1

Układ rozrodczy

– poziom podstawowy

KLUCZ ODPOWIEDZI

Zadanie 1. (2 pkt)

Źródło: CKE 2005 (PP), zad. 20.

Zadanie 2. (2 pkt)

Źródło: CKE 11.2006 (PP), zad. 19.

Zadanie 3. (1 pkt)

Źródło: CKE 05.2006 (PP), zad. 11.

Egzamin maturalny z biologii

Arkusz I

6

Zadanie 11. (1 pkt)

Tabela przedstawia zawartoĞü wody w organizmie czáowieka w róĪnych okresach jego Īycia.

ZawartoĞü wody w organizmie

w % masy ciaáa

Okres

Īycia

Wiek

kobieta

mĊĪczyzna

I

0

–

1 miesiąc

76

II

1

–

12 miesiĊcy

65

III

1

–

10 lat

62

IV

11

–

16 lat

59

57

V

17

–

39 lat

61

50

VI

powyĪej 40 lat

55

47

Podaj oznaczenia dwóch kolejnych okresów Īycia czáowieka, miĊdzy którymi nastĊpuje

najwiĊkszy spadek zawartoĞci wody w organizmie.

MiĊdzy I i II okresem Īycia czáowieka nastĊpuje najwiĊkszy spadek zawartoĞci
wody w organizmie.

Zadanie 12. (2 pkt)

Barwnik skóry – melanina chroni organizm czáowieka przed szkodliwym wpáywem

emitowanego przez sáoĔce promieniowania ultrafioletowego. JednoczeĞnie odpowiednia

dawka tego promieniowania jest niezbĊdna dla wytwarzania przez organizm pewnej

witaminy.

Podaj literowy symbol tej witaminy oraz okreĞl skutek jej niedoboru w organizmie.

Witamina D
Skutkiem jej niedoboru jest krzywica.

Zadanie 13. (3 pkt)

Stres oznacza fizjologiczny stan „podwyĪszonej gotowoĞci” organizmu, przystosowujący

do nowej, nietypowej sytuacji. JeĪeli jest krótkotrwaáy – mobilizuje organizm do dziaáania.

Wówczas, pod wpáywem hormonów nadnerczy, zwiĊksza siĊ wydolnoĞü róĪnych narządów.

Uzupeánij tabelĊ, podając trzy przykáady narządów i wáaĞciwych im reakcji

na pobudzenie przez hormony stresu.

Lp.

Narząd

Reakcja

1.

serce

zwiĊkszenie czĊstoĞci skurczów

2.

wątroba

uwalnia glukozĊ do krwi

3.

oko

rozszerzenie Ĩrenic

15. Za prawidáowe podanie miejsca filtracji – 1 pkt

Filtracja zachodzi w miejscu A.

Za podanie prawidáowej nazwy produktu – 1 pkt

W wyniku filtracji powstaje mocz pierwotny (przesącz pierwotny/ przesącz káĊbuszkowy/ filtrat).

2

16. Za kaĪdy z dwóch logicznych przykáadów – po 1 pkt

Przykáady dziaáaĔ:

Rozwiązywanie problemów / wyciąganie wniosków / wydawanie opinii / gry np. szachy, brydĪ /

rozwiązywanie krzyĪówek / czytanie ksiąĪek, gazet itp. / uczenie siĊ np. jĊzyków obcych / üwiczenia umysáowe

np. liczenie w pamiĊci / rozwijanie zainteresowaĔ (hobby) / (codzienny) wysiáek fizyczny / sen.

2

17. Za kaĪde z dwóch wáaĞciwych przyporządkowaĔ – po 1 pkt

- I b/ chemoreceptory – 1 pkt

- II c/ mechanoreceptory- 1 pkt

2

18. Za kaĪde z dwóch poprawnych wyjaĞnieĔ – po 1 pkt

Przykáady odpowiedzi:

- ZwĊĪenie (zmniejszenie) Ĩrenicy nastĊpuje przy zwiĊkszaniu natĊĪenia Ğwiatáa (jasny dzieĔ, „jaskrawe”

sáoĔce, silne Ğwiatáo w zamkniĊtych pomieszczeniach) – 1 pkt

- Rozszerzenie (zwiĊkszenie) Ĩrenicy – gdy natĊĪenie Ğwiatáa maleje (w Ğwietle sáabym - ciemne

pomieszczenie) – 1 pkt

2

19. Za poprawne okreĞlenie kategorii odruchu wraz z wyjaĞnieniem – 1 pkt

Przykáad odpowiedzi:

Są to odruchy warunkowe/ wyuczone/ nabyte, poniewaĪ czytaü i pisaü trzeba siĊ nauczyü (odruchy wyuczone).

Dopuszcza siĊ odpowiedĨ – jest to wyĪsza czynnoĞü nerwowe (wyuczona).

Za podanie poprawnej przyczyny zaniku tego typu odruchu – 1 pkt

Przykáad przyczyny:

CzynnoĞci te muszą byü utrwalane na drodze üwiczeĔ , jeĪeli nie są wykonywane, to zanikają.

2

Uwaga!

Za kaĪdy poprawny

przykáad, który potwierdza

koniecznoĞü utrwalania

odruchu warunkowego

– 1 pkt

20. Za kaĪdą z dwóch dobrze wymienioną cechĊ – po 1 pkt

OdpowiedĨ powinna zawieraü przykáad cechy lub wskazanie obecnoĞci/ braku cechy.

Przykáady odpowiedzi:

- RóĪnice w budowie zewnĊtrznych narządów páciowych; prącie, srom.

- RóĪnice w budowie wewnĊtrznych narządów páciowych: jądra, jajniki.

- RóĪnice w sylwetce ciaáa – u kobiet szersze biodra /wĊĪsza talia / wiĊcej tkanki táuszczowej / piersi; u

mĊĪczyzn szersza klatka piersiowa / obecnoĞü tzw. „jabáka Adama” / mocniej rozwiniĊta szczĊka dolna itp.

2

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO I

Zasady oceniania:

- Za rozwiązanie zadaĔ z arkusza I moĪna uzyskaü maksymalnie 50 punktów.

- Model odpowiedzi uwzglĊdnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest Ğcisáym wzorcem sformuáowania (poza odpowiedziami

jednowyrazowymi i do zadaĔ zamkniĊtych).

- Za odpowiedzi do poszczególnych zadaĔ przyznaje siĊ wyáącznie peáne punkty.

- Za zadania otwarte, za które moĪna przyznaü tylko jeden punkt, przyznaje siĊ punkt wyáącznie za odpowiedĨ w peáni poprawną.

- Za zadania otwarte, za które moĪna przyznaü wiĊcej niĪ jeden punkt, przyznaje siĊ tyle punktów, ile prawidáowych elementów odpowiedzi

(zgodnie z wyszczególnieniem w kluczu) przedstawiá zdający.

- JeĪeli podano wiĊcej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) niĪ wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi

(liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.

- JeĪeli podane w odpowiedzi informacje Ğwiadczą o zupeánym braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczają udzielonej

prawidáowej odpowiedzi, odpowiedĨ taką naleĪy oceniü na zero punktów.

Numer

zadania

Oczekiwana odpowiedĨ

Maksymalna

punktacja za

zadanie

Uwagi

1.

Za prawidáowe podanie nazwy kaĪdej struktury i jej funkcji – po 1 pkt

Przykáady odpowiedzi:

A – Gruczoá áojowy - wydziela (usuwa, wydala) áój (substancjĊ táuszczową). – 1 pkt

Dopuszcza siĊ odpowiedĨ ucznia:

- Namaszcza powierzchniĊ skóry i wáosy (i w ten sposób chroni powierzchniĊ ciaáa przed zmoczeniem), (chroni

równieĪ skórĊ i wáosy przed nadmiernym wysuszeniem).

- àój ma dziaáanie bakteriobójcze, co chroni organizm przed wnikaniem drobnoustrojów).

B – Gruczoá potowy – wydala (usuwa, wydziela) pot. – 1 pkt

Dopuszcza siĊ odpowiedĨ ucznia:

- Ma znaczenie termoregulacyjne, (pot cháodzi powierzchniĊ skóry).

- Ma dziaáanie bakteriobójcze (chroni organizm przed wnikaniem drobnoustrojów).

2

Za nieprawidáowe uznajemy

odpowiedzi – gruczoá

wydziela nadmiar áoju/potu

oraz gruczoá áojowy nawilĪa

skórĊ/wáosy

2.

Za poprawne podanie cechy tkanki – 1 pkt

Przykáad odpowiedzi:

- W tkance tej miĊdzy komórkami wystĊpuje (w duĪej iloĞci, obficie) substancja miĊdzykomórkowa

(pozakomórkowa) istota podstawowa (która tworzy gáówną masĊ koĞci i stanowi o wáaĞciwoĞciach tkanki).

- LuĨny ukáad komórek.

- Dopuszcza siĊ odpowiedĨ – komórki zanurzone w substancji/istocie pozakomórkowej.

1

Próbny egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

4

16.

Za poprawne okreĞlenie podstawowej funkcji jelita warunkowanej

przez te elementy budowy – 1 pkt.

Przykáad odpowiedzi:

Podstawową funkcją jelita jest wcháanianie substancji odĪywczych /

substancji pokarmowych / produktów trawienia.

1

17.

a) Za prawidáowe wskazanie substancji – 1 pkt.

DDT i jego metabolity

b) Za poprawne podanie przyczyny – 1 pkt.

Przykáad odpowiedzi:

ZwiĊkszyáa siĊ nasza wiedza o szkodliwoĞci róĪnych skaĪeĔ.

2

18.

Za kaĪdy z dwóch wymienionych poprawnych warunków – po 1 pkt.

Przykáady warunków:

Gospodarstwo powinno znajdowaü siĊ na terenie o niskim

stopniu zanieczyszczenia Ğrodowiska.

Prowadzący gospodarstwo nie powinni uĪywaü nawozów

mineralnych (sztucznych) / powinni uĪywaü tylko nawozów

naturalnych (z zachowaniem odpowiednich proporcji).

Prowadzący gospodarstwo nie powinni uĪywaü chemicznych

Ğrodków ochrony roĞlin (opryski) / powinni stosowaü naturalne

metody ochrony roĞlin i hodowli zwierząt.

ZwierzĊta hodowane w tych gospodarstwach powinny

otrzymywaü paszĊ bez hormonów / sterydów / antybiotyków.

W gospodarstwie nie powinno siĊ hodowaü organizmów

transgenicznych / modyfikowanych genetycznie.

2

19.

Za kaĪdy z dwóch logicznych argumentów – po 1 pkt.

Przykáady argumentów:

Argumentem za ich prowadzeniem moĪe byü wczesne wykrycie

wady (rozwojowej) páodu, co umoĪliwi podjĊcie leczenia

(i wczeĞniejsze podjĊcie skutecznego leczenia przed porodem lub

przygotowanie siĊ do podjĊcia leczenia po porodzie).

Argumentem przeciwko prowadzeniu badaĔ prenatalnych moĪe

byü pewne ryzyko uszkodzenia páodu.

2

20.

a) Za poprawne wyjaĞnienie pojĊcia „nosiciel” – 1 pkt.

Przykáad odpowiedzi:

Nosicielem jest osobnik (zdrowy) nie przejawiający objawów

choroby, ale posiadający allel / gen tĊ chorobĊ warunkujący.

b) Za trafne okreĞlenie udziaáu nosicieli w potomstwie – 1 pkt.

Przykáad odpowiedzi:

Caáe potomstwo rodziców o genotypach AA i aa bĊdzie nosicielami

choroby / PrawdopodobieĔstwo wystąpienia nosicieli w potomstwie

wynosi 100%.

2

Próbny egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

1

OCENIANIE ARKUSZA

POZIOM PODSTAWOWY

Zasady oceniania

x

Za rozwiązanie zadaĔ z arkusza moĪna uzyskaü maksymalnie 50 punktów.

x

Schemat oceniania uwzglĊdnia jego zakres merytoryczny, ale nie jest Ğcisáym wzorcem

sformuáowania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi i do zadaĔ zamkniĊtych).

x

Za odpowiedzi do poszczególnych zadaĔ przyznaje siĊ wyáącznie peáne punkty.

x

Za zadania otwarte, za które moĪna przyznaü tylko jeden punkt, przyznaje siĊ punkt

wyáącznie za odpowiedĨ w peáni poprawną.

x

Za zadania otwarte, za które moĪna przyznaü wiĊcej niĪ jeden punkt, przyznaje siĊ tyle

punktów, ile prawidáowych elementów odpowiedzi, zgodnie z wyszczególnieniem

w schemacie, przedstawiá zdający.

x

JeĪeli podano wiĊcej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) niĪ wynika to z polecenia

w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest

w poleceniu.

x

JeĪeli podane w odpowiedzi informacje Ğwiadczą o braku zrozumienia omawianego

zagadnienia i zaprzeczają udzielonej prawidáowej odpowiedzi lub zawierają báąd

merytoryczny, odpowiedĨ taką naleĪy oceniü na zero punktów.

Uwagi do zapisu modelu:

x

Odpowiedzi alternatywne (tylko jedna z nich podlega ocenie) oddzielone są od siebie

ukoĞnikami (/), np.: ruch koĔczyn / ruch i w ocenie są równowaĪne.
x

Sformuáowanie zapisane w nawiasach nie jest wymagane w odpowiedzi. Jego

umieszczenie w odpowiedzi nie ma wpáywu na ocenĊ.

Numer

zadania

SCHEMAT OCENIANIA

Maksymalna

punktacja za

zadanie

1.

Za poprawne podanie kaĪdego z dwóch argumentów – po 1 pkt.

Przykáady argumentów:

Pokrycie skóry (zrogowaciaáym) naskórkiem stanowi barierĊ

mechaniczną / zapobiega wnikaniu czynników chorobotwórczych.

Niskie pH skóry / kwaĞny odczyn potu (zawierającego niewielkie iloĞci

kwasu mlekowego) hamuje procesy podziaáów bakterii, ograniczając

ich dziaáalnoĞü.

W pocie znajdują siĊ niewielkie iloĞci lizozymu, który uszkadza Ğciany

komórkowe bakterii, ograniczając ich ĪywotnoĞü.

2

2.

Za poprawne okreĞlenie – 1 pkt.

Przykáad odpowiedzi:

Uáatwia utrzymanie pionowej postawy ciaáa.

Amortyzuje wstrząsy wywoáywane np. chodzeniem.

1

3.

Za okreĞlenie poprawnego znaczenia – 1 pkt.

Przykáad odpowiedzi:

Poáączenie Īeber z mostkiem poprzez chrząstki uáatwia zmiany objĊtoĞci

klatki piersiowej / klatka piersiowa jest bardziej elastyczna.

1

2

Zadanie 4. (2 pkt)

Źródło: CKE 2009 (PP), zad. 22.

Zadanie 5. (1 pkt)

Źródło: CKE 2009 (PP), zad. 23.

Biologia – poziom podstawowy

Klucz punktowania odpowiedzi

10

Zadanie 21.

Tworzenie informacji

WyjaĞnienie, na podstawie tekstu i schematu,

zaleĪnoĞci przyczynowo-skutkowych dotyczących

wpáywu steroidów anabolicznych na zahamowanie

spermatogenezy.

0–1

Zdający otrzymuje 1 punkt za wyjaĞnienie peánej zaleĪnoĞci pomiĊdzy stosowaniem

steroidów anabolicznych przez máodych mĊĪczyzn a zahamowaniem u nich spermatogenezy.

Przykáad poprawnej odpowiedzi:

U máodych mĊĪczyzn, którzy wytwarzają duĪo testosteronu, jego dziaáanie sumuje siĊ

z dziaáaniem steroidów anabolicznych, dlatego moĪe dziaáaü hamująco na podwzgórze, przez

co nie jest pobudzana przysadka mózgowa, ograniczając tym samym rozwój kanalików

nasiennych i spermatogenezĊ.

Zadanie 22.

Korzystanie z informacji

Przedstawienie funkcji áoĪyska na podstawie

informacji zawartych na schemacie.

0–2

Zdający otrzymuje po 1 punkcie za przedstawienie kaĪdej z dwóch róĪnych funkcji áoĪyska

wynikających z informacji na schemacie.

Przykáady poprawnych odpowiedzi:

dostarczenie tlenu do krwi páodu

lub

usuwanie dwutlenku wĊgla lub mocznika z krwi páodu,

lub

dostarczanie skáadników odĪywczych albo witamin, albo przeciwciaá z krwi matki do krwi

páodu

Zadanie 23.

Korzystanie z informacji

Uporządkowanie informacji dotyczących rozwoju

zarodkowego czáowieka wedáug wskazanego

kryterium.

0–1

Zdający otrzymuje 1 punkt za prawidáowe przyporządkowanie wszystkich nazw stadiów

rozwoju zarodkowego czáowieka do ich oznaczeĔ na schemacie.

Poprawna odpowiedĨ:

I – D, II – A, III – B

Zadanie 24.

a)

WiadomoĞci i rozumienie

Przedstawienie roli kwasów nukleinowych

w procesie biosyntezy biaáka – okreĞlenie etapu

procesu wskazanego na schemacie.

0–1

Zdający otrzymuje 1 punkt za podanie prawidáowej nazwy etapu biosyntezy biaáka.

Poprawna odpowiedĨ:

transkrypcja

Biologia – poziom podstawowy

Klucz punktowania odpowiedzi

10

Zadanie 21.

Tworzenie informacji

WyjaĞnienie, na podstawie tekstu i schematu,

zaleĪnoĞci przyczynowo-skutkowych dotyczących

wpáywu steroidów anabolicznych na zahamowanie

spermatogenezy.

0–1

Zdający otrzymuje 1 punkt za wyjaĞnienie peánej zaleĪnoĞci pomiĊdzy stosowaniem

steroidów anabolicznych przez máodych mĊĪczyzn a zahamowaniem u nich spermatogenezy.

Przykáad poprawnej odpowiedzi:

U máodych mĊĪczyzn, którzy wytwarzają duĪo testosteronu, jego dziaáanie sumuje siĊ

z dziaáaniem steroidów anabolicznych, dlatego moĪe dziaáaü hamująco na podwzgórze, przez

co nie jest pobudzana przysadka mózgowa, ograniczając tym samym rozwój kanalików

nasiennych i spermatogenezĊ.

Zadanie 22.

Korzystanie z informacji

Przedstawienie funkcji áoĪyska na podstawie

informacji zawartych na schemacie.

0–2

Zdający otrzymuje po 1 punkcie za przedstawienie kaĪdej z dwóch róĪnych funkcji áoĪyska

wynikających z informacji na schemacie.

Przykáady poprawnych odpowiedzi:

dostarczenie tlenu do krwi páodu

lub

usuwanie dwutlenku wĊgla lub mocznika z krwi páodu,

lub

dostarczanie skáadników odĪywczych albo witamin, albo przeciwciaá z krwi matki do krwi

páodu

Zadanie 23.

Korzystanie z informacji

Uporządkowanie informacji dotyczących rozwoju

zarodkowego czáowieka wedáug wskazanego

kryterium.

0–1

Zdający otrzymuje 1 punkt za prawidáowe przyporządkowanie wszystkich nazw stadiów

rozwoju zarodkowego czáowieka do ich oznaczeĔ na schemacie.

Poprawna odpowiedĨ:

I – D, II – A, III – B

Zadanie 24.

a)

WiadomoĞci i rozumienie

Przedstawienie roli kwasów nukleinowych

w procesie biosyntezy biaáka – okreĞlenie etapu

procesu wskazanego na schemacie.

0–1

Zdający otrzymuje 1 punkt za podanie prawidáowej nazwy etapu biosyntezy biaáka.

Poprawna odpowiedĨ:

transkrypcja

Zadanie 6. (1 pkt)

Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 15.

Zadanie 7. (2 pkt)

Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 17.

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom podstawowy

6

Przykáad poprawnej odpowiedzi

Zadanie 13.

a)

Korzystanie z informacji

OkreĞlenie na podstawie schematu rodzaju odpornoĞci,

w której bezpoĞrednio uczestniczy makrofag

0í1

1 p. – za podkreĞlenie wáaĞciwego rodzaju odpornoĞci

Poprawna odpowiedĨ

A. komórkowa
b)

WiadomoĞci i rozumienie OkreĞlenie funkcji, jaką peáni makrofag

w przedstawionych na schemacie etapach reakcji

obronnej organizmu

0í1

1 p. – za dwa poprawnie przyporządkowane etapy reakcji obronnej do funkcji, jaką w niej

peáni makrofag

Poprawne odpowiedzi

x

A. Makrofag prezentuje antygen – II

x

B. Makrofag fagocytuje antygen – I

Zadanie 14.

Tworzenie informacji

OkreĞlenie znaczenia opisanego w tekĞcie odkrycia

w dziedzinie medycyny dla profilaktyki medycznej

0í1

1 p. – za wyjaĞnienie znaczenia odkrycia uwzglĊdniające moĪliwoĞü wprowadzenia

szczepionki

Przykáad poprawnej odpowiedzi

Odkrycie to umoĪliwiáo opracowanie i wprowadzenie szczepionki przeciw wirusowi, która

zastosowana u dziewcząt lub máodych kobiet zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby raka

szyjki macicy.

Zadanie 15.

WiadomoĞci i rozumienie OkreĞlenie funkcji wskazanych narządów ukáadu

rozrodczego mĊskiego

0í1

1 p. – za trzy poprawnie przyporządkowane funkcje do narządów ukáadu rozrodczego
Poprawna odpowiedĨ

A. – 4, B. – 3, C. – 1

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom podstawowy

7

Zadanie 16.

WiadomoĞci i rozumienie Wykazanie na przykáadzie pozytywnej roli cholesterolu

w organizmie czáowieka

0í1

1 p. – za podanie poprawnego przykáadu roli cholesterolu w organizmie czáowieka

Przykáady poprawnej odpowiedzi

x

Cholesterol wchodzi w skáad báon komórkowych komórek zwierzĊcych.

x

Jest skáadnikiem osáonki mielinowej dáugich wypustek (aksonów) komórek nerwowych.

x

Jest prekursorem do produkcji kwasów Īóáciowych lub hormonów steroidowych

lub witaminy D

3

.

0 p. – za odpowiedĨ ogólną, np. cholesterol jest niezbĊdny dla zdrowia organizmu

Zadanie 17.

Tworzenie informacji

Sformuáowanie na podstawie tekstu zaleceĔ dla kobiet

w ciąĪy, zmniejszających ryzyko wystąpienia powikáaĔ

w rozwoju páodu

0í2

2 p. – za dwa poprawnie sformuáowanie zalecenia dla kobiet we wczesnych tygodniach ciąĪy

1 p. – za jedno poprawnie sformuáowane zalecenie dla kobiet we wczesnych tygodniach ciąĪy

albo za dwa zalecenia odnoszące siĊ do tego samego czynnika

Przykáady poprawnych odpowiedzi

x

Unikanie intensywnego opalania siĊ.

x

Przyjmowanie ustalonych z lekarzem dawek kwasu foliowego.

Zadanie 18.

Tworzenie informacji

WyjaĞnienie znaczenia wybranych zasad zdrowego

stylu Īycia, propagowanych przez dietetyków, dla

unikniĊcia otyáoĞci

0í2

2 p. – za dwie prawidáowo wyjaĞnione zasady

1 p. – za jedną prawidáowo wyjaĞnioną zasadĊ

Przykáady poprawnych odpowiedzi

x

A. „Jedz mniej” – oznacza przyjmowanie mniejszej liczby kalorii, np. spoĪywanie

mniejszych porcji pokarmu i unikanie przekąsek.

x

B. „WiĊcej ruchu” – ruch pomaga osiągnąü równowagĊ miĊdzy iloĞcią kalorii

dostarczanych w pokarmie a ich bieĪącym zuĪyciem.

x

C. „CzĊĞciej jadaj owoce, warzywa i produkty peánoziarniste” – zawierają báonnik, który

pĊczniejąc w Īoáądku daje poczucie sytoĞci.

x

D. „Unikaj Ğmieciowego jedzenia” – oznacza unikanie pokarmów, które dostarczają zbyt

wielu kalorii, np. fast food.

0 p. – za odpowiedĨ, która nie uwzglĊdnia mniejszej iloĞci kalorii lub obecnoĞci skáadników

odĪywczych w walce z otyáoĞcią