J. Andrzejewska, J. Wierucka, Program wychowania przedszkolnego Razem w przedszkolu, wyd.
WSiP, Warszawa 2009.

Program wychowania przedszkolnego

„Razem w przedszkolu” J. Andrzejewskiej, J. Wieruckiej

– notatka z przeczytanej pozycji.

Koncepcja programu

Tytuł programu „Razem w przedszkolu” jest hasłem uwzględniającym funkcję osób

znaczących dla dziecka tzn.: razem z dorosłym, razem z rówieśnikiem, razem
z nauczycielem. Hasło to wyznacza również zadania osoby dorosłej (rodzic, dziadek,

nauczyciel, opiekun w rozwoju dziecka).

Analizowany program ujmuje przede wszystkim aktywną podmiotowość dziecka

w procesie edukacyjnym. Dziecko poznaje siebie i własne możliwości. Charakteryzuje
się mocą sprawczą i zdolnością do skutecznego działania w warunkach codziennego

życia, kontaktach z rówieśnikami i osobami dorosłymi.

W programie zakłada się, że grupa przedszkolna to wspólnota osób uczących się

i każde dziecko musi przejawiać w niej aktywność. Działalność oparta jest na zasadzie
partnerstwa.

Centralną kategorią pojęciową programu zgodnie z współczesną praktyką edukacyjną
jest uczenie się, które definiowane jest jako proces konstruowania, interpretowania,

modyfikowania osobistych obrazów świata. Celem uczenia się jest przyswojenie przez
dziecko określonych wiadomości, umiejętności i nawyków. Proces uczenia się dziecka

bazuje na jego indywidualnych doświadczeniach uzyskiwanych w toku działania.
Dziecko konstruuje obraz rzeczywistości nie tyle słuchając o niej, ile jej doświadczając.

Istotą skuteczności procesu uczenia się jest działalność instytucji, placówki
edukacyjnej w zakresie:



wnikliwej diagnozy, poznania aktualnego rozwoju wychowanka,



zapewnienia warunków dostosowanych do możliwości dziecka,



integracji nauczania,



właściwego klimatu wychowawczego, sprzyjającego indywidualizacji,



aktywizowania dziecka,



umożliwiania poznania polisensorycznego,



zorganizowania spontanicznej działalności dziecka,



tworzenia sytuacji samodzielnego doświadczania,



stymulowania ciekawości poznawczej,



organizowania warunków do rozwiązywania problemów sprzyjających
doskonaleniu operacji umysłowych,



przygotowania środowiska do nawiązywania kontaktów społecznych,



rozwijania wyobraźni, fantazji, ekspresji twórczej,



rozwijania zdolności i zachowań empatycznych poprzez możliwość
doświadczania i wyrażania uczuć,



pomocy w uzyskaniu gotowości do pisania i czytania, oraz nabywania
elementarnej umiejętności pisania i czytania, wychodząc naprzeciw jego

możliwością i zainteresowaniom.

Rolą nauczyciela w procesie edukacji dziecka jest dobre poznanie wychowanka : jego

potrzeb, możliwości, zainteresowań, motywacji, wiedzy osobistej, umiejętności
i adekwatności, w których dziecko podczas doświadczenie będzie samodzielnie tworzyło

osobiste kompetencje.

Zadaniem nauczycieli jest tworzenie takiego środowiska dziecka, aby w każdym

momencie mogło się uczyć.

Nauczyciel powinien przestrzegać zasadę spokoju, które sprzyjają wyciszaniu się

i otwieraniu dziecka na nowe postrzeganie siebie i środowiska.

Stymulowanie środowiska składa się z następujących komponentów:

1.

Komponent strukturalno-dynamiczny środowiska (zasady pedagogiczne,

dydaktyczne – normy, dobór pomocy, pracy z pomocami, zasada wolności
i porządku).

2.

Komponent materialny (otoczenie, pomoce, sprzęt, urządzenia, które stanowią

punkt wyjścia do aktywności dziecka).

3.

Komponent osobowy (dzieci i dorośli - zasada partnerstwa, współpracy,

opiekuna, pomocnika).

4.

Komponent wychowawczy (klimat zaufania i porozumienia między dzieckiem,

a dorosłym, potrzeba wolności w środowisku wychowawczym).

Rodzaje uczenia się dziecka w przedszkolu:



spontaniczne,



spontaniczno – reaktywne,



reaktywne.

Spontaniczne uczenie się dziecka jest oparte na jego swobodnej aktywności. Podczas
tworzenia środowiska edukacyjnego nauczyciel powinien przemyśleć aranżację

tematycznych ośrodków edukacyjnych na terenie przedszkola oraz ogrodu
przedszkolnego. Proponuje się utworzenie wszelakich kącików (zabaw, eksperymentów,

doświadczeń naukowych, zdrowia, samodzielnej pracy tzn.: interesującej książki,
wytchnienia i marzeń, twórczości i kreatywności muzycznej, plastycznej, teatralnej,

aktywności muzyczno-ruchowej i baletowej, kultury, przyrodnika i ekologa, sekretów
historii).

Spontaniczno-reaktywne uczenie się jest formą bezpośredniego uczenia się i polega
na celowym działaniu nauczyciela, który stymuluje dziecko poprzez aranżowanie

środowiska materialnego, zachęcającego do uczenia się. Motywem podjęcia aktywności
przez dziecko jest:



zaspokojenie własnej ciekawości poznawczej wrażającej się w pytaniach,



w chęci odkrywania rzeczy nowych i niezwykłych,



interesujący temat zaproponowany przez nauczyciela z jasno określonym
problemem,



przemyślany dobór zadań, których treść ściśle wiąże się z zainteresowaniem
dzieci.

Reaktywne uczenie się opiera się na rozwiązywaniu przez dzieci problemów i zadań

o charakterze zamkniętym stawianych przez nauczyciela. Nauczyciel dokładnie określa
co i kiedy dziecko ma robić, ale sposób rozwiązywania zadania w znacznej mierze zależy

od kreatywności dzieci. Uczenie się reaktywne pozwala dziecku zetknąć się z dorosłym,
który myśli inaczej, stawia wymagania, ograniczenia, nakazy, stanowiące utrudnienia dla

aktywności.

Uczenie się spontaniczno – reaktywne i reaktywne odbywa się w sferze
najbliższego rozwoju dziecka i ma na celu podejmowanie działań nowych, trudnych,

wymagających pomysłowości i inicjatywy dziecka oraz wykraczających poza jego
aktualny rozwój.

Nabywanie kompetencji może przybierać dwojaką formę.

1.

Pośrednią (dziecko uczestnicząc w różnych sytuacjach i czynnościach

w naturalny sposób przyswaja umiejętności).

2.

Bezpośrednią (świadome tworzenie przez wychowawcę do nabywania

umiejętności poprzez zapewnienie odpowiedniej stymulacji do działania).

Działania nauczyciela:
- tworzenie warunków do zabawy, pracy i spontanicznego uczenia się,

- towarzyszenie podczas realizacji projektów i projektowania okazji edukacyjnych,

- stymulowanie do podejmowania i rozwiązywania problemów, zadań.

Cele programu wychowania przedszkolnego

Program wychowania przedszkolnego jest przeznaczony do pracy z grupą
jednorodną wiekową i mieszaną wiekowo w placówkach państwowych,

społecznych, wyznaniowych, prywatnych, integracyjnych oraz w różnorodnych
formach edukacji przedszkolnej. Jest zgodny z podstawą programową i z zakresem

wskazanych w niej celów wychowania przedszkolnego i obszarów działalności
edukacyjnej przedszkola.

Cele szczegółowe programu:

1.

Odkrywanie siebie, jako osoby o specyficznych potrzebach, z indywidualną linią

rozwojową.

2.

Osiąganie samodzielności emocjonalnej, przystosowawczej, organizacyjnej,

uspołecznionej, zdystansowanej.

3.

Kształtowanie właściwych zachowań wobec własnego zdrowia.

4.

Konstruowanie wiedzy z zakresy przyrody ożywionej i nieożywionej.

5.

Rozumienie zjawiska przyczynowości w przyrodzie.

6.

Poznawanie siebie jako członka wspólnoty rodzinnej, przedszkolnej, budowanie

więzi społecznych.

7.

Budzenie uczuć patriotycznych i obywatelskich.

8.

Uczestniczenie w kulturze, poznawanie świata wartości etycznych (dobro, prawa,

wiara) oraz estetycznych (piękno).

9.

Budzenie i aktywizowanie ciekawości oraz aktywności poznawczej.

10.

Rozwijanie umiejętności symbolicznego ujmowania rzeczywistości.

11.

Kształcenie kompetencji komunikacyjnych i językowych.

12.

Budzenie zainteresowania światem obrazu, pisma i dźwięku.

13.

Poznawanie znaczenia matematyki w codziennym życiu.

14.

Poznawanie, rozumienie i wykorzystywanie osiągnięć nauki i techniki.

Dobór i układ treści w programie

Układ treści edukacyjnych przedstawiony jest konsekwentnie na trzech poziomach
wiedzy i umiejętności, co warunkuje uniwersalność i elastyczność programu. Poziomy

treści (I, II, III) umożliwiają przeprowadzenie diagnozy dziecka we wszystkich
obszarach edukacyjnych. Są pomocne nauczycielowi w określeniu strefy aktualnego

rozwoju wiedzy i umiejętności dziecka (SAR) w danym obszarze edukacyjnym
i wyznaczeniu strefy najbliższego rozwoju (SNR). Pod każdym obszarem edukacyjnym

znajduje się przejrzysta „mapa pojęć” ogólnych i szczegółowych zgodnych z treścią
podstawy programowej. Pod każdym obszarem dodano informacje poszerzające wiedzę

merytoryczną, psychologiczną i metodyczną nauczyciela.

Treść obszarów edukacyjnych programu „Razem w przedszkolu” zawiera

następujące elementy:

1.

Poznawanie siebie jako osoby

2.

Doświadczanie samodzielności

3.

Poznawanie znaczenia języka w porozumiewaniu się i uczestnictwie w kulturze.

4.

Rozbudzanie ciekawości poznawczej. Rozwijanie procesów poznawczych

i operacji umysłowych.

5.

Odkrywanie znaczenia zdrowia, ruchu, higieny.

6.

Odkrywanie znaczenia bezpiecznego zachowania się

7.

Wprowadzenie w kulturę życia. Poznawanie wartości etycznych i estetycznych.

8.

Wprowadzenie w kulturę życia

9.

Poznawanie wartości etycznych i estetycznych.

10.

Poznawanie świata nauki i techniki

11.

Poznawanie i rozumienie świata przyrody.

12.

Poznawanie i rozumienie świata przyrody.

13.

Poznawanie znaczenia matematyki.

14.

Przygotowanie do pisania i czytania.

15.

Poznawanie środowiska społecznego.

16.

Poznawanie ojczyzny i świata

Program dostosowano do najnowszej podstawy programowej. Treści w programie są
ułożone spiralnie na trzech poziomach wiedzy i umiejętności. Koncentrują się wokół

pojęć: przestrzeń, czas, liczba, przyczynowość. Ujęcie treści i umiejętności na trzech
poziomach zadań pomaga w diagnozie aktualnego poziomu rozwoju wychowanka.

Nauczyciel nie ma obowiązku realizowania wszystkich treści programowych, może
dokonywać ich modyfikacji zgodnie z zasadą indywidualizacji w pracy z wychowankiem.

Program wychowania przedszkolnego „Razem w przedszkolu” zawiera przykładowe
ramowe rozkłady dnia przedszkolnego pracującego w systemie 10 i 5 godzinnym,

a także schematy różnorodnych form uczenia się i przykładowy projekt edukacyjny
„Wzrok” realizowany metodą projektów (z ujęciem szczegółowych etapów

przeprowadzania zajęć).