H

O

D

O

W

L

A

JERZY ZBYSZEWSKI

Emanor

– anatomia

sukcesu

Trzydziestego paêdziernika
1999 r. licznie zgromadzona
publicznoÊç wiwatowa∏a
na cz´Êç nowo koronowanego
czempiona ogierów USA
– micha∏owskiej hodowli,
siwego Emanora.
Po raz pierwszy od czasów
legendarnego El Paso (a by∏o
to 23 lat temu), ogier
przywieziony z Polski wygra∏
ten szalenie trudny
i presti˝owy pokaz. Wszystko
odby∏o si´ póênym wieczorem,
w fina∏owym dniu
US National Championship
Show w wype∏nionym
po brzegi koloseum miasta
Albuquerque w stanie
Nowy Meksyk. Siwy Emanor
robi∏ rund´ honorowà
k∏usujàc w blasku
reflektorów z wieƒcem
na szyji.

D

roga do sukcesu Emanora za-
cz´∏a si´ ponad rok wczeÊniej,
kiedy zauwa˝y∏em w czasie

czempionatu Polski w Janowie Podla-
skim, jak inaczej zachowywa∏ si´ ten koƒ
w porównaniu z innymi. Podniecenie
obecnoÊcià publicznoÊci dodawa∏o mu
urody i prezencji. Kompletnie nie wyda-
wa∏ si´ byç ani speszony, ani nerwowy.
PomyÊla∏em wtedy „to jest koƒ na show“.

Przebywam w USA od 18 lat i wiem

jak trudno doprowadziç konia do naro-
dowego czempionatu, ale Emanor wyda-
wa∏ si´ byç wart ryzyka. Na najwa˝niej-

K o ƒ P o l s k i 1 2 / 9 9

9

szym etapie konkurencji (a taki jest w∏a-
Ênie czempionat narodowy) nie mo˝na li-
czyç na to, ˝e koƒ ma typ i jest bardzo
poprawny. Jest tu podobnie jak z ludêmi.
Widzimy bardzo wielu pi´knych, lecz tyl-
ko niewielu zostaje modelami czy aktora-
mi. Ci którzy tego dokonujà, majà w so-
bie to „coÊ extra“ i moim zdaniem iden-
tycznie sprawa ma si´ z koƒmi do show.

Po powrocie z Polski zainteresowa∏em

dzier˝awà Emanora moich klientów
i przyjació∏ paƒstwa Mil´ i Rona Hartów
z Santa Ynez w Kaliforni. Przygotowanie
konia arabskiego do szczebla pokazu na-
rodowego kosztuje mas´ pieni´dzy. Swo-
je argumenty podpiera∏em paroma zdj´-
ciami zrobionymi w czasie pokazu i krót-
kim wideo zrobionym przez mego przy-
jaciela Craiga. Wróci∏em z tarczà. 28
wrzeÊnia 1998 r. Emanor wylàdowa∏
w Los Angeles.

Przez druty ogrodzenia stacji kwaran-

tanny przyglàda∏em si´ roz∏adunkowi. Ko-
nie schodzi∏y z rampy wym´czone podró-
˝à. Czeka∏em na Emanora. Nie by∏o wàt-
pliwoÊci, gdy go w koƒcu wyprowadzili.
¸eb w górze, pe∏en werwy, zupe∏nie jak
nie po podró˝y mi´dzykontynentalnej.

Wróci∏em do stanu Waszyngton, zosta-

wiajàc Emanora na kwarantannie. Za trzy
dni do mojej uje˝d˝alni wjecha∏ konio-
wóz przedsi´biorstwa transportowego
i… po raz pierwszy zaprowadzi∏em Ema-
nora do jego boksu.

Aklimatyzacja nie trwa∏a d∏ugo. Jego

wspania∏y temperament, zrównowa˝enie
psychiczne i szalona dojrza∏oÊç umys∏o-
wa jak na 5-letniego konia sprawi∏y, ˝e
po paru tygodniach wyglàda∏, jakby ni-
gdy ze stanu Waszyngton nie wyje˝d˝a∏.
Powoli zaczà∏em myÊleç o przysz∏oÊci.

Konkurencja w Êwiecie arabskim

w USA jest szalona. Na wielu zjazdach
s´dziowskich ubolewa si´ nad faktem, ˝e
hodowla arabska posz∏a w dwóch od-
miennych kierunkach. Cz´Êç hodowców
specjalizuje si´ w koniach do pokazów
w r´ku (halter), które cz´stokroç nie sà
w stanie nic innego robiç, a druga cz´Êç
specjalizuje si´ w koniach „performance“
pod siod∏em, które bardzo cz´sto nie wy-
glàdajà jak araby. Moim zdaniem Emanor
ma w sobie wszystko, aby zadowoliç oba
obozy. Jest szalenie atletyczny, Êwietny
w ruchu, a wi´c powiniem si´ podobaç
zwolennikom koni pod siod∏em, a przy
tym jest na tyle urodziwy i typowy, ˝e
wielbiciele koni „halter“ powinni czuç si´
usatysfakcjonowani.

Pozosta∏a tylko jedna rzecz – trzeba

by∏o skierowaç na ten tor myÊlenia opini´
publicznà, a przede wszystkim s´dziów.

Wiedzia∏em, ˝e koƒ musi byç przygo-

towany na 120%. Zatrudni∏em do pracy
kondycyjnej z Emanorem najlepszà spe-
cjalistk´ w tej dziedzinie, Jean Kielman,
która ma na swoim koncie przygotowa-
nie takich s∏aw, jak trójkoronowany Si-
meon Shai czy narodowa czempionka
klaczy VP Khalua.

Nast´pnà wa˝nà decyzjà by∏ wybór

prezentera. Bardzo mocnà stronà Emano-
ra by∏a jego Êwie˝oÊç i koniecznie trzeba
by∏o to zachowaç. Wielu prezenterów
w USA doprowadza konia do stanu takie-
go „wyszkolenia“, ˝e zatracajà swój cha-
rakter. Wyglàdajà jak nakr´cane statuetki.

Wybór pad∏ na Michaela Byatta, któ-

ry w przesz∏oÊci pokazywa∏ konie typu
Emanora (Consensus czy Emperator).
Michael, gdy tylko pierwszy raz zoba-
czy∏ Emanora, od razu zdecydowa∏ si´
pokazywaç go. Po∏àczenie to zaprocen-

towa∏o niebawem. W cztery miesiàce
po przylocie z Polski Emanor odby∏ trzy-
dziestoparogodzinnà podró˝ do Arizo-
ny na presti˝owe Scottsdale Show. Na-
sza kampania reklamowa pobudza∏a za-
interesowanie obserwatorów koniem…
którego nikt nie widzia∏. No i nikt go nie
zobaczy∏ a˝ do momentu otwarcia
bram areny dla jego klasy. Ca∏y czas, a˝
do póênego wieczoru przed dniem wy-
st´pu, Emanor sta∏ w odleg∏ej o godzin´
jazdy od terenów show stadninie moich
serdecznych przyjació∏ Joli i Zenona Li-
powiczów. Patrzàc bardzo krytycznie
na Emanora w czasie pokazu, zda∏em
sobie spraw´, ˝e aby pokonaç ogiery,
które sà pokazywane na tym poziomie
od kilku lat, musi byç fizycznie przygo-
towany lepiej od nich. Emanor wygra∏
swojà klas´ (jednog∏oÊnie u wszystkich 3
s´dziów), ale w czempionacie tytu∏u nie
zdoby∏. Czempionem ogierów zosta∏
startujàcy od dwóch lat First Cyte (Out
of Cyte – Rol Wild Flower).

EMISJA

WILEJKA

TALLIN

WARMIA

BANDOS

EUNICE

PALAS

TALANTLIVAIA

NABEG

EL PASO

EUKALIPTUS

WOJS¸AW

EMIGRACJA

EMANACJA*

*) Emanacja podczas tegorocznego narodowego czempionatu w Janowie Podlaskim
zosta∏a wybrana czempionkà klaczy oraz najlepszym koniem ca∏ego pokazu

˜

Emanor by∏ jednak tak odmienny sty-

lem i typem, ˝e wzbudzi∏ bardzo du˝e za-
interesowanie hodowców i trenerów.
Pierwszy egzamin zda∏ na piàtk´.

Nie czas jednak by∏o spoczàç na lau-

rach. Zacz´∏a si´ ˝mudna praca nad po-
prawà pewnych niedociàgni´ç pokrojo-
wych. A zdecydowanej poprawy wyma-
ga∏a linia grzbietu. Aby to osiàgnàç, Ema-
nor zaczà∏ st´powaç, a potem k∏usowaç
pod jeêdêcem z g∏owà opuszczonà jak
najni˝ej. åwiczenie to pozwala nacià-
gnàç mi´Ênie grzbietu, a dzi´ki ci´˝arowi
jeêdêca bardzo je wzmocniç. Przy odpo-
wiednim ustawieniu konia i przesuni´ciu
Êrodka ci´˝koÊci w ty∏, koƒ powracajàc
do pozycji zbalansowanej, napina mi´-
Ênie grzbietu czyniàc go p∏askim jak stó∏.
Z wrodzonà inteligencjà Emanor pojà∏
bardzo szybko, o co chodzi i co drugi
dzieƒ mo˝na go by∏o widzieç w uje˝d˝al-
ni z g∏owà tu˝ przy ziemi niczym pies na
tropie. Lon˝owanie ograniczyliÊmy do
minimum, jako ˝e rozbudowuje to g∏ów-
nie mi´Ênie zadu, co w przypadku Ema-
nora nie by∏o potrzebne.

Powoli zaczynaliÊmy obserwowaç

zmiany. W poczàtku lipca Emanor poka-
zywany by∏ na czempionatach regional-
nych celem kwalifikacji do czempionatu
narodowego. Wygra∏ jednog∏oÊnie.

W sierpniu czeka∏a go nast´pna d∏uga

podró˝, tym razem do Kanady. W miej-
scowoÊci Regina odbywajà si´ rokrocz-
nie narodowe czempionaty Kanady. Po-
dró˝ zajmuje oko∏o 35 godzin. Przeko-
naliÊmy si´, ˝e Emanor nabra∏ wprawy
w dalekich podró˝ach i przesta∏ traciç na
wadze. Tu˝ przed show w Kanadzie od-
bywa si´ w Janowie czempionat Polski,
tak wi´c przylecia∏em prosto z Warsza-
wy na fina∏y pokazu w Reginie. Emanor
pokazywa∏ si´ Êwietnie i zosta∏ wice-
czempionem narodowym Kanady, co
by∏o niebywa∏ym sukcesem. Pokona∏ bo-
wiem takie s∏awy, jak wiceczempiona
USA z 1998 roku, ogiera Desert Heat
VF (Fame VF – MCA Matilda Bey)), czy
SH Phantom Echo, który w 1996 r. zdo-
by∏ tytu∏ US National Champion Futurity
Colt. Czempionem Kanady zosta∏ First
Cyte. W przypadku gdyby First Cyte
zdoby∏ tytu∏ czempiona USA, zosta∏by

trójkoronowanym, co nie zdarza si´
w historii pokazów cz´sto.

Wraca∏em do stanu Waszyngton pe∏en

wra˝eƒ i szcz´Êcia. RównoczeÊnie zda-
wa∏em sobie spraw´, ˝e najgorsze ciàgle
przed nami.

No i powróciliÊmy do naszych szarych

dni wype∏nionych pracà. Emanor wykazy-
wa∏ niesamowite zainteresowanie tre-nin-
giem, zawsze w dobrym humorze i a˝
chcia∏oby si´ go podaç za wzór niektórym
znanym ludzkim malkontentom. Wszyscy
w stajni uÊmiechali si´, gdy wychodzi∏
Emanor.

I tak nadszed∏ paêdziernik. Za∏adowa-

∏em Emanora w wielki koniowóz i sam
pogna∏em na lotnisko. Za nieca∏e dwa
dni odebra∏em go w Albuquerque w No-
wym Meksyku. Wszyscy byliÊmy okrop-
nie zdenerwowani i tylko Emanor wyka-
zywa∏ absolutny spokój i zainteresowany
by∏ wy∏àcznie tym, co w ˝∏obie. Chcieli-
Êmy, by Emanora „by∏o widaç“ na terenie
show. Na stajni Michaela Byatta i przed
mojà postawiliÊmy wielkie transparenty.
Koƒ by∏ zdecydowanie tematem show.

Z zainteresowaniem oglàdaliÊmy sukce-

sy innych polskich koni. Micha∏owski El
Mundo (Monogramm – Emigrantka) zdo-
by∏ tytu∏ czempiona ogierów USA pokazy-
wanych przez w∏aÊcicieli–amatorów. Pre-
zentowany by∏ z wielkim wdzi´kiem
przez swà w∏aÊcicielk´ Cori Sampson. Na-
st´pna mi∏a niespodzianka to kurozw´c-
kiej hodowli klacz Eksedra (Brokat – Eks-
plozja), która wesz∏a do Top Ten zarówno
w klasie dla amatorów (pokazywana przez
Ralpha Manning), jak i w klasie otwartej
(pokazywana przez trenerk´ Kim Potts).
W klasach pod siod∏em b∏yszcza∏ janow-
skiej hodowli angloarab Emigrant (po Eu-
ropejczyku oo). Zosta∏ on wiceczempio-
nem klasy o nazwie Half Arabian Hunter
Junior Horse, a dosiadany by∏ przez Nata-
lie Jones.

Wreszcie nadszed∏ dzieƒ eliminacji

ogierów. Na ring wysz∏o ich ponad 20.
Gdy zobaczy∏em, „kto jest kto“, zbla-
d∏em. Pokaz w klasie trwa∏ ponad dwie
godziny. Pi´ciu s´dziów krà˝y∏o bez
koƒca pomi´dzy koƒmi. Emanor do
koƒca pokazywa∏ si´ wspaniale, wszed∏
do Top Ten, czyli pierwszej dziesiàtki

i wróci∏ do stajni kompletnie wykoƒczo-
ny. Do fina∏ów zosta∏y tylko dwa dni. Za-
mkn´liÊmy stajnie dla publicznoÊci.
Emanor potrzebowa∏ spokoju i wszystko
kr´ci∏o si´ ko∏o niego.

W sobot´ rano czu∏em si´ gorzej ni˝

w dniu maturalnym. Zda∏em sobie do-
skonale spraw´, ˝e dotychczasowe osià-
gni´cia Emanora przesz∏y najÊmielsze
oczekiwania wielu i gdyby pozosta∏o mu
jedynie miejsce w Top Ten i tak by∏by po-
wód do wielkiej dumy.

ZdecydowaliÊmy, ˝e zamiast czekaç

z Emanorem przed wejÊciem do kolo-
seum, b´dziemy go trzymaç w boksie
w stajni zaprzyjaênionego trenera, która
by∏a tu˝ ko∏o koloseum. Emanor zawsze
najlepiej czuje si´ w stajni.

Godzina 19:00. Gala inauguracyjna.

Widaç smokingi, wieczorowe suknie, na
arenie nieskazitelnie zielone trociny.
Czuj´, jak d∏awi mnie mój w∏asny kra-
wat. Jeden za drugim wchodzà ogiery.
Dziesi´ç najlepszych w USA. Emanor
wchodzi czwarty. PublicznoÊç nagradza
swojego faworyta burzà oklasków. Za-
czyna si´ pokaz.

Na arenie same s∏awy. Wspaniale pre-

zentuje si´ Psymadre (po Padron Psyche)
w∏asnoÊci Davida Murdocka z Kalifornii.
Bardzo podoba si´ w ruchu narodowy
czempion Kanady sprzed paru lat Eqynox
(po Myrlyn). Emanor pokazuje si´ Êwiet-
nie. Jest Êwie˝y, widaç ˝e to wszystko mu
si´ podoba. Wyglàda tak, jak go sobie wy-
obra˝a∏em ponad rok temu, patrzàc na
niego w Janowie Podlaskim. Powoli zbli˝a
si´ koniec klasy, a tym samym moment
og∏oszenia kto zosta∏ czempionem i wice-
czempionem. Wszystkie karty s´dziów
w´drujà do komputera. Zapada cisza. Wi-
ceczempionem USA zostaje… First Cyte.
Mój ˝o∏àdek powoli w´druje do gard∏a
i tam zostaje. Dekoracja First Cyte’a, zdj´-
cia, wydaje si´ trwaç bez koƒca. Wreszcie
konferansjer odzywa si´ ponownie. Wspo-
mina poczàtki Amerykaƒskiej Ksi´gi Stad-
nej, krótka historia show, jako ˝e to koniec
millenium – to wszystko trwa wieki.

W koƒcu padajà s∏owa, które b´d´ pa-

mi´ta∏ do koƒca ˝ycia: „Panie i panowie
ostatni czempionat USA dwudziestego
wieku nale˝y do… Emanora“.

K o ƒ P o l s k i 1 2 / 9 9

10