Piotr M. Sikorski

Tytuł: Ponadgabaryt drogowy.

(z cyklu: Rozmyślania spedytora)

W praktyce spedycyjnej zamiennie używa się także pojęcia przewozy ciężkie lub,
szczególnie w języku urzędniczym - ponadnormatywne. Ze względu na istniejące normatywy
dotyczące wymiarów zewnętrznych środka transportu (co ma bezpośredni wpływ na wymiary
ładowne), jak i dopuszczalnej łącznej masy środka transportu oba kryteria przekroczenia są
stosowane w transporcie drogowym i kolejowym.

Może wydać się zastanawiającym, że pisząc o spedycji, piszemy o przewozach
ponadgabarytowych. Sztuki ponadgabarytowe (ciężkie) są z reguły jednostkowymi towarami i
cały proces spedycji, w którym główną częścią jest przewóz jest indywidualnym i praktycznie
rzadko powtarzalnym w całości działaniem spedytora. Z tego względu mówimy o przewozach
ponadgabarytowych, a nie o spedycji ponadgabarytów.

W przypadku przewozów drogowych przekroczenie dopuszczalnych normatywów może
dotyczyć:



wymiarów ładunku, a ściślej rzecz biorąc wymiarów zewnętrznych zestawu drogowego
po załadowaniu;



wagi zestawu drogowego po załadowaniu, przy czym chodzi tu o łączną masę
(dopuszczalne naciski na oś nie mogą być przekraczane ze względu na wytrzymałość
drogi).

W przypadku wymiarów, za przewóz ponadgabarytowy uznaje się każdy, jeżeli
dopuszczalne wymiary zestawu drogowego zostaną przekroczone choćby o jeden centymetr
(poniżej najbardziej typowe i najczęściej spotykane w Europie wymiary, przepisy w
poszczególnych krajach mogą odbiegać od danych typowych; spedytor musi wiedzieć, jakie
szczegółowe normy obowiązują w państwach leżących na trasie przewozu; informacji w tej
sprawie można zasięgnąć w ZMPD):



długość zestawu drogowego z naczepą - 16,50 metra;



długość zestawu z przyczepą - 18,50 metra;



szerokość pojazdu - 2,50 metra (dla chłodni 2,60 metra, choć ze względu na sztywną
zabudowę nie ma możliwości przekroczenia tego wymiaru);



wysokość pojazdu - 4 metry.

Dopuszczalna masa zestawu drogowego w Europie wynosi od 38 do 42 ton, w zależności od
kraju.

W przypadku, kiedy wymiary ładunku (a ściślej mówiąc zestawu drogowego z ładunkiem)
lub masa zestawu przekraczają normatywy, aby przewóz mógł dojść do skutku należy załatwić
tzw. zezwolenia (odrębne dla każdego kraju, przez który nastąpi przewóz). Każdy kraj ma
wyznaczone odpowiednie jednostki administracyjne, które wydają zezwolenia na przewóz
ponadgabarytowy. Aby zezwolenie otrzymać należy złożyć określony przepisami wniosek, w
którym oprócz opisu ładunku i zestawu, jaki zostanie użyty do transportu musi być podana
trasa. W przypadku ładunków szczególnie ciężkich (W porównaniu ze standardową
wytrzymałością dróg i mostów poszczególnych kategorii) lub o dużych wymiarach (np.:
wysokość zestawu z ładunkiem ponad 4, 5 metra, szerokość ponad 4,5 metra.) następuje
wyznaczenie trasy przez władze administracyjne i dlatego spedytor musi się dostosować do
zezwolenia (trasa opisana jest w zezwoleniu). Zgodnie z przepisami polskimi organ
administracji państwowej ma 14 dni na wydanie zezwolenia. Podobne terminy obowiązują w
innych krajach europejskich. Dlatego mając do przewozu ładunek ponadgabarytowy należy
skontaktować się ze spedytorem min. 3 tygodnie przed terminem załadunku (tym bardziej, że
wyznaczenie trasy może wiązać się z nakazem jazdy tylko nocą - w RFN dotyczy to wszystkich
ładunków o szerokości ponad 3,5 metra przy przejeździe autostradami i przez miasta, czyli
czas potrzebny na pokonanie trasy może być dużo dłuższy, niż w przypadku przewozu
standardowego).

Strona 1 z 2

2009-12-10

http://www.logistics-consultancy.pl/felietony/_doc_html/20031026.html

Warto wspomnieć o szczególnej regulacji obowiązującej w Szwajcarii, gdzie dopuszczalna
masa zestawu drogowego wynosi 28 ton. Zezwolenie na przewóz ponadgabarytowy można
uzyskać w tym kraju tylko pod warunkiem, że dana sztuka przewozowa nie da się
rozmontować na mniejsze części, a jednocześnie powoduje przekroczenie masy zestawu.

Ponadto, praktycznie we wszystkich krajach Europy, przy przewozach ładunków o
szerokości ponad 3,50 metra niezbędny jest pilot i eskorta policji.

Innym elementem, który trzeba uwzględnić, jest szerokość dróg (szczególnie w miastach,
np.: dojazd do portu morskiego Gdańsk ogranicza szerokość ładunku do 7 metrów), zakręty,
wysokość wiaduktów i mostów, ich nośność oraz wysokość prowadzenia linii telefonicznych i
energetycznych. Przed potwierdzeniem możliwości wykonania przewozu następuje (przy
wymiarach

przekraczających:

4,20 metra łącznej wysokości zestawu

- naczepy

niskopodwoziowe mają wysokość 0,60 do 0,90 metra , szerokości ponad 4 metry) tzw.
objechanie trasy wyznaczonej w oparciu o szczegółowe mapy drogowe. Objazd trasy jest z
reguły usługą płatną bez względu na to, czy przejazd okaże się możliwy, czy nie.

W przypadku wagi ładunku powodującej przekroczenie dopuszczalnej masy zestawu
standardowego (ok. 16-18 ton wynosi masa własna zestawu) problemem jest nośność mostów i
wiaduktów. Dobierając naczepę lub przyczepę do ciągnika balastowego o określonej liczbie osi
unika się przeciążenia osi (istnieją przyczepy mające nawet kilkadziesiąt osi - są to zestawy
modułowe, które można łączyć w zależności od potrzebnej liczby osi, a osie w takich zestawach
są sterowane). Niejednokrotnie należy dokonać ekspertyzy mostu lub wiaduktu w związku z
konkretnym przewozem. Koszty ekspertyzy obciążają zleceniodawcę, a ponieważ nie można
podać ich dokładnej wysokości, jeżeli spedytor nie otrzyma zlecenia (chyba, że zleceniodawca
zgodzi się pokryć koszty ekspertyzy w fazie przygotowania trasy), zatem podaje się je jako
szacunkowe lub, że będą rozliczone wg wykładu.

Kolejną czynnością jest ustalenie, czy zaplanowany do przewozu zestaw i urządzenia
ładunkowe zmieszczą się na terenie miejsca załadunku i wyładunku, np.: jeżeli załadunek
następuje w hali fabrycznej, to czy po załadunku zestaw wyjedzie przez bramę hali (znam
przypadek, kiedy "odkryto" dopiero po załadunku, że zestaw nie wyjedzie bez rozebrania
części dachu), czy zestaw będzie mógł zawrócić na terenie zakładu, czy musi wjeżdżać tyłem,
etc. Trzeba także, jak na całej trasie, zwrócić uwagę na linie energetyczne i telefoniczne w
zakładzie, których wysokość poprowadzenia z reguły wynosi 4 - 4,20 metra

Artykuł dla Polskiej Gazety Transportowej, ul. Koniczynowa 11, 03-612 Warszawa, fax.:

022/6797101.

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Strona 2 z 2

2009-12-10

http://www.logistics-consultancy.pl/felietony/_doc_html/20031026.html