SPÓŁKA Z O.O.

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY

NA UNIKNIĘCIE

ODPOWIEDZIALNOŚCI

CYWILNEJ CZŁONKA

ZARZĄDU ZA SZKODY

WYRZĄDZONE SPÓŁCE

SKUTECZNE SPOSOBY

NA UNIKNIĘCIE

ODPOWIEDZIALNOŚCI

CYWILNEJ CZŁONKA

ZARZĄDU ZA SZKODY

WYRZĄDZONE SPÓŁCE

2

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

Spis treści

1. OdpowiedzialnośćnapodstawieprzepisówKodeksucywilnego ................................................. 3
Trybdochodzeniaroszczeń .......................................................................................................... 4
Odpowiedzialnośćzczynówniedozwolonych ............................................................................. 4
Zajakiedziałaniasprzecznezprawemodpowiadaczłonekzarządu? .......................................... 4
2. OdpowiedzialnośćzanaruszenieprzepisówKodeksuspółekhandlowych ................................... 5
1.Odpowiedzialnośćzafałszywedanedotycząceudziałów ........................................................ 5
2.Odpowiedzialnośćztytułuzawyżeniaalbozaniżeniaaportów ................................................ 7
3.Odpowiedzialnośćzanaruszenieumowyspółki .................................................................... 10

Autor

Michał Kuryłek

radcaprawny,redaktormerytoryczny

Redakcja

Joanna Banasiak-Lach

Korekta

Zespół

CBP 364 ISBN 978-83-269-0047-1

Copyright©byWydawnictwoWiedzaiPraktykasp.zo.o.

Warszawa2010

WydawnictwoWiedzaiPraktykasp.zo.o.

03-918Warszawa,ul.Łotewska9a,

www.wip.pl

tel.[phone],faks0226176010

Praktycznyraport„Odpowiedzialnośćcywilnaczłonkazarząduzaszkodywyrządzonespółce”chroniony

jestprawemautorskim.Przedrukmateriałówopublikowanychwraporcie„Odpowiedzialnośćcywilna

członkazarząduzaszkodywyrządzonespółce”–bezzgodywydawcy–jestzabroniony.Zakazniedotyczy

cytowaniapublikacjizpowołaniemsięnaźródło.Niniejszyraportzostałprzygotowanyzzachowaniem

najwyższejstarannościiwykorzystaniemwysokichkwalifikacji,wiedzyidoświadczenia.Zaproponowane

w raporcie „Odpowiedzialność cywilna członka zarządu za szkody wyrządzone spółce” wskazówki,

poradyiinterpretacjedotycząsytuacjitypowych.Ichzastosowaniewkonkretnymprzypadkumożewy-

magaćdodatkowych,pogłębionychkonsultacji.Publikowanerozwiązanianiemogąbyćtraktowanejako

oficjalnestanowiskoorganówiurzędówpaństwowych.

Wzwiązkuzpowyższymredakcjaniemożeponosićodpowiedzialnościprawnejzazastosowaniezawar-

tychwraporcie„Odpowiedzialnośćcywilnaczłonkazarząduzaszkodywyrządzonespółce”wskazówek,

przykładów,informacjiitp.dokonkretnychprzypadków.

3

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

Za działania dokonane za spółkę lub niepodjęcie koniecznych czynności, błędy oraz niedosta-

teczne wywiązywanie się z obowiązków spółka może pociągnąć Cię do odpowiedzialności

dyscyplinarnej, odszkodowawczej lub nawet karnej.

Zwróć uwagę, że jako członek zarządu będziesz mógł ponieść odpowiedzialność zarówno za

szkodę, którą wyrządzisz samej spółce, jak i za szkodę, którą spółka poniosła na skutek Twoich

działań.

Z tego e-booka dowiesz się jaka odpowiedzialność Ci grozi zarówno na podstawie przepisów

kodeksu spółek handlowych, jak i kodeksu cywilnego. Przeczytasz także, w jaki sposób możesz

uniknąć odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce.

Członkowiezarząduzaswojedziałaniamogązostaćpociągnięcidoodpowiedzialnościzarównona

podstawieKodeksuspółekhandlowych,jakiKodeksucywilnego.Pamiętajjednak,żeaniwspólnik,

aniosobatrzecia(tj.osobaspozaspółki)niemogąwedługswojegouznaniażonglowaćpodstawa-

miodpowiedzialnościczłonkówzarząduzkshlubkc.Przepisykshsąprawemszczególnym,mającym

pierwszeństwoprzedogólnymizasadamiokreślonymiwkc.Dlategodopierogdywkonkretnejsytu-

acjiprzepisykshdotycząceodpowiedzialnościczłonkówzarząduniebędąmiałyzastosowania,dana

osobamożeswojeroszczeniaoprzećwprostnaprzepisachkc.

Ogólnezasadyodszkodowawczezkcmogąbyćnatomiastwykorzystywanejakouzupełnienierosz-

czeń.Naprzykładwierzyciel,obokdochodzeniaodczłonkazarząduroszczeniaztytułuniespłaco-

nychprzezspółkęzobowiązań(napodstawieart.299ksh),możezwrócićsiędoniegoopokrycie

szkodywynikającejzkoniecznościzaciągnięciakredytubankowegonasfinansowaniezobowiązań

wobecosóbtrzecich,któremógłbypokryćzwpływówodzbankrutowanejspółki.

1. Odpowiedzialność na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego

Niezależnieodmożliwościdochodzenianaprawieniaszkodynapodstawieart.291–299ksh,wspól-

nicy oraz osoby trzecie (tj. osoby spoza spółki), które doznały szkody ze strony członka zarządu,

mogążądaćjejnaprawienianazasadachogólnychzkc(art.300ksh).

Możeszzatemodpowiadaćzawyrządzenieszkodywspólnikomiosobomtrzecim,aletylkowzwiąz-

kuzrealizacjąobowiązków,którepełniszjakoczłonekzarządu.Niemaprzytymznaczenia,żespół-

kaponosiodpowiedzialnośćzadziałanieswoichorganów(zob.art.416kc)–fakttenniewyłącza

Twojejodpowiedzialności.Jesttoodpowiedzialność:

1) z czynów niedozwolonych (art.415kcinast.,mówiąceotym,że„ktozwinyswojejwyrządził

drugiemuszkodę,obowiązanyjestdojejnaprawienia”)oraz

2) z odpowiedzialności kontraktowej –dłużnikzobowiązanyjestdonaprawieniaszkodywynikłej

zniewykonanialubnienależytegowykonaniazobowiązania(np.napodstawiekontraktumene-

dżerskiego),chybażeniewykonanielubnienależytewykonaniejestnastępstwemokoliczności,za

którenieponosionodpowiedzialności

(art.471inast.kc).

Wramachtejodpowiedzialnościmożeszzostaćzobowiązanydo:

•

zapłatyodszkodowaniazanormalnenastępstwaTwojegodziałanialubzaniechania,atakże

•

naprawieniaszkody,którąwierzycielponiósł,oraz

•

zwrotukorzyści,któremógłbyosiągnąć,gdybynieponiósłszkody(zob.art.361kc).

4

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

Tryb dochodzenia roszczeń

Prawo wytoczenia członkom zarządu powództwa w imieniu spółki przysługuje radzie nadzorczej

(jeśliistniejeonawspółce)lubpełnomocnikowipowołanemuuchwałąwspólników.Jeżelispółkanie

wytoczypowództwawterminierokuoddniaujawnieniaczynu,któryprzyniósłjejszkodę,możeto

zrobićkażdyjejwspólnik.

Wspólnikwytaczawówczaspowództwowewłasnymimieniu,alenarzeczspółki.Jeślisąduznapo-

wództwo, zasądza, że członek zarządu ma w określony sposób naprawić spółce szkodę, a także

zwrócićwspólnikowikosztyprocesu.Pamiętaj,żewtokupostępowaniaspółkamożewystąpićzwła-

snympowództwem,gdyżspórtoczysięoprzysługującejejprawo.

Odpowiedzialność z czynów niedozwolonych

Zarządspółki,jakojejorganwykonawczy,prowadziwszystkiesprawyzwiązanezbieżącądziałalno-

ściągospodarcząspółki.Azatemreprezentujespółkęwobecjejkontrahentów,występujewjejimie-

niuwpostępowaniachsądowychlubprzedorganamiadministracji.

Wszystkieteczynnościwpraktycewykonujączłonkowiezarządu.Złożonepoprzeznichoświadczenia

wolisą

oświadczeniami woli spółki.

Członekzarząduodpowiadawobecspółkizaszkodę,którąwyrządziłswoimdziałaniemlubzanie-

chaniem,jeślijestonosprzecznezprawemlubpostanowieniamiumowy.Zwróćuwagę,żewspólnicy

napodstawieart.415kcmogądochodzićodCiebieodszkodowanianietylkozaszkodęmajątkową,

lecztakżeza

szkodę niemajątkową (krzywdę).

Za jakie działania sprzeczne z prawem odpowiada członek zarządu?

Odpowiedzialnośćzadziałaniasprzecznezprawemdotyczywszystkichsytuacji,kiedyzarządspółki:

1)zaniedbałspełnieniawyraźnegonakazu(obowiązku),

2)działałniezgodniezpostanowieniamiprzepisówprawaorazpostanowieniamiumowy,

jeżelidziałanietakieprzyniosłospółceszkodę.

Członekzarząduponosiodpowiedzialnośćza

zaniedbanie obowiązków,jakienakładająnazarząd

przepisyksh.Doobowiązkówtychnależąm.in.:

•

zgłoszeniedorejestruzawiązaniaspółki,

•

prowadzenieksięgiudziałów,

•

ogłoszenieobniżeniakapitałuzakładowego,

•

zwoływaniezgromadzeniawspólników,gdywymagajątegoprzepisy.

Członkowie zarządu odpowiadają również za niedopełnienie innych obowiązków wynikających

wprostzokreślonychprzepisówprawa,umowyspółkilubuchwałwspólnikówalbozogólnychreguł

należytej,starannejdziałalności.

Nie popełnij błędu w zarządzaniu spółką z o.o. – skonsultuj się z ekspertem!

PierwszyinternetowyserwisspecjalniedlaZarządu:

www.SpolkaZoo.pl

.

SpolkaZoo.pl

toprofesjonalnyconsultingprawno-biznesowyon-linedlazarządu–trafne

decyzje–skuteczniedziałania–sukcesiochronapozycji.

5

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

2. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów Kodeksu spółek

handlowych

Pamiętaj, że jako członek zarządu możesz zostać pociągnięty do odpowiedzialności m.in. jeśli

wchwilirejestracjispółkipodaszfałszywedane,przytworzeniuspółkiwyrządziszjejszkodę,atakże

jeśliswoimdziałaniemlubzaniechaniemwyrządziszjejszkodę.

1. Odpowiedzialność za fałszywe dane dotyczące udziałów

Członkowiezarządu,którzyumyślnielubprzezniedbalstwopodalifałszywedanewoświadczeniu

owniesieniuwkładównapokryciebądźpodwyższeniekapitałuzakładowego,odpowiadająwobec

wierzycielispółkisolidarniezespółkąprzeztrzylataoddniazarejestrowaniaspółkilubzarejestrowa-

niapodwyższeniakapitałuzakładowego(art.291ksh).

Zauważ,żekshwprowadzaodpowiedzialnośćzanieprawidłowościpopełnionezarównoprzyreje-

strowaniuspółki,jakipóźniej,przyzgłaszaniudorejestrupodwyższeniakapitałuzakładowego.

Pamiętaj,żezłożonewKRSoświadczeniezarządu,któremusizostaćpodpisaneprzezwszyst-

kich jego członków, stanowi konieczny, a zarazem wystarczający dowód, że wkłady zostały

wniesionewokreślonymterminieideklarowanejkwocie.

Każdyczłonekzarządu,którypodpisujeoświadczenieowniesieniuwkładównapokrycielubpod-

wyższeniekapitałuzakładowego,musiliczyćsięztym,żeodpowiadanietylkozaumyślnepodanie

fałszywychdanych,aletakżezabrakstaranności,którąwdanychokolicznościachnależałowykazać,

abypostąpićwłaściwie.

Pamiętaj,żeoświadczenieskładaneprzypodwyższaniukapitałuzakładowegojesttraktowanejako

indywidualniezweryfikowaneprzezkażdegozczłonkówzarządu.Dlategoteżzawszeprzedpodpi-

saniem

oświadczenia osobiście sprawdzaj jego poprawność. Nie podpisuj go wyłącznie na pod-

stawie zapewnień pozostałych członków zarządu. Jeżeliokażesię,żeoświadczeniejestfałszywe,

poniesieszsankcjenapodstawietychsamychprzepisówcoosoby,któremiałyświadomość,żejest

ononieprawdziwe.

Zakres odpowiedzialności

Członkowiezarząduodpowiadająwobecwierzycielispółkizajejzobowiązaniaprzezokres

trzech lat

od dnia wpisu spółki do rejestru lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.

Zauważ, że w treści przepisu brak jest ograniczenia zakresu odpowiedzialności za zobowiązania

spółki,cooznacza,żeczłonkowiezarządubędąodpowiadaćzawszystkiezobowiązania,którespół-

kazaciągawtokuprowadzonejdziałalnościgospodarczejwtymzakresie.

Członkowiezarządu

solidarnie zespółkąbędąponosićodpowiedzialnośćcywilnąwzakresiewywią-

zywaniasięzzaciągniętychprzezspółkęzobowiązań.Oznaczato,żewierzycielmożezażądaćspeł-

nieniacałościlubczęściświadczeniaodspółki,odwszystkichczłonkówzarządułącznie,odkilku

znichlubkażdegozosobna.

6

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

Odpowiedzialność za fałszywe dane – konsekwencje

Odpowiedzialnośćczłonkówzarząduzaprzedstawianiefałszywychdanychdotyczącychwniesienia

wkładówpociągazasobąnastępujące,niekorzystnedlanichskutki:

•

wierzycielwystępującyzroszczeniemniemusiwykazywać,żezpowoduniewniesieniawkładów

poniósłszkodęorazżeprzeztoniemożeuzyskaćodspółkiswoichnależności,

•

członkowiezarząduodpowiadająnawetwówczas,gdyroszczeniawierzycielisąściągalnezma-

jątkuspółki,

•

członkowiezarząduodpowiadajątakżewtedy,gdyroszczeniawierzycielisąwyższeniżubytek

wkapitalezakładowymspółkispowodowanyprzezfaktniewniesieniawkładów,

•

odpowiedzialność członków zarządu za podanie fałszywych danych występuje niezależnie od

tego,czyrzeczywistykapitałzakładowyspółkiwystarczynaspłatęwierzycieli.

Pamiętaj,żewniesieniebrakującychwkładównakapitałzakładowy–októrychzapewniano

woświadczeniuzarządu–wpóźniejszymterminie,tj.pozarejestrowaniuspółki,nieuchyla

odpowiedzialnościczłonkówzarządu.

Niewniesienie wkładów

Przyjmujesię,żefaktniewniesieniawkładówwewłaściwymterminiemożewpłynąćujemnienasy-

tuacjęspółki,którejniedasięjużpóźniejnaprawić.Członekzarząduodpowiadawtedyzapodanie

nieprawdziwychdanych.

Pamiętaj,że

nie można uniknąć odpowiedzialności za podanie nieprawdziwych danych. Nieza-

leżnieodszkody,którąponiósłwierzyciel,zarządponiesiesolidarnąodpowiedzialność

zespółkąza

zobowiązania,którezaciągnęłaonawtymczasiewobecosóbtrzecich.

Częśćspecjalistówtwierdzi,

żeczłonkowiezarząduznajdująsięwtedywbardziej

niekorzystnejsytuacjiniżsamaspółka,gdyż

spółkaodpowiadadowysokościzadeklarowanego

kapitałuzakładowego,natomiastczłonkowieza-

rządu–zazobowiązaniawpełnej

wysokości,niezależnieodwysokościkapitałuspółki.

Członkowiezarządumogątakżeodpowiadaćzadopuszczeniedotzw.fikcyjnegowniesienia

kapitału,polegającegonp.nawycofaniuwkładówpieniężnychpoichpierwotnymuiszczeniu

lubzwrocieaportów(wkładówrzeczowych)wspólnikom,którzyjewnieśli.

Zapewnij sobie nieograniczony dostęp do:

•

indywidualnychkonsultacjizprawnikiem, 

•

bieżącychzmianprawnych, 

•

bazyrozwiązańprawno-biznesowychdlaspółekzo.o., 

•

gotowychwzorówwszystkichdokumentówzkomentarzem, 

•

aktówprawnych,orzeczeńiwskaźnikówważnychwspółce.

Skorzystaj już dziś z portalu

www.SpolkaZoo.pl

.

WAŻNE!

7

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

Tryb dochodzenia roszczeń

Wierzyciel,chcącodzyskaćświadczenianapodstawieodpowiedzialnościczłonkówzarząduzafał-

szywedanedotyczącewniesieniawkładówdospółki,możewjednympozwiepozwaćspółkęoraz:

wszystkich członków zarządu, jednego lub tylko niektórych członków zarządu. Wnosi wówczas

pozewwzwykłymtrybieprocesowym.

2. Odpowiedzialność z tytułu zawyżenia albo zaniżenia aportów

Zawyżenie aportów

Jeżeliwartośćwkładówniepieniężnychzostałaznaczniezawyżonawstosunkudoichwartościzbyw-

czejwdniuzawarciaumowyspółki:

•

wspólnik,którywniósłtakiwkład(bezwzględunato,czymiałświadomośćzawyżenia,czyteż

nie),oraz

•

członkowie zarządu,którzy,wiedzącotym,zgłosilispółkę(lubwniosekopodwyższeniekapitału)

dorejestru,

obowiązanisąsolidarniewyrównaćspółcebrakującąwartość(art.175ksh).

Wspólnikorazczłonekzarządu

nie mogą być zwolnieni odobowiązkuuzupełnieniapokryciaróżnicy

między nominalną (deklarowaną) wartością wkładów niepieniężnych a ich wartością rzeczywistą

wchwilipodpisaniaaktunotarialnegooutworzeniuspółki(lubopodwyższeniukapitałuzakładowego).

Sankcjeokreślonewart.175kshdotycząwnoszeniaaportówdospółkiwkażdejsytuacji,czyliwno-

szeniaaportuzarównoprzytworzeniuspółki,jakiprzypodwyższaniukapitałuzakładowego.

Odpowiedzialnośćztytułunieprawidłowejwycenywkładuwspólnikanależyodróżnićododpowie-

dzialnościwspólnikaspółkizo.o.zpowoduwadfizycznychlubprawnychwkładu.

Przepisart.175kshdotyczytylkosytuacji,gdywartośćwkładuniepieniężnegozostałaznacznie

zawyżona.Zatemniedotyczyprzypadkówprzeszacowaniawgranicachbłędówwynikających

np.zprzyjętejmetodywyceny.

Kiedy wartość aportu jest znacznie zawyżona?

Zawyżeniewartościaportunastąpi,gdywspólnicyprzyjmądlaokreśleniawartościpokrytegokapitału

zakładowego

wyższą wartość, niż aport w rzeczywistości przedstawia,iprzyznajązatonieade-

kwatną,wyższąwartośćudziałówwkapitalezakładowym.Niechodziprzytymojakiekolwiekzawy-

żenie,tj.takie,którewistocieniemawiększegoznaczeniazpunktuwidzeniarelacjimiędzyspółką

awspólnikami.

Znacznezawyżeniewartościaportuwystąpiwówczas,gdyjegowartośćjestzdecydowaniezbytwy-

sokaijestniczymnieusprawiedliwiona.Dlategowkażdymprzypadkuzawyżeniebędzierozpatrywa-

neodrębnie.Imwiększajestzmiennośćcenwkładuniepieniężnego,tymtrudniejbędziewykazać

jegozawyżenie.Otym,czyzawyżeniejestznaczne,rozstrzygasądwedługswojegouznania,najczę-

ściejnapodstawiedowoduzopiniibiegłego.

Przez

wartość zbywczą należyrozumiećzwykłąrynkowącenę,jakąmożnabyuzyskaćprzyzbyciu

przedmiotuaportuwdniuzawarciaumowyspółki(zmianyumowyspółki,podjęciauchwałyopod-

wyższeniu kapitału zakładowego). Aby ustalić tę wartość, można odnosić się do cen przedmiotu

aportunarynku,giełdach,targachlubwystawach.Możnarównieżstosowaćmiernikiwartościwalut.

WAŻNE!

8

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

Ustaleniewartościzbywczejniezawszebędzieproste,gdyżwwieluprzypadkachnależyuwzględnić

region,gdzieustalanajestwartośćaportu(wróżnychregionachwartośćzbywczamożeosiągnąć

różnepoziomy),inflację,deflację,kursywalutitd.

Odpowiedzialność wspólników i członków zarządu za przeszacowany aport

Artykuł175kshmacharakterbezwzględnieobowiązujący.Niemożnazwolnićododpowiedzialności

wnimokreślonejwspólnikaaniczłonkówzarząduwdrodzeczynnościprawnychczyjakichkolwiek

innychczynności.Niejestdopuszczalnezwolnienieichododpowiedzialnościaniwumowiespółki,

aniteżwdrodzezwolnieniazdługu.Wspólnikiczłonkowiezarząduzobowiązanisąwyrównaćbra-

kującą wartość na żądanie spółki. Przepis ten dotyczy obecnych i byłych wspólników, obecnych

ibyłychczłonkówzarządu,którzydokonywalizgłoszeniadorejestruimieliświadomośćzawyżenia

wartościaportu.

Możedojśćponadtodożądańregresowychmiędzyzobowiązanymi.Nastąpitonaprzykładwzwiązku

zpełnąświadomościązawyżeniawartościaportuprzezzarządprzynieświadomościwspólnika,gdy

członekzarządupodejmowałstosowneczynnościwceluprzyszłegonabyciaskładnikamajątkowego.

Odpowiedzialność solidarna

Odpowiedzialnośćzaprzeszacowanyaportjest

solidarna,czylispółkamożeżądaćspełnieniazarów-

no całego, jak i części należnego jej świadczenia od wszystkich zobowiązanych łącznie, od kilku

znichlubodkażdegozosobna,aspełnienieświadczeniaprzezkogokolwiekzwymienionychzwal-

niapozostałychzodpowiedzialności.

W praktyce oznacza to, że zarząd spółki może np. wezwać wspólnika, kilku z nich – lub łącznie

znimi,odpowiedzialnychczłonkównp.poprzedniegozarządudozapłaty,agdyzapłatanienastąpi,

skierowaćwtejsprawiepozewdosądu.Zapłaconadobrowolnielubwyegzekwowanaprzezkomor-

nikakwotatrafinakontospółki.

Przeszacowany aport – roszczenie spółki

Spółce przysługuje roszczenie z tytułu odpowiedzialności za zawyżenie wartości wkładu, które

przedawniasiędopieropoupływie10lat,gdyżniemaonozwiązkuzdziałalnościągospodarczą.

Aport w postaci wierzytelności – niebezpieczeństwo przeszacowania

Odpowiedzialnośćzaprzeszacowanyaportczęstowystępujewprzypadkuaportuwpostaci

wierzy-

telności wnoszonej do spółki.Wartośćzbywczawierzytelności(będącapunktemodniesieniadla

wyliczeniaróżnicy,którąwspólnicymusielibyewentualniespółcewyrównać)macharakterobiektyw-

ny,tzn.niezależyodceny,jakązapłaciłzawierzytelnośćwspólnikwnoszącyjądospółki.Innymisło-

wy,jesttocena,jakązastosowałybydwaniezależneidobrzepoinformowanepodmiotydziałające

wdobrejwierze.

PRZYKŁAD

Wspólnik nabył za 2 tys. zł wierzytelność wobec niewypłacalnego przedsiębiorstwa X o wartości

nominalnej10tys.zł,iwniósłtęwierzytelnośćaportemdospółkizo.o.Wzamianotrzymałudziały

owartościnominalnej10tys.zł.Narynkuobrotuwierzytelnościamijestjednakwięcejdługówprzed-

siębiorstwaX,sprzedawanychzrówniedużymupustem.Wtejsytuacjispółkamaprawowezwać

wspólnikadowpłaceniabrakujących8tys.zł–popierwsze,dlatego,żecenazapłaconaprzezwspól-

nikapokrywasięwtymprzypadkuzwartościązbywcząwierzytelności(2tys.zł),podrugie,ztego

powodu,żepięciokrotnezawyżeniewartościjestzawyżeniemniewątpliwieznacznym.

9

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

Wniesienie odpowiedniego i pełnowartościowego wkładu przez wspólników służy jednocześnie

interesomsamejspółkikapitałowejorazjejprzyszłychwierzycieli,którzybędąmogliszukaćzaspoko-

jeniajedyniezmajątkuspółki.Wniesieniepełnowartościowegowkładujestniejakoceną,jakąpłacą

wspólnicywzamianzaprzywilejbrakuosobistejodpowiedzialnościzadługiutworzonejprzezsiebie

spółki.

Kto jest zobowiązany do wytoczenia powództwa?

Dowytoczeniaodpowiedniegopowództwasązobowiązanibezpośrednioczłonkowiezarząduspółki

wramachobowiązkuprzestrzeganiapodwyższonejstarannościprzyprowadzeniusprawspółki,oile

odkryjąoniwadęlubnadmierneprzeszacowanieaportu.Zaniechaniewtymwzględzieskutkować

będzieichodpowiedzialnościąodszkodowawczązart.293§1ksh,wedługktóregoponosząodpo-

wiedzialnośćodszkodowawczą,chybażenieponosząwiny.Oczywiściewytoczeniewspólnikowipo-

wództwamożebyćpoprzedzonewezwaniemdodobrowolnegowyrównaniawartościwkładuprzez

wspólników.Roszczeniawynikającezodpowiedzialnościzazawyżeniewartościaportuorazzawady

aportupowinienwytoczyćzarządspółkisamodzielnieiniemusisięonlegitymowaćuchwałązgro-

madzeniawspólnikówwtymzakresie.

Zauważ,żeroszczeniaopartenaart.14§2iart.175kshnieposiadającharakteruroszczeń

odszkodowawczychiprzysługująonespółceniezależnieodtego,czyzostałajejwyrządzona

szkoda.Należyjeodróżnićodprzepisuart.292ksh,regulującegoodpowiedzialnośćodszkodo-

wawczą. Nie musi powstać szkoda, nie trzeba wykazywać związku przyczynowego między

szkodąadziałaniem,którespowodowałozawyżenie.Bezznaczeniasąteżwinalubbrakwiny

osóbzobowiązanychdozwrotu.

Zawyżeniewartościnominalnejaportuwstosunkudojegowartościzbywczejgroziujemnymikon-

sekwencjaminagruncieprawahandlowego.Przepisykshnieprzewidująobowiązkubadaniawyceny

aportuprzezbiegłychrewidentów.Wzwiązkuztymwspólnicyspółkizo.o.,abyuniknąćnegatyw-

nychskutkównieprawidłowejwyceny(tj.przeszacowanialubniedoszacowania)wkładuniepienięż-

nego,

powinni w trudnych przypadkach skorzystać z pomocy rzeczoznawców,tzn.wtedy,gdy

pojawiasięcieńwątpliwościdotyczącyrzeczywistejwartościwkładu.

Jeżeliprzeszacowaniejestwyłączniewynikiemwadyaportu,podstawąodpowiedzialnościwspólnika

jestart.14§2ksh(odpowiedzialnośćzawadyaportu).Natomiastjeżelizawyżeniewartościwkładu

niepieniężnegonastąpiłozinnychprzyczyn,wówczaszastosowanieznajdujeart.175ksh(odpowie-

dzialnośćzaprzeszacowanieaportu).

Wartozauważyć,żeodmiennieniżwart.175kshprzeszacowaniewkładuniepieniężnegozpowodu

istnieniawadyniemusibyćznaczne,azatemreżimodpowiedzialnościztytułuprzeszacowaniajest

silniejszy,wprzypadkugdyprzeszacowanietonastąpiłowskutekistnieniawadyprzedmiotuaportu.

Oznaczato,żewadaaportuniemusipowodowaćtakznacznegoobniżeniajegowartości,abymożna

byłopozwaćwspólnika.

Możnarównieżspotkaćsięzpoglądem,żeprzepisyart.14§2iart.175kshwsytuacji,októrej

mowa powyżej, zbiegają się kumulatywnie w tym znaczeniu, że dysponując podobną sankcją,

pozwalają na rozszerzenie odpowiedzialności z art. 14 § 2 poprzez solidarne zobowiązanie do

wyrównaniabrakującejróżnicyczłonkówzarządu,którzywiedzieliowadzie,leczmimotozgłosili

spółkędorejestru(ichodpowiedzialnośćpowstajejednakdopieroprzyznacznymzawyżeniuwartości

aportu–art.175ksh).

WAŻNE!

10

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

Niedoszacowanie i zaniżenie wartości aportu

Przepisykshniestawiająprzeszkód,abywartośćprzedmiotuaportuzostałazaniżona.Wystąpito

wówczas,gdy

za określoną wartość wkładu przyznajemy mniej udziałów w kapitale zakłado-

wym, niż wynika to z wartości wkładu.Wartośćmajątkuspółkibędziewówczaswyższaniżkapi-

tałuzakładowego.

Zaniżeniewartościaportumożnaporównaćdoprzepłaceniazanabyteudziały.Efektemniedoszaco-

waniawartościaportujestpowstanietzw.cichejrezerwyzysku.Ukrytanadwyżkamajątkuspółkinad

jejkapitałempowoduje,żespółkadysponujewrzeczywistościwiększymmajątkiem,niżjestwykazany

wbilansie.Dziękitemuwprzypadkulikwidacjispółkamożezaspokoićwięcejroszczeńwierzycieli,niż

wynikatozanalizyposiadanychaktywów.

Dla kogo zaniżenie wartości aportu jest korzystne?

Wzwiązkuzpowyższymzaniżeniewartościwkładuniepieniężnegomożebyćkorzystnedla:

•

spółki,

•

pozostałychwspólników,którzyniewnosilitegowkładu,

•

potencjalnychwierzycieli.

Natomiastdlawspólnika,którywniósłaportozaniżonejwartości,niedoszacowaniewartościwkładu

niejestkorzystne,gdyżotrzymujeonmniejsząliczbęudziałówniżta,któranależałabymusię,gdyby

wycenawartościwkładudokonanabyłaprawidłowo.Konsekwencjątegojestposiadaniemniejszej

liczbygłosóworazmniejszychudziałówwzysku,aponadtoprzylikwidacjiwspólnik,którywniósł

tenwkład,otrzymamniejszymajątekpozostałypozaspokojeniulubzabezpieczeniuwierzycieli.

Przyjmujesię,żezaniżeniewartościwkładuniepieniężnegojestdozwolone,gdyżnieprowadzido

uszczupleniamajątkuspółki.SądNajwyższywuchwalez7kwietnia1993r.(sygn.aktIIICZP23/93)

stwierdził,że„zaniżeniewartościwnoszonegowkładuniepieniężnegodlapokryciaudziałuwspółce

zograniczonąodpowiedzialnościąniepowodujenieważnościumowyzawiązującejtakąspółkęipo-

zostajeteżbezwpływunaodpowiedzialnośćspółkiwraziejejniewypłacalności”.Ponadtoznaczne

zaniżenie wartości aportu może budzić podejrzenie ukrywania majątku. Może również wywołać

komplikacjewynikającezprawapodatkowego(łączniezobciążeniemkosztamiopiniibiegłych).

3. Odpowiedzialność za naruszenie umowy spółki

Jeżelichodzio

naruszenie postanowień umowy spółki,wgręwchodząwszystkiesytuacje,gdyza-

rząddokonałdziałańwbrewumowie.

PRZYKŁAD

Umowaspółki„Pol-Transport”zawierapostanowienie,żedozaciągnięciazobowiązaniaprzekracza-

jącego20tys.złzarządpotrzebujezgodyradynadzorczej,wydanejwpostaciuchwały.Zasiadający

wzarządziepanMarek,niepamiętającotyminiezaglądającdoumowyspółki,zaciągazobowiąza-

nienakwotę24tys.Złbezzgodyradynadzorczej.Tymsamymniedokładanależytejstaranności

wwypełnianiuswychobowiązków.PanMarekzachowałbynależytąstaranność,gdybyprzeddoko-

naniemkażdejczynnościprawnejupewniłsię,czyjejdokonanienależydojegouprawnieńwynikają-

cychzumowyspółki.

Pamiętaj,żeczłonkowiezarząduzobowiązanisądotego,abyprzywykonywaniuswoichobowiąz-

kówdokładać

należytej staranności wynikającejzzawodowegocharakteruichdziałalności.

11

www.SpolkaZoo.pl

SKUTECZNE SPOSOBY NA UNIKNIĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

CZŁONKA ZARZĄDU ZA SZKODY WYRZĄDZONE SPÓŁCE

Gdyzarządpodejmujeryzykownedecyzje,takiejakrozpoczęcienowejdziałalności,warto,abyskon-

sultowałsięzradąnadzorczą(jeślitakawspółceistnieje)lubwspólnikami.Radzimypostąpićtak,

nawetjeśliniejesttowymaganeprzezprzepisyaniumowęspółki.

Spółkamożepociągnąćczłonkazarządudoodpowiedzialnościodszkodowawczejzaszkodę,jaką

wyrządziłjejswoimdziałaniem(art.293ksh),alemusiprzytymwykazać,jakieprzepisyprawalub

którezapisyumowyspółkinaruszył.Jeślispółkategoniezrobi,wówczasczłonekzarządubędzie

mógłuniknąćodpowiedzialności,copotwierdzawyrokSąduNajwyższego.

„I.Ustaleniebezprawnościwrozumieniuart.293k.s.h.niemożeograniczaćsięjedyniedoogólniko-

wegostwierdzenia,żedziałanielubzaniechaniebyłosprzecznezprawemlubumowąspółki,leczpo-

winnowskazywać–zprzytoczeniemkonkretnychprzepisówprawalubpostanowieńumowy–na

czympolegałasprzecznośćzachowaniaczłonkaorganuspółkizoznaczonymprzepisemprawalub

postanowieniemumowy.

II. Nie można podzielić stanowiska, że »działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub

postanowieniamiumowyspółki«jestjużsamouchybienieart.293§2k.s.h.,awięcobowiązkowi

starannościwynikającejzzawodowegocharakterudziałalnościczłonkaoznaczonychorganówlub

likwidatoraspółki”.(wyrokSąduNajwyższegoz9lutego2006r.,sygn.aktVCSK128/05,opubl.

TPP2006/2/133)

Podstawa prawna

•

art.361,art.415,art.416,art.471ustawyz23kwietnia–Kodekscywilny(Dz.U.z1964r.nr16,

poz.93zpóźn.zm.),

•

art.14§2,art.175,art.241–299ustawyz15września2000r.–Kodeksspółekhandlowych

(Dz.U.z2000r.nr94,poz.1037zpóźn.zm.).