Artykuł pochodzi z dodatku:
Zasady odliczania VAT naliczonego
Dodatek nr 26 do Biuletynu Informacyjnego dla Służb Ekonomiczno - Finansowych
nr 25 (708) z dnia 2010-09-01
www.czasopismaksiegowych.pl
wydawca: Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp.
www.gofin.pl sklep internetowy: www.sklep.gofin.pl
Nabycie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel a termin odliczenia VAT
Co do zasady, na podstawie art. 86 ust. 12 ustawy o VAT, w przypadku otrzymania faktury przed nabyciem prawa
do rozporządzania towarami jak właściciel lub przed wykonaniem usługi, prawo do odliczenia VAT powstaje z chwilą nabycia
prawa do rozporządzania towarem lub z chwilą wykonania usługi (z pewnymi wyjątkami, o których mowa poniżej). Przepisu
powyższego nie stosuje się jednak, gdy nabycie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel lub wykonanie usługi
następuje przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy. Oznacza to, że kluczowe
znaczenie ma fakt, czy prawo do rozporządzania towarami jak właściciel lub moment wykonania usługi następuje przed, czy
po terminie złożenia deklaracji podatkowej za miesiąc (kwartał) otrzymania faktury.
Przykład
Podatnik otrzymał fakturę za zakup tow aru w maju 2010 r., lecz praw o do rozporządzania tow arami jak w łaściciel zostało przeniesione na
podatnika:
10 czerwca br. (przed terminem złożenia deklaracji podatkowej za maj br.) - prawo do odliczenia VAT przysługiwało już w maju
br.,
29 czerwca br. (po terminie złożenia deklaracji podatkowej za maj br.) - prawo do odliczenia VAT przysługiwało w czerwcu
2009 r.
Uwaga: Nabycia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel nie należy utożsamiać z datą otrzymania towaru. Własność
rzeczy przenoszona jest bowiem na nabywcę w momencie zawarcia umowy kupna-sprzedaży (za wyjątkiem sytuacji, gdy
strony postanowiły inaczej). Posiadanie rzeczy niezbędne jest jedynie w sytuacji, gdy przedmiotem umowy są rzeczy
oznaczone co do gatunku lub rzeczy przyszłe (art. 155 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Dz. U. nr 16, poz. 93
ze zm.).
Możliwe są również sytuacje, gdy w umowie sprzedawca zastrzega sobie własność rzeczy aż do momentu zapłaty. Ponieważ
w ustawie o VAT odliczenie VAT uzależniono od prawa do dysponowania towarem jak właściciel, a nie od bycia właścicielem,
uznać należy, że wystarczającym warunkiem do odliczenia VAT w tym przypadku będzie wydanie towaru i otrzymanie faktury
przez nabywcę.
Ustawodawca wprowadził pewne wyjątki od powyższej zasady, określając, kiedy nabycie prawa do rozporządzania
towarem jak właściciel lub wykonanie usługi nie wpływa na termin odliczenia VAT. Wyjątki te dotyczą faktur
dokumentujących czynności, od których obowiązek podatkowy powstał zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 1, 2, 4, 7, 9-11 ustawy
o VAT. W powołanych przepisach wymienia się m.in.:
dostawę energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego,
świadczenie usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych, w zakresie rozprowadzania wody i gospodarki
ściekami oraz wywozu i unieszkodliwiania odpadów, usług sanitarnych i pokrewnych,
usługi transportowe, spedycyjne, przeładunkowe, w portach morskich i handlowych, budowlane lub budowlano-
montażowe,
usługi najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,
usługi ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,
usługi w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz stałej obsługi prawnej i biurowej,
usługi komunikacji miejskiej,
sprzedaż praw lub udzielania licencji i sublicencji, przeniesienia lub cesji praw autorskich, patentów, praw do znaków
fabrycznych, handlowych, oddania do używania wspólnego znaku towarowego (również gwarancyjnego) albo innych
pokrewnych praw,
ustanowienie lub przeniesienie na rzecz członka spółdzielni praw do lokali lub odrębnej własności lokali,
czynności wykonywane na rzecz członków spółdzielni i osób niebędących członkami spółdzielni, za które pobierane są
opłaty zgodnie z art. 4 ust. 1-2, 4 i 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.
Uzależnienie terminu odliczenia VAT od daty nabycia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel lub wykonania
usługi nie ma również zastosowania do faktur zaliczkowych (dla których odliczenie VAT przysługuje w miesiącu otrzymania
faktury lub w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych), a także do importu towarów, importu usług, WNT oraz
do dostawy, dla której podatnikiem jest nabywca (dla których ustawodawca przewidział szczególny termin odliczenia VAT,
o czym piszemy w dalszej części tego opracowania).
W każdym innym przypadku odliczenie podatku naliczonego z otrzymanej faktury możliwe jest dopiero po nabyciu prawa
do rozporządzania towarem jak właściciel lub po wykonaniu usługi.