1 kwietnia 2011, 12:50
Autor: Jarosław Zachwieja
czytano: 40598 razy
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
Dobrze zrealizowane ujęcia to podstawa każdego
filmu - zarówno fabularnego, dokumentalnego,
jak i teledysku czy reportażu realizowanego bez
dokładnego scenariusza. Z kolei najważniejszym
elementem każdego ujęcia jest jego plan, którego
wybór decyduje o charakterze danego fragmentu
produkcji filmowej i jego funkcji. Wiedza w
zakresie ujęć, stosowanych w nich rodzajów
planów oraz sposobów ich łączenia ma zatem
kluczowe znaczenie dla jakości gotowego dzieła i
dlatego też to właśnie te zagadnienia są tematem
pierwszej części nowego cyklu artykułów
wprowadzających w tajniki sztuki filmowej.
Zapraszamy!
Niezależnie od tego, czy filmujemy wyłącznie imprezy rodzinne, zamierzamy zająć się zawodowo
realizowaniem reportaży ślubnych, czy też chcemy spróbować sił w tworzeniu filmów fabularnych,
pewna wiedza z zakresu sztuki filmowej jest niezbędna do osiągnięcia dobrych efektów. Na samym
czele listy rzeczy "do nauki" znajdują się niewątpliwie zagadnienia związane z rodzajami ujęć, planów i
ich roli w filmie. Już sama świadomość, że istnieje coś takiego jak np. "plan amerykański" oraz do
czego może być on wykorzystany często owocuje znaczną poprawą jakości naszych ujęć, ponieważ
zdobytą wiedzę szybko zaczynamy stosować odruchowo.
Definicje
W tej części cyklu posługiwać będziemy się głównie trzema pojęciami filmowymi, których znajomość
będzie niezbędna w dalszych częściach artykułu – są to kadry, ujęcia i plany. Ponieważ jednak różni
specjaliści zajmujący się sztuką filmową w nieco odmienny sposób definiują te i inne terminy, należy
być gotowym na to, że niektóre osoby mogą mieć odmienne zdanie na temat omawianych pojęć – o ile
tylko nie stoi to w jawnej sprzeczności z naszym punktem widzenia, starajmy się uszanować tę
odmienność. Przytoczone poniżej definicje oparte są na publikacjach jednego z najbardziej znanych
historyków filmu – Jerzego Płażewskiego.
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
http://www.swiatobrazu.pl/kamera-i-ty-sztuka-filmowa-ujecia-i-plany-...
1 z 9
2015-08-15 15:53
Sceny w filmie składają się jednego lub większej liczby powiązanych ze sobą logicznie ujęć. Niektóre sceny i ujęcia na
przestrzeni wielu lat przeszły do historii kinematografii, a kadry z nich stały się ikoniczne. Na zdjęciu powyżej najbardziej chyba
rozpoznawalny kadr jednego z największych thrillerów wszech czasów. ("Psychoza", reż. A. Hitchcock, 1960)
Kadr – najmniejsza jednostka statyczna filmu, czyli pojedyncza, nieruchoma klatka. Na kontynencie
europejskim przyjmuje się, że na każdą sekundę nagrania filmowego przypadają około 24 klatki,
natomiast w przypadku nagrań telewizyjnych jest to 25 lub 50 klatek.
Ujęcie – najmniejsza jednostka dynamiczna filmu, czyli odcinek nagrania ograniczony z obydwu stron
połączeniami montażowymi. Czas trwania ujęcia liczymy od momentu rozpoczęcia nagrywania przez
kamerę, aż do jej zatrzymania. Pojedyncze ujęcie można podczas montażu skrócić i dokonuje się tego
zabiegu praktycznie zawsze, ponieważ nagrania zawsze robi się z pewnym zapasem (tego właśnie
dotyczą słynne słowa "Kamera…! Akcja!" słyszane na planie filmowym – moment rozpoczęcia
nagrywania następuje na kilka sekund przed początkiem sceny). Można je też podzielić na kilka
mniejszych.
Plan – sposób postrzegania przez kamerę filmowanego obiektu w stosunku do otaczającego go tła. Jest
to najważniejszy środek wyrazu wykorzystywany w filmie i wynika z odległości kamery od osoby lub
przedmiotu oraz z ustawionej przez operatora
ogniskowej obiektywu
.
Ogólny podział planów
W sztuce filmowej plany są tak ważnym ujęciem, że uwzględnia się je w scenopisie (technicznym opisie
filmu z którego korzysta reżyser, tworzonym na bazie gotowego scenariusza) przy rozpisce każdej
sceny. Każdy plan jest bowiem wycinkiem filmowej rzeczywistości, którą w danym momencie obserwuje
widz, na podstawie której musi "dobudować" sobie w wyobraźni wszystko inne. Wybór planów, a także
ich kolejności i sposobu łączenia to zatem pierwsze decyzje podejmowane przez reżysera dotyczące
wyglądu każdej z zaplanowanych scen.
To, co w scenie filmowej widzi bohater, pozostaje niekiedy tylko w sferze domysłów oglądającego, o ile tylko twórca nie
zdecyduje się tego ujawnić nieco później. Odpowiednie wykonanie takiej sceny prowadzi do rozmaitych rezultatów – strachu,
suspensu, ale też w pewnych sytuacjach do wybuchów śmiechu. ("Indiana Jones i Świątynia Zagłady", reż. S. Spielberg, 1984)
Zależnie od przedstawionej w danym ujęciu relacji filmowanego obiektu z jego tłem wyróżniamy trzy
podstawowe rodzaje planów: ogólne, średnie oraz bliskie. Na kolejnych stronach tego artykułu
przedstawimy bardziej szczegółowy podział na siedem różnych rodzajów planów, w których główną rolę
odgrywa człowiek – należy jednak pamiętać, że podział ten jest dosyć umowny i nawet wykładowcy
tych samych szkół filmowych nie zawsze zgadzają się co do liczby planów i dokładnych ich definicji.
Pamiętajmy też, że stosowanie w filmie różnych planów ma za zadanie zapewnić widzowi to, co
normalnie dostępne jest mu bez problemów – w miarę możliwości kompletną informację o wyglądzie
sceny. Różnica polega na tym, że to nie on, lecz realizator filmu decyduje, na co w danym momencie
oglądający zwróci uwagę, ponieważ ten ostatni nie ma możliwości zmiany swojego punktu widzenia na
inny.
Wprowadzenie
Plany ogólne
Plany ogólne prezentują filmową rzeczywistość z bardzo szerokiej perspektywy. Pomagają oglądającemu
zorientować się w układzie sceny, rozmieszczeniu poszczególnych jej elementów oraz osób.
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
http://www.swiatobrazu.pl/kamera-i-ty-sztuka-filmowa-ujecia-i-plany-...
2 z 9
2015-08-15 15:53
Koncentracja na detalach jest w przypadku planów tego rodzaju bardzo trudna, dlatego też niełatwo
jest w oparciu o nie ukazać jakąkolwiek akcję. To, czy scena sfilmowana w planach ogólnych będzie
wyglądała dobrze, zależy od wielu elementów, z których najważniejsze są: układ przedmiotów w
kadrze, praca kamery i długość ujęcia.
Plan totalny
Najszerszy z możliwych planów (nazywany niekiedy żargonowo "totalem") służący najczęściej
zaprezentowaniu miejsca akcji. Pojawia się więc najczęściej na samym początku lub pod koniec filmu
(ewentualnie jakiegoś bardziej obszernego, zamkniętego fragmentu). Bywa jednak też wykorzystywany
do zaprezentowania piękna krajobrazu lub pełnych rozmachu scen batalistycznych.
Plan totalny – ujęcie orientalnego ogrodu, w którym rozgrywa się akcja sceny.
W planie totalnym ludzkie postacie odgrywają bardzo niewielką rolę i, o ile są w ogóle widoczne,
przybierają postać niewielkich sylwetek na tle rozległego terenu. Ujęcia realizowane w planie totalnym
są z reguły bardzo statyczne, nawet jeżeli kamera znajduje się w ruchu – najlepiej widać to na
przykładzie scen filmowanych z lecących samolotów.
Plan ogólny
Służy wprowadzeniu widza do danej sceny lub do ukazywania akcji z szerszej perspektywy. W planie
tym postacie ludzkie (przede wszystkim bohaterowie) są już widoczni i rozpoznawalni – znajdują się w
ściśle określonym otoczeniu, lecz nadal nie muszą być elementem wyróżniającym się w kadrze.
Ujęcia zrealizowane w planie ogólnym najczęściej zmuszają oglądającego do rozproszenia uwagi
pomiędzy wiele różnych szczegółów widocznych w kadrze i dlatego właśnie należy unikać zbyt częstego
stosowania tego planu – może być on bardzo męczący i zwyczajnie nudny.
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
http://www.swiatobrazu.pl/kamera-i-ty-sztuka-filmowa-ujecia-i-plany-...
3 z 9
2015-08-15 15:53
Plan ogólny – ujęcie ogrodu i stawu wraz z pomostem oraz stojącą na nim bohaterką.
Monotonię planu ogólnego można złamać dzięki szybkim ruchom kamery. Bardzo często zabieg ten
stosuje się w scenach akcji, kiedy to ruchy te zwiększają dynamikę ujęć oraz "poszerzają" kadr (w
miarę ruchu kamery widz dostrzega kolejne szczegóły otoczenia).
Plany średnie
W planach średnich pojawiają się ważne dla danego momentu filmu elementy oraz jego bohaterowie.
Ciągle jeszcze akcentowane są ich powiązania z tłem oraz sama obecność scenerii wokół nich. W
oparciu o plany średnie doskonale buduje się sceny ukazujące relacje człowieka w stosunku do tła oraz
innych osób. Plany średnie są podstawą większości filmów zarówno fabularnych, jak i reportażowych
również ze względu na to, że odpowiadają naturalnemu sposobowi postrzegania świata przez człowieka.
Plan pełny
Pierwszy z planów średnich, a przy tym dość rzadko stosowany. Bohater widoczny jest w nim "od stóp
do głów" i zajmuje całą lub prawie całą wysokość kadru. Bywa często nadużywany przez filmowców-
amatorów nieświadomych tego, że plan ten ma bardzo ograniczone zastosowanie – za sprawą
znacznego ograniczenia widocznego tła z jednej strony i zbyt słabej widoczności twarzy filmowanej
osoby z drugiej. Najczęściej plan pełny stosuje się jako etap przejściowy pomiędzy planem bardziej
ogólnym, a którymś z bliższych. Bywa też używany w scenach dynamicznych przedstawiających taniec
lub walkę.
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
http://www.swiatobrazu.pl/kamera-i-ty-sztuka-filmowa-ujecia-i-plany-...
4 z 9
2015-08-15 15:53
Plan pełny – bohaterka stojąca na pomoście rozglądająca się w poszukiwaniu czegoś lub kogoś.
W przypadku scen rozgrywających się w dość dużych wnętrzach (głównie otwartych) plan pełny można
natomiast z powodzeniem wykorzystać do ujęcia wprowadzającego w zastępstwie planu ogólnego.
Bywa on też stosowany w sytuacji, gdy niezbędne jest takie pokierowanie uwagą widza, aby w sposób
płynny przeniosła się ona z tła na bohatera sceny.
Plan amerykański
Najczęściej stosowany plan średni w którym postacie ludzkie ukazywane są od czubka głowy do kolan
lub połowy uda. Jego popularność wynika z faktu, że odpowiada on naszemu postrzeganiu osób z
którymi pozostajemy w bezpośrednim kontakcie (np. rozmawiając). W planie tym doskonale widoczna
jest już gestykulacja bohatera, jak i w pewnym stopniu również jego mimika. Dlatego też ujęcia w
planie amerykańskim najlepiej nadają się do ilustrowania sytuacji, w których chcemy ukazać
zachowanie zarówno jednego, jak i kilku bohaterów.
Plan amerykański – widoczne jest zaniepokojenie bohaterki oczekującej na spóźniającą się osobę. Drobne gesty, takie jak
nerwowe postukiwanie palcem o barierkę mostu zwracają uwagę oglądającego bardziej niż to, co się dzieje w tle.
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
http://www.swiatobrazu.pl/kamera-i-ty-sztuka-filmowa-ujecia-i-plany-...
5 z 9
2015-08-15 15:53
Ujęcia w planie amerykańskim można realizować zarówno w scenach statycznych, jak i dynamicznych, a
w przypadku tych drugich kamera prowadzona może być zarówno równolegle do postaci, jak i ukazywać
ją od frontu. Jest to najbardziej uniwersalny typ ujęcia.
Plany bliskie
Ostatni typ planów służy wyodrębnieniu ważnych elementów z ich otoczenia. Dzięki skoncentrowaniu
się na nich pomaga skierować uwagę widza na istotne dla filmu szczegóły. Ujęcia w zbliżeniu rzadko
składają się w dłuższe sekwencje (choć nie jest to zupełnie niespotykane), natomiast bardzo często
pełnią rolę tzw. przebitek, czyli wstawek pomiędzy szerszymi ujęciami.
Półzbliżenie
Plan przedstawiający popiersie postaci ludzkiej (kadrowanie od pasa w górę lub ciaśniejsze). Tak
ukazany bohater prezentuje już całą gamę stanów psychicznych, a przy tym nadal możliwa jest do
ukazania jego interakcja z otoczeniem. Półzbliżenia znakomicie nadają się więc do scen romantycznych
oraz dialogów. Jest też najlepszym planem do ukazania urody kobiet, o ile tylko stosowane jest z
umiarem – w tym ostatnim przypadku konieczne jest dobranie odpowiedniej
ogniskowej obiektywu
,
przy której rysy twarzy filmowanej osoby nie będą ani nadmiernie podkreślone, ani spłaszczone.
Półzbliżenie – głównym tematem ujęcia stają się emocje: niepokój, obawa, zniecierpliwienie. Ze względu na ograniczone pole
widzenia gestykulacja musi zostać przeniesiona do najbliższych okolic twarzy.
Ujęcie realizowane w półzbliżeniu należy już do "kadrów wysokiego ryzyka", gdzie aktor musi bardzo
panować nad mimiką, aby nie wyglądała ona na ekranie nienaturalnie. Z kolei ze względu na dosyć
ograniczone pole widzenia należy też znacząco ograniczyć gestykulację do tego, co widać w kadrze.
Zbliżenie
W tym planie jedynym "bohaterem" ujęcia jest ludzka twarz – wypełnia ona cały lub niemal cały kadr.
Dla filmowca pragnącego ukazać stan emocjonalny bohatera jest to najważniejszy plan, pozwala
bowiem ukazać wszystkie możliwe stany psychiczne (silniejsze może być w pewnych sytuacjach tylko
ujęcie samych oczu, wymaga to jednak od aktora doskonałego opanowania mimiki twarzy). Z kolei
przedmioty ukazane w tym planie stają się bardzo ważne i mogą urosnąć nawet do rangi symbolu.
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
http://www.swiatobrazu.pl/kamera-i-ty-sztuka-filmowa-ujecia-i-plany-...
6 z 9
2015-08-15 15:53
Zbliżenie – bohaterka nie musi (a nawet nie może) poruszać głową, ani żadną inną widoczną częścią ciała. Cała gra aktorki
opiera się w tym momencie na uczuciach malujących się na twarzy.
Wszystkie problemy związane z półzbliżeniem – konieczność kontroli nad mimiką twarzy filmowanej
postaci oraz jej gestykulacji – pozostają aktualne i stają się jeszcze bardziej istotne w przypadku ujęć w
zbliżeniu. Dotyczy to szczególnie tzw. dużych zbliżeń, gdzie cały ekran wypełnia twarz bohatera.
Detal
Ostatni plan ukazujący szczegóły jakiegoś ważnego przedmiotu lub skrawek ludzkiego ciała. Ujęcia
takie odznaczają się dużą wartością informacyjną i za ich pomocą zwrócimy uwagę widza na ważne
szczegóły lub momenty – dobrym przykładem zastosowania ujęć tego typu jest moment nakładania
obrączki na palec współmałżonka w reportażu ślubnym. Operując detalami, można w interesujący
sposób przedstawić miejsce akcji poprzez wskazanie kolejnych ważnych miejsc.
Detal – przeniesienie uwagi na nerwowo postukującą palcem o drewnianą poręcz dłoń bohaterki służy podkreśleniu napięcia
sceny. Ujęcie takie stosowane jest najczęściej jako przebitka pomiędzy dwoma ujęciami ukazującymi twarz.
Ryzyko związane z używaniem tego planu związane jest ze zjawiskiem wydobywania filmowanego
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
http://www.swiatobrazu.pl/kamera-i-ty-sztuka-filmowa-ujecia-i-plany-...
7 z 9
2015-08-15 15:53
obiektu z jego pierwotnego kontekstu. Ważne jest więc dokładne przemyślenie kolejności ujęć w scenie,
tak aby sens ukazania tego, a nie innego obiektu w danej chwili był dla oglądającego jasny.
Informacje uzupełniające
Oprócz samych ujęć i rodzajów planów ważny jest też sposób, w jaki istnieją one obok siebie. Film
bowiem składa się z kolejnych scen, a te z sekwencji ujęć następujących jedno po drugim. Od tego, jak
połączymy ze sobą kolejne obrazy, zależy w dużej mierze, czy film będzie się oglądało z przyjemnością,
czy też nie. Sztuka montażu to bardzo rozbudowana dziedzina wiedzy związanej z realizacją filmów –
tym razem skupimy się tylko na dwóch jej kwestiach związanych bezpośrednio z tematyką planów
filmowych.
Kolejność ujęć
To, co filmowcy starają się ukazać w swoich dziełach, zazwyczaj (nie zawsze, ponieważ istnieją formy
filmowe dopuszczające więcej swobody, jak na przykład teledyski) odpowiada sposobowi postrzegania
świata przez człowieka. Jest tak, aby oglądający zaakceptował to, co widzi na ekranie, jako coś
naturalnego. Dlatego właśnie kolejność ujęć jest ważnym elementem dla nadania scenie określonego
sensu.
Jedna z najbardziej pamiętnych scen pierwszej części "Piratów z Karaibów" rozpoczyna się od ujęcia Jacka Sparrowa stojącego
na maszcie. Dzięki umiejętnemu zastosowaniu średnich i bliskich planów udaje się widza oszukać i sprawić, aby był on
przekonany, że bohater znajduje się na prawdziwym okręcie, nie zaś na malutkiej, tonącej właśnie łódce. ("Piraci z Karaibów:
Klątwa Czarnej Perły", reż. G. Verbinski, 2003)
Dlatego też, jeżeli scenariusz (lub w przypadku filmów reportażowych plan scenariuszowy) nie zakłada
natychmiastowego skierowania uwagi na jakiś element sceny, dobrze jest zacząć od ujęcia danego
miejsca w planie ogólnym, aby następnie zacząć koncentrować się na ważnych w danym momencie
szczegółach. Odwrotna kolejność – od szczegółu do ogółu – daje nieco inny efekt stosowany w filmach
fabularnych do budowania napięcia: bohater znajduje się w miejscu, w którym jego uwagę przyciągają
najpierw określone detale, po czym dopiero po chwili rozgląda się i widzi pozostałe elementy otoczenia
wokół siebie.
Niezależnie od przyjętej formy pamiętajmy, że widz występuje tu w roli obserwatora wydarzeń, których
w pełni nie zna – wie tylko to, co zobaczy. Dlatego też filmując, starajmy się zawsze myśleć o kolejności
ujęć z punktu widzenia kogoś, kto ogląda je po raz pierwszy.
Łączenie ujęć i zmiana planów
Przy łączeniu ze sobą ujęć wykonanych w różnych planach, a także przy przechodzeniu z jednego planu
do drugiego w obrębie jednego ujęcia obowiązuje kilka prostych zasad. Nieprzestrzeganie ich może
zaowocować sytuacją, w której widz przestaje oglądać z powodu bólu głowy (na skutek przypadkowo
zmieniających się obrazków), z powodu utraty orientacji co właściwie ogląda, lub też po prostu z
nudów. Oczywiście zasady te można również łamać w sytuacji, gdy zależy nam na uzyskaniu
odpowiedniego efektu – napięcia, grozy itd. Najlepiej jednak najpierw dobrze je wszystkie opanować i
później łamać je świadomie dla dobra oglądających.
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
http://www.swiatobrazu.pl/kamera-i-ty-sztuka-filmowa-ujecia-i-plany-...
8 z 9
2015-08-15 15:53
Właściwe połączenie ujęć pozwala uzyskać wymowną scenę, w której nie pada nawet jedno słowo. W polsko-japońskim filmie
pt. "Avalon" główna bohaterka Ash w pewnym momencie je w stołówce posiłek z jednym z członków swojej byłej drużyny.
Poprzez naprzemienne pokazywanie pełnego wstrętu wzroku kobiety oraz tego, jak wygłodzony Stunner pożera jedzenie
reżyser uzyskał bardzo charakterystyczną scenę prezentującą dość skomplikowane relacje pomiędzy tymi dwoma bohaterami.
Zmontowano tutaj zgodnie z zasadami sztuki ujęcia przedstawiające detale twarzy. ("Avalon", reż. M. Oshii, 2001)
Przede wszystkim należy unikać zbyt gwałtownych zmian planów w obrębie jednej sceny, a zwłaszcza
przechodzenia z ujęć ogólnych od razu w detal, ponieważ efektem takiego zabiegu jest wywołanie u
widza efektu szoku. Jeżeli kolejne ujęcia ukazują to samo miejsce, należy stosować różnicę dwóch lub
trzech planów, natomiast w sytuacji, gdy filmowane miejsce ulega znacznej zmianie (np. pokazywana
jest zupełnie inna część sali), stosujemy plany te same lub sąsiadujące. W tym pierwszym przypadku
zmiana obrazu w nieznacznym stopniu wywoła u widza wrażenie, że ekran "skacze".
Łagodną zmianę planów da się też niekiedy uzyskać w obrębie jednego ujęcia. Metod, za pomocą
których da się uzyskać taki efekt, jest kilka. Pierwszą jest ruch wewnątrzkadrowy, czyli zbliżanie lub
oddalanie filmowanych obiektów od kamery (np. aktor, który na początku ujęcia widoczny jest w planie
amerykańskim może podejść do kamery tak, że jego twarz wypełni większą część ekranu). Możliwa jest
też zmiana położenia kamery – przesunięcie (tzw. jazda) lub obrót. Trzecią metodę, polegającą na
zmianie punktu ostrości, można zastosować w sytuacji, gdy w kadrze da się wyróżnić kilka planów (np.
obraz i szersze odbicie widoczne w lustrze).
Unikajmy natomiast zmiany planów za pomocą płynnej zmiany ogniskowej czyli operowania zoomem w
trakcie filmowania. Zabieg taki (zwany w branży filmowej pompowaniem) wygląda na ekranie niezbyt
realistycznie i powinien być stosowany z najwyższą ostrożnością. Niezbyt doświadczonych
wideofilmowców dość łatwo można rozpoznać po tym, że nadużywają tego zabiegu, przez co ich filmy
bardzo tracą na atrakcyjności.
Podsumowanie
Biegłość w tworzeniu udanych ujęć i odpowiednie operowanie planami są kluczowe dla realizacji
udanego filmu niezależnie od jego tematyki czy powodu, dla których został nakręcony. Z drugiej strony
nie jest to też wiedza specjalnie skomplikowana i nie wymaga dogłębnych studiów – wystarczy
wprowadzenie teoretyczne i kilka mniej lub bardziej udanych prób. Sami zresztą możecie spróbować i
przekonać się, jak szybko podniesie się poziom Waszych produkcji.
"Ujęcia i plany" inauguruje nowy cykl artykułów poświęconych zagadnieniom związanym z realizacją
filmów. Koncentrować się w nim będziemy przede wszystkim na tematach, których nie sposób powiązać
z fotografią i które w związku z tym rzadko można znaleźć w rozmaitych poradnikach. Nie da się
bowiem ukryć, że w porównaniu z "malowaniem światłem" nieruchomych kadrów, sztuka filmowa
doczekała się znacznie mniejszej liczby opracowań i podręczników. SwiatObrazu.pl postara się zapełnić
tę lukę, dlatego już wkrótce zapraszamy wszystkich wideofilmowców na kolejny odcinek.
www.swiatobrazu.pl
Kamera i Ty: sztuka filmowa - ujęcia i plany
http://www.swiatobrazu.pl/kamera-i-ty-sztuka-filmowa-ujecia-i-plany-...
9 z 9
2015-08-15 15:53