Uprawnienia Pol w dostępie do Informacji

DOROTA KOCZORKIEWICZ

Przedmiotem tego opracowania jest ustalenie, z jakich Ÿróde³ Policja

mo¿e uzyskiwaæ informacje podczas realizowania swoich ustawowych za-

dañ, z ograniczeniem do tych dzia³añ Policji, które s³u¿¹ wykrywaniu prze-

stêpstw i wykroczeñ oraz œciganiu ich sprawców (art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy

z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji

. W tym celu Policja wykonuje czynnoœci

operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-œledcze i administracyjno-po-

rz¹dkowe (art. 14 ust. 1 ustawy o Policji). Analizie tytu³owego zagadnienia

poddane zostan¹ dwie pierwsze grupy czynnoœci. Spoœród trzech Ÿróde³ in-

formacji, to jest dzia³añ w³asnych Policji, obywateli oraz instytucji

, komen-

towane bêdzie uzyskiwanie informacji od innych ni¿ Policja podmiotów.

Dodatkowo materiê tê zawê¿ê do polskich Ÿróde³ informacji, z pominiêciem

mo¿liwoœci uzyskania informacji z zagranicy.

Przepis art. 20 ust. 1 ustawy o Policji przewiduje mo¿liwoœæ uzyskiwania

przez Policjê informacji

. Przez uzyskiwanie nale¿y rozumieæ otrzymywanie

tego, co by³o przedmiotem starañ

. Mo¿e siê to odbywaæ w ka¿dej formie

dzia³ania ukierunkowanego na informacjê, z wy³¹czeniem takiej, która na-

rusza³aby art. 19 ustawy o Policji reguluj¹cy uzyskiwanie informacji w wyni-

ku kontroli operacyjnej

Informacjê zaœ stanowi ka¿dy opis rzeczywistoœci, który przybiera ró¿ne

formy, mo¿e wystêpowaæ w postaci ustnej b¹dŸ utrwalonego opisu rzeczy-

Uprawnienie Policji

do uzyskiwania informacji

T.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 z póŸn. zm.

A. Taracha, Prawo policji do uzyskiwania, gromadzenia, sprawdzania i prze-

twarzania informacji. Z problematyki art. 20 ustawy o policji

, (w:) Wspó³czesny

polski proces karny. Ksiêga ofiarowana prof. T. Nowakowi

pod red. S. Stachowiaka,

Poznañ 2002, s. 223.

Art. 20 ustawy o policji daje podstawê nie tylko do zbierania przez Policjê infor-

macji i korzystania z danych o obywatelu zgromadzonych przez inne s³u¿by publiczne,

ale tak¿e do prowadzenia innych ni¿ wymienione w ustawie czynnoœci operacyjno-

rozpoznawczych, tak A. Taracha, Prawo policji ..., s. 224.

Nowy s³ownik jêzyka polskiego, opracowanie zbiorowe pod redakcj¹ E. Soból,

Warszawa 2002, s. 1103.

T. Hanausek, Ustawa o Policji. Komentarz, Kraków 1996, s. 60.

PROKURATOR 2-3(34-35)/2008

wistoœci, czyli dokumentu. Przekazanie informacji obejmuje opis jakiegoœ

stanu rzeczy lub procesu

. W przepisach ustawy o Policji, w wielu innych

ustawach, a tak¿e w kodeksie postêpowania karnego nastêpuje konkrety-

zacja Ÿróde³ pozyskiwania przez Policjê informacji oraz warunków ubiega-

nia siê o nie. Pewnym zawê¿eniem pojêcia uzyskiwanie informacji jest po-

bieranie przez Policjê informacji, czyli wziêcie (próbki) czegoœ

, regulowane

przepisem art. 20 ust. 2a ustawy o Policji.

Uzyskiwanie informacji mo¿e odbywaæ siê zarówno poprzez ubieganie siê

o informacje od innych podmiotów, jak równie¿ poprzez dzia³ania w³asne doko-

nywane przez sam¹ Policjê, w efekcie których zdobêdzie, inaczej pobierze, ona

informacje. Pobieranie informacji nastêpuje wiêc w drugi z przedstawionych

sposobów uzyskiwania informacji, czyli w wyniku dzia³añ w³asnych Policji.

Artyku³ niniejszy koncentrowaæ siê bêdzie na takich sytuacjach, gdy

przepisy upowa¿niaj¹ Policjê do zwracania siê do okreœlonego podmiotu

o przekazanie jakiejœ informacji. Pominiête zostanie pobieranie informacji,

o którym mowa w art. 20 ust. 2a ustawy o Policji oraz przetwarzanie infor-

macji uzyskanych w ten sposób przez Policjê, regulowane rozporz¹dzeniem

Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji z dnia 21 lutego 2005 r.

w sprawie przetwarzania przez Policjê danych osobowych w celach wykryw-

czych lub identyfikacyjnych

W artykule nie zostan¹ omówione dzia³ania Policji polegaj¹ce na doko-

nywaniu niejawnej kontroli operacyjnej okreœlonej w art. 19 ustawy o Policji

oraz na niejawnym nabyciu, zbyciu lub przejêciu przedmiotów pochodz¹-

cych z przestêpstwa, ulegaj¹cych przepadkowi, albo których wytwarzanie,

posiadanie, przewo¿enie lub którymi obrót s¹ zabronione, a tak¿e przyjêciu

lub wrêczeniu korzyœci maj¹tkowej okreœlonym w art. 19a ustawy o Policji.

Polegaj¹ one i bowiem na uzyskiwaniu informacji nie ze Ÿróde³ zewnêtrz-

nych, lecz z dzia³añ w³asnych Policji.

Policja mo¿e uzyskaæ te informacje, które s¹ dostêpne dla ka¿dego.

Mo¿e siê zwróciæ np. o udostêpnienie informacji publicznej, danych z reje-

strów s¹dowych, takich jak Krajowy Rejestr S¹dowy, z ewidencji dzia³alno-

œci gospodarczej, z ksi¹g wieczystych, z ewidencji gruntów i budynków,

z biur informacji gospodarczej, rejestrów prowadzonych na podstawie usta-

wy Prawo w³asnoœci przemys³owej.

T.R. Aleksandrowicz, Komentarz do ustawy o dostêpie do informacji publicz-

nej

, Warszawa 2002, 71-72.

Nowy s³ownik..., s. 676.

Dz. U. Nr 34, poz. 313.

Uprawnienie Policji do uzyskiwania informacji

Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji dzia³alnoœci podmio-

tów realizuj¹cych zadania publiczne

stanowi o jawnoœci danych zawartych

w Krajowej Ewidencji Systemów Teleinformatycznych i Rejestrów Publicz-

nych, w której gromadzi siê i udostêpnia za pomoc¹ systemu teleinforma-

tycznego zbiorczy wykaz systemów teleinformatycznych i rejestrów publicz-

nych (art. 19 ust. 1 i 3 ustawy).

Ustawa z dnia 6 wrzeœnia 2001 r. o dostêpie do informacji publicznej

nadaje ka¿demu prawo dostêpu do informacji publicznej, przez któr¹ rozu-

mie siê informacjê o sprawach publicznych (art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1 usta-

wy)

. Publiczny to „dotycz¹cy ogó³u, przeznaczony, dostêpny dla wszyst-

kich, zwi¹zany z jakimœ urzêdem, instytucj¹ itp.; spo³eczny, powszechny,

ogólny, nieprywatny”

. Na potrzeby omawianej ustawy definicjê informacji

publicznej przedstawia siê w aspekcie zwi¹zku z w³adz¹ publiczn¹, jako ogó³

informacji wytworzonej i przetworzonej w³adz publicznych i innych osób

w zakresie zadañ i maj¹tku publicznego

. Prawo do informacji podlega

pewnym ograniczeniom wskazanym w art. 5 ustawy, to jest w zakresie i na

zasadach okreœlonych przepisami o ochronie informacji niejawnej oraz

o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych oraz ze wzglêdu na pry-

watnoœæ osoby fizycznej

lub tajemnicê przedsiêbiorcy. Ponadto, ustawa

o dostêpie do informacji publicznej wy³¹cza spod swojej regulacji te infor-

macje publiczne, do których dostêp okreœlaj¹ odrêbne ustawy (art. 1 ust.

2), np. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony œrodowiska

oraz

wydane na jej podstawie rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 1 paŸ-

dziernika 2002 r. w sprawie sposobu udostêpniania informacji o œrodowi-

sku

Dz. U. Nr 64, poz. 565.

Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z póŸn. zm.

Dostêp do informacji przetworzonej jest ograniczony do zakresu w jakim jest to

szczególnie wa¿ne dla interesu publicznego (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostêpie do

informacji publicznej), którego istnienie wydaje siê niew¹tpliwe w policyjnym postêpowa-

niu, szerzej na temat informacji przetworzonej patrz E. Jarzêcka-Siwik, Ograniczenie

dostêpu do informacji przetworzonej

, Przegl¹d S¹dowy 2004, Nr 7-8, s. 151-162.

Nowy s³ownik ..., s. 813.

T.R. Aleksandrowicz, Komentarz do ustawy o dostêpie ..., s. 71.

G. Sibiga, Dostêp do informacji publicznej a prawa do prywatnoœci jednostki

i ochrony jej danych osobowych

, Samorz¹d Terytorialny 2003, Nr 11, s. 7, 9, autor

poddaje analizie pojêcia „prywatnoœci” oraz „sprawy publicznej” i „sprawy prywatnej”

twierdz¹c, ze jedynie niektóre dane i sprawy dotycz¹ce osób pe³ni¹cych funkcje publicz-

ne s¹ jawne.

Dz. U. Nr 62, poz. 627 z póŸn. zm.

Dz. U. Nr 176, poz. 1453 z póŸn. zm.

Dorota Koczorkiewicz

PROKURATOR 2-3(34-35)/2008

Na zasadach okreœlonych w przepisach o dostêpie do informacji pu-

blicznej, podlegaj¹ udostêpnieniu umowy w sprawach zamówieñ publicz-

nych, o których mowa w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamó-

wieñ publicznych

(art. 139 ust. 3 ustawy).

Materia ustawy o dostêpie do informacji publicznej okreœla podmioty

zobowi¹zane do udostêpnienia informacji publicznej oraz tryb jej udostêp-

nienia, w tym sposób kwestionowania odmowy udostêpnienia informacji

publicznej.

Wa¿nym Ÿród³em informacji, szczególnie w zwalczaniu przestêpczoœci

gospodarczej, jest Krajowy Rejestr S¹dowy, który okreœlany jest jako prowa-

dzona przez s¹d ksiêga publiczna, w której ujawniane s¹ przewidziane pra-

wem okolicznoœci zwi¹zane z podmiotami podlegaj¹cymi wpisowi

. Rejestr

ten zawiera szereg informacji o podmiotach prowadz¹cych dzia³alnoœæ go-

spodarcz¹, z wyj¹tkiem osób fizycznych, w tym tych, które zawar³y umowê

spó³ki cywilnej, oraz o podmiotach utworzonych w innym celu ni¿ prowadze-

nie dzia³alnoœci gospodarczej (np. spó³dzielnie mieszkaniowe, jednostki ba-

dawczo-rozwojowe)

. Dostêp do informacji zawartych w KRS umo¿liwia

Centralna Informacja Krajowego Rejestru S¹dowego, której oddzia³y dzia³aj¹

przy s¹dach rejestrowych. Informacjê uzyskaæ mo¿na w drodze ¿¹dania wyda-

nia dokumentów o danych zawartych w rejestrze w postaci odpisów, wyci¹-

gów oraz zaœwiadczeñ, a tak¿e w formie pisemnych informacji oraz poprzez

mo¿liwoœæ przegl¹dania danych w programie komputerowym i ich wydruk

Do danych mo¿na tak¿e dotrzeæ poprzez Monitor S¹dowy i Gospodarczy,

w którym publikowana jest wiêkszoœæ wpisów.

Informacje o przedsiêbiorcy bêd¹cym osob¹ fizyczn¹ zawiera ewidencja

dzia³alnoœci gospodarczej prowadzona przez gminê (art. 7 ust. 2, art. 7a

ust. 1, art. 7b ust. 2 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo dzia³alnoœci

gospodarczej

. Ewidencja ta jest jawna i dane w niej zawarte nie podlegaj¹

Dz. U. Nr 19, poz. 177 z póŸn. zm.

P. Kubiñski, Krajowy Rejestr S¹dowy jako Ÿród³o informacji w zwalczaniu

przestêpczoœci gospodarczej przez Policjê

, Przegl¹d Policyjny 2004, Nr 1-2, s. 41,45

i powo³ana tam literatura.

P. Kubiñski, op. cit., s. 46.

P. Kubiñski, op. cit., s. 44, na podstawie nieaktualnego ju¿ rozporz¹dzenia

Ministra Sprawiedliwoœci z dnia 21 grudnia 2000 r. w sprawie ustroju i organizacji

Centralnej Informacji Krajowego Rejestru S¹dowego oraz szczegó³owych zasad udziela-

nia informacji z Krajowego Rejestru S¹dowego (Dz. U. Nr 117, poz. 1238). Obowi¹zu-

j¹ce obecnie rozporz¹dzenie wyda³ Minister Sprawiedliwoœci w dniu 21 grudnia 2004

r. o tym samym tytule publikowane w Dz. U. Nr 281, poz. 2793.

Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z póŸn. zm.

Uprawnienie Policji do uzyskiwania informacji

przepisom ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobo-

wych

– art. 7a ust. 2 ustawy.

Informacje dotycz¹ce stanu prawnego nieruchomoœci, w³asnoœciowego

spó³dzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spó³dzielczego prawa do lo-

kalu u¿ytkowego i prawa do domu jednorodzinnego w spó³dzielni mieszka-

niowej odnaleŸæ mo¿na w jawnych ksiêgach wieczystych (art. 1, art. 2 usta-

wy z dnia 6 lipca 1982 r. o ksiêgach wieczystych i hipotece

. Ksiêgi wieczy-

ste mog¹ byæ równie¿ zak³adane i prowadzone w systemie informatycznym

(art. 25

ust. 1 ustawy). W takiej sytuacji informacji udziela Centralna Infor-

macja Ksi¹g Wieczystych z ekspozyturami przy wydzia³ach s¹dów rejono-

wych prowadz¹cych ksiêgi wieczyste w systemie informatycznym (art. 364

ust. 1 ustawy).

W operacie ewidencyjnym ewidencji gruntów i budynków prowadzonej

przez starostów zamieszczone s¹ informacje o gruntach, budynkach i lokalach

(art. 20 ust. 1 i 2, art. 22 ust. 1, art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989

r. Prawo geodezyjne i kartograficzne

. Informacje o gruntach, budynkach

i lokalach zawarte w operacie ewidencyjnym sk³adaj¹cym siê z map, rejestrów

i dokumentów uzasadniaj¹cych wpisy, s¹ jawne (art. 24 ust. 1 i 2 ustawy).

Udostêpnianie informacji gospodarczej nastêpuje poprzez biura infor-

macji gospodarczej tworzone w formie spó³ki akcyjnej (art. 3, art. 4 ust. 1

ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o udostêpnianiu informacji gospodar-

czych

. Przez informacjê gospodarcz¹ rozumie siê dane okreœlone powo-

³an¹ ustaw¹ dotycz¹ce podmiotu oraz zaleg³ego zobowi¹zania, a tak¿e po-

s³u¿enia siê podrobionym lub cudzym dokumentem (art. 2 ust. 1 ustawy).

Ujawnianie informacji gospodarczych, z wy³¹czeniem informacji gospodar-

czych dotycz¹cych zobowi¹zañ konsumenta, przez którego rozumie siê oso-

bê fizyczn¹ zwi¹zan¹ z przedsiêbiorc¹ umow¹, oraz pos³u¿enia siê podrobio-

nym lub cudzym dokumentem, odbywa siê poprzez biuro na wniosek ka¿dej

osoby (art. 14 ust. 1 i 4, art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy).

Jawne s¹ równie¿ rejestry prowadzone na podstawie ustawy z dnia

30 czerwca 2000 r. Prawo w³asnoœci przemys³owej

(art. 228 ustawy).

•ród³em informacji objêtych ustaw¹ jest równie¿ publikacja pod nazw¹

Wiadomoœci Urzêdu Patentowego (art. 232 ustawy).

Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 z póŸn. zm.

Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z póŸn. zm.

Dz. U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 z póŸn. zm.

Dz. U. Nr 50, poz. 424 z póŸn. zm.

Dz. U. Nr 119, poz. 1117 z póŸn. zm.

Dorota Koczorkiewicz

PROKURATOR 2-3(34-35)/2008

Ustawodawca dostrzegaj¹c coraz bardziej wagê problemu uzyskiwania

informacji przez organy œcigania, w tym przez Policjê, tworzy i rozwija takie

rozwi¹zania, które zapewniæ maj¹ przep³yw informacji pomiêdzy samymi

organami. System obiegu informacji kryminalnych posiadanych przez ró¿-

ne s³u¿by i organy zwalczaj¹ce przestêpstwa uznany jest za jeden z podsta-

wowych i nieodzownych instrumentów, którymi powinny dysponowaæ s³u¿by

zajmuj¹ce siê walk¹ z przestêpczoœci¹

. Ustaw¹ z dnia 6 lipca 2001 r.

o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych

oraz o Krajowym Systemie Informatycznym

powo³ano Krajowe Centrum

Informacji Kryminalnych, w którym gromadzone s¹ informacje kryminalne.

Ustawa okreœla zasady gromadzenia, przetwarzania i przekazywania infor-

macji kryminalnych oraz podmioty w³aœciwe w tych sprawach (art. 1 usta-

wy). Zdefiniowano w niej pojêcie informacji kryminalnej, zakres gromadzo-

nej informacji kryminalnej, podmioty zobowi¹zane do przekazywania tej

informacji, jak równie¿ uprawnione do jej otrzymania. Wœród podmiotów

uprawnionych wymienione s¹ organy Policji (art. 19 pkt 2 ustawy). Dodat-

kowo ustawa o Policji w art. 14 ust. 5a zapewnia Policji prawo korzystania

z informacji kryminalnej zgromadzonej w Krajowym Centrum Informacji

Kryminalnej. W imieniu podmiotu uprawnionego zapytanie do Centrum

kierowaæ mo¿e jedynie upowa¿niony funkcjonariusz lub pracownik (art. 34

ust. 1 ustawy).

Wielu cennych informacji mo¿e dostarczyæ Policji jej wspó³dzia³anie

z innymi organami prowadz¹cymi czynnoœci operacyjno-rozpoznawcze oraz

dochodzeniowo-œledcze. Ustawodawca zapewni³ Policji prawo do korzysta-

nia z efektów pracy innych organów, o czym mowa w art. 14 ust. 4 i 5

ustawy o Policji. Powo³ane przepisy uprawniaj¹ Policjê w celu realizacji

ustawowych zadañ do korzystania z danych o osobie uzyskanych przez inne

organy, s³u¿by i instytucje pañstwowe w wyniku wykonywania czynnoœci

operacyjno-rozpoznawczych i przetwarzania ich zgodnie z ustaw¹ o ochro-

nie danych osobowych, bez wiedzy i zgody osoby, której dane dotycz¹. Ad-

ministrator danych wymienionych wy¿ej podmiotów, jest obowi¹zany udo-

stêpniæ dane osobowe na podstawie imiennego upowa¿nienia Komendanta

G³ównego Policji, komendantów wojewódzkich Policji lub uprawnionego

policjanta, okazanego wraz z legitymacj¹ s³u¿bow¹. Informacje przekazy-

wane przez podmioty uprawnione obejmuj¹ dane o osobie, to jest jej perso-

J. Bielasiñski, Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej, Wojskowy Przegl¹d

Prawniczy 2002, Nr 2, s. 33.

Dz. U. Nr 110, poz. 1189 z póŸn. zm.

Uprawnienie Policji do uzyskiwania informacji

nalia, adres, to¿samoœæ, w tym zdjêcie, opis wizerunku, cechy i znaki szcze-

gólne, pseudonimy, a tak¿e stosunki rodzinne, maj¹tkowe, wykszta³cenie,

zawód oraz Ÿród³a tych informacji. Ujawnieniu podlega tak¿e data, miejsce

i rodzaj zdarzenia uzasadniaj¹cy rejestracjê danych o osobie, na co wskazu-

je rozporz¹dzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 marca 2002r. w spra-

wie zakresu, warunków i trybu przekazywania Policji informacji o osobie,

uzyskanych przez organy uprawnione do wykonywania czynnoœci operacyj-

no-rozpoznawczych w czasie wykonywania tych czynnoœci, oraz wzoru upo-

wa¿nienia stanowi¹cego podstawê udostêpnienia policjantom danych oso-

bowych

. Takimi aktami prawnymi jak rozporz¹dzenie Ministra Infrastruk-

tury z dnia 29 wrzeœnia 2004 r. w sprawie wspó³dzia³ania stra¿y ochrony

kolei z Policj¹, Stra¿¹ Graniczn¹ i Inspekcj¹ Transportu Drogowego

okre-

œlono szczegó³owe formy wspó³dzia³ania wymienionych organów, m.in.

w zakresie wymiany informacji o osobach poszukiwanych, czy udzielaniu

pomocy przy ustalaniu danych personalnych osób ujêtych. Wydaje siê jed-

nak, ¿e przewidziany przepisami przep³yw informacji pomiêdzy tymi orga-

nami nie jest jeszcze wystarczaj¹cy

Przekazywanie Policji danych, które nie s¹ dostêpne dla ka¿dego mo¿li-

we jest wy³¹cznie na podstawie przepisów, w tym ustawy o Policji, które wy-

mieniaj¹ Policjê wœród podmiotów uprawnionych do pozyskania informacji.

Przetwarzanie danych osobowych, czyli ich zbieranie, utrwalanie, prze-

chowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostêpnianie i usuwanie unormo-

wane jest ustaw¹ z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych

Administratorzy zbiorów danych, do których nale¿¹ organy pañstwowe, sa-

morz¹du terytorialnego, pañstwowe i komunalne jednostki organizacyjne,

a tak¿e podmioty niepubliczne realizuj¹ce zadania publiczne, czy osoby fizycz-

ne i prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadaj¹ce osobowoœci praw-

nej przetwarzaj¹ce dane w zwi¹zku ze swoj¹ dzia³alnoœci¹ zarobkow¹, zawo-

dow¹ lub dla realizacji celów statutowych mog¹ dane przetwarzaæ, a wiêc

równie¿ udostêpniaæ, wy³¹cznie na zasadach wyra¿onych w art. 23, 27, 29

i 30 ustawy. Udostêpnianie danych osobowych w celu innym ni¿ w³¹czenie do

zbioru mo¿liwe jest na warunkach okreœlonych w art. 29 i art. 30 ustawy.

Udostêpnianie zaœ w celu w³¹czenia do zbioru regulowane jest norm¹ ogóln¹

Dz. U. Nr 24 poz. 245.

Dz. U. Nr 223, poz. 2262.

K. Laskowska, Dzia³alnoœæ s³u¿by Policji do walki z przestêpczoœci¹ zorganizo-

wan¹. Determinanty skutecznoœci

, Przegl¹d Policyjny 1999, Nr 4, s. 45.

Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 z póŸn. zm.

Dorota Koczorkiewicz

PROKURATOR 2-3(34-35)/2008

z art. 23 ustawy

. Zaakcentowania wymaga, ¿e wskazane artyku³y 23 i 29

ustawy odnosz¹ siê obecnie zarówno do administratorów publicznych jak

i niepublicznych

. Administrator danych udostêpnia dane osobowe, w tym

dane tzw. sensytywne, o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy, w celu innym

ni¿ w³¹czenie do zbioru tym osobom i podmiotom, które uprawnione s¹ do

ich otrzymania na mocy przepisów prawa – art. 29 ust. 1 ustawy. Innym

osobom i podmiotom mo¿na udostêpniæ dane, z wyj¹tkiem danych okreœlo-

nych w art. 27 ust. 1 ustawy, w celu innym ni¿ w³¹czenie do zbioru, jeœli jest to

uzasadnione ich potrzeb¹, a nie naruszy to praw i wolnoœci osób, których

dane dotycz¹ – art. 29 ust. 2 ustawy. Administrator odmówi jednak ujawnie-

nia w takiej sytuacji danych, jeœli spowodowa³oby to ujawnienie wiadomoœci

stanowi¹cych tajemnicê pañstwow¹, a tak¿e spowodowa³oby zagro¿enie dla

obronnoœci lub bezpieczeñstwa pañstwa, ¿ycia, zdrowia itd., zagro¿enie pañ-

stwowego interesu gospodarczego lub finansowego, b¹dŸ istotne naruszenie

dobra osobistego osób, których dane dotycz¹, lub innych osób – art. 30 usta-

wy. W przypadku udostêpniania podmiotom uprawnionym na mocy przepi-

sów prawa danych objêtych tajemnic¹ pañstwow¹, czy s³u¿bow¹ dodatkowo

zastosowanie mia³yby regulacje ustawy o ochronie informacji niejawnych,

które przytoczone zostan¹ w dalszej czêœci artyku³u (art. 5 ustawy o ochronie

danych osobowych).

Przepisem prawa uprawniaj¹cym Policjê do otrzymania danych osobo-

wych na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych jest

art. 20 ust. 15 ustawy o Policji. Zgodnie z nim Policja ma takie uprawnienie

przy dzia³aniach podejmowanych w celu zapobie¿enia lub wykrycia prze-

stêpstw oraz identyfikacji osoby. Polega ono na mo¿liwoœci uzyskiwania,

gromadzenia i przetwarzania informacji pochodz¹cych z rejestrów prowa-

dzonych przez administratorów danych. Przepis art. 20 ust. 15 ustawy

o Policji podaje ich przyk³ady wskazuj¹c m.in. na zbiory danych osobowych

prowadzone przez organy w³adzy publicznej. Ten¿e przyk³adowy charakter

wskazania administratorów danych obowi¹zanych do udostêpnienia Policji

danych przemawia za przyjêciem tego, ¿e obejmuje on wszystkich admini-

stratorów danych, w tym niepublicznych.

Udostêpnianie dla potrzeb w³¹czenia danych osobowych do kolejnego zbioru nie

podlega szczególnemu trybowi i zasadom, tak X. Konarski, G. Sibiga, Zmiany w usta-

wie o ochronie danych osobowych w œwietle Dyrektywy 95/46/WE

, Monitor Prawni-

czy 2004, Nr 12, s. 551, tak wiêc pozostaje stosowanie do takiego udostêpniania art.

23 ustawy o ochronie danych osobowych, który normuje ka¿d¹ postaæ przetwarzania

danych osobowych, w tym ich udostêpnianie.

X. Konarski, G. Sibiga, op. cit, s. 551.

Uprawnienie Policji do uzyskiwania informacji

Szczególnym regulacjom podlegaj¹ informacje dotycz¹ce danych iden-

tyfikuj¹cych abonenta, zakoñczenia sieci lub urz¹dzenia telekomunikacyj-

nego, miêdzy którymi wykonano po³¹czenie, oraz danych dotycz¹cych uzy-

skiwania lub próby uzyskiwania po³¹czenia miêdzy okreœlonymi urz¹dzenia-

mi telekomunikacyjnymi lub zakoñczeniami sieci, a tak¿e informacje

dotycz¹ce okolicznoœci i rodzaju wykonywanego po³¹czenia, które mog¹

byæ ujawnione Policji oraz przetwarzane przez Policjê w celu zapobiegania

lub wykrywania przestêpstw (art. 20c ust. 1 ustawy o Policji). Odbywa siê to

na pisemny wniosek Komendanta G³ównego Policji lub komendanta woje-

wódzkiego Policji, a tak¿e na ustne ¿¹danie policjanta posiadaj¹cego upo-

wa¿nienie wymienionych osób, przy czym w tym ostatnim przypadku opera-

tor sieci telekomunikacyjnej informuje w³aœciwego miejscowo komendanta

wojewódzkiego Policji o przekazaniu danych (art. 20c ust. 2, 3 ustawy).

Przy wniosku komendantów Policji, operatorzy sieci telekomunikacyjnej

obowi¹zani s¹ udostêpniæ dane wskazanemu we wniosku policjantowi (art.

20c ust. 4 ustawy). Ujawnienie danych mo¿e nast¹piæ za pomoc¹ sieci tele-

komunikacyjnej (art. 20c ust. 5 ustawy). Podobnie, odrêbnie regulowane

jest uzyskiwanie w celu zapobiegania lub wykrywania przestêpstw oraz ich

sprawców danych dotycz¹cych osób korzystaj¹cych z us³ug pocztowych, da-

nych dotycz¹cych faktu i okolicznoœci œwiadczenia lub korzystania z tych

us³ug (art. 20d ust. 1 ustawy o Policji). Nastêpuje to na wniosek Komendan-

ta G³ównego Policji lub komendanta wojewódzkiego b¹dŸ ¿¹danie policjan-

ta posiadaj¹cego upowa¿nienie tych osób (art. 20d ust. 2 ustawy). Podmio-

ty uprawnione do œwiadczenia us³ug obowi¹zane s¹ do udostêpnienia da-

nych policjantom wskazanym we wniosku (art. 20d ust. 3 ustawy).

Dostêp do niektórych danych, w tym ze sfery informacji publicznej,

o czym stanowi powo³ana wczeœniej ustawa o dostêpie do informacji pu-

blicznej, jest ograniczony ze wzglêdu na objêcie ich tajemnic¹ pañstwow¹

czy s³u¿bow¹ (art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie

informacji niejawnych

. Podstawy ¿¹dania przez Policjê informacji objêtych

tajemnic¹ pañstwow¹ czy s³u¿bow¹ nie stanowi przepis art. 20 ust. 1 usta-

wy o Policji, poniewa¿ przewiduje on jedynie dyskrecjonalne prawo Policji

do ogólnie pojêtego uzyskiwania informacji i sposobu ich uzyskania (w tym

niejawnie)

. Wymagane jest zatem istnienie przepisu szczególnego, który

nadawa³by Policji takie uprawnienie w konkretnej sytuacji. Poszukiwaæ go

T.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 196, poz. 1631.

Z. M³ynarczyk, Tajemnica pañstwowa i s³u¿bowa a czynnoœci operacyjno-roz-

poznawcze

, Przegl¹d S¹dowy 1993, Nr 3, s. 42.

Dorota Koczorkiewicz

PROKURATOR 2-3(34-35)/2008

nale¿y w przytoczonej ju¿ ustawie o ochronie informacji niejawnych. Zgod-

nie z ni¹, jeœli toczy siê postêpowanie przed s¹dami, a tak¿e innymi organa-

mi, w tym prokuratorem i Policj¹, zasady zwalniania od obowi¹zku zacho-

wania tajemnicy pañstwowej i s³u¿bowej okreœlaj¹ przepisy odrêbnych

ustaw (art. 4 ust. 1 ustawy o ochronie informacji niejawnych)

. W przypad-

ku postêpowania karnego zasady zwalniania od obowi¹zku zachowania ta-

jemnicy pañstwowej i s³u¿bowej reguluje kodeks postêpowania karnego

Artyku³y 179 i 180 k.p.k. dotycz¹ zwalniania od obowi¹zku zachowania

tych tajemnic przy przes³uchaniu osób, zaœ art. 226 k.p.k. normuje tê kwe-

stiê w stosunku do dokumentów przymusowo odebranych lub znalezionych

w czasie przeszukania

, które zawieraj¹ wymienione tajemnice.

Poza postêpowaniem, w tym postêpowaniem karnym, udostêpnianie

informacji niejawnych mo¿e mieæ miejsce w sposób okreœlony w art. 49

ustawy o ochronie informacji niejawnych

. Udostêpnienie informacji nie-

jawnych mo¿e nast¹piæ osobie lub instytucji na podstawie pisemnej zgody

wymienionych w ustawie Szefów Kancelarii lub Prezesa Rady Ministrów

albo ministra w³aœciwego dla okreœlonego dzia³u administracji rz¹dowej,

Prezesa Narodowego Banku Polskiego lub kierownika urzêdu centralnego,

a w razie ich braku szefa w³aœciwej s³u¿by ochrony pañstwa (art. 49 ust. 1

ustawy). Mo¿liwe jest to tak¿e za zgod¹ kierownika jednostki organizacyjnej,

w której osoba, wobec której wszczêto postêpowanie sprawdzaj¹ce jest za-

trudniona lub wykonuje prace zlecone (art. 49 ust 3 ustawy). Przy czym,

wskazane przepisy odnosz¹ siê do postêpowania sprawdzaj¹cego zwi¹zane-

go z wydaniem poœwiadczenia bezpieczeñstwa. Wyj¹tkowo, wy¿ej wymie-

nione podmioty mog¹ w innych sytuacjach wyraziæ zgodê na udostêpnienie

okreœlonych informacji osobie lub jednostce organizacyjnej nieposiadaj¹cej

poœwiadczenia bezpieczeñstwa (art. 49 ust. 3 ustawy). W doktrynie wyra¿a

siê pogl¹d, ¿e udostêpnianie tych informacji zale¿y od woli wskazanych pod-

miotów. Mo¿na jedynie ubiegaæ siê o te informacje, a podmioty dysponuj¹-

„Zasady zwalniania” oznaczaj¹ zarówno typ informacji, której zwolnienie mo¿e

dotyczyæ, a tak¿e organy uprawnione do zwolnienia, tak S. Hoc, Glosa do uchwa³y

sk³adu siedmiu sêdziów z dnia 28 wrzeœnia 2000 r. (III ZP 21/00)

, Przegl¹d S¹dowy

2001, Nr 10, s. 130.

M. Polok, Ochrona tajemnicy pañstwowej i tajemnicy s³u¿bowej w polskim

systemie prawnym

, Warszawa 2006, s. 98, 137-141.

Z. Kwiatkowski, Zakazy dowodowe w procesie karnym, Katowice 2001, s. 280.

Artyku³ 49 ustawy o ochronie informacji niejawnych przewiduje szczególny tryb

udostêpniania informacji niejawnych, tak B. Kurzêpa, Dostêp do informacji niejaw-

nych

, Prokuratura i Prawo 2000, Nr 6, s. 80.

Uprawnienie Policji do uzyskiwania informacji

ce informacj¹ objêt¹ tajemnic¹ nie maj¹ obowi¹zku jej udzieliæ, jeœli nie

nast¹pi zwolnienie z tajemnicy

Dostêp do informacji objêtych tajemnic¹ bankow¹ w zwi¹zku z prowa-

dzeniem postêpowania karnego maj¹ wy³¹cznie prokurator i s¹d, na co

wskazuje regulacja prawa bankowego (art. 105 ust. 1 pkt 2 lit b ustawy

z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe

. Przy wykonywaniu czynnoœci

operacyjno-rozpoznawczych uprawnienie do korzystania z przetwarzanych

przez banki informacji stanowi¹cych tajemnicê bankow¹ przys³uguje rów-

nie¿ Policji (art. 20 ust. 3 ustawy o Policji)

. Jest to dopuszczalne pod pew-

nymi warunkami, do których nale¿y prowadzenie czynnoœci dla skutecznego

zapobiegniêcia lub wykrycia albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów

przestêpstw wymienionych w art. 19 ust. 1 ustawy o Policji.

Policja nie ma uprawnienia do uzyskiwania informacji w trakcie czynno-

œci dochodzeniowo-œledczych, bowiem do tych czynnoœci ma zastosowanie

przepis szczególny, to jest art. 105 ust. 1 pkt 2 lit b ustawy Prawo banko-

we. Uzyskane dane objête tajemnic¹ bankow¹ udostêpnia siê jedynie poli-

cjantom prowadz¹cym sprawê, policjantom nadzoruj¹cym tê sprawê oraz

s¹dom i prokuratorom, jeœli nastêpuje to w celu œcigania karnego (art. 20

ust. 4 ustawy). Udostêpnienie danych mo¿liwe jest wy³¹cznie na podstawie

postanowienia s¹du okrêgowego wydanego na pisemny wniosek Komen-

danta G³ównego Policji albo komendanta wojewódzkiego Policji (art. 20

ust. 5 ustawy). W postanowieniu s¹du okreœla siê rodzaj i zakres udostêp-

nianych informacji, dane wskazanego podmiotu, podmiot zobowi¹zany do

udostêpnienia oraz organ Policji uprawniony do zwrócenia siê o przekaza-

nie informacji i danych (art. 20 ust. 7 ustawy).

Przy spe³nieniu wymienionych wy¿ej przes³anek Policja ma tak¿e prawo

do korzystania z informacji dotycz¹cych umów ubezpieczenia, a w szczegól-

noœci z przetwarzanych przez zak³ady ubezpieczeñ danych podmiotów,

w tym osób, które zawar³y umowê ubezpieczenia (art. 20 ust. 3 ustawy).

Równie¿ z ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o dzia³alnoœci ubezpieczeniowej

wynika, ¿e zak³ad ubezpieczeñ i inne podmioty wymienione w ustawie nie

s¹ zobowi¹zane do zachowania tajemnicy dotycz¹cej poszczególnych umów

Z. M³ynarczyk, op. cit, s. 43.

T.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z póŸn. zm. T. Dukiet-Nagórska, O ujawnie-

niu tajemnicy bankowej raz jeszcze

, Prawo Bankowe 2004, Nr 3, s. 60-61.

M. Siwiec, Tajemnica bankowa w postêpowaniu karnym, Prokuratura i Prawo

2003, Nr 5, s. 34,44.

Dz. U. Nr 124, poz. 1151 z póŸn. zm.

Dorota Koczorkiewicz

PROKURATOR 2-3(34-35)/2008

ubezpieczenia, jeœli informacje udzielane s¹ na wniosek Policji na zasadach

i w trybie art. 20 ustawy o Policji (art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy o dzia³alnoœci

ubezpieczeniowej).

Do otrzymania informacji gospodarczych o zobowi¹zaniach konsumen-

tów lub dotycz¹cych pos³u¿enia siê podrobionym lub cudzym dokumentem

uprawniony jest Komendant G³ówny Policji, jeœli jest to konieczne dla sku-

tecznego zapobiegania przestêpstwom, ich wykrycia albo ustalenia spraw-

ców i uzyskania dowodów, na zasadach i w trybie okreœlonym w art. 20

ustawy o Policji (art. 14 ust. 4 pkt 3, art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o udostêp-

nianiu informacji gospodarczych).

Informacje uzyskane w toku postêpowania przed Prezesem Urzêdu

Ochrony Konkurencji i Konsumentów (postêpowanie wyjaœniaj¹ce, postê-

powanie antymonopolowe, postêpowanie w sprawie praktyk naruszaj¹-

cych interesy konsumentów) mog¹ byæ wykorzystane w postêpowaniu kar-

nym prowadzonym w trybie publicznoskargowym (art. 65 ust. 1 i 2 pkt 1,

art. 42 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsu-

mentów

W ustawie z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludnoœci i dowodach

osobistych

w art. 44h ust. 1 pkt 2 wymieniono Policjê wœród podmiotów,

którym udostêpnia siê dane ze zbiorów meldunkowych, zbioru PESEL oraz

ewidencji wydanych i utraconych dowodów osobistych. Uprawnienie takie

przewiduje tak¿e ustawa o Policji w art. 20 ust. 15.

Informacje w sprawach cudzoziemców zawarte s¹ w rejestrach, ewidencji

i wykazie, o których mowa w rozdziale 11 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r.

o cudzoziemcach

. Prezes Urzêdu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców

tworzy i prowadzi w systemie informatycznym krajowy zbiór rejestrów, ewi-

dencji i wykazu w sprawach cudzoziemców o nazwie „System Pobyt” (art.

132 ust. 1 ustawy). Na wniosek Komendanta G³ównego Policji, a bez niego,

jeœli spe³nione s¹ ustawowe przes³anki, udostêpniane s¹ Policji dane przetwa-

rzane w Systemie Pobyt (art. 133 ust. 1 pkt 1, ust. 2 i 3 ustawy).

Na mocy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym

tworzona jest i prowadzona centralna ewidencja pojazdów (art. 80a usta-

wy). Dane lub informacje o pojeŸdzie zgromadzone w ewidencji udostêpnia

siê m.in. Policji (art. 80c ust. 1 pkt 1 ustawy). W drodze decyzji ministra

Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 z póŸn. zm.

Dz. U. z 2001 r. Nr 87, poz. 960 z póŸn. zm.

Dz. U. Nr 128, poz. 1175, z póŸn. zm.

Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z póŸn. zm.

Uprawnienie Policji do uzyskiwania informacji

w³aœciwego do spraw administracji publicznej udostêpnienie danych mo¿e

nast¹piæ za pomoc¹ urz¹dzeñ teletransmisji danych. Gdyby zaœ minister ta-

kiej decyzji nie podj¹³, mo¿liwe by³oby to jedynie na pisemny, uzasadniony

wniosek podmiotu uprawnionego (art. 80c ust. 6 i 7 ustawy).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 24 maja 2000r. o Krajowym

Rejestrze Karnym

prawo do pozyskiwania informacji o osobach, których

dane osobowe zgromadzone zosta³y w Krajowym Rejestrze Karnym, przy-

s³uguje tak¿e Policji w zwi¹zku z prowadzonym postêpowaniem. Dodatko-

wo takie prawo Policji gwarantuje art. 20 ust. 15 ustawy o Policji.

Policja jest tak¿e uprawniona do otrzymywania od Komendanta G³ów-

nego Policji informacji dotycz¹cych bezpieczeñstwa masowych imprez spor-

towych obejmuj¹cych dane o osobach, klubach, organizacjach i stowarzy-

szeniach skupiaj¹cych kibiców, naruszeniach porz¹dku i bezpieczeñstwa

publicznego, zwi¹zkach i klubach sportowych, kalendarzu imprez sporto-

wych, o obiektach sportowych, przemieszczaniu siê uczestników masowych

imprez sportowych, ich przejazdach oraz instytucjach zagranicznych w³aœci-

wych do wspó³pracy (art. 20c pkt 1, art. 20a, art. 20e ustawy z dnia

22 sierpnia 1997 r. o bezpieczeñstwie imprez masowych

Czêœæ ustaw pomija Policjê wœród podmiotów uprawnionych do pozy-

skania okreœlonych informacji, np. ustawa z dnia 16 listopada 2000r.

o przeciwdzia³aniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartoœci maj¹tko-

wych pochodz¹cych z nielegalnych lub nieujawnionych Ÿróde³ oraz przeciw-

dzia³aniu finansowaniu terroryzmu

, czy ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r.

o zak³adach opieki zdrowotnej

, która w art. 18 ust. 3 pkt 4 uprawnia

jedynie prokuratora i s¹dy do udostêpnienia im dokumentacji pacjenta.

Na zakoñczenie rozwa¿enia wymaga zastosowanie art. 15 ust. 1 pkt 6

i 7 ustawy o Policji jako podstawy ¿¹dania przez Policjê informacji. Policjan-

ci wykonuj¹c czynnoœci s³u¿bowe, w tym dochodzeniowo-œledcze, maj¹ pra-

wo ¿¹dania niezbêdnej pomocy od instytucji pañstwowych, organów admi-

nistracji rz¹dowej i samorz¹du terytorialnego oraz jednostek gospodarczych

prowadz¹cych dzia³alnoœæ w zakresie u¿ytecznoœci publicznej, a tak¿e ¿¹da-

nia jej od innych jednostek gospodarczych i organizacji spo³ecznych, jak

równie¿ zwracania siê w nag³ych wypadkach do ka¿dej osoby o udzielenie

doraŸnej pomocy. Od podmiotów innych ni¿ instytucje pañstwowe, organy

Dz. U. Nr 50, poz. 580 z póŸn. zm.

T.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 909.

Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1505 z póŸn. zm.

Dz. U. Nr 91, poz. 408 z póŸn. zm.

Dorota Koczorkiewicz

PROKURATOR 2-3(34-35)/2008

Dz. U. Nr 141, poz. 1186.

Odmiennie A. Taracha, Prawo policji..., s. 227 i 234.

administracji rz¹dowej i samorz¹du terytorialnego oraz inne jednostki pro-

wadz¹ce dzia³alnoœæ w zakresie u¿ytecznoœci publicznej, Policja mo¿e uzy-

skaæ pomoc za ich zgod¹. W ramach takiej pomocy policjant mo¿e mieæ

u¿yczone rzeczy lub dokumenty – rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia

26 lipca 2005 r. w sprawie sposobu postêpowania przy wykonywaniu nie-

których uprawnieñ policjantów

. Forma pomocy okreœlonej w art. 15 ust.

6 i 7 ustawy o Policji przemawia za takim jej rozumieniem, które zak³ada

pomoc konieczn¹ dla wykonania dzia³añ w³asnych Policji w postaci udostêp-

nienia pomieszczeñ, rzeczy np. jakiœ specjalistycznych urz¹dzeñ. U¿yczone

dokumenty mia³yby zaœ s³u¿yæ nie jako Ÿród³o informacji, lecz pomoc w do-

konaniu przez policjanta konkretnej czynnoœci

dr Dorota Koczorkiewicz

Wydzia³ Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczeciñskiego

Uprawnienie Policji do uzyskiwania informacji