ORGANY WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI:
a) sądy, b) tybunały, c) Krajowa Rada Sądownicza
Cechy: niezależna, niezawisłość sądów nie może być ograniczana, sędziowie
podlegają stanowionemu przez sejm prawu, sędziom przysługuje immunitet,
sędziowie są nieusuwalni. Sędziów powołuje prezydent na wniosek Krajowej Rady
Sądowniczej. Sędzia - obywatel Polski, niekarany, wykształcony, wiedza
prawnicza, doświadczenie zawodowe.
KRAJOWA RADA SĄDOWNICZA - powołana w 1989r., w celu strzeżenia niezawisłości
sądów, wyrażania opinii w sprawie sądownictwa, kwestie etyka zawodowej,
powołanie czy przeniesienie sędziego. Kadencja rady trwa 4 lata. W skład
wchodzą przedstawiciele różnych sądów, 4 posłowie, 2 senatorowie, osoba
wskazana przez prezydenta i ministra sprawiedliwości.
SĄDY powszechne: na czele stoi sąd najwyższy. Sąd
najwyższy->s.apelacyjne->s.wojewódzki
->s.rejonowe; sąd najwyższy->s.administracyjny; sąd najwyższy->sądy
szczególne->s.wojskowe. Sądy rozstrzygają spori m.in.: z zakresu: pacy, prawa
karnego, cywilnego, rodzinnego. Sądy są dwuinstancyjne. Możliwa jest rewizja
wyroku. S. najwyższy: nadzoruje sądy, rozpatruje rewizje nadzwyczajne, wyjaśnia
treści przepisów prawnych, rozstrzyga wątpliwości spraw toczących się na
wokandzie. S.wojskowe - odp. kodeksy wojskowe.
KOLEGIUM - organ administracyjny, można się również odwoływać od jego wyroku.
SĄDY ADMINISTRACYJNE - naczelny sąd administracyjny, sprawują kontrolę nad
działalnością administracji publicznej, orzekają o zgodności z ustawami uchwał
administracyjnych. Są jednoinstancyjne, możliwa jest tylko rewizja wyroku.
TRYBUNAŁY: a)konstytucyjny, b) stanu. Konstytucyjny - powstał w 1982r., liczy
15 sędziów, powołuje go sejm na 9 lat. Orzeka o zgodności ustaw i umów
międzynarodowych z konstytucją, zg. ustaw z ratyfikowanymi umowami
międzynarodowymi, zg. przepisów prawa wyd. przez centralne organy sądowe z
konstytucją, rozstrzyga spory między central. org., orzeka o zgodności z
konstytucją celów lub działalności partii politycznych, rozpatruje skargi
polityczne. Wnioski do trybunału mogą kierować: prezydent, marszałek, premier,
50 posłów, 30 senatorów, prezes sądu najwyższego, prokurator, prezes NIK-u,
Krajowa Org. Zw. Zawodowych, kościoły, obywatele. Orzeczenia trybunałów są
ostateczne. Stanu - wybierany przez sejm na 9 lat, powst. w 1982r., składa się
z 19 osób. Sądzi najwyższych urzędników za naruszenie konstytucji i ustaw
prezydenckich, premiera, członków rady ministrów, prezesa NBP, NIK-u, członków
KRRiTV, naczelnego dowódcę sił zbrojnych, posłó i senatorów.