Świętokrzyskie Centrum Onkologii
Zakład Rehabilitacji

I

I

I

N

N

N

F

F

F

O

O

O

R

R

R

M

M

M

A

A

A

T

T

T

O

O

O

R

R

R

D

D

D

L

L

L

A

A

A

K

K

K

O

O

O

B

B

B

I

I

I

E

E

E

T

T

T

P

P

P

O

O

O

A

A

A

M

M

M

P

P

P

U

U

U

T

T

T

A

A

A

C

C

C

J

J

J

I

I

I

P

P

P

I

I

I

E

E

E

R

R

R

S

S

S

I

I

I

Opracowanie: Anna Opuchlik

1

Spis treści

Przedmowa…………………………………………..2
Wstęp ………………………………………………..3
I. Zalecenia postępowania……………………...…..4
II. Automasaż……………………………………….11
III. Usprawnianie ruchowe…………………………..18
IV. Inne praktyczne porady………………………….29
V. Wykaz Klubów Amazonek i filii z terenu
województwa świętokrzyskiego………………...34
Literatura………………………………………….....38

2

PRZEDMOWA

Leczenie raka piersi niesie za sobą powikłania,
które mogą wpłynąć na upośledzenie sprawności
i pogorszenie stanu psychicznego pacjentek.
W ramach integracji opieki nad chorymi w
Świętokrzyskim Centrum Onkologii

wprowadzono do praktyki klinicznej program
profilaktyki i zwalczania niepełnosprawności
chorych po leczeniu chirurgicznym raka piersi.
Informator jest przydatną pozycją ułatwiającą
kobietom przygotowanie się do odpowiedniego
postępowania po operacji. Broszura zachęca
również do prowadzenia w warunkach
domowych ćwiczeń ruchowych ułatwiających
powrót do sprawności.





Dr nauk med. Stanisław Góźdź

3

W

W

S

S

T

T

Ę

Ę

P

P

Zachorowalność i umieralność w Polsce na
nowotwory złośliwe piersi jest niepokojąco
wysoka i stanowi poważny problem społeczny.
Jedną z metod leczenia złośliwego raka piersi
jest zabieg operacyjny polegający najczęściej na
usunięciu gruczołu piersiowego wraz z węzłami
chłonnymi dołu pachowego po stronie
amputowanej piersi. Zabiegi chirurgiczne mogą
być przyczyną powikłań wczesnych i późnych.
Utrzymanie wysokiej jakości życia u kobiet po
mastektomii w dużej mierze zależy od
odpowiednio wcześnie wdrożonego programu
rehabilitacji. Systematyczne wykonywanie
ćwiczeń ruchowych i przestrzeganie zasad
postępowania w czynnościach dnia stanowi
podstawę do osiągnięcia pełnej sprawności
fizycznej i równowagi psychicznej. Poradnik
obejmuje etap usprawniania w okresie

szpitalnym i wczesnym poszpitalnym .

4

I

I

.

.

Z

Z

A

A

L

L

E

E

C

C

E

E

N

N

I

I

A

A

P

P

O

O

S

S

T

T

Ę

Ę

P

P

O

O

W

W

A

A

N

N

I

I

A

A

Kończyna górna po stronie odjętej piersi
powinna być objęta szczególną ochroną przed
nadmiernym wysiłkiem i mechanicznymi
urazami ze względu na ryzyko wystąpienia
obrzęku limfatycznego. Usprawnianie nie
powinno ograniczać się wyłącznie do ćwiczeń
ruchowych. Musi ono zawierać specjalne
postępowanie stanowiące, obok automasażu,
ważny czynnik profilaktyki przeciwobrzękowej.
Przedstawione poniżej zalecenia obowiązują nie
tylko we wczesnym okresie pooperacyjnym;
należy się do nich dostosować przez okres całego
życia.

5

1. Pozycja ułożeniowa kończyny górnej po

stronie operowanej powinna być
stosowana w czasie wypoczynku i snu.
(rys.1.)

Rys.1. Pozycje ułożeniowe

w

czasie

wypoczynku (na podst.: K. A. Mika)

Taka pozycja ułożeniowa zapewnia
swobodny odpływ chłonki i jest jednym z
elementów profilaktyki
przeciwobrzękowej. Nie należy zapominać
o stosowaniu w trakcie częstych przerw,
zarówno w pracy jak i w codziennych
czynnościach, wysokiego czynnego

unoszenia kończyny.

6

2. W pracy i w domu.

Unikać skaleczeń, przeciążeń oparzeń
i nadmiernego chłodu.

2.1 Ostrożnie obchodzić się z nożem

kuchennym.

2.2 Zachowywać ostrożność

przy szyciu (używać
naparstka).

2.3 Unikać zbyt długiego

zmywania i prania.

2.4 Podczas

korzystania

z

pieca lub piekarnika używać
rękawic

ochronnych.

2.5 Nie należy myć okien nie ochronioną

ręką.

2.6 Nie nosić ciężkich toreb z zakupami.
2.7 Uważać przy pracy z rozgrzanym

żelazkiem.

2.8 Nie nosić zegarka i biżuterii na

kończynie po stronie operowanej
piersi.

7

2.9 Podczas prac domowych zaleca się

używanie rękawiczek gumowych.

2.10 Praca biurowa

(komputer, maszyna do
pisania) oraz zajęcia
związane z długotrwałą
pracą manualną

(krawiectwo, szydełkowanie itp.).
Unikać długotrwałej pracy w pozycji z
mocno zgiętym stawem łokciowym,
hamującej swobodny przepływ chłonki.
Zaleca się stosowanie w w/w pracy
częstych przerw z unoszeniem w górę
kończyny i jej wstrząsaniem. Wskazane
jest również stosowanie w obrębie
kończyny specjalnych mankietów
uciskowych.

3. Ubieranie się.

3.1 Zaleca

się dobór

odzieży nie uciskającej .

Biustonosz nie może wywierać ucisku na
bark i klatkę piersiową. W przypadku
znacznego obrzęku klatki piersiowej i
kończyny należy używać lekkich protez.

3.2 Unikać noszenia torebki na ramieniu

strony operowanej.

4. Higiena i pielęgnacja ciała.

8

4.1 Przy pielęgnacji paznokci nie

wycinać skórek i zachować
ostrożność przy piłowaniu paznokci.

4.2 Nie używać podrażniających i

alergicznych kosmetyków.

4.3 Nie korzystać z

sauny.

4.4 Nie opalać się.
4.5 Nie stosować masażu

klasycznego kończyny strony
operowanej.

5. U fryzjera.

Podczas obcinania i suszenia włosów

należy uważać na barki i ramiona.

6. W ogrodzie.

Unikać skaleczeń (kolce roślin, sprzęt
ogrodniczy).

7. Hodowla zwierząt.

Bezwzględnie uważać na ugryzienia lub
podrapania przez zwierzęta.

8. Uprawianie sportu.

8.1 Nie wysilać nadmiernie organizmu.
8.2 Wystrzegać się odmrożeń (sporty

zimowe).

8.3 Uważać na ewentualne obrażenia

ciała. Zaleca się spokojne pływanie

9

jako korzystne uzupełnienie terapii
pooperacyjnej.

9. Odżywianie się.

9.1 Urozmaicać pożywienie (warzywa,

świeże owoce, małe ilości mięsa).

9.2 Ograniczyć spożycie soli kuchennej.

10. W ciągu dnia.

10.1 Wykonywać zalecane ćwiczenia

gimnastyczne w gorsecie
protetycznym wraz z protezą piersi
(zalecenie bezwzględne). Stosować
krótkie serie: 3 razy dziennie po 10 –
15 minut.

10.2 Należy wykonywać automasaż

kończyny: 1-2 raz dziennie przez 10
minut (rano i wieczorem).

11. Przygotowanie do snu.

Kończynę należy wysoko ułożyć lub
zastosować specjalny mankiet uciskowy
zlecony przez lekarza lub fizjoterapeutę.

12. W środkach komunikacji.

Unikać trzymania się za uchwyty (w
autobusie, metrze, pociągu itp.) kończyną
strony operowanej.

13. Podczas urlopu.

Unikać miejsc z dużą ilością insektów
(zwłaszcza okolic jezior)

10

14. U lekarza.

14.1 Nie mierzyć ciśnienia na kończynie.
14.2 Wystrzegać się zastrzyków w okolicę

kończyny strony operowanej.

14.3 Nie pobierać krwi z kończyny.
14.4 Nie stosować akupunktury ani innych

zabiegów związanych z medycyną
niekonwencjonalną.

15. Niezwłocznie skontaktować się z

lekarzem w przypadku, gdy zaobserwuje
się stan zapalny skóry i naczyń kończyny
tzw. „różę” (gorączka, dreszcze, wyraźne
zaczerwienienie skóry i obrzęk) lub w
przypadku narastania objawów obrzęku
limfatycznego.

11

I

I

I

I

.

.

A

A

U

U

T

T

O

O

M

M

A

A

S

S

A

A

Ż

Ż

1

1

1

.

.

.

Z

Z

Z

a

a

a

s

s

s

a

a

a

d

d

d

y

y

y

a

a

a

u

u

u

t

t

t

o

o

o

m

m

m

a

a

a

s

s

s

a

a

a

ż

ż

ż

u

u

u

Po radykalnej operacji raka piersi w wyniku

usunięcia węzłów chłonnych dołu pachowego
i jego okolicy mogą wystąpić trudności z
prawidłowym odpływem chłonki z kończyny
górnej. Leczenie uzupełniające, do którego
należy radioterapia może zwiększyć ryzyko
wystąpienia obrzęku limfatycznego.
Automasaż jest to masaż kończyny i klatki
piersiowej wykonywany przez samą
pacjentkę. Wykorzystuje się w nim elementy
technik masażu limfatycznego i klasycznego.
Należy go wykonywać 1-2 x dziennie, rano i
wieczorem przez ok. 10 min, a niezbędnymi
pomocami są: specjalny klin
przeciwobrzękowy oraz oliwka lub zasypka –
talk.

• Celem automasażu jest usprawnianie

odpływu chłonki i zapobieganie
tworzeniu się obrzęków limfatycznych.

12

• Wszystkie ruchy wykonuje się w

kierunku dośrodkowym, każdą technikę
kończąc na tułowiu.

• Masaż nie powinien przynosić bólu,

należy wykonywać go w sposób
delikatny i powierzchowny.

• Przed rozpoczęciem należy umyć ręce i

kończynę, która będzie masowana, oraz
zdjąć biżuterię z obu rąk

• Kończynę należy ułożyć na klinie, oraz

wykonać parę krótkich ćwiczeń w
obrębie stawów ręki (patrz rozdział III)
oraz 1 – 2 ćwiczeń oddechowych

• Każdy chwyt masażu powinien być

powtórzony 5 – 6 razy.

• Przy wykonywaniu technik masażu

należy omijać okolicę blizny i miejsc
napromienianych.

Poprawne wykonanie technik i zachowanie
odpowiedniej kolejności ruchów jest niezbędnym
warunkiem poprawnego przeprowadzenia
automasażu.

13

2

2

2

.

.

.

O

O

O

p

p

p

i

i

i

s

s

s

t

t

t

e

e

e

c

c

c

h

h

h

n

n

n

i

i

i

k

k

k

głaskanie – wykonywać całą dłonią,
ułożoną płasko na kończynie; ruch bez
nacisku, miarowy,
wyciskanie – chwyt obrączkowy – ująć
kończynę pomiędzy kciuk i pozostałe
palce i delikatnie, miarowo naciskając
przesuwać w kierunku barku,
ugniatanie – chwyt obrączkowy - ująć
kończynę pomiędzy kciuk i pozostałe
palce, delikatnie i miarowo przesuwać w
kierunku barku ugniatając ruchami
pulsującymi . Ruch ugniatania składa się z
3 faz: delikatnego nacisku, przesunięcia
skóry i rozluźnienia chwytu,
rozcieranie – chwyt wykonywać
opuszkami palców, zakreślając koła w
kierunku do barku z delikatnym
naciskiem do siebie,
oklepywanie – szybkie i krótkie ruchy
końcami palców zbliżone do uderzenia
miotełką.

14

3

3

3

.

.

.

A

A

A

u

u

u

t

t

t

o

o

o

m

m

m

a

a

a

s

s

s

a

a

a

ż

ż

ż

–

–

–

s

s

s

a

a

a

m

m

m

o

o

o

d

d

d

z

z

z

i

i

i

e

e

e

l

l

l

n

n

n

e

e

e

w

w

w

y

y

y

k

k

k

o

o

o

n

n

n

a

a

a

n

n

n

i

i

i

e

e

e

w

w

w

d

d

d

o

o

o

m

m

m

u

u

u

Opisane w punkcie 2 techniki masażu należy
stosować w następującej kolejności (fot.1-10):

1. Przyjąć wygodną pozycję złożeniową

2. Głaskanie barku i tułowia – ruch rozpocząć
od ¾ dł. ramienia (a nie od dłoni!)
prowadząc go:

• od strony wewnętrznej ramienia,

przez klatkę piersiową nad blizną
do przeciwnego barku,

• od strony zewnętrznej ramienia,

przez bark do łopatki,

• od spodu ramienia, przez dół

pachowy i bok klatki piersiowej
do pachwiny.

3. Głaskanie ręki:

a) prostymi palcami wszystkie palce

równocześnie,

b) każdy palec z osobna,
c) kostkami zgiętych palców po

śródręczu.

15

4. Głaskanie całej kończyny i tułowia,

prowadząc w 3 kierunkach:

• przez klatkę piersiową do

przeciwnego barku,

• przez bark do łopatki,

• przez dół pachowy do

pachwiny.

5. Wyciskanie ruchem obrączkowym od

nadgarstka do barku kończąc głaskaniem
na tułowiu w 3 w/w kierunkach.

6. Ugniatanie ruchem pulsującym od

nadgarstka do barku kończąc głaskaniem
na tułowiu w 3 w/w kierunkach.

7. Rozcieranie ruchem kolistym – „kółeczka”

od palców do barku kończąc głaskaniem
na tułowiu w 3 w/w kierunkach.

8. Oklepywanie ruchem miotełkowym –

wykonywać tylko od spodu kończyny
górnej, od nadgarstka do ramienia z
pominięciem dołu pachowego.

9. Głaskanie całej kończyny jak w punkcie 4.
10. Wstrząsanie – wznos kończyny i

energiczne potrząsanie całą kończyną
górną.

16

Fot.1-10. Automasaż kończyny górnej.

1.

Ułożenie kończyny na klinie.

2. Głaskanie barku.

3. Głaskanie ręki

a) prostymi palcami, wszystkie
palce równocześnie.

3. Głaskanie ręki
b) każdy palec z osobna.

3. Głaskanie ręki

c) kostkami zgiętych palców po

śródręczu.

4. Głaskanie całej

kończyny.

17

5. Wyciskanie-głaskanie

ruchem obrączkowym.

6. Ugniatanie – ruch

pulsujący.

7. Rozcieranie-ruch

kolisty.

8. Oklepywanie-ruch

miotełkowy.

9. Głaskanie całej

kończyny.

10. Wstrząsanie całej

kończyny.

18

I

I

I

I

I

I

U

U

S

S

P

P

R

R

A

A

W

W

N

N

I

I

A

A

N

N

I

I

E

E

R

R

U

U

C

C

H

H

O

O

W

W

E

E

Celem ćwiczeń jest: poprawa zakresów
ruchomości w stawach kończyny, siły
mięśniowej kończyny i pasa barkowego,
zapobieganie wytwarzaniu się obrzęku
limfatycznego, oraz profilaktyka wad postawy.
Ćwiczenia ruchowe stwarzają dobre warunki do
zapewnienia elastyczności struktur stawowych i
mięśniowych obręczy barkowej i kończyny
górnej. Stanowią ważny czynnik wpływający na
poprawę krążenia krwi i limfy, zmniejszając ich
zaleganie w obrębie kończyny. Nie można
pominąć roli ćwiczeń oddechowych, które
kształtując klatkę piersiową poprawiają
elastyczność blizny oraz stymulują przepływ
płynów w kończynie.

1

1

1

-

-

-

3

3

3

d

d

d

o

o

o

b

b

b

a

a

a

p

p

p

o

o

o

z

z

z

a

a

a

b

b

b

i

i

i

e

e

e

g

g

g

u

u

u

Ważne!

Po każdym ćwiczeniu należy delikatnie
wstrząsnąć (ok.5 sek.) kończyną górną po stronie
operowanej piersi. Każde z poniższych ćwiczeń
wykonujemy do granicy bólu i powtarzamy
średnio 3-4 razy dziennie w krótkich seriach (po
ok. 10 - 15 min). Unikać gwałtownych i
szarpanych ruchów!

19

Pozycja wyjściowa: leżenie na plecach,
kończyna po stronie blizny ułożona na klinie
przeciwobrzękowym, nogi ugięte.
Ruchy:

1. zaciskanie dłoni w pięść (można

zastosować gąbkę lub miękką piłeczkę)

x 30 powtórzeń

2. palce dłoni rozstawić szeroko i złączyć

razem x 30 powtórzeń

3. „ ruchy pianisty” x 30 powtórzeń

20

4. ruchy „okrężne” w nadgarstku

x 10 w prawo i x 10 w lewo.

5. zgięcie i wyprost w stawie łokciowym

(dłoń→bark i dłoń→klin) x 15 powtórzeń

6. jedna dłoń ułożona na brzuchu, druga na

klatce piersiowej;
wdech przez nos – uwypuklenie klatki
piersiowej i wciągnięcie brzucha,
wydech przez usta – rozluźnienie,

x 4-5 powtórzeń

21

7. jedna dłoń na brzuchu, druga na klatce

piersiowej;
wdech przez nos – uwypuklenie brzucha,
wydech przez usta – rozluźnienie,

x 4-5 powtórzeń

8. ramiona wyprostowane w stawach

łokciowych, kończyna strony nie
operowanej podtrzymuje rękę strony
operowanej i wspomaga ruch wznosu nad
głowę, x 10 powtórzeń

22

9. j. w. ale bez wspomagania ruchu przez

kończynę strony nie operowanej

10. poz. wyjściowa: siad na łóżku, kończyny

górne swobodnie wzdłuż tułowia,

ruch: „ściągania łopatek”

Głaskanie kończyny, wstrząsanie i pogłębione
oddechy.

23

4

4

4

-

-

-

6

6

6

d

d

d

o

o

o

b

b

b

a

a

a

p

p

p

o

o

o

z

z

z

a

a

a

b

b

b

i

i

i

e

e

e

g

g

g

u

u

u

Pozycja wyjściowa: siad na taborecie lub
brzegu łóżka z oparciem stóp o podłoże
Ruchy:

1.unoszenie barków do góry – wdech,

rozluźnienie – wydech, x 6-8 powtórzeń

2. ręce na kolanach trzymają kijek, wznosy
obu kończyn ponad głowę x 10 powtórzeń

3. dłonie obejmują końce kijka, ruch bokiem

w górę kończyny x 10 powtórzeń

24

4. w dłoniach kijek za tułowiem, przesunąć

kijek po tułowiu do łopatek, „ściągnąć”
łopatki i wytrzymać 3 sek. ; powrót do poz.
wyjściowej x 6-8 powtórzeń

5. „krążenia” ramionami w przód x 6 i w tył
x 6 powtórzeń

6. dłonie na karku, wdech – „ściągnąć”

łokcie do tyłu; wydech – łokcie w przód

25

7. ramiona w bok, obejmowanie tułowia z
przodu i trzykrotnie odrzucić
wyprostowane ramiona w tył
x 10 powtórzeń

Głaskanie i wstrząsanie kończyny.

26

7

7

7

-

-

-

1

1

1

0

0

0

d

d

d

o

o

o

b

b

b

a

a

a

p

p

p

o

o

o

z

z

z

a

a

a

b

b

b

i

i

i

e

e

e

g

g

g

u

u

u

Pozycje do ćwiczeń: siad na taborecie,
stojąca, leżąca tyłem i bokiem

Ruchy:

1. stojąc w lekkim rozkroku, ramiona w bok,
skrzyżowanie kończyn na plecach na
wysokości łopatek („zapinanie stanika”)
x 10 powtórzeń

2. siedząc lub stojąc, kończyna usprawniana

w górze nad głową trzyma gąbkę lub
piłeczkę; po 20-30 ruchach ściskania
przełożyć ją do drugiej ręki i powtórzyć to
samo

27

3. siedząc lub stojąc, kończyna strony

operowanej – w bok, druga ręka – na
biodrze;

wdech nosem z jednoczesnym wznosem
bokiem kończyny usprawnianej i skłonem
tułowia w bok
wydech – powrót do poz. wyjściowej
x 6-8 powtórzeń

4. leżenie na plecach, ręce wzdłuż tułowia, w

jednej dłoni gąbka; przeniesienie (jak
najbliżej podłogi) bokiem w górę obu
kończyn górnych, przełożenie nad głową
gąbki do drugiej ręki - powrót tą samą
drogą do pozycji wyjściowej

x 10 powtórzeń

28

5. leżenie na boku tułowia strony nie

operowanej, unoszenie ręki usprawnianej
bokiem w górę; x 10 powtórzeń

6. leżenie j. w., zgięcie kończyny w stawie
łokciowym i ułożenie dłoni raz na karku, raz
na pośladku; x 10 powtórzeń

7. leżenie na plecach, kolano lewe do klatki
piersiowej – wdech; powrót do poz.
wyjściowej – wydech, x 4 powtórzenia;
t. s. kolano prawe x 4 powtórzenia

29

I

I

V

V

.

.

I

I

N

N

N

N

E

E

P

P

R

R

A

A

K

K

T

T

Y

Y

C

C

Z

Z

N

N

E

E

P

P

O

O

R

R

A

A

D

D

Y

Y

Należy pamiętać, że uzyskanie pełnej sprawności
kończyny uzależnione jest m.in. od
systematycznego stosowania ćwiczeń
ruchowych. Wczesna rehabilitacja pooperacyjna
wykonywana w warunkach domowych powinna
być kontynuowana przez około 5-8 tygodni
w ambulatorium (Zakłady lub Poradnie
Rehabilitacji).W przypadkach powikłań takich
jak obrzęk limfatyczny kończyny górnej,
pacjentki powinny korzystać z zabiegów
fizjoterapeutycznych o charakterze leczenia
zachowawczego, przez całe swoje życie,
z częstotliwością uzależnioną od stopnia
zaawansowania tej przewlekłej choroby.
Należy również pamiętać, że osiągnięcie pełnej
sprawności nie zwalnia od obowiązku
przestrzegania przez całe życie zaleceń
związanych z noszeniem protezy piersi, wysokim
układaniem kończyny, jej ochrony przed
mechanicznymi uszkodzeniami, czy
wykonywaniem masażu i gimnastyki.
Optymalnym czasem zaopatrzenia w zewnętrzną
protezę piersi jest okres ok.2 tyg. od dnia
zabiegu. Warunkiem bezpiecznego użytkowania
protezy jest odpowiednia bielizna protetyczna
wyposażona w specjalną, bawełnianą kieszonkę.

30

Uzupełnienie ubytku piersi jest ważnym
elementem rehabilitacji fizycznej i psychicznej.
Noszenie protezy ma szczególne znaczenie dla
utrzymania prawidłowej sylwetki ciała zarówno
w warunkach statycznych, jak i dynamicznych.
W Świętokrzyskim Centrum Onkologii w
Kielcach funkcjonuje Punkt Zaopatrzenia
Ortopedycznego, który został stworzony z myślą
właśnie o pacjentkach po mastektomii
(fot. 11).

Szeroka oferta punktu skierowana do chorych
zawiera środki zaopatrzenia ortopedycznego
takie jak:

• protezy piersi

• bielizna protetyczna (gorsety polskich i

zagranicznych producentów)

• peruki

• kosmetyki do peruk i protez

• kostiumy kąpielowe

• kliny przeciwobrzękowe

• kompresyjne pończochy i rękawy

stosowane w leczeniu obrzęków
chłonnych kończyn

31

Punkt Zaopatrzenia Ortopedycznego mieści się
na II piętrze (za Działem Chemii Dziennej) i jest
otwarty:

pon - czw: 8:00-15:00
pt: 8:00- 12:00
Telefon: [phone]

32

Fot. 11. Punkt Zaopatrzenia Ortopedycznego
Świętokrzyskie Centrum Onkologii – Kielce.

33

Po zakończeniu hospitalizacji kobiety często
pozostają zagubione. Towarzyszy im niepewność
i niezrozumienie, nawet

ze strony najbliższych

oraz brak akceptacji choroby.
Efekty procesu radzenia sobie z problemem
choroby zależą od cech osobowości, sytuacji
rodzinnej i społecznej. W sytuacjach trudnych
związanych z osamotnieniem, z towarzyszącym
poczuciem bezradności i rezygnacji można
zgłosić się do specjalistów w Poradni Pomocy
Psychologicznej mieszczącej się w tutejszym
Centrum.

Poradnia w Świętokrzyskim Centrum Onkologii
w Kielcach czynna jest:

pon - czw: 8:00 – 14:00
pt: 8:00 – 13:00

Telefon: [phone]

34

V

V

.

.

W

W

Y

Y

K

K

A

A

Z

Z

K

K

L

L

U

U

B

B

Ó

Ó

W

W

A

A

M

M

A

A

Z

Z

O

O

N

N

E

E

K

K

I

I

F

F

I

I

L

L

I

I

I

I

Z

Z

T

T

E

E

R

R

E

E

N

N

U

U

W

W

O

O

J

J

E

E

W

W

Ó

Ó

D

D

Z

Z

T

T

W

W

A

A

Ś

Ś

W

W

I

I

Ę

Ę

T

T

O

O

K

K

R

R

Z

Z

Y

Y

S

S

K

K

I

I

E

E

G

G

O

O

Dzięki rozwijającemu się w Polsce, od 1987 roku
ruchowi kobiet po mastektomii, kobiety mogą
liczyć na wsparcie w różnych problemach.
W klubach można korzystać z psychoterapii,
rehabilitacji ruchowej, a także czynnie włączyć
się w działalność społeczną, niosąc pomoc
innym chorym. Po zakończeniu usprawniania
należy kontynuować rehabilitację w klubach.
Celem takiego postępowania jest utrwalenie
efektów uzyskanych w trakcie wcześniejszego
usprawniania. Oto adresy klubów, w których
można uzyskać pomoc:

Klub „Amazonek”

Kielce

Ul. S. Artwińskiego 3c
25-437 Kielce
Czynny: od pon. do czw. w godz.: 10⁰⁰-14⁰⁰
Gimnastyka rebab.: pon, czw.: od 15⁰⁰ do 17⁰⁰
Relaksacja: wt.: 14:00
Przewodnicząca: Halina Cecot
Tel. [phone];
e – mail: [e-mail]

35

Klub „Amazonek”

Ostrowiec Świętokrzyski

Ogrody 16
27-400 Ostrowiec Św.
Tel. [phone]
Spotkania – poniedziałek, środa, piątek od godz.
16

00

– 19

00

Spotkania z psychologiem – piątek godz. 16

00

Dyżur telefoniczny – poniedziałek, środa, piątek od
godz. 16

00

– 19

00

Klub „Amazonek”

Skarżysko-Kamienna

ul. Szpitalna 1
26-100 Skarżysko Kam.

Rehabilitacja – poniedziałek godz. 16

00

, czwartek

godz. 13

00

Spotkania – zebrania z lekarzem – ostatnia środa
miesiąca godz. 17

00

Starachowicki Klub „Amazonek”

ul. Krywki 18, Hotel Senator
27-200 Starachowice,
Tel. [phone]
Spotkanie klubowe – I środa m-ca – od 17

00

.

Rehabilitacja psychiczna – II i III środa miesiąca –
17

00

.

Rehabilitacja fizyczna – czwartek godz. 16

30

– 19

00

.

Tel. zaufania – pon. i wt. godz.: 11

00

– 12

30

.

36

Filia Świętokrzyskiego Klubu „Amazonek” w
Końskich

26-200 Końskie, ul. Partyzantów 3 – Koneckie
Towarzystwo Budownictwa Społecznego
Zajęcia na basenie – środa: godz. 18

00

Rehabilitacja – poniedziałek: godz. 18

00

Spotkania klubowe – pierwszy piątek miesiąca:
godzina 17

00

Filia Świętokrzyskiego Klubu „Amazonek” w
Jędrzejowie

28-300 Jędrzejów, 11 listopada 113
Tel. [phone]
Rehabilitacja – wtorek, czwartek: godz. 15

00

– 18

00

Filia Świętokrzyskiego Klubu „Amazonek” we
Włoszczowie

29-100 Włoszczowa, ul. Wiśniowa 19
Spotkania – wtorek godzina: 16

00

– 18

00

Filia Świętokrzyskiego Klubu „Amazonek” w
Sandomierzu

ul. Maciejowskiego 17, (SSM) - Świetlica,
Sandomierz
Spotkania – poniedziałek – godzina 17

00

Rehabilitacja fizyczna – środa godz.17⁰⁰,
Zajęcia na basenie – niedziela godz. 7 ³⁰

37

Filia Świętokrzyskiego Klubu „Amazonek” w
Busku-Zdroju

Spotkania w Ośrodku Pomocy Społecznej
ul. Kościuszki 2a, Busko-Zdrój

Filia Świętokrzyskiego Klubu „Amazonek” w
Staszowie

Staszów

Filia Świętokrzyskiego Klubu „Amazonek: w
Połańcu

Połaniec

Aktualne telefony kontaktowe zgodne z ulotką
klubową ochotniczek.

38

Literatura:

1. Mika A. K. – „ Po odjęciu piersi”, PZWL

Warszawa 2005

2. Mika A. K. – „ Poradnik dla kobiet po

odjęciu piersi”, Polski Komitet Zwalczania
Raka, Wyd. Wyraz, Warszawa 1996

3. Grabowska D., Hawro R. – „ Program

Rehabilitacja Kobiet po Mastektomii”,
Stowarzyszenie Kobiet po Mastektomii
„Femina – Feniks”, Wrocław 2001

4. Lewera D. – „ Poradnik dla Amazonki –

pytania i odpowiedzi”, Continuo

Wrocław 2005

Autor: mgr Anna Opuchlik
Specjalista rehabilitacji ruchowej
Kierownik Zakładu Rehabilitacji
Świętokrzyskie Centrum Onkologii
ul. S. Artwińskiego 3
Kielce 25-734
Tel. [phone](168)
e-mail: [e-mail]
Konsultacja: Dr nauk med. Janusz Słuszniak
Rysunki: mgr Marcin Solakiewicz