Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Geologia inżynierska
Odpowiedzi na pytania udzielił Zbigniew Frankowski
Dr Zbigniew Fankowski jest zatrudniony na stanowisku głównego specjalisty badawczo-
technicznego w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie.
W dziedzinie geologii inżynierskiej prowadzi badania z zakresu metodyki badań polowych i
interpretacji wyników. Jest współautorem wytycznych i instrukcji dotyczących dokumentowania
warunków geologiczno-inżynierskich dla obiektów hydrotechnicznych, liniowych i energetycznych,
oraz wytycznych badań podłoża gruntowego różnymi metodami polowymi. Wykonał liczne
opracowania (dokumentacje), których celem było ustalenie przydatności gruntów dla posadowienia
różnych obiektów. Prace te dotyczyły między innymi elektrowni: Dolna Odra, Kozienice, Jaworzno
III, Bełchatów i Żarnowiec, metra warszawskiego, kopalni odkrywkowych Machów i Adamów,
zbiornika Włocławek. Jest współautorem opracowania metodycznego  Zasady sporządzania
dokumentacji geologiczno-inżynierskich , PIG, 1999.
Prowadzi badania dla potrzeb projektowania i eksploatacji składowisk żużla i popiołu, budownictwa
odkrywkowego, zabezpieczania zboczy i skarp, bezpiecznego posadawiania turbozespołów
elektrowni oraz określenia skuteczności różnych metod wzmacniania podłoża gruntowego (np.
wibroflotacja, udary o dużej energii).
Jest współautorem opracowań związanych z wykonywaniem map geologiczno-inżynierskich i
zasad sporządzania map geosozologicznych przy wykorzystaniu techniki komputerowej w
systemie GIS  mapy i atlasy geologiczno-inżynierskie. Jest współautorem  Instrukcji sporządzania
map warunków geologiczno-inżynierskich w skali 1:10 000 i większych dla potrzeb planowania
przestrzennego w gminach , PIG, 1999.
Uprawnienia zawodowe:
Uprawnienia geologiczne nr 06 0295,
Certyfikat Polskiego Komitetu Geotechniki nr 0105,
były rzeczoznawca/biegły Ministra Środowiska (nr 0706/92 i nr 0386) oraz Wojewody
Mazowieckiego (nr 0100) w zakresie wykonywania ocen oddziaływania na środowisko.
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 1
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
Budownictwo
Jakie są zasady oceny warunków posadowienia i bezpieczeństwa budowli oraz ich wpływu
na środowisko?
Zasady oceny warunków posadowienia i bezpieczeństwa budowli należą do projektanta,
geotechnika i są szczegółowo określone w normach (np. Eurokod).
W dokumentacji geologiczno-inżynierskiej przedstawiona jest prognoza zmian w środowisku
mogących powstać na skutek realizacji lub eksploatacji obiektów budowlanych, którą opracowuje
się na podstawie wyników prac geologicznych oraz opis zjawisk i procesów geodynamicznych i
antropogenicznych występujących na dokumentowanym terenie i w jego sąsiedztwie.
Zasady oceny wpływu projektowanej inwestycji na środowisko powinny być szczegółowo
określone w  Raporcie oddziaływania inwestycji na środowisko opracowywanym w trakcie
postępowania w sprawie Oceny Oddziaływania na Środowisko. Zakres opracowania Oceny
Oddziaływania na środowisko został określony w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska (Dz.U.2001.62.627 ze zm.) oraz w ustawie o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia
2004 roku (Dz.U.04.92.880 ze zm.)
W dokumentacji można odwołać się do istniejącego Raportu& lub postulować o sporządzenie
takiego Raportu.
Geolog wykonujący dokumentację może tylko w ogólny sposób zasygnalizować, na jakie elementy
środowiska geologicznego będzie miała wpływ projektowana inwestycja.
Pomocne materiały dotyczące oceny wpływu inwestycji na środowisko można znalez
ć m.in. w:
Poradniku przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko, pod redakcją
W. Lenart i A. Tyszecki, Gdańsk 1998,
Biuletynach Komisji do spraw Ocen Oddziaływania na Środowisko.
Jakie są metody określania przydatności podłoża do celów budowlanych?
Metody określania przydatności podłoża do celów budowlanych określa Instrukcja ITB 303.
Ustalanie przydatności gruntów na potrzeby budownictwa. ITB. Warszawa 1990. oraz
rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. nr
43, poz. 430) dotycząca badań podłoża dla dróg.
Jakie są nowe technologie w fundamentowaniu budowli?
Obecnie istnieje wiele nowych technologii fundamentowania budowli. Metody te zależą od
technologii opracowanych przez firmy, przedsiębiorstwa projektujące lub/i wykonujące fundamenty.
Informacje na temat nowych technologii można znalez
ć w ogólnie dostępnych czasopismach
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 2
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
branżowych lub materiałach konferencyjnych i seminaryjnych, np.: Inżynieria Morska i
Geotechnika, GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele, seminarium -  Zmechanizowane metody
budowy tuneli (Warszawa, 2005). Do uznawanych za nowe technologie można zaliczyć:
wibroflotację, wibrowymianę, mieszanie wgłębne, konsolidację dynamiczną, nowe technologie
palowania.
Na jakich zasadach powinni współdziałać pracownicy administracji geologicznej, nadzoru
budowlanego i administracji architektoniczno-budowlanej w zakresie weryfikacji
proponowanych rozwiązań dotyczących rozpoznania warunków geologiczno-inżynierskich
(geotechnicznych)?
W przypadkach budzących wątpliwości dotyczących rozpoznania warunków geologiczno-
inżynierskich lub geotechnicznych pracownicy administracji geologicznej mogą wystąpić do
nadzoru budowlanego lub rzeczoznawcy budowlanego o opinię w zakresie ustalenia kategorii
geotechnicznej projektowanego, modernizowanego i remontowanego obiektu. Mogą również
wystąpić o opracowanie opinii do proponowanych rozwiązań dotyczących rozpoznania warunków
geologiczno-inżynierskich, na przykład do Komisji Dokumentacji Geologiczno-Inżynierskich przy
Ministrze Środowiska.
Geotechnika a geologia inżynierska
Czym różni się dokumentacja geologiczno-inżynierska od dokumentacji geotechnicznej i
dla jakich przedsięwzięć powinny być sporządzane poszczególne dokumentacje?
Geotechniczne warunki posadowienia opracowuje się w formie dokumentacji lub ekspertyzy
geotechnicznej (rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 września 1998
roku w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych pkt
8.1). Definicja dokumentacji geotechnicznej zgodnie z normą PN-B-02479: 1998 pkt 1.3.2 jest
następująca:  dokumentacja powstała na podstawie czynności badawczych, wykonywanych w celu
określenia rodzaju, właściwości, cech wytrzymałościowych i odkształcalności gruntów, ich
zmienności, poziomu wody gruntowej oraz stateczności wykopów i nasypów . W wymienionej
normie poniżej definicji zwrócono uwagę, że  badania geotechniczne obejmują roboty terenowe nie
wywołujące negatywnych zmian środowiska naturalnego, jako małośrednicowe wiercenia
geotechniczne, sondowania statyczne i dynamiczne, badania presjometrem i dylatometrem,
geofizyczne (bez użycia materiałów wybuchowych), odkrywki fundamentów, wykopy badawcze
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 3
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
oraz laboratoryjne określanie cech fizycznych, mechanicznych i chemicznych gruntów i wód
gruntowych itp.
W ustawie Prawo geologiczne i górnicze nie przytoczono definicji dokumentacji geologiczno-
inżynierskiej. Podano w jakich przypadkach opracowuje się dokumentację, co powinna zawierać
oraz kto ją przyjmuje.
Przepisy ustawy Prawo geologiczne i górnicze określają, że pracą geologiczną jest projektowanie i
wykonywanie badań w celu między innymi określania warunków geologiczno-inżynierskich (art. 6,
pkt. 2). Robotą geologiczną jest wykonywanie w ramach prac geologicznych wszelkich czynności
poniżej powierzchni ziemi (art. 6, pkt. 3). Z powyższych definicji wynika, że robotą geologiczną są
czynności związane z określaniem warunków geologiczno-inżynierskich. Zgodnie z art. 32, pkt. 1
prace geologiczne obejmujące roboty geologiczne mogą być wykonywane tylko na podstawie
projektu prac geologicznych.
Na podstawie w/w podstawowych definicji wynika, że zapisy prawa budowlanego i prawa
geologicznego są niespójne, co stwarza problem we właściwej interpretacji przepisów oraz
postawieniu granicy między dokumentacją geologiczno-inżynierską, a dokumentacją
geotechniczną.
W praktyce dokumentacja geotechniczna zawiera podobne elementy jak dokumentacja
geologiczno-inżynierska opracowana dla ustalenia geotechnicznych warunków posadowienia. W
przypadku występowania skomplikowanych warunków gruntowych (trzecia kategoria
geotechniczna i druga w złożonych warunkach gruntowych) opracowuje się oddzielnie
dokumentację geologiczno-inżynierską zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz dokumentację
geotechniczną (geotechniczne warunki posadowienia) opracowaną zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 września 1998 roku lub coraz częściej
Eurokodem (patrz odpowiedz
pkt. 6). Dokumentacja geologiczno-inżynierska powinna zawierać
prognozę wpływu projektowanych obiektów na środowisko oraz opis procesów geodynamicznych,
jeśli takie występują.
Zgodnie z normą PN-EN 1997-1 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne. Część 1: Zasady
ogólne. wyróżniono projekt geotechniczny (pkt 2.8) oraz dokumentację badań podłoża (pkt. 3.4).
Zgodnie z punktem 2.8(3) projekt geotechniczny powinien być opracowany na podstawie wyników
badań podłoża. W związku z tym dokumentacja badań podłoża stanowi część projektu
geotechnicznego (pkt. 3.4.1 (1).
Zapisy zawarte w Eurokodzie, normie PN-B-02479 Dokumentowanie geotechniczne,
rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 września 1998 roku oraz w
ustawie Prawo geologiczne i górnicze oraz ustawie Prawo budowlane nie są spójne i wymagają
uporządkowania.
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 4
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
W nawiązaniu do ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z 24 września 1998 roku w sprawie ustalania
geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych w jaki sposób
rozgraniczyć badania geotechniczne i roboty geologiczne (geologiczno-inżynierskie) - co
jest geologią inżynierską, a co jest geotechniką w praktyce?
Przepisy ustawy Prawo geologiczne i górnicze określają, że pracą geologiczną jest projektowanie i
wykonywanie badań w celu między innymi określania warunków geologiczno-inżynierskich (art. 6,
pkt. 2). Robotą geologiczną jest wykonywanie w ramach prac geologicznych wszelkich czynności
poniżej powierzchni ziemi (art. 6, pkt. 3). Z powyższych definicji wynika, że robotą geologiczną są
czynności związane z określaniem warunków geologiczno-inżynierskich. Zgodnie z art. 32, pkt. 1
prace geologiczne obejmujące roboty geologiczne mogą być wykonywane tylko na podstawie
projektu prac geologicznych.
Jeśli do ustalenia geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych nie przewiduje
się wykonania robót geologicznych, to ustawy nie stosuje się zgodnie z art. 4, pkt.4.
Definicja badań geotechnicznych zgodnie z normą PN-B-02479: 1998 pkt 1.3.2 jest następująca:
 badania geotechniczne obejmują roboty terenowe nie wywołujące negatywnych zmian środowiska
naturalnego, jako małośrednicowe wiercenia geotechniczne, sondowania statyczne i dynamiczne,
badania presjometrem i dylatometrem, geofizyczne (bez użycia materiałów wybuchowych),
odkrywki fundamentów, wykopy badawcze oraz laboratoryjne określanie cech fizycznych,
mechanicznych i chemicznych gruntów i wód gruntowych itp. .
W obecnej praktyce nie ma rozgraniczenia, a zakres badań geotechnicznych i robót geologicznych
często jest zbliżony. Dokumentowanie geotechniczne przede wszystkim dotyczy charakterystyki
podłoża projektowanego obiektu, a w dokumentacji geologiczno-inżynierskiej dodatkowo
poruszane są szerzej problemy związane z ochroną środowiska.
Kiedy dla opracowania projektu budowlanego wystarczy opinia (dokumentacja)
geotechniczna na podstawie prawa budowlanego, a kiedy jest obowiązek opracowania
dokumentacji geologiczno-inżynierskiej?
W prawie budowlanym jest ogólny zapis informujący o wykonywaniu dokumentacji geologiczno-
inżynierskiej w miarę potrzeb (art. 34 ust. 3 pkt 4). W rozporządzeniu Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września 1998 r. określono w paragrafie 8 pkt 2, że dla
obiektów budowlanych zaliczonych do trzeciej kategorii geotechnicznej oraz w złożonych
warunkach gruntowych dla drugiej kategorii, poza dokumentacją geotechniczną należy wykonać
dokumentację geologiczno-inżynierską zgodnie z przepisami Prawa geologicznego i górniczego.
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 5
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
Omówić zagadnienie wykonywania wierceń w celu ustalenia geotechnicznych warunków
posadowienia obiektów budowlanych w nawiązaniu do rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września 1998 r. w sprawie ustalania
geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych (Dz. U. Nr 126, poz. 839) 
jakie są kompetencje organu administracji geologicznej w zakresie ustalania kategorii
geotechnicznej i obowiązków sporządzenia dokumentacji geologiczno  inżynierskiej?
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września 1998 r. określiło
szczegółowo zasady ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych.
Zgodnie z wymienionym rozporządzeniem kategorię geotechniczną obiektu lub jego
poszczególnych części określa projektant obiektu w uzgodnieniu z osobą upoważnioną na
podstawie odrębnych przepisów do ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektu
budowlanego (ż 6.1). Kategorii geotechnicznej obiektu nie określa geolog.
W rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września 1998 r.
określono w paragrafie 8 pkt 2, że dla obiektów budowlanych zaliczonych do trzeciej kategorii
geotechnicznej oraz w złożonych warunkach gruntowych dla drugiej kategorii, poza dokumentacją
geotechniczną należy wykonać dokumentację geologiczno-inżynierską zgodnie z przepisami
Prawo geologiczne i górnicze. Ustawy Prawo geologiczne i górnicze nie stosuje się do ustalania
geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych bez wykonywania robót
geologicznych (Art. 4, pkt. 4)
Zatem w świetle obowiązujących przepisów, jeżeli do ustalenia geotechnicznych warunków
posadowienia obiektów budowlanych konieczne jest wykonanie robót geologicznych (wierceń,
sondowań), roboty te należy wykonać w oparciu o zatwierdzony projekt prac geologicznych i
opracować w formie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej. W świetle obowiązujących przepisów
Prawa geologicznego i górniczego obowiązek sporządzania dokumentacji powstaje, gdy są
wykonywane roboty geologiczne. Geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych
opracowane w formie dokumentacji geotechnicznej stanowią oddzielny dokument i nie powinny
być utożsamiane z dokumentacją geologiczno-inżynierską. Geotechniczne warunki posadowienia
opracowuje się w oparciu o wyniki zawarte w dokumentacji geologiczno-inżynierskiej jeżeli
zachodzi taka potrzeba.
Powyższe zagadnienia dotyczące relacji między geologią inżynierską a geotechniką zostały
szerzej przedstawione w artykułach:
A. Drągowski  Geotechniczne aspekty w geologii inżynierskiej, Inżynieria Morska i
Geotechnika, nr 3/4, 2003,
L. Wysokiński  Dokładność dokumentowania geotechnicznego, III Ogólnopolskie
Sympozjum  Współczesne problemy geologii inżynierskiej w Polsce , Geologos 11, 2007,
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 6
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
P. Dobak - Waloryzacja geologiczno-inżynierska dla potrzeb planowania przestrzennego,
Problemy ocen środowiskowych , nr 4[31], 2005.
W jaki sposób powinna administracja geologiczna postępować w przypadku wykonywania
przez podmiot robót geologicznych jako badań geotechnicznych (powszechna praktyka !)?
Powszechne jest wykonywanie badań geotechnicznych, gdyż proces dokumentowania
geologiczno-inżynierskiego jest bardzo długi, ze względu na konieczność zatwierdzania projektu
prac geologicznych, a następnie dokumentacji. Krótkie terminy narzucane przez inwestora na
wykonanie rozpoznania warunków gruntowo-wodnych w podłożu projektowanego obiektu
powodują, że wykonywana jest ekspertyza lub dokumentacja geotechniczna. Spełnienie wymagań
określonych w ustawie Prawo geologiczne i górnicze nie jest możliwe w krótkim okresie czasu
(często 3-4 tygodnie).
Nieprecyzyjność przepisów prowadzi do sytuacji, że nawet dla 2 otworów wiertniczych do
głębokości 2 m należałoby zatwierdzać projekt prac geologicznych (bo jest to robota geologiczna).
Konieczne jest podjęcie działań w celu wyjaśnienia różnic w przepisach dotyczących
dokumentowania geologiczno-inżynierskiego i geotechnicznego.
Dokumentowanie
Jakie powinny być zasady dokumentowania wyników prac geologicznych (tzw. dobra
praktyka)?
Wszelkie wymogi prawne dotyczące dokumentowania wyników prac geologiczno-inżynierskich
zawarte są w:
Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4.02.1994 r. z póz
. zm.,
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19.12.2001 r. w sprawie projektów prac
geologicznych (Dz. U. Nr 153, poz. 1977),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3.10.2005 r. w sprawie szczegółowych
wymagań, jakimi powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-
inżynierskie (Dz. U. Nr 201, poz. 1673).
Należy zaznaczyć, że akty prawne nie regulują zasad dokumentowania wyników prac
geologicznych. Pomocne informacje dotyczące zasad dokumentowania wyników prac
geologicznych można znalez
ć m.in. w następujących publikacjach:
 Zasady sporządzania dokumentacji geologiczno-inżynierskich (PIG, Warszawa, 1999),
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 7
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
 Instrukcja sporządzania mapy warunków geologiczno-inżynierskich w skali 1:10 000 i
większej dla potrzeb planowania przestrzennego w gminach (PIG, Warszawa, 1999),
Instrukcja badań podłoża gruntowego budowli drogowych i mostowych , (GDDP, Warszawa
1998)
PN-81 B-03020 Posadowienie bezpośrednie budowli.
PN-B-02479 Dokumentowanie geotechniczne.
Polska Norma PN-EN 1997-1 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne. Część 1: Zasady
ogólne.
PN-EN 1997-2 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne. Część 2: Rozpoznanie i badanie
podłoża gruntowego.
Czy istnieje konieczność wykonywania dokumentacji geologiczno-inżynierskich, w
przypadku takich inwestycji jak np. przydomowe oczyszczalnie ścieków?
Przydomowe oczyszczalnie ścieków można zaliczyć do I kategorii geotechnicznej. Zgodnie z
rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września 1998 roku w
sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych (Dz. U. z dnia
8.10.1998 r.) dla obiektów w I kategorii geotechnicznej nie jest wymagane wykonywanie
dokumentacji geologiczno-inżynierskiej.
Dla jakich przedsięwzięć sporządza się dokumentację geologiczno-inżynierską, czy dla
wszystkich obiektów budowlanych?
Dokumentacje geologiczno-inżynierskie sporządza się dla:
określenia warunków geologicznych dla potrzeb zagospodarowania przestrzennego,
ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych, obiektów
budownictwa wodnego, inwestycji liniowych.
bezzbiornikowego magazynowania substancji i składowania odpadów w górotworze, w tym
w podziemnych wyrobiskach górniczych,
składowania odpadów na powierzchni.
Ustawa Prawo geologiczne i górnicze przewiduje tylko jedną formę przedstawienia wyników badań
podłoża budowlanego  dokumentację geologiczno-inżynierską.
Zgodnie z ż 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24
września 1998 r. dokumentację geologiczno-inżynierską sporządza się dla obiektów budowlanych
zaliczonych do trzeciej kategorii geotechnicznej oraz w złożonych warunkach gruntowych w drugiej
kategorii geotechnicznej. W przypadku opracowywania dokumentacji geologiczno-inżynierskiej dla
ustalenia geotechnicznych warunków posadowienia to inwestor w porozumieniu z projektantem
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 8
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
określają konieczność opracowania takiej dokumentacji (ustawa Prawo budowlane art. 34 ust. 3
pkt 4).
Jaki jest konieczny minimalny zakres badań laboratoryjnych próbek gruntu, który powinien
być zamieszczany w dokumentacji geologiczno-inżynierskiej?
Zakres badań laboratoryjnych zależy od celu prac geologicznych, dla którego opracowuje się
dokumentację oraz rodzaju obiektu, którego dotyczyć ma dokumentacja.
W ramach badań laboratoryjnych należy wykonać podstawowe badania pozwalające na określenie
rodzaju gruntu, uziarnienia, stanu gruntu i zawartości części organicznych. W zależności dla jakich
celów sporządza się dokumentację zakres badań laboratoryjnych będzie różny.
Dokumentem, który określa minimalną liczbę próbek do badań jest Polska Norma PN-B-
03020:1981. Norma przewiduje, że  liczba oznaczeń każdej cechy gruntu, w każdej warstwie
geotechnicznej, powinna wynosić co najmniej 5 .
Zakres badań laboratoryjnych określają, również dokumenty przywołane w odpowiedzi na pytania:
jakie powinny być zasady projektowania prac w celu ustalenia geotechnicznych warunków
posadawiania obiektów budowlanych, warunków geologiczno-inżynierskich dla potrzeb
zagospodarowania przestrzennego  (wiadomości praktyczne)?, jakie powinny być zasady
dokumentowania wyników prac geologicznych (tzw. dobra praktyka)?, jakie powinny być zasady
doboru rodzaju oraz zakresu robót geologicznych dla rozpoznania warunków geologicznych pod
inwestycje liniowe (postępowanie w sprawie inwestycji liniowych  tzw. dobra praktyka?
Projektowanie
Jakie powinny być zasady projektowania prac w celu ustalenia geotechnicznych warunków
posadawiania obiektów budowlanych, warunków geologiczno-inżynierskich dla potrzeb
zagospodarowania przestrzennego  (wiadomości praktyczne)?
Zasady projektowania prac w celu ustalenia geotechnicznych warunków posadowienia obiektów
budowlanych oraz warunków geologiczno-inżynierskich dla potrzeb zagospodarowania
przestrzennego regulują następujące przepisy prawne:
Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4.02.1994 r. (z póz
. zm.),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19.12.2001 r. w sprawie projektów prac
geologicznych (Dz. U. Nr 153, poz. 1977),
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 9
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3.10.2005 r. w sprawie szczegółowych
wymagań, jakimi powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-
inżynierskie (Dz. U. Nr 201, poz. 1673).
Informacje dotyczące zasad projektowania prac w zależności od kategorii geotechnicznej opisują:
Polska Norma PN-B-02479: 1998 Geotechnika. Dokumentowanie geotechniczne. Zasady
ogólne
Polska Norma PN-EN 1997-1 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne. Część 1: Zasady
ogólne.
Polska Norma PN-EN 1997-2 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne. Część 2:
Rozpoznanie i badanie podłoża gruntowego.
 Zasady sporządzania dokumentacji geologiczno-inżynierskich , Warszawa, 1999 dostępna
na stronie internetowej Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa
Środowiska http://www.mos.gov.pl/dgikg/publikacje/Tekst_Zas.sporz.dok.geol-inz.pdf.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24.09.1998 r. w sprawie
ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych (Dz. U. Nr 126, poz.
839) określa szczegółowe zasady ustalenia geotechnicznych warunków posadowienia, które
opracowuje się w formie dokumentacji lub ekspertyzy geotechnicznej.
Zasady projektowania badań dla potrzeb zagospodarowania przestrzennego nie zostały
uregulowane w aktach prawnych ani w normach. Pomocne informacje dotyczące zasad
projektowania prac dla potrzeb zagospodarowania przestrzennego zawierają:
Zasady sporządzania dokumentacji geologiczno-inżynierskich, Warszawa, 1999 dostępna
na stronie internetowej Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa
Środowiska http://www.mos.gov.pl/dgikg/publikacje/Tekst_Zas.sporz.dok.geol-inz.pdf
Instrukcja sporządzania mapy warunków geologiczno-inżynierskich w skali 1:10000 i
większej dla potrzeb planowania przestrzennego w gminach, Warszawa, 1999 (dostępna
na stronie internetowej Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa
Środowiska http://www.mos.gov.pl/dgikg/publikacje)
Brak aktów prawnych, które określałyby szczegółowo zasady projektowania prac geologicznych.
Doświadczenie zawodowe dokumentatora powinno umożliwić mu opracowanie projektu.
Praktyczne informacje dotyczące zasad projektowania można znalez
ć w w/w publikacjach lub w
literaturze branżowej. Należy zauważyć, że przywołane Polskie Normy są dokumentem wysokiego
zaufania społecznego, a ich stosowanie nie jest obowiązkowe.
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 10
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
Jakie powinny być zasady doboru rodzaju oraz zakresu robót geologicznych, przy budowie
przydomowych oczyszczalni ścieków?
Obecnie oferowanych jest bardzo dużo rozwiązań konstrukcyjnych przydomowych oczyszczalni
ścieków. Zakres badań należy dostosować do wybranego rodzaju oczyszczalni, gdyż budowane są
przydomowe oczyszczalnie ścieków między innymi z: drenażem rozsączającym, filtrem
piaskowym, filtrem gruntowo-roślinnym, złożem biologicznym lub komorą osadu czynnego. Przy
rozpoznaniu warunków gruntowych należy tak zlokalizować punkty badawcze, aby uwzględniały
zalecane odległości oczyszczalni od budynków mieszkalnych, studni, granic działki i innych
(rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie  Dz. U. Nr 75 poz. 690).
Przy określaniu zasad doboru rodzaju oraz zakresu robót geologicznych przy budowie
przydomowych oczyszczalni ścieków należy zaprojektować badania tak, aby scharakteryzować
warunki gruntowo-wodne w obrębie projektowanej oczyszczalni z uwzględnieniem w/w odległości,
w szczególności: rodzaj gruntu, uziarnienie, poziom wód gruntowych, kierunki spływu wód,
współczynnik filtracji.
Jakie powinny być zasady doboru rodzaju oraz zakresu robót geologicznych przy budowie
cmentarzy?
Badania geologiczno-inżynierskie dla lokalizacji cmentarza powinny uwzględniać zalecenia
zawarte w:
Ustawie z dnia 31.01.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2000 r., Nr 23,
poz. 295 z póz
n. zm.),
Rozporządzeniu Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25.08.1959 r. w sprawie
określania, jakie terenu pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze. (Dz. U.
Nr 52, poz. 315),
Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 7.03.2008 r. w sprawie wymagań, jakie
muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków (Dz. U. Nr
48, poz. 284).
Do zaprojektowania badań konieczne jest posiadanie planu sytuacyjnego terenu przewidzianego
cmentarza oraz jego otoczenia do 150 m z zaznaczonymi obiektami budowlanymi, studniami i
innymi ujęciami wody. Ważne jest rozpoznanie warunków hydrogeologicznych z dokładnym
określeniem położenia zwierciadła wody gruntowej, kierunków spływu wód podziemnych i
powierzchniowych oraz wykonanie podstawowych analiz chemicznych w celu oznaczenia tła
hydrogeochemicznego. Na terenie cmentarza zwierciadło wody gruntowej powinno znajdować się
na głębokości minimum 2,5 m poniżej powierzchni terenu (Dz. U. Nr 52, poz. 315). W
rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 7.03.2008 r. wprowadzono wymóg:  w każdym
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 11
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
przypadku odległość między najwyższym poziomem wody gruntowej a dnem grobu nie może być
mniejsza niż 0,5 m (ż 11.6).
Charakterystyka gruntów występujących na terenie projektowanego cmentarza powinna
obejmować określenie rodzaju gruntu, struktury, wilgotności, zawartości węglanu wapnia i
kwasowości (pH).
Jakie powinny być zasady doboru rodzaju oraz zakresu robót geologicznych dla
rozpoznania warunków geologicznych pod inwestycje liniowe (postępowanie w sprawie
inwestycji liniowych  tzw. dobra praktyka)?
Do inwestycji liniowych zaliczane są m. in. drogi, kolej, rurociągi, linie energetyczne, kanały i inne.
Ściśle związane z inwestycjami są obiekty towarzyszące na trasie np. wiadukty, mosty estakady
oraz obiekty obsługi np. stacje benzynowe, hotele, stacje kolejowe, budowle hydrotechniczne
związane z kanałami.
Zakres badań dla inwestycji liniowych będzie zależeć od etapu projektowania. Badania na
potrzeby nowych dróg oraz obiektów towarzyszących wykonuje się dla:
etapu rozpoznawczego,
etapu podstawowego.
Szczegółowe dane o zakresie i rodzajach badań dla nowych lub modernizowanych dróg oraz dla
obiektów mostowych są podane w  Instrukcji badań podłoża gruntowego budowli drogowych i
mostowych , GDDP, Warszawa 1998. W rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej
z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi
publiczne i ich usytuowanie zostały podane badania specjalistyczne, które powinny być wykonane
oprócz podstawowego rozpoznania podłoża drogowych budowli ziemnych.
Informacje o zakresie badań dla rurociągów, kanałów i linii energetycznych zawiera publikacja
Ministerstwa Środowiska pt.  Zasady sporządzania dokumentacji geologiczno-inżynierskich ,
Warszawa, 1999 dostępna na stronie internetowej Departamentu Geologii i Koncesji
Geologicznych Ministerstwa Środowiska
http://www.mos.gov.pl/dgikg/publikacje/Tekst_Zas.sporz.dok.geol-inz.pdf.
Czy organ administracji geologicznej ma możliwość upoważniania nadzoru geologicznego
do korygowania liczby i lokalizacji projektowanych otworów wiertniczych?
Na podstawie art. 36 ustawy Prawo geologiczne i górnicze organ administracji geologicznej może
nakazać, w drodze decyzji podmiotom wykonującym prace geologiczne dokonanie, za
wynagrodzeniem, dodatkowych prac geologicznych, w szczególności badań, pomiarów oraz
pobranie dodatkowych próbek. Liczbę i lokalizację projektowanych otworów wiertniczych ustala
geolog w projekcie prac geologicznych. Zakres badań musi być uzgodniony z inwestorem i/lub
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 12
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
projektantem. Jeżeli nie ma takiego uzgodnienia, organ administracji geologicznej może żądać
uzupełnienia projektu o taki zapis. Decyzję o korygowaniu liczby i lokalizacji wierceń podejmuje
geolog dozorujący wiercenia w zakresie ustalonym w projekcie prac geologicznych. Zatwierdzając
projekt organ administracji geologicznej może upoważnić nadzór do korygowania liczby, lokalizacji
otworów w uzasadnionych przypadkach określonych w projekcie.
W jaki sposób powinna postępować administracja geologiczna w przypadkach ujawnienia
badań wykonanych bez projektu i dokumentacji geologicznej (odpowiedzialność prawna,
strony, sankcje karne, tok postępowania, tzw. mała szkodliwość czynu)? Zagadnienie
wymaga omówienia ze względu na częste przypadki wykonywania tych badań bez
jakichkolwiek dokumentacji np. pod pojedyncze budynki i małe obiekty, ekspertyza trafia
bezpośrednio do zleceniodawcy.
Pytanie wymaga opinii departamentu prawnego Ministerstwa Środowiska.
Czy sondowania są robotami geologicznymi?
Zgodnie z obowiązującą ustawą Prawo geologiczne i górnicze (wg stanu prawnego na dzień 1
stycznia 2006 r.) robotą geologiczną jest wykonywanie w ramach prac geologicznych wszelkich
czynności poniżej powierzchni ziemi, w tym wykonywanych przy użyciu materiałów wybuchowych,
oraz likwidacja wyrobisk po tych czynnościach. Na podstawie tej definicji sondowania wykonywane
na potrzeby prac geologicznych można zaliczyć do robót geologicznych.
Co oznacza termin  małośrednicowy próbnik przelotowy i czy na takie prace wymagany
jest projekt prac geologicznych i dokumentacja geologiczno-inżynierska, czy prace takie są
wyłączone spod działania przepisów Pgig?
W opublikowanych aktach prawnych i literaturze nie zdefiniowano pojęcia małośrednicowy próbnik
przelotowy. Przez pojęcie to można rozumieć cylinder zakończony ostrzem tnącym wprowadzany
w grunt za pomocą urządzenia wciskającego (próbnik wciskany) lub udarowego (próbnik udarowy
wbijany). Wyróżnia się próbniki rurowe lub szczelinowo-rurowe, standardowo o średnicy 30-80
mm, długości 50-200 cm.
Na podstawie definicji robót geologicznych (Prawo geologiczne i górnicze, art. 6, pkt. 3) prace takie
podlegają przepisom ustawy jeśli wykonywane są w ramach prac geologicznych.
Czy robotami geologicznymi są wiercenia badawcze i tzw. sondowania penetracyjne dla
potrzeb posadowienia obiektów budowlanych (drogi, kolektory wodociągowe i
kanalizacyjne, budynki jednorodzinne, hale produkcyjne, parkingi)?
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 13
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada  Geologia inżynierska
W oparciu o definicję robót geologicznych z ustawy Prawo geologiczne i górnicze art. 6 pkt 3
wiercenia badawcze i sondowania penetracyjne dla potrzeb posadawiania obiektów budowlanych
w celu wykonywania prac geologicznych są robotami geologicznymi.
Czy na płytkie wiercenia badawcze i tzw. sondowania penetracyjne należy opracować
projekt prac geologicznych i uzyskać jego zatwierdzenie przez organ administracji
geologicznej?
Zgodnie z obowiązującą ustawą Prawo geologiczne i górnicze płytkie wiercenia badawcze i
sondowania penetracyjne są robotą geologiczną z wyłączeniem przypadków z art. 4 ww ustawy. W
oparciu o to należy opracować projekt prac geologicznych i uzyskać jego zatwierdzenie.
(Jednak praktyka dokumentowania nie jest zgodna z przepisami prawnymi).
Jaka jest odpowiedzialność organów administracji geologicznej za konsekwencje
niewłaściwego rozpoznania warunków geologiczno-inżynierskich, tj. czy można (a może
należy?) ingerować w proponowany sposób rozwiązanie zadania geologicznego (lub
negować jego wyniki), jeżeli w trakcie postępowania ujawniono błędy merytoryczne (np.
błędnie ustalono kategorię geotechniczną lub zakres prac jest niewystarczający do
rozwiązania zadania)?
Organ administracji geologicznej nie ponosi konsekwencji niewłaściwego rozpoznania warunków
geologiczno-inżynierskich. Organ administracji geologicznej nie może ingerować w proponowany
sposób rozwiązania zadania geologicznego lub negować jego wyników jeśli zakres prac został
uzgodniony z Inwestorem i/lub projektantem.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września 1998 r. określiło
szczegółowo zasady ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych.
Zgodnie z wymienionym rozporządzeniem kategorię geotechniczną obiektu lub jego
poszczególnych części określa projektant obiektu w uzgodnieniu z osobą upoważnioną na
podstawie odrębnych przepisów do ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektu
budowlanego (ż 6.1). Kategorii geotechnicznej obiektu samodzielnie nie określa geolog. Kategoria
geotechniczna obiektu w trakcie procesu budowlanego może ulec zmianie (ż 6.2 w/w
rozporządzenia).
Organ administracji geologicznej może wymagać zapisu w projekcie prac geologicznych, że zakres
prac został uzgodniony z inwestorem i/lub projektantem i jest on wystarczający do opracowania
przez projektanta, geotechnika geotechnicznych warunków posadowienia lub projektu
geotechnicznego (Eurokod).
y
ródło: http://powiaty.pgi.gov.pl 14