Wybrane z podręczników:

• Mierzejewska - Majcherek J., Podstawy ekonomii, Difin, Warszawa 2005,

• Sobiecki R. (red.), Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach,

Difin, Warszawa 2004.

UBEZPIECZENIA dzielą się na:

• społeczne a/ pracowników i innych osób (np. żona pracownika)

b/ rolników indywidualnych

• zdrowotne

• gospodarcze a/ majątkowe, b/ osobowe

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

- ubezpieczenia emerytalne - dożywotnie miesięczne wypłaty pieniężne dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny (kobiety 60 lat, mężczyźni 65 lat)

- ubezpieczenia rentowe - wypłata pieniężna dla osób z tytułu niezdolności do pracy, ich szkolenia i pielęgnacji oraz dla rodzin zmarłych ubezpieczonych

- ubezpieczenia chorobowe - wypłata zasiłków w razie chorób i za urlopy macierzyńskie

- ubezpieczenia wypadkowe - wypłata odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Ubezpieczenia zdrowotne - świadczenia udzielane w razie choroby lub urazu, ciąży, porodu i połogu, powszechnej akcji zapobiegania chorobom oraz konieczności dokonania oceny stanu zdrowia.

Obowiązkowi ubezpieczenia podlegają osoby objęte systemem ubezpieczeń społecznych i ubezpieczeniem społecznym rolników oraz członkowie ich rodzin

Ubezpieczenia gospodarcze osobowe - dotyczą życia, zdrowia i zdolności człowieka do pracy. Dzielą się na wypadkowe i ubezpieczenia na życie.

Ubezpieczenia na życie - ubezpieczony zobowiązuje się do płacenia składki, zakład ubezpieczeń do świadczenia umówionej sumy pieniężnej lub renty, w razie zajścia przewidzianego w umowie ubezpieczonego.

Ubezpieczenia wypadkowe - dzielą się na (NW) od następstw nieszczęśliwych wypadków i chorobowe (zdrowotne).

Ubezpieczenia NW - dotyczy trwałego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci.

Ubezpieczenia zdrowotne - dotyczą wielu zdarzeń losowych związanych z chorobą: leczenie szpitalne, operacja, ubezpieczenie medyczne w podróży.

Ubezpieczenia majątkowe - gromadzenie pieniędzy wypłacanych w razie strat majątkowych ubezpieczonego (dotyczy: budynków, urządzeń, materiałów, towarów, gotówki, zwierząt itp.)

Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają następujące osoby:

• pracownicy, * członkowie spółdzielni, * osoby odbywające służbę zastępczą.

Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają, na swój wniosek, następujące osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi:

• wykonujące pracę nakładczą, * wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby współpracujące przy wykonywaniu tych umów,

• prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby współpracujące przy prowadzeniu tej działalności,

• wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, * duchowni.

Pozostali ubezpieczeni nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.

Ubezpieczenia obowiązkowe

Obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych objęte są osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

• pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,

• osobami wykonującymi pracę nakładczą,

• członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

• osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracującymi,

• osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi,

• posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego,

• osobami pobierającymi stypendium sportowe,

• pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

• osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

• osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych lub pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy,

• osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na staż pracy lub przygotowanie zawodowe,

• osobami duchownymi,

• żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę, funkcjonariuszami Służby Celnej,

• osobami odbywającymi służbę zastępczą,

• osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

• osobami pobierającymi świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów i układów zbiorowych pracy,

• osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,

• osobami rezygnującymi z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, * osobami pobierającymi świadczenie pielęgnacyjne,

Składki na ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc kalendarzowy należy rozliczyć i opłacić w terminach:

• do 5. dnia następnego miesiąca - jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze lub * do 10. dnia następnego miesiąca - osoby fizyczne opłacające składkę wyłącznie za siebie lub

• do 15. dnia następnego miesiąca - pozostali płatnicy.

Zasady oraz okres podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym zawarte są w poradniku "Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych".

Ubezpieczenia dobrowolne

Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:

• małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,

• osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego,

• obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa,

• studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich,

• alumnom seminariów duchownych, nowicjusze, postulanci i junioryści do ukończenia 25 roku życia,

• odbywającym na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny wnioskodawcom - obywatelom państwa członkowskiego Unii Europejskiej w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub działalności regulowanej - w rozumieniu odpowiednio przepisów o zasadach uznawania w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych lub przepisów o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania niektórych działalności.

Zasady oraz okres podlegania dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym zawarte są w poradnikach "Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych" oraz "Dobrowolne podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym".

---