Leksykon prawa ubezpieczen spolecznych 100 podstawowych pojec

Ubezpieczenia spo³eczne ciesz¹ siê w ostatnim czasie
du¿ym zainteresowaniem spo³ecznym, szczególnie
za spraw¹ zmienionej formu³y emerytury (z systemu
zdefiniowanego œwiadczenia system na zdefiniowanej
sk³adki) oraz wprowadzanie nowych i modyfikowanie
ju¿ istniej¹cych œwiadczeñ zastêpuj¹cych œrodki utrzy-
mania dla ubezpieczonych w przypadku utraty zarobku
wskutek zdarzeñ losowych. Uwaga towarzyszy nie tyl-
ko emeryturom pomostowym czy emeryturom kapi-
ta³owych, zmienionej zasadzie waloryzacji czy wysoko-
œci emerytury, lecz tak¿e równie¿ formule ubezpieczenia
dobrowolnego przy zasi³kach czy zasi³kowi macie-
rzyñskiemu. Wynika to z chêci poznania przez ubezpie-
czonych zakresu i kszta³tu ochrony ubezpieczeniowej
gwarantowanej sk³adk¹ ubezpieczeniow¹. To zaintere-
sowanie wydaje siê naturalne równie¿ i z tego wzglêdu,
¿e ubezpieczeni chc¹ wiedzieæ, „jaki produkt docelowy”
uzyskaj¹ za wnoszone przez nich sk³adki ubezpiecze-
niowe po zaistnieniu ryzyka ubezpieczeniowego.

Niestety niejasny, a niekiedy wrêcz nieprecyzyjny,

jêzyk aktów prawnych oraz zawi³e konstrukcje prawne

Kup książkę

przyjête przez ustawodawcê nie sprzyjaj¹ czytelnoœci
prawa.

Wychodz¹c zatem naprzeciw zapotrzebowaniu spo-

³ecznemu, niniejsze opracowanie podejmuje próbê
przybli¿enia niektórych tylko pojêæ z prawa ubezpie-
czeñ spo³ecznych.

Leksykon prawa ubezpieczeñ spo³ecznych zawiera

wyjaœnienie 100 podstawowych pojêæ zarówno z zakresu
ubezpieczeñ spo³ecznych, jak i zaopatrzenia spo³ecznego.
Uzasadnieniem dla prezentacji terminów niezwi¹zanych
z ubezpieczeniami spo³ecznymi by³o znaczenie spo-
³eczne instytucji prawnych przez nie okreœlanych, st¹d
w Leksykonie takie has³a jak „dodatek wychowawczy”
czy „zasi³ek rodzinny”.

Zamiarem Autorów niniejszego opracowania by³o

syntetyczne i przystêpne przedstawienie pojêæ i zagad-
nieñ zwi¹zanych z ubezpieczeniami spo³ecznymi, dla-
tego przy omawianiu poszczególnych hase³ pos³u¿ono
siê odes³aniami do innych terminów.

Nale¿y przy tym zaznaczyæ, i¿ prezentacja ter-

minów ubezpieczenia spo³ecznego nie nale¿a³a do
³atwych, zwa¿ywszy na czêstotliwoœæ zmian w projek-
tach nowych ustaw i fakt, ¿e nawet w czasie oddawania
tekstu opracowania do druku, proces legislacyjny nie-
których aktów prawnych nie zosta³ zakoñczony.

Prezentacjê hase³ oparto na ich alfabetycznym uk³a-

dzie z podaniem po ka¿dym haœle wykazu literatury
i Ÿróde³ prawa. Zdaniem Autorów u³atwi to Czytelni-
kowi poruszanie siê po terminach ubezpieczenia spo-
³ecznego, a zamieszczona literatura pozwoli w razie
zainteresowania tematem na jego pog³êbienie. Przy
omawianiu poszczególnych hase³ Autorzy korzystali
równie¿ z orzeczeñ S¹du Najwy¿szego, ograniczono siê
jednak do tych, którym przypisuje siê istotne znaczenie
dla prawid³owej interpretacji przepisów prawa.

Leksykon w zamiarze Autorów ma stanowiæ lekturê

uzupe³niaj¹c¹ dla studentów prawa i administracji. Nie
jest jednak wykluczone, ¿e niniejsze opracowanie znaj-

S£OWO WSTÊPNE

Kup książkę

dzie siê w krêgu zainteresowania innych osób zajmu-
j¹cych siê problematyk¹ ubezpieczeñ spo³ecznych.
Pozycja ta w ¿adnej mierze nie mo¿e byæ jednak trakto-
wana jako opracowanie zastêpuj¹ce podrêczniki z za-
kresu ubezpieczeñ spo³ecznych lub wyk³ad, który ujmu-
je problematykê ubezpieczeñ spo³ecznych systemowo,
w powi¹zaniu z zaopatrzeniem spo³ecznym i pomoc¹
spo³eczn¹. Leksykon powinien byæ raczej postrzegany
jako opracowanie metodologiczne pomocne w zdoby-
waniu wiedzy z zakresu prawa ubezpieczeñ spo³ecz-
nych, szczególnie zaœ w jej porz¹dkowaniu.

Autorzy niniejszego Leksykonu korzystali przy jego

opracowaniu z dostêpnych monografii, komentarzy do
ustaw, artyku³ów i glos. Charakter popularyzatorski
opracowania wymusi³ rezygnacjê z przypisów, stoso-
wanych w pracach naukowych, zast¹piono je jednak
wykazem literatury, która stanowi³a podstawê do wy-
jaœnienia treœci has³a.

dr hab. prof. Uniwersytetu Gdañskiego

Alina Wypych-¯ywicka

S£OWO WSTÊPNE

Kup książkę

WYKAZ SKRÓTÓW

1. ród³a prawa

ChorZakU.................... ustawa z 6.9.2001 r. o chorobach zakaŸnych

i zaka¿eniach (Dz.U. Nr 126, poz. 1384 ze zm.)

EmRentyFUSU ........... ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeñ Spo³ecznych (t.j.
Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.)

KartaNU ...................... ustawa z 26.1.19882 r. Karta Nauczyciela

(t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.)

KC................................. ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.

Nr 16, poz. 93 ze zm.)

KK ................................ ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U.

Nr 88, poz. 553 ze zm.)

Konstytucja RP............ Konstytucja

Rzeczypospolitej

Polskiej

z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.)

KP ................................. ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j.

Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)

KPC .............................. ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postêpowania

cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)

KSH .............................. ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spó³ek handlo-

wych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.)

MiniWynagrU............. ustawa z 10.10.2002 r. o minimalnym wyna-

grodzeniu za pracê (Dz.U. Nr 200, poz. 1679
ze zm.)

OKombatU ................. ustawa z 24.1.1991 r. o kombatantach oraz

o niektórych osobach bêd¹cych ofiarami re-
presji wojennych i okresu powojennego (t.j.
Dz.U. z 1997 r. Nr 142 , poz. 950 ze zm.)

PracSamU ................... ustawa z 22.11.2008 r. o pracownikach samo-

rz¹dowych (Dz.U. Nr 223, poz. 1458)

PracUrzPU................... ustawa z 16.9.1982 r. o pracownikach urzêdów

pañstwowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 86,
poz. 953 ze zm.)

PromocZatrudU ......... ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia

i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r.
Nr 69, poz. 415 ze zm.)

XIII

Kup książkę

PrSzkolWy¿U.............. ustawa z 27.7.2005 r. – Prawo o szkolnictwie

wy¿szym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.)

SGB............................... Sozialgesetzbuch (Niemiecki kodeks socjalny)
S³CywU........................ ustawa z 21.11.2008 r. o s³u¿bie cywilnej

(Dz.U. Nr 227, poz. 1505)

SystUbSpo³U .............. ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeñ

spo³ecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74
ze zm.)

ŒwiadRodzinU............ ustawa z 28.11.2003 r. o œwiadczeniach ro-

dzinnych (Dz.U. Nr 228, poz. 2255 ze zm.)

UbezSpo³RolU ............ ustawa z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu spo-

³ecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 50,
poz. 291 ze zm.)

WypadkiU ................... ustawa z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu spo-

³ecznym z tytu³u wypadków przy pracy i cho-
rób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673
ze zm.)

WypadkiU 1975 .......... ustawa z 12.6.1975 r. o œwiadczeniach z tytu³u

wypadków przy pracy i chorób zawodowych
(t.j. Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.)

ZaopatrzInwalidU...... ustawa z 29.5.1974 r. o zaopatrzeniu inwali-

dów wojennych i wojskowych oraz ich ro-
dzin (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87 ze zm.)

Zasi³kiU ....................... ustawa z 25.6.1999 r. o œwiadczeniach pieniê¿-

nych z ubezpieczenia spo³ecznego w razie
choroby i macierzyñstwa (t.j. Dz.U. z 2005 r.
Nr 31, poz. 267 ze zm.)

2. Organy i instytucje

FUS ............................... Fundusz Ubezpieczeñ Spo³ecznych
FRD............................... Fundusz Rezerwy Demograficznej
KRUS............................ Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo³ecznego
MGPiPS........................ Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Spo-

³ecznej

MOP ............................. Miêdzynarodowa Organizacja Pracy
MP ................................ Minister Pracy
MPiPS .......................... Minister Pracy i Polityki Spo³ecznej
MPS .............................. Minister Polityki Spo³ecznej
MZ ................................ Minister Zdrowia

XIV

WYKAZ SKRÓTÓW

Kup książkę

MZiOS.......................... Minister Zdrowia i Opieki Spo³ecznej
NSA .............................. Naczelny S¹d Administracyjny
NFZ .............................. Narodowy Fundusz Zdrowia
OFE............................... Otwarte Fundusze Emerytalne
PFE ............................... Pracownicze Fundusze Emerytalne
RM ................................ Rada Ministrów
SA ................................. S¹d Apelacyjny
SN ................................. S¹d Najwy¿szy
TK ................................. Trybuna³ Konstytucyjny
TUS............................... Trybuna³ Ubezpieczeñ Spo³ecznych
ZUS............................... Zak³ad Ubezpieczeñ Spo³ecznych

3. Publikatory i czasopisma

Biul. Inf. ....................... Biuletyn Informacyjny
Dz.U. ............................ Dziennik Ustaw
Dz. Urz. ........................ Dziennik Urzêdowy
GSP ............................... Gdañskie Studia Prawnicze
MoPod.......................... Monitor Podatkowy
MoP .............................. Monitor Prawniczy
MoPr............................. Monitor Prawa Pracy
M.P. .............................. Monitor Polski
OSNAPiUS .................. Orzecznictwo Sadu Najwy¿szego Izba Admi-

nistracyjna, Prawa Pracy i Ubezpieczeñ Spo-
³ecznych

OSNC ........................... Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego Izba Cywilna
OSNCAPiUS ............... Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego Izba Cy-

wilna, Administracyjna, Prawa Pracy i Ubez-
pieczeñ Spo³ecznych

OSNP............................ Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego Izba Pracy,

Ubezpieczeñ Spo³ecznych i Spraw Publicznych

OTK .............................. Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego
OTK-A.......................... Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego,

seria A

PiP................................. Pañstwo i Prawo
Pal. ............................... Palestra
PiZS .............................. Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne
Pol. Spo³. ..................... Polityka Spo³eczna
Pr. Pracy ...................... Prawo Pracy
Pr. Spr. ......................... Problemy Sprawiedliwoœci

WYKAZ SKRÓTÓW

Kup książkę

Prok. i Pr. ..................... Prokuratura i Prawo
Prz. Pr. Europ. ............. Przegl¹d Prawa Europejskiego
PSUS............................. Polskie Stowarzyszenie Ubezpieczenia Spo-

³ecznego

PUSiG........................... Przegl¹d Ubezpieczeñ Spo³ecznych i Gospo-

darczych

PUSiZ ........................... Przegl¹d Ubezpieczeñ Spo³ecznych i Zdrowot-

nych

R. Pr. ............................. Radca Prawny
Rach. Bud¿. ................. Rachunkowoœæ Bud¿etowa
RPEiS............................ Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Spo³eczny
Sam. Ter........................ Samorz¹d Terytorialny
S³. Prac. ........................ S³u¿ba Pracownicza
SP .................................. Studia Prawnicze
SPPiPS.......................... Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Spo-

³ecznej

TUS............................... Trybuna³ Ubezpieczeñ Spo³ecznych
WPP.............................. Wojskowy Przegl¹d Prawniczy
ZPPPiPS....................... Z Problematyki Prawa Pracy i Polityki Spo-

³ecznej

4. Inne skróty

art. ................................ artyku³
cz. ................................. czêœæ
dot. ............................... dotyczy
np. ................................ na przyk³ad
orz. ............................... orzeczenie
pkt ................................ punkt
por. ............................... porównaj
post. ............................. postanowienie
poz. .............................. pozycja
rat. ................................ ratyfikowana
red. ............................... redakcja (-¹)
s. ................................... strona
t. .................................... tom
t.j. .................................. tekst jednolity
uchw. ........................... uchwa³a
SN (7) ........................... uchwa³a siedmiu sêdziów SN
uzasad. ........................ uzasadnienie
wk³. .............................. wk³adka

XVI

WYKAZ SKRÓTÓW

Kup książkę

CHOROBY ZAKANE

W ramach d¹¿enia do zapewnienia ka¿demu konstytu-
cyjnie gwarantowanego prawa do ochrony zdrowia
(art. 68 ust. 1 Konstytucji RP) jednym z istotnych zadañ
szeroko pojêtej s³u¿by zdrowia jest zwalczanie i zapo-
bieganie powstawaniu chorób zakaŸnych, w szczegól-
noœci podejmowanie aktywnych dzia³añ przeciwepi-
demiologicznych. Chorobami zakaŸnymi s¹ choroby
wywo³ane przez drobnoustroje, ich toksyczne produk-
ty, paso¿yty lub inne biologiczne czynniki chorobo-
twórcze, które ze wzglêdu na charakter i sposób szerze-
nia siê stanowi¹ zagro¿enie dla zdrowia i ¿ycia ludzi.

W celu skutecznego przeciwdzia³ania tego rodzaju

zagro¿eniom art. 5 ChorZakU nak³ada na wszystkie
osoby przebywaj¹ce na obszarze Rzeczypospolitej Pol-
skiej, a wiêc nie tylko na obywateli polskich, obowi¹zek
poddania siê:
a) badaniom maj¹cym na celu wykrycie zaka¿eñ i cho-

rób zakaŸnych,

b) obowi¹zkowym szczepieniom ochronnym (które

nie dotycz¹ osób przebywaj¹cych na obszarze Rze-
czypospolitej Polskiej przez okres krótszy ni¿ trzy

Kup książkę

miesi¹ce, z wyj¹tkiem szczepieñ przeciwko wœcie-
kliŸnie i tê¿cowi),

c) obowi¹zkowemu leczeniu, hospitalizacji, kwaran-

tannie i nadzorowi epidemiologicznemu,

d) obowi¹zkowemu leczeniu ambulatoryjnemu. Po-

nadto wszystkie osoby maj¹ obowi¹zek udzielania
wyjaœnieñ istotnych dla zapobiegania chorobom
zakaŸnym.
I tak badaniom do celów sanitarno-epidemiologicz-

nych podlegaj¹ osoby, które ze wzglêdu na okreœlone
okolicznoœci zaliczyæ mo¿na do grupy zagro¿onych
chorob¹ zakaŸn¹. Tytu³em przyk³adu wskazaæ tu mo¿-
na kobiety w ci¹¿y, które nara¿one by³y na zaka¿enie
HIV, oraz noworodki przez nie urodzone, osoby, które
mia³y kontakt z osobami zaka¿onymi lub materia³em
zakaŸnym, nosiciele i ozdrowieñcy po okreœlonych
chorobach zakaŸnych, osoby wykonuj¹ce prace, przy
wykonywaniu których istnieje mo¿liwoœæ przeniesie-
nia zaka¿enia na inne osoby.

Z kolei powszechne, obowi¹zkowe szczepienia

ochronne dotycz¹ce wszystkich osób przebywaj¹cych
na obszarze Polski obejmuj¹ schorzenia wymienione
w wykazie stanowi¹cym za³¹cznik do stosownego roz-
porz¹dzenia wydanego przez ministra do spraw zdro-
wia. Szczepienia te wykonuj¹ lekarze, felczerzy, pie-
lêgniarki, po³o¿ne i uprawnione w tym zakresie
higienistki szkolne po kwalifikacyjnym badaniu lekar-
skim, które ma na celu wykluczenie przeciwwskazañ
do szczepienia. W przypadku stanu epidemii, minister
do spraw zdrowia mo¿e na³o¿yæ obowi¹zek szczepieñ
ochronnych przeciw chorobom epidemiologicznym na
inne osoby i inne choroby ni¿ wymienione we wspo-
mnianym wykazie.

Obok wspomnianych wy¿ej obowi¹zkowych szcze-

pieñ w grupie osób nara¿onych na dzia³anie czynni-
ków biologicznych w zwi¹zku z wykonywan¹ przez
nich prac¹ przeprowadza siê, po uzyskaniu przez nich
zgody, szczepienia ochronne przewidziane dla danego

CHOROBY ZAKANE

Kup książkę

stanowiska. Wykaz takich stanowisk, okreœlony przez
ministra w³aœciwego do spraw zdrowia uwzglêdnia
miêdzy innymi standardy Unii Europejskiej. O rodzaju
wskazanego w danym przypadku szczepienia ochron-
nego pracodawca ma obowi¹zek poinformowaæ pra-
cownika. Podkreœliæ przy tym trzeba, ¿e te dodatkowe
szczepienia poprzedzone musz¹ byæ zgod¹ zaintereso-
wanej osoby, a koszty z tym zwi¹zane ponosi praco-
dawca.

Niezale¿nie od obowi¹zkowych szczepieñ ustawa

przewiduje mo¿liwoœæ przeprowadzania innych zale-
canych szczepieñ. Minister do spraw zdrowia mo¿e
w drodze obwieszczenia og³osiæ wykaz zalecanych
szczepieñ ochronnych dla okreœlonych grup osób
z uwagi na wiek, stan zdrowia lub sytuacjê epidemiolo-
giczn¹ wystêpuj¹c¹ na danym terenie.

Jednym ze sposobów zapobiegania zjawisku roz-

przestrzeniania siê chorób zakaŸnych jest wy³¹czenie
dotkniêtych okreœlona chorob¹ ze œrodowiska, w któ-
rym ¿yj¹. W przypadku stwierdzenia lub podejrzenia
choroby zakaŸnej w³aœciwy inspektor sanitarny, w dro-
dze decyzji administracyjnej, mo¿e nakazaæ choremu
poddanie siê badaniom, obowi¹zkowemu leczeniu,
obowi¹zkowej hospitalizacji, izolacji, kwarantannie lub
nadzorowi epidemiologicznemu. Obowi¹zkowej hos-
pitalizacji podlegaj¹ osoby chore na gruŸlicê p³uc
w okresie pr¹tkowania oraz osoby z uzasadnionym po-
dejrzeniem o pr¹tkowanie. Obowi¹zkow¹ hospitaliza-
cj¹ objête s¹ ponadto osob¹ dotkniête jedn¹ z dziesiêciu
chorób enumeratywnie wyliczonych w ChorZakU.
Lekarz sprawuj¹cy opiekê nad osob¹ poddan¹ obo-
wi¹zkowej hospitalizacji, izolacji lub kwarantannie ma
obowi¹zek poinformowania tej osoby o przyczynach
zastosowania tego œrodka. Zgoda zainteresowanego
wyra¿ana jest w formie z³o¿enia podpisu w dokumen-
tacji medycznej. W przypadku braku zgody, kierownik
jednostki, w której umieszczona jest osoba poddana
takiemu obowi¹zkowi, obowi¹zany jest powiadomiæ

CHOROBY ZAKANE

Kup książkę

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Leksykon prawa karnego procesowego 100 podstawowych pojec
Leksykon prawa finansowego 100 podstawowych pojec
Leksykon bezpieczenstwa morskiego 100 podstawowych pojec
Leksykon kryminalistyki 100 podstawowych pojec
ubezpieczenia społeczne i gospodarcze, Podstawy ubezpieczeń, Podstawy ubezpieczeń
I Wyklad z prawa ubezpieczen spolecznych
prawo pracy - testy, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych2, Zasady prawa pracy ujęte są w Kodeksie
prawo pracy - testy, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych2, Zasady prawa pracy ujęte są w Kodeksie
PODSTAWOWE ZAGADNIENIA Z ZAKRESU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH 12
18. Ubezpieczenia społeczne - podstawowe definicje, licencjat(1)
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, SZKOŁA, TECHNIK ADMINISTRACJI, PRAWO, Prawo pra
Kopia WSE excel ~$sada zaokrąglania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za niepełn
14. Ubezpieczenia, Anatomia, Ekonomia, Podstawy prawa i ekonomiki
BHP o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlece
Prawa+i+obowiązki+stron+stosunku+pracy, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych

więcej podobnych podstron