Przedsiębiorca przed sądem

NR 72 (1181)

WTOREK

13 KWIETNIA 2004

TY G O D N I K D L A W Ł A Ś C I C I E L I I P R Z E D S I Ę B I O R C Ó W

Doradca Firmy

Przedsiębiorca przed sądem

Właściwość sądu

i uczestnicy postępowania

. . . . . . . . . . . .

str. 3

Jak prawidłowo napisać pozew

. . . . . . . .

str. 3

Wartość przedmiotu sporu

. . . . . . . . . . . .

str. 3

Postępowanie przed sądem

. . . . . . . . . . .

str. 4

Co wyróżnia postępowanie . . . . . . . . . . . . . str. 4

Odpowiedź na pozew . . . . . . . . . . . . . . . . str. 4

Koszty procesu

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

str. 4

Postępowanie nakazowe,

uproszczone lub upominawcze

. . . . . . . . .

str. 5

Nakaz zapłaty

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

str. 5

Wzory pozwów

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

str. 6

Opinie ekspertów

. . . . . . . . . . . . . . . . .

str. 3–6

FINANSE FIRMY

Jak korzystnie leasingować samochód

Czas na leasing osobowych

. . . . . . . . . . .

str. 8

Leasing operacyjny czy finansowy

. . . . . . .

str. 8

Kosztowe korzyści

z leasingu operacyjnego

. . . . . . . . . . . . . .

str. 8

O przewadze leasingu nad kredytem

. . . . .

str. 9

Homologacja i VAT

– zmiany w przepisach

. . . . . . . . . . . . . . .

str. 9

Czytelnicy pytają

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

str. 9

PODATKI: VAT

Wewnątrzwspólnotowa dostawa

. . . . . . .

str. 10

Ekspert radzi: Odliczenia samochodowe

. . .

str. 10

PRAWO SPÓŁEK

Co zrobić, by nie likwidować spółki

. . . . .

str. 11

Ekspert radzi: Opodatkowanie

podwyższenia kapitału

. . . . . . . . . . . . . .

str. 11

FIRMA W BRANŻY

Wymogi sanitarno-higieniczne

w branży spożywczej, cz. III

Jakie artykuły nie mogą

być sprzedawane w handlu obwoźnym

. . .

str. 12

Zatrudnienie przy produkcji

i handlu spożywczym

. . . . . . . . . . . . . . .

str. 12

Handel obwoźny

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

str. 12

Sprzedaż ryb

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

str. 12

Sprzedaż owoców i warzyw

. . . . . . . . . . .

str. 12

Handel produktami spożywczymi luzem

. .

str. 12

Ekspert radzi: Czy pobierać

próbki żywności

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

str. 12

Na czym polega leasing zwrotny?

Leasing zwrotny charakteryzuje się tym, że ce-
lem tego typu umowy leasingowej jest popra-
wa płynności finansowej przedsiębiorstwa
oraz uwolnienie zamrożonego kapitału. Istota
tej umowy polega na tym, że korzystający od-
sprzedaje finansującemu swój majątek za go-
tówkę, a następnie korzysta z niego na podsta-
wie umowy leasingu. . . . . . . . . . . . str. 9

Samochodowe odliczenia

Nowa ustawa o podatku od towarów i usług
traktuje odliczenia VAT od samochodów
osobowych i paliw do nich dość restrykcyjnie,
a przy tym nie do końca konsekwentnie. O ile
od zakupu czy leasingu auta osobowego
będzie można odzyskać połowę zapłaconego
VAT, to od paliw tankowanych do takich
pojazdów odliczenie w ogóle nie będzie
przysługiwało. . . . . . . . . . . . . . . str. 10

Czy pobierać próbki żywności?

Właściciele lokali gastronomicznych nie mu-
szą pobierać próbek od serwowanych w swo-
ich zakładach potraw. Obowiązek taki mają
wyłącznie zakłady żywienia zbiorowego typu
zamkniętego. . . . . . . . . . . . . . . . str. 12

TEMAT TYGODNIA

W NUMERZE

PORADY

pory o nieuregulowane należności

czy niewykonane zobowiązanie to

sprawy, które wcześniej czy później

trafiają do sądu. Przedsiębiorcy występują

w nich zarówno po stronie powodowej, jak

i pozwanej. Niezbędna jest w takiej sytuacji

znajomość procedury cywilnej, a także – co

ważne z praktycznego punktu widzenia – po-

dzielność uwagi, warto bowiem śledzić prze-

bieg rozprawy zwracając baczną uwagę na

treść protokołu dyktowanego przez sędziego.

Pozwala to unikać nieprzyjemnych sytuacji.

Warto też pomyśleć o zaangażowaniu praw-

nika.

Więcej czytaj na str. 3-6

Przedsiębiorca

przed sądem

Zmiany

w podatkach

dochodowych

od 1 maja

Dokumentacja
i rozliczenie handlu
wewnątrzwspólnotowego

Dla rynku leasingu samochodów rok

bieżący jest kolejnym rokiem przeło-

mowym. Być może nawet w większym

zakresie niż poprzednio, kiedy umo-

wę leasingu wprowadzono do katego-

rii kodeksowych umów nazwanych,

a do ustaw o podatku dochodowym

wprowadzono odrębne regulacje.

Przede wszystkim dlatego, że kończy się

batalia między podatnikami i fiskusem na

gruncie podatku od towarów i usług. Z jed-

nej strony już żadne mniej lub bardziej

sztuczne przeróbki aut osobowych nie da-

dzą korzyści podatkowych, a z drugiej także

zakup samochodu absolutnie osobowego –

nawet sportowego typu coupe lub kabriole-

tu – da prawo do częściowego odliczenia

VAT-u, jeśli tylko pojazd taki służył będzie

prowadzonej działalności gospodarczej.

Jak łatwo z tego wywnioskować, korzyść

odniosą ci podatnicy, którzy nie gustowali

w autach z kratką i skłonni byli zrezygno-

wać z prawa do odliczania VAT-u nawet za

cenę wyższych kosztów.

Natomiast podatnicy, którzy naprawdę

potrzebują samochodów dostawczych czy

półdostawczych, na zmianie przepisów nie

tracą. Duża grupa pojazdów o nadwoziu

wielozadaniowym, spełniająca wymagania

dotyczące ładowności, nadal będzie kwali-

fikowała się do rozliczeń VAT-u w pełnym

wymiarze.

Nie oznacza to rzecz jasna, że problem

został rozwiązany ostatecznie. Prawo do

odliczania tylko połowy VAT-u, a na doda-

tek nie więcej niż 5 tys. zł, nadal stoi

w sprzeczności z ogólną zasadą prawa po-

datkowego.

WIĘCEJ CZYTAJ NA STR. 8–9

■

Jak prawidłowo napisać pozew

■

Postępowanie przed sądem i koszty procesu

■

Na czym polega postępowanie nakazowe,

uproszczone i upominawcze

■

Jakie pułapki czyhają na przedsiębiorców

w sądzie

■

Konsekwencje niewniesienia odpowiedzi

na pozew

■

Arbitraż alternatywą dla sądownictwa

PO ZMIANACH OD 1 MAJA BR.

Jak korzystnie

leasingować samochód

EUROPA

TERAZ

W następnym numerze

Doradcy Firmy

m.in.:

www.gazetaprawna.pl

DORADCA FIRMY

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

Wskaźniki i stawki

CENY METALI STRATEGICZNYCH NA LME*
W LONDYNIE W USD/t

Metal

Transakcja

8.04.2004

miedź

t. nat.**

2984,50

gatunek A

3 mies.

2884,50

aluminium

t. nat.

1723,75

99,7 proc.

3 mies.

1738,75

stopy aluminium

t. nat.

1600,00

ze złomu

3 mies.

1630,00

cyna

t. nat.

8625,00

3 mies.

8325,00

cynk – specjalna

t. nat.

1024,50

jakość min. 98 proc.

3 mies.

1037,50

nikiel

t. nat.

13 787,50

3 mies.

13 797,50

ołów

t. nat.

762,25

3 mies.

764,50

* LME – Londyńska Giełda Metali

** t. nat. – transakcje natychmiastowe (spot); 3 mies. – transakcja

terminowa z dostawą za trzy miesiące.

TABELA KURSÓW W ZŁOTYCH
JEDNOSTEK ROZLICZENIOWYCH

(9.04.2004)

Kraj Symbol Waluta

Kurs

waluty kupna sprzedaży średni

Kraje

101 1 rubel transf. 0,2090

0,2110 0,2100

b. RWPG

Albania

315 1 rubel clear. 0,2090

0,2110 0,2100

Kambodża 317 1 rubel clear. 0,2090

0,2110 0,2100

KRL-D

319 1 rubel clear. 0,2090

0,2110 0,2100

Pozostałe

1 USD clear. 3,8741

3,9131 3,8936

*) – obowiązuje w rozliczeniach clearingowych z Irakiem (545), Syrią
(563), Tunezją (564), z wyjątkiem rozliczeń clearingowych z Turcją
(528) – rozliczenia prowadzi Bank Handlowy.
Tabela nr 71/2004/BGK obowiązująca od 9.04.2004.

Pytania do ekspertów prosimy kierować pod adresem:

tb@infor.pl

Nazwa

Zmiana

funduszu

8.04.2004

7.04.2004

w proc.

AIG 17,26

17,28

-0,12

Allianz 17,87

17,90

-0,17

Bankowy 18,61

18,65

-0,21

Commercial

Union 18,49

18,52

-0,16

DOM 18,85

18,89

-0,21

Ergo Hestia

18,36

18,39

-0,16

Kredyt Bank

15,89

15,90

-0,06

ING Nationale-

-Nederlanden 19,57

19,61

-0,20

Pekao 17,02

17,05

-0,18

Pocztylion 17,09

17,11

-0,12

Polsat 19,93

19,98

-0,25

PZU

(Złota Jesień)

18,60

0,00

SAMPO

19,21

19,25

-0,21

Skarbiec-

-Emerytura 17,21

17,23

-0,12

Credit Suisse

17,96

17,98

-0,11

Generali 18,66

18,69

-0,16

FUNDUSZE

Wartości jednostek rozrachunkowych funduszy
emerytalnych

Nominał Cena

(PLN)

20 franków francuskich, szwajcarskich

289,86

20 koron austro-węgierskich

303,83

4 dukaty austro-węgierskie 1915 r. (nowe bicie)

686,99

1 dukat austro-węgierski 1915 r. (nowe bicie)

171,62

1 krugerrand (1 oz)

1551,58

Cena podstawowa (w PLN) 1 g złota

monetarnego w próbie 1000

52,52

Cena (w PLN) 1 g złomu złota monetarnego

w próbie 1000

49,89

CENY SKUPU ZŁOTA W NBP (9.04.2004)

Najczęściej występujące w skupie NBP monety i sztabki

Nominał

Cena (PLN)*

20 dolarów USA

1499,69

1896,27

10 dolarów USA

750,35

1184,85

10 rubli

386,15

406,50

5 rubli

193,07

203,25

20 marek niemieckich

357,21

451,22

1 funt angielski

365,19

384,45

50 dolarów kanadyjskich (1 oz)

1551,58

1633,37

2000 szylingów austriackich (1 oz)

1551,58

1633,37

sztabka 100 g/próba 999,9

4988,50

5251,47

* ceny skupu niektórych monet i sztabek zależą od ich stanu jako-

ściowego

RENTOWNOŚĆ RZĄDOWYCH
PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Rządowe Średnia

Data

papiery wartościowe

rentowność

ost. aukcji

Krótkoterminowe:

bony skarbowe z 10-tygodn.

terminem wykupu

5,207 02.10.2003

bony skarbowe z 13-tygodn.

terminem wykupu

5,376 08.04.2004

bony skarbowe z 26-tygodn.

terminem wykupu

5,544 26.01.2004

bony skarbowe z 52-tygodn.

terminem wykupu

6,116 08.04.2004

Długoterminowe:

obligacje o terminie wykupu

w dniu 12.04.2006 (zerokuponowe)

6,576 07.04.2004

obligacje o terminie wykupu

w dniu 24.05.2009 (kupon 6 proc.)

6,628 17.03.2004

obligacje o terminie wykupu

w dniu 24.06.2008 (kupon 5,75 proc.) 5,805 15.10.2003

obligacje o terminie wykupu

w dniu 23.09.2022 (kupon 5,75 proc.) 6,219 11.09.2002

TERMINARZ PODATNIKA I PŁATNIKA

UPŁYWA TERMIN

◗

odprowadzenia składki na ubezpieczenia społeczne i ubez-

pieczenie zdrowotne przez płatników składek, którzy zatrudniają pracowników,
a nie są jednostkami budżetowymi oraz składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwa-
rantowanych Świadczeń Pracowniczych.

◗

UPŁYWA TERMIN WPŁATY

◗

zryczałtowanego podatku dochodowego od

osób fizycznych

◗

zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów

ewidencjonowanych

◗

zaliczki na podatek dochodowy od osób prawnych

◗

za-

liczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od przychodów ze stosunku
pracy oraz od wypłat z umów zlecenia i o dzieło

◗

zaliczki na podatek docho-

dowy od osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność

KWIETNIA

2004

KWIETNIA

2004

KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODU W 2004 R.

koszty uzyskania przychodu miesięcznie:

102,25 zł

– jeden zakład

rocznie:

1227,00 zł

koszty uzyskania

nie może prze-

1840,77 zł

przychodów kroczyć

rocznie

– kilka zakładów

koszty uzyskania przychodu miesięcznie:

127,82 zł

`dla dojeżdżających

rocznie:

1533,84 zł

koszty uzyskania przychodu nie może

2300,94 zł

dla dojeżdżających

przekroczyć

– kilka zakładów

rocznie

(Dz.U. z 2003 r. nr 202, poz. 1956)

Codziennie komentarze do zmienionych
przepisów i nowych aktów prawnych
oraz praktyczne porady,
jak przystosowaç firm´ do wymogów UE.
Codziennie bie˝àce informacje
prawno-gospodarcze niezb´dne
w podejmowaniu decyzji biznesowych.

Dla ka˝dego prenumeratora dodatkowe korzyÊci

■

Broszura Wskaêniki i Stawki - z nowymi zmienionymi
od 1 maja wskaênikami i stawkami wa˝nymi
dla ksi´gowych, kadrowców i przedsi´biorców

■

Gwarantowane publikacje specjalne
- p∏yty CD oraz publikacje ksià˝kowe
wzbogacajàce bie˝àce wydania Gazety Prawnej

Zamów ju˝ dziÊ

tel.

(22) 761 31 27, 0 801 626 666

pn.-pt. w godz. 7.30-17.00.

www.

gazetaprawna

.pl/zamowienie

Sprawdê, jakie to proste!

Codziennie to, co wa˝ne

dla przedsi´biorców i w∏aÊcicieli firm,
ksi´gowych, finansistów oraz kadrowców

PRENUMERATA

maj 2004

0 801 626 666

Zamów do 20 kwietnia

OPŁATY ZA OGŁOSZENIE W MONITORZE
SĄDOWYM I GOSPODARCZYM

Wyszczególnienie

Wysokość opłaty

Za ogłoszenie wpisu do Krajowego

Rejestru Sądowego

– za ogłoszenie pierwszego wpisu

500 zł

– za ogłoszenie kolejnych wpisów

250 zł

Za ogłoszenie dotyczące pomocy

publicznej dla przedsiębiorców

– dla jednego przedsiębiorcy

60 zł

Inne ogłoszenia i obwieszczenia

za jeden

znak 0,70 zł

nie mniej niż 60 zł

za ogłoszenie

– za podkreślenia, wytłuszczenia

opłatę zwiększa

się o 30%

EKSPERT RADZI

ardzo często przedsiębiorca zaskoczony

jest samym faktem wytoczenia przeciwko

niemu powództwa. Pozwy w sprawach gospo-

darczych wielokrotnie stanowią bardzo ob-

szerny materiał, trudny do zrozumienia na-

wet dla fachowca. Przedsiębiorca zaskoczony

takim nieoczekiwanym „prezentem” ma nie-

wiele czasu, aby ochłonąć z wrażenia, zapo-

znać się z materiałem, skonsultować ze współ-

pracownikami, z wewnętrznym prawnikiem,

wreszcie zasięgnąć porady wyspecjalizowanej

kancelarii prawniczej. W tym samym czasie

toczy się przecież normalny biznes, trwa pro-

dukcja, sprzedaż, konsultacje, negocjacje, po-

dróże służbowe itd.

Tymczasem dla tak zaskoczonego przed-

siębiorcy ustawodawca przewidział termin za-

ledwie 14 dni na złożenie odpowiedzi na po-

zew. Przepis art. 47914 par. 2 k.p.c. nakazuje

zamieścić w odpowiedzi na pozew wszystkie

twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich po-

parcie, pod rygorem utraty prawa powoływa-

nia ich w toku postępowania. Rozwiązanie to

ma swoje poważne konsekwencje. Przede

wszystkim każde pismo wniesione po upły-

wie 14 dni, choćby zawierało twierdzenia, za-

rzuty lub dowody na ich poparcie, nie będzie

traktowane jako odpowiedź na pozew. Twier-

dzenia i zarzuty pozwanego nie będą przez

sąd wysłuchane, a dowody wnioskowane nie

będą przeprowadzone, chyba że pozwany wy-

każe, że ich wcześniejsze powołanie nie było

możliwe albo że potrzeba powołania wynikła

później. Pułapką jest więc niewystarczająca

ilość czasu na podjęcie obrony, która stawia

pozwanego w zdecydowanie trudniejszej sy-

tuacji. Warto przypomnieć, że powód, czyli

przedsiębiorca wnoszący pozew, ma na jego

przygotowanie prawie 3 lata. Tyle wynosi bo-

wiem termin przedawnienia roszczeń związa-

nych z prowadzeniem działalności gospodar-

czej. Mamy więc do czynienia z sytuacją,

w której jedna ze stron procesu przez prawie

trzy lata może przygotować atak, a druga ma

zaledwie dwa tygodnie na przygotowanie

obrony.

Inną pułapką postępowania sądowego jest

art. 162 k.p.c., który pozwala stronom zwra-

cać uwagę sądu na uchybienia przepisom po-

stępowania przez wpisanie zastrzeżenia do

protokołu. Rozwiązanie to rodzi szereg pro-

blemów w praktyce. Z jednej strony uczestni-

cy procesu mogą zwracać uwagę sędziemu

prowadzącemu postępowanie na popełnione

przez niego błędy i domagać się ich protoko-

łowania. Z drugiej strony muszą zachować

ostrożność, aby nie naruszyć powagi sądu,

nie obrazić prowadzącego rozprawę, co sta-

nowić mogłoby nawet przestępstwo, wreszcie

by nie narazić się ze zwykłego, ludzkiego

punktu widzenia prowadzącemu postępowa-

nie. Zdanie drugie art. 162 k.p.c. stanowi jed-

nak poważne organicznie. Mianowicie stro-

nie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przy-

sługuje prawo powoływania się na dostrzeżo-

ne uchybienia proceduralne w dalszym toku

postępowania. W praktyce od przedsiębiorcy

stającego przed sądem oczekiwać należy zna-

jomości procedury cywilnej, podzielności

uwagi pozwalającej śledzić przebieg rozprawy

i kontrolować treść dyktowanego przez sę-

dziego protokołu. Niezbędny będzie refleks

w wyłapywaniu uchybień popełnianych przez

sędziego, zdecydowanie w domaganiu się ich

korekty, umiejętność formułowania zapisów

w protokole, a ponad to wszystko takt i oby-

cie pozwalające nie narazić się sędziemu pro-

wadzącemu sprawę. Czy przedsiębiorca dzia-

łający bez doświadczonego adwokata poradzi

sobie sam w tak kłopotliwych chwilach? Zna-

ne są przypadki, gdy nawet doświadczonym

prawnikom trudno było „walczyć” o prawi-

dłowy protokół przebiegu posiedzenia, bez

narażania się sędziemu.

www.gazetaprawna.pl

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

DORADCA FIRMY

Firma w sporze gospodarczym

Sprawy gospodarcze, w tym rozpozna-

wane w postępowaniu nakazowym

i upominawczym, należą do właściwo-

ści sądów okręgowych, z wyjątkiem

spraw, dla których zastrzeżona jest

właściwość sądów rejonowych lub są-

du antymonopolowego.

Do właściwości sądów rejonowych nale-

żą sprawy, w których wartość przedmiotu

sporu nie przekracza 30 tys. zł, w tym

sprawy rozpoznawane w postępowaniu na-

kazowym i upominawczym oraz inne prze-

kazane tym sądom przez odrębne przepi-

sy. Zatem rozpoznawanie spraw gospodar-

czych w I instancji należy z reguły do są-

dów okręgowych, chyba że przepis szcze-

gólny – zawarty w kodeksie lub w innych

ustawach – przewiduje właściwość sądu re-

jonowego.

W postępowaniu przed sądem gospodar-

czym zdolność sądową mają także przedsię-

biorcy będący jednostkami organizacyjny-

mi, niemający osobowości prawnej, utwo-

rzonymi zgodnie z przepisami prawa, jeżeli

ich przedmiot działania obejmuje prowadze-

nie działalności gospodarczej. Zdolność są-

dowa oznacza zdolność występowania

w procesie jako strona, uczestnik postępo-

wania nieprocesowego, interwenient ubocz-

ny oraz podmiot postępowań pomocni-

czych. Zaś zdolność procesowa to zdolność

do samodzielnego dokonywania czynności

procesowych.

Właściwość sądu
i uczestnicy postępowania

Przedsiębiorca przed sądem

Sprawy gospodarcze należą do postępowania odrębnego, będące-

go szczególnym trybem procesu, uwzględniającym specyfikę tych

spraw, a rozpoznawane są przez sądy gospodarcze. W postępowa-

niu odrębnym w pierwszej kolejności mają zastosowanie przepisy

właściwe dla tego postępowania, a dopiero w razie braku szczegól-

nych uregulowań – przepisy ogólne o procesie, jeżeli oczywiście nie

kolidują one z przepisami regulującymi postępowanie odrębne.

Jak prawidłowo napisać pozew

Pozew może być wnoszony w formie pi-

sma procesowego, na formularzu (war-

tość sporu do 5 tys. zł, oraz wyjątkowo

w sprawach pracowniczych ustnie na

posiedzeniu sądu.

Wniesienie do sądu pozwu powoduje

wszczęcie postępowania. Aby jednak to na-

stąpiło, pozew musi być prawidłowo sporzą-

dzony i opłacony, złożony w biurze podaw-

czym sądu bądź wysłany pocztą.

Pozew, jak każde pismo procesowe, mu-

si odpowiadać ogólnym warunkom przewi-

dzianym w art. 126 kodeksu postępowania

cywilnego (dalej: k.p.c.). Zgodnie z nim

każde pismo procesowe powinno zawierać:

◗

oznaczenie sądu, do którego jest skiero-

wane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich

przedstawicieli ustawowych i pełnomocni-

ków

◗

oznaczenie rodzaju pisma

◗

osnowę

wniosku lub oświadczenia oraz dowody na

poparcie przytoczonych okoliczności

◗

podpis strony albo jej przedstawiciela usta-

wowego lub pełnomocnika

◗

wymienienie

załączników. Jeżeli pismo procesowe jest

pierwszym pismem w sprawie, powinno

ponadto zawierać oznaczenie zawodu

i miejsca zamieszkania lub siedziby stron,

ich przedstawicieli ustawowych i pełno-

mocników oraz przedmiotu sporu, dalsze

pisma – sygnaturę akt.

Pozew powinien, oprócz elementów zwy-

kłego pisma procesowego, zawierać także:

◗

dokładnie określone żądanie, a w spra-

wach o prawa majątkowe również wartość

przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem

sporu jest oznaczona kwota pieniężna,

◗

przytoczenie okoliczności faktycznych, uza-

sadniających żądanie, a w miarę potrzeby

uzasadniających właściwość sądu. Pozew

może zawierać wnioski o zabezpieczenie po-

wództwa, nadanie wyrokowi rygoru natych-

miastowej wykonalności i prowadzenie roz-

prawy pod nieobecność powoda oraz wnio-

ski służące do przygotowania rozprawy,

◗

a także wnioski o: wezwanie na rozpra-

wę wskazanych przez powoda świad-

ków i biegłych, dokonanie oględzin,

polecenie pozwanemu dostarczenia na

rozprawę dokumentu będącego w jego

posiadaniu, a potrzebnego do przepro-

wadzenia dowodu, lub przedmiotu

oględzin, zażądanie na rozprawę dowo-

dów znajdujących się w sądach, urzę-

dach lub u osób trzecich.

Wartość przedmiotu sporu

Powództwo wytacza się przed sąd
pierwszej instancji, w którego okręgu
pozwany ma miejsce zamieszkania lub
siedzibę. Jeżeli pozwany nie ma miejsca
zamieszkania w Polsce, ogólną właści-
wość oznacza się według miejsca jego
pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono
znane lub nie leży w Polsce – według
ostatniego miejsca zamieszkania po-
zwanego w Polsce.

WYJAŚNIA

Sprawy gospodarcze należą do funkcjonal-

nej właściwości sądów gospodarczych. Zgod-

nie z art. 479

kodeksu postępowania cywil-

nego, postępowanie gospodarcze stosuje się

w sprawach ze stosunków cywilnych między

przedsiębiorcami, w zakresie prowadzonej

przez nich działalności gospodarczej.

Sprawami gospodarczymi są także sprawy:

◗

ze stosunku spółki

◗

przeciwko przedsiębior-

com o zaniechanie naruszania środowiska

i przywrócenie do stanu poprzedniego lub na-

prawienie szkody z tym związanej oraz zaka-

zanie lub ograniczenie działalności zagrażają-

cej środowisku

◗

należące do właściwości są-

dów na podstawie przepisów o ochronie kon-

kurencji, prawa energetycznego, prawa tele-

komunikacyjnego, prawa pocztowego oraz

przepisów o transporcie kolejowym

◗

sprawy

przeciwko przedsiębiorcom o uznanie posta-

nowień umownych za niedozwolone.

Sądowe postępowanie w sprawach gospo-

darczych jest postępowaniem dwuinstancyj-

nym z możliwością wniesienia kasacji. Kasa-

cja nie jest jednak dopuszczalna w sprawach

o prawa majątkowe, w których wartość

przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dwa-

dzieścia tysięcy zł, oraz – niezależnie od tej

wartości – w sprawach o czynsz najmu

i dzierżawy, a także w sprawach o narusze-

nie posiadania oraz w sprawach podlegają-

cych rozpoznaniu w postępowaniu uprosz-

czonym.

W sprawach o prawa majątkowe po-

wód ma obowiązek określenia w po-

zwie wartości przedmiotu sporu. Nie

jest to konieczne tylko wtedy, gdy

przedmiotem sprawy jest określona

kwota pieniężna.

Wartość przedmiotu sporu oznacza się

w kwocie pieniężnej. Nie wlicza się do niej

żadnych roszczeń oprócz głównego – tj. odse-

tek, pożytków czy kosztów. Bywa że powód

dochodzi pozwem kilku roszczeń. Nie podaje

się wtedy wartości każdego roszczenia z osob-

na, ale sumuje ich wartość. Jeśli strona docho-

dzi prawa do powtarzających się świadczeń,

powinna podać sumę świadczeń za jeden rok.

■

PRZYKŁAD.

W pozwie o najem w wy-

sokości 200 zł miesięcznie powinno się

podać wartość przedmiotu sporu jako

2400 zł (200 zł x 12 miesięcy). Jeżeli

strona dochodzi świadczeń, które trwają

krócej niż rok, wówczas podaje ich kwotę

za czas ich trwania.

Należy pamiętać, że wartość przedmiotu

sporu rozstrzyga m.in. o właściwości sądu.

Może się więc okazać, że sąd, po sprawdze-

niu wartości przedmiotu sporu, uzna się za

niewłaściwy. Następuje wówczas przekaza-

nie sprawy sądowi właściwemu, a jeśli jest

kilka sądów właściwych – sprawa trafi do te-

go, który wybierze powód.

Piotr Nowaczyk, partner w kancelarii prawniczej
SALANS w Warszawie

Uwaga na pułapki

stwierdzi na ich podstawie, że sprawa zosta-

ła dostatecznie wyjaśniona do stanowczego

rozstrzygnięcia. Sąd może wydać wyrok za-

oczny na posiedzeniu niejawnym, gdy po-

zwany nie złożył odpowiedzi na pozew. Po

upływie dwóch lat od uprawomocnienia się

wyroku nie można żądać wznowienia postę-

powania gospodarczego, chyba że strona

była pozbawiona możliwości działania lub

nie była należycie reprezentowana.

Postępowanie w sprawach gospodarczych

stosuje się także do spraw z zakresu ochro-

ny konkurencji, w sprawach o uznanie po-

stanowień wzorca umowy za niedozwolone,

w sprawach z zakresu regulacji energetyki,

w sprawach z zakresu regulacji telekomuni-

kacji oraz z zakresu regulacji transportu ko-

lejowego. Sądem właściwym do rozpatrze-

nia tych spraw jest Sąd Antymonopolowy

w Warszawie.

W postępowaniu w sprawach gospo-

darczych, odmiennie niż w procesie

„zwykłym”, wniesienie odpowiedzi na

pozew jest obowiązkiem, którego za-

niechanie może skończyć się wyda-

niem wyroku zaocznego na posiedze-

niu niejawnym.

Obowiązek ten obciąża pozwanego nie-

zależnie od tego, czy zapewnił sobie obsłu-

gę prawną i jest reprezentowany przez ad-

wokata lub radcę prawnego. Termin dwu-

tygodniowy jest terminem ustawowym,

który nie podlega skróceniu czy przedłuże-

niu, może być natomiast przywrócony. Tak

więc w sprawach, które nie zostały skiero-

wane na posiedzenie niejawne celem wy-

dania nakazu zapłaty, przewodniczący, wy-

znaczając termin rozprawy, powinien

uwzględnić czas niezbędny do zachowania

przez pozwanego wspomnianego terminu.

Odpowiedź na pozew wnosi się wprost do

sądu, jeśli jednak pozwany zastępowany

jest przez adwokata lub radcę prawnego,

odpis odpowiedzi należy – wraz z załącz-

nikami – doręczyć powodowi. W takiej sy-

tuacji przedstawia się wraz z odpowiedzią

dowód doręczenia albo dokument poczto-

wy potwierdzający nadanie odpisu odpo-

wiedzi listem poleconym.

Wydanie wyroku na posiedzeniu niejaw-

nym jest dopuszczalne w dwu różnych, od-

rębnych – a więc nie muszących występo-

wać kumulatywnie – sytuacjach proceso-

wych: gdy pozwany skutecznie uznał po-

wództwo albo gdy po złożeniu przez strony

pism procesowych i dokumentów sąd

Postępowanie przed sądem

Postępowanie gospodarcze ma kilka

cech, które odróżniają go od innych

postępowań. Co więcej, aby proces

mógł się toczyć, muszą zostać spełnio-

ne określone warunki.

Jak wiadomo, każdy proces wszczyna się

przez wniesienie pozwu do sądu. W sprawie

rozpoznawanej przez sąd gospodarczy w po-

stępowaniu odrębnym pozew powinien od-

powiadać dodatkowemu warunkowi formal-

nemu – powód musi złożyć odpis wezwania

pozwanego do dobrowolnego spełnienia żą-

dania lub reklamacji. Jeżeli powód nie dołą-

czy do pozwu tych dokumentów, sędzia mo-

że wezwać strony do ich przedłożenia pod

rygorem zwrotu pozwu. Dokumentami tymi

są:

◗

odpis reklamacji

◗

odpis wezwania do

dobrowolnego spełnienia żądania

◗

odpis

(lub oryginał) odpowiedzi pozwanego na re-

klamację powoda albo na wezwanie do do-

browolnego spełnienia żądania, jeżeli –

rzecz jasna – odpowiedź taka została udzie-

lona

◗

informacje lub odpisy pism ilustrują-

cych próbę wyjaśnienia spornych kwestii

w drodze rokowań.

Konsekwencją tych wymagań ustawo-

wych jest fakt, że pozew w postępowaniu od-

rębnym w sprawach gospodarczych wniesio-

ny bez wyczerpania obowiązkowego postę-

powania reklamacyjnego, bez przedstawie-

nia dokumentów dowodzących jego wyczer-

panie, może być odrzucony.

Niespełnienie wspomnianych wymagań

może wywołać dwojakie skutki. Po pierwsze,

jeśli powód zaniecha dołączenia do pozwu od-

pisu reklamacji lub wezwania do dobrowolne-

go spełnienia żądania, może być – ale nie mu-

si – wdrożony tryb uregulowany w art. 130

k.p.c., czyli wezwanie do usunięcia braków

formalnych. Finalną konsekwencją niezasto-

sowania się do wezwania sądu będzie zwrot

pozwu. Po drugie, jeśli powód nie przedstawi

informacji lub odpisów pism ilustrujących

próby wyjaśnienia spornych kwestii w drodze

rokowań, sąd będzie mógł obciążyć powoda,

niezależnie od wyniku sprawy, kosztami pro-

cesu w całości lub części.

Co wyróżnia postępowanie?

Przedsiębiorcy, tak jak i osoby fizyczne,
mają prawo ubiegać się o zwolnienie od
ponoszenia kosztów sądowych. Mogą
także ubiegać się o adwokata z urzędu.

WYJAŚNIA

Dla postępowania gospodarczego cha-

rakterystyczne jest to, że strona repre-

zentowana przez adwokata lub radcę

prawnego jest obowiązana doręczać

odpisy pism procesowych z załącznika-

mi bezpośrednio stronie przeciwnej –

do pisma procesowego wniesionego do

sądu strona dołącza dowód doręczenia

drugiej stronie odpisu pisma albo do-

wód wysłania go listem poleconym.

Zasada ta nie dotyczy wniesienia pozwu

wzajemnego, apelacji, kasacji, zażalenia,

sprzeciwu od wyroku zaocznego, sprzeciwu

od nakazu zapłaty zarzutów od nakazu za-

płaty, wniosku o zabezpieczenie powództwa

i skargi o wznowienie postępowania, które

strona jest obowiązana złożyć w sądzie z od-

pisami dla strony przeciwnej. Dowodem do-

ręczenia jest każdy dokument urzędowy lub

prywatny potwierdzający fakt otrzymania pi-

sma, przykładowo więc: pocztowe zwrotne

poświadczenie odbioru przesyłki lub inne pi-

semne pokwitowanie otrzymania pisma. Ma

to na celu usprawnienie oraz przyspieszenie

postępowania w sprawach gospodarczych.

Pisma procesowe dla przedsiębiorców, wpi-

sanych do rejestru sądowego, doręcza się

pod adresem podanym w rejestrze, chyba że

strona wskazała inny adres do doręczeń.

Sąd, z urzędu lub na wniosek, może zarzą-

dzić odbycie posiedzenia lub jego części

przy drzwiach zamkniętych także wtedy,

gdy mogą być ujawnione okoliczności stano-

wiące tajemnicę produkcyjną lub handlową

strony. Przez tajemnicę produkcyjną i han-

dlową należy rozumieć nie ujawnione do

wiadomości publicznej informacje technicz-

ne i technologiczne, a więc dotyczące sposo-

bów wytwarzania i metod działania, oraz

handlowe lub organizacyjne, co do których

podmiot gospodarczy podjął niezbędne

działania w celu zachowania ich poufności.

W odpowiedzi na pozew pozwany jest obo-

wiązany podać wszystkie twierdzenia, zarzuty

oraz dowody na ich poparcie pod rygorem

utraty prawa powoływania ich w toku postę-

powania, chyba że wykaże, iż ich powołanie

w odpowiedzi na pozew nie było możliwe, al-

bo że potrzeba powołania wynikła później.

Odpowiedź na pozew

Koszty procesu

Przedsiębiorca kierujący sprawę do sądu musi zdawać sobie sprawę z konieczności
uiszczenia kosztów procesu, przede wszystkim wpisu – i to już na samym początku.
Musi w tym celu zarezerwować określoną kwotę pieniędzy.
Cały wpis stosunkowy w sprawie gospodarczej wynosi:

◗

do 10 000 zł – 8 proc., nie mniej jednak niż 30 zł;

◗

od 10 001 zł do 50 000 zł: od pierwszych 10 000 zł – 800 zł, a od nadwyżki ponad
10 000 zł – 7 proc.;

◗

od 50 001 zł do 100 000 zł: od pierwszych 50 000 zł – 3600 zł, a od nadwyżki po-
nad 50 000 zł – 6 proc.;

◗

powyżej 100 000 zł: od pierwszego 100 000 zł – 6600 zł, a od nadwyżki ponad 100 000 zł
– 5 proc., nie więcej jednak niż 100 000 zł.

www.gazetaprawna.pl

DORADCA FIRMY

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

Firma w sporze gospodarczym

W pozwie powód jest obowiązany po-
dać wszystkie twierdzenia oraz dowody
na ich poparcie pod rygorem utraty pra-
wa powoływania ich w toku postępo-
wania, chyba że wykaże, iż ich powoła-
nie w pozwie nie było możliwe albo że
potrzeba powołania wynikła później.

WYJAŚNIA

EKSPERT RADZI

a przedsiębiorcę, który staje przed są-

dem w sprawie dotyczącej sporu po-

między nim a innym przedsiębiorcą w za-

kresie prowadzonej przez nich działalności

gospodarczej, przepisy kodeksu postępowa-

nia cywilnego nakładają szereg szczegól-

nych obowiązków.

Przedsiębiorca, który został pozwany

przez innego przedsiębiorcę, musi przede

wszystkim pamiętać, że jeżeli sąd doręczy

mu pozew, powinien w ciągu dwóch tygo-

dni od jego doręczenia przygotować

i wnieść do sądu odpowiedź na ten pozew;

w przypadku niewniesienia odpowiedzi na

pozew sąd może bez wyznaczania rozpra-

wy (na posiedzeniu niejawnym) wydać wy-

rok zaoczny przeciwko pozwanemu przed-

siębiorcy, opierając się wyłącznie na twier-

dzeniach powoda.

Zasady te obowiązują jedynie w przypad-

ku, gdy obie strony postępowania są przed-

siębiorcami, a sprawa związana jest z pro-

wadzoną przez nich działalnością gospodar-

czą. Jeżeli drugą stroną postępowania jest

osoba nie będąca przedsiębiorcą lub nie do-

tyczy działalności gospodarczej przedsię-

biorcy, postępowanie toczy się w zwykłym

trybie, w którym powyżej opisane obowiąz-

ki nie obowiązują. Z praktyki sądowej wyni-

ka jednak, że również w przypadku postę-

powania w zwykłym trybie sądy stawiają

przedsiębiorcy wyższe wymagania co do

znajomości i stosowania przepisów postę-

powania.

Przedsiębiorca może samodzielnie sta-

wać przed sądem i prowadzić sprawę bez

pomocy zawodowego pełnomocnika (adwo-

kata lub radcy prawnego). Ze względu jed-

nak na szczególne wymagania stawiane

przedsiębiorcom w postępowaniu sądo-

wym, wskazane byłoby, aby przedsiębiorca

był reprezentowany przez pełnomocnika.

Z jednej strony bowiem adwokat lub radca

prawny sformułuje w odpowiedni sposób

pozew lub odpowiedź na pozew, tak aby

przedsiębiorca nie utracił przysługujących

mu roszczeń lub zarzutów. Z drugiej strony

ma on obowiązek przesyłać pisma proceso-

we składane w imieniu tego przedsiębiorcy

bezpośrednio stronie przeciwnej. W prze-

ciwnym wypadku pismo należy złożyć wraz

z odpisem dla strony przeciwnej w sądzie.

Następnie sąd, często po upływie długiego

czasu, doręcza dane pismo stronie przeciw-

nej. Dopiero zaś, gdy druga strona otrzyma

dane pismo procesowe, postępowanie sądo-

we może toczyć się dalej.

Przedsiębiorca wnoszący pozew ma obo-

wiązek uiścić wpis sądowy, którego wyso-

kość zależy od wartości przedmiotu sporu,

tj. od wartości dochodzonego roszczenia,

który wynosi od 30 PLN do 100 000 PLN.

Przykładowo wpis sądowy będzie wynosił

w zależności od wysokości dochodzonego

roszczenia: od 2000 PLN – 160 PLN, od 20

000 PLN – 1500 PLN, a od 200 000 PLN

– 11 600 PLN.

Wpisu sądowego nie trzeba uiszczać

wraz z wniesieniem pozwu. Wysokość wpi-

su w danej sprawie określa bowiem sam sąd

po otrzymaniu pozwu. Sąd też wzywa zobo-

wiązaną osobę do zapłaty podanej w we-

zwaniu kwoty.

Zasadą jest, że przedsiębiorca przegry-

wający sprawę zwraca wygrywającemu

koszty, jakie ten poniósł w związku z postę-

powaniem. Dotyczy to w szczególności

wniesionego wpisu sądowego, kosztów do-

jazdu na posiedzenia sądowe, ale również

kosztów zastępstwa procesowego przez ad-

wokata lub radcę prawnego. O zwrocie

kosztów orzeka sąd w orzeczeniu kończą-

cym postępowanie. Ważne jest przy tym,

aby przed zakończeniem postępowania (za-

mknięciem rozprawy) przedłożyć sądowi

spis kosztów poniesionych w związku

z prowadzoną sprawą. Jeżeli spis taki nie

zostanie przedstawiony, sąd (jeżeli przed-

siębiorca działa bez adwokata lub radcy

prawnego) zasądzi koszty postępowania na

zasadach ogólnych, nie uwzględniając np.

kosztów przejazdów, o których nie został

poinformowany.

W praktyce często zasądzone przez sąd

koszty nie pokrywają całości poniesionych

kosztów, w

szczególności honorarium

uzgodnionego z adwokatem lub radcą praw-

nym. Obowiązujące przepisy przewidują bo-

wiem ograniczenie zasądzanych kosztów.

Przegrywający przedsiębiorca nie ma obo-

wiązku wyrównania przedsiębiorcy wygry-

wającemu powstałej różnicy.

Izabela Witkowska, Kancelaria BEITEN BURKHARDT

O czym trzeba pamiętać

Wydając nakaz zapłaty sąd orzeka, że

pozwany ma w ciągu dwóch tygodni

od dnia doręczenia nakazu zaspokoić

roszczenie w całości wraz z kosztami

albo wnieść w tym terminie zarzuty.

Nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi

tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nada-

wania mu klauzuli wykonalności. Kwota za-

sądzona nakazem wraz z wymagalnymi od-

setkami stanowi sumę, której złożenie przez

dłużnika do depozytu sądowego wystarczy

do zabezpieczenia. Jeżeli nakaz zobowiązu-

je do wydania rzeczy zamiennych, do zabez-

pieczenia wystarczy złożenie sumy równej

wartości przedmiotu sporu. Powód wnosząc

o dokonanie zabezpieczenia jest obowiąza-

ny wskazać sposób zabezpieczenia. Sąd na

wniosek pozwanego może ograniczyć za-

bezpieczenie według swego uznania. Nakaz

zapłaty wydany na podstawie weksla, war-

rantu, rewersu lub czeku staje się natych-

miast wykonalny po upływie terminu do za-

spokojenia roszczenia. W razie wniesienia

zarzutów sąd może na wniosek pozwanego

wstrzymać wykonanie nakazu.

Postępowanie nakazowe,

uproszczone lub upominawcze

Jeżeli posiadamy dokumenty potwier-

dzające naszą wierzytelność, a nasz

wierzyciel pomimo wezwania do zapła-

ty nie ureguluje swoich należności,

możemy wystąpić do sądu z pozwem

o wydanie nakazu zapłaty.

Wierzyciel może wnieść o wydanie nakazu

zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli

okoliczności uzasadniające dochodzone żąda-

nie roszczenia pieniężnego albo świadczenia

innych rzeczy zamiennych są udowodnione:

◗

dokumentem urzędowym,

◗

zaakceptowanym przez dłużnika rachun-

kiem,

◗

wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym

oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,

◗

zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem

zapłaty, zwróconym przez bank i niezapła-

conym z powodu braku środków na rachun-

ku bankowym. Dopuszczalne jest złożenie

odpisów tych dokumentów, jeżeli ich zgod-

ność z oryginałem jest poświadczona przez

notariusza albo występujących w sprawie –

adwokata lub radcę prawnego, z wyjątkiem

weksla, czeku i wyciągu z ksiąg bankowych,

które muszą być złożone w oryginale.

Ponadto dowodem może być:

◗

weksel, czek; jeżeli przejście na powoda

praw z weksla lub z czeku nie wynika bez-

pośrednio z ich treści, podstawę wydania

nakazu stanowi dokument wykazujący ta-

kie przejście,

◗

wyciąg z ksiąg bankowych podpisany przez

osoby upoważnione do składania oświad-

czeń w zakresie praw i obowiązków mająt-

kowych banku i opatrzony pieczęcią banku

plus dowód doręczenia dłużnikowi pisem-

nego wezwania do zapłaty.

Sąd wydaje nakaz zapłaty także na podsta-

wie dołączonej do pozwu umowy, dowodu

spełnienia wzajemnego świadczenia niepie-

niężnego oraz dowodu doręczenia dłużnikowi

faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi

należności zapłaty świadczenia pieniężnego

lub odsetek w transakcjach handlowych okre-

ślonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2003 r.

o terminach zapłaty w transakcjach handlo-

wych (Dz.U. nr 139, poz. 1323).

Jeżeli jednak nie mamy stosownych doku-

mentów, to sąd w każdej sprawie, w której

dochodzone jest roszczenie pieniężne, jest

i tak obowiązany rozważyć możliwość wyda-

nia nakazu zapłaty – mówimy wówczas o po-

stępowaniu upominawczym. Również sam

powód może wnosić o rozpoznanie sprawy

w tym trybie.

Sąd nie wyda nakazu, jeśli roszczenie jest

oczywiście bezzasadne, przytoczone oko-

liczności budzą wątpliwości co do zgodno-

ści z prawdziwym stanem rzeczy, zaspokoje-

nie roszczenia zależy od świadczenia wza-

jemnego, miejsce pobytu pozwanego nie jest

znane albo gdy doręczenie mu nakazu nie

mogło nastąpić w kraju.

Wybór drogi postępowania nakazowego

czy zwykłego należy do pozwanego, ale jeże-

li mamy wszystkie niezbędne dokumenty, na

pewno lepiej zwrócić się do sądu o wydanie

nakazu zapłaty, który będzie od razu tytu-

łem zabezpieczenia wierzytelności. Wniesie-

my wtedy też mniejszy wpis sądowy (tylko

1/4). Jeżeli sąd uzna, że sprawa nie nadaje

się do rozpoznania w trybie upominawczym

lub nakazowym, skieruje ją do rozpoznania

w trybie zwykłym.

Nakaz zapłaty

Apelację w postępowaniu uproszczo-
nym można oprzeć wyłącznie na zarzu-
tach: nieważności postępowania, rażą-
cego naruszenia prawa materialnego
przez błędną jego wykładnię lub nie-
właściwe zastosowanie, oraz rażącego
naruszenia istotnych przepisów postę-
powania, jeżeli uchybienia te mogły
mieć wpływ na wynik sprawy.

WYJAŚNIA

Jak zamówiç prenumerat´

www.gazetaprawna.pl/prenumerata

SPRAWDè

W INTERNECIE

www.gazetaprawna.pl

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

DORADCA FIRMY

Firma w sporze gospodarczym

W sprawach:

◗

o roszczenia wynikające z umów, jeże-
li wartość przedmiotu sporu nie prze-
kracza pięciu tysięcy złotych, a w spra-
wach o roszczenia wynikające z rękoj-
mi lub gwarancji jakości, jeżeli war-
tość przedmiotu umowy nie przekra-
cza tej kwoty,

◗

o zapłatę czynszu najmu lokali miesz-
kalnych i opłat obciążających najemcę
oraz opłat z tytułu korzystania z loka-
lu mieszkalnego w spółdzielni miesz-
kaniowej bez względu na wartość
przedmiotu sporu;

stosujemy przepisy o postępowaniu
uproszczonym, co oznacza, że pozew
wnosimy na urzędowym formularzu,
który można dostać w sądzie i na stro-
nach internetowych www.ms.gov.pl.

WYJAŚNIA

Pismo zawierające zarzuty do nakazu

wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapła-

ty. W piśmie pozwany powinien wskazać,

czy zaskarża nakaz w całości czy w części,

przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich

utraty należy zgłosić przed wdaniem się

w spór, oraz pozostałe zarzuty przeciwko żą-

daniu pozwu, a także wszystkie okoliczności

faktyczne i dowody na ich potwierdzenie. Je-

żeli pozew wniesiono na urzędowym formu-

larzu, wniesienie zarzutów wymaga również

zachowania tej formy. Powództwo wzajem-

ne jest niedopuszczalne. Natomiast w postę-

powaniu upominawczym sądu od nakazu

można wnieść sprzeciw, a wnosi się go do

sądu, który wydał nakaz zapłaty. W postę-

powaniu uproszczonym zapada wyrok. Od

niego przysługuje apelacja. W przypadku

postępowania odwoławczego uproszczone-

go wprowadzono zamknięty katalog zarzu-

tów apelacji. Uzasadnieniem takiego roz-

wiązania był zamiar przyspieszenia postę-

powania odwoławczego w sprawach o ni-

skiej wartości przedmiotu sporu i nieskom-

plikowanym stanie faktycznym.

Poza elementami wskazanymi wyżej pod-

stawą apelacji może być również później-

sze wykrycie okoliczności faktycznych lub

środków dowodowych, których strona nie

mogła powołać przed sądem I instancji.

EKSPERT RADZI

ostępowanie nakazowe należy do tzw. po-

stępowań odrębnych, obejmujących pew-

ne szczególne kategorie spraw załatwianych

w ramach procesu cywilnego. W wypadku

postępowania nakazowego są to sprawy,

w których powód dochodzi świadczenia pie-

niężnego albo innych rzeczy oznaczonych co

do gatunku, przy czym okoliczności stano-

wiące podstawę dochodzonego roszczenia są

udowodnione za pomocą ściśle określonych

dowodów. Należą do nich: dokument urzędo-

wy, rachunek zaakceptowany przez dłużnika

(np. faktura VAT), wezwanie dłużnika do za-

płaty wraz z pisemnym oświadczeniem dłuż-

nika o uznaniu długu, zaakceptowane przez

dłużnika wezwanie do zapłaty zwrócone

przez bank i niezapłacone z powodu braku

wystarczających środków na rachunku ban-

kowym. W praktyce dowodem takim jest tak-

że bardzo często weksel, czek, a poza tym

warrant lub rewers domu składowego.

Dokumenty wskazane powyżej należy do-

łączyć do pozwu w oryginale lub w uwierzy-

telnionych odpisach. Wyjątek stanowią we-

ksle, czeki, warranty lub rewersy, które mogą

być złożone tylko w oryginale. Należy pod-

kreślić, że dokumenty te powinny być należy-

cie wypełnione. Często bowiem zdarza się,

że np. popularny w obrocie weksel in blanco

nie zawiera elementów koniecznych do jego

ważności lub przeciwnie, zawiera postano-

wienia, które czynią go nieważnym (np. za-

strzeżenie warunku). Złożenie niewypełnio-

nego weksla in blanco wraz z deklaracją we-

kslową nie czyni zadość wymogom postępo-

wania nakazowego. Motywem przewodnim

postępowania nakazowego jest szybkie zała-

twienie sprawy. Konieczne jest jednak,

w szczególności w przypadku przedsiębior-

ców, aby strony współdziałały z sądem w tym

zakresie. Przede wszystkim sam powód musi

zażądać w pozwie rozpoznania sprawy

w tym trybie. Ważne jest ponadto, żeby po-

zew był skierowany do sądu właściwego miej-

scowo i rzeczowo. W razie złożenia pisma

w niewłaściwym sądzie, zostanie ono przeka-

zane do sądu właściwego, jednakże zostanie

ono uznane za skutecznie wniesione dopiero

z chwilą jego przekazania sądowi właściwe-

mu. W praktyce oznacza to, iż powód może

stracić cenne dni, co choćby w przypadku

upływu terminu przedawnienia roszczenia

może mieć kluczowe znaczenie.

Jeśli pozew zawiera odpowiedni wniosek,

towarzyszy mu jeden ze wskazanych wyżej

dokumentów i został wniesiony do właści-

wego sądu oraz został należycie opłacony,

istnieją podstawy do wydania nakazu zapła-

ty, który zawiera wezwanie dłużnika do za-

spokojenia roszczenia w ciągu dwóch tygo-

dni od doręczenia nakazu, względnie do

wniesienia zarzutów w tym samym terminie.

Sąd wydaje nakaz zapłaty na posiedzeniu

niejawnym, tak iż dłużnik może się o nim

dowiedzieć dopiero z chwilą doręczenia.

Przy okazji warto zwrócić uwagę na to, iż

nakaz, o ile przesłany na właściwy adres, zo-

stanie uznany za doręczony nawet, jeśli dłuż-

nik uchyla się od jego odebrania. Wystarczy,

by organ, który dokonuje doręczenia po-

dwójnie, w odstępach tygodniowych, awizo-

wał przesyłkę.

Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu

nakazowym stanowi jednocześnie tzw. tytuł

zabezpieczenia, wykonalny bez konieczno-

ści nadawania mu klauzuli wykonalności.

Stawia to oczywiście wierzyciela w bardzo

uprzywilejowanej pozycji. Ostatnio Sąd Naj-

wyższy wyraził pogląd, iż na podstawie ta-

kiego nakazu można nawet wnosić do sądu

wieczystoksięgowego o wpis hipoteki przy-

musowej kaucyjnej na nieruchomości dłuż-

nika. Ponadto, nakaz wydany na podstawie

weksla korzysta z rygoru natychmiastowej

wykonalności, co oznacza, iż po nadaniu mu

klauzuli wykonalności można na jego pod-

stawie wszcząć i prowadzić postępowanie

egzekucyjne.

Jeśli dłużnik nie znajdzie podstaw do kwe-

stionowania nakazu i zdecyduje się zaspoko-

ić roszczenie, uniknie tym samym niepo-

trzebnych kosztów. Dłużnik, który postano-

wi wnieść zarzuty od nakazu zapłaty, powi-

nien złożyć je najpóźniej w czternastym

dniu od jego doręczenia, na biurze podaw-

czym sądu względnie wysłać je listem pole-

conym w polskim urzędzie pocztowym.

W wyniku skutecznego wniesienia zarzu-

tów sąd rozpozna je na rozprawie, a następ-

nie wyrokiem utrzyma nakaz w mocy albo

go uchyli i orzeknie o roszczeniu zgłoszo-

nym w pozwie raz jeszcze.

Gerard Górecki, Baker&McKenzie

Załatw sprawę szybko

Kraków, 25 kwietnia 2001 r.

Sąd Rejonowy

Wydział Gospodarczy

w Krakowie

Powód: Kama Spółka z o.o.

ul. Długa 5/77, Kraków

reprezentowany przez

prezesa zarządu Roberta Knota

Pozwany: Rosa, spółka z o.o.

zam. ul. Leśna 5, Kraków

Wartość przedmiotu sporu: 8000,00 zł

Pozew o zapłatę

Wnoszę:
1) o zasądzenie od pozwanego kwoty 8000,00 zł (osiem tysięcy złotych)

z ustawowymi odsetkami od dnia 20 lutego 2001 roku do dnia zapłaty,

2) o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według

norm przepisanych,

3) o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.
Nadto wnoszę:
1) o przeprowadzenie rozprawy także podczas nieobecności powoda,
2) o wezwanie na rozprawę i przesłuchanie jako świadków:
– Bogumiła Ślęzaka, zam. w Krakowie, ul. Miła 57/8,
– Waldemara Woźniaka, zam. w Krakowie, ul. Pawia 56.

Uzasadnienie

Powód w dniu 10 listopada 2000 roku wykonał dla pozwanego odróbkę bla-
charską domu. Do dnia dzisiejszego pozwany nie zapłacił za wykonane robo-
ty, twierdząc że roboty nie zostały wykonane do końca. Twierdzenia te są jed-
nak nieprawdziwe, gdyż obróbka blacharska została wykonana w 100 proc.,
czego dowodem jest wykorzystanie wszystkich materiałów otrzymanych od
pozwanego oraz wypełnienie wszystkich warunków zawartych w umowie za-
wartej z pozwanym w dniu 2 listopada 2001r. Wykonanie robót z potwierdzą
dwaj pracownicy Spółki, którzy pomagali przy nadmienionych pracach. Po-
zwany po wezwaniu do zapłaty nie zgadza się nawet na zapłacenie należno-
ści w ratach.
Dowód: zeznania świadków Bogumiła Ślęzaka, zam. w Krakowie, ul. Miła
57/8, oraz Waldemara Woźniaka, zam. w Krakowie, ul. Pawia 56.
Z wiadomości posiadanych przede mnie pozwana Spółka ma kłopoty finanso-
we i odmawia zapłaty i nie zgadza się na żadną ugodę. Sytuacja ta uzasadnia
wniesienie pozwu o zapłatę kwoty wymienionej na wstępie.

Robert Knot

Załączniki:
1. Wezwanie do zapłaty; 2. Odpis umowy; 3. Odpis pozwu i załączników

www.gazetaprawna.pl

DORADCA FIRMY

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

Firma w sporze gospodarczym

Wzór pozwu o zapłatę

Wzór pozwu w postępowaniu nakazowym

Warszawa 15 października 2001 r.

Do Sądu Okręgowego

Sądu Gospodarczego Wydział XX Gospodarczy

ul. Kredytowa 3, Warszawa

Powód: Jerzy Kurta

prowadzący działalność gospodarczą

pod nazwą „Lotos”

z siedzibą ul. Prosta 5/90, Warszawa

Pozwany: Adam Juras

prowadzący działalność gospodarczą

pod nazwą „Olsza”

z siedzibą ul. Jasna 56/98, Warszawa

Wartość przedmiotu sporu: 40 000 zł

Pozew o zapłatę w postępowaniu nakazowym

1. Wnoszę o rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym i o orzeczenie nakazem zapłaty, aby pozwany Adam
Juras prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą „Olsza” zapłacił na rzecz powoda Jerzego Kurty prowadzącego
działalność gospodarczą pod nazwą „Lotos” kwotę 40 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami:

◗

od kwoty 10 000 zł od dnia 18.06.01 do dnia zapłaty;

◗

od kwoty 20 000 zł od dnia 28.06.01 do dnia zapłaty;

◗

od kwoty 10 000 od dnia 15.07.01 do dnia zapłaty

wraz z kosztami postępowania w terminie 14 dni od dnia otrzymania nakazu zapłaty.
2. W razie wniesienia przez pozwanego zarzutów wnoszę o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów po-
stępowania oraz przeprowadzenia rozprawy pod nieobecność powoda.

Uzasadnienie

W ramach stałej współpracy handlowej z pozwanym jako właściciel hurtowni przekazałem pozwanemu
w czerwcu i lipcu 2001 r. towar o wartości 40 000 zł (czterdzieści tysięcy złotych). Na towary wystawiłem
trzy faktury VAT:

◗

nr 55/01 z dnia 3.06.01 r. w kwocie 10 000 zł, z terminem płatności na 17.06.01;

◗

nr 65/01 z dnia 13.06.01 r. w kwocie 20 000 zł, z terminem płatności na 27.06.01;

◗

nr 75/01 z dnia 30.06.01 r. w kwocie 10 000 zł, z terminem płatności na 14.07.01.

Dowód: odpisy faktur VAT
Pomimo upływu terminów płatności określonych w wyżej wymienionych fakturach oraz wezwania pozwanego do
zapłaty do dnia dzisiejszego pozwany nie uregulował należności.
Dowód: wezwanie do zapłaty
Wobec powyższego na roszczenia powoda składają się należności z faktur VAT:

◗

nr 55/01 z dnia 3.06.01 r. w kwocie 10 000 zł, z ustawowymi odsetkami od dnia 18.06.01 do dnia zapłaty;

◗

nr 65/01 z dnia 13.06.01 r. w kwocie 20 000 zł, z ustawowymi odsetkami od dnia 28.06.01 do dnia za-
płaty;

◗

nr 75/01 z dnia 30.06.01 r. w kwocie 10 000 zł, z ustawowymi odsetkami od dnia 15.07.01 do dnia za-
płaty.

Łączna kwota 40 000 zł wraz z odsetkami.
Mając powyższe na względzie, powództwo niniejsze jest w pełni uzasadnione.

Jerzy Kurta

Załączniki:
1. odpis z ewidencji działalności gospodarczej; 2. odpisy faktur; 3. odpis wezwania do zapłaty; 4. odpis
pozwu wraz z załącznikami

EKSPERT RADZI

la dochodzenia roszczeń przez przedsię-

biorców przed sądami państwowymi al-

ternatywą jest sądownictwo polubowne zwa-

ne potocznie arbitrażem. Strony sporu mogą

poddać pod rozstrzygnięcie sądu polubowne-

go większość spraw gospodarczych z wyjąt-

kiem spraw o alimenty i ze stosunku pracy.

„Zapis na sąd polubowny”, czyli umowa

o poddaniu sporu pod rozstrzygnięcie sądu

polubownego, wyłącza jurysdykcję sądu pań-

stwowego. Zapis na sąd polubowny powinien

być sporządzony w formie pisemnej z podpisa-

mi stron sporu. Ponadto umowa o arbitraż po-

winna zawierać dokładne oznaczenie przed-

miotu sporu lub stosunku prawnego, z którego

spór wynikł. W praktyce przedsiębiorcy zapis

na sąd polubowny umieszczają w tzw. umowie

głównej, np. umowie dostawy czy sprzedaży.

Wtedy jednym z postanowień takiej umowy

jest zapis, iż wszelkie spory mogące powstać

w przyszłości pomiędzy stronami w związku

z umową główną będą rozstrzygane przez sąd

polubowny (klauzula arbitrażowa).

Strony sporu mogą powołać sąd polubow-

ny tylko do zaistniałego sporu (sądy ad hoc)

lub poddać spór pod rozstrzygnięcie stałego

sądu polubownego. Ponieważ zapis na sąd po-

lubowny jest umową cywilnoprawną, strony

mogą w umowie określić sposób wyboru arbi-

trów i ich liczbę, tryb postępowania przed są-

dem, język postępowania, miejsce arbitrażu

oraz jego koszty. Swoboda stron w kształtowa-

niu zasad proceduralnych może być jednakże

ograniczona przez regulaminy stałych sądów

polubownych. Ograniczenia dotyczą np. wy-

sokości wynagrodzenia arbitrów czy możliwo-

ści wyboru arbitrów z listy prowadzonej przez

konkretny sąd polubowny. Postępowanie

przed sądem polubownym jest zazwyczaj pi-

semne. Oznacza to, że sąd nie musi wyzna-

czyć rozprawy, aby wydać rozstrzygnięcie. Na

stronie sporu ciąży bowiem obowiązek przed-

stawienia w pozwie dokładnego stanu faktycz-

nego i prawnego oraz powołania wszelkich

dowodów pod rygorem ich pominięcia w dal-

szym toku postępowania. Pozew składa się do

sądu oraz przesyła się stronie pozwanej.

Dokładną procedurę wydawania wyroków

regulują poszczególne regulaminy stałych są-

dów polubownych. Generalnie zgodnie z art.

707 kodeksu postępowania cywilnego wyrok

zapada bezwzględną większością głosów, chy-

ba że zapis wymaga jednomyślności. Z braku

większości głosów przeważa głos superarbi-

tra. Należy mieć na uwadze, że wyrok sądu

polubownego wiąże jedynie sąd polubowny

oraz strony sporu. W przypadku uchylania się

przez jedną ze stron od wykonania wyroku,

druga strona sporu powinna zatem wystąpić

do sądu państwowego z wnioskiem o stwier-

dzenie wykonalności wyroku sądu polubow-

nego. Wyrok sądu polubownego nabiera mo-

cy prawnej równej wyrokowi państwowemu

dopiero po stwierdzeniu jego wykonalności,

a następnie opatrzony klauzulą wykonalności

podlega egzekucji. Oczywiście w każdym sta-

dium postępowania polubownego strony mo-

gą zawrzeć ugodę.

Generalnie uważa się, że postępowanie

przed sądem polubownym jest tańsze niż

przed sądem państwowym. Jednakże taryfy

opłat za czynności sądu polubownego są zróż-

nicowane. Przykładowo zgodnie z taryfą opłat

stałego sądu polubownego przy Polsko-Nie-

mieckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej

z 1 stycznia 2003 roku opłata rejestracyjna,

która nie podlega zwrotowi, wynosi 350 euro,

zaś przed Sądem Arbitrażowym przy Krajo-

wej Izbie Gospodarczej opłata rejestracyjna

wynosi 2000 zł. Porównując powyższe opłaty

do wysokości wpisów sądowych przed sądami

państwowymi, gdzie wpis uzależniony jest od

wartości przedmiotu sporu i wynosi od 30 zł

do 100 000 zł, sprawy o niższej wartości ko-

rzystniej jest poddać rozpoznaniu sądom pań-

stwowym. Ponadto do opłat przed sądem ar-

bitrażowym zalicza się opłatę arbitrażową,

która uzależniona jest od wartości przedmio-

tu sporu i wynosi przykładowo przy stałym są-

dzie polubownym przy Polsko-Niemieckiej

Izbie Przemysłowo-Handlowej minimalnie

800 euro. Należy ponadto mieć na uwadze, że

niektóre stałe sądy polubowne nie wprowa-

dzają górnej granicy opłaty arbitrażowej, pod-

czas gdy górna granica wpisu sądowego wy-

nosi 100 000. Postępowanie arbitrażowe mo-

że więc okazać się postępowaniem kosztow-

nym. Decydując się na postępowanie arbitra-

żowe, należy liczyć się z faktem, że poza wy-

jątkowymi sytuacjami orzeczenie sądu polu-

bownego nie podlega zaskarżeniu do sądu

państwowego. Ustawodawca wyszedł z zało-

żenia, że skoro strony same ustalają arbitrów

oraz tryb postępowania przed sądem, godzą

się również na jego rozstrzygnięcie. Skargę do

sądu państwowego o uchylenie wyroku sądu

polubownego można wnieść tylko w ściśle

określonych przypadkach i jest ona traktowa-

na jako nadzwyczajny środek nadzoru judyka-

cyjnego państwa nad sądem polubownym.

To, co może zostać uznane za wadę przez in-

nych przedsiębiorców, postrzegane jest jako

zaleta. Wydanie wyroku z reguły w jednoin-

stancyjnym postępowaniu oraz brak możliwo-

ści jego zaskarżenia skraca czas całego postę-

powania. Szybkość postępowania przed arbi-

trażem przyciąga przedsiębiorców, szczegól-

nie tych, którzy mieli już do czynienia z długą

procedurą przed sądami państwowymi. Pi-

semność postępowania, mniej spraw na wo-

kandzie znacznie przyspiesza rozpoznawanie

spraw. Zaletą postępowania arbitrażowego

jest również niewątpliwie możliwość powoła-

nia do składu orzekającego arbitra, specjalistę

z dziedziny, której spór dotyczy. Arbiter nie

musi być prawnikiem.

Przygotowała Ewa Bednarek

Dominika Niewiadomska, Kancelaria BEITEN BURKHARDT

A może sądownictwo polubowne?

MAGAZYN DLA MA¸YCH I ÂREDNICH FIRM

Zamawiam prenumerat´ Twojego Biznesu na maj – czerwiec

62,10 z∏* (9 numerów) x . . . . . . . . . . . . . . . = . . . . . . . . . . . . . . . .z∏

(liczba egzemplarzy)

nazwa firmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

adres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko zamawiajàcego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

stanowisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . telefon/fax . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

telefon komórkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .e-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko G∏ównego Ksi´gowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

T4/15/01

Kwot´ ................................ z∏ za zamówionà prenumerat´:

q Wp∏ac´ w terminie 7 dni od daty otrzymania specyfikacji

potwierdzajàcej przyj´cie zamówienia.

q Wp∏aci∏em na konto:

Grupa Wydawnicza INFOR Sp. z o.o.;
Mazowiecki Bank Spó∏dzielczy w ¸omiankach
75 8009 0007 0003 1596 2001 0001

NIP .........................................................

OÊwiadczamy, ˝e jesteÊmy uprawnieni do otrzymania faktury VAT. Upowa˝niamy
Paƒstwa do wystawienia faktury VAT bez naszego podpisu. Wyra˝amy zgod´
na zamieszczenie naszych danych osobowych w bazie Grupy Wydawniczej INFOR Sp. z o. o.
i wykorzystywanie ich w celach marketingowych (zgodnie z ustawà z dn.
29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U 133, poz. 883), z mo˝liwoÊcià
wglàdu do swoich danych oraz prawem do ich aktualizowania (skreÊlenie tekstu
oznacza niewyra˝enie zgody).

podpis .........................................................

* cena brutto

DOBRA INFORMACJA DLA FIRM

Wype∏nij i wyÊlij faksem

(022) 761 30 31

tel.: (022) 761 30 30,

0 801 626 666

(poniedzia∏ek-piàtek 7:30–17.00) www.tb.infor.pl

Grupa Wydawnicza INFOR Sp. z o.o. Biuro Obs∏ugi Klienta, ul. Okólna 40, 05-270 Marki

Chcesz wiedzieç jak:

byç konkurencyjnym na rynku?

zdobyç nowych klientów?

dbaç o p∏ynnoÊç finansowà?

Skorzystaj z naszej

wiedzy

doÊwiadczenia

Pomo˝emy Ci podejmowaç w∏aÊciwe decyzje
Dostarczymy pomys∏ów pomocnych w zarzàdzaniu firmà
Podpowiemy w co inwestowaç i jak lokowaç pieniàdze

Kupon

zamówienia

prenumeraty

Wybierz prenumerat´ Twojego Biznesu

– znajdziesz nas tylko w wybranych salonach prasowych

REKLAMA

www.gazetaprawna.pl

DORADCA FIRMY

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

Finanse w firmie

PO ZMIANACH OD 1 MAJA BR.

Jak korzystnie leasingować

samochód

Jak łatwo z tego wywnioskować, korzyść

odniosą ci podatnicy, którzy nie gustowali

w autach z kratką i skłonni byli zrezygnować

z prawa do odliczania VAT-u nawet za cenę

wyższych kosztów. Natomiast podatnicy,

którzy naprawdę potrzebują samochodów

dostawczych czy półdostawczych, na zmia-

nie przepisów nie tracą. Duża grupa pojaz-

dów o nadwoziu wielozadaniowym, spełnia-

jąca wymagania dotyczące ładowności, na-

dal będzie kwalifikowała się do rozliczeń

VAT-u w pełnym wymiarze.

Nie oznacza to rzecz jasna, że problem

został rozwiązany ostatecznie. Prawo do od-

liczania tylko połowy VAT-u, a na dodatek

nie więcej niż 5 tys. zł, nadal stoi w sprzecz-

ności z ogólną zasadą prawa podatkowego,

w myśl której kosztem uzyskania przychodu

powinny być – bez żadnych ograniczeń –

wszelkie wydatki niezbędne do poniesienia

dla osiągnięcia tego przychodu. A w konse-

kwencji – podatek od towarów i usług nali-

czony przy ich zakupach powinien w całości

podlegać zwrotowi lub odjęciu od podatku

należnego od sprzedawanych towarów

i usług. Oznacza to, że docelowo powinna

być jednoznacznie uregulowana kwestia sa-

mochodów osobowych wykorzystywanych

w działalności gospodarczej. Podatek od to-

warów i usług powinien być odliczany

w ograniczonym zakresie tylko wtedy, gdy

samochód osobowy służy celom prowadzo-

nej działalności i wykorzystywany jest pry-

watnie. Natomiast gdy jest wyłącznie pojaz-

dem firmowym, podatek od towarów i usług

powinien być do odliczenia w całości.

Czas na leasing osobowych

Zmienione zasady rozliczania zakupu

samochodów dla firmy dotyczą sytu-

acji, w której pojazd jest kupowany ze

środków własnych przedsiębiorcy, na

kredyt lub leasingowany.

Oznacza to, że w każdym takim przy-

padku generalne korzyści podatkowe bę-

dą takie same. Natomiast różnice doty-

czyć będą sposobu rozliczania kosztów

dodatkowych. Tak więc w przypadku kre-

dytowego nabycia pojazdu dodatkowo

w koszty wliczać można koszty obsługi

kredytu, a w ramach rozliczania leasingu,

wszelkie wydatki związane z obsługą

umowy. Nadal więc w przypadku samo-

chodów drogich (wartością przekraczają-

cych 20 tys. euro), leasing operacyjny da

korzyść w postaci prawa do pełnego wli-

czania w koszty rat czynszowych (bo

amortyzację prowadzi firma leasingowa

i to ona musi stosować się do limitu 20

tys. euro).

Maksymalne korzyści w zakresie odlicze-

nia VAT-u uzyskają osoby nabywające (w

tym w ramach leasingu) samochody osobo-

we o wartości brutto ok. 55,4 tys. zł. W tym

bowiem przypadku najbliżej jest do spełnie-

nia warunku, zgodnie z którym można odli-

czyć połowę VAT-u naliczonego, ale nie wię-

cej niż 50 proc.

■

PRZYKŁAD

Podatnik nabywa sa-

mochód osobowy o wartości netto

45 400 zł. Wartość brutto wynosi

55 388 zł (w tym VAT 9988 zł). Podat-

nik ma prawo odliczyć 50 proc. VAT-u

naliczonego, czyli 4994 zł.

Oczywiście w przypadku leasingu odli-

czenie VAT będzie dotyczyć kosztów usłu-

gi leasingowej, gdyż w przypadku usługo-

biorców użytkujących takie samochody na

podstawie umowy najmu, dzierżawy, le-

asingu lub innej umowy o podobnym cha-

rakterze, kwotę podatku naliczonego sta-

nowi 50 proc. kwoty podatku naliczonego

od czynszu (raty) lub innych płatności wy-

nikających z zawartej umowy, udokumen-

towanych fakturą. Suma kwot w całym

okresie użytkowania jednego takiego sa-

mochodu nie może jednak przekroczyć

5000 zł. Biorąc pod uwagę cenę brutto

trzeba więc uwzględnić nie tylko faktycz-

Dla rynku leasingu samochodów rok bieżący jest kolejnym rokiem

przełomowym. Być może nawet w większym zakresie niż poprzed-

nio, kiedy umowę leasingu wprowadzono do kategorii kodekso-

wych umów nazwanych, a do ustaw o podatku dochodowym

wprowadzono odrębne regulacje. Przede wszystkim dlatego, że

kończy się batalia między podatnikami i fiskusem na gruncie podat-

ku od towarów i usług. Z jednej strony już żadne mniej lub bardziej

sztuczne przeróbki aut osobowych nie dadzą korzyści podatko-

wych, a z drugiej także zakup samochodu absolutnie osobowego –

nawet sportowego typu coupe lub kabrioletu – da prawo do czę-

ściowego odliczenia VAT-u, jeśli tylko pojazd taki służył będzie pro-

wadzonej działalności gospodarczej.

Choć przedsiębiorcy opodatkowani
w formie karty podatkowej lub ryczałtu
od przychodów ewidencjonowanych
nie mają „prawa do kosztów”, jeśli ku-
pią lub wezmą w leasing samochód
osobowy, a są przy tym podatnikami
VAT, także będą mogli odliczyć z tego
tytułu do 5 tys. zł VAT-u naliczonego.

WYJAŚNIA

ny koszt samochodu, ale i koszt obsługi

umowy leasingowej, który zależy przede

wszystkim od tego, jaki odsetek wartości

samochodu jest „kredytowany” przez fir-

mę leasingową, czy w czynsz wliczony jest

wydatek na ubezpieczenie pojazdu itd.

W odniesieniu do „czystej” wartości po-

jazdu VAT do odliczenia będzie więc niż-

szy niż 50 proc. Nie oznacza to jednak, że

nabycie auta za pośrednictwem firmy leasin-

gowej będzie mniej korzystne niż w inny

sposób. Finansowanie w tej formie zachowa

swoje dotychczasowe plusy, o których piszę

dalej.

Leasing operacyjny lub finansowy

W dalszym ciągu, w zależności od wy-

branej formy umowy leasingowej, oso-

ba biorąca w leasing samochód oso-

bowy może odpowiednio kalkulować

koszty.

Umowa leasingu operacyjnego (zwanego

też bieżącym) polega na czasowym przeka-

zaniu w użytkowanie dobra inwestycyjne-

go. Podstawową cechą identyfikującą ten

rodzaj leasingu jest fakt, iż przedmiot umo-

wy leasingu w okresie trwania umowy

przez cały czas zaliczany jest do składni-

ków majątku finansującego. W związku

z tym to on ma prawo dokonywać odpisów

amortyzacyjnych w ramach prowadzonej

przez siebie działalności gospodarczej. Po-

nadto umowa leasingu operacyjnego zawie-

rana jest na okres krótszy niż okres zużycia

leasingowanej rzeczy (odwrotnie niż

w przypadku leasingu kapitałowego). Czyn-

sze leasingowe (w tym także czynsz począt-

kowy) stanowią przychód finansującego

i jednocześnie koszt uzyskania przychodu

u korzystającego.

Natomiast w przypadku leasingu finanso-

wego (zwanego też kapitałowym) czas trwa-

nia tej umowy jest zbliżony do okresu zuży-

cia rzeczy, a przedmiot leasingu zaliczany

jest do składników majątku korzystającego,

w związku z czym przez cały okres trwania

umowy to on dokonuje odpisów amortyza-

cyjnych, które są dla niego kosztem. Ponad-

to kosztem dla niego są raty leasingowe

w części „odsetkowej” (czyli stanowiącej

koszt korzystania z cudzego kapitału). Ta

część „odsetkowa” czynszów leasingowych

stanowi przychód finansującego. Natomiast

część kapitałowa raty nie jest kosztem dla

korzystającego ani przychodem dla finansu-

jącego. Po upływie oznaczonego w umowie

terminu i spłaceniu wszystkich rat leasingo-

wych umowa wygasa, a leasingowany przed-

miot staje się własnością korzystającego bez

żadnych ograniczeń.

W leasingu finansowym przedmiot leasin-

gu zaliczany jest do składników majątku ko-

rzystającego, w związku z tym to jemu, a nie

finansującemu przysługuje prawo odpisów

amortyzacyjnych.

Kosztowe korzyści
z leasingu operacyjnego

W sytuacji gdy leasingowany środek

trwały – w interesujących nas przypad-

kach: samochód – zaliczany jest do

składników majątku trwałego korzy-

stającego (a więc przedsiębiorcy), roz-

liczany jest tak jak własny samochód

przedsiębiorcy. I to niezależnie od te-

go, że np. na czas trwania umowy lea-

singu jest on przewłaszczony na za-

bezpieczenie należności leasingo-

wych.

Przedsiębiorca zawsze wlicza więc

w koszty jego amortyzację, a w tym drugim

przypadku (przewłaszczenie na zabezpie-

czenie), gdy należność wobec leasingodaw-

cy składa się i z należności za leasing, i z ra-

ty kapitałowej, przedsiębiorca z tego tytułu

wlicza w koszty różnicę między sumą tych

należności a dokonanym odpisem amortyza-

cyjnym. Pozostałe koszty rozlicza na podsta-

wie dowodów ich poniesienia.

Natomiast w przypadku leasingu opera-

cyjnego mamy do czynienia właśnie z sytu-

acją, w której przedsiębiorca wykorzystuje

w swojej działalności cudzy samochód.

Zgodnie bowiem z treścią umowy leasingo-

wej, w okresie jej trwania samochód jest

składnikiem majątku firmy leasingowej. To

ona dokonuje odpisów amortyzacyjnych,

a przedsiębiorcę obciąża czynszem leasingo-

wym – na zasadach analogicznych jak

czynsz przy wynajmie.

Jednak tu mamy do czynienia z zasadni-

czą różnicą. O ile wynajmowany prywatnie

samochód osobowy może być rozliczany

w koszty wyłącznie za pośrednictwem tzw.

kilometrówki, o tyle zasada ta nie dotyczy le-

asingu, nawet operacyjnego. Choć w tym

miejscu trzeba od razu zwrócić uwagę na

fakt, że tak jest dopiero od kilku lat, gdy

umowa leasingu została jednoznacznie ure-

gulowana w kodeksie cywilnym, a zasady

opodatkowania leasingu zostały wyodręb-

nione w ustawach o podatku dochodowym.

Poprzednio bowiem leasing operacyjny trak-

towany był jak najem, co w odniesieniu do

samochodów osobowych miało taki skutek,

iż czynsz leasingowy można było wliczyć

w koszty tylko w ramach tzw. kilometrówki,

a osoby leasingujące samochody osobowe

w tej formie musiały w związku z tym prowa-

dzić ewidencję przebiegu pojazdu.

Obecnie także przy leasingu operacyjnym

nie jest to konieczne. Taki stan wynika z tre-

ści art. 23 ust. 3b. Stanowi on, że przepis

ust. 1 pkt 46 (a więc nakazujący prowadze-

nie ewidencji przebiegu pojazdu i rozlicze-

nia w formie tzw. kilometrówki, gdy samo-

chód nie stanowi własności firmy) nie doty-

czy samochodów osobowych używanych na

www.gazetaprawna.pl

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

DORADCA FIRMY

Finanse w firmie

CZYTELNICY PYTAJĄ

Leasing zwrotny

Na czym polega leasing zwrot-

ny?

Leasing zwrotny charakteryzuje się

tym, że celem tego typu umowy leasingo-

wej jest poprawa płynności finansowej

przedsiębiorstwa oraz uwolnienie zamro-

żonego kapitału. Istota tej umowy polega

na tym, że korzystający odsprzedaje fi-

nansującemu swój majątek za gotówkę,

a następnie korzysta z niego na podstawie

umowy leasingu. Jeśli np. przedsiębiorca

po zakończeniu umowy leasingu nabędzie

leasingowany wcześniej samochód, a po-

tem sprzeda go z powrotem firmie leasin-

gowej, odzyska kapitał „zamrożony” w sa-

mochodzie i mocą nowej umowy leasingu

operacyjnego będzie mógł ponownie

czynsz leasingowy wliczać w koszty.

Finansowy
czy operacyjny

Czy leasing operacyjny jest ko-

rzystniejszy od kapitałowego?

Główna różnica między leasingiem

operacyjnym a finansowym polega na

tym, że przy pierwszym leasingowana

rzecz od początku jest własnością leasin-

gobiorcy, a przy leasingu operacyjnym po-

zostaje własnością firmy leasingowej aż

do wykupu, który następuje z ostatnią ra-

tą leasingową. Różnica – w tym także co

do korzyści dla leasingobiorcy – sprowa-

dza się więc praktycznie do porównania

ich w świetle ustawy o podatku dochodo-

wym.

Leasing operacyjny daje większe korzy-

ści podatkowe, gdyż całą ratę leasingową

można uznać za koszt uzyskania przycho-

du, zmniejszając w ten sposób podstawę

opodatkowania. W przypadku leasingu fi-

nansowego klient może odpisać tylko

część odsetkową raty leasingowej oraz

amortyzację. Dlatego większość nabyw-

ców samochodów osobowych wybiera le-

asing operacyjny i ma to swoje odzwier-

ciedlenie w ilości przeprowadzanych tego

rodzaju transakcji.

Leasing finansowy jest wybierany

przez klientów, którzy chcą mieć krótszy

okres leasingu lub chcą wnieść większy

udział własny w celu zmniejszenia zobo-

wiązań. Leasing finansowy może być też

stosowany przez firmy płacące podatek

w formie zryczałtowanej, których nie in-

teresuje odpis rat leasingowych w ciężar

kosztów.

Amortyzacja po leasingu

Czy po przejęciu praw własności

samochodu osobowego, który

uprzednio był przedmiotem leasingu

operacyjnego, można go dalej amorty-

zować. Czy można wtedy stosować

przyspieszoną amortyzację?

Na oba pytania odpowiedź brzmi: tak.

W czasie trwania umowy leaisngu opera-

cyjnego samochód osobowy był składni-

kiem majątku firmy leasingowej i to ona

wliczała w koszty jego amortyzację. Po

zakończeniu takiej umowy pojazd staje

się własnością byłego leasingobiorcy. Uj-

muje go on więc w ewidencji środków

trwałych. Może przy tym zastosować

przyspieszoną amortyzację (skrócić ją

nawet do 30 miesięcy) z tego powodu, że

uprzednio pojazd ten był używany przez

okres co najmniej pół roku przez innego

właściciela.

podstawie umowy leasingu, o której mowa

w art. 23a pkt 1. Ten drugi przepis zaś zawie-

ra definicję leasingu.

Przez to pojęcie rozumie się umowę na-

zwaną w kodeksie cywilnym, a także każdą

inną umowę, na mocy której jedna ze stron,

zwana dalej „finansującym”, oddaje do od-

płatnego używania albo używania i pobiera-

nia pożytków na warunkach określonych

w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej „ko-

rzystającym”, podlegające amortyzacji środ-

ki trwałe lub wartości niematerialne i praw-

ne, a także grunty. Nie ma przy tym zastrze-

żenia warunku, że musi to być leasing

z opcją amortyzacji przez leasingobiorcę.

W tej sytuacji jest oczywiste, że wszystkie

koszty ponoszone w związku z korzystaniem

z takiego samochodu osobowego są rozlicza-

ne bezpośrednio, czyli na podstawie faktur

i rachunków dokumentujących ich poniesie-

nie. Podobnie jest z ratą czynszową, co wyni-

ka z treści art. 23b ustawy. Zgodnie z tym prze-

pisem opłaty ustalone w umowie leasingu, po-

noszone przez korzystającego w podstawo-

wym okresie umowy z tytułu używania środ-

ków trwałych oraz wartości niematerialnych

i prawnych, stanowią przychód finansującego

i odpowiednio koszt uzyskania przychodów

korzystającego, jeżeli umowa ta spełnia dwa

warunki. Pierwszy – została zawarta na czas

oznaczony, stanowiący co najmniej 40 proc.

normatywnego okresu amortyzacji (w przy-

padku samochodu osobowego jest to okres od

24 miesięcy), jeżeli jej przedmiotem są podle-

gające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ru-

chome lub wartości niematerialne i prawne, al-

bo została zawarta na okres co najmniej 10 lat.

Drugi – jeżeli jej przedmiotem są podlegające

odpisom amortyzacyjnym nieruchomości

oraz suma ustalonych w niej opłat, pomniej-

szona o należny podatek od towarów i usług,

odpowiada co najmniej wartości początkowej

środków trwałych lub wartości niematerial-

nych i prawnych. Takie warunki spełniają tak-

że umowy leasingu operacyjnego.

O przewadze leasingu nad kredytem

Z punktu widzenia „gry w koszty” le-

asing, jeśli nawet nie jest generalnie

tańszą formą finansowania inwestycji,

to z pewnością jest rozwiązaniem dają-

cym większe możliwości „modelowa-

nia” tych kosztów, w tym także w cza-

sie. Jest więc instrumentem nieporów-

nywalnie bardziej elastycznym niż kre-

dyt, co do którego zasady rozliczania

w koszty są dość sztywne i schema-

tyczne.

I tak, o ile w przypadku kredytu kosztem

uzyskania przychodu mogą być tylko odset-

ki czy inne koszty bankowe związane z kre-

dytem, i to tylko wtedy, gdy nie ma wątpli-

wości co do istnienia czytelnego związku

między sfinansowanym z kredytu wydat-

kiem a celem osiągnięcia przychodu, o tyle

w przypadku leasingu katalog takich kosz-

tów jest zdecydowanie bardziej bogaty.

Można wykazać kilka istotnych przewag

leasingu nad kredytem. Po pierwsze, firma

leasingowa nie bada zdolności kredytowej,

a ocenia ryzyko wedle kryteriów wiarygod-

ności leasingowej, nie ma więc przeszkód,

by z leasingu skorzystać zaraz po zarejestro-

waniu firmy lub w sytuacji zachwianej zdol-

ności kredytowej. Po drugie, leasingodawca

nie wymaga zbyt wielu dokumentów, a przy

zastosowaniu tzw. procedury uproszczonej

zadowala się dokumentami rejestracyjnymi

firmy. Przy leasingu operacyjnym jedynym

stosowanym zabezpieczeniem są weksle wła-

sne in blanco leasingobiorcy. Po trzecie,

koszty usługi leasingowej, zwłaszcza przy

leasingu operacyjnym, są bardzo niskie, po-

równywalne z kosztami kredytów hipotecz-

nych. A przy leasingu operacyjnym firma le-

asingowa załatwia wszystkie formalności

związane z przyjęciem leasingowanej rzeczy

od jej producenta (np. przy samochodach:

odbiór, rejestracja, ubezpieczenie).

Wyniki analiz wskazują na większą efek-

tywność dla klienta finansowania w formie

leasingu, mimo wyższej stopy procentowej

kosztów finansowania nawet o 2 punkty pro-

cento we w przypadku leasingu. Ponadto

w przypadku leasingu następuje zdecydowa-

nie szybsza „amortyzacja podatkowa” inwe-

stycji, która znacząco wpływa na polepsze-

nie wyników w przypadku finansowania

w formie leasingu, mimo wyższej stopy pro-

centowej kosztów finansowania.

Finansowanie w formie leasingu jest więc

bardziej efektywne na tle finansowania

w formie kredytu inwestycyjnego, mimo

możliwych różnic w stopie procentowej

kosztów finansowania. Korzystny efekt za-

stosowania leasingu jako formy finansowa-

nia inwestycji jest tym większy, im wyższy

jest stopień „kompresji” w czasie opłat lea-

asingowych stanowiących koszt uzyskania

przychodu. Im okres finansowania jest bar-

dziej zbliżony do okresu normatywnej amor-

tyzacji, tym większy wpływ na efektywność

finansowania mają różnice w poziomie kosz-

tów finansowania.

Niezależnie od ostatecznej konkluzji co

do wyboru sposobu finansowania konkret-

nego przedsięwzięcia o charakterze inwesty-

cyjnym, sporządzając plan finansowania

działalności przedsiębiorstwa w kolejnych

okresach trzeba brać pod uwagę oba źródła:

leasing i kredyt. Rzecz jasna w przypadku

gdy firma ma na tyle dobrą sytuację finanso-

wą, iż bank uzna ją za wiarygodną (stwier-

dzi, że ma ona tzw. zdolność kredytową).

Gdy firma ma z nią problemy albo ma duże

potrzeby w zakresie pozyskiwania środków

na finansowanie działalności, lepiej jest sfi-

nansować potrzeby inwestycyjne za pomocą

kontraktów leasingowych, aby nie pogarsza-

jąc zdolności kredytowej tym skuteczniej

ubiegać się o kredyty obrotowe.

Co dalej, czyli prawa nabyte

Na koniec warto przypomnieć, że

nim wejdą w życie przepisy nowej

ustawy, podatnicy wciąż mogą wyko-

rzystać patent dotyczący samocho-

dów z kratką.

Jak wiadomo, nowa ustawa honoruje za-

sadę praw nabytych. Oznacza to, że umowy

leasingu samochodów z kratką zawarte

przed 1 maja i zarejestrowane w urzędzie

skarbowym pozwolą na odliczanie całego

VAT-u aż do momentu wygaśnięcia umowy.

Natomiast z braku rozporządzeń wyko-

nawczych do ustawy nie można jeszcze w tej

chwili jednoznacznie odnieść się do szcze-

gółowych zasad rozliczeń VAT-u po 1 maja

br. Dla przykładu, jak technicznie rozliczać

VAT naliczony z faktury leasingowej: poło-

wę VAT-u naliczonego w każdej fakturze czy

cały VAT naliczony do momentu, gdy suma

odliczeń wyniesie 5 tys. zł (lub nie więcej

niż 50 proc.)? Jak dokumentować to zdarze-

nie w ewidencji zakupów VAT, skoro jedno-

cześnie jest VAT naliczony według stawki 22

proc. i VAT naliczony, w stosunku do które-

go podatnikowi nie przysługuje prawo do od-

liczenia? Albo: jak naliczać VAT przy sprze-

daży auta, w stosunku do którego przysługi-

wało podatnikowi prawo do obniżki VAT,

ale w ograniczonym zakresie?

Z pewnością precyzyjne odpowiedzi na te

pytania są ważne nie tylko dla rozliczeń po-

datkowych, ale i dla przeprowadzenia bar-

dziej precyzyjnego rachunku ekonomiczne-

go dotyczącego opłacalności leasingu samo-

chodów po 1 maja br. Gdy już ukażą się od-

powiednie rozporządzenia ministra finan-

sów i jasna będzie odpowiedź na te pytania,

do kwestii tych powrócimy w kolejnych na-

szych publikacjach.

Zbigniew Biskupski

◗

Od 15 stycznia 2004 r. obowiązują przepisy rozporządzenia

ministra infrastruktury z dnia 30 grudnia 2003 r. w sprawie ho-
mologacji pojazdów samochodowych i przyczep (Dz.U. nr 5,
poz. 30). W załączniku nr 1 do tego rozporządzenia uściślono,
co należy rozumieć przez pojęcie samochodów osobowych oraz
podzielono je dla potrzeb homologacji na grupy, według rodza-
jów nadwozi. I tak do o kategorii pojazdów osobowych M1. na-
leżą: AA – sedan; AB – hatchback; AC – kombi; AD – coupe; AE
– kabriolet oraz AF – nadwozie wielozadaniowe.
Jednak pojazd o nadwoziu o kodzie AF może nie być uznawany za
samochód osobowy (kategorii M1), jeżeli spełnia następujące wa-
runki:
– liczba dostępnych miejsc siedzących jest nie większa niż 6 (poza kie-
rowcą), przy czym o dostępności miejsca decyduje obecność punktów
kotwiczenia w pojeździe (żeby uznać miejsce siedzące za niedostępne
do użytkowania, jego punkty kotwiczenia powinny być przez produ-
centa pojazdu zaspawane lub osłonięte pokrywami niemożliwymi do
usunięcia za pomocą normalnie dostępnych narzędzi).

– spełniona jest zależność: P – (M + Nx68) > Nx68, gdzie:
P – oznacza dopuszczalną masę całkowitą pojazdu,
M – oznacza masę pojazdu w stanie gotowym do jazdy z kie-
rowcą o masie 75 kg,
N – oznacza liczbę dostępnych miejsc nie licząc kierowcy.
Od 15 stycznia br. nie są więc homologowane jako ciężarówki
samochody o nadwoziach typowo osobowych oraz o nadwo-
ziach wielozadaniowych niespełniających podanych wyżej wa-
runków.

◗

Zgodnie z art. 86 ust. 3 nowej ustawy o podatku VAT, w przy-

padku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów
samochodowych o dopuszczalnej ładowności mniejszej niż
określona według wzoru: DŁ = 357 kg + nx68kg, gdzie DŁ
oznacza dopuszczalną ładowność, zaś n – liczbę miejsc (sie-
dzeń) łącznie z miejscem kierowcy (629 kg dla samochodu czte-
roosobowego oraz 697 dla samochodu pięcioosobowego),
kwotę podatku naliczonego stanowi 50 proc. kwoty podatku
określonej w fakturze, nie więcej jednak niż 5000 zł.

Homologacja i VAT – zmiany w przepisach

www.gazetaprawna.pl

DORADCA FIRMY

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

Podatki

■

Czy musisz bać się wywiadu

skarbowego

Informacje o tobie wywiad skarbowy

może zbierać korzystając z tzw. tajnych in-

formatorów, prowadząc obserwacje, roz-

mawiając z twoimi klientami lub sąsiada-

mi, stosując podsłuch, podgląd, tajne

otwieranie korespondencji.

Osoby, o których zbierane są informa-

cje, wywiad wybiera sam, ponieważ przepi-

sy ustawy z 27 czerwca 2003 r. zmieniające

ustawę o kontroli skarbowej nie zawierają

żadnych kryteriów, w oparciu o które powi-

nien to zrobić. W dodatku ma prawo też

zbierać informacje o kontrahentach osób,

które znalazły się w sferze jego zaintereso-

wań. Może działać zarówno w sposób jaw-

ny, jak i niejawny.

■

Gdy pracownik długo choruje

Twój pracownik długo choruje. Mimo że

upłynął już sześciomiesięczny okres pobie-

rania przez niego zasiłku chorobowego, to

wypłata zasiłku została przedłużona w na-

stępnym kwartale. W takich wypadkach,

gdy wskaźnik waloryzacji podstawy wymia-

ru zasiłku chorobowego przekracza 100

proc., podstawa wymiaru zasiłku chorobo-

wego podlega waloryzacji.

■

Jaki będzie VAT po 1 maja

Po 1 maja nastąpią duże zmiany w pol-

skich podatkach pośrednich, w tym w po-

datku VAT. Poza jego wzrostem na wiele

towarów i usług nastąpią modyfikacje za-

sad rozliczania VAT-u. Najbardziej widocz-

ne będą podwyżki. Polski rząd wynegocjo-

wał w niektórych przypadkach niższy po-

datek od towarów i usług, np. do końca

2007 r. będzie 7 proc. VAT na nowe miesz-

kania, usługi budowlane i remontowe. Dla

przedsiębiorców istotne będą zmiany doty-

czące zasad rozliczania się z tego podatku.

■

Leasing, kredyt czy gotówka

Prawie wszystkie samochody, maszyny

albo linie technologiczne można zakupić

za gotówkę, za kredyt lub wziąć w leasing.

W przypadku zakupu za gotówkę lub za

kredyt właścicielem przedmiotu jest

przedsiębiorca już od momentu zakupu.

W przypadku zaś leasingu przedsiębiorca

nigdy nie jest właścicielem przedmiotu

nabycia.

■

Dłużnik ucieka z majątkiem

Jeżeli twój kontrahent nie płaci dłu-

gów, a w dodatku zadłużył się w sposób

nadmierny, to wówczas może zostać ogło-

szona jego upadłość. Przyjmuje się bo-

wiem, że przedsiębiorca stał się niewypła-

calny. W razie ogłoszenia upadłości dłuż-

nika istotne dla wierzycieli jest zabezpie-

czenie jego majątku, aby nie przeniósł go

na członków swojej rodziny. Przepisy no-

wego prawa upadłościowego i naprawcze-

go przewidują możliwość automatyczne-

go zabezpieczenia majątku dłużnika

w postępowaniu.

Wewnątrzwspólnotową dostawą jest

faktyczne przemieszczenie towarów

z terytorium RP na terytorium którego-

kolwiek z państw członkowskich.

Wewnątrzwspólnoto-

wa dostawa towarów

zdefiniowana jest w no-

wej ustawie o podatku

od towarów i usług jako

wywóz towarów z tery-

torium kraju (Polski) na terytorium innego

państwa członkowskiego. Istotne jest rów-

nież to, że wywóz ten następuje w wykona-

niu czynności określonych w art. 7 ustawy

o VAT (Dz.U. nr 54, poz. 535), które stano-

wią dostawę towaru.

Ustawodawca uzależnił traktowanie kon-

kretnej czynności za wewnątrzwspólnotową

dostawę towarów od spełnienia przez jej na-

bywcę jednego z kilku przedstawionych po-

niżej warunków. W rezultacie nabywca towa-

ru powinien być:

◗

podatnikiem podatku od wartości dodanej

zidentyfikowanym dla potrzeb transakcji we-

wnątrzwspólnotowych na terytorium innego

państwa członkowskiego niż terytorium Polski,

◗

osobą prawną niebędącą podatnikiem po-

datku od wartości dodanej, która zidentyfiko-

wana jest dla potrzeb transakcji wewnątrz-

wspólnotowych na terytorium innego pań-

stwa członkowskiego niż terytorium Polski,

◗

podatnikiem podatku od wartości doda-

nej lub osobą prawną niebędącą podatni-

kiem podatku od wartości dodanej, działają-

cymi w takim charakterze na terytorium in-

nego państwa członkowskiego, niewymie-

nionymi w poprzednich dwóch punktach, je-

żeli przedmiotem dostawy są wyroby akcy-

zowe zharmonizowane, które zgodnie

z przepisami o podatku akcyzowym objęte

są procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub

procedurą przemieszczania wyrobów akcy-

zowych z zapłaconą akcyzą,

◗

podmiotem innym niż wymienione

w pierwszych dwóch punktach, działającym

(zamieszkującym) w innym niż Polska pań-

stwie członkowskim, jeżeli przedmiotem do-

stawy są nowe środki transportu.

W art. 13 ust. 3 nowej ustawy o VAT uzu-

pełniono zakres znaczeniowy pojęcia „we-

wnątrzwspólnotowa dostawa towarów”

o przemieszczenie przez podatnika podatku

od towarów i usług towarów należących do

jego przedsiębiorstwa z Polski na terytorium

innego państwa członkowskiego. Musi on

spełnić jeden warunek, a mianowicie towary

te mają służyć czynnościom wykonywanym

przez niego jako podatnika na terytorium te-

go innego państwa członkowskiego. Dzieje

się tak w przypadku, gdy przemieszczane to-

wary zostały uprzednio przez tego podatni-

ka: zaimportowane; wytworzone w ramach

prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa;

wydobyte; nabyte w następstwie otrzymanej

dostawy towarów lub w ramach wewnątrz-

wspólnotowego ich nabycia.

Są też dodatkowe warunki

Ustawodawca w ust. 6 art. 13 wprowadził

dodatkowe warunki, które musi spełnić pol-

ski podatnik VAT, aby dokonana przez niego

czynność była wewnątrzwspólnotową dosta-

wą towarów.

Po pierwsze, musi zgłosić zamiar dokonywa-

nia wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów

i zostać zarejestrowany jako podatnik VAT UE.

Po drugie, nie musi być zaliczany do grupy po-

datników prowadzących zorganizowaną dzia-

łalność gospodarczą, lecz z uwagi na przedmiot

dostawy, jakim są nowe środki transportu, sta-

nie się podatnikiem tego podatku.

Co nie będzie dostawą

Wykonana przez podatnika czynność nie

stanowi wewnątrzwspólnotowej dostawy to-

warów – mimo że doszło do ich przemiesz-

czenia – w przypadku gdy:

◗

towary te są na terytorium innego niż te-

rytorium RP państwa członkowskiego insta-

lowane lub montowane, z próbnym urucho-

mieniem lub bez niego,

◗

przemieszczenie towarów następuje

w ramach sprzedaży wysyłkowej z teryto-

rium Polski,

◗

towary te są przemieszczane na pokła-

dach statków, samolotów lub pociągów

w trakcie transportu pasażerskiego wykony-

wanego na terytorium Wspólnoty z przezna-

czeniem dokonania ich dostawy na pokła-

dach tych pojazdów,

◗

towary te mają być przedmiotem ekspor-

tu towarów przez tego podatnika, pod warun-

kiem że podatnik posiada dokument celny

potwierdzający rozpoczęcie procedury wywo-

zu z terytorium Polski, jeżeli wywóz z teryto-

rium Wspólnoty jest potwierdzany przez

urząd celny wyjścia na terytorium państwa

członkowskiego innym niż terytorium Polski,

◗

towary te mają być przedmiotem we-

wnątrzwspólnotowej dostawy towarów na te-

rytorium państwa członkowskiego innego

niż Polska,

◗

na towarach tych mają zostać wykonane

na terytorium państwa członkowskiego inne-

go niż Polska usługi na rzecz polskiego po-

datnika, pod warunkiem że towary po wyko-

naniu tych usług zostaną z powrotem prze-

mieszczone na terytorium Polski,

◗

towary te mają być czasowo używane na

terytorium państwa członkowskiego innego

niż Polska, nie dłużej jednak niż przez 24

miesiące, w celu świadczenia usług przez

polskiego podatnika VAT,

◗

towary te mają być czasowo używane na

terytorium państwa członkowskiego innego

niż Polska, nie dłużej jednak niż przez 24

miesiące, pod warunkiem że import takich

towarów z terytorium państwa trzeciego

z uwagi na ich przywóz czasowy zwolniony

byłby od cła.

Są to zatem specyficzne sytuacje, któ-

rych wystąpienie pozwala podatnikowi

w sposób legalny uniknąć zapłaty podat-

ku.

Równocześnie ustawodawca wprowadził

regulację, zgodnie z którą którykolwiek

z przypadków opisany w przedstawionych

wcześniej pierwszych ośmiu punktach uległ-

by zmianie, wówczas zaistniałe przemiesz-

czenie towarów zostanie automatycznie

uznane za wewnątrzwspólnotową dostawę

towarów. Wynika to przede wszystkim z te-

go, iż przedstawione sytuacje mają charak-

ter wyjątkowy i są odstępstwem od zasady

powszechności opodatkowania podatkiem

od wartości dodanej.

Ustawodawca wyłączył również z zakresu

pojęcia wewnątrzwspólnotowej dostawy to-

warów dostawy, których przedmiotem są

określone grupy towarów. O tym jednak sze-

rzej za tydzień.

Wojciech Maruchin

Autor jest doradcą podatkowym, współpracu-

je z firmą doradczą Haarmann Hemmelra

VAT.

WEWNĄTRZWSPÓLNOTOWA DOSTAWA

Uznanie czynności za dostawę

EUROPA

TERAZ

Samochodowe odliczenia

RADZI

Kiedy będzie można odliczyć całość VAT od wydatków
związanych z użytkowaniem samochodu osobowego

w firmie? Czy 50 proc. odliczenia dotyczy także paliw?

Nowa ustawa o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz.
535) traktuje odliczenia VAT od samochodów osobowych
i paliw do nich dość restrykcyjnie, a przy tym nie do końca
konsekwentnie. O ile od zakupu czy leasingu auta osobowego
będzie można odzyskać połowę zapłaconego VAT (choć nie
więcej niż 5 tys. zł od jednego auta), to od paliw tankowanych
do takich pojazdów odliczenie w ogóle nie będzie
przysługiwało. Oczywiście byłoby logiczne, gdyby w nowej
ustawie stosowano jednakowe ograniczenia do „luksusu”
zakupu auta, jak też do „luksusu” jazdy nim. Najwyraźniej
jednak użytkowanie uznano za luksus absolutny, w ogóle nie
uprawniający do odliczeń podatku.
Wyjaśnijmy konkretnie: otóż dziś auta „z kratką” (tj. osobowe z
homologacją ciężarową) korzystają z pełnego odliczenia VAT
zarówno przy zakupie czy leasingu, jak i w przypadku paliw do
nich tankowanych. Samochody takie wzięte w leasing przed 20
kwietnia br. nadal będą korzystały z pełnego odliczenia, o ile
umowa leasingu zostanie zarejestrowana do 14 maja br.
Jednak to uprawnienie dla pojazdów leasingowanych nie
będzie dotyczyło paliwa tankowanego do nich, o czym poniżej.

Po 1 maja br. pełne odliczenie VAT od zakupu pojazdów będzie
przysługiwało tylko samochodom z homologacją ciężarową,
których dopuszczalna ładowność będzie większa niż
wynikająca z tzw. wzoru Lisaka. Tylko w przypadku takich
pojazdów będzie można odzyskiwać cały VAT od kupowanego
do nich paliwa. Stąd właśnie pomysły zakupu starych
paliwożernych samochodów dostawczych do firmy, by
odzyskiwać podatek od paliwa spalanego oczywiście w
pojazdach osobowych.
Samochody o ładowności mniejszej potraktowano inaczej i
dość niekonsekwentnie. Chodzi o pojazdy, których
ładowność nie przekracza 357 kg + n x 68 kg, gdzie n
oznacza liczby miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla
kierowcy. Homologacja ciężarowa nie ma tu znaczenia. W
przypadku zakupu czy leasingu takiego auta będzie można
odzyskać 50 proc. kwoty VAT, ale nie więcej niż 5 tys. zł od
jednego auta (art. 86 ust. 2 pkt 3-7 nowej ustawy). Jednak
nie da się odzyskać ani złotówki z VAT od paliwa (w tym oleju
napędowego i gazu) tankowanego do takich samochodów
– art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy. Nie przewidziano żadnych
przepisów przejściowych dla podatników, którzy przed
1 maja br. kupili samochody „z kratką” i dziś odliczają cały
VAT od paliwa.

Paweł Rochowicz

KSIĘGOWOŚĆ I PŁACE
GAZETA PRAWNA NR 50 (1160), 15 MARCA 2004

www.gazetaprawna.pl

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

DORADCA FIRMY

Prawo spółek

■

Czy przekształcenie spółki z o.o. w spół-

kę jawną jest procesem skomplikowanym i czy

wymaga zgody sądu?

– Przekształcenie spółki kapitałowej w jaw-

ną nie jest szczególnie trudnym procesem. Do

przekształcenia oprócz wymogów ogólnych,

które stosuje się do wszelkich przekształceń,

ma zastosowanie dodatkowy wymóg, aby za

przekształceniem w spółkę jawną wypowie-

dzieli się wspólnicy reprezentujący 2/3 kapita-

łu zakładowego spółki kapitałowej, chyba że

umowa spółki przewiduje surowsze warunki.

Należy jednak pamiętać, że decydujące zda-

nie w sprawie dopuszczenia do przekształce-

nia będzie mieć sąd rejestrowy, który rejestru-

je przekształcenie. Spółki, które nie podwyż-

szyły swoich kapitałów zakładowych zgodnie

z wymogami kodeksu spółek handlowych na-

ruszyły prawo i mogą być wezwane przez sąd

rejestrowy – pod groźbą rozwiązania – do usu-

nięcia takiego naruszenia. Kodeks spółek han-

dlowych nie precyzuje, w jaki sposób spółka

powinna usunąć naruszenie. Można zatem

twierdzić, że przekształcenie spółki kapitało-

wej w spółkę jawną jest alternatywnym – wo-

bec podwyższenia kapitału – sposobem usu-

nięcia przez spółkę naruszenia przepisów ko-

deksu spółek handlowych. Istnieje jednak ry-

zyko, że nie każdy sąd rejestrowy podzieli taki

pogląd. Dlatego przed przystąpieniem do pro-

cedury przekształceniowej zalecałbym kontakt

z właściwym sądem w celu upewnienia się, że

sąd przychyli się do wniosku o rejestrację prze-

kształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobo-

wą, np. jawną.

■

W niektórych przypadkach alternatywą

do przekształcenia spółki może być np. sprze-

daż przez spółkę jej przedsiębiorstwa. Jak

wówczas wygląda procedura?

– Możemy sobie wyobrazić sytuację,

w której istniejąca spółka z o.o., o kapitale

zakładowym w wysokości np. 4 tys. zł, ma

przedsiębiorstwo o wartości np. 15 tys. zł.

Jej wspólnicy nie dysponują środkami wy-

starczającymi do dokapitalizowania spółki

do wymaganego przez kodeks „tymczasowe-

go” poziomu – 25 tys. zł – ale mają dość

środków, aby kupić takie przedsiębiorstwo

od spółki z o.o. W tym celu zakładają spółkę

jawną, która następnie kupuje od spółki

z o.o. jej przedsiębiorstwo za owe 15 tys. zł,

po czym rozpoczynają proces likwidacji

spółki z o.o. Dotychczasowe przedsiębior-

stwo będzie nadal funkcjonowało, tyle że

w ramach spółki jawnej.

■

W wyniku sprzedaży przedsiębiorstwa

nie dochodzi do sukcesji uniwersalnej, tzn.

przejścia na podstawie jednej czynności praw

i obowiązków. Co to oznacza?

– Oznacza to, że o ile w wyniku sprzedaży

na spółkę jawną przejdą aktywa wchodzące

w skład przedsiębiorstwa, to do przejścia zo-

bowiązań określonych w odpowiednich umo-

wach zawartych przez spółkę z o.o. konieczne

będzie uzyskanie zgody drugich stron takich

umów. Spółka jawna natomiast na podstawie

art. 55

kodeksu cywilnego stanie się solidar-

nie zobowiązana wraz ze spółką z o.o. za jej

zobowiązania związane z prowadzeniem

przedsiębiorstwa. Znowelizowany art. 55

ko-

deksu cywilnego stanowi, że w skład przedsię-

biorstwa wchodzą także koncesje, licencje

oraz zezwolenia, które posiadała spółka z o.o.

A zatem można by twierdzić, że w wyniku

sprzedaży na spółkę jawną przejdą także takie

zezwolenia, koncesje oraz licencje. Pogląd ta-

ki nie jest w pełni podzielany w doktrynie, dla-

tego w tym zakresie sugerowałbym daleko po-

suniętą ostrożność i raczej zakładałbym ko-

nieczność przynajmniej wystąpienia do odpo-

wiednich organów o potwierdzenie, iż rzeczy-

wiście następuje przejęcie przez spółkę jawną

zezwoleń, licencji lub koncesji wchodzących

skład kupowanego przedsiębiorstwa.

Wreszcie, należy także pamiętać, iż sama

transakcja sprzedaży przedsiębiorstwa nie

może być dokonana z pokrzywdzeniem wie-

rzycieli dotychczasowej spółki z o.o., którzy

w ramach tzw. skargi pauliańskiej mogliby do-

chodzić uznania sprzedaży przedsiębiorstwa

za nieskuteczną wobec nich.

Przy sprzedaży przedsiębiorstwa może się

zdarzyć, że dwóch wspólników spółki z o.o.

jest jednocześnie wspólnikami nowo powstałej

spółki jawnej i te same osoby są w zarządzie

spółki z o.o., która sprzedaje przedsiębior-

stwo. Wówczas z jednej strony osoby takie bę-

dą działać jako organ osoby prawnej, czyli za-

rząd spółki z o.o., a z drugiej strony będą re-

prezentować spółkę jawną jako wspólnicy

uprawnieni do jej reprezentacji. Sytuacja taka

będzie jednak najbardziej zgodna z prawem.

■

Ale możemy mieć też sytuację, w której

mamy spółkę z o.o. „A” o kapitale zakłado-

wym poniżej „tymczasowego” ustawowego mi-

nimum 25 tys. zł, która zgromadziła majątek

o wartości znacznie przekraczającej minimal-

ną wartość kapitału zakładowego dla spółki

z o.o. Jak można to wykorzystać?

– W takiej sytuacji spółka A może utwo-

rzyć nową spółkę z o.o. – spółkę B – i apor-

tem w postaci swojego majątku (przedsię-

biorstwa) pokryć kapitał zakładowy w spółce

B, przy założeniu że spółka A ma co naj-

mniej 2 wspólników. W takim przypadku po-

wstanie nowa spółka z o.o. B spełniająca wy-

mogi kapitałowe przewidziane przez kodeks

spółek handlowych, zaś dotychczasowa spół-

ka A zostanie zlikwidowana przez jej wspól-

ników. W toku likwidacji spółki A można po-

stanowić, że zamiast spieniężać udziały po-

siadane przez spółkę A w spółce B zostaną

one przekazane „in natura” wspólnikom li-

kwidowanej spółki A. Rozwiązanie takie po-

winno być uprzednio przewidziane w umo-

wie likwidowanej spółki A. W takim przypad-

ku, w wyniku zakończenia likwidacji „starej

spółki” A, jej wspólnicy staną się wspólnika-

mi spółki B.

W pewnych szczególnych przypadkach

można także rozważać inne warianty, np.

sprzedaż lub wniesienie aportem przedsię-

biorstwa istniejącej spółki z o.o. i jej póź-

niejszą likwidację. W każdym przypadku

zalecałbym także rozważenie podatkowo-

-prawnych konsekwencji poszczególnych

scenariuszy.

Rozmawiała Ewa Bednarek

Za tydzień – jak przekształcić spółkę z o.o. w jawną

Co zrobić,

by nie likwidować spółki

Rozmowa z mec. Tomaszem Kańskim z Kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak

Do końca ubiegłego roku
istniejące spółki z o.o.
miały obowiązek
podwyższenia
kapitału do 25 tys. zł.
Wiele z nich
tego nie uczyniło
i nie wie, co robić dalej.
Jest kilka sposobów
na ratunek takiej firmy.

EKSPERT RADZI

Jesteśmy spółką z o.o. Ostat-

nio myślimy o podwyższeniu jej

kapitału zakładowego. Jak w świetle

obowiązujących przepisów wygląda

sprawa opodatkowania podwyższe-

nia kapitał zakładowego z kapitału

zapasowego utworzonego z dopłat

wspólników? Wniesienie dopłat nie

podlegało bowiem opodatkowaniu.

Aby uniknąć opodatkowania w sytuacji

podwyższania kapitału zakładowego z ka-

pitału zapasowego utworzonego z dopłat

wspólników, należy w pierwszej kolejności

dokonać zwrotu udziałowcom należnych

im dopłat, a następnie dokonać podwyż-

szenia kapitału poprzez wniesienie przez

udziałowców wkładów pieniężnych.

Dochodem (przychodem) z udziału

w zyskach osób prawnych podlegającym

opodatkowaniu jest dochód (przychód)

faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym

także dochód przeznaczony na podwyższe-

nie kapitału zakładowego, a w spółdziel-

niach – dochód przeznaczony na podwyż-

szenie funduszu udziałowego oraz dochód

stanowiący równowartość kwot przekaza-

nych na ten kapitał (fundusz) z innych ka-

pitałów (funduszy) osoby prawnej. W świe-

tle przepisów zatem, aby po stronie udzia-

łowca spółki powstał obowiązek podatko-

wy i konieczność zapłacenia podatku, do-

chód z udziału w zyskach osób prawnych

musi być przez niego faktycznie uzyskany.

Należy przy tym zauważyć, że włączając

do opodatkowania dochód stanowiący rów-

nowartość kwot przekazanych na kapitał

zakładowy z innych kapitałów osoby praw-

nej ustawy podatkowe nie różnicują źródeł

pochodzenia tych kwot.

Każde podwyższenie kapitału zakłado-

wego osoby prawnej z jej środków finanso-

wych rodzi po stronie udziałowca dochód

do opodatkowania i bez znaczenia pozosta-

je, skąd pochodzą kwoty zgromadzone np.

na kapitale zapasowym. W piśmiennictwie

coraz częściej prezentowany jest jednak

pogląd, że dochodem udziałowca z tytułu

udziału w zysku osoby prawnej jest dochód

stanowiący równowartość kwot przekaza-

nych na kapitał zakładowy z kapitału zapa-

sowego utworzonego wyłącznie z podziału

zysków netto spółki.

Z treści pytania wynika, że wniesione

przez udziałowców dopłaty nie podlegały

opodatkowaniu, a co za tym idzie można

domniemywać, że spełnione zostały warun-

ki wymienione w art. 12 ust. 4 pkt 11 usta-

wy o podatku dochodowym od osób praw-

nych. Jeżeli tak, to dopłaty, jeżeli oczywi-

ście nie są wymagane na pokrycie straty

wykazanej w sprawozdaniu finansowym,

mogą zostać udziałowcom zwrócone bez

powodowania z tego tytułu obowiązku za-

płaty przez nich podatku.

Zwrot dopłat następuje w trybie i na za-

sadach określonych w kodeksie spółek han-

dlowych. Po dokonaniu tej czynności

udziałowcy bez obaw mogą podwyższyć

kapitał zasadniczy, zgodnie z wcześniej-

szym zamiarem, o kwotę równą wysokości

zwróconych dopłat.

Monika Bogus

PODSTAWA PRAWNA

◗

Art. 10 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 4 pkt 11
ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o po-
datku dochodowym od osób prawnych
(t.j. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn.
zm.).

◗

Art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy z dnia 26 lip-
ca 1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r.
nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Opodatkowanie podwyższenia kapitału zakładowego

www.gazetaprawna.pl

DORADCA FIRMY

GAZETA PRAWNA NR 72 (1181) 13 KWIETNIA 2004

Firma w branży

BRANŻA ŻYWNOŚCIOWA.

PRODUKCJA I HANDEL ŻYWNOŚCIĄ

Wymagania

higieniczno-sanitarne w firmie

Zatrudnienie przy produkcji

i obrocie żywnością

Obowiązkiem producenta jest zapewnienie,

aby zatrudniony przy produkcji lub w obrocie

żywnością personel spełniał określone wyma-

gania zdrowotne oraz posiadał odpowiednią

wiedzę w zakresie przestrzegania zasad higie-

ny.

Przy czynnościach w procesie produkcji

lub w obrocie, które wymagają bezpośred-

niego stykania się z żywnością, właścicielo-

wi zakładu nie wolno zatrudniać osób do-

tkniętych chorobami znajdującymi się

w wykazie zamieszczonym w załączniku

nr 1 do rozporządzenia ministra zdrowia

z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie badań

lekarskich do celów sanitarno-epidemiolo-

gicznych (Dz.U. nr 234, poz. 1975). Bada-

nia osób wykonujących prace w procesie

produkcji i obrocie żywności przeprowadza

lekarz medycyny pracy na wniosek przed-

siębiorcy. Do wniosku powinna być dołą-

czona charakterystyka prac, którą wykony-

wać ma lub wykonuje osoba poddawana ba-

daniom. Orzeczenia lekarskie wydane na

podstawie badań lekarskich stwierdzające

istnienie lub brak przeciwwskazań zdrowot-

nych do podjęcia lub wykonywania prac

w produkcji i obrocie żywnością przedsię-

biorca obowiązany jest przechowywać

i udostępniać na żądanie organów urzędo-

wej kontroli żywności. Zgodnie z art. 22a

ustawy o służbie medycyny pracy badań le-

karskich do celów sanitarno-epidemiolo-

gicznych ponoszą przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca musi zapewnić, aby osoby

biorące udział w procesie produkcji lub w ob-

rocie żywnością posiadały znajomość zasad

przestrzegania higieny. Zgodnie z art. 35

ust. 4 ustawy przedsiębiorca jest zobowiązany

do nadzorowania, instruowania i szkolenia za-

trudnionego personelu w zakresie przestrze-

gania zasad higieny odpowiednio do wykony-

wanej pracy.

Szczegółowe kwalifikacje personelu w za-

kresie higieny w firmie określa rozporządzenie

ministra zdrowia z 18 grudnia 2002 r. w spra-

wie kwalifikacji w zakresie przestrzegania za-

sad higieny w procesie produkcji lub w obrocie

żywnością. Rozporządzenie określa kwalifika-

cje w zakresie przestrzegania zasad higieny,

które wymagane są od osób biorących udział

w procesie produkcji lub obrocie środkami

spożywczymi, materiałami i wyrobami prze-

znaczonymi do kontaktu z tymi artykułami,

dozwolonymi substancjami dodatkowymi lub

innymi składnikami żywności, oraz sposób

i tryb uzyskiwania takich kwalifikacji.

Osoby biorące udział w procesie produkcji

lub w obrocie żywnością odpowiednie kwali-

fikacje mogą uzyskać po ukończeniu szkole-

nia z zakresu przestrzegania zasad higieny

w procesie produkcji żywności i w obrocie

żywnością.

Program szkolenia obejmuje wiadomości

z zakresu: przepisów regulujących zagadnienia

bezpieczeństwa i jakości zdrowotnej żywności;

zagrożeń wynikających z zanieczyszczeń żyw-

ności; zapobiegania zanieczyszczeniom żyw-

ności, zatruciom i zakażeniom pokarmowym

oraz zasad dobrej praktyki higienicznej.

Handel obwoźny

Sprawy te reguluje rozporządzenie mini-

stra zdrowia z 20 grudnia 2002 r. w sprawie

wymagań higienicznych i sanitarnych obo-

wiązujących w handlu obwoźnym środkami

spożywczymi oraz wykazu artykułów, które

nie mogą być wprowadzane do obrotu w han-

dlu obwoźnym.

Zgodnie z przepisami środki transportu

przeznaczone do handlu obwoźnego w czasie

sprzedaży są wyposażone w tabliczkę informa-

cyjną umieszczoną w miejscu dobrze widocz-

nym dla kupujących, zawierającą napisane

w sposób czytelny firmę lub nazwę, a w przy-

padku osób fizycznych – imię i nazwisko

przedsiębiorcy prowadzącego handel obwoźny

oraz jego siedzibę lub miejsce zamieszkania.

Materiały i wyroby przeznaczone do kontak-

tu z żywnością podczas sprzedaży, transportu

i przechowywania spełniają wymagania okre-

ślone w przepisach o materiałach i wyrobach

przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

Sprzedaż w handlu obwoźnym środków

spożywczych pochodzenia zwierzęcego oraz

innych łatwo psujących się, w tym artykułów

w opakowaniach jednostkowych, może odby-

wać się wyłącznie ze środków transportu wy-

posażonych w urządzenia chłodnicze umożli-

wiające ich przechowywanie w oddzielnych

komorach chłodniczych dla każdego rodzaju

środka spożywczego. Temperatura w urządze-

niach chłodniczych musi odpowiadać wyma-

ganiom określonym przez przedsiębiorcę pro-

dukującego dany środek spożywczy i jest na

bieżąco sprawdzana i rejestrowana.

Sprzedaż ryb

Ryby świeże mogą być sprzedawane w spo-

sób zapewniający należyte ich zabezpieczenie

przed zanieczyszczeniem oraz przechowywa-

ne w pojemnikach z tworzyw sztucznych

i schładzane lodem wodnym wytworzonym

z wody pitnej, a woda z topniejącego lodu

– odprowadzana na bieżąco.

Ryby żywe mogą być natomiast przetrzymy-

wane w basenach z tworzyw sztucznych wypeł-

nionych wodą pitną. Pojemność basenu musi

odpowiadać wielkości i ilości przechowywa-

nych ryb.

Sprzedaż owoców i warzyw

Zgodnie z rozporządzeniem sprzedaż wa-

rzyw i owoców może być prowadzona w spo-

sób zabezpieczający je przed zanieczyszcze-

niem i eliminujący możliwość ich bezpośred-

niego zetknięcia z ziemią. Opryskiwanie wa-

rzyw i owoców może być dokonywane jedynie

przy użyciu wody pitnej.

Produkty spożywcze

sprzedawane luzem

Te sprawę reguluje rozporządzenie ministra

zdrowia z 18 grudnia 2002 r. w sprawie warun-

ków sanitarnych i higienicznych w obrocie

środkami spożywczymi sprzedawanymi lu-

zem, łatwo psującymi się dietetycznymi środ-

kami spożywczymi, sypkimi i nieopakowany-

mi środkami spożywczymi oraz materiałami

i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z ty-

mi środkami spożywczymi.

Rozporządzenie określa szczególne wa-

runki sanitarne oraz wymagania w zakresie

przestrzegania zasad higieny w obrocie środ-

kami spożywczymi sprzedawanymi luzem,

łatwo psującymi się dietetycznymi środkami

spożywczymi, sypkimi i nieopakowanymi

środkami spożywczymi, w szczególności

pieczywem, jajami, wędlinami, mięsem

i mięsem mielonym, drobiem, rybami, mle-

kiem i przetworami mlecznymi, warzywami

i owocami sprzedawanymi luzem oraz ko-

smetykami sprzedawanymi w sklepach spo-

żywczych.

Obrót takimi środkami spożywczymi moż-

na prowadzić wyłącznie w sposób zapewnia-

jący na wszystkich etapach obrotu właściwą

jakość zdrowotną tych środków spożywczych.

Sprzedaż środków spożywczych organizu-

je się w zakładzie w wyznaczonych miej-

scach, wyposażonych w odpowiednie urzą-

dzenia i sprzęt, w taki sposób, aby środki

spożywcze przeznaczone do bezpośredniego

spożycia były oddzielone od środków spo-

żywczych, które będą poddawane dalszej ob-

róbce przez konsumenta.

Przedsiębiorca dla każdego rodzaju środ-

ków spożywczych wydziela sprzęt i narzę-

dzia, takie jak: noże, deski, szufle, łyżki,

szczypce, naczynia wykonane z materiałów

przeznaczonych do kontaktu z żywnością,

określonych przepisami ustawy z dnia

6 września 2001 r. o materiałach i wyro-

bach przeznaczonych do kontaktu z żywno-

ścią (Dz.U. nr 128, poz. 1408). Blaty sto-

łów i lady bezpośrednio stykające się ze

środkami spożywczymi muszą być wykony-

wane z materiału trwałego i w taki sposób,

aby były gładkie i łatwe do utrzymania

w czystości.

W sklepach samoobsługowych muszą być

wyznaczone miejsca lub pomieszczenia do

mycia i dezynfekcji koszy oraz wózków dla

kupujących. Środki spożywcze magazynowa-

ne w zakładach przechowuje się w warun-

kach uniemożliwiających ich zanieczyszcze-

nie i zepsucie.

Środki spożywcze podczas pakowania, wy-

dawania, transportowania lub poddawania in-

nym czynnościom związanym z wprowadze-

niem do obrotu muszą być chronione przed

wszelkimi zanieczyszczeniami mogącymi

spowodować, że staną się one nieprzydatne

do spożycia, szkodliwe dla zdrowia lub życia

człowieka. Zakład musi w tym celu wprowa-

dzić procedury określające sposób postępo-

wania w celu zapewnienia skutecznej ochro-

ny środków spożywczych przed szkodnikami.

Podwyższone wymagania przewidziano

dla łatwo psujących się środków spożyw-

czych, w tym dietetycznych. Muszą być one

przechowywane we właściwej, kontrolowanej

na bieżąco temperaturze, w celu uniknięcia

powstania ryzyka zagrożenia dla zdrowia lub

życia człowieka.

Tomasz Pietryga

Za tydzień część ostatnia opracowania

Dzisiaj część tr

zecia

Producenci żywności, a także firmy świadczące usłu-

gi gastronomiczne i wprowadzający ją do obrotu,

chcąc nadal działać na rynku, muszą po 1 maja br.

spełnić określone wymagania higieniczno-sanitarne.

RADZI

Czy pobierać
próbki żywności

Czy bary i restauracje muszą

pobierać próbki żywności

każdej sprzedawanej potrawy,

zgodnie z rozporządzeniem w spra-

wie pobierania próbek żywności

w zakładach żywienia zbiorowego

(Dz.U. z 2003 r. nr 27, poz. 238)?

Nie. Właściciele lokali gastronomicz-

nych nie muszą pobierać próbek od serwo-

wanych w swoich zakładach potraw. Obo-

wiązek taki, zgodnie z rozporządzeniem,

mają wyłącznie zakłady żywienia zbiorowe-

go typu zamkniętego, czyli np. stołówki

szpitalne, szkolne itd. – stosuje się do nich

podwyższone przepisy sanitarne, podlega-

jące kontroli powiatowych stacji sanitarno-

-epidemiologicznych. W takim przypadku

w zakładzie musi być specjalnie powołana

osoba upoważniona do pobierania próbek,

musi zostać również wyodrębnione odpo-

wiednie pomieszczenie do ich przechowy-

wania, a w nim zapewniona odpowiednia

temperatura. Zwykłe firmy gastronomiczne

muszą stosować się do ustawy o warunkach

zdrowotnych żywności i żywienia oraz ak-

tów wykonawczych do ustawy.

Jakie artykuły nie mogą być wprowadzane
do obrotu w handlu obwoźnym?

1. Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, z wyjątkiem napo-

jów dla sportowców i środków energetyzujących.

2. Następujące środki spożywcze bez opakowań jednostkowych:

1) mleko niepasteryzowane i niepoddane obróbce termicznej oraz przetwory

mleczne, w tym lody;

2) tłuszcze roślinne i zwierzęce;
3) mięso i przetwory mięsne oraz podroby i przetwory podrobowe zwierząt

rzeźnych;

4) drób bity i przetwory drobiowe oraz podroby i przetwory podrobowe z drobiu;
5) dziczyzna i przetwory z dziczyzny;
6) przetwory rybne;
7) mrożone środki spożywcze, w tym zawierające w swoim składzie środki spo-

żywcze;

8) potrawy i wyroby garmażeryjne do bezpośredniego spożycia;
9) przetwory grzybowe;

10) pieczywo i wyroby ciastkarskie.

3. Rosnące w warunkach naturalnych grzyby świeże – poza targowiskami.
4. Napoje alkoholowe, z wyjątkiem piwa w opakowaniach jednostkowych.

EUROPA

TERAZ

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
D07 2019 033 000000100 przedsiebiorca przed sadem nowa procedura cywilna
Jak zawierać ugody przed sądem pracy
postepowanie przed sadem
dowody przed sadem pracy id 141 Nieznany
Cwiczenia postepowanie przed sadem I instancji
Postępowanie przed sądem nieletni, Dokumenty UŚ Pedagogika resocjalizacyjna, 4 sem, Prawne podstawy
wniosek o wszczęcie postępowania przed Sądem Polubownym przy Rzeczniku Ubezpieczonych, WZORY PISM I
Zwycięstwo NOP przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu
przedszkole, Przed posiłkiem - zabawy odtwórcze do treści wierszy
postępowanie przed sądem I instancji
PRAWO PRACY W PRAKTYCE Postępowanie przed sądem pracy
Świecki D KPK Postępowanie przed sądem pierwszej instancji oraz postępowania szczególne
Szef młodego Pruszkowa stanął przed sądem, Mafia Pruszków
ANTYGONA I KREON PRZED SĄDEM HADESU PRZEBIEG SPRAWY
przed sadem cywilnym

więcej podobnych podstron