnie −
6dB/okt. W warunkach zamkniętego po−
mieszczenia odsłuchowego i odbić od ścian
nie będzie żadnego problemu, aby osiągać
granicę 40Hz (nie jest to wynik niebywały,
ale podobne wielkością i konstrukcją, lecz z
mniej efektywnym strojeniem bass−reflexu,
LCR6
B&W mają przy 40Hz spadek już
12dB, podobnie wspominane JMlaby
Elect−
ra 905
; w “audiofilskich” odsłuchach stereo−
fonicznych
LR120
mogą sobie więc z powo−
dzeniem poradzić bez subwoofera i dostar−
czyć zaskakująco niski bas).
Charakterystyki zakresu średnio−wyso−
kotonowego (rys.3a
rys.3a
rys.3a
rys.3a
rys.3a), zdjęte w płaszczyź−
nie poziomej dla
LR120
ustawionego w pio−
nie, są bardzo ładne. Na osi głównej widać
2 − 3−decybelowe eksponowanie wysokich
tonów, zniwelowane już pod kątem 15
o
. Po−
za tym lekki rezonans przy 2,5kHz, pocho−
dzący od głośników nisko−średniotono−
wych. Po potraktowaniu
LR120
jak
C120
,
czyli po obróceniu go do pozycji poziomej,
zgodnie z sugestiami producenta i oczeki−
waniom ludu, właściwej głośnikowi central−
nemu, charakterystyki kierunkowe uległy
drastycznemu pogorszeniu (rys.3b
rys.3b
rys.3b
rys.3b
rys.3b). Pod
kątem 30
o
w płaszczyźnie poziomej nastę−
puje szeroka i głęboka zapaść na średnicy,
wywołana niezgodną fazowo współpracą
głośników nisko−średniotonowych (czegoś
podobnego może spodziewać się również
użytkownik
LR120
, słuchając ich ustawio−
nych w pionie, ale wyraźnie za nisko lub za
wysoko; jak widać, układy symetryczne á la
D'Appolito mają w tej płaszczyźnie najczęś−
ciej gorsze, a nie lepsze charakterystyki od
konwencjonalnych układów dwudrożnych, i
staranność w ustawieniu optymalnej wyso−
kości jest bardzo ważna).
Charakterystykę przetwarzania całego
pasma (rys.4
rys.4
rys.4
rys.4
rys.4) można określić jako 40Hz−
20kHz +/− 2,5dB, czyli niemal dokładnie tak,
jak deklaruje to producent. Efektywność
wynosi 86dB − tak jak w “papierach”. Kata−
logowym danym Dynaudio można więc wie−
rzyć, (“Duńczycy nie kłamią”), co się zdarza
niezwykle rzadko.
Na rys.5a
rys.5a
rys.5a
rys.5a
rys.5a widać, jak pracuje subwoofer
przy maksymalnie wysokiej częstotliwości
odcięcia. Bass−reflex odciąża głośnik przy
29Hz, sam promieniuje najefektywniej w
zakresie 30−50 Hz. Charakterystyka wypad−
kowa ma maksimum przy 50−60Hz. Regula−
cja częstotliwości odcięcia (rys.5b
rys.5b
rys.5b
rys.5b
rys.5b) nie
zmienia kształtu charakterystyki w takim
stopniu, jak w B&W
ASW3000
. W położeniu
najwyższym −6dB na górnym zboczu leży
przy ok. 120Hz, w najniższym − 75Hz. Dla
tego drugiego ustawienia, zawsze choć tro−
chę bardziej faworyzującego najniższy bas,
dolna częstotliwość graniczna przy −6dB wy−
nosi ok. 32Hz, więc SUB−30 nie schodzi tak
nisko, jak jego potężniejszy brytyjski konku−
rent. Role się podzieliły − niski bas z głośni−
ków głównych to domena Dynaudio, nato−
miast efekty sejsmiczne z subwoofera to
specjalizacja B&W.