„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Tomasz Jagiełło

Eksploatowanie narzędzi i maszyn do uprawy roli
311[22].Z2.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Tadeusz Bąkowski
mgr inż. Krzysztof Markowski



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Tomasz Jagiełło



Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Kacperczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[22].Z2.01,
,,Eksploatowanie narzędzi i maszyn do uprawy roli", zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik mechanizacji rolnictwa.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

13

5.1. Siedlisko i jego czynniki, klasyfikacja i bonitacja gruntów

Agrotechniczne warunki uprawy roli

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2. Budowa, obsługa i regulacje narzędzi i maszyn do uprawy gleby

16

5.2.1. Ćwiczenia

16

5.3. Narzędzia do doprawiania gleby. Maszyny i agregaty uprawowe

19

5.3.1. Ćwiczenia

19

5.4. Obliczanie wydajności eksploatacyjnej. Naprawy bieżące, konserwacja,

przechowywanie narzędzi i maszyn uprawowych

22

5.4.1. Ćwiczenia

22

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

25

7. Literatura

37

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik mechanizacji rolnictwa.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już
ukształtowane, przed przystąpieniem do poznawania treści tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń pozna podczas realizacji
niniejszej jednostki modułowej,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania oraz środkami
dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

wykaz literatury.

W procesie nauczania-uczenia proponujemy stosować następujące metody: dyskusję

dydaktyczną, metodę przewodniego tekstu, pokaz z opisem oraz ćwiczenia praktyczne.
Podczas poznawania maszyn i narzędzi do uprawy roli należy zwrócić szczególną uwagę na
występowanie różnych rodzajów tych maszyn, na ich budowę, regulacje i zastosowanie.
Każdy uczeń powinien mieć możliwość bezpośredniej identyfikacji poszczególnych maszyn
i narzędzi oraz dokonania ich doboru do określonych zabiegów uprawowych. Uczniowie
powinni samodzielnie wykonywać agregatowanie maszyn i narzędzi uprawowych
z ciągnikiem, przeglądy techniczne oraz naprawy i regulacje eksploatacyjne.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami, instrukcjami obsługi

oraz poradnikami. Wskazane jest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na
temat maszyn i narzędzi, zamieszczanych przez ich producentów. Należy uzmysłowić
uczniom konieczność stałego poszerzania swojej wiedzy i umiejętności.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas eksploatacji narzędzi i maszyn do uprawy roli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[22].Z2.02

Eksploatowanie

siewników i sadzarek

311[22].Z2.04

Eksploatowanie

maszyn

i urządzeń do zbioru

zielonek

311[22].Z2.07

Eksploatowanie maszyn

i urządzeń stosowanych

w produkcji zwierzęcej

311[22].Z2.08

Eksploatowanie urządzeń

i środków transportu

stosowanych w

gospodarstwie rolnym

311[22].Z2.06

Eksploatowanie

maszyn do zbioru
roślin okopowych

311[22].Z2.05

Eksploatowanie

maszyn do zbioru

zbóż

311[22].Z2

Użytkowanie i naprawa

narzędzi, maszyn

i urządzeń rolniczych

311[22].Z2.03

Eksploatowanie

narzędzi, maszyn

i urządzeń do

nawożenia i ochrony

roślin

311[22].Z2.01

Eksploatowanie

narzędzi i maszyn do

uprawy roli

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej uczeń powinien

umieć:

−

dobierać środki ochrony indywidualnej do wykonywanych prac,

−

interpretować przepisy bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy,

−

określać konsekwencje naruszenia przepisów bhp podczas wykonywania zadań
zawodowych,

−

charakteryzować sposoby likwidacji lub ograniczenia zagrożeń urazami mechanicznymi,

−

określać sposoby likwidacji lub ograniczenia zagrożeń związanych z substancjami
chemicznymi,

−

stosować podstawowe przepisy bhp podczas wykonywania pracy,

−

organizować bezpieczne i ergonomiczne stanowisko pracy,

−

udzielać pierwszej pomocy osobom po urazach mechanicznych, porażeniu prądem,
zatruciach substancjami chemicznymi,

−

odczytywać różne rodzaje rysunków technicznych,

−

charakteryzować materiały stosowane w budowie maszyn,

−

charakteryzować maszyny i urządzenia energetyczne i transportowe,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska podczas wykonywania badań,

−

określać budowę i działanie mechanizmów ciągnika rolniczego,

−

stosować przepisy ruchu drogowego podczas kierowania pojazdem,

−

kierować pojazdem samochodowym,

−

obsługiwać mechanizmy ciągnika rolniczego,

−

stosować zasady eksploatacji pojazdów rolniczych,

−

diagnozować stan techniczny zespołów ciągnika rolniczego,

−

naprawiać i regulować mechanizmy ciągnika rolniczego,

−

przystosowywać ciągnik rolniczy do prac polowych i transportowych,

−

korzystać z katalogów części, instrukcji obsługi i napraw pojazdów,

−

wykonywać planowe przeglądy i naprawy pojazdów rolniczych,

−

prowadzić dokumentację pracy pojazdów i środków transportowych,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz przepisami
bezpieczeństwa i ochrony środowiska,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji pojazdów
rolniczych,

−

określać zasady przewozu osób i ładunków,

−

określać

przeznaczenie

przyrządów

kontrolno-pomiarowych

znajdujących

się

w pojeździe oraz przyrządów do sterowania pojazdami,

−

określać czynności kierującego pojazdem przed i po uruchomieniu silnika,

−

określać podstawowe czynności kontrolne i obsługowe urządzeń wpływających na
bezpieczeństwo jazdy,

−

posługiwać się mechanizmami sterowania pojazdem,

−

samodzielnie wykonywać manewry pojazdem samochodowym,

−

bezpiecznie włączać się do ruchu drogowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować czynniki siedliska,

−

wyjaśnić klasyfikację gruntów i bonitację gleb,

−

określić rodzaje i zadania zabiegów uprawowych,

−

sformułować wymagania agrotechniczne stawiane narzędziom i maszynom do uprawy
roli,

−

rozróżnić narzędzia i maszyny do uprawy roli,

−

scharakteryzować budowę pługów ciągnikowych,

−

wyjaśnić zasady obsługi i regulacji pługów ciągnikowych,

−

wyjaśnić budowę, działanie oraz regulacje maszyn do uprawy roli,

−

wyjaśnić budowę i przeznaczenie agregatów uprawowych,

−

scharakteryzować narzędzia do doprawiania gleby,

−

wykonać naprawy bieżące maszyn i narzędzi do uprawy roli,

−

wykonać konserwację maszyn i narzędzi do uprawy roli,

−

wyjaśnić zasady organizacji pracy oraz bezpiecznej obsługi narzędzi i maszyn do uprawy
roli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

…………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Technik mechanizacji rolnictwa 311[22]

Moduł:

Użytkowanie i naprawa narzędzi, maszyn i urządzeń
rolniczych 311[22].Z2

Jednostka modułowa:

Eksploatowanie narzędzi i maszyn do uprawy roli
311[22].Z2.01

Temat: Przygotowanie pługa do pracy. Wykonanie jego poziomowania do orki na

głębokość 25 cm.
Cel ogólny: Nauka obsługi technicznej i agregatowania pługa z ciągnikiem

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać elementy budowy pługa,

−

sprawdzić stan techniczny pługa,

−

wykonać proste naprawy pługa,

−

wymienić lemiesz, pierś odkładnicy, piętkę,

−

określić funkcję elementów ciągnika i pługa, służących do regulacji,

−

połączyć pług z ciągnikiem,

−

wykonać poziomowanie wzdłużne i poprzeczne,

−

sprawdzić poprawność regulacji,

−

sprawdzić poprawność działania wyregulowanego pługa.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

instrukcje obsługi ciągnika i pługa,

−

ciągnik, łącznik górny, zawleczki,

−

podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

pług zawieszany,

−

belka drewniana o wysokości równej planowanej głębokości orki,

−

zestaw pytań prowadzących,

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie kolejno, samodzielnie wykonują ćwiczenie.

Czas trwania zajęć:

−

4 godziny dydaktyczne.

Zadanie dla ucznia:

Zagregatuj dwuskibowy pług zawieszany z ciągnikiem i dokonaj jego obsługi technicznej.

Następnie wykonaj poziomowanie pługa przy założeniu, że będzie on wykorzystany do orki
na głębokość 25 cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad bezpiecznej pracy przy wykonaniu ćwiczenia.
4. Ustalenie kolejności wykonania ćwiczenia.

Faza właściwa

Praktyczne wykonanie ćwiczenia.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jakie czynniki mogą spowodować zagrożenie przy pracy z pługiem zawieszanym?
2. Jakie zasady obowiązują podczas obsługi i napraw maszyn zawieszonych na ciągniku?
3. Na co należy zwrócić uwagę przy obsłudze pługa obracalnego?
4. Z jakich elementów jest zbudowany pług?
5. Jakie elementy ciągnika są wykorzystane do agregatowania maszyn zawieszanych?
6. Jak się obsługuje podnośnik hydrauliczny ciągnika?
7. Jaka jest kolejność czynności przy agregatowaniu maszyny zawieszanej?

Faza II. Planowanie
1. Jakie warunki muszą zostać stworzone, aby ewentualna naprawa przebiegała zgodnie z

zasadami bhp?

2. Jakie narzędzia i dodatkowe elementy będą potrzebne przy agregatowaniu pługa?
3. Jakie części wymienne mogą okazać się potrzebne?
4. Jakie położenie zachowuje ciągnik podczas orki, względem płaszczyzny pola?
5. W jaki sposób można uzyskać takie położenie ciągnika na płaskiej powierzchni?

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie czytają instrukcję wykonania ćwiczenia.
2. Uczniowie organizują stanowisko do przeprowadzenia ćwiczenia.
3. Jeżeli ćwiczenie wykonywane jest na płaskiej powierzchni, należy lewymi kołami

ciągnika wjechać na belkę o wysokości 25 cm.

4. Jeżeli ćwiczenie wykonywane jest na polu, należy wstępnie wyorać bruzdę o głębokości

25 cm.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie czytają ten fragment instrukcji obsługi pługa, który dotyczy ćwiczenia.
2. Uczniowie przed agregatowaniem sprawdzają długość łącznika górnego.
3. Uczniowie demontują zaczep transportowy, zaczep wychylny i belkę zaczepową.
4. Uczniowie ćwiczą sterowanie podnośnikiem hydraulicznym ciągnika.
5. Uczniowie ćwiczą precyzyjne podjeżdżanie do pługa.
6. Uczniowie agregatują pług z ciągnikiem.
7. Uczniowie sprawdzają stan techniczny pługa, w tym stan lemieszy, odkładnic, piętki

i połączenia śrubowe.

8. Uczniowie w razie potrzeby wymieniają uszkodzone lub zużyte elementy pługa.
9. Uczniowie przed naprawą pługa umieszczają go na odpowiednio wytrzymałej podstawce,

a następnie wyłączają silnik i w celu unieruchomienia ciągnika podkładają 2 kliny pod
tylne koła ciągnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

10. Uczniowie według instrukcji obsługi smarują smarem stałym wszystkie punkty, zgodnie

z zaleceniami producenta.

11. Uczniowie poziomują pług wzdłużnie i poprzecznie.
12. Uczniowie dokonują innych niezbędnych regulacji.
13. Uczniowie wykonują próbę pracy.
14. Uczniowie po zakończeniu czyszczą pług z resztek ziemi i go konserwują.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają stan techniczny pługa, prawidłowość zamocowania lemiesza,

odkładnicy.

2. Uczniowie sprawdzają poprawność położenia ramy pługa względem powierzchni pola.
3. Uczniowie sprawdzają jakość orki, po wykonaniu poziomowania pługa.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich należy unikać w przyszłości.
W przypadku niekorzystnych warunków atmosferycznych, ćwiczenie ograniczy się tylko do
przeprowadzenia obsługi technicznej pługa, wykonania drobnych napraw, regulacji oraz prac
konserwacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

…………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Technik mechanizacji rolnictwa 311[22]

Moduł:

Użytkowanie i naprawa narzędzi, maszyn i urządzeń
rolniczych 311[22].Z2

Jednostka modułowa:

Eksploatowanie narzędzi i maszyn do uprawy roli
311[22].Z2.01

Temat: Przygotuj agregat uprawowy do wykonania zabiegu agrotechnicznego.

Cel ogólny: Nauka zestawiania agregatu uprawowego z ciągnikiem.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać elementy kultywatora, brony i wałów,

−

sprawdzić stan techniczny narzędzi do doprawiania gleby,

−

wykonać proste naprawy elementów roboczych narzędzi doprawiających,

−

wymienić redliczkę, ząb kultywatora, ząb brony zębowej,

−

określić funkcję elementów ciągnika i agregatu uprawowego, służących do regulacji,

−

połączyć agregat z ciągnikiem,

−

wykonać poziomowanie wzdłużne i poprzeczne,

−

ustawić głębokość pracy agregatu,

−

sprawdzić poprawność regulacji,

−

sprawdzić poprawność działania wyregulowanego agregatu uprawowego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

instrukcje obsługi ciągnika i narzędzi wchodzących w skład agregatu uprawowego,

−

ciągnik, łącznik górny, zawleczki,

−

elementy wymienne redliczki, zęby kultywatora, brony,

−

podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

agregat uprawowy, lub narzędzia doprawiające, z których można zestawić agregat
doprawiający (zawieszany kultywator, brona zębowa z możliwością sprzęgu),

−

zestaw pytań prowadzących.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie kolejno, po dwie osoby wykonują ćwiczenie.

Czas trwania zajęć:

−

4 godziny dydaktyczne.

Zadanie dla ucznia:
Przygotuj agregat uprawowy do wykonania zabiegu agrotechnicznego. Wykonaj przegląd
stanu technicznego i obsługę zestawu składającego się z narzędzi doprawiających.
Przeprowadź niezbędne naprawy, a następnie wykonaj regulacje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad bezpiecznej pracy przy wykonaniu ćwiczenia.
4. Ustalenie kolejności wykonania ćwiczenia.

Faza właściwa

Praktyczne wykonanie ćwiczenia.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jakie czynniki mogą spowodować zagrożenie przy pracy agregatem uprawowym?
2. Jakie zasady obowiązują podczas obsługi i napraw maszyn zawieszonych na ciągniku?
3. Na co należy zwrócić uwagę przy obsłudze agregatu uprawowego?
4. Z jakich elementów jest zbudowany agregat uprawowy?
5. Jakie elementy ciągnika są wykorzystane do agregatowania maszyn zawieszanych?
6. Jak się obsługuje podnośnik hydrauliczny ciągnika?
7. Jaka jest kolejność czynności przy agregatowaniu maszyny zawieszanej?
8. W jaki sposób można zestawić agregat uprawowy z kultywatora i brony zębowej.

Faza II. Planowanie
1. Jakie warunki muszą zostać stworzone, aby ewentualna naprawa przebiegała zgodnie

z zasadami bhp?

2. Jakie narzędzia i dodatkowe elementy będą potrzebne przy wykonaniu ćwiczenia?
3. Jakie części wymienne mogą okazać się potrzebne?
4. Jak należy zamocować zęby kultywatora na ramie, aby powierzchnia pola została

prawidłowo spulchniona?

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie czytają instrukcję wykonania ćwiczenia.
2. Uczniowie organizują stanowisko do przeprowadzenia ćwiczenia.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie czytają ten fragment instrukcji obsługi agregatu uprawowego, który dotyczy

ćwiczenia.

2. Uczniowie przed agregatowaniem sprawdzają długość łącznika górnego.
3. Uczniowie demontują z ciągnika zaczep transportowy, zaczep wychylny i belkę

zaczepową.

4. Uczniowie ćwiczą sterowanie podnośnikiem hydraulicznym ciągnika.
5. Uczniowie ćwiczą precyzyjne podjeżdżanie do agregatu.
6. Uczniowie sprawdzają stan techniczny agregatu, w tym stan zębów kultywatora,

redliczek, ustawienie zębów na ramie.

7. Uczniowie w razie potrzeby wymieniają uszkodzone lub zużyte elementy. W przypadku

poluzowanych zębów dokręcają jarzma.

8. Uczniowie sprawdzają stan zębów i ich zamocowanie do pola brony. Zęby zakrzywione,

należy wyprostować, poluzowane dokręcić.

9. Uczniowie sprawdzają stan wału strunowego, w szczególności możliwość jego obracania

się.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

10. Uczniowie według instrukcji obsługi, smarują smarem stałym wszystkie punkty, zgodnie

z zaleceniami producenta.

11. Uczniowie łączą agregat uprawowy z ciągnikiem.
12. W przypadku braku agregatu uprawowego, przy pomocy specjalnego zaczepu należy

zestawić agregat z kultywatora i bron zębowych.

13. Uczniowie poziomują agregat wzdłużnie i poprzecznie.
14. Uczniowie przy pomocy koła podporowego kultywatora, ustalają głębokość pracy

agregatu.

15. Uczniowie wykonują próbę pracy.
16. Uczniowie po zakończeniu czyszczą agregat z resztek ziemi i go konserwują.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają stan techniczny agregatu.
2. Uczniowie sprawdzają poprawność przeprowadzonego poziomowania.
3. Uczniowie sprawdzają jakość zabiegu doprawiającego.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich należy unikać w przyszłości.
W przypadku niekorzystnych warunków atmosferycznych, ćwiczenie można ograniczyć tylko
do przeprowadzenia obsługi technicznej, wykonania drobnych napraw, regulacji narzędzi oraz
prac konserwacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1. Siedlisko i jego czynniki, klasyfikacja i bonitacja gruntów.

Agrotechniczne warunki uprawy roli

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zdefiniuj pojęcie gleba. Na podstawie map gleb w Polsce określ, jakiego rodzaju gleby

przeważają w okolicy w której mieszkasz? Korzystając z literatury i Internetu narysuj profil
glebowy występujący w Twojej okolicy. Określ występujące w nim poziomy.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny się rozpocząć krótkim wykładem wprowadzającym. Należy uczniom

przypomnieć podstawowe wiadomości o powstawaniu i kształtowaniu się gleby. Wykład
może zostać zilustrowany krótkim filmem dydaktycznym. Przed przystąpieniem do
wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał
nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2-3 osobowe. Uczniowie posługując się
dostępnymi środkami dydaktycznymi określają, jakiego rodzaju gleby znajdują się
w okolicach, które zamieszkują. W trakcie ćwiczenia nauczyciel obserwuje pracę uczniów,
w razie potrzeby udziela im wskazówek. Nauczyciel prowokuje dyskusję na temat, jakie
czynniki zaważyły na tym, że w okolicach zamieszkania uczniów znajduje się właśnie taki
rodzaj gleby.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wyjaśnić pojęcie gleba,
4) zapoznać się z mapą gleb Polski,
5) zidentyfikować rodzaje gleb występujących w okolicy której w zamieszkujesz,
6) określić co to jest profil glebowy,
7) posługując się instrukcją i dostępnymi środkami dydaktycznymi, określić rodzaj gleb.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

przeglądowa mapa gleb Polski,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

mapa glebowo-rolnicza gminy,

−

materiały piśmiennicze,

−

literatura zgodna z wykazem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ćwiczenie 2

Narysuj mapę swojego gospodarstwa. Zaznacz klasy bonitacyjne gleb na poszczególnych

polach. Scharakteryzuj klasy bonitacyjne, jakie występują na Twoich polach. Określ
przydatność tych pól do produkcji rolniczej. Określ jakie rośliny możesz na swoich polach
z powodzeniem uprawiać.

Wskazówki do realizacji
Zajęcia powinny rozpocząć się krótkim wykładem na temat klas bonitacyjnych. Przed

przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment
rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie powinni pracować samodzielnie. Posługując się
instrukcją i informacjami od rodziców, powinni naszkicować uproszczoną mapę swojego
gospodarstwa, zaznaczając klasy bonitacyjne gleb na poszczególnych polach. Nauczyciel
wybiera uczniów, którzy zaprezentują pozostałym kolegom swoją pracę. Nauczyciel inicjuje
dyskusję i prowadzi ją w kierunku określenia opłacalności uprawy pól o różnych klasach
bonitacyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przypomnieć charakterystykę poszczególnych klas bonitacyjnych,
4) skorzystać z wypisu rejestru gruntów z Urzędu Gminy,
5) posługując się informacjami od rodziców, narysować uproszczoną mapę swojego

gospodarstwa, zaznaczając klasy bonitacyjne gleb na poszczególnych polach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

przeglądowa mapa gleb Polski,

−

mapa glebowo-rolnicza gminy,

−

informacje z wypisu rejestru gruntów,

−

materiały piśmiennicze,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 3

Na podstawie opisów zidentyfikuj rodzaje gleb, określ ich przydatność w rolnictwie.

Opisz, w jaki sposób powstały poszczególne rodzaje gleb. Określ, do jakiego rodzaju
produkcji rolniczej można te gleby wykorzystywać.

Wskazówki do realizacji

Nauczyciel powinien rozpocząć zajęcia krótkim wykładem informacyjnym. Należy

przypomnieć uczniom rodzaje gleb, ich charakterystyczne cechy fizyczne i chemiczne. Przed
przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment
rozdziału Materiał nauczania. Uczniowie powinni pracować w grupach 2-3 osobowych.
Nauczyciel rozdaje poszczególnym grupom koperty z informacjami o różnych glebach. Na
podstawie charakterystyki poszczególnych gleb, uczniowie dopasowują do nich odpowiednie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

nazwy. Określają opłacalność produkcji rolniczej na poszczególnych typach gleb. Nauczyciel
inicjuje dyskusję na temat roli człowieka w poprawianiu lub obniżaniu właściwości gleb.
Należy tak poprowadzić dyskusję, by uczniowie sami wymienili rodzaje działalności
człowieka (szczególnie w rolnictwie), które mogą doprowadzić do zagrożenia środowiska
naturalnego - w tym do degradacji gleb. Wnioski należy spisać w zeszycie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wyszukać w poradniku charakterystykę poszczególnych gleb,
3) skojarzyć nazwy gleb, z informacjami o ich właściwościach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

koperty z nazwami różnych gleb,

−

koperty z informacjami o poszczególnych glebach,

−

materiały piśmiennicze,

−

literatura zgodna z wykazem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.2. Budowa, obsługa i regulacje narzędzi i maszyn do uprawy

gleby

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Jakie wyposażenie dodatkowe może być zamontowane na pługu. Jaki jest cel

montowania tych elementów. Zamontuj zgodnie z instrukcją wyposażenie dodatkowe pługa
zawieszanego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Następnie uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania
instrukcję wykonania ćwiczenia. W miarę możliwości należy tak zorganizować zajęcia, by
uczniowie mieli możliwość kolejno przećwiczyć montaż dodatkowego wyposażenia pługa
zawieszanego. Uczniowie powinni pracować samodzielnie, mając do dyspozycji instrukcje
obsługi pługa i ciągnika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zamontować krój tarczowy i wyregulować jego położenie,
4) zamontować przedpłużek i wyregulować jego położenie,
5) zamontować pogłębiacz i wyregulować jego położenie,
6) sprawdzić prawidłowość mocowania zamontowanego wyposażenia dodatkowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik rolniczy,

−

dwuskibowy pług zawieszany, posiadający dodatkowe wyposażenie (krój tarczowy,
pogłębiacz, przedpłużek),

−

łącznik górny, sworznie i zawleczki,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

instrukcje obsługi: ciągnika i pługa,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj i wykonaj orkę zagonową w skład, pługiem zawieszanym, dwuskibowym na

działce o określonych wymiarach. Wykonaj szkic pola. Uwzględniając wymiary gabarytowe
agregatu, zaznacz na szkicu szerokości uwroci. Uwzględniając szerokość roboczą agregatu
i wymiary działki, oblicz w jakim czasie wykonasz zabieg.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Następnie uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania
i instrukcję wykonania ćwiczenia. W miarę możliwości należy tak zorganizować zajęcia, by
uczniowie mieli możliwość samodzielnego rozplanowania działki do zaorania. Następnie
powinni kolejno ćwiczyć orkę. Uczniowie powinni mieć do dyspozycji instrukcje obsługi
pługa i ciągnika. Nauczyciel na bieżąco udziela porad i ocenia pracę uczniów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) rozplanować pole,
4) wyznaczyć uwrocia, linię pierwszej bruzdy,
5) wykonać orkę,
6) ocenić jakość wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik rolniczy,

−

dwuskibowy pług zawieszany,

−

łącznik górny, sworznie i zawleczki,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

tyczki, bruzdomierz, taśma miernicza,

−

instrukcje obsługi: ciągnika i pługa,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj wykonanie prac przy obsłudze technicznej pługa. Jakie narzędzia i urządzenia

będą do tego celu niezbędne? Zagregatuj dwuskibowy pług zawieszany z ciągnikiem,
wykonaj jego obsługę techniczną, a następnie dokonaj poziomowania pługa, przy założeniu,
że będzie on wykorzystany do orki na głębokość 25 cm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Następnie uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania
i instrukcję wykonania ćwiczenia. W miarę możliwości należy tak zorganizować zajęcia, by
uczniowie mieli możliwość kolejno przećwiczyć poziomowanie i regulacje pługa
zawieszanego. Uczniowie powinni pracować samodzielnie, mając do dyspozycji instrukcje
obsługi pługa i ciągnika. W przypadku poziomowania pługa na płaskiej powierzchni
(betonowa podłoga w hali ćwiczeń), należy dwoma lewymi kołami ciągnika wjechać na
uprzednio przygotowaną belkę o wysokości 25 cm, w celu zaaranżowania rzeczywistego
położenia ciągnika w czasie orki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać obsługę techniczną pługa,
4) ocenić jego stan techniczny,
5) wykonać drobne naprawy,
6) przeprowadzić poziomowanie wzdłużne,
7) przeprowadzić poziomowanie poprzeczne,
8) ocenić prawidłowość wykonanych regulacji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik rolniczy,

−

dwuskibowy pług zawieszany,

−

łącznik górny, sworznie i zawleczki,

−

części wymienne lemiesz, pierś odkładnicy, piętka, śruby do mocowania odkładnicy
i lemiesza,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

taśma miernicza,

−

instrukcje obsługi: ciągnika i pługa,

−

literatura zgodna z wykazem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.3. Narzędzia do doprawiania gleby. Maszyny i agregaty

uprawowe

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj wykonanie różnych zabiegów doprawiających. Z katalogów maszyn dobierz

narzędzia lub maszyny uprawowe, do wykonania określonych zabiegów. Zwracaj uwagę na
charakterystykę techniczną poszczególnych maszyn i dobierz do nich ciągniki o odpowiedniej
klasie.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Następnie uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania
i instrukcję wykonania ćwiczenia. Uczniów należy podzielić na grupy 2-3 osobowe. Każda
z grup otrzymuje zadania, w których zostały nakreślone hipotetyczne sytuacje
w gospodarstwie rolnym, wymagające użycia maszyn lub narzędzi doprawiających. Oto jeden
z przykładów: Niesprzyjające warunki pogodowe spowodowały znaczne opóźnienia
w prowadzeniu prac polowych. Wykonano orkę przedsiewną i nie ma już czasu na naturalne
osiadanie roli. Jaki zestaw narzędzi należy użyć, by jeszcze zdążyć z siewem w odpowiednim
terminie agrotechnicznym. Zaproponuj kolejność prac polowych, maszyny lub narzędzia do
wykonania zabiegów. Do przeprowadzenia prac dobierz odpowiedniej klasy ciągnik rolniczy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) posłużyć się instrukcjami dostępnych narzędzi i maszyn uprawowych, podczas ich

dobierania do wykonania określonego w instrukcji zabiegu,

4) przeanalizować dane z katalogów maszyn rolniczych,
5) zagregatować narzędzie z ciągnikiem i je wyregulować, zgodnie z wymaganymi

parametrami wykonania zabiegu,

6) ocenić jakość wykonanej przez siebie pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik rolniczy,

−

podstawowe narzędzia i maszyny do doprawiania gleby,

−

łącznik górny, sworznie i zawleczki,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

taśma miernicza,

−

instrukcje obsługi: ciągnika i poszczególnych narzędzi i maszyn doprawiających,

−

literatura zgodna z wykazem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ćwiczenie 2

Zaplanuj wykonanie zabiegu doprawiającego przy pomocy agregatu uprawowego.

Dobierz taki agregat, który będzie optymalnie dopasowany do rodzaju gleby na Twoich
polach.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Następnie uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania
i instrukcję wykonania ćwiczenia. W miarę możliwości należy tak zorganizować zajęcia, by
uczniowie mieli możliwość przygotowania agregatu uprawowego do wykonania zabiegu
agrotechnicznego. Uczniowie powinni pracować samodzielnie, mając do dyspozycji
instrukcje obsługi agregatu i ciągnika. Jeżeli szkoła nie dysponuje gotowym agregatem
uprawowym, należy umożliwić sprzęgnięcie dwóch prostych narzędzi (np. kultywatora i bron
zębowych lub bron zębowych i wału strunowego). Uczniowie powinni wykonać obsługę
techniczną agregatu, przeprowadzić drobne naprawy, a następnie ćwiczyć regulację.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zaplanować zestawienie agregatu uprawowego,
4) opisać czynności obsługowe i regulacyjne,
5) zestawić agregat.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik rolniczy,

−

agregat uprawowy,

−

łącznik górny,

−

sworznie i zawleczki,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

instrukcje obsługi: ciągnika i agregatu uprawowego, katalog maszyn rolniczych,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj wykonanie zabiegu doprawiającego przy pomocy agregatu uprawowego.

Posługując się instrukcjami obsługi i katalogami maszyn sprawdź, czy opłaca się wykonywać
zabiegi doprawiające zestawami maszyn. Jakie są zalety, a jakie wady korzystania
z agregatów uprawowych?

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Następnie uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania
i instrukcję wykonania ćwiczenia. W miarę możliwości należy tak zorganizować zajęcia, by

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

uczniowie mieli możliwość wykonania zabiegu agrotechnicznego agregatem złożonym
samodzielnie. Uczniowie przygotowując się do pracy powinni korzystać z instrukcji obsługi
agregatu i ciągnika. Zajęcia należy prowadzić w takim terminie, by warunki atmosferyczne
umożliwiły wykonanie zabiegu na polu doświadczalnym. Przed wyjazdem w pole uczniowie
powinni wykonać obsługę techniczną ciągnika i agregatu, przeprowadzić drobne naprawy,
a następnie wykonać próbę pracy na polu. Nauczyciel wspólnie z uczniami ocenia jakość
wykonanego zabiegu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zaplanować pracę agregatem na wyznaczonym polu,
4) przeanalizować różne warianty wykonania zabiegu zarówno pojedynczymi narzędziami

doprawiającymi, jak i zestawami uprawowymi,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje obsługi: ciągnika i agregatu uprawowego,

−

katalogi maszyn rolniczych,

−

materiały piśmiennicze, kalkulator,

−

literatura zgodna z wykazem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.4 Obliczanie wydajności eksploatacyjnej. Naprawy bieżące,

konserwacja,

przechowywanie

narzędzi

i maszyn

uprawowych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj terminowe wykonanie orki dysponując dwoma ciągnikami Ursus 4512.

Wymagane jest wykonanie orki pod zboża ozime we wrześniu na powierzchni 80 ha i pod
zboża jare na powierzchni 50 ha w październiku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Następnie uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania
i instrukcję wykonania ćwiczenia. Uczniowie powinni wykonywać zadania samodzielnie. Na
podstawie wcześniej przygotowanych zadań uczniowie powinni zaplanować terminowe
wykonanie różnych zabiegów uprawowych i doprawiających. Nauczyciel powinien zadbać
o nakreślenie w zadaniach realistycznych warunków. Uczniowie powinni mieć do dyspozycji
tabele z charakterystyką techniczną poszczególnych narzędzi uprawowych (najlepiej na
podstawie instrukcji obsługi producenta maszyn). Na ich podstawie będą mogli określić
wydajności eksploatacyjne i obliczyć pozostałe wartości z zadań.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) sprawdzić, czy w przykładowym gospodarstwie dysponując określonym sprzętem zdąży

się wykonać niezbędne zabiegi uprawowe w zakładanym terminie agrotechnicznym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje obsługi maszyn i narzędzi uprawowych oraz ciągnika,

−

materiały piśmiennicze,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj zakres prac przy posezonowej konserwacji pługa. Wymień niezbędne

urządzenia i materiały konserwacyjne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Następnie uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

i instrukcję wykonania ćwiczenia. Uczniów należy podzielić na grupy 2-3 osobowe. Każda
z grup powinna otrzymać do zakonserwowania pług. W warunkach ćwiczenia należy
sprecyzować, że ma to być konserwacja posezonowa. Pod koniec zajęć nauczyciel wspólnie
z uczniami ocenia jakość wykonanych prac.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) dobrać narzędzia i materiały konserwacyjne,
4) przygotować pług do konserwacji,
5) przeprowadzić konserwację,
6) ocenić swoją pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz.

Środki dydaktyczne:

−

pług zawieszany,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

myjka ciśnieniowa,

−

środki konserwujące, farba,

−

instrukcje obsługi: pługa,

−

literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj naprawę i posezonową konserwację kultywatora. Posługując się katalogiem

części sporządź zamówienie na uszkodzone elementy narzędzia.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Następnie uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania
i instrukcję wykonania ćwiczenia. Uczniów należy podzielić na grupy 2-3 osobowe. Każda
z grup powinna otrzymać do zakonserwowania kultywator (lub inne narzędzie doprawiające
glebę). W warunkach ćwiczenia należy sprecyzować, że uczniowie mają wykonać
konserwację posezonową. Pod koniec zajęć nauczyciel wspólnie z uczniami ocenia jakość
wykonanych prac.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) dobrać narzędzia i materiały konserwacyjne,
4) przygotować kultywator do naprawy i konserwacji,
5) przeprowadzić konserwację kultywatora,
6) ocenić swoją pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz.

Środki dydaktyczne:

−

kultywator,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

myjka ciśnieniowa,

−

środki konserwujące, farba,

−

instrukcje obsługi: kultywatora,

−

literatura zgodna z wykazem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Eksploatowanie narzędzi
i maszyn do uprawy roli”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 10, 12, 14 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. d, 4. d, 5. c, 6. d 7. c, 8. d, 9. a, 10. b, 11. d,
12. d, 13. c, 14. b, 15. a, 16. b, 17. c, 18. c, 19. b, 20. b

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić procesy glebotwórcze

A

P

d

2

Rozróżnić różne gleby

A

P

a

3

Rozróżnić jakość różnych gleb

B

P

d

4

Scharakteryzować właściwości gleby

C

PP

d

5

Określić rodzaje zabiegów orki

B

P

c

6

Określić warunki bhp podczas używania narzędzi
zawieszanych

B

P

d

7

Rozpoznać różne rodzaje pługów

A

P

c

8

Rozpoznać różne rodzaje pługów

A

P

d

9

Rozpoznać funkcje elementów roboczych pługów

B

P

a

10

Analizować możliwe regulacje pługów

C

PP

b

11

Rozpoznać funkcje elementów roboczych pługów

B

P

d

12

Scharakteryzować sposób regulacji automatycznej
głębokości orki

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

13

Rozpoznać rodzaje pługów

A

P

c

14

Scharakteryzować działanie brony talerzowej

C

PP

b

15

Rozpoznać rodzaj maszyny uprawowej

A

P

a

16

Wyjaśnić działanie kultywatora

B

P

b

17

Wyjaśnić działanie różnych rodzajów wałów

B

P

c

18

Wyjaśnić

działanie

aktywnych

maszyn

uprawowych

B

P

c

19

Określić wydajności maszyn rolniczych

B

P

b

20

Określić warunki konserwacji maszyn rolniczych

B

P

b

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Czynniki biorące udział w procesie glebotwórczym to

a) wyłącznie klimat i woda.
b) wyłącznie działalność człowieka.
c) wyłącznie rośliny, zwierzęta i organizmy żywe.
d) klimat i woda, działalność człowieka, rośliny, zwierzęta i organizmy żywe.

2. Najczęściej występujące gleby w Polsce to

a) gleby brunatne.
b) gleby bielicowe.
c) rędziny.
d) czarnoziemy.

3. Według bonitacyjnej klasyfikacji gleb najlepsze ziemie są określone klasami

a) V,VI.
b) IVa, IVb.
c) IIIa, IIIb.
d) I, II.

4. Właściwości fizyczne gleby określają m.in.

a) odczyn gleby.
b) zawartość mikro i makroelementów.
c) zawartość związków próchniczych.
d) stosunki wodno-powietrzne.

5. Stworzenie jak najlepszych warunków do skiełkowania roślin to zadanie

a) orki uzupełniającej.
b) ziebli.
c) orki siewnej.
d) podorywki.

6. Podczas manipulowania narzędziem zawieszanym pomiędzy ciągnikiem, a narzędziem

a) operator może być, ale musi zachować szczególną ostrożność.
b) operator może być, ale musi posiadać kompletne ubranie robocze.
c) operator może być, ale nie wolno wykonywać mu tych czynności szybko.
d) nie wolno pod żadnym pozorem znajdować się pomiędzy ciągnikiem i narzędziem.

7. Pługiem bezzagonowym jest pług

a) agromelioracyjny.
b) łąkowy.
c) wahadłowy.
d) specjalny.

8. Do orki gleby zakamienionej wskazane jest użyć

a) pługa wyłącznie z zabezpieczeniami sprężynowymi.
b) pługa wyłącznie z zabezpieczeniami resorowymi.
c) pługa wyłącznie z zabezpieczeniami hydraulicznymi.
d) pługa z zabezpieczeniami sprężynowymi lub resorowymi lub hydraulicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

9. Zadaniem przedpłużka jest

a) ścięcie górnej warstwy skiby i rzucenie jej na dno bruzdy.
b) odcięcie skiby od calizny.
c) spulchnienie warstwy gleby znajdującej się poniżej dna bruzdy.
d) odciążenie pracy głównego korpusu płużnego.

10. Stosując automatyczną regulację orki

a) koło kopiujące należy opuścić.
b) koło kopiujące można unieść do góry lub je zdemontować.
c) odciążamy tylną oś ciągnika.
d) utrzymujemy stałą głębokość orki, bez względu na zmieniający się opór gleby.

11. Zadaniem pogłębiacza jest

a) spulchnienie warstwy podskibia, bez wyciągania martwicy na wierzch pola.
b) zwiększenie głębokości orki.
c) zapobiegnięcie tworzeniu się podeszwy płużnej.
d) spulchnienie warstwy podskibia, bez wyciągania martwicy na wierzch pola

i zapobiegnięcie tworzeniu się podeszwy płużnej.

12. Dociążenie osi tylnej ciągnika umożliwia

a) orka kopiująca.
b) orka z pogłębiaczem.
c) orka pługiem obracalnym.
d) orka z regulacją automatyczną.

13.

Na zdjęciu obok przedstawiono

a) pług do podorywek.
b) pług łąkowy.
c) pług półzawieszany.
d) pług melioracyjny.

[
[katalog: „Gregoire Besson” Francja]

14. Siły poprzeczne do kierunku jazdy pojawią się w przypadku używania

a) brony talerzowej jednośladowej, ustawionej do cięcia darni.
b) brony talerzowej jednośladowej, ustawionej do odwracania i kruszenia gleby.
c) brony talerzowej dwuśladowej, ustawionej do cięcia darni.
d) brony talerzowej dwuśladowej, ustawionej do odwracania i kruszenia gleby.

15. Na zdjęciu obok przedstawiono

a) bronę wirnikową.
b) bronę zębową.
c) glebogryzarkę.
d) bronę chwastownik.

[katalog: „RAU” Niemcy]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

16. Wydobycie na wierzch gleby rozłogów perzu umożliwiają

a) kultywatory ze sztywnymi zębami.
b) kultywatory ze sprężynowymi zębami.
c) brona chwastownik.
d) brona talerzowa.

17. W celu przyspieszenia osiadania gleby przed siewem wykorzystuje się

a) wały gładkie.
b) wały pierścieniowe.
c) wały Cambella.
d) wały strunowe.

18. Do grupy uprawowych maszyn aktywnych nie należy

a) glebogryzarka.
b) brona wahadłowa.
c) brona talerzowa.
d) brona wirnikowa.

19. Wydajność teoretyczna Wt jest od wydajności praktycznej Wp

a) mniejsza.
b) większa.
c) są sobie równe.
d) nie jest związana żadną zależnością.

20. Stary zużyty i przepracowany olej do konserwacji maszyn uprawowych

a) jest zalecany.
b) nie może być stosowany.
c) można go użyć tylko po wymieszaniu ze smarem.
d) można używać tylko do konserwacji określonej maszyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko: ...............................................................................

Eksploatowanie narzędzi i maszyn do uprawy roli

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Eksploatowanie narzędzi
i maszyn do uprawy roli”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 13, 15, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 7, 12, 14, 16 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. b, 4. a, 5. d, 6. a 7. d, 8. a, 9. c, 10. a, 11. b,
12. a, 13. d, 14. d, 15. c, 16. d, 17. b, 18. d, 19. a, 20. d

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić właściwości różnych gleb

A

P

c

2

Określić warunki orki zimowej

A

P

c

3

Scharakteryzować

wymagania

agrotechniczne

maszyn rolniczych do uprawy gleby

C

PP

b

4

Określić

wydajność

eksploatacyjną

maszyn

rolniczych

A

P

a

5

Przeanalizować rodzaje zabiegów orki

B

P

d

6

Określić rodzaje pługów

B

P

a

7

Scharakteryzować rodzaje pługów

C

PP

d

8

Rozpoznać elementy składowe pługów

A

P

a

9

Rozpoznać rodzaj pługa bezzagonowego

A

P

c

10

Przeanalizować możliwe regulacje pługów

C

P

a

11

Określić sposób poziomowania pługów

C

P

b

12

Przeanalizować sposób regulacji automatycznej
głębokości orki

C

PP

a

13

Rozpoznać rodzaj narzędzia uprawowego

A

P

d

14

Przeanalizować działanie brony talerzowej

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

15

Rozpoznać rodzaj maszyny do uprawy

A

P

c

16

Przeanalizować działanie agregatu uprawowego

C

PP

d

17

Rozpoznać narzędzia doprawiające glebę

A

P

b

18

Określić warunki przechowywania posezonowego
maszyn i narzędzi do uprawy i doprawiania gleby

B

P

d

19

Określić warunki bezpiecznej pracy z maszynami i
narzędziami uprawowymi

B

P

a

20

Określić warunki bezpiecznej naprawy maszyny
rolniczej

B

P

d

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Klasy bonitacyjne gleb wprowadzono w celu

a) rozróżnienia gleb pod względem ich barwy.
b) rozróżnienia gleb pod względem ich własności chemicznych.
c) określenia wartości użytkowej gleb i ich przydatności w produkcji rolniczej.
d) określenia położenia geograficznego gleb, w celu ich ewidencji.

2. Przedzimową orkę głęboką (zięblę) wykonuje się na głębokość

a) do 15 cm.
b) do 25 cm.
c) do 35 cm.
d) do 45 cm.

3. Wymagania agrotechniczne, jakie stawia się narzędziom i maszynom do uprawy roli

określają

a) wymiary gabarytowe narzędzi i maszyn do uprawy gleby.
b) optymalne warunki wykonania zabiegów uprawowych.
c) przynależność poszczególnych maszyn i narzędzi do grup maszyn w Systemie Maszyn

Rolniczych.

d) przydatność narzędzi i maszyn do przeprowadzenia uprawy gleby.

4. Wydajność eksploatacyjną maszyn i narzędzi uprawowych wyraża się w

a) ha/h.
b) ha/km.
c) ha.
d) km/h.

5. Pługiem do orki zagonowej, pole można zaorać

a) tylko w rozorywkę.
b) tylko w skład.
c) ruchem czółenkowym.
d) w rozorywkę i w skład.

6. Orkę bezzagonową można wykonać przy pomocy pługa

a) obracalnego lub wahadłowego.
b) Talerzowego.
c) łąkowego.
d) agromelioracyjnego.

7. Do grupy pługów specjalnych nie należy

a) pług agromelioracyjny.
b) pług łąkowy.
c) pług do gleb zakamienionych.
d) pług z odkładnicą cylindroidalną.

8. W skład korpusu płużnego należą następujące elementy:

a) lemiesz, skrzydło odkładnicy, pierś odkładnicy, listwa usztywniająca, słupica.
b) lemiesz, odkładnica, wrzeciono nastawcze, słupica.
c) lemiesz, odkładnica, krój tarczowy, słupica.
d) lemiesz, odkładnica, koło kopiujące, słupica.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

9. Na zdjęciu przedstawiono

a) pług łakowy.
b) pług agromelioracyjny.
c) pług wahadłowy.
d) pług wahliwy.

[katalog: „FAMAROL” Słupsk

10. W pługach zawieszanych można w pewnym zakresie zmienić

a) szerokość pierwszej skiby.
b) szerokość ostatniej skiby.
c) szerokość dowolnej skiby.
d) w ogóle nie można zmienić szerokości orki.

11. Do poziomowania pługa zawieszanego używamy

a) koła kopiującego i łącznika górnego.
b) korbki prawego wieszaka i łącznika górnego.
c) korbki lewego wieszaka i łącznika górnego.
d) podnośnika hydraulicznego ciągnika i łącznika górnego.

12. Regulacja automatyczna głębokości orki jest utrzymywana poprzez

a) podnośnik hydrauliczny ciągnika.
b) instalację hydrauliki zewnętrznej ciągnika.
c) koło kopiujące.
d) nowoczesną konstrukcję pługa zawieszanego.

13. Na zdjęciu obok przedstawiono narzędzie, którego zadaniem jest

a) wyrównanie pola po głębokiej orce.
b) wydobycie z gleby kamieni.
c) zebranie resztek pożniwnych z pola przed orką.
d) spulchnienie głębszych warstw gleby, bez wyciągania

martwicy na powierzchnię.

[katalog: „Unia’ Grudziądz]

14. Brona talerzowa może służyć

a) tylko do wykonania podorywki.
b) tylko do cięcia i przykrycia obornika lub nawozów zielonych.
c) tylko do cięcia darni na łąkach.
d) wykonania podorywki, cięcia darni na łąkach lub cięcia i przykrycia obornika lub

nawozów zielonych.

15. Na zdjęciu obok przedstawiono

a) bronę wirnikową.
b) bronę talerzową.
c) glebogryzarkę.
d) bronę rotacyjną.

[katalog: „AKPIL” Pilzno]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

16. Agregaty uprawowe umożliwiają

a) tylko jednoczesne sprzęgnięcie ze sobą kilku różnych narzędzi uprawowych.
b) tylko łączenie kilku czynności uprawowych przy jednym przejeździe agregatu.
c) tylko zmniejszenie ilości przejazdów po polu i zmniejszenie jego ugniatania.
d) jednoczesne sprzęgnięcie ze sobą kilku różnych narzędzi uprawowych, łączenie kilku

czynności uprawowych przy jednym przejeździe agregatu i zmniejszenie ilości
przejazdów po polu oraz zmniejszenie jego ugniatania.

17. Do doprawiania gleby służą

a) pługi podorywkowe, głębosze, kultywatory.
b) włóki, brony, kultywatory, wały.
c) włóki, grabie, równiarki, brony.
d) pługi talerzowe, brony, wały.

18. Przygotowanie maszyn i narzędzi uprawowych do przechowania posezonowego polega

na

a) dokładnym umyciu maszyn i ich wysuszeniu.
b) zakonserwowaniu elementów narażonych na korozję.
c) ustawieniu maszyn wyposażonych w koła pneumatyczne na podstawkach.
d) należy wykonać wszystkie wyżej wymienione czynności.

19. Na narzędziach i maszynach uprawowych

a) nie wolno przewozić ludzi.
b) wolno przewozić dorosłe osoby z dużą ostrożnością.
c) wolno przewozić osoby, pod warunkiem odpowiedniego przystosowania maszyn.
d) można przewozić, po zdobyciu odpowiedniego upoważnienia.

20. Naprawiać glebogryzarkę zawieszoną na ciągniku z uruchomionym silnikiem

a) można, ale tylko z zachowaniem szczególnej ostrożności.
b) można pod warunkiem podparcia maszyny na solidnej podstawce.
c) można przy zaciągniętym hamulcu postojowym.
d) bezwzględnie jest to zabronione.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko: ...............................................................................

Eksploatowanie narzędzi i maszyn do uprawy roli

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

7. LITERATURA

1. Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996
2. Ciągniki i maszyny rolnicze 1995/96. Katalog PIMR, Poznań 1997
3. Dąbrowski S. i Kozłowska D.: Maszyny i ciągniki rolnicze. PWRiL, Warszawa 1981
4. Kuczewski J., Waszkiewicz Cz.: Mechanizacja rolnictwa. Maszyny i urządzenia do

produkcji roślinnej i zwierzęcej. SGGW, Warszawa 1997

5. Kuczewski J., Majewski Z.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa

1995

6. Łopata K., Rudnik E.: Tajemnice gleby – Chroń swoje środowisko. WSiP, Warszawa

1997

7. Waszkiewicz Cz.: Maszyny i urządzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998
8. Waszkiewicz Cz.: Maszyny rolnicze. Maszyny i urządzenia do produkcji zwierzęcej

Cz. II. WSiP, Warszawa 1996

9. Waszkiewicz Cz., Kuczewski J.: Maszyny rolnicze. Maszyny i urządzenia do produkcji

roślinnej Cz. I. WSiP, Warszawa 2002

10. Wybrane zagadnienia regulacji i obsługi maszyn rolniczych. SGGW, Warszawa 1993

Literatura metodyczna

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2000