Izabella Luty

TROCHĘ HISTORII

Poniższa kronika nie traktuje dziejów Klubu w sposób wyczerpujący. Pierwsze 15 lat omówię

dokładniej – wtedy wiele wydarzeń miało postać ewenementów. Bardziej szczegółowe informacje i

opisy wypraw z tego okresu można znaleźć w „Wiercicach” nr 1-16. Dalej będę wymieniać głównie

eksploracyjne akcje jaskiniowe zakończone sukcesem (uwzględniając przypadki udziału członków

naszego Klubu w imprezach centralnych czy międzynarodowych oraz akcjach i wyprawach organi-

zowanych przez inne kluby), wyjątkowe wyczyny sportowe oraz fakty i wydarzenia istotne, moim

zdaniem, w życiu Klubu. Ważniejsze informacje opatruję znaczkiem. Podam też numery „Wier-

cic”, w których są one omówione lub przynajmniej wzmiankowane: /W .../. Dane przytaczam rów-

nież na podstawie opracowania pt. Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego, innych biuletynów

oraz pamięci członków Klubu. Pomijam powierzchniową działalność wspinaczkową (nowe drogi,

pokonywanie gór wysokich), która w ostatnich dwóch dekadach była ważną formą aktywności (dla

niektórych wyłączną) – wymaga ona odrębnego opracowania. Z góry przepraszam za błędy i braki

poczynione w olbrzymim pośpiechu i proszę o nadsyłanie sprostowań i uzupełnień. Postaram się je

zamieścić w pojubileuszowym numerze „Wiercicy”. Dziękuję Jurkowi Grodzickiemu, Markowi Sy-

gowskiemu i Mirkowi Burkackiemu za uwagi oraz uzupełnienia.

Prapoczątki



Historia zaczęła się dziać powoli, gdzieś od roku 1949, na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszaw-

skiego. Tam grupka studentów, badając organizmy żywe zamieszkujące podziemia, a następnie zbierając
je dla potrzeb Muzeum Zoologicznego, zainteresowała się jaskiniami bardziej, niż to przewidywał pro-

gram nauczania. Przywodził jej lubiany przez wszystkich Andrzej Chodorowski, przezwany niebawem
Kacykiem. Były to czasy trudne, nie sprzyjające inicjatywom innym niż narzucone przez władze pań-
stwowe. Latem roku 1953, po spotkaniu Kacyka z Kazimierzem Kowalskim, zoologiem krakowskim, który

wydawał właśnie inwentarz jaskiń, skrystalizował się kiełkujący od dawna plan utworzenia w Warszawie
organizacji skupiającej grotołazów. W dniach 13-20.09.1953 A. Chodorowski i Marek Doroszewski ucze-
stniczyli w kursie instruktorskim współorganizowanym z krakowską wyprawą do Jaskini Zimnej (stawia-
no wówczas maszt w Wielkim Kominie). W dniu 9.11 1953 r. narada Kacyka (już instruktora) i Tomasza

Umińskiego zaowocowała konkretnymi projektami wypraw nieformalnego jeszcze klubu do jaskiń Jury
Krakowsko-Częstochowskiej. W listopadzie odbył się pierwszy (nie całkiem udany) wyjazd.

Początek
1954
To rok najważniejszy w naszej historii. W dniu 17 stycznia Jaskinię Olsztyńską i Koralową zwiedzili

Władka i Andrzej Chodorowscy, Tomasz Umiński, Hanna Ekner, Kazimierz Dobrowolski i Antoni Gajewski.

Chodorowski i Umiński pojechali zaraz na ogólnopolską wyprawę do Jaskini Zimnej Z-3 (31.01.-

9.02.) zorganizowaną przez ośrodek krakowski, która odniosła wielkie sukcesy eksploracyjne (m.in.

odkrycie Sali Złomisk i Korytarza Rubinowego) i zyskała szeroki rozgłos w prasie.

W czerwcu Władka i Andrzej Chodorowscy, Tomasz Umiński, Antoni Gajewski i Ryszard Karpiński

uczestniczyli w ogólnopolskim zjeździe grotołazów w Górach Sokolich. Właśnie oni doprowadzili do

sformalizowania ruchu i stali się grupą założycieli naszego Klubu, choć długo jeszcze nie nazywał się on
Speleoklubem Warszawskim.

Formalnie działalność grotołazów polskich umieszczono wówczas w strukturach PTTK. Kontrolę ruchu, a zara-

zem ster władzy trzymała niepodzielnie w swoich rękach grupa krakowska skupiona w nieformalnym Klubie Gro-

tołazów wokół K. Kowalskiego. Istniała Podkomisja Badań Jaskiniowych przy Komisji Turystyki Górskiej PTTK,

którą w 1954 zastąpiono Podkomisją Taternictwa Jaskiniowego przy Komisji Taternictwa Zarządu Głównego
PTTK (KTJ ZG PTTK) z siedzibą w Krakowie. Powołano też Oddziałowe Sekcje Taternictwa Jaskiniowego (OSTJ).



Dzień 1 lipca 1954 roku uznajemy za oficjalną datę powstania naszego Klubu. Odbyło się wtedy zebranie or-

ganizacyjno-wyborcze nowej oddziałowej sekcji – Podsekcji Taternictwa Jaskiniowego przy Sekcji Taternictwa
Oddziału Warszawskiego PTTK (nazywanej zwykle Warszawską Sekcją Taternictwa Jaskiniowego) z udziałem je-

denastu osób, w tym delegata Sekcji Taternictwa Oddziału Warszawskiego PTTK. W skład pierwszego zarządu we-

szli: Władka i Andrzej Chodorowscy, Tomasz Umiński, Antoni Gajewski i Ryszard Karpiński, a jego przewodniczą-

cym został Andrzej Chodorowski.



Kilka dni później rozpoczyna się pod kierownictwem Chodorowskiego pierwszy klubowy kurs dla

początkujących w Złotym Potoku z udziałem 12 kursantów. Program obejmował 72 godziny zajęć. Pod-
czas kursu, w dniu 9 lipca, Chodorowscy, Zbigniew Głowacki, Andrzej Kühn i Kazimierz Madaliński od-
kryli oraz wstępnie zbadali jaskinię położoną w pobliżu Ostrężnika. Nazwali ją Wiercicą. A dokładniej by-
ło tak: Donat – miejscowy poszukiwacz szpatu, metodą strzałową odsłaniał otwory w lejach krasowych,
aby dostać się do upragnionego minerału. Na prośbę naszych grotołazów, pokazał im otwór Wiercicy.

- 14 -

Zrodził się pomysł wydawania biuletynu klubowego, zainicjowany przez Rudnickiego.

Następuje eksplozja zainteresowania jaskiniami i wyjazdy już samodzielnego klubu w Jurę, Tatry,

do Niecki Nidziańskiej, w Sudety. Dokładnie zbadano oraz udokumentowano Wiercicę, zaproszono do

niej reporterów „Dookoła Świata”. Trzeba tu dodać, że zainteresowanie owo nie ograniczało się do czę-

stego dziś „zaliczenia” kolejnej dziury. Do klubu przychodzili ludzie obdarzeni pasją poznawczą (na po-

czątku głównie biolodzy i geolodzy), którym jaskinie wyznaczały często drogę naukowej kariery. Wyj-

ścia o starannie przemyślanym celu badawczym (np. hydrobiologicznym czy geologicznym) zazębiały

się często ze szkoleniem i eksploracją.

1955

Rok zaczyna się kursem dla początkujących prowadzonym wraz z badaniami hydrobiologicznymi.

W Tatrach wyprawiano się kilkakrotnie już samodzielnie do wielu małych jaskiń, a także do Zimnej

i Miętusiej. Przeprowadzono rekonesans w celu obejrzenia progu za Błotnymi Zamkami (później na-

zwanego Progiem Męczenników). Podczas tej akcji powstał projekt pokonania problemu. Wychodząc,

na Piaskowym Prożku użyto „pętliny”.

Ponadto Umiński uczestniczył w krakowskiej eksploracji Jaskini Zimnej (Z-4).

W lipcu Sekcja Warszawska zorgani-

zowała samodzielnie ogólnopolski zlot

grotołazów w Ostrężniku, po którym

Chodorowscy odkryli i udokumentowa-

li kilka małych jaskiń na Jurze i w Pie-

ninach.

W sierpniu, podczas pierwszego wy-

jazdu zagranicznego (ogólnopolski obóz

na Słowacji) odkryto 7 małych jaskiń,

a Chodorowski znalazł skorupiaka do-

tąd nieznanego w Tatrach.

Odbył się kurs dla początkujących.

Kontynuowano poszukiwania i doku-

mentację jaskiń Jury, odkrywając przy

tym Jaskinię Chudą (Rudnicki) i Lisią

Jamę (Chodorowscy) oraz kilka schro-

nisk, wykonano też elektrosondowanie

koło Wiercicy (Kühn z ekipą IG, Soliń-

ska oznaczała nietoperze, wspomagali

akcję Rudnicki i Grodzicki).



Narodził się biuletyn klubowy

„Wiercica”. Jest on aktualnie najdłużej wydawanym w Polsce pismem klubowym, a jego redaktorka na-

czelna – redaktorką najdłużej działającą.

Dojrzałość. Pod znakiem Miętusiej

1956


Rok ten jest przełomowy dla Klubu. Podczas przygotowywanej od dawna Pierwszej Warszawskiej

Wyprawy do Miętusiej MW-1 (29.01-9.02) pod kierownictwem Chodorowskiego pokonano Próg Mę-

czenników uważany dawniej za niemożliwy do przejścia oraz Próg Klasyczny. Użyto skręcanego masz-

tu, który stawiali: Iwanicki, Karpiński, Małek, Styczyński (Niemowlak) i Umiński. Końcówkę Progu

Męczenników przeszedł wspinaczką klasyczną Karpiński, a Próg Klasyczny – Chodorowski. Osiągnęli

Salę Deszczów. Otwarto drogę do nowych rozległych partii, a Miętusia stała się naszą ukochaną klubo-

wą jaskinią. Ponadto Chodorowski z grupą dokonał II przejścia Wielkich Kominów. Kolejne wyprawy

MW kontynuowano aż do 1986 (MW- 30), a i później grotołazi warszawscy odnosili tam eksploracyjne

sukcesy. Wzrósł prestiż Klubu zarówno w kraju jak za granicą.

Wiosenna MW-2 dotarła do Sali Błotnych Lejków.

Latem 1956 Umiński bierze udział w ogólnopolskiej wyprawie do Bułgarii.


Chodorowski uczestniczy w słynnej międzynarodowej wyprawie „na dno świata” czyli do Gouffre

Berger we Francji (wówczas -1128 m). Osiąga tam głębokość 985 m, która na długie lata pozostaje re-

kordem klubowym.

Odbył się też wyjazd kilku osób w tereny krasowe NRD oraz dwa kursy dla początkujących (szkole-

nie traktowano jako jedną z najważniejszych spraw).

Czas odwilży politycznej w państwie to również czas zmian organizacyjnych dla ruchu taternickiego i speleolo-

gicznego. Znajduje tu ujście nabrzmiewający od dawna spór środowiskowy (narastająca „święta wojna” między

- 15 -

Krakowem a rosnącą w siłę Warszawą tworzącą jeden front z Zakopanem) i zarazem ideologiczny – dzielący groto-
łazów na sportowców oraz innych, dla których podstawowym celem było szeroko pojęte badanie i eksploracja ja-

skiń. W strukturach PTTK podkomisje usamodzielniają się całkowicie, a władzę przejmuje obóz warszawsko-zako-

piański. Następuje reaktywacja Klubu Wysokogórskiego jako samodzielnej organizacji (wcześniej taternicy podle-

gali PTTK), a grotołazi, którzy lubili nazywać się sportowcami (bliscy ośrodkowi krakowskiemu), tworzą Sekcje

Taternictwa Jaskiniowego Klubu Wysokogórskiego. Nasz Klub pozostaje w PTTK, lecz do nowej warszawskiej
STJ KW odchodzi Gajkiewicz, Karpiński i Wójcik.

Jesienią trwa szkolenie płetwonurków w WKP PTTK (uczą się m.in. Onyszkiewicz i Chodorowski).


Na przełomie 1956/57, podczas MW-3 (40 osób, kier. Chodorowski), przenurkowano z użyciem

sprzętu wojskowego Syfon Marynarki Wojennej (Chodorowski, Zinserling). Z biwaku za syfonem Cho-

dorowscy, Małek, Rudnicki i Wójcik eksplorują i do-
kumentują do syfonu (późniejszego Zielonego Buta).

1957


W styczniu następuje oficjalna zmiana naszej do-

tychczasowej nazwy na Speleoklub Warszawski PTTK.



W lutym rekonesans przed MW-4 (kier. Cho-

dorowski) przynosi rekordową deniwelację dla ja-

skiń krajowych (-221m): Zinserling nurkuje w Wie-
lkich Kominach na głębokość 8 m używając aparatu
tlenowego. Później nadano tej akcji miano MW-5,

a marcową MW-4 przerwano z powodu zalania Sy-
fonu Zwolińskich. Sprzęt po akcji wynosi w sierpniu
MW-6.

Wiosną trwają na Jurze poszukiwania i inwenta-

ryzacja, a także próba nakręcenia filmu jaskiniowego.

Rudnicki odkrywa 30-metrowy awen we wsi Studoł, a latem wraz z Dąbrowskim, prowadzi badania

speleologiczne w Organach (Dolina Kościeliska).



Jesienią rusza pierwsza samodzielna wyprawa zagraniczna Klubu do Bułgarii (Chodorowscy,

Rudnicki i Umiński), która odkrywa i eksploruje do -75 Pticzą Dupkę.

1958

Rok zaczynają dwa słynne wypadki w Jaskini Zimnej (styczeń: krakowski nurek Ogaza więźnie za sy-

fonem; luty: pali się śpiwór wyprawy wrocławskiej). W obu gigantycznych akcjach ratunkowych z udzia-

łem wojska, GOPR, a drugiej i górników, główną rolę odgrywają członkowie naszego Klubu przywiezie-
ni z Warszawy specjalnymi samolotami. Chodorowski i Korytkowski nurkują kilkakrotnie po Ogazę.

Latem Chodorowscy jadą do podziemnego laboratorium jaskiniowego w Moulis (Pireneje).

Jesienią druga wyprawa do Bułgarii ustanawia rekord głębokości tego kraju w Pticzej Dupce (-127 m)

oraz odkrywa i eksploruje Kumanicę.

Speleoklub zgłasza 9 referatów naukowych na Międzynarodowy Kongres Speleologiczny w Bari.

PTTK wydaje „Biuletyn Informacyjny Warszawskiego Koła Grotołazów” zawierający szczegółowe

sprawozdania z działalności Klubu za lata 1956-57.

Jesienią Chodorowski rezygnuje z przewodniczenia, a funkcję prezesa obejmuje Wiesław Szlenk.

1959



Badawczy profil działania owocuje utworzeniem nowego biuletynu Speleoklubu Warszawskiego „Speleo-

logia” o charakterze naukowym, który wkrótce trafia do około dwudziestu krajów. Ale nie tylko sprawami po-
ważnymi żyje Klub. Kwitnie życie towarzyskie, spontanicznie powstają piosenki i żartobliwe opowiastki, utwory
literackie, niekończące się opowieści. Pojawiają się jednodniówki – „Okrężnica”, znacznie później „Kaskady”,
a także „Donkey Times” – dowcipne pisemka tworzone spontanicznie, często ręczne ozdabiane. Zbliżają też
wspólne prace przy produkcji (m.in. drabinek) i przygotowaniu sprzętu (liny sizalowe wymagały specjalnego
traktowania), heroicznym zdobywaniu każdego potrzebnego drobiazgu. Pomaga bardzo Edward Winiarski –
Tata wszystkich grotołazów, nasz przyjaciel i opiekun, właściwie od początku. To u Niego w magicznym warsz-
tacie powstają plany eksploracji, wyjątkowe i niezbędne w jaskini przedmioty, On ma na wszystko radę, otacza
nas ojcowską troską.

Styczeń, luty – rusza fascynująca, acz chwilami niebezpieczna, akcja badania i dokumentacji pod-

ziemi miasta Kłodzka. Wynikiem pracy 30 członków naszego Klubu i kilku osób z Wrocławia jest do-
kumentacja opracowana przez zespół SW: prof. Józef Gołąb, Grodzicki, Iwanicki, Kraszewski (kierow-
nik), Kühn, Rudnicki, Sobol, Solińska, Uchmański i Ziębiński. Jako niezastąpiony organizator wyjaz-
dów do lochów zasłynął A. Majewski (Pawian), który przejął ten temat od pewnej grupy studentów.
Dzięki tej akcji Klub zyskał sporo sprzętu.

- 16 -

Na początku lata Rudnicki, Sobol i Bieniaszewski odkrywają Jaskinię Naciekową, a Rudnicki rów-

nież kilka mniejszych dziur w Organach.

Grudzień: decyzją Ogólnopolskiego Zjazdu Speleologicznego w Warszawie powstaje Podkomisja

Speleologii PTTK. Kieruje nią Onyszkiewicz.

Wyprawa MW-7 (kier. Onyszkiewicz) pokonuje zacisk w Ślepej Studni (zwanej od tej pory Studnią

Ślepych) i bada Ciasne Kominy (Kaczanowski, Onyszkiewicz, Bulik oraz pomiary: Grodzicki i Rudnicki).

Ćwiczy się też techniki nurkowe w Zimnej. We współpracy z Warszawskim Klubem Płetwonurków

wykonano treningowe przejście Syfonu Zwolińskich (S. Lebecki i Roszczynko).

Pod znakiem Śnieżnej. Złoty wiek

1960

Prezesem zostaje Gajewski.
MW-8 (kier. Rudnicki) eksploruje za Jeziorkiem

Gotyckim (Onyszkiewicz) i próbuje pokonać Syfon
Pawiana. W czerwcu metodą radiometryczną okre-
ślono położenie dawnego otworu Jaskini Miętusiej
(Gamdzyk, Korytkowski i Onyszkiewicz).

Klub udziela konsultacji do filmu fabularnego

Zuzanna i chłopcy, a Onyszkiewicz dubluje w nim

Krzyżewską.

Winiarski (szef klubu zakopiańskiego) proponuje

współpracę przy eksploracji Jaskini Śnieżnej odkry-
tej w roku 1959.



W sierpniu warszawsko-zakopiańska wyprawa

dociera do -440 m wg ówczesnych pomiarów (kierownicy i za-

razem szturmujący: Frączek i Onyszkiewicz), a we wrześniu
Onyszkiewicz z Paliderem osiągają głębokość 620 m, co daje
czwarte miejsce na świecie (na kilka dni).

1961
Chodorowski opuszcza kraj i rozpoczyna pracę etatową

w jaskiniowym laboratorium w Moulis, gdzie podczas badań po-
znaje 32 jaskinie Pirenejów.

Trzy osoby uczestniczą w Międzynarodowym Kongresie Spe-

leologicznym w Wiedniu (Boretti zostaje członkiem Komisji
Terminologii i Znaków Konwencjonalnych, a Onyszkiewicz –

Komisji Najgłębszych i Najdłuższych Jaskiń).



W okresie od połowy sierpnia do połowy września działa

ponad 50-osobowa międzynarodowa wyprawa KTJ PTTK, kie-

rowana przez Zwolińskiego i Onyszkiewicza. Nasz Klub stano-

wił jej trzon (30 osób), odgrywa też rolę organizatorów i głów-

nych eksploratorów. Zainstalowano wyciąg w Wielkiej Studni,

linię telefoniczną, 2 biwaki. Onyszkiewicz, Uchmański i Zdzi-

towiecki osiągnęli syfon (znacznie później nazwany Syfonem

Dominiki), Rudnicki i Spaleny – początek Krakowskich Komi-

- 17 -

nów, Uchmański i Zajączkowski – Galerię Urszuli (aktualnie Krokodyla), Solińska i Uchmański – Białą

Wodę do wysokości ponad 100 m.

Klub dokumentuje lochy starej twierdzy w Nysie oraz podziemia zamku w Bielsku-Białej.

1962

Daje się odczuć osłabienie po rozliczeniach akcji „Kłodzko” („gdzie pieniądze, tam kłopoty” – problem ten wy-

stępuje w Klubie pierwszy raz, lecz niestety nie ostatni). Zespół Rudnicki, Bieniaszewski, Grodzicki podejmuje
działania reanimujące: odtworzono magazyn sprzętu (Grodzicki) zorganizowano nowocześnie poprowadzony kurs
dla początkujących (Rudnicki, Grodzicki) – cykl wykładów, zajęcia terenowe na triangułach i bunkrach; powołano
Radę Klubu (zwaną też Radą Starców) – organ doradczy zarządu.



Jaskinię pod Wantą eksplorują do zawaliska (-144) Onyszkiewicz i Uchmański (błędnie sądzą, że

odkryli nową jaskinię). Była to akcja przeprowadzona podczas jednego z dwóch letnich obozów poszuki-

wawczych. Zaowocowały też one drobnymi odkryciami w Wielkiej Turni, Giewoncie i Kominach Dudo-

wych (gdzie zbadano m.in. odkryte w 1957 r. przez Kropiwnicką Dudowe Studnie). Podczas tych i wielu

następnych obozów szukano wielkiej dziury, nie kartując niestety znajdowanych mniejszych obiektów.

W sierpniu Szumańska i Onyszkiewicz wyjeżdżają w rejony krasowe Włoch.

Zespół 6 osób poznaje Jaskinie Demianowskie (kier. Rudnicki).

We wrześniu 6 innych osób wyjechało do jaskiń Jugosławii (kier. Szumański), gdzie m.in. w Velebi-

cie przeprowadzono rekonesans poszukiwawczy (zbadano kilka awenów o głębokości do 80 m) oraz

w jaskini Cerovaćkiej nakręcono film.

Wyprawę na Słowację powtórzono w grudniu.

Jesienią we współpracy z Klubem Płetwonurków „Krab” szkolono płetwonurków Klubu pod kątem

przebycia Marwoju na planowanej wyprawie MW-9 (uczyli się m.in. Grodzicki, Rudowski, Miller,

a szkolili: Płachciński, Tkacz, Wuro Komacki i in.).

Powrót do Miętusiej. Wyprawy ciężkie i lekkie

1963


W lutym wyprawa MW-9 (15 osób pod kierownictwem

Grodzickiego) pokonuje kominy na trasie Syfon Marynarki

Wojennej – Syfon Zielonego Buta, odkrywa główny ciąg od

Zielonego Buta po Zawał Częstochowiaków, Klasztorne Ciągi

do Syfonu Kaczanosia, Korytarz Szturmgrupy oraz studzien-

kę w Autostradzie (Jacek Bednarek, Bzowski, Grodzicki, Ło-

pusiewicz, Rudnicki, Tkacz). Podwojono długość jaskini, która

osiąga ponad 3000 m.



W marcu ma miejsce mała wyprawa (4 osoby) do Ja-

skini Śnieżnej, podczas której dwójka szturmowa (Onysz-

kiewicz i Uchmański) osiąga syfon w akcji non stop (bez biwaku, 50h). Akcję tą podjęto w wyniku chęci

szybkiego sprawdzenia plotki zakopiańskiej o rzekomym znalezieniu obejścia syfonu.

Latem w Ogólnopolskim Zlocie Jaskiniowym uczestniczy 10 członków SW. Onyszkiewicz i Uchmań-

ski biorą udział w eksploracji najniższych partii Jaskini Ptasiej (-300 m), natomiast Barszczewski i Sta-

rek przyczyniają się do pierwszego przejścia z Jaskini Lodowej Litworowej do Ptasiej.

Był też obóz poszukiwawczy, który nie przyniósł znaczących efektów.


W sierpniu, podczas obozu SW, Uchmański wykonał słynny trawers nad Wielką Studnią odkry-

wając Studnię za Trawersem i zjazd do Salki Trójkątnej. Zastosował nową technikę: pająk z wahadłem

wspomaganym drewnianą belką. Była to pierwsza tego rodzaju akcja w Polsce. Dokonano też odkryć na

głębokości 430 i 300 m.

W sierpniu prezesurę obejmuje Rzepecki. Zmotoryzował on już wcześniej Klub. Pierwszym samo-

chodem była dodge, niektóre inne, późniejsze, miały własne imiona, np. gaziki „Petronela”, „Smarkata”

i „Żółta Wdowa”.



Wykonano numerowany znaczek klubowy, który będzie nadawany członkom zwyczajnym. Za-

projektowała go Tomaszewska zwana Mikrotereską, a formę artystyczną nadał Plewako (Romeo). Uro-

czystość nadania znaczka miała miejsce w czerwcu.

W grudniu prezesem zostaje Grodzicki.

Przełom roku 1963/64 – to uczestnictwo 12 osób z SW w wyprawach wrocławskich (AKT) do Czar-

nej i Zimnej.

Odbyła się wyprawa rozpoznawcza na Węgry.
1964


Wyprawa MW-10 w lutym (kier. Kraszewski) przynosi pokonanie Zawału Częstochowiaków przez

2 grotołazów częstochowskich (Biernacki? i Ukuś) oraz Trzetrzewińską. Jacek Bednarek, Bzowski, Koisar
i in. badają dalej główny ciąg do Korytarza pod Awenami, Wszawych Kominów i Bajkowego Korytarza.

- 18 -

W marcu MW-11 (kier. Jacek Bednarek) eksploruje dalej Ciągi Klasztorne (Kaczanowski przechodzi

za syfon) oraz następne Aveny (III i IV ?).

Trwa w Klubie dyskusja: organizować wyprawy ciężkie czy lekkie? O tradycyjne ciężkie – oblężnicze, ale wspa-

niale integrujące speleoklubowiczów (każdy, nawet mniej sprawny, mógł na nich znaleźć dla siebie miejsce) wal-

czył Grodzicki. One w końcu zwyciężyły, mimo iż oficjalnie dopuszczono oba typy. Atmosfera wypraw ciężkich była
świetna, choć czasem rwącej się do lotu młodzieży ciążyła nieco hierarchizacja i długi staż w noszeniu worów pod

otwór, najwyżej w pobliże przodka (patrz historyjka Wspaniali idą głębiej i głębiej w starych „Wiercicach”). Przez

pewien czas równolegle odbywały się wyprawy lekkie. Ich sportowy styl, propagowany przez Uchmańskiego, zyskał

wkrótce nazwę „stylu warszawskiego”.

Kilka osób bierze udział w kursie instruktorskim Komisji Speleologii PTTK kierowanym przez Uch-

mańskiego.

Podczas tatrzańskiego Zlotu Grotołazów Onyszkiewicz i Uchmański poszukują otworów korytarzy

w ścianach Studni Wlotowej Jaskini Ptasiej.

W sierpniu kolejna wyprawa do Śnieżnej (deszczowa) eksploruje na -300 (prawdopodobnie w „Set-

ce”, wspinając się kilkadziesiąt metrów) oraz w rejonie Suchego Wodospadu.

Rok 1964 to również czas badań lochów Gór Sowich koło Walimia i podziemi fortów Srebrnej Góry.

Przełom 1964/65 zaczyna MW-12 (29 osób, kier. Onyszkiewicz). Bada ona kominki w Salce Fakira

i próbuje pokonać Syfon Pawiana oraz szczeliny w Balkoniku nad Ślepym Kominkiem.

1965

MW-13 (kier. Jacek Bednarek) łączy Korytarz Płetwonurka z Salą Lustrzaną. Po wyprawie sprzęt zo-

stał wysłany PKS-em i bezpowrotnie zaginął.

W lipcu znów działa w deszczu wyprawa do Śnieżnej, tym razem bez rezultatów eksploracyjnych

(kartowanie Suchego Ciągu do Sali Gotyckiej – udokumentowanie strefy przyszłego połączenia z Nad
Kotlinami).

Jesienią 12 osób z Klubu bierze udział w wyprawie KS PTTK do Jugosławii – kier. Onyszkiewicz

(pogłębiono o kilkadziesiąt metrów jaskinię Tučač), a 2 osoby uczestniczą w Międzynarodowym Kon-
gresie Speleologicznym w Postojnej.

Zwiększające się zainteresowanie eksploracją podwodną w jaskiniach zaowocowało nawiązaniem

oficjalnej współpracy z Warszawskim Klubem Płetwonurków i intensywnym szkoleniem speleoklubo-
wiczów.



Na przełomie 1965/66 działa w Zimnej wspólna wyprawa SW i WKP (15 osób, w tym 8 płetwo-

nurków, kier. Grodzicki). Pokonuje ona Syfon Warszawiaków i kilkadziesiąt metrów ciągu za nim.

1966

Lutową MW-14 przerwano z powodu przyboru wody i zatrucia biwakujących dwutlenkiem węgla.

Pozostawiony za Marwojem sprzęt odzyskuje w marcu Grodzicki, nurkując na bezdechu przez Marwoj
– pierwsze w Polsce przejście syfonu na bezdechu, bez aparatu.



Podczas marcowej wyprawy do Jaskini Zimnej, kierowanej przez Giżejewskiego, ginie w Syfonie

Ogazy R. Lebecki. W akcji ratowniczej biorą udział członkowie wyprawy (7 płetwonurków) oraz ko-
mandosi i ratownicy GOPR (wówczas jeszcze nie szkoleni w jaskiniach).

W maju duża grupa z SW uczestniczyła w Seminarium Ratownictwa Jaskiniowego z udziałem po-

nad 100 osób z Polski i 22 gości zagranicznych. SW zaprezentował 2 referaty i pokazy ratownictwa.

Kolejne imprezy: Zlot Grotołazów, wyprawa do Bułgarii i kurs dla zaawansowanych nie przynoszą

sukcesów eksploracyjnych.

Wprowadzono indywidualne Książki Speleologa (druk wydany przez KS PTTK), w której od tej pory

wszyscy wpisują swoje wejścia do jaskiń.

Płetwonodzy się organizują

1967


W styczniu powstaje Zespół Podwodny Speleoklubu Warszawskiego.

W lutym MW-15 (26 osób, kier. Bzowski) eksploruje kominy między Jeziorkiem Szmaragdowym

i Avenami, Lejącą Wodę oraz rejon Złotej Kaczki.

Po kolejnym Zlocie lipcowa wyprawa do Ptasiej (kier. Grodzicki) eksploruje nową, 100 m (wówczas)

studnię (Studnię Taty).

Jesienią Zespół Podwodny organizuje obóz nurkowy w Morskim Oku.
Uchmański z 3 referatami uczestniczy w Międzynarodowym Kollokwium Speleologicznym w Belgii

CISNA-67, gdzie przebywa również Rapacka.



Podczas klubowej wyprawy do Gruzji, na skutek przyboru wody w jaskini Cinckił, ginie Witosła-

wa Boretti-Onyszkiewicz.

- 19 -

Na przełomie 1967/68, podczas wyprawy nurkowej do Zimnej (22 osoby, kier. Giżejewski) zakoń-

czono eksplorację za Syfonem Warszawiaków (Bzowski wciska się w szczelinę Korytarza Muszlowego).

1968



W lutym rusza MW-16 (27 osób) – pierwsza z 3 wielo-

osobowych wypraw „kopankowych” kierowanych przez Bzow-

skiego (było ich 5). Próbuje ona pokonać zamulony Syfon

Zwolińskich, działając non stop wg grafiku szycht, pompując

(pompa skrzydełkowa) i czerpiąc rzadkie błoto. (Jako pierwsi

przed wojną kopali Zwolińscy, osiągając Ząb).

Rozpoczyna się okres trzechletnich prac nad udokumento-

waniem stanu zachowania zabytkowych zespołów śródmiej-

skich i ich podziemi w miastach południowej Polski na zlece-

nie IG. Kieruje pracami Majewski. Na początek – Zamość, To-

maszów Lubelski. W następnych latach Kłodzko, Świdnica, Ząb-

kowice Śląskie, Prudnik, Jawor, Głogówek.

Latem Klub przyjmuje gości zagranicznych.

W sierpniu wyprawa na dno Śnieżnej z udziałem Belgów próbuje znaleźć obejście syfonu.

Tatrzański kurs instruktorski Komisji Speleologii prowadzi Uchmański.

We wrześniu działa międzynarodowa wyprawa do Jaskini Śnieżnej i Dudnicy (nurkowanie Hiszpa-

nów w I syfonie Dudnicy). Z obu akcji powstał kolorowy film.

Jesienny wyjazd do Jugosławii (w Czarnogórę) przynosi odkrycie 15 jaskiń, w tym awen o głęboko-

ści 75 m (8 osób, kier. Bzowski).



Przełom 1968/69 – to słynny rekord świata (pierwszy samodzielny, czysto polski rekord naszej

speleologii): wyjście od dna do otworu Jaskini Śnieżnej metodą czystej wspinaczki skalnej w wykona-

niu Uchmańskiego podczas akcji wrocławskiej, w towarzystwie 6 kolegów z SG AKT Wrocław.

Jednocześnie trwa MW-17 (24 osoby, kier. Kopeć) zwana wyprawą juniorów (kopanie w Pochyłej Ko-

morze, sprawdzanie możliwości eksploracyjnych w Ciasnych Kominach i nad Salą bez Stropu).

Równolegle działa wyprawa nurkowa do Kas-

prowej Niżniej seniorów (udaremniona przez przy-

bór wody wywołany odwilżą).

1969

W lutym MW-18 (kier. Bzowski) wykopała około

10 m korytarza w Syfonie Zwolińskich.

Maj – to huczne obchody jubileuszu 15-lecia Klu-

bu (w skałkach olsztyńskich).

W lipcu działa tatrzański obóz poszukiwawczy

(22 osoby, kier. Kopeć).

Lipcowa wyprawa do Bułgarii (kier. Cygan) w oko-

lice Trigradu odkrywa jaskinię Komendanta.

Latem wyprawa do Śnieżnej (19 osób, kier. Bzow-

ski i Onyszkiewicz) podejmuje próbę nurkowania

w syfonie na dnie.

Odbywa się też wyjazd poszukiwawczo-poznaw-

czy do Jugosławii (kier. Grodzicki. Spenetrowano

kilka jaskiń w Velebicie.



Na przełomie 1969/70 wyprawa seniorów do Jaskini Kasprowej Niżniej (12 osób, kier. Giżejew-

ski) pokonuje 4 syfony i dociera do Komina Kaskaderów (Bzowski i Suchy).

Samorządna wyprawa juniorów do Miętusiej Wyżniej (20 osób, kier. Sobiesiak) odkrywa pochylnię

i 2 studnie za syfonikiem.

W minionym 15-leciu członkowie Klubu wspinali się w skałkach, Tatrach, Alpach austriackich, Dolomitach, na

Kaukazie oraz w Hindukuszu, niektórzy zwiedzali też odległe rejony krasowe świata podczas wyjazdów służbowych

i prywatnych.

1970

W lutym MW-19 (15 osób, kier. Bzowski) dociera za IX tamę w Syfonie Zwolińskich /W 16/.

W marcu wyprawa do Miętusiej Wyżniej kopie na dnie II studni za syfonikiem, Przybyszewski pro-

wadzi badania medyczne /W 16/.

Prezesem zostaje Bzowski.

Latem w Jaskini pod Wantą zbadano dwa wspinaczkowe problemy w drugiej studni z negatywnym

wynikiem. Zlokalizowano i wyeksplorowano kilkanaście drobnych jaskiń w Wielkiej Turni. Miało też

miejsce I przejście systemu Ptasia-Lodowa Litworowa /W 51/.

- 20 -

Sierpień – to wyprawa poszukiwawcza do Bułgarii i obóz treningowy dla nurków w Jugosła-

wii /W 17/.

W wyprawie FAKS do Pierre Saint Martin uczestniczy Kopeć.
Wrześniowy obóz poszukiwawczy przynosi drobne odkrycia w Kazalnicy Miętusiej i Dziurawem

(Rutkowski) /W 17/.

Na przełomie roku 70/71 wyprawa do Zimnej (27 osób, kier. Szabunio) eksploruje rejon Studni

Maurycego, a wyprawa do Kasprowej Niżniej wycofuje się z powodu odwilży /W 18/.

W noc sylwestrową Klub wystawia na deskach teatru zakopiańskiego sztukę P. Wojciechowskiego

Systemat Lodowego Żródła /W 18, 78/.

1971

W lutym wyprawa „kopankowa” MW-20 (kier. Grodzicki) dociera za Ząb w Syfonie Zwolińskich

(Grodzicki, Przybyszewski) /W 18, 50/.

Lipcowa wyprawa do Jaskini Śnieżnej i Nad Kotlinami (24 osoby, kier. Różyczka) znajduje obejście II

i III Wodospadu (znane, jak się potem okazało, wcześniej), działa też w Partiach Zakopiańskich. Jest to
pierwsza wyprawa po śmiertelnym wypadku Szywały i okresie zamknięcia jaskini przez prokuraturę.
Klub ściąga liny po akcji GOPR-u, a Sygowski prowadzi pomiary w Jaskini Nad Kotlinami /W 18/.

W sierpniu w rejonie Kazalnicy Miętusiańskiej działa obóz poszukiwawczy (kier. Rutkowski). Od-

kryto m.in. Zielone Kominy, Jaskinię pod Wierchem, a w Studni za Murem wyeksplorowano 50 m no-
wych partii /W 19/.

Lipiec/sierpień – wyprawa poszukiwawcza do Bułgarii (5 osób, kier. Olesiński) odkrywa nowe par-

tie w Jaskini Krwawa Kałuża /W 19/.



Grudzień/styczeń – MW-21 (55 osób, kier. Bzowski) – nurkowanie w Wielkich Kominach (Bzow-

ski i Płachciński docierają do -25 m, a Suchy do początku Wielkiego Kolektora). Próba eksploracji za

Syfonem Kaczanosia /W 20/.

1972


W lutym trwa MW-22 (22 osoby, kier. Rutkowski). W syfonie Wielkich Kominów Sroczyński

i Płachciński nurkują na głębokość -28 (będzie to na wiele lat najniższy punkt jaskini: -241). Rutkowski

i Sygowski pokonują 15 m progu za Syfonikiem Kaczanosia, a Bzowski i Przybyszewski eksplorują po-

czątek Komina na 9 Kilometrze /W 20/.

W tym samym czasie odbywa się nurkowa wyprawa do Kasprowej Niżniej, gdzie Płachciński i Przy-

byszewski pokonują Komin Kaskaderów i dochodzą do następ-

nego syfonu /W 20/.

W maju Grodzicki odkrywa na Kubie (podczas wyjazdu służ-

bowego), w mogocie San Carlos Jaskinię Veinte Aniversario (ok.

1800 m) i około 4 km głównego ciągu Jaskini Dos Anas w systemie

Majagua.

W lipcu działa w Tatrach obóz poszukiwawczy.


W sierpniu na wyprawie do Jaskini Śnieżnej (ok. 40 osób,

kier. Różyczka) Przybyszewski przenurkował pierwszy syfon na

dnie, nazwany Syfonem Dominiki. Powódź udaremniła dalsze

akcje i retransport /W 21/.

Lipiec – wrzesień – to rekonesans rejonów krasowych Afgani-

stanu (organizator: KS ZG PTTK, kier. Bzowski, uczestniczyły 3 osoby z Klubu) /W 21/.

Pod kierownictwem R. M. Kardasia wyeksplorowano ok. 100 m bocznych ciągów w Jaskini Jaworz-

nickiej (Góry Świętokrzyskie).

Październik/listopad – wyprawa do Wielkiej Śnieżnej (kier. Chrobak) wykonuje trawers systemu

i odzyskuje sprzęt po letniej powodzi /W 21/.

Na przełomie grudnia i stycznia działa tatrzański obóz poznawczy.

Potrzeba znalezienia środków finansowych na projektowaną eksplorację w Alpach Salzburskich rodzi pomysł

zaczerpnięcia ich ze struktur ZSP. Już od roku 1970 działa Federacja Akademickich Klubów Speleologicznych

FAKS zarządzana przez środowisko wrocławskie; Sygowski proponuje utworzenie studenckiego klubu w War-

szawie. Powstaje Warszawski Akademicki Klub Speleologiczny (kolejni prezesi: St. Gmaj, Bąk, Kulbicki, Kwiat-
kowski, Kunkel, Luty). Klub w stu procentach składa się z członków SW (nieliczni myślą o oderwaniu go od SW

i usamodzielnieniu, lecz bez powodzenia). Będzie on częstym współorganizatorem lub organizatorem wypraw

i szkoleń speleoklubowiczów. Rok później Sygowski obejmuje funkcję prezesa FAKS, który do czasów prezesury

Makowskiego pozostanie prowarszawski. Kilka lat później pojawi się Uniwersytecka Sekcja Jaskiniowa, a następ-

nie Uniwersytecki Klub Turystyki Jaskiniowej UKTJ (bardziej od nas niezależny, prezes: Mańkowski). Dzięki tym
i innym pączkującym organizacjom (np. Koło Antynikotynowe „Popiołek” z Politechniki) zorganizujemy wiele wy-

praw krajowych i zagranicznych.

- 21 -

Początek szturmu na Austrię
1973
Luty: w wyprawie do jaskini Gołubyje Oziora na Podolu zorganizowanej przez grotołazów z Tar-

nopola uczestniczą 4 osoby (kier. Luty). Jej owocem jest kilkanaście kilometrów wspólnie odkrytych

i skartowanych korytarzy /W 21/.



Również w lutym działa wyprawa nurkowa do Jaskini Kasprowej Niżniej i Dudnicy (16 osób, kier.

Bzowski). Płachciński i Bzowski badają do głębokości 20 m Labirynt w Syfonie Warszawiaków, nie
znajdując z niego wyjścia. Płachciński przebywa czwarty syfon w Dudnicy i dociera do zawaliska, eks-

ploruje też okolice Tajemniczej Studni /W 21/.

Prawie równocześnie wyprawa filmowa we współpracy z ekipą telewizji tworzy film Ósmy Konty-

nent w reżyserii Zajączkowskiego. Operatorem był Petrycki, a aktorami – członkowie Klubu /W 21/.



W lipcu odbywa się pierwsza wyprawa do Austrii (10 osób, kier. Różyczka). Rozpoznaje problemy

w Platteneckeishöhle i Bergerhöhle oraz dokonuje przejścia jaskini Tantalhöhle /W 21/.

Również w lipcu w wyprawie PKG do Jugosławii uczestniczą 4 osoby z naszego Klubu. Pogłębiono

jaskinię Čerdak z -72 do -175 /W 22/.



Podczas wyprawy do Libanu (lipiec-wrzesień, 6 osób, kier. Sowiak i Przybyszewski) Glanowski

i Przybyszewski dokonali czwartego przejścia jaskini Four Dara (-622), gdzie na dnie zbadali kilkudzie-

sięciometrowy ciąg syfonalny. Odkryto też 2 jaskinie o głębokości 78 m i 73 m /W 22, 42/.

W sierpniu wyprawa do Jaskini Śnieżnej (25 osób, kier. Grodzicki i Szabunio) bezskutecznie poszu-

kuje obejścia syfonu Dominiki, lecz odkrywa ok. 150 m korytarzy między Salą Wichrów a tym syfonem

/W 22, 51/.

Przełom grudnia i stycznia – to wyprawa do Jaskini Śnieżnej (ok. 20 osób, kier. Onyszkiewicz).

Wspinaczka w Krakowskich Kominach /W 24/.



Jednocześnie wyprawa do Jaskini Bystrej (ok. 20 osób, kier. Grodzicki) pokonuje Syfon SW i Sy-

fon Płachty (Płachciński, Przybyszewski, Sowiak) i odkrywa około 200 m suchych ciągów /W 24/.

1974


Rozpoczyna się zainicjowana przez Grodzickiego i Iwanickiego akcja inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich, któ-

ra ma sporządzić pełną dokumentację jaskiń TPN – wielki cel, jak się później okaże, na długie lata. Oficjalnie bę-

dzie prowadzona na podstawie umowy między Oddziałem Warszawskim Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk

o Ziemi a Tatrzańskim Parkiem Narodowym, zawartej przez dyrektora TPN i Grodzickiego (kierownika i przyszłe-

go redaktora naukowego tego przedsięwzięcia). Przy OW PTPNoZ powstaje Koło Badań Krasu, a przy nim – Ze-

spół Inwentaryzacji Jaskiń Tatrzańskich składający się niemal w stu procentach z członków naszego Klubu. Akcja

trwa do dziś, choć przeszła różne metamorfozy, a zarząd Klubu stracił dla niej zainteresowanie. W przedsięwzięciu

uczestniczy, również aktualnie, kilka osób z SW, a Luty jest autorką opracowań największej liczby jaskiń i schro-

nisk. Rezultaty tych działań można znaleźć w dziesięciu tomach pt. Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego

wydanych w latach 1991-2002. Rok 1974 – to dla bardzo wielu z nas czas prac kameralnych, czyli żmudnego stu-

diowania literatury speleologicznej i przygotowywania kartoteki jaskiń, nauki dokumentowania.



Ten rok – to również zmiany organizacyjne. Powstaje PZA i KTJ PZA. W zjeździe organizacyjnym uczestni-

czą również przedstawiciele KW, PTTK i FAKS. W zarządzie tymczasowym KTJ znaleźli się Koisar – prezes, Gro-

dzicki (wiceprezes) i Sygowski (sekretarz, jako przedstawiciel FAKS). Rok później powołano stałą KTJ (Koisar,

Grodzicki, Onyszkiewicz i Sygowski). Od tamtych czasów do dziś w zarządach PZA i KTJ pracowali liczni członko-

wie naszego Klubu, m.in.

R. M.

Kardaś, Onyszkiewicz, Gajewska.

Na przełomie stycznia i lutego dzia-

ła wyprawa do Jaskini Bystrej i Mię-
tusiej (kier. Grodzicki). W Bystrej
(12 osób) odkryto ok. 150 m za Syfo-
nem Płachty, w tym Syfon Mylny
(Lipski, Płachciński) /W 26/.

MW-23 (kier. Grodzicki, 30 osób)

próbuje po raz ostatni znów oczyścić
Syfon Zwolińskich. Uznano, że pro-
blem należy pokonać innymi techni-
kami /W 24/.

Prezesem zostaje Przybyszewski.



Lipiec: podczas kursu dla zaawan-

sowanych (kier. Sygowski), w Wiel-
kiej Litworowej odkryto studnię Bo-
ciana (Wygralak, pokonuje ją Podo-
biński), następnie osiągnięto w zawa-

lisku na dnie studni głębokość 236 m,

eksplorowano Studnię za Płytowcem i Korytarz Matki (Przyby-

szewski, Wygralak), również Studnię Docenta (Małachowski, Murawski) /W 25/.

- 22 -

W lipcu był też wyjazd do Bułgarii, w Piryn (4 osoby) i następny w sierpniu (8 osób), podczas które-

go dokonano III przejścia jaskini Bynderica /W 25, 29/.



We wrześniu działa wyprawa do Jaskini Śnieżnej (25 osób, kier. Grodzicki). Płachciński i Grodzicki

pokonują Syfon Dominiki i docierają do Syfonu Beaty, w którym Płachciński zanurza się na 2 m /W 25/.

Na przełomie grudnia i stycznia, podczas wyprawy do Jaskini Bystrej (35 osób), Sowiak nurkuje

w IV syfonie, nie pokonuje go jednak /W 26/.

1975

W lutym MW-24 (30 osób, kier. Bzowski) eksploruje w Korytarzu Szturmgrupy oraz odkrywa 60-me-

trową studnię w okolicy Ślizgawki /W 26/.

Od czerwca do października trwa inwentaryzacja ja-

skiń KBK OW PTPNoZ (ok. 20 osób, kier. Grodzicki). Pro-

wadzono w terenie pomiary położenia otworów. Przy oka-

zji odkryto Studnię w Małej Świstówce i Jaskinię w Iglicy.

Za bazę służy nam zabytkowa Suszarnia /W 27/.

Lipiec: działa rekonesans w Taurusie Zachodnim (org.

OW PTPNoZ, 10 osób z Klubu, kier. Olesiński) /W 27/.

Sierpień-październik – to wyprawa do Hiszpanii (org.

KTJ PZA, 10 osób, kier. Grodzicki). Pokonano na dnie ja-

skini Garma Ciega około 200 m ciągu syfonalnego. By-

ło to drugie przejście czwartej wówczas jaskini świata

(-970) /W 27, 41, 51/. Po wyprawie w Konferencji Komi-

sji Nurkowań Jaskiniowych UIS w Hiszpanii uczestniczy-

li Giżejewski, Grodzicki, Sowiak i Szabunio.

W sierpniu i wrześniu wyprawa do Austrii „Salzburg-

75” (13 osób, kier. Bąk) podejmuje próbę połączenia Plat-

teneckeishöhle i Bergerhöhle, dokonując przy tym szere-

gu odkryć w obu jaskiniach /W 28/.

Prezesurę obejmuje Szabunio.

Przełom grudnia i stycznia – MW-25 (24 osoby, kier.

Bąk): transportowano sprzęt i żywność na projektowany

wielki biwak nad Jeziorkiem Szmaragdowym /W 30/.

SW rozmawia z GT GOPR o ścisłej współpracy w zakre-

sie ratownictwa (m.in. w syfonach). Potem będziemy dzia-

łać razem z GT GOPR, póżniej z TOPR, np. we wspólnych

akcjach treningowych, podczas inwentaryzacji jaskiń pokazując ratownikom położenie otworów czy lą-

dowiska dla helikoptera, a współcześnie organizując szkolenia ratownictwa jaskiniowego.

Wielkie biwakowanie. Sukcesy w Austrii

1976

Rozpoczął działalność Zespół Prac Wysokościowych (już wcześniej prace prowadził Zespół Podwodny). Na po-

czątku w „wieszalnictwie” brali udział prawie wszyscy, później – grupa stałych pracowników. Dzięki środkom pły-
nącym do Klubu nastąpiło znaczne ożywienie działalności jaskiniowej, ale też z czasem stały się one jednym ze

źródeł konfliktu zakończonego powstaniem w roku 1983 Interklubu i wycofaniem się z działalności klubowej kilku

znaczących osób.



Na przełomie stycznia i lutego trwa drugi etap wy-

prawy MW-25 (18 osób, kier. Grodzicki) – najdłuższy do-
tąd biwak w jaskiniach polskich: Grodzicki – 24 doby,

Bzowski i Bąk – 23, Sygowski – 20, M. Burkacki, Kulbicki,
R. M. Kardaś i Ptasiewicz – 15, Przybyszewski – 14. Z bi-
waku nad Szmaragdowym prowadzono akcje eksplora-

cyjne i dokumentacyjne. Odkryto około 1500 m korytarzy
(m.in. Ciągi Jubileuszowe i Gabinet Psychologa, Salkę Ba-
śki, korytarze w rejonie Sali Złotej Kaczki i za Marwojem,

dokończono eksplorację Studni Ćwiczebnej oraz udoku-
mentowano około 2700 m ciągów). Trzeci etap MW-25
(15 osób, kier. Szabunio) wymienia część osób na biwaku

i kartuje ciągi przed Marwojem. Prowadzono badania psy-

chiatryczne i psychologiczne. Powstało mnóstwo wspaniałych piosenek i śmiesznych historyjek /W 30/.

Lipiec i sierpień. Podczas inwentaryzacji jaskiń odkryto m.in. Lejową Szczelinę i Dziurę w Grzę-

dzie II /W 31/.

- 23 -

W lipcu, podczas wyprawy do Wielkiej Śnieżnej (org. KS ZG PTTK, 20 osób, kier. Szabunio) pomie-

rzono ciąg główny Jaskini Nad Kotlinami /W 31/.



Sierpień-wrzesień – to wyprawa „Salzburg-76” (kilkanaście osób, kier. Bąk). Połączono Platten-

eckeishöhle i Bergerhöhle w jeden

system o głębokości 880 m (Grodzi-

cki, Szabunio; pierwsze przejście ko-

biece – Luty, Łobocka, Ptasiewicz).

Na przełomie grudnia i stycznia

działa głównie w Zimnej i Miętusiej

inwentaryzacja jaskiń (15 osób, kier.

Grodzicki) /W 32/.

1977


W lutym wyprawa MW-26 (18

osób, kier. Grodzicki) eksploruje i kar-

tuje w partiach za Marwojem (z 7-

dniowego biwaku za Zielonym Bu-

tem). Odkryto zejście w Korytarzu nad

Avenami do najniższego punktu –

135) oraz 23 m studnię w Ciągach

Jubileuszowych /W 32/.

Od lipca do września trwa inwentaryzacja jaskiń OW PTPNoZ (29 osób, kier. Grodzicki, R. M. Kar-

daś, Kropiwnicka). Udokumentowano kilkanaście jaskiń. Odkryto m.in. Jaskinię z Mostami (M. Bur-

kacki, R. M. Kardaś). W Jaskini Wielkiej Litworowej – Mieszkanko, przewyższenie +3 w meandrze od-

chodzącym od studni wlotowej (R. M. i M. Kardasie), Salkę z Antresolą , Salkę Leny (R. M. Kardaś, Ró-

życzka), Partie pod Płytowcem i nad Studnią Docenta (M. Burkacki, R. M. Kardaś). Wyeksplorowano

też nowe korytarze w Jaskini Przeziorowej (Luty) /W 33/.



Sierpień-wrzesień: wyprawa „Salzburg’77” (org. FAKS, 10 członków Klubu, kier. Makowski) działała w

rejonie środka północnej części krawędzi Tennengebirge oraz w rejonie Platteneckeishöhle. Odkryto i zba-

dano do głębokości 140 m Jungebabaschacht (Kulbicki), KB-5 do -80, KB-9 do -153, KB-10 do -220

(wspólnie z Austriakami), KB-15 do -230, KB-7 – bliźniacze studnie 40 i 60 m, KB-8 do -70, KB-11 – po-

ziomą, znacznych rozmiarów, KB-17 do -100, ponadto pogłębiono KB-1 do -140, KB-2 do -60, KB-4 od -30

do -280. Sygowski i Bąk dojechali na wyprawę i działali w Eisriesenwelt w ramach akcji badania wody.

W grudniu MW-27 (kier. Skarżewski), eksplorując Syfon Pawiana, osiąga Salkę z Potrzaskanym

Stropem /W 35/.

Jednocześnie działająca w Jaskini Miętusiej wyprawa inwentaryzacyjna (14 osób, kier. Grodzicki)

odkrywa Partie za Kiblem (Mędza) /W 35/.

Austria, Wielka Litworowa. Syfony Kasprowej

1978

Od pewnego czasu trwa powolna zmiana modelu działania, związana

m.in. z coraz lepszym sprzętem. Rośnie liczba krótkich akcji (2-3 dniowych)
prowadzonych w małych zespołach, przeważnie poznawczych, później spor-
towych, mnożą się wyjazdy zagraniczne, w kraju odbywa się też wiele dużych
obozów szkoleniowych, unifikacyjnych i poznawczych.

W lutym wyprawa do Kasprowej Niżniej (26 osób, kier. Makow-

ski) odkryła m.in. obejście Zapałek (Kulbicki).

Jednocześnie uczestnicy inwentaryzacji jaskiń OW PTPNoZ (15

osób, kier. Grodzicki) mierzą tę jaskinię, w tym 4 syfony /W 35/.

W marcu 4-osobowy wyjazd (kier. Kulbicki) do Niebieskiej Stu-

dni eksploruje 16-metrowy komin nad drugą studnią /W 35/.

Lipiec, sierpień oraz koniec września – to inwentaryzacja jaskiń

OW PTPNoZ (20 osób, kier. Kropiwnicka, R. M. Kardaś). Udoku-

mentowano szereg jaskiń, w tym 9 nowych schronisk /W 36/.



Sierpień-wrzesień – wyprawa do Hiszpanii „Picos de Europa-78”

(12 osób, kier. Grodzicki) prowadzi rekonesans w Masywie Cornion.

Pogłębia Los Desvios o 50 m, do -330, oraz bada 31 jaskiń (części

z nich wcześniej nie eksplorowano) o głębokości do około 100 m, tra-

wersuje system La Rubia (-170).



Na przełomie września i października 4-osobowa wyprawa do

Austrii (kier. Kulbicki) pogłębia Jungebabaschacht do -325, bada w Bierlochu możliwości eksploracji
w kierunku do wywierzyska oraz w Bergerhöhle – w kierunku połączenia z Bierlochem /W 36/.

- 24 -



Na przełomie października i listopada wyprawa do Jaskini Wielkiej Litworowej (14 osób, kier.

M. Burkacki, Kulbicki), po rozwiązaniu problemów wspinaczkowych w rejonie II Płytowca odkrywa
350 m nowych ciągów. Działano z biwaku (M. Burkacki, Kulbicki, R. M. Kardaś, Milka, Walenta, Żar-
ski), eksplorując głównie w rejonie zachodniej części Sali pod Płytowcem) /W 37/.

Prezesem zostaje Bąk.


Przełom grudnia i stycznia – wypra-

wa do Kasprowej Niżniej (14 osób, kier.

Przybyszewski, Szabunio) pokonuje VII
i odkrywa VIII syfon (aktualnie pier-
wsza część Syfonu Warszawiaków). Eks-

plorują Makacewicz i Sowiak. Przez dłu-
gie lata nurkowanie to będzie najdłuż-
szym w polskich jaskiniach /W 37/.

W tym czasie wyprawa do Zimnej

i Czarnej (31 osób, kier. Kulbicki) poko-
nuje kilkanaście metrów w Kominie Mau-
rycego i rozpoznaje problemy w jego re-

jonie (Zimna) oraz w Partiach Tehuby
(Czarna) /W 37/.

Równolegle, podczas wyprawy inwen-

taryzacyjnej (OW PTPNoZ, kier. R. M. Kar-
daś) w Kominie na 9 Kilometrze (Jaski-
nia Miętusia) osiągnięto wysokość 47 met-

rów (R. M. Kardaś), badano też Partie za
Kiblem /W 37/.

W grudniu na mocy porozumienia SW

z GT GOPR zaczyna oficjalnie działać
Zespół Interwencyjny Nurków Jaskiniowych; wkrótce zorganizuje on pierwszy wspolny trening w syfo-
nach Jaskini Zimnej /W 36/. W przyszłości nasi nurkowie będą też szkolić ratowników.

1979
W styczniu wyprawa do Jaskini Czarnej (8 osób, kier. Kulbicki i M. Burkacki) odkrywa kilkadziesiąt

metrów w okolicy Labiryntu Wiatrów (pogłębienie) i w Rurze za Kredensem (Partie Tehuby) /W 37/.



Również w styczniu, podczas centralnej wyprawy KTJ PZA do Lamprechtsofen, Kulbicki osiąga

najwyższy punkt jaskini (+1024 m), bijąc dotychczasowy rekord klubowy z 1956 roku (w wyprawie
uczestniczy też Sygowski). Otrzymują medale GKKFiT /W 37/.

W lutym wyprawa do Zimnej i Wie-

lkiej Litworowej (15 osób, kier. M. Bur-
kacki) odkrywa 100 m korytarzy w Par-

tiach Szeptanych i nad Studnią Bo-
ciana (Wielka Litworowa) /W 37/.



Trwa również pierwsza zimowa

wyprawa do Austrii (9 osób, kier. Kul-
bicki), która eksploruje i kartuje Bier-
loch (m.in. kontynuację Westgangu

i Engmeandra) oraz Brunneckerhöhle
– najniższy element systemu Platten-
eckeishöhle (pokonano kilkadziesiąt

metrów w Polskim Kominie) /W 37/.

W marcu, podczas krótkiego wy-

jazdu inwentaryzacyjnego do Jaskini

Miętusiej (5 osób, kier. R. M. Kar-
daś), wyeksplorowano Komin na 9 Ki-
lometrze do +75 oraz Kominek nad Gi-
lotyną i studnię w Partiach za Kib-lem.

Jaskinia przekroczyła dziewiąty ki-
lometr długości /W 37/.



W kwietniu warszawsko-wrocła-

wska wyprawa do Ptasiej Studni (z SW

- 25 -

Kulbicki i Walenta) eksploruje problemy wspinaczkowe w rejonie Sali Dantego (Komin EDJ) i Studni
Palidera, odkrywa też kilkadziesiąt metrów partii kominowych nad Studnią Flacha (m.in. Salę W-W).

Kwietniowa wyprawa do Ptasiej (11 osób, kier. Kwiatkowski) podejmuje próbę przejścia za syfon

w korytarzu końcowym /W 37/.

Od lipca do września trwa inwentaryzacja jaskiń (OW PTPNoZ, 16 osób, kier. R. M. Kardaś). Odkry-

to ponad 25 jaskiń i schronisk o długości od 3 do 40 m (Luty, R. M. Kardaś) /W 39/.



W sierpniu i wrześniu współdziałające wyprawy „Austria-79” i „Salzburg-79” (łącznie 19 osób,

kier. Bąk) łączą Bierloch z Bergerhöhle, a Jungebabaschacht pogłębiają o 110 m (do -435). W Bierlochu
odkryto partie w rejonie Westgangu i kontynuację korytarza „4 Etage” /W 39, 51/.

We wrześniu, podczas prac inwentaryzacyjnych OW PTPNoZ, w Jaskini Lodowej Miętusiej odkryto

około 18 m, schodząc pod korek lodowy (R. M. Kardaś, Luty) /W 51/.

W listopadzie obchodziliśmy na Kalatówkach Jubileusz 25-lecia /W 39/.
W grudniu Przybyszewski i Wiśniewski (KKTJ) eksplorowali wodne partie Jaskini Wodnej pod Rap-

tawicką (do pierwszego syfonu) /W 40/.

Były też 3 wyjazdy do Bułgarii (w tym międzynarodowa, kobieca, w której uczestniczyła Luty, nawią-

zując trwałe kontakty z morawiankami; z 6-dniowego biwaku skartowano J. Jagodzińską, prowadzono
też badania geologiczne, mikroklimatyczne, biologiczne i medyczne /W 36/). Uczestniczono w wypra-

wach na Kretę oraz do Włoch (pierwsze przejście systemu Antro di Corchia -950) /W 38 i 39/.

W tym roku odbyło się w Tatrach VII seminarium ratownictwa UIS, którego głównym organizato-

rem był nasz Klub.

1980
W lutym wyprawa do Zimnej (kier. Bąk) dokończyła wspinaczkę w Kominie Maurycego (35 m) i od-

kryła nad nim 100 m. korytarz /W 40/.

Marzec: wyprawa do Austrii (7 osób, kier. Kulbicki) dokonała niewielkich odkryć w Polskim Komi-

nie oraz Partiach Belgijskich w Brunneckerhöhle /W 40/.

Maj: eksploracja nurkowa studni na Roztoczu (Andrusiewicz, Kulbicki, Domosławska, Luty) /W 40/.

Odbyły się też uroczystości Święta „Wiercicy” (pierwszego z trzech hucznie obchodzonych świąt

z udziałem wszystkich pokoleń Klubu) /W 40/.

W czerwcu, podczas wyjazdu inwentaryzacyjnego (kier. Luty) znaleziono 3 obiekty jaskiniowe w ma-

sywie Giewontu, a w następnym wyeksplorowano kilka metrów /W 41/.



Lipiec: wyjazd do Wielkiej Litworowej (4 osoby, kier. Kulbicki) owocuje pokonaniem trawersu

nad II Pięćdziesiątką, odkryciem Klatki Schodowej i dotarciem nad Smukłą Osiemnastkę (M. Burkacki,
Kulbicki). Rozwiązano też problemy w I Pięćdziesiątce (Krośkiewicz, Luty).

3-osobowy zespół (kier. W. Burkacki) pokonuje Smukłą Osiemnastkę i odkrywa Partie Waldiego.
3-osobowy zespół (kier. M. Burkacki) znajduje inne dojście do Partii Waldiego (M. Burkacki, Trybu-

lec, Żarski).

Nurkowano w I syfonie Jaskini Wodnej pod Raptawicką. Zespół (kier. Bzowski) dotarł do zwężenia

za nim /W 41/.



Sierpień-wrzesień. Wyprawa KTJ PZA do Austrii (3 osoby z Klubu, kier. Kulbicki) odkrywa 800 m

partii kominowych w Platteneckeishöhle oraz 3 km korytarzy o deniwelacji 215 m w Bierlochu. Pogłę-
biono system o 23 m do deniwelacji 940 m /W 41/.

We wrześniu wyprawa do Austrii (WAKS, 4 osoby, kier. Kulbicki) kontynuuje eksploracje Bierlochu

oraz dokonuje odkryć w bocznych ciągach Jungebabaschacht /W 41/.

Również we wrześniu w Jaskini Wielkiej Litworowej (4 osoby, kier. M. Burkacki) odkryto Jelito, za-

kończone zjazdem do Sali pod Płytowcem /W 41/.

Wrześniowo-październikowa wyprawa nurkowa do Bułgarii (kier. Sowiak) pokonała syfon w jaski-

ni Er Kuprija, zaś w Gargani Dupki rozwiązała problem w syfonie końcowym i odkryła 20 m koryta-
rza /W 41, 43/.

W europejskiej regionalnej konferencji UIS w Sofii uczestniczyli: Luty, Sowiak, Sygowski i Wójcik.

W tym roku odbyła się też wyprawa KTJ PZA do Meksyku, na której działał Sygowski.

Eksplorowano w San Agustin na poziomie około -600, znaleziono i zbadano kilka jaskiń w stanie
Ciapas i rejonie Rancho Nuevo. Uległ wypadkowi Cuber.

Pod znakiem Ptasiej, Litworowej i Śnieżnej
1981
Prezesem zostaje Bzowski.
Luty: Podczas inwentaryzacji jaskiń w Kasprowej Niżniej (OW PTPNoZ, kier. R. M. Kardaś)

zamknięto obejście ciągu głównego między Komorą Gwiaździstą a Szczeliną oraz zakończono eksplorację
bocz-nych ciągów, m.in. w rejonie Gniazda Złotej Kaczki.

- 26 -



W Ptasiej Studni pokonano Zacisk Klasy Lux i odkryto po-

nad 400 m nowych partii (4 osoby, kier. Kwiatkowski) /W 42/.
W Wielkiej Litworowej odkryto partie za Zaciskami Bok-
sera (łącznie około 500 m). Po pokonaniu zacisku (Kroś-

kiewicz) osiągnięto w Maglu -337 metrów, dotarto nad Bu-
busiową Studnię oraz do zacisku w odgałęzieniu do Studni
Anielki (Kulbicki, Tylżanowski). Następnie pogłębiono jaskinię

do -344 m na dnie Bubusiowej Studni (Krośkiewicz, Walenta)
i osiągnięto strop Komina do Nikąd (Tylżanowski). Eksplo-
rowano też inne problemy (m.in. Korytarz Matki) /W 42/.



Podczas wyprawy do Śnieżnej (kier. Szabunio) prze-

nurkowano Syfon Beaty i odkryto odgałęzienie wiodące do Sy-
fonu Dziadka (Bzowski, Glanowski, Szabunio) /W 42/.



W Jaskini Miętusiej zakończono eksplorację Komina na

9 Kilometrze (90,5 m) oraz odkryto partie za oknem w dolnej
jego części (kier. R. M. Kardaś) /W 42/.



W marcu wyprawa do Jaskini Śnieżnej (kier. Szabunio)

pokonuje Syfon Dziadka (Bąk, Glanowski) i odkrywa ciąg do
Sali z Wodospadem. Za drugim odgałęzieniem Syfonu Beaty
wyeksplorowano ciąg do Jeziorka pod Kaskadą – nowe dno,

wtedy -767,5 m (Szabunio, Rekus) /W 42/.



W Jaskini Wodnej pod Raptawicką odkryto i udokumentowano około 100 m nowych wodnych

partii z syfonami (Luty, Rekus) /W 42/.



W kwietniu osiągnięto za Luxem w Pta-

siej Studni głębokość -351 m, osiągając Sy-
fon Moczydupki (5 osób, kier. Kwiatkowski).

Czerwiec: podczas wyprawy OW PTPNoZ,

Grodzicki prowadzi podwodne badania w sy-
fonach Weebubbie Cave i Coccklebiddy Cave

na Nullarborplain w Australii.

W lipcu i sierpniu, podczas inwentaryz-

acji jaskiń (OW PTPNoZ, kier. Luty, R. M. Kar-

daś) w Jaskini Wielkiej Litworowej odkryto
Podpłytowiec o długości 50 m (R. M. Kardaś,
Połoński). Zbadano i udokumentowano m.in.
Szczelinę nad Zagonem, Małą Mnichową Stu-

dzienkę, wyeksplorowano partie za zaciska-
mi w Dudowych Studniach, Jaskini przy Pro-
gu Mułowym, Szczelinie w Krzesanicy I, Jas-

kini pod Strzelistą (Luty) /W 43/.

W tym czasie pierwsza wyprawa SW do

Szwajcarii (kier. Bąk) odkrywa niewielką ja-

skinię w pobliżu Grotta Aqua del Pavone
(rejon Basodino) /W 43/.



We wrześniu i, dla niektórych, w paź-

dzierniku trwa wyprawa „Austria-81” (kier. Kulbicki). W Bierlochu odkrywa Partie Energetyków, Rekus
nurkuje w Syfonie Północnym, Południowym i w Ennsmannhalle. Były to najdłuższe w Polsce nurkowa-
nia jaskiniowe (na dodatek wykonane solo). Pogłębiono system Platteneckeishöhle o 15 m (-955) /W 43/.



Na przełomie października i listopada wyprawa do Ptasiej Studni (kier. Pawłowski) odkrywa oko-

ło 160 m nowych partii. Osiąga Szczelinę Strzygi i eksploruje 100-metrowy boczny ciąg poniżej Zacisku
3/4 (Łagowski, Pawłowski, Sadowski i Żarski) /W 43/.

Stan wojenny przerywa działalność klubową. Tatry są zamknięte, lecz Luty ze specjalnym zezwole-

niem TPN kontynuuje inwentaryzowanie jaskiń.

1982

Kwiecień: w Ptasiej Studni, podczas akcji pod kierownictwem Kwiatkowskiego, przenurkowano Sy-

fon Moczydupki (Choiński) /W 44/.



W Wielkiej Litworowej odkryto Partie Wielkanocne (ok. 100 m), uzyskując poziom +7 nad otwo-

rem (kier. M. Burkacki) /W 44/.

- 27 -



Sierpień: rusza „akcja woda”, wspomagana „powagą tematu” przez UW (co ułatwia otrzymanie

odpowiednich zezwoleń). Pobrano próbki wody z różnych jaskiń do badań hydrogeologicznych (kier.
Sygowski). Podczas tych prac dokonano ważnych odkryć:

wyprawa do Jaskini Wielkiej Litworowej (kier. M. Burkacki) znajduje partie o długości ok. 500 m

(Partie Szwajcarskie do Sali Pawełka, kontynuację Korytarza Matki i Podpłytowca, nowy wariant
dojścia z Salki Susełka nad Smukłą Osiemnastkę, Salę Renaty, przedłużenie szczeliny Magla w gó-

rę oraz inne partie);

po przekopaniu kilku metrów korytarza w Partiach Tehuby (Jaskinia Czarna) osiągnięto Zacisk

z Ogonkiem (Trybulec);

wyprawa do Ptasiej (kier. Kwiatkowski) odkrywa Partie CDN obejściem Mostka Piratów /W 44/.

Duży obóz wspinaczkowy (kilkanaście osób, kier. Popko,) zwiastuje powrót speleoklubowiczów do działalności

wspinaczkowej na powierzchni, która od czasów sukcesów Uchmańskiego i Onyszkiewicza znacznie podupadła.
Wspinanie w jaskiniach już kilka lat wcześniej rozpowszechnił w Klubie Walenta /W 44/.

Sierpniowo-wrześniowa wyprawa do Bułgarii (UKTJ, kier. Mańkowski) odkryła nowe partie w ja-

skini Wichren (Piryn) oraz kilka niewielkich grot w okolicach Banskiego Suchodołu /W 44/.

Sport czy szmaciarstwo?

1983

Potężnieje w Klubie nurt sportowy (prezentowany przez

R. M.

Kardasia i in.). Trwa dyskusja o czystości stylu,

sportowym pokonywaniu jaskiń, likwidowaniu wszelkich ułatwień itp. Następuje powrót do wspinaczkowego wy-

chodzenia z jaskiń (śladem Uchmańskiego). Większość wycieczek będzie sobie starannie mierzyć czasy przejść.

Później zapanuje też moda na solistów.

Powstaje Interklub, do którego odchodzi kilka znaczących osób (patrz rok 1976).

Styczeń: prezesem zostaje R. M. Kardaś.

Luty: w Ptasiej Studni odkryto 150 m nowych ciągów, m.in. Płytowiec w okolicy Wielkich Kaskad i ko-

min w pobliżu Partii Krakowskich (kier. Pawłowski) /W 45/.



Przejścia Jaskini Miętusiej (do Marwoja) metodą wspinaczki klasycznej dokonali Janusz Bedna-

rek i R. M. Kardaś /W 45/.

Podczas prac dokumentacyjnych w Jaskini Czarnej (lata 1978-83) odkryto niewielkie boczne ciągi

w zawaliskach Partii Tehuby (Luty).

W kwietniu w Wielkiej Litworowej (5 osób, kier. Krośkiewicz) odkryto ciąg zakończony Salą An-

drzeja (Luty, Skarżyński) i inne niewielkie partie /W 47?/.

W lipcu, podczas obozu poszukiwawczego (kier. Luty), dokonano odkryć m.in. w Jaskini Wyżniej

Litworowej (Salka)i Dziurze przy Ryglu /W 48/.



Sierpień – to wyprawa do Szwajcarii (kier. Pawłowski). Gouffre des Mortheys połączono z Systemem

Lozańczyków. Odkryto nowy otwór Grotte du Binocle. Łącznie

wyeksplorowano kilkaset metrów nowych ciągów. Wyprawę za-

kończyła największa w historii Klubu oraz polskich wypraw ja-

skiniowych tragedia: podczas akcji w Gouffre des Mortheys zgi-

nął Andrzej Skarżyński, a w wypadku na autostradzie – Walde-

mar Burkacki. Ciężko ranni zostali Pawłowski, Wądołowski i

Żarski /W 47,48/.

Obóz treningowy (kier. R. M. Kardaś): wyeksplorowano za-

gruzowaną Szczelinę nad Wielką Litworową /W 48?, 51/.

W Jaskini Wielkiej Litworowej prowadzono dalszą eksplo-

rację Partii Szwajcarskich (4 osoby, kier. Łagowski) /W 48/.



Wrzesień: akcja do Jaskini Śnieżnej (8 osób, kier. Ja-

nusz Bednarek, Grodzicki) przyniosła odkrycie ok. 150 m nad

Salą Wichrów (początek późniejszych Błotnych Łaźni – Rygier,

Łagowski, Marcin Kapełuś) i zejście do końcowego Jeziorka X

na głęb. 2 m (Kowalski; nad jeziorko dotarli Bednarek i Gro-

dzicki) /W 48, 51/.

Podczas obozu Komisji Nurkowań Jaskiniowych UIS w sy-

fonach jaskiń Moraw nurkowała Luty, osiągając rekord Polski

w długości nurkowania jaskiniach (w konferencji UIS

uczestniczył też z referatami Sowiak). Poznaliśmy wówczas najnowsze techniki, które zastosowano na-

stępnie w Polsce /W 48/.

Nasz reprezentant (R. M. Kardaś) wziął też udział w Międzynarodowym Stażu Ratownictwa Jaski-

niowego we Francji /W 48/.

Grudzień: w Ptasiej odkryto 150 m ciągów w CDN (goście ze Szwajcarii, kier. Piechowski) /W 48/.

W eksploracyjnej wyprawie KKTJ w Masyw Loferer Steinberge uczestniczył R. M. Kardaś /W 48/.

- 28 -

1984

Luty: MW-28 (kier. R. M. Kardaś) sprząta Jaskinię Miętusią (wyniesiono m.in. historyczny maszt,

zielony but, dętkę ze spirytusem zza Zielonego Buta oraz szczeble z drabiny Kowalskiego) /W 49/.

We wrześniu mała wyprawa do Szwajcarii (3 osoby, kier. Kwiatkowski) połączyła jaskinię Glacier

z Grotte du Binocle /W 51/.

W listopadzie w schronisku na Polanie Chochołowskiej obchodziliśmy Jubileusz Trzydziestolecia.

Rozstrzygnięto I Konkurs Fotograficzny im. Waldemara Burkackiego (pierwszy z 4 konkursów, jakie

ogłoszono; czwartego nie rozstrzygnięto z powodu nikłej liczby zgłoszonych prac). Powstały też nowe

piosenki /W 51/.

Prezesem zostaje M. Burkacki.

Podczas wyprawy grudniowej (42 osoby, kier. Luty) odkryto w Ptasiej Studni około 80 m w partiach

CDN /W 52/.

1985

Na przełomie stycznia i lutego wyprawa nurkowa „Yukatan-85” eksplorowała studnie krasowe ce-

notes (4 osoby, kier. Rekus) /W 51, 52/.



W lutym MW-29 (SW-WAKS, 39 osób, kier. R. M. Kardaś) kontynuuje sprzątanie. Pokonano

Komin w Korytarzu Trzech Króli (Janusz Bednarek, Kardaś, Wojas), odkryto studzienkę w bocznym

ciągu Komina na 9 Kilometrze (Kardaś, Kowalska), wyeksplorowano od góry równoległą studnię

w środkowej części Wielkich Kominów, wspinaną kilka lat wcześniej do około połowy od dołu przez Lu-

ty (R. M. Kardaś, Piórek), 55 m nowych partii w Ciągach Jubileuszowych (Mirowski, Sadowska) oraz

komin przed Lejącą Wodą (R. M. Kardaś, Milka, Janusz Bednarek, Sadowska). Podczas retransportu

Janusz Bednarek (również członek GT GOPR) ulega wypadkowi i ciężkim obrażeniom. W błyskawicz-

nej akcji ratunkowej pomagają goprowcom uczestnicy wyprawy /W 52/.



W kwietniu, 5-osobowa akcja nurkowa w Jaskini Śnieżnej pogłębia ją o 4 m. Rekus nurkuje w Je-

ziorku X na głębokość 6 m i pokonuje około 30 m podwodnego korytarza /W 52/.

Czerwiec: w Jaskini Wielkiej Litworowej odkryto w Partiach Szwajcarskich kilkadziesiąt metrów ko-

rytarzy, m.in. nowe dojście do Sali Pawełka (4 osoby, kier. Wądołowski) /W 53/.

Sadowska uczestniczyła w eksploracji Jaskini nad Dachem (wyjazd KKTJ) /W 53/.

Lipiec: Podczas biwaku geologiczno-eksploracyjnego w Jaskini Wielkiej Litworowej (4 osoby, kier.

R. M. Kardaś) pobrano próbki skał i poczyniono obserwacje geologiczne /W 53/.



Sierpień: R. M. Kardaś, jako pierwszy w historii Klubu, dokonał solowego przejścia jaskini z za-

stosowaniem metody sznureczkowej (Wielka Litworowa z Sali pod Płytowcem) /W 53/.

Ptasią Studnię sprzątały 23 osoby z Klubu (org. KTJ PZA i WAKS, kier. Pawłowski) /53/.

Wyprawa „Salzburg-85” (FAKS, org. WAKS, 4 osoby z Klubu, kier. Makowski) przeprowadziła re-

konesans w południowej części Masywu Tennengebirge. W TS-1 (Jaskinia Ariadny) osiągnięto głębo-

kość ok. -507, w Gross Kametsteinhöhle zbadano około 2000 m nowych ciągów o deniwelacji około

100 m oraz około 20 jaskiń o głębokości do 100 m /W 53/.

We wrześniu przeprowadzono badania geologiczne w Wielkiej Litworowej, Koziej i Śnieżnej (OW

PTPNoZ, SW, 6 osób, kier. Grodzicki, R. M. Kardaś) /W 53/.

W przejściu Gouffre Mirolda (-900) uczestniczył R. M. Kardaś podczas stażu instruktorskiego KTJ

PZA /W 53/.

Sadowska brała udział w eksploracji Jaskini Koziej (z grupą KKTJ) /W 53/.

W grudniu w Wielkiej Litworowej wyeksplorowano kilka metrów szczeliny na przedłużeniu salki

biwakowej (4 osoby, kier. Krośkiewicz) /W 53/.

Klub zorganizował „Speleokonfrontacje”, które odbyły się w Serocku pod Warszawą.

1986

W styczniu, podczas akcji w Jaskini Miętusiej zespół (4 osoby, kier. R. M. Kardaś) odkrywa nad Salą

bez Stropu Górny Komin i kilkanaście metrów w Korytarzu na Zakręcie oraz kopie na końcu Górnego

Korytarza (razem ok. 60 m) /W 52, 54/.



Na przełomie stycznia i lutego odbyła się jubileuszowa i zarazem ostatnia wielka wyprawa do Ja-

skini Miętusiej MW-30 (20 osób, kier. Grodzicki i Sygowski) z udziałem seniorów. Rygier osiągnął

najwyższy punkt Górnego Korytarza (+7 względem otworu), przeprowadzono barwienie wody w Wiel-

kich Kominach /W 54/.

Luty: R. M. Kardaś eksplorował Lamprechtsofen z wyprawą KKTJ.

W Wielkiej Litworowej odkryto łącznie ok. 100 m nowych ciągów w rejonie Sali Luster, IV Płytowca,

w Partiach Szwajcarskich, Bubusiowej Studni i Przeciwstoku (8 osób, kier. M. Burkacki) /54/.

Marzec: w Jaskini Miętusiej (Partie nad Salą bez Stropu) rozebrano zawalisko w Kominie Wszystkich

Świętych i zbadano Komin za Zaciskiem (Adamski, R. M. Kardaś), połączono Korytarz na Zakręcie

z Krakowskim Korytarzem, w którym pokonano 10 m Studni pod Wantami (Kowalska, Luty) /W 54/.

- 29 -



Po rozebraniu zawaliska w Jaskini Marmurowej odkryto Studnię Kandydata (Adamski, Pryjma,

Wardakowski, Wasilewski) /W 54/.



Maj: w Marmurowej odkryto 198 m ciągów i pogłębiono ją do -126, osiągając Nowe Dno, podczas

2 małych wyjazdów zainicjowanych przez Pryjmę z udziałem 7 osób /W 54/.



Czerwiec: Niezwykle szybka (10 h) akcja nurkowa w Ptasiej Studni (4 osoby, kier. Łagowski i Pać-

ko). Zanurkowano w Syfonie Pasożytów, który okazał się jeziorkiem (Paćko, Książak), a w Partiach

Szwajcarskich znaleziono nowe dojście do komina znanego od 1984 r /W 55/.

Lipiec: Pryjma przechodzi Marmurową metodą sznureczkową (nad Marzenie Prezesa) /W 55/.

W Jaskini Marmurowej odkryto około 30 m w nowych partiach (3 osoby, kier. Wasilewski) /W 55/.

Podczas obozu poszukiwawczego (5 osób, kier. Luty) zbadano i udokumentowano Jaskinię za Ratu-

szem Śnieżną oraz Dziurę nad Szlakiem. Znaleziono też nowe problemy do eksploracji oraz rozwiązano

szereg zagadek inwentaryzacyjnych /55/.



Jednocześnie w Jaskini Śnieżnej działał obóz poszukiwawczy (kier. R. M. Kardaś). Podczas dwu-

krotnej eksploracji Warszawskich Kaskad odkryto około 190 m i osiągnięto wysokość 80 m nad Wodo-

ciągiem (R. M. Kardaś, Szafirski, Adamski, Majkowski), zbadano boczne meandry i osiągnięto Salę

z Piegami /W 56/.

Sierpień/wrzesień: w centralnej wyprawie „Dachstein-86” (FAKS, kier. Makowski) uczestniczyły

4 osoby. Wyeksplorowano 4 jaskinie (największa ma -563 m) /W 55/.



Sadowska i Janusz Bednarek brali udział w morawsko-polskim przejściu Gouffre Berger do -1122

(org. SW). Był to nowy klubowy rekord głębokości /W 55/.

Prowadzono badania geologiczne i eksplorację jaskiń Czerwonych Wierchów (SW-OWPTPNoZ,

kier. Grodzicki i R. M. Kardaś) /W 55, 56/.

Podczas biwaku poszukiwawczego w Małej Świstówce (SW-OWPTPNoZ, 5 osób, kier. M. Burkacki)

odkryto kilka niewielkich obiektów jaskiniowych /W 55/.

1987

Styczeń: R. M. Kardaś uczestniczył w wyprawie eksploracyjnej KTJ PZA do Lamprechtsofen /W 56/.

Luty: w Jaskini Miętusiej badano partie nad Salą bez Stropu (6 osób, R. M. Kardaś), uzyskując

przewyższenie +22 m. Przedłużono jaskinię o około 50 m (bezspornie odkryto 16 m /W 56/.

W Miętusiej (biwak 4 osób, kier. Pryjma) odkryto 10 m Korytarza Żaby, 5 m w zawalisku Korytarza

Szturmgrupy oraz 60 m partii nad Korytarzem pod Płytą z Salą Beznadziei /W 56, 64/.

W trwającej miesiąc akcji ratowniczej do V Syfonu Jaskini Bystrej po A. Petrujkiča brało udział 12

członków SW zaangażowanych m.in. w trudne nurkowania. Osuszanie syfonów przeprowadzono wg

projektu Grodzickiego kierującego przedsięwzięciem /W 56/.

W kwietniu podjęto próbę eksploracji w Chelosiowej Jamie (4 osoby, kier. Paćko). Syfon okazał się

jeziorkiem, gdzie Paćko osiągnął dno 9-metrowej studzienki /W 56/.

Maj: Pryjma przechodzi solo Ptasią Studnię.

W czerwcu i wrześniu członkowie SW (kier. R. M. Kardaś) pod nadzorem Grodzickiego współpracują

z grupą filmowców TVP. Powstały jaskiniowe zdjęcia do filmu Szwarc-Bronikowskiego Najstarszy Te-

stament /W 58/.

W lipcu (+ uzupełnienie we wrześniu) akcje w Ptasiej Studni (4 osoby, kier. Łagowski) zaowocowały

80 m ciągów na końcu meandra wychodzącego z okna w „40” /W 58/.

Sierpień – to obóz eksploracyjno-dokumentacyjny (kier. R. M. Kardaś):


w Jaskini Śnieżnej (kier. Łagowski + Gajek, Sadowski, Wardakowski oraz Adamski) kontynuuje

eksplorację nad Studnią Wiatrów. Docierają do Parszywej Siedemnastki, a następnie łączą ciąg z Syfonem

Dziadka. Trawersują Parszywą Siedemnastkę i prowadzą rekonesans dochodzącego tu ciągu wodnego;

odkrycie i dokumentacja Harnasiowej Szczeliny (Luty);

drobne odkrycia podczas dokumentacji Jaskini Psiej (Luty, R. M. Kardaś);

obserwacje geologiczne w Wysokiej (R. M. Kardaś) /W 58/.


Na przełomie sierpnia i września, podczas krótkiego klubowego wyjazdu do Austrii (7 osób, kier.

Kulbicki, Kwiatkowski) odkryto 1000 m nowych ciągów w Bergerhöhle (za Masernschluchtem). Wyko-

nano dokumentację 2750 m ciągów /W 58/.

Wrzesień: podczas obozu poszukiwawczego w Małej Świstówce (kier. M. Burkacki) odkryto 2 małe

jaskinie, a w Wąwozie Kraków przedłużono nieco i pogłębiono Szczelinę nad Lodową. W południowym

zboczu Wąwozu Kraków Luty znalazła trzy inne jaskinie /W 58/.

- 30 -

1988


W końcu stycznia i w lutym R. M. Kardaś uczestniczył w centralnej wyprawie KTJ PZA do Lam-

prechtsofen. Odkryto ponad 2 km ciągów osiągając wysokość około 900 m powyżej otworu, a w trzech
sąsiednich jaskiniach – znaczne głębokości (-505, -542, -761). R. M. Kardaś otrzymał później, jako
uczestnik tej wyprawy, srebrny medal „za wybitne osiągnięcia sportowe” nadany przez KMiKF /W 61/.



W lutym, podczas „żółtej wyprawy” (32 osoby, kier. Luty) do Śnieżnej, zbadano ciąg za trawersem

Parszywej Siedemnastki, odkrywając Syfon Marzeń (Czubalski, Łagowski) /W 61/.

W maju 2 osoby brały udział w zdjęciach do filmu Wyprawa pod Podszewkę Alp /W 61/.


Lipiec: w centralnej wyprawie KTJ PZA (kier. R. M. Kardaś) do jaskini Iljuchina -1242 (Kaukaz

Zachodni) uczestniczyli też Adamski, Łagowski i Sadowski. Trójka wykonała przejście do syfonu
(-970). Ponadto odkryto i wyeksplorowano do -132 m jaskinię Ż-40 /W 61/.

W sierpniu, podczas letniej wyprawy klubowej (24 osoby, kier. Czubalski), wykopano 3 m na dnie

Marmurowej (biwak, 4 osoby, Francuz). Odnaleziono też i udokumentowano kilka niewielkich jaskiń
(Luty) /W 62/.

W sierpniu i wrześniu odbyła się klubowa wyprawa dokumentacyjna do Systemu Plattenneck-

Berger (7 osób, kier. Kwiatkowski). Znaleziono 3 studnie poniżej Brennpunktu (przerywając eksplora-
cję na -520) oraz sporządzono dokumentację wcześniejszych odkryć /W 62/.

Przełom września i października: 3 osoby brały udział w wyprawie centralnej FAKS (kier. Makow-

ski) do jaskiń masywu Tennengebirge. Eksplorowano Ariadnę do -737, Jaskinię Marii Śnieżnej do -620
oraz TS-5 i TS-19 do około -50. Realizowano zdjęcia do filmu Wyprawa pod Podszewkę Alp /W 61, 62/.

Obóz poszukiwawczy w Małej Świstówce (7 osób, kier. M. Burkacki) przyniósł udokumentowanie

pięciu nie wzmiankowanych wcześniej małych jaskiń (w tym niewątpliwie dwu nowych), oraz odkrycie
10 m korytarzy w Piwnicy Miętusiej /W 61/.

Prezesem został Jacek Banaś.

Moda na wspinanie
1989

Moda na przejścia sportowe jaskiń rozpowszechnia się. Dwójki i trójki speleoklubowiczów, przemykające

głównymi ciągami grot, prawie przestają eksplorować, starając się bić rekordy szybkości. Ubocznym efektem mody
stanie się też coraz bardziej osobne działanie członków Klubu. Coraz częściej będą oni uczestniczyć w zagranicz-
nych wyprawach eksploracyjnych innych klubów, tracąc w końcu zdolność organizowania własnych. Rozkwita
nurt wspinaczki powierzchniowej (niebawem zdominuje on wejścia do jaskiń). Speleoklubowicze poprowadzą no-
we, skrajnie trudne drogi w Alpach, Himalajach, Andach i innych górach wysokich.



W styczniu R. M. Kardaś uczestniczył w wyprawie KKTJ „Lamprechtsofen-89”. Uzyskano nowy

rekord świata wysokości jaskini: +1050 m, odkryto łącznie ok. 2500 m nowych ciągów /W 64/.

Luty: w Miętusiej (8 osób z biwaku, kier. Pryjma) odkryto w Szturmgrupie 80 m (Ciąg Bombowy), 7 m

bocznych w Korytarzu Stumetrowym oraz zlikwidowano zawalisko w Sali Złotej Kaczki, udrażniając
wejście do korytarza Tajwan /W 64/.

W lipcu i sierpniu odbyła się klubowa wyprawa do Systemu Plattenneck (9 osób, kier. Kwiatkow-

ski). Wyeksplorowano nowe partie w Platteneckeishöhle (docierając pod Brennpunktem do syfonu)
oraz w Jungebabaschacht /W 64/.

Wrzesień: Luty inwentaryzowała dziurki w Organach, znalazła też 2 nowe w Żeleźniaku /W 64/.
Świętowaliśmy (skromniej, ale wspólnie) jubileusz 35-lecia w Wildze pod Warszawą /W 64/.

1990
W lutym, podczas biwaku w Jaskini Miętusiej (FAKS, 7 osób, kier. Pryjma), odkryto 20-metrową

studnię w okolicy Sali z Wielorybem i wydłużono Korytarz Szturmgrupy o ok. 40 m. Prowadzono też
prace eksploracyjne w Wielkim Korytarzu /W 67/.

W czerwcu na skałkach w Olsztynie odbyły się I Speleomistrzostwa (wzięło w nich udział 5 osób

z SW). Zawody weszły na stałe do kalendarza imprez grotołazów /W 67/.

Z nowego dna Jaskini Marmurowej wyszli wspinaczkowo Guzek i Stefański /W 67/.

Rok rekordzistów i sportowych wspinaczek jaskiniowych
1991


Luty: z nowego dna Śnieżnej Studni (-730) metodą wspinaczki klasycznej wyszli: Guzek, Francuz,

Pryjma, Stefański /W 68/.



W Jaskini Miętusiej pierwsze przejście pełnej deniwelacji (+28, -213) wykonali R. M. Kardaś i Maj-

kowski /W 68/.

Podczas akcji w Śnieżnej (7 osób) Czubalski (kier.) przeprowadził rekonesans w Syfonie Marzeń

/W 68/.

- 31 -



W grudniu Jaskinię Wielkią Śnieżną (-754) pokonał wspinaczkowo od suchego dna do otworu Ja-

skini Nad Kotlinami zespół: Guzek, Francuz, Pryjma, Stefański /W 68, 71/.

1992

Styczeń: W Jaskini Miętusiej trasę Wielkie Kominy – Korytarz Południowy – Korytarz Trzech Króli

pokonali wspinaczkowo Gajewska i Recielski /W 71/.



Luty: podczas wyprawy KTJ PZA do Lamprechtsofen R. M. Kardaś uczestniczył w pierwszym tra-

wersowaniu systemu (od otworu Verlorenenweghöhle) /W 71/.

Eksplorowano z niewielkim efektem (kilka metrów) na końcu ciągu głównego w Miętusiej Wyżniej

(10 osób, kier. Paterek?) /W 71/.

Badanie jaskiń wulkanicznych na Wyspie Wielkanocnej (Rapa Nui) przeprowadził Grodzicki zapro-

szony przez naukowców z Chile.



W dniu 17 marca odbyło się zebranie założycielskie SW Stowarzyszenie. Było to ostatnie w historii Klubu

walne zebranie z licznym udziałem starszych członków zwyczajnych. Wychodzimy z rozpadających się struktur

PTTK, rozwiązujemy WAKS, ale zostajemy w PZA. W dniu 6 listopada uzyskujemy osobowość prawną. Prezesem
zostaje Wasilewski.

Wszelka działalność odbywa się na zasadzie inicjatyw oddolnych, bez ingerencji zarządu (a tych chwilami nie

za wiele). Członkowie Klubu, oprócz dominującego wspinania powierzchniowego, zażywają też różnych innych

sportów ekstremalnych. Odżyje na krótko temat prac wysokościowych. Narasta nurt działania w myśl zasady: „nic

przed nami, nic po nas”. Biuletyn „Wiercica” postrzegany jest coraz częściej jako niepotrzebny przeżytek (redakcja
jednak wymusza z trudem zeznania). Z drugiej strony brak innego rodzaju rzetelnej dokumentacji działań Klubu.

Za kilka lat na naszych kursach dla początkujących zabraknie już informacji o Klubie i jego biuletynie... Lecz żaden

kryzys nie trwa wiecznie. Speleoklubowicze zrozumieją, że sportowe pokonywanie jaskiń na czas oraz „wywspiny-

wanie” ich to tylko boczny zaułek historii, a najważniejszym celem grotołażenia jest eksploracja i dokumentacja

odkryć. Może zechcą też wrócić do korzeni.

W kwietniu, podczas akcji w Wielkiej Litworowej (6 osób, kier. Wasilewski?) odkryto w Partiach

nad Jelitem Studnię z Jeziorkiem (około 20 m nowego) /W 71/.

W lipcu i sierpniu, podczas prac inwentaryzacyjnych i przygotowań do wydania notatek S. Zwoliń-

skiego, znaleziono 30 schronisk i jaskiń nie wzmiankowanych w literaturze, z czego 11 znał wcześniej

Zwoliński (4 osoby, kier. Luty) /W 72/.

W sierpniu Recielski uczestniczył w wyprawie eksploracyjnej KKTJ w masyw Leoganger Steinberge

/W 72/.

Październik: przekopano się do J. Naciekowej z Korytarza do Naciekowej (3 osoby, Pryjma) /W 71/.

Grudzień: Jaskinię pod Wantą przeszli wspinaczkowo Recielski i Stefański /W 71/.


W syfonie Ciasnych Kominów (Jaskinia Miętusia) Szymczak i Witkowski osiągnęli 18 m głęboko-

ści (prawdopodobnie w północnym jeziorku).

1993


W styczniu miało miejsce przejście Reseau Jean-Bernard (-1602 m) do syfonu (-1466 m). (SW –

współorg., 7 osób, kier. Pryjma) /W 72/.

W lutym, podczas akcji w Miętusiej Wyżniej, 3 osoby pod kierunkiem Krawca wyeksplorowały na

dnie Krakowskiej Studni Korytarz Błotnych Pączków (10 m) /W 72/.

W czerwcu odkryto i zbadano Jaskinię Śmiertelną w Górach Kaczawskich (kier. Pryjma) /W 73/.

W lipcu Gala kopał w Niedźwiedziej Niżniej /W 73/.

Sierpień: Gajewska i Recielski uczestniczyli w wyprawie KKTJ do Nebelsbergkar (Austria). Eksplo-

rowali PL-2 (osiągnięto -450) /W 73/.

Podczas inwentaryzacji jaskiń zbadano 14 nie wzmiankowanych wcześniej w literaturze obiektów

(kier. Luty) /W 73/.

Grudzień: z Jaskini Małołąckiej wyszli wspinaczkowo Murawska, Pryjma, Stefański /W 73/.
Nowa era nurkowania jaskiniowego.

1994

Od kongresu UIS w roku 1983 wiedzieliśmy w Klubie, jak nurkować bezpieczniej, lecz groźne przepisy TPN

i wypadek w Bystrej zahamowały eksplorację podwodną na długi czas. Niecierpliwi ćwiczyli jednak techniki i nad-

szedł czas niepohamowanej ekspansji na syfony. Błyskawiczny rozwój sprzętu umożliwi wkrótce olbrzymi postęp

eksploracji. Pojawią się też w jaskiniach tatrzańskich akcje podwodne wyłącznie sportowe (np. w okresowo zale-
wanych wstępnych partiach Kasprowej Niżniej).

Luty: w wyprawie KTJ PZA do Lamprechtsofen uczestniczył R. M. Kardaś /W 73/.


W wyprawie do Meksyku „Total Caving” uczestniczyli z SW: Adamski, Francuz, Pryjma – kier., Zaj-

dziński. Odkryto kilkanaście jaskiń (najgłębsza: J. Duszna -473,5 m) i dokonano wspinaczkowego wyjścia

z Sistema Cheve (-1386, wyjście z suchego dna -1250), w której odkryto też kilkadziesiąt metrów /W 73/.



Syfon Marzeń w Jaskini Śnieżnej pokonali Szymczak i Witkowski.

- 32 -



Podczas akcji w Śnieżnej (6 osób, kier. Starnawski), Starnawski i Szaniawski przeprowadzili re-

konesans w Syfonie Wierzgającym (za Syfonem Marzeń) /W 73/.



W kwietniu z biwaku w Śnieżnej Starnawski pokonał w Syfonie Dwóch ok. 35 m (w eksploracji

ciągu między syfonami uczestniczył Szaniawski) /W 73/.

W lipcu i sierpniu, podczas inwentaryzacji jaskiń OW PTPNoZ (7 osób z SW, kier. Luty), udoku-

mentowano 28 obiektów jaskiniowych nie wzmiankowanych wcześniej w literaturze /W 74/.

W listopadzie na Olczy miały miejsce główne obchody Jubileuszu 40-lecia Klubu, a na Szeligówce

odbyły się I Speleograty (ostatnie w 2002) – doroczne spotkania średniego (później i starszego pokole-

nia speleoklubowiczów) /W 74/.

W grudniu Stefański zbadał Schronisko za Bramką (9 m) /W 74/.
1995


Luty: W syfonie na dnie Wielkich Kominów

(Jaskinia Miętusia) Starnawski osiąga 31 m (Za-

mulony Korytarz).



Sierpień: w wyprawie KKTJ w Leoganger

Steinberge uczestniczyło 7 osób z SW. Wyprawa

osiągnęła m.in. połączenie Vogelschacht z Lamp-

rechtsofen w bocznym ciągu zwanym Geschmack

(1532 m deniwelacji – II system świata), człon-

kowie SW eksplorowali głównie w PL-2, gdzie od-

kryto też nowe partie o długości 250 m /W 75/.



Grudzień: akcja nurkowa w Śnieżnej Studni

(8 osób), Starnawski pokonał 138 m Syfonu Drze-

miącego (-693), osiągając głębokość 32 m /W 75/.

Na przełomie roku odbył się w Zakopanem I

Międzynarodowy Staż Nurkowania Jakiniowego

(org. SW, KKTJ, 3 osoby z Klubu) /W 75/.

1996


Luty: W Wielkich Kominach (Jaskinia Miętusia), po akcjach przygotowawczych (transport i budo-

wa platformy przy syfonie), Starnawski w 3 nurkowaniach pokonuje syfon (210 m długości, 31 m głębo-

kości) i osiąga salę za nim (Podwójne Życie Weroniki), bada też boczne, podwodne odgałęzienia /W 75/.

Kwiecień: Starnawski zbadał w. w. salę Podwójne Życie Weroniki za syfonem Wielkich Kominów

i jej najbliższe otoczenie /W 75/.

W październiku Stefański eksplorował Szparę w Zagonnej Turni (ok. 25 m długości i ok. 12 m głę-

bokości), której otwór zauważył wcześniej Kurowski /W 76/.

Jesienią znaleziono kilka nie wzmiankowanych w literaturze schronisk w Kończystej Turni (Luty,

Grodzicki, Zalewski).



Listopad: atak na syfony Jaskini Kasprowej Niżniej: Starnawski w 15 akcjach (w tym 5 nurko-

wych), z pomocą transportową Stefańskiego w suchych ciągach, pokonał Syfon Warszawiaków (333 m

długości i 22 m głębokości), wyeksplorował suchą Salę Urodzinową za nim, następnie Syfon Kondonia-

rzy (167 m długości i 24 m głębokości) i dotarł suchym ciągiem do Syfonu FFS. W powrotnej drodze

ostatniego nurkowania pomierzył nowe partie. Było to wówczas najdłuższe nurkowanie jaskiniowe

w Polsce. Ciąg syfonów liczy 580 m, suche partie między nimi – zaledwie 60 m. W akcji po raz pierwszy

użyto w polskiej jaskini nitroxu /W 76/.

Amoki i inne kominy Śnieżnej

1997



Luty: W rejonie Salki Trójkąt-nej w Jaskini Śnieżnej Gala, Stefański i Fiedorowicz odkryli z biwa-

ku Stropowiec i wstępne partie Kominów Amoku – Lisie Kaskadki (razem około 80 m). W kilku na-

stępnych akcjach, do kwietnia, wyeksplorowali (wraz ze Skoworodką) odcinek od Lisich Kaskadek

przez Kominy Amoku do Sali Lwa.



Podczas akcji nurkowej za syfon Wielkich Kominów (Miętusia), Starnawski badał partie za salą

Podwójne Życie Weroniki. Do sali towarzyszył mu Czubalski, a w trzech suchych akcjach transportowych

pomagały 4 osoby z SW). Zbadał, wspinając się w piance (III+), szereg stromych pochylni szczelinowego

korytarza zakończonego następnym syfonem. Ciąg ma około 150, a może 300 m długości /W 76/.

Lipiec: w Partiach Przemkowych (Śnieżna) Stefański i Wierzbowski (SG) wspięli się do Salki z P...

Kluczykiem (ok. 90 m) do końca Meandra, osiągając Ciąg X.

Od końca lipca do początku września trwała wyprawa KKTJ w Leoganger Steinberge, w której

uczestniczyło 5 osób z SW (Gajewska, Gala, Fiedorowicz, Skoworodko i Zakrzewski). Eksplorowano

w PL-2 i Vogelschacht na kierunku przyszłego połączenia, odkrywając ok. 1000 m ciągów /W 76/.

- 33 -

We wrześniu Lermer (+2 osoby) znalazł nie wzmiankowane wcześniej otwory między Pośrednią

i Wielką Turnią (Szuflady i Szczeliny nad Dziurą w Wantach) /W 76/.

W Partiach Przemkowych (Śnieżna) Stefański i 2 osoby z SG wspięli się Ciągiem X, odkrywając 70 m

korytarzy.

W grudniu Starnawski, nurkując, pokonał zwężenie na końcu Syfonu Warszawiaków (Jaskinia

Zimna) i wyeksplorował jeszcze 7 m, osiągając głębokość 9 m /W 76/.

1998


Tego roku, podczas 10 biwaków w Jaskini Śnieżnej, Stefański i Gala wspomagani przez kilka osób

z SW wyeksplorowali Kominy Amoku i Partie Animatorów. Powyżej Kaskadek wspięli się ponad Komin

Szalonych Krów, uzyskując dla Kominów Amoku deniwelację 260 m. Połączyli też odkryte ciągi z okolicą

Prożka Johny’ego. Nad Salą Lwa odkryto Salę Wesołej Warszawki i około 150 m kominów nad nią (de-

niwelacja Partii Animatorów – 210 m) /W 77/.



Starnawski nurkował w syfonie Hranickiej Propasti, schodząc na rekordową głębokość 120 m /W 77/.

Eksplorowano z niewielkim efektem Niedźwiedzią Niżnią (Gala, Stefański) /W 77/.


Luty: Starnawski w 3 akcjach zbadał Syfon Kryształowy i V Syfon Jaskini Bystrej, sprawdzając

również boczne odgałęzienia. W V Syfonie przepłynął ok. 100 m, w tym około 70 m nowego, osiągając

głębokość 28,5 m /W 77/.

Lipiec: zaproszeni przez paryski Speleo-Club de Chilly-Mazarin, Gajewska, Gala i Recielski przeszli

Gouffre Berger do syfonu (-1122) /W 77/.

Podczas uzupełnień inwentaryzacji jaskiń znaleziono 5 nie wzmiankowanych wcześniej schronisk

w Dolinie Miętusiej (Luty) /W 77/.



Sierpień: w „Lamprechtsofen-98” (KTJ PZA) uczestniczyło 5 osób z SW. Eksploracja w PL-2, a na-

stępnie w Vogelschacht doprowadziła 18 sierpnia do połączenia tych jaskiń (Fiedorowicz i kolega

z KKTJ), dając system o głębokości 1632 m – najgłębszą jaskinię na świecie. Wśród nagrodzonych przez

Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki z SW znaleźli się: Fiedorowicz, Gala, Gajewska i Recielski /W 77/.

Lermer i Pošepny eksplorowali kilka razy w Szufladach /W 77/.

Na przełomie września i października Recielski uczestniczył w wyjeździe KKTJ do Rumunii (góry

Bihor). Odkryto około 200 m korytarzy w Avenul din Hoanca Urzicarululi /W 77/.



Grudzień: Starnawski przepłynął V Syfon w Jaskini Bystrej (180 m długości), pokonując w nim

80 nowych metrów. Wyszedł do małej komórki, z której zaczyna się następny syfon /W 77/.



Za syfonem Wielkich Kominów (Miętusia), w ciągu powyżej sali Podwójne Życie Weroniki, Star-

nawski pokonał następny syfon (ok. 15-20 m długości) i dotarł Galerią Mielczan (70 m) do Zawaliska

(mielczanie pomagali w suchym transporcie). Wracając, sporządził szkic planu nowych partii /W 77/.

1999

Marzec: w wyprawie KKTJ do Kitzsteinhornhöhle (Austria, Taury Wysokie) uczestniczyli Gajewska,

Gala i Recielski. Osiągnięto jeziorko końcowe na głębokości 632 m.

Prezesem zostaje Stefański.

Kwiecień: z biwaku w Jaskini Śnieżnej eksplorowano Ciągi Animatorów (Gala, Stefański. Podczas

następnej akcji (bez biwaku) skartowano Wesołą Warszawkę.



Od lutego do maja Starnawski nurkował 7 razy w Hranickiej Propasti. Uzyskał w syfonie rekor-

dową głębokość 133 m! Podczas tych akcji nakręcono film dla magazynu telewizyjnego ZOOM /W 78/.

Od czerwca do sierpnia kontynuowano w kilku akcjach eksplorację Szuflady, z miernym efektem

(Lermer, Pošepny + kilka osób) /W 78/.

Lipiec: w Partiach Przemkowych Jaskini Śnieżnej eksplorował Stefański oraz Wierzbowski z SG

Wrocław. Wspinali się w Kominie Biwakowym, odkrywając 180 m korytarzy /W 78/.

Lipiec – sierpień: w eksploracji masywu Leoganger Steinberge (podczas wyprawy KKTJ) uczestni-

czyli: Gala, Gajewska, Panek, Zakrzewski, Żelechowska. Odkryto około 300 m korytarzy w PL2, pogłę-

biono CL3 do 370 m /W 78/.

Od lipca do listopada, podczas wielu akcji, uzupełnienia inwentaryzacji jaskiń prowadziła Luty.

Udokumentowano też kilka nie wzmiankowanych wcześniej obiektów.

We wrześniu, mała wyprawa KKTJ do Kitzsteinhornhöhle (Taury Wysokie), w której uczestniczył Re-

cielski, eksplorowała jaskinię Kz-8 i Steinbockhöhle oraz prowadziła pomiary powierzchniowe /W78/.

Podczas akcji w październiku, listopadzie i grudniu trwała podwodna eksploracja sztolni w Mie-

dziance (Góry Świętokrzyskie). Nurkowali Szerszeń, Kępkiewicz i Saloni.

Jaskinię Niedźwiedzią Niżnią eksplorowało 5 osób (kier. Gala) /W78/.

W Olsztynie odbyły się obchody jubileuszu 40-lecia Klubu (w gronie młodzieżowym, bo do star-

szych członków zaproszenia nie dotarły).

Listopad: podczas biwaku w Jaskini Śnieżnej pokonano wspinaczkowo około 20 m komina nad Salą

Wesołej Warszawki i sprawdzono około 30 m meandra (Gala, Panufnik) /W78/.

Powstała strona internetowa Klubu.

- 34 -

2000

Styczeń: w Jaskini Śnieżnej eksplorowano z biwaku Partie Animatorów (Skoworodko, Appelt) /W79/.

Marzec: podczas wyprawy KKTJ do Kitzsteinhorn, uczestniczący w niej Gajewska, Gala i Recielski

eksplorują jaskinię Feichtnerschachthöhle /W79/.

Czerwiec: tegoroczne „Speleograty” u Cygana (zjazd starszych pokoleń) odwiedziło 28 osób. Już

w trakcie imprezy przekształcono je w obchody jubileuszu 40-lecia Klubu (rok spóźnione) /W79/.

Od sierpnia do końca roku, podczas wielu akcji, uzupełnienia inwentaryzacji jaskiń prowadziła

w Tatrach Zachodnich (głównie w zlewni Bystrej) Luty, a w Tatrach Wysokich – Gajewska i Recielski.

Udokumentowano kilkadziesiąt jaskiń i schronisk, w tym ponad 20 nie wzmiankowanych wcześniej

w literaturze; puściło też około 30 m w Lodowej Małołąckiej na skutek wytopienia lodu (Luty) /W79/.



Grudzień: Starnawski znów pobił rekord głębokości nurkowania jaskiniowego, osiągając 181 m

w Hranickiej Propasti!



Dokonano pierwszego w historii przejścia systemu nowej Wielkiej Śnieżnej od otworu Wielkiej

Litworowej przez Galerię Krokodyla, Błotne Łaźnie do suchego dna (Gala, Fiedorowicz, Panek, Skowo-

rodko) /W 79/.

Z biwaku w Jaskini Śnieżnej eksplorowano Partie Animatorów, pokonując około 40 m komina (Ga-

la + Olek z KW).

Na przełomie roku, podczas eksploracji nad Salą Wesołej Warszawki odkryto około 100 m nowego.

(7 osób, kier. Stefański i Gala). Dotarto w pobliże powierzchni /W 79/.

2001


Luty: w międzynarodowej wyprawie „Inner Space Odyssey” do Meksyku uczestniczyli przypad-

kowi turyści z SW: Biernacka i Gala. Eksplorowano wówczas wywierzysko Sistema Cheve. Udział w tej

wyprawie zaowocował nowymi, ciekawymi kontaktami. Wkrótce kilka osób z SW będzie jeździć na

wspaniałe ekspedycje międzynarodowe do jaskiń całego świata /W 79/.

W czerwcu, podczas Speleogratów Luty udokumentowała około 20 jaskiń i schronisk (w tym około

6 nie wzmiankowanych wcześniej w literaturze /W 79/.

Od lipca do sierpnia działa wyprawa KKTJ Leoganger Steinberge, w której uczestniczy Gajewska.

Przeprowadzono rekonesans w masywie Moser-mandl, następnie eksplorowano CL3 oraz poszukiwano

w masywie Kitzsteinhorn połączenia z jaskinią Feichtnerschachthöhle /W 79/.

W Syfonie Warszawiaków w Jaskini Kasprowej Niżniej nakręcono film (Szerszeń i Szymanowski

z SG Wrocław).

W grudniu, podczas wyprawy KTJ PZA i Aeroklubu Nowotarskiego jaskinie wulkaniczne na Rapa

Nui eksplorowali Gajewska i Recielski. Odwiedzano też Wyspę Robinsona i przeprowadzono rekone-

sans na wyspach Patagonii.

2002


Styczeń: w Kasprowej Niżniej Starnawski odkrył ok. 189 m nowych partii, a tym 110 suchych

(pokonał Syfon FFS i zbadał suche ciągi do Syfonu Błotnego oraz Syfonu Kociego, a także boczny kory-

tarz za Syfonem Kondoniarzy).



Od stycznia do marca w międzynarodowej wyprawie „Exploration sous la Jungle” na Nową Bryta-

nię (Papua Nowa Gwinea) uczestniczyli Gala i Fiedorowicz. W zielonym piekle lasów tropikalnych od-
kryto i wyeksplorowano 9 jaskiń (najgłębsza – Natnat, 225 m den.). Wszystkie kończyły się syfonami.

W marcu, podczas wyprawy KKTJ, Gajewska eksplorowała w Feichtnerschacht (Austria).
Lipiec: w wyprawie „Picos de Europa” (org. SG Wrocław) uczestniczyły 3 osoby z Klubu (Barcz,

Okuszko i Szerszeń). Nie osiągnięto celu, jakim miała być eksploracja w syfonie jaskini C3/C4.

Sierpień: w wyprawie Leoganger Steinberge (org. KKTJ) uczestniczyła Gajewska. Eksplorowano

CL3, odkryto około 1000 m ciągów.

SW zorganizował ogólnopolski kurs ratownictwa jaskiniowego (18 osób, kier. Gala).
We wrześniu trwają uzupełnienia inwentaryzacji jaskiń m.in. w Dolinie Miętusiej i Wąwozie Kra-

ków (Luty). Jak zwykle znaleziono schroniska nie wzmiankowane wcześniej w literaturze.

Październik: Szerszeń brał udział w wyjeździe nurkowym do Rumunii (Góry Bihor). Przewidywano

eksplorację wywierzyska Izbucul de la Tauzi i Galbeni oraz syfon w jaskini Biserica Scoachii. Podczas
jednej z akcji śmiertelnemu wypadkowi uległ Rafał Garski (spoza Klubu). Szerszeń brał udział w akcji
wydobycia zwłok z głębokości 80 m.

2003
Styczeń: z biwaku w Jaskini Śnieżnej eksplorowano pod I Wodospadem (Gala, Skoworodko, Mi-

chalski oraz Nowak z SGG)

Luty: w Śnieżnej Studni badano partie nad Salą Inki. Odkryto nową salę i dwa duże kominy (Poczo-

but oraz Tabaczyński z ST i Nowak z KKTJ).

- 35 -

Marzec: Fiedorowicz został wyróżniony nagrodą Andrzeja Zawady „dla najlepiej zapowiadającego

się młodego podróżnika” za udział w międzynarodowej wyprawie do Nowej Brytanii.

Na przełomie marca i kwietnia w masywie Kitzsteinhorn, podczas wyprawy KKTJ, w której uczest-

niczyła Gajewska, odkryto około 500 m ciągów w Feitnerschacht. Agnieszka prowadziła też pomiary
stężeń pyłków roślinnych w jaskini i na lodowcu.



Kwiecień: w międzynarodowej wyprawie (kier. Bill Stone – USA) do Sistema Chieve (Meksyk,

Sierra Juarez) uczestniczyli członkowie SW: Biernacka, Fiedorowicz, Gala, Okuszko (eksplorowali su-
che partie). Nurkowania pogłębiły system do 1484 m. Stał się on najgłębszy w obu Amerykach, 8. na
świecie. Ekipa SW otrzymała wyróżnienie w kategorii „eksploracja jaskiń” na VI ogólnopolskim Spo-
tkaniu Podróżników, Żeglarzy i Alpinistów.

W amerykańskich akcjach dokumentacyjnych w Mammoth Cave uczestniczyli Gajewska i Recielski.


Maj: w polsko-belgijsko-holenderskiej wyprawie na Kretę biorą udział: Biernacka, Gala i Skowo-

rodko. Nasz zespół dokonuje I polskiego przejścia jaskini Gorgothakas o głębokości 1208 m, zjeżdża też
do najgłębszej na wyspie studni Mavro-Skiadi (-342).

Prezesurę obejmuje Recielski.
Lipiec: podczas wyprawy KKTJ Gajewska uczestniczyła w eksploracji Leoganger Steinberge. Do CL3

dołączono nową jaskinię, położoną 42 m wyżej, odkryto też jaskinię Krecią (-350) i Furkaschacht.

Wrzesień: z biwaku w Jaskini Śnieżnej eksplorowano pod I Wodospadem (Gala, Pietras oraz Nowak

z SGG).

Od września do października trwają uzupełnienia inwentaryzacji jaskiń. Luty udokumentowała oko-

ło 60 obiektów, a Gajewska i Recielski 13, głównie w masywie Kominów Tylkowych, ale też i w innych
rejonach Tatr Zachodnich. Znaleziono kilka schronisk nie wzmiankowanych wcześniej w literaturze.
W akcjach brało udział kilka osób z SW.

W wyprawie KKTJ do Lamprechtsofen uczestniczyli Gajewska i Recielski, który podjął próbę eksplo-

racji syfonu Smaragdeseeabfluss (20 m długości i 3,5 m głębokości); szczelina w dnie jednak nie puściła.

SW został afiliowany jako klub nurkowy przy Komisji Działalności Podwodnej PTTK (CMAS).

2004


Luty: w eksploracji jaskini Tres

Amigos (Meksyk, masyw Cerro Rabon)
uczestniczyli: Barcz, Okuszko, Fiedo-
rowicz i Skoworodko oraz 2 Amery-
kanów i 1 z SGG. Pogłębiono ją do
około 600 m.



Marzec: zespół australijsko-hisz-

pańsko-holendersko-amerykańsko-pol-

ski eksploruje nowy masyw położony
we wschodniej części pasma Sierra
Juarez (Meksyk). Ekipę polską (zara-
zem nasz Klub) reprezentują Bier-
nacka, Gala i Skoworodko. Odkryto
12 jaskiń, m.in. J2 (634 m długości
i 391 m deniwelacji) i Tetris (616 m
długości i 274 m deniwelacji).

Na przełomie marca i kwietnia

w wyprawie KKTJ w masyw Kitzstein-

horn, uczestniczyła Gajewska. Odkryto i wyeksplorowano jaskinię Rettenschacht.

W czerwcu odbędzie się jubileusz 50-lecia Speleoklubu Warszawskiego. Klub zmieniał się przez ten

czas tak, jak zmieniały się czasy, w których przyszło działać. Wielu wcześniejszych jego członków twierdzi,

że Klubu już nie ma. Z perspektywy ponad 37 lat czynnej działalności jaskiniowej (to też chyba jakiś re-

kord?) stwierdzam: to nieprawda. Klub jest, tylko inny. Lepszy czy gorszy? Cóż, dla każdego z nas jedyny!
Żyje dniem dzisiejszym, skupia zarówno eksploratorów, jak turystów i wspinaczy powierzchniowych.

Otwarty świat wzywa, możliwości są coraz większe. Od pomysłu do akcji często upływają godziny czy dni, a

nie lata, jak dawniej. Lekki, współczesny sprzęt niemal „sam chodzi”. Działania stały się bardziej indywidu-

alne, swobodne; dobór partnerów do akcji – z dowolnego końca Polski czy świata. Jeśli Klub sięgnie znów

do korzeni (doświadczenie wskazuje, że tylko wielopokoleniowe społeczności trwają naprawdę długo), wy-
znaczy Wspólny Cel (dalszy, niż najbliższe weekendy) i front Wspólnego Działania – będzie wzrastać w siłę,

czego wszystkim życzę.

- 36 -

Opis fotografii:

Strona

14 Założyciele Klubu Władka i Andrzej Chodorowscy przy pracy (fot. A. Chodorowski)

16 Przy

wyciągu

nad Wielką Studnią w Śnieżnej

19 Uszaty (Grodzicki) i Tata Winiarski na bazie u Słodyczki
21 Za Salą z Wodospadami w Bystrej – od lewej: Michał Andrusiewicz, Andrzej Płachciński, Maciek Lipski i Ste-

fan Sowiak (fot. Piotr Podobiński)

22 Mierzenie wysokości położenia otworów w pierwszym roku inwentaryzacji jaskiń

23 Basia Ptasiewicz w Platteneckeishöhle

23 Antek Szabunio w Jaskini La Rubia (fot. Waldemar Burkacki)
24 Nurkowie w Syfonie Danka (fot. Jerzy Milka)

24 Wyprawa „Salzburg-79”. Od lewej siedzą: Mirek Kwiatkowski, Jacek Piechowski, Piotr Kulbicki, Basia Pta-

siewicz, Mirek Burkacki, Jurek Milka, Teodor Book („Pysio”); nad nimi: Pawełek Żarski, Zdzisław Glanow-

ski („Dziadek”), Andrzej Podlewski („Pracek”), Lalka Fedorowicz-Podobińska, Marek Lasota, Waldek Bur-
kacki („Waldi”); najwyżej: Zbyszko Pawłowski, Antek Bąk, Marek Sygowski, Krzyś Walenta, Andrzej Trybu-

lec, Piotr Podobiński i Michał Andrusiewicz (fot. Jerzy Milka)

26 Kierownik Kwiatkowski na biwaku w Ptasiej
26 Mirek Burkacki w Wielkiej Litworowej (fot. Jerzy Milka)

27 Wyprawa „Szwajcaria-83”. Od lewej: Waldek Burkacki, Jurek Kunkel, Damian Wądołowski, Pawełek Żar-

ski, Marek Sygowski, Andrzej Skarżyński, Zbyszko Pawłowski, Jacek Piechowski (fot. Waldemar Burkacki)

32 Krzysztof Starnawski

35 Marcin Gala w meksykańskiej jaskini Cueva Atanasio (fot. Katarzyna Biernacka i Marcin Gala)